Patente de corso(Pequeno dicionario pirata)Rafa Vilar

© do texto orixinal: Rafa Vilar© das ilustracións: Gemma Capdevila© desta edición: Edicións Embora, 2012R/ Galiano, 63 - 1º. 15402 Ferrolwww.edicionsembora.es

Calquera forma de reprodución, distribución, comunicación pública ou transformación desta obra só pode ser realizada coa autorización dos seus titulares, salvo excepción prevista pola lei. Diríxase a CEDRO (Centro Español de Dereitos Reprográficos) se necesita fotocopiar ou escanear algún fragmento desta obra (www.conlicencia.com; 91 702 19 70)

Impreso en Gráficas LasaPrimeira edición: 2012ISBN: 978-84-92644-45-2Depósito Legal: C 1225-2012

edicións embora

PREMIO ARUME DE POESÍA2011

Levamos dez anos convocando o Premio Arume de poesía para nenos. Nese tempo foron galardoados, entre outros poetas, Xosé María Álvarez Cáccamo, Helena Villar, Marica Campo, Concha Blanco e Xoán Babarro. Publicáronse os libros premiados, para disfrute de nenos e nenas de toda Galicia.Na sexta edición, o premio foille outorgado a Rafa Vilar polo seu poemario Patente de corso(pequeño dicionario pirata), que agora publica Edicións Embora.Trátase duns piratas bos, encantadores, moi atractivos para o lector infantil. Non son violentos, non son agresivos, senón máis ben inxenuos e despistados, pois ata se esquecen de cargar os canóns e libran unhas batallas nas que non firen a ninguén. Coma quen di, uns piratas pacíficos e alegres. Todo un xogo. O autor logra imprimirlle a estes versos, guiados polas letras do abecedario, un ritmo áxil nun estilo moi axeitado. Aparecen referencias sobre Benito Soto, Os camiños da vida, a Internacional…En suma, unha poesía que entretén e informa. Salienta o seu vocabulario no que se mesturan termos tradicionais cos utilizados no mundo da

piratería. O resultado é que estes versos dinnos moitas cousas ó tempo que poñen en solfa a aqueles aventureiros que percorrían os sete mares cometendo tropelías a eito.Rafa Vilar, nado en Cee, en 1968, é Licenciado en Filoloxía Galego-Portuguesa, integrou o Batallón Literario da Costa da Morte, traballou no Servicio de Normalización Lingüística da Universidade de Santiago, foi asesor lingüístico da Televisión de Galicia e ven desempeñando outras responsabilidades, ó tempo que foi cimentando unha obra literaria que abrangue uns doce títulos e que o sitúa pola súa calidade entre os primeiros creadores líricos do seu tempo. Acuarela é o título dun anterior poemario seu para nenos e nenas.O xurado de Arume outorgou tamén dúas Mencións de Honra: a Yolanda Castaño por Verdedades, e a Alberto Calvín por Flores de abruñeiro.Tras seis edicións, o Premio Arume de poesía para nenos ten un espacio de seu entre os concursos literarios do noso país.

Xosé Neira Vilas

Non hai pirata piratónque non teña na abordaxea máis brava das accións

Barco vese a sotaventoque promete un gran botíne alá imos ben contentos

Do mar somos como anguíasnavegando ben lixeirosno lusco-fusco do día

Renxen os barcos chocandocon ruído que mete medoinda que o mar está calmo

Feramente combatemosco ceo por testemuñanon se sabe canto tempo

E tras loita desigualun dos buques é vencidopero non se sabe cal

Vanse eles mar adiantea vitoria celebrandonesta feroz abordaxe

E nós quedamos alísen sabermos que facerou se chorarmos ou rir.

Negra coma a escura cascudaasí é a nosa bandeirano medio do vento mareiro

E no centro unha caveirapor dous ósos cruzada

Bandeira que as xentes temenen toda parte do mundo

Bandeira que se esfiañapolo tempo que vai medrandona súa tea cosida

De chorar case dan ganasao vela tan desfeitiñasucando os mares da terra

Só que os piratas non choranou choran ás agachadas.

