PROGRAMACIÓN DEPARTAMENTO DE LATÍN · 2020. 9. 8. · Programación Dpto. Latín IES CURTIS...

PROGRAMACIÓN

DEPARTAMENTO DE LATÍN

IES CURTIS

CURSO 2016-2017

Programación Dpto. Latín IES CURTIS

Páxina 1 de 82

ÍNDICE

I. COMPOSICIÓN DO DEPARTAMENTO E DISTRIBUCIÓN DAS MATERIAS …………….. 6

II. LATÍN ……………………………………………………………………………………………….. 7

INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN ………………………………………………………. 7

CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE …………………… 7

OBXECTIVOS DA MATERIA DE LATÍN ………………………………………………………….. 8

1. LATÍN 4º ESO ……………………………………………………………………………………… 9

1.1. OBXECTIVOS DA ESO ……………………………………………………………………….. 9

1.2. OBXECTIVOS DA MATERIA DE LATÍN …………………………………………………… 11

1.3. TEMPORALIZACIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE …………………………11

1.4. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ……… 15

1.5. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN ………………………………16

1.6. CRITERIOS DE AVALIACIÓN ……………………………………………………………….. 17

1.7. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN ………………………………………..18

1.8. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS ………………………………………………….. 18

2. LATÍN 1º BACHARELATO …………………………………………………………………….. 20

2.1. OBXECTIVOS DO BACHARELATO ……………………………………………………… 21

2.2. OBXECTIVOS DA MATERIA DE LATÍN ………………………………………………….. 21

2.2. TEMPORALIZACIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ………………………..22

2.3. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE…… 28

2.4. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN ………………………… 29

2.5. CRITERIOS DE AVALIACIÓN …………………………………………………………….. 31

2.6 CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN ……………………………………. 33

2.7. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS ………………………………………………..34

3. LATÍN 2º BACHARELATO ……………………………………………………………………. 35

3.1. OBXECTIVOS ……………………………………………………………………………….. 35


Páxina 2 de 82

3.2. TEMPORALIZACIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ……………………… 35

3.3. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE …… 39

3.4. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN ……………………………. 40

3.5. CRITERIOS DE AVALIACIÓN ……………………………………………………………… 41

3.6.. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN ……………………………………… .42

3.7. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS ……………………………………………….. 42

3.8. CONCRECIÓNS METODOLÓXICAS ……………………………………………………… 43

III. GREGO …………………………………………………………………………………………….. 45

INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN ……………………………………………………… 45

CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE ……………… 46

OBXECTIVOS DO BACHARELATO ……………………………………………………………... 47

OBXECTIVOS DA MATERIA DE GREGO ……………………………………………………….. 48

1. GREGO 1º BACHARELATO ………………………………………………………………………49


1.2. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE …… 54

1.3. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN …………………………… 55

1.4. CRITERIOS DE AVALIACIÓN ……………………………………………………………... .56

1.5. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN ………………………………………59

1.6. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS ……………………………………………… 59

2. GREGO 2º BACHARELATO …………………………………………………………………… 61


2.2. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE …….. 64

2.3. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN ………………………… 65

2.4. CRITERIOS DE AVALIACIÓN …………………………………………………………….. 66

2.5. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN …………………………………….. 67

2.6. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS ………………………………………………. 67

2.7. CONCRECIÓNS METODOLÓXICAS ……………………………………………………. 68


Páxina 3 de 82

IV. INDICADORES DE LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DE ENSINO ……………….. 71

V. ORGANIZACIÓN DAS ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO, RECUPERACIÓN E

AVALIACIÓN DAS MATERIAS PENDENTES ………………………………………………. 73

VI. ORGANIZACIÓN DOS PROCEDEMENTOS QUE LLE PERMITAN AO ALUMNADO

ACREDITAR COÑECEMENTOS PREVIOS ………………………………………………….. 74

VII. DESEÑO DA AVALIACIÓN INICIAL E MEDIDAS INDIVIDUAIS E COLECTIVAS A

ADOPTAR COMO CONSECUENCIA DOS SEUS RESULTADOS ……………………….. 74

IX. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE …………………………………………………. 74

X. CONCRECIÓN DOS ELEMENTOS TRANSVERSAIS ………………………………………. 76

XI. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES …………………………… 77

XII. MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN E MODIFICACIÓN DAS PROGRAMACIÓNS

DIDÁCTICAS ………………………………………………………………………………………. 77

XIII. CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA ……………………………………………… 78

XIV. CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC ………………………………………………………………… 79

XV. CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR ………………………………………………….. 80

XVI. PLAN LECTOR ……………………………………………………………………………………. 82

ANEXO I

ANEXO II

ANEXO III

ANEXO IV

ANEXO V

ANEXO VI


Páxina 6 de 82

I. COMPOSICIÓN DO DEPARTAMENTO E DISTRIBUCIÓN DAS MATERIAS

O Departamento de Latín do I.E.S. de Curtis está integrado pola

profesora Hortensia Blanco Socas, xefa do departamento, que imparte

durante este curso as seguintes materias:

▪ Latín I en 1º de bacharelato (4 horas semanais)

▪ Latín II en 2º de bacharelato (4 horas semanais)

Completa o seu horario coas seguintes materias afíns:

▪ Grego I en 1º de bacharelato (4 horas semanais)

▪ Grego II en 2º de bacharelato (4 horas semanais)

O Latín de 4º ESO con 3 horas semanais é impartido por María del

Carmen Sánchez Manteiga, profesora do departamento de Lingua e Literatura

Castelá.