O mundo fica pequenopra este barco barcalésque por ter tenvos de todode trinquete a bauprés

De pirata leva o rumbocoa mellor tripulacióncorsarios que somos todosdo abrente ata o solpor

Barco que andou os maresdestes cinco continentesque damos en chamar Terracousa pouco intelixente

Suca as augas sen desmaioque dá xenio velo asíco seu porte fachendosoeste barco bergantín

Cando é de entrar en batallasemella non ter igualTanto que todos liscanpra evitaren máis mal

Orgullosos del estamosdo seu mascarón de proaque ten forma de sereamais a ollada de ladroa

Outro barco eu non queropra facer pirateríaque este meu barquiño vellocamiño á chatarrería.

Burla Negra é o navíoBenito Soto o capitános ingleses que os perseguennunca saben onde están

Pirata galego elda parte de Pontevedravaloroso coma ningúnmar a dentro ou en terra

Foi mariño amotinadosendo case un rapazpirata co que ninguénquería bater no mar

Curta foi a súa vida grande a súa sona foinon hai porto coñecidoque del non saiba o valor

A morte ollouna de frontenos pagos de Xibraltar A Historia xa non esqueceo seu rexo navegar

Adeus a Benito Sotopirata dos arrecifesA Burla Negra inda esperacapitán da súa estirpe.

Compoñen o noso botínmoedas, xoias e ouroque haberá que repartir

A partes iguais din unsoutros non queren asíe os máis fan tururú

Xa está a liorta argalladae inda que apenas hai luzvese o choque das espadas

Non destacan os corsariospor falar só con palabrassi por seren agarrados

A ver se se impón a paznesta rifa chafalleiraque vai durando de máis

Xa se senten na madeiraos pasos do capitánberrando con voz troneira

Parece mentira en vóspiratas de tanto bríoesta pelexa en baborno medio do mar bravío

Mellor botín non haique a lealdade que nos temoscamaradas do mesmo marque navegamos co vento

Deixade xa esta porfíaás espadas dade finbrindade con alegríapolos futuros botíns.

Pola banda de baboros canóns xa deitan fumePola banda de estribormáis que diso botan lume

A batalla comezouno medio e medio do marZafar ninguén zafoudo ruidoso trafegar

Os paxaros asustadosbaten ás sen ningún xeitoPra lugares mellor dadosa escaparen non dan feito

Os peixes peor o teñenxa que nin poden saírdas augas que van e veñennin se poden evadir

E nós piratas cativosdos canóns non nos libramosNin os que sodes furtivosnin os que vos disparamos

Batalla igual nunca vintal era o fume que habíaAntes de chegar á finun dos navíos fuxía

Seica ninguén se lembrarade levar a municiónnin por suposto cargaraningún dos doce canóns

Á nova pirateríadodemo se hai quen a entendaFáltalles ben de porfíamais non lles sobra fachenda.

O capitán évos homeen mil batallas curtidocicatrices o delatane mais un cofre escondido

Agora que a súa memoriaxa erra máis do que atinaandan a dicir algúnsque a ver cando se xubila

El ganas non ten ningunhasde ir deixando de mandare menos debe de terde non poder piratear

Tanto lle presta o oficioque nada aprendeu a facerPor preguiza ou non se sabenin lle deu por pórse a ler

Decátase xa indo vellodo erro que cometeunon sabendo nin as letrasdo seu nome de xudeu

E dise que polas noitesdurmida a tripulaciónadica horas e horasa escribir cun seu plumón

Despois dorme satisfeitoata a hora do xantarLogo soñando en cubertafai as letras sobre o mar.

Teño un mapa do marque nos di onde ireu tamén navegar

Sei de portos e illase de terras remotasdesde China ás Antillas

Navegamos lixeirosocéanos infindose por novos vieiros

Mais perder non perdemosos rumbos indicadosnin xa nada tememos

Tracexado o camiñoavanzamos segurospolo mundo mundiño

E se o tempo acompañaa aventura iniciadacon bo tino e con maña

chegaremos con bende Galiza ao alén.

A espada que empuñocon xesto gallardoten punta redondae gume afiado

Mais o ferreiro que a fixoo seu defecto non dixo

Falar non falousequera de pasodos días en que estanon quere traballo

E ponse rabudaa moi espilidaDe aquí non me movoe raño a barriga

Espada non vinen sitio pirataasí preguiceirae mal encarada

De vela ben lonxexa me tarda o díaQue a ature se querealguén da familia

Pois eu xa vou fartoda súa nugallaQue máis ca unha espadaParece navalla

Mais o ferreiro que a fixoo seu defecto non dixo.