Este curso non hai grupo de Cultura Clásica n i n e n 3º nin en 4º de

ESO.


Páxina 7 de 83

II. LATÍN

INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN

A materia de Latín ten como principal finalidade introducir o alumnado no coñecemento

dos aspectos esenciais da lingua e da cultura latinas, facendo fincapé ao mesmo tempo no

papel que estas desempeñan en tanto que orixe e fundamento das linguas romances e da

cultura occidental, o que coñecemos como herdanza clásica.

O estudo do Latín ten lugar combinando contidos lingüísticos (morfoloxía, sintaxe e

tradución, historia e evolución da lingua latina) e culturais entre sí.

Tanto a lingua latina, como a súa civilización son unha das principais achegas do

mundo clásico á civilización occidental. O coñecemento da lingua latina fainos entender as

linguas romances como o resultado dunha evolución e apreciar en que medida estas

linguas están en débeda co latín. A forma de vida, as institucións políticas, a

organización social, a literatura, a arte... constitúen a base da configuración de Europa.

A práctica da tradución constitúe unha experiencia de investigación que utiliza a

lóxica do pensamento, favorece a memoria e potencia os hábitos de disciplina no

estudo.

O estudo da historia e evolución da lingua latina e da formación de palabras

permite ao alumnado entender a evolución lingüística, coñecer os procedementos que

actúan na formación do léxico e como consecuencia lévalle ao enriquecemento do seu

propio vocabulario.

CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE

Competencia en comunicación lingüística (CCL): é a competencia clave con máis

presenza na materia de Latín, xa que o estudo da lingua latina, da súa orixe e

evolución, do seu funcionamento interno, do seu léxico e dos seus textos redunda sen

dúbida nun maior coñecemento e dominio das linguas propias.

Aprender a aprender (CAA): o labor de tradución non só constitúe por si mesmo un

importante exercicio intelectual, senón que ao mesmo tempo estimula a memoria, a

lóxica de pensamento e os hábitos de disciplina no estudo, mellorando o razoamento e

impulsando a competencia clave de aprender a aprender.


Páxina 8 de 83

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e

tecnoloxía (CMCCT): poden ser traballadas nos temas de cultura e civilizacións latinas,

nomeadamente na educación en Roma, no urbanismo e na enxeñería romana, e as vías

de comunicación, en tanto que manifestacións da actividade humana.

Competencia dixital (CD): a procura de información na rede, a súa selección crítica, e a

súa utilización, entendidos como un proceso guiado polo profesor, deberá servirnos para

programar traballos colaborativos e producir novos materiais para pór á disposición da

comunidade educativa.

Competencias sociais e cívicas (CSC): trabállanse particularmente nos bloques referidos

á civilización. A vida no mundo romano, na súa dimensión político-social ou relixiosa

préstase sempre á valoración e á comparación co mundo actual, salientando

semellanzas e diferenzas, e fomentando un xuízo crítico da realidade. Deste xeito,

cobran nova forza conceptos como democracia, xustiza, igualdade, cidadanía e

diversidade.

Competencia en conciencia e expresión cultural (CCEC): esta competencia

está moi presente, ademáis de no estudo da literatura latina, nos contidos referidos ás

artes plásticas en Roma, o urbanismo e a romanización de Hispania e da Gallaecia.

Coñecer e valorar todas estas manifestacións culturais artísticas, diferenciando xéneros

e estilos, recoñecendo canóns estéticos ou tópicos literarios, lévanos a consideralas

como parte do patrimonio dos pobos e a apreciar dun xeito especial aquelas que están

dentro do noso contexto, ben sexa nas páxinas dun libro, ben nun museo ou nun

depósito arqueolóxico.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CCEC): competencia presente sobre todo

nos bloques non lingüísticos, para aproveitar a metodoloxía do traballo en grupo de

xeito responsable e proactivo.

OBXECTIVOS DA MATERIA DE LATÍN

O estudo das linguas clásicas, tanto o Latín, como o Grego, proporciona unha

sólida base para o perfeccionamento no manexo doutras linguas e desempeña un papel

relevante como soporte lingüístico da maioría das linguas e para a compensión do


Páxina 9 de 83

léxico culto que forma gran parte da terminoloxía científica e técnica actual nas linguas

que o alumnado coñece ou estuda; sen esquecer o enriquecemento cultural que lle

proporciona o coñecemento dos aspectos que se inclúen na civilización clásica, berce

da Europa actual, como son, entre outros, a mitoloxía, a relixión ou as súas creacións

literarias ou artísticas, que tanta influenza tiveron en épocas posteriores e seguen a ter

hoxe en día.

En definitiva, estas materias lingüísticas perseguen o obxectivo último de

contribuír á formación de cidadáns e cidadás cunha competencia comunicativa que lles

permita interactuar satisfactoriamente en todos os ámbitos que forman e van formar

parte da súa vida.

1. LATÍN 4º ESO

1.1. OBXECTIVOS DA ESO

a. Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no

respecto ás demais persoas, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade

entre as persoas e os grupos, exercitarse no diálogo, afianzando os dereitos

humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre homes e mulleres, como

valores comúns dunha sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía

democrática.

b. Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en

equipo como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas da

aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.

c. Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades

entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera

outra condición ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que

supoñan discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación

de violencia contra a muller.

d. Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e

nas súas relacións coas demais persoas, así como rexeitar a violencia, os prexuízos

de calquera tipo e os comportamentos sexistas, e resolver pacificamente os

conflitos


Páxina 10 de 83

e. Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información, para

adquirir novos coñecementos con sentido crítico. Adquirir unha preparación básica

no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a comunicación.

f. Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en

materias, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas en

diversos campos do coñecemento e da experiencia.

g. Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o

sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender,

planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.

h. Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e na

lingua castelá, textos e mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, na lectura

e no estudo da literatura.

i. Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de maneira apropiada.

l. Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e

das outras persoas, así como o patrimonio artístico e cultural. Coñecer mulleres e

homes que realizaran achegas importantes á cultura e á sociedade galega, ou a

outras culturas do mundo.

m. Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o das outras persoas, respectar

as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais, e incorporar a

educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e

social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa

diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o

consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente, contribuíndo á súa

conservación e á súa mellora.

n. Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das manifestacións artísticas,

utilizando diversos medios de expresión e representación.

ñ. Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e

artístico de Galicia, participar na súa conservación e na súa mellora, e respectar a

diversidade lingüística e cultural como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendo

actitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito.

o. Coñecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental

para o mantemento da identidade de Galicia, e como medio de relación interpersoal e

expresión de riqueza cultural nun contexto plurilingüe, que permite a comunicación con

outras linguas, en especial coas pertencentes á comunidade lusófona.


Páxina 11 de 83

1.2. OBXECTIVOS DA MATERIA DE LATÍN

A materia de Latín na etapa da ESO ten como principal obxectivo introducir o

alumnado no coñecemento dos aspectos esenciais da lingua e da cultura latinas,

facendo fincapé ao mesmo tempo no papel que estas desempeñan en tanto que orixe e

fundamento das linguas romances e da cultura occidental, o que coñecemos como

herdanza clásica.

1.3. TEMPORALIZACIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

Primeira ava l iac ión

Bloque 1.Elementos básicos da lingua latina. O latín, orixe das linguas romances.

Recoñece diferentes tipos de escritura e clasifícaos consonte a súa natureza e a súa

función.

Explica a orixe do alfabeto de diferentes linguas partindo do abecedario latino, sinala

as principais adaptacións que se producen en cada unha delas, recoñece os tipos de

alfabetos usados actualmente en Europa e relaciona cada un coas linguas que os

empregan.

Le en voz alta textos latinos de certa extensión coa pronuncia correcta.

Sinala sobre un mapa o marco xeográfico no que se sitúa en distintos periodos a

civilización romana, delimitando o seu ámbito de influencia e situando con precisión

puntos xeográficos, ciudades ou restos arqueolóxicos, coñecidos pola súa

relevancia histórica.

Define o indoeuropeo e recoñece as linguas indoeuropeas e as súas familias,

delimitando nun mapa a zona de orixe e a zona de expansión.

Identifica as linguas que se falan hoxe en día en Europa, diferenciando pola súa orixe

entre indoeuropeas e non indoeuropeas, clasifica as primeiras en familias

lingüísticas e delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.

Identifica as linguas que se falan en España, diferenciando pola súa orixe as

romances e as non romances, e delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.

Bloque 2. Morfoloxía

Descompón palabras nos seus formantes, sinalando e diferenciando lexemas e

morfemas, e servíndose destes para identificar desinencias e explicar o concepto


Páxina 12 de 83

de flexión e paradigma.

Distingue palabras variables e invariables, explica os trazos que permiten

identificalas e define criterios para clasificalas.

Define o concepto de flexión e conxugación.

Enuncia correctamente substantivos, adxectivos e pronomes en latín, distíngueos a

partir do seu enunciado e clasifícaos segundo a súa categoría e a súa declinación.

Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando para cada palabra o

paradigma de flexión correspondente.

Identifica as conxugacións verbais latinas e clasifica os verbos segundo a

súa conxugación a partir do seu enunciado.

Coñece e identifica as formas que compoñen o enunciado dos verbos de

paradigmas regulares e recoñece a partir destas os modelos de conxugación.

Bloque 3.Sintaxe

Analiza morfolóxica e sintácticamente frases e textos adaptados, identificando

correctamente as categorías gramaticais presentes nas palabras con flexión e

explicando as funcións na oración.

Enumera correctamente os nomes dos casos que existen na flexión nominal e

pronominal latina, e explica as principais funcións que realizan dentro da oración.

Traduce correctamente á súa lingua os casos latinos presentes nos textos e

redacta en lingua latina pequeñas frases, onde practica o seu uso.

Recoñece nos textos as regras e a concordancia latina, e redacta en lingua

latina pequenas frases, onde practica o seu uso.

Bloque 4. Roma: historia, cultura e civilización

Distingue as dúas primeiras etapas da historia de Roma: a monarquía e a

república.