Dígovos que non existepirata digno de aprecioque nun cofre non agocheo máis gardado segredo

Haivos cofres de madeiraou de ferreño metalque sen a chave axeitadaabrir ninguén poderá

Este meu cofre é pequenocoa súa tampa douradaO que nel gardo moi dentrodicirvos non teño ganas

Un valor incalculábelpra min sempre posuiráDunha primeira viaxeque na acordanza vai xa

E foi nos mares do suronde o puiden conseguirA un inglés foille roubadopirata de sona alí

Pois se alguén ten interesee do que se di non sabenon abandone a lecturadeste libro ata o remate.

O garfo do que falonon é o de comerEste ten unha puntae serve pra coller

O primeiro que eu vinonde a man ten o sitiolevábao un piratanun porto perdido

O nome xa nin lembrodo dito bucaneiroque onde acaba o brazolevaba un garfo feo

Non é que dera medose tal algo de grimamirar pra aquel ferranchoque orgulloso lucía

Cun paniño de sedaque o facía brillargustaba de limpaloque ata daba solaz

Un día non se sabesequera o porquésentimos o pirataa discutir con el

O garfo non queríaque o bucaneiro vellodel sempre se servirano lugar do coitelo

Pedía dignidadeaquel garfo tan vivoNon nacín pra cubertonin nada parecido

E o pobre do pirataque non podía máisvendeullo a un ferralleirode alá de Portugal.

Grumetes do mundo unidosa protesta comezamosSe caso non queren facernosen folga nos declaramos

Folga de brazos caídosA cuberta non fregamosnon mondaremos patacase se queremos pasmamos

Saiba ben o capitánas condicións que nós damospra volvermos aos laboresaos que agora nos negamos

Queremos que non nos berreninda que algo mal fagamosNós estamos aprendendoeste oficio no que andamos

Pedimos cada domingodurmirmos o que queiramose os sábados á tardiñacoa cana na man pescamos

Que non haxa represaliasse algunha vez nos negamosa facer cousas ingratasou cando nos despistamos

A última peticióndas que nós consideramoscase dá risa dicilamais así o acordamos

Os grumetes destes maresque tan claro vos falamosqueremos o compromisoe senón non negociamos

de que unha vez ao mesdúas xa non reclamamosunha onza de chocolatelevar á boca poidamos.

Pingas de terra semellanas illas todas do marE nunhas disque hai tesourosNoutras nada haberá

Illas coñezo perdidasnas que nin nós os piratasousamos poñer os pésnin pra collermos a auga

Pois delas cóntanse lendasde monstros que alí habitanque poden deixar sen falaa quen vaia de visita

Illas existen taménnas que sempre vai calorunha calor tan terríbelque nin hai vexetación

Lembro un día tempo haien que nunha destas illasun noso capitán vellohoubo queimar a barriga

Todo por quedar durmidosen protección nin nadabaixo un sol abrasadordespois dunha boa farta

A min as que máis me gustandas illas que eu coñezoson as dos mares do surque nelas non pasa o tempo

Son illas esparexidasno océano máis grandeao que alguén chamou pacíficose cadra foi Magalhães

Illas que sempre hei lembrarno medio e medio do mar.

Mapamundi meu mapiñaque sempre o levo comigopolos camiños da vida

Como corsario que sonpola noite e polo díanon quero perderme non

Pra iso teño o meu mapavaia frío ou vaia solque consulto ás agachadas

Así teño que facerque non vexan os piratasque ás veces non sei volver

Ou que ir ao sitio esquecínE non é a primeira vezque me hai que corrixir

Vergoña moito me dáque pasen cousas asísendo eu o capitán

A que se vai entendendopor que non lonxe da mano levo en todo momento

Mapamundi meu mapiñaque sempre comigo o levopolos camiños da vida.

Outra vida non coñezoque non sexa navegarOutra vida xa non querose non é andando o mar

Sete mares ten o mundoÉ un xeito de falarCinco océanos seguroque vos quero nomear

Ártico Antártico e Índicopero inda quedan dous máisson Atlántico e Pacíficoe temos os cinco xa

A bandeira é testemuñado meu rumbo sen igualNon foi por facer fortunaque fixen barco o meu lar

E pirata acabei sendoNon está de todo malse non fose por este medoque non podo dominar

Medo que non teño poucocando se pon bravo o mare dáme voltas o estómagoe teño que vomitar

Ben sei que non vos son cousasde andar sequera a contarNon vexades a vergoñaque agora estou a pasar

Mais isto crédeme bennon é falar por falarque se volvera nacero mar iría sucar

E aseguro que nada deteríaa este capitán da piratería.

Papagaio falangueiroque tal eu nunca viraata toparme con estepola parte das Antillas

Lareta que te laretaestavos así todo o díaPor parar nin para á noiteÉ cousa de tolería

Todos estamos tentadosde calquera estremoníaDesde andarlle co pescozoa deixalo sen comida

E avisado ben que estápara que cambie de condutaMais indicios non se vene sae sempre coa súa

Espelido non é poucoSabe as nosas intenciónsDos ombros do capitánnon se separa o lambón

Só o pillamos distraídounha noite aló no invernona que o seu gardián estabacunha chea das do demo

Collemos o papagaioe o peteiro lle amarramosben forte que nin puideraabrilo sequera un algo

E despois de feito istopechámolo nun dos cofresonde as riquezas gardadasvan lembrando a nosa sorte

A súa boa fortuna fixoque o capitán espertasee puidese liberaloxusto antes de que acorase

Desde aquela o paxarelocon malos ollos nos mirae anda todo temerosode que perda fala e vida.

O parche que no ollo vesnon é fachenda nin modae tanto ten se me cres

Cousa dun tempo pasadodos meus comezos no marque case nin dou lembrado

A culpa foi dun pirataportugués el de naciónpero con alma de rata

Alma de rata rateiradas que polos sumidoirossemella que andan á xeira

O tal pirata langránde min sempre daba parteao forzudo capitán

Se unha cousa eu facíanunca ben podía estare alá el a acusarme ía

E se por calquera razónnon daba acabado o choiorepetía a operación

Era acusón empedernidoo pirata da Lusitaniaque me tiña aborrecido

Por iso un día xa fartocollino polos colaresque case lle dá un infarto

Así foi que o levanteipero con tan mala sorteque na enxarcia tropecei

Non foi boa a caídade maneira que co golpesentín na cara a ferida

Máis que na cara no ollobatín con algo do chane así che quedei birollo

Velaí a razón do parcheNon resulta moi valentemais outra non podo darche.

Traca traca Traca tracaÉ de pau a miña pata

Unha perna eu perdínOutra teño pra fuxir

Pra fuxir se detrás miñavan soldados da raíña

Da raíña de InglaterraEsa si que é mala herba

Mala herba de verdadeque me segue polos mares

Traca traca Traca tracaÉ de pau a miña pata

Xa nin lembro cando foia desgraza que pasou

Con dúas pernas fun nacerAs mesmas ca ti ou el

Delas estaba ben ledoque corrían coma o vento

Mais un día nada alegrefiquei sen perna pra sempre

Traca traca Traca tracaÉ de pau a miña pata

De pau de madeira de buxoÉche pra min un orgullo

Outros piratas envexanpata de pau coma esta

Débolla e non o esquezoa un amigo carpinteiro

galego da Fonsagradae bo amigo de piratas

Traca traca Traca tracaÉ de pau a miña pata.

Son pirata bucaneirocorsario de mar a dentroe alma de filibusteiro

De terras galegas veñoe de aí esta afoutezae a teimosía que teño

Dun barco estou eu ao mandocon leal tripulacióne así imos navegando

Unha nova singraduracada día comezamossen medo nin atadura

Só nos ollos o horizontena procura dun destinoque nun futuro alguén conte

Alguén con palabra precisaque queira falar de nóse que non lle dea a risa

Digo isto sen ironíaNon é cousa de que a xenteme colla logo manía

Nada mal había estarque algunha nosa fazañase puidese relatar

Relatar ben relatadaQue dese medo ao primeiroe ao final non fose nada

Pois piratas destemidossi que o somos abofée no mundo coñecidos

Que ha falar de nós a historiaPor moito que algúns de vósnon teñades boa memoria.