Explica os seus trazos esenciais e as circunstancias que interveñen no

paso de unhas a outras.

Sabe enmarcar determinados feitos históricos no período histórico correspondente.

Pode elaborar eixes cronolóxicos nos que se representan fitos históricos

salientables, consultando diferentes fontes de información.

Describe algún dos principais fitos históricos da civilización latina, e explica a


Páxina 13 de 83

grandes liñas as circunstancias en que teñen lugar e as súas principais

consecuencias.

Describe os trazos esenciais que caracterizan as dúas primeiras formas de

organización do sistema político romano: a monarquía e a república.

Describe a organización da sociedade romana e explica as características das

clases sociais e os papeis asignados a cada unha delas.

Identifica e explica os papeis que desempeñan dentro da familia cada un dos seus

membros, e analiza a través deles os estereoptipos culturais da época en

comparación cos actuais.

Distingue e describe o modo de vida en Roma no ámbito privado, analizando os

tipos de vivenda, alimentación e o coidado persoal e contrástaos cos da

actualidade.

Bloque 5. Textos

Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica de frases de dificultade

graduada e textos adaptados, para efectuar correctamente a súa tradución ou

retroversión.

Utiliza mecanismos de inferencia para comprender textos de forma global,

relacionando estruturas latinas con outras equivalentes nas linguas que coñece.

Bloque 6. Léxico

Deduce o significado de termos latinos non estudados, partindo do contexto ou de

palabras da lingua propia.

I dentifica e explica as palabras transparentes e de maior frecuencia.

Segunda avaliación

Bloque 1. Elementos básicos da lingua latina. O latín, orixe das linguas romances.

Identifica e diferencia palabras patrimoniales, cultismos e semicultismos, en

relación co termo de orixe.


Traduce correctamente ao galego e ao castelán diferentes formas verbais latinas.

Identifica correctamente as principais formas derivadas de cada tema verbal latino:


Páxina 14 de 83

en voz activa o modo indicativo, tanto no tema de presente como no tema de

perfecto; e en pasiva, o presente, o pretérito imperfecto, o futuro imperfecto e o

pretérito perfecto de indicativo.

Bloque 3.Sintaxe

Compara e clasifica tipos de oracións simples, e identifica as súas características.

Bloque 4. Roma: historia, cultura e civilización

Describe os trazos esenciais que caracterizan a última das formas de organización

do sistema político romano: o imperio.

Distingue e describe o modo de vida en Roma no ámbito privado, analizando a

alimentación e a indumentaria e contrástaos cos da actualidade.

Describe as características dos tipos de espectáculos públicos celebrados no teatro,

no circo e no anfiteatro, valora o seu mantemento no mundo actual e sitúa nun

mapa os teatros, os circos e os anfiteatros conservados máis importantes.

Bloque 5. Textos

Utiliza correctamente os manuais e o diccionario, analizando a información que

proporcionan, para traducir pequenos textos.

Bloque 6. Léxico

Identifica e explica os principais prefixos e sufixos, analizando o seu mantemento na

propia lingua.

Identifica a etimoloxía de léxico común da lingua propia e explica a partir desta o

seu significado.

Terceira avaliación

Bloque 1. Elementos básicos da lingua latina. O latín, orixe das linguas romances.

Realiza evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán aplicando as regras

fonéticas de evolución.


Cambia de voz as formas dos tempos verbais do presente, pretérito imperfecto,

futuro imperfecto e pretérito perfecto.


Páxina 15 de 83

Identifica formas non persoais do verbo, como o infinitivo de presente activo e o

participio de perfecto.

Bloque 3. Sintaxe

Compara e clasifica tipos de oracións compostas, e diferénciaas das oracións

simples.

Recoñece, dentro de frases e textos sinxelos, as construcións de infinitivo e

participio máis transparentes, analízaas e tradúceas correctamente.

Bloque 4. Roma: historia, cultura e civilización.

Identifica os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina,

sinala os trazos que os caracterizan e establece relación entre os deuses máis

importantes.

Recoñece e ilustra con exemplos o mantemento do mítico e da figura do heroe na

nosa cultura, sinala as semellanzas e as principais diferenzas que se observan

entre ambos os tratamentos.

Bloque 5. Textos

Realiza comentarios sobre determinados aspectos culturais presentes nos textos

seleccionados, aplicando para iso os coñecementos adquiridos previamente nesta

ou noutras materias

Elabora mapas conceptuais e estruturais dos textos propostos, localizando o

tema principal e distinguindo as súas partes.

Redacta frases sinxelas ou pequenos textos en latín sobre un tema proposto.

Mantén un sinxelo diálogo en latín sobre a base dun tema previamente acordado.

Bloque 6. Léxico

Coñece o significado das principais locucións latinas de uso actual e sabe

empregalas no seu contexto axeitado, cando se expresa na súa propia lingua.

1.4. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN PARA SUPERAR A MATERIA

Identificar elementos morfolóxicos e sintácticos da lingua latina que

permitan a análise e a tradución de textos sinxelos.

Coñecer as regras fundamentais de evolución fonética do latín ás linguas


Páxina 16 de 83

romances e identificar palabras patrimoniais e cultismos.

Adquisición e comprensión dos mecanismos de formación de palabras

(derivación e composición de orixe latina) traballados durante o curso.

Coñecemento das locucións latinas de uso frecuente.

Coñecer o legado de Roma e a orixe latina de diferentes aspectos da vida

cotiá histórica e cultural da sociedade actual.

Obter unha visión global da civilización romana en todos os seus aspectos:

lingüístico, cultural, literario, etc....

1.5. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

O curso está dividido en tres avaliacións e unha avaliación final. Cada

avaliación constará como mínimo de dous exames, nos que haberá cuestións

relativas aos seguintes aspectos:

- Análise morfolóxica, sintáctica e tradución de frases sinxelas.

- Exercicios de morfoloxía e sintaxe.

- Cuestións relativas á cultura e á civilización de Roma.

- Exercicios de etimoloxía. Evolución fonética. Composición e

derivación.

- Exercicios sobre locucións latinas.

A nota de cada avaliación de 0 a 10 puntos resultará da suma dos

seguintes apartados:

Exames 70%

Elaboración e exposición de

traballos elaborados facendo

uso das novas tecnoloxías

20%

Corrección de tarefas, traballo

diario, participación, actitude e

comportamento

10%

Este 30% engadirase á nota final de cada avaliación só cando o

alumnado acade unha nota mínima de 3,5 puntos sobre 7 nos

exames.


Páxina 17 de 83

Cada falta de ortografía ou til restaralle á nota final da avaliación

0,1 p.

A cualificación de cada avaliación será a media dos exames máis a nota

porcentual dos traballos, os exercicios de clase e a actitude. Dado que se trata de

ensino oficial é imprescindible a asistencia diaria a clase. Terase en conta ademais

da asistencia, a actitude, a puntualidade e a entrega dos traballos na data fixada

polo profesor. O caderno de clase podrá ser revisado polo profesor en calquera

momento do curso.

Polo que respecta á parte de lingua latina as avaliacións non teñen

carácter liberatorio, porque o proceso de aprendizaxe dunha lingua é un proceso

continuo, polo tanto, os contidos da materia poderán aparecer en calquera

momento ao longo do curso, independentemente de se o alumnado aprobara

avaliacións anteriores.

Na proba de suficiencia os alumnos que teñan suspensa algunha das

partes terán a posibilidade de recuperala.

Cando o alumnado non acade a puntuación mínima esixida para aprobar

en xuño terá a posibilidade de presentarse á proba extraordinaria de setembro,

na que se examinará da totalidade da materia. Esta proba cualificarase sobre un

total de 10 puntos.

1.6. CRITERIOS DE AVALIACIÓN

Recoñecer os elementos morfolóxicos e as estruturas sintácticas elementais

da lingua latina e comparalos cos da propia lingua.

Traducir oracións breves e sinxelas. Con este criterio trátase de constatar se

o alumnado asimilou as estruturas morfolóxicas e sintácticas elementais

da lingua latina.

Aplicar as regras básicas de evolución fonética a étimos latinos que dean

orixe a termos romances do vocabulario habitual e establecer a relación

semántica entre un termo patrimonial e un cultismo.

Identificar compoñentes de orixe grecolatina en palabras da linguaxe cotiá e

no vocabulario específico das ciencias e da técnica e explicar a súa


Páxina 18 de 83

etimoloxía.

Recoñecer latinismos e locucións usuais de orixe latina incorporadas ás

linguas coñecidas polo alumnado e explicar o seu significado.

Identificar en textos traducidos de autores clásicos e modernos, despois

de resumilos, aspectos históricos ou culturais.

Distinguir nas diversas manifestacións literarias e artísticas de todos os

tempos a mitoloxía clásica como fonte de inspiración e recoñecer no

patrimonio arqueolóxico as pegadas da romanización.

Manexar recursos que lle permitan ao alumnado elaborar, guiado polo

profesor, un traballo temático sinxelo sobre calquera aspecto da

produción artística e técnica, a historia, as institucións ou a vida cotiá en

Roma.

1.7. CRITEROS DE CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN

En canto aos criterios de cualificación e promoción do alumnado remítome

ao apartado 1.5. da programación, correspondente aos procedementos e instrumentos

de avaliación.

Valorarase positivamente a participación nas actividades propostas polo

departamento: o concurso de Cultura Clásica Odisea, a asistencia ás representacións

teatrais no Festival de Teatro Grecolatino, aos Obradoiros de Cultura Clásica e ao

Itinerario Mitolóxico por Compostela.

O profesor que imparta a materia este curso decidirá se fará recuperacións

avaliación a avaliación ou ben só no mes de xuño.

Para poder promocionar o alumnado deberá aprobar todas as avaliacións. A

cualificación final virá determinada pola media das cualificacións obtidas nas tres

avaliacións.

En setembro o exame será sobre a totalidade da materia e puntuarase sobre 10

puntos.

1.8. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS

Seguiremos unha metodología activa e participativa, para que o proceso de

aprendizaxe ao longo do curso avance a un ritmo desexable. O libro de texto utilizado


Páxina 19 de 83

neste curso será o titulado Latín ESO de M. Durán, G. Martínez e F.LLorens, da

editorial Casals. Usaremos ademáisseguintes recursos:

Comparación das estruturas morfosintácticas máis representativas da lingua

latina coas do galego e castelán, para que o alumnado poda percibir a súa

conexión.

Tradución de textos latinos seleccionados sobre os que versarán as

explicacións gramaticais pertinentes.

Realización dos exercicios propostos polo libro de texto e doutros libros que o

profesor seleccione.

Proxección de documentais e películas sobre Roma e a súa civilización.

Lectura de textos relacionados cos contidos de cultura e civilización que

permitan ao profesor cualificar a capacidade de síntese e comprensión do

alumnado.

Lectura de libros, cómics ou relatos curtos en galego ou castelán

ambientados na antiga Roma.

Lectura de textos da literatura latina adaptados ou en versión orixinal, como a

Eneida de Virxilio, O asno de ouro de Apuleio, poemas de Horacio ou Catulo,

ou fragmentos das Metamorfoses de Ovidio.

Publicación no blog da biblioteca de entradas relacionadas cos contidos, ben

de xeito individual, ou en grupo.

Lectura e análise dunha traxedia grega e unha comedia latina que no segundo

trimestre o alumnado verá representadas no Festival de Teatreo Grecolatino.


Páxina 20 de 83

2. LATÍN 1ª BACHARELATO

2.1. OBXECTIVOS DO BACHARELATO

O bacherelato contribuirá a desenvolver no alumnado as capacidades que lles

permitan:

a. Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva global, e adquirir unha

conciencia cívica responsable, inspirada polos valores da Constitución española e do

Estatuto de autonomía de Galicia, así como polos dereitos humanos, que fomente a

corresponsabilidade na construción dunha sociedade xusta e equitativa e favoreza a

sustentabilidade.

b. Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de forma responsable

e autónoma e desenvolver o seu espírito crítico. Ser quen de prever e resolver

pacíficamente os conflitos persoais, familiares e sociais.

c. Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres,

analizar e valorar criticamente as desigualdades e discriminacións existentes e, en

particular, a violencia contra a muller, e impulsar a igualdade real e a non discriminación

das persoas por calquera condición ou circunstancia persoal ou social, con atención

especial ás persoas con discapacidade.

d. Afianzar os hábitos de lectura, estudo e disciplina, como condicións necesarias para o

eficaz aproveitamento da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.

e. Dominar, tanto na súa expresión oral como na escrita, a lingua galega e a lingua

castelá.

f. Expresarse con fluidez e corrección nunha ou máis linguas estranxeiras.

g. Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da información e da

comunicación.

h. Coñecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporáneo, os seus

antecedentes históricos e os principais factores da súa evolución. Participar de xeito

solidario no desenvolvemento e na mellora do seu contorno social.

i. Acceder aos coñecementos científicos e tecnolóxicos fundamentais, e dominar as

habilidades básicas propias da modalidade elixida.

l. Comprender os elementos e os procedementos fundamentais da investigación e dos

métodos científicos. Coñecer e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e da

tecnoloxía ao cambio das condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e o


Páxina 21 de 83

respecto cara ao medio ambiente e a ordenación sustentable do territorio, con especial

referencia ao territorio galego.

m. Afianzar o espírito emprendedor con actitudes de creatividade, flexibilidade, iniciativa,

traballo en equipo, confianza nun mesmo e sentido crítico.

n. Desenvolver a sensibilidade artística e literaria, así como o criterio estético, como fontes

de formación e enriquecemento cultural.

ñ. Utilizar a educación física e o deporte para favorecer o desenvolvemento

persoal e social, e impulsar condutas e hábitos saudables.

o. Afianzar actitudes de respecto e prevención no ámbito da seguridade viaria.

p. Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial de Galicia, e contribuír á

súa conservación e mellora no contexto dun mundo globalizado.

2.2. OBXECTIVOS DA MATERIA DE LATÍN

Identificar as principais realizacións e feitos históricos do pobo romano e comprobar as

distintas formas nas que o legado romano evidencia a súa presenza no mundo de hoxe.

Recoñecer os elementos da herdanza latina que permanecen no mundo actual e

consideralos como unha das claves para a interpretación deste.

Valorar as aportacións do espírito clásico como elemento integrador de diferentes

correntes de pensamento e actitudes (éticas, estéticas) que conforman o ámbito cultural

europeo ao que o alumnado pertence.

Recoñecer a influenza da historia e o legado de Roma na conformación política, social e

cultural dos pobos de Europa, fomentando actitudes de tolerancia e respecto cara

outros pobos.

Desenvolver o sentimento de pertenza á unidade política, social e cultural que é Europa,

en cuxa base está o mundo latino, con actitudes de tolerancia e respecto cara os seus

distintos pobos e os doutras zonas do mundo.

Identificar os elementos léxicos e principais procedementos de composición e

derivación do latín.

Recoñecer os elementos léxicos da herdanza latina que permanecen nas linguas

romances faladas polo alumnado.

Reflexionar sobre os elementos fundamentais que constitúen as linguas e as súas

influencias mutuas no espazo e no tempo, recoñecendo as relacións existentes entre as

estruturas da lingua latina e as doutras linguas que se derivan o foron profundamente


Páxina 22 de 83

influídas por ela, recoñecendo compoñentes significativos desta herdanza (flexión

nominal, pronominal e verbal).

Coñecer e utilizar os aspectos fonéticos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos básicos da

lingua latina, iniciándose na interpretación e tradución de textos sinxelos.

Identificar e valorar as principaiss aportacións da lingua latina como instrumento

transmisor da cultura.

Recoñecer o papel integrador do latín en distintas áreas da ciencia, filosofía, historia,

literatura, arte, arquitectura e en xeral na cultura e historia de Occidente.

Analizar e interpretar textos diversos (literarios, históricos, filosóficos), traducidos e

orixinais, mediante unha lectura comprensiva, distinguiendo as súas características

esenciais e a súa evolución, e analizando a estrutura, o pensamento e a ideoloxía que

neles se reflexa, cunha actitude crítica ante o mundo latino e o actual.

A presenza do Latín no bacharelato cobra sentido na súa contribución á

formación do alumnado no coñecemento das bases lingüísticas, históricas e culturais da

civilización occidental. Xunto ao Grego, cuxa cultura Roma asimilou e transmitiu a toda

Europa, o Latín constitúe un apoio insustituible á aprendizaxe das linguas faladas en

España.


Os contidos da materia de Latín preséntanse distribuídos en sete bloques que

recollen os aspectos esenciais da lingua, o léxico e a historia, cultura, arte e civilización

de Roma:

a. O latín, orixe das linguas romances.

b. Sistema da lingua latina: elementos básicos.

c. Morfoloxía.

d. Sintaxe.

e. Roma: historia, cultura, arte e civilización.

f. Textos.

g. Léxico

Propoñemos abordar os aspectos básicos de cada grupo de contidos: do grupo de

lingua traballaranse os modelos máis usuais da morfoloxía nominal e pronominal, as


Páxina 23 de 83

funcións do casos, as preposicións, os tempos de indicativo das voces activa e pasiva e as

oracións simples e compostas coordinadas e subordinadas de relativo. No referente ós

contidos culturais daremos unha visión global do mundo romano e a súa pervivencia. A

continuación, veremos a pegada de Roma nas diversas manifestacións da cultura con

especial fincapé no dereito, na presencia romana en Hispania e na chamada tradición

clásica europea. En canto ao léxico será o imprescindible para garantir con éxito a

tradución dos textos propostos. Os textos seleccionados para traducir estarán en relación

directa cos contidos culturais. A partir do léxico traballaranse os derivados nas linguas

romances, a composición e a derivación. Traballaremos tamén as regras principais de

evolución fonética do latín ao galego e ao castelán e unha selección de locucións latinas.

É necesario ter en conta que os distintos bloques que constitúen a materia (o latín,

orixe das linguas romances, elementos básicos básicos da lingua latina, morfoloxía,

sintaxe, Roma: historia, cultura, arte e civilización, textos e léxico) non son apartados

illados. Polo tanto, é recomendable seleccionar textos para traducir que gradúen os

coñecementos gramaticais e a aprendizaxe do léxico e, ao mesmo tempo, sexan relevantes

para os contidos culturais.

Primeira avaliación

Localiza nun mapa o marco xeográfico da lingua latina e a súa expansión, delimitando

os seus ámbitos de influencia e colocando con precisión puntos xeográficos, cidades ou

restos arqueolóxicos coñecidos pola súa relevancia histórica.

Define o indoeuropeo e recoñece as linguas indoeuropeas e as súas familias, e delimita

das linguas romances nun mapa a zona de orixe e as zonas de expansión.

Identifica as linguas que se falan actualmente en Europa, diferenciando pola súa orixe

entre indoeuropeas e non indoeuropeas, clasifica as primeiras en familias lingüísticas e

delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.

Identifica as linguas que se falan en España, diferenciando pola súa orixe romances e

non romances, localiza nun mapa as zonas onde se utilizan, delimita o marco xeográfico

das linguas romances faladas no mundo e recoñece as súas características.

Distingue e delimita as etapas do latín, recoñece e distingue a partir do étimo latino

cultismos, semicultismos e termos patrimoniais, e explica as evolucións que se

producen nun caso e noutro.


Páxina 24 de 83

Coñece exemplos de termos latinos que deron orixe tanto a unha palabra patrimonial

como a un cultismo, e sinala as diferenzas de uso e significado entre ambos.

Demostra a presenza do latín no século XXI en campos como a ciencia, a cultura, a

publicidade, os medios de comunicación, internet e as redes sociais.

Realiza evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán, aplicando as regras

fonéticas de evolución, e recoñece palabras da súa lingua que sufriron procesos de

evolución semántica.

Recoñece tipos de escritura e clasifícaos consonte a súa natureza e a súa función, e

describe os trazos que distinguen uns dos outros.

Explica a orixe do alfabeto latino, e a evolución e a adaptación dos signos do alfabeto

grego.

Explica a orixe do alfabeto de diferentes linguas partindo do alfabeto latino, así como a

súa evolución, sinala as adaptacións que se producen en cada unha e recoñece os

tipos de alfabeto usados actualmente en Europa, en relación coas linguas que os

empregan.

Le con pronuncia e acentuación correctas textos latinos, identificando e reproducindo

exemplos de diferentes tipos de pronuncia.

Descompón palabras nos seus formantes, sinalando e diferenciando lexemas e

morfemas, e servíndose destes para identificar desinencias e explicar o concepto de

flexión e paradigma.

Distingue palabras variables e invariables, explica os trazos que permiten identificalas e

define criterios para clasificalas.

Declina e/ou conxuga correctamente palabras propostas segundo a súa categoría,

explicando e ilustrando con exemplos as características que diferencian os conceptos

de declinación e conxugación.

Enuncia e declina correctamente substantivos, adxectivos e pronomes en latín,

distinguíndoos a partir do seu enunciado e clasificándoos segundo a súa categoría e a

súa declinación.

Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando correctamente para cada

palabra o paradigma de flexión correspondente.

Clasifica verbos segundo a súa conxugación partindo do seu enunciado e describe os

trazos polos que se recoñecen os modelos de flexión verbal.

Coñece e identifica as formas que compoñen o enunciado dos verbos de paradigmas

regulares e recoñece a partir destas os modelos de conxugación.


Páxina 25 de 83

Conxuga os tempos verbais máis frecuentes en voz activa e pasiva, aplicando

correctamente os paradigmas correspondentes

Explica o uso dos temas verbais latinos, identificando correctamente as formas

derivadas de cada un.

Cambia de voz as formas verbais identificando e manexando con seguridade os

formantes que expresan este accidente verbal

Segunda avaliación

Distingue formas persoais e non persoais dos verbos, explica os trazos que permiten


Traduce correctamente ao galego e ao castelán formas verbais latinas, e compara os

tempos e os modos verbais presentes no latín cos do galego e os do castelán.

Analiza morfoloxicamente e sintacticamente frases e textos de dificultade graduada,

identificando correctamente as categorías gramaticais presentes nas palabras con

flexión e explicando as funcións que realizan na oración.

Enumera correctamente os nomes dos casos que existen na flexión nominal e

pronominal latina, explica as súas funcións dentro da oración e ilustra con exemplos a

forma axeitada de traducilos.

Recoñece nos textos as regras e a concordancia latina, e redacta en lingua latina

pequenas frases, onde practica o seu uso.

Compara e clasifica tipos de oracións simples, e identifica e explica en cada caso as

súas características.

Distingue as oracións simples das compostas e, dentro destas últimas, as coordinadas

das subordinadas, os seus tipos e os nexos que as caracterizan, e sinala exemplos

que expliquen en cada caso as súas características.

Identifica as funcións que realizan as formas non persoais (infinitivo e participio) dentro

da oración e compara exemplos do seu uso.

Recoñece, analiza e traduce correctamente as construcións de infinitivo e participio

máis frecuentes, en relación con construcións análogas noutras linguas que coñece.

Describe o marco histórico no que xorde e se desenvolve a civilización romana, sinala

períodos dentro del, identifica en cada un as conexións máis importantes que presentan

con outras civilizacións.

Distingue as etapas da historia de Roma, explicando os seus trazos esenciais e as

circunstancias que interveñen no paso de unhas a outras.


Páxina 26 de 83

Enmarca determinados feitos históricos na civilización e no período histórico

correspondente e relaciónaos con outras circunstancias contemporáneas.

Pode elaborar eixes cronolóxicos nos que se representan fitos históricos salientables,

consultando diferentes fontes de información.

Describe os principais fitos históricos e os aspectos máis significativos da civilización

latina, e analiza a súa influencia no devir histórico posterior.

Explica a romanización de Hispania e da Gallaecia, describe as súas causas e delimita

as súas fases.

Enumera, explica e ilustra con exemplos os aspectos fundamentais que caracterizan

o proceso da romanización de Hispania e da Gallaecia, e sinala a súa influencia na

historia posterior.

Identifica e sinala nun mapa os restos arqueolóxicos máis salientables da romanización

de Hispania e da Gallaecia, e descobre e relaciona as pezas arqueolóxicas romanas

dos museos cos coñecementos adquiridos.

Describe os elementos que caracterizan as sucesivas formas de organización do

sistema político romano.

Describe a organización e a evolución da sociedade romana, explicando as características

das clases sociais e os papeis asignados a cada unha, relacionando estes aspectos cos

valores cívicos existentes na época e comparándoos cos actuais.

Tercera avaliación

Identifica os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina, sinalando

os trazos que os caracterizan, os seus atributos e o ámbito de influencia, explica a súa

xenealoxía e establece a relación entre os deuses.

Identifica deuses, semideuses e heroes dentro do imaxinario mítico, e explica os

principais aspectos que difererencian uns dos outros.

Recoñece e ilustra con exemplos o mantemento do mítico e da figura do heroe na nosa

cultura, analizando a influencia da tradición clásica neste fenómeno, sinalando as

semellanzas e as principais diferenzas entre ambos tratamentos, e asociándoas a

outros trazos culturais propios de cada época.

Sinala semellanzas e diferenzas entre os mitos e as lendas da antigüidade clásica e os

pertencentes a outras culturas, comparando o seu tratamento na literatura ou na

tradición relixiosa, e valorando a súa influenza na arte e na literatura posterior a través


Páxina 27 de 83

de exemplos.

Distingue a relixión oficial de Roma dos cultos privados, explicando os trazos