É a pólvora nos mareso ruído do combate

Os barrís van sempre cheose o seu cheiro chega ao ceo

Enxergado o inimigoos canóns deixamos listos

O caso é ter punteríasenón é loita perdida

Barco a por barco imosnon temos outro destinopois piratas é o que somospiratas dos máis afoutosCando é comezada a loitao ar transfórmase en pólvora

E os nosos ollos xa brillanmentres empardece o día

A por eles meus piratasÁ abordaxe coas espadas

Que son poucos e covardese de loitar pouco saben

Cae a noite silenciosae no alto a lúa asoma

Xa a pólvora é lembranzadesta contenda librada

Vencedores e vencidosemprenden rumbos distintos

Hoxe a batalla é finitae mañá será outro día

E se cadra ocasión haidesta derrota vingar

E restablecer a honraque se perdeu entre pólvora.

Se pirata queres serdos da mellor condiciónrequisito indispensábelé saber algo do ron

Do Caribe disque véno que máis presta ao padalAos poucos hai que tomalopra non acabar moi mal

De nenos non é bebidanin de grumetes sequeraO seu gusto é traizoeiropode enganar a calquera

Faise de cana de azucreque hai que destilar con xeitoDespois pasa a un pipotepra lle tirar o proveito

En botella ou en garrafaasí se adoita venderO prezo varía moitoTodo é cousa de saber

Un pouquiño dá contentoAlgo máis xa solta a risaPero se de aí pasamosmellor que nos dea a brisa

Que a cabeza se pon tolaLogo doe sen pararTodo comeza a dar voltasno medio e medio do mar

De vomitar entran ganase non é cousa agradábelO corpo quedan sen folgose un dá en sentirse culpábel

Isto todo évos o ronBebida marabillosae de piratas queridaTan ruín como gustosa.

É o sextante instrumentoútil e necesariopra navegar ao vento

Úsase pra situarcoa maior precisióncalquera barco no mar

Este noso barquiñovai por todos os maresda súa gloria camiño

Barquiño que é corsarioe que por diante teno seu rumbo diario

Nas mans o leme fríoNos ollos o horizonteNo corpo un calafrío

E vénme hoxe á lembranzao día en que o sextantefoi parte de cobranza

Dun inglés foi botíneste sextante fráxilque veu parar a min

Nun cofre está gardadoNon vaia ser o demoque o dean por roubado

Outro non vou quererpois aprender o manexodá moito que facer

Meu sextantiño lindoSe non fose por ticomo hei chegar ao Pindo?

Para nós piratas dos maresa maior satisfaccióné procurarmos tesourosmar adiante con tesón

E de todos é sabidoque as mellores marabillasse falamos de tesourosadoitan estar nas illas

Fanse mapas valiosospara chegar ao ben prezadoque indican cal é a rotae onde este fica enterrado

Disque moitos son aíndaos que están sen descubrirEu son dos que vou na buscae por iso ando a bulir

Que ganiñas non me faltansexa na terra ou no marde bater cun gran tesouropra me poder xubilar

Pois esta vida é ben cansae a idade xa non perdoaOs ósos todos me renxene a vista non é moi boa

Así que se tes un mapadeses que leva a un tesouro eu por min estou dispostoa pagarcho a prezo de ouro

Que o retiro xa me tardae do barco xa vou cheomáis desta vida pirataá que xa quero pór freo

Outra profesión non tivennin máis oficio aprendínE agora que vou velloteteño que mirar por min

Que inda que pobre non sonnin paso necesidadecomer quente hei querere vestir con dignidade.

Cando é que un pirata xuracon sangue o seu compromisopodedes estar ben certosde que segue o seu destino

Se vai entrar en combateserá sempre solidarioe leal se ha comportarcos seus colegas corsarios

Cousa non revelaráse por acaso o capturanque poña en risco os seus homesinda que sufra tortura

Ha manter a dignidadepola noite e polo díae se por beber lle dáfarao con gallardía

Aos maiores con respectoterá sempre que tratare se así non o fixergran falta cometerá

Combatendo os adversariosou en calquera situacióno código que nos uneten que cumprir con paixón

E se o oficio abandonaseantes que os anos lle pesendeberá de ter ben claroque nada dirá á xente

Ese será o seu segredoe con el irá prá covaXa se hai vida máis alápoderá arranxar as contas

Pois se rompe o xuramentohabía quedar marcadoe o saúdo perderíade calquera outro corsario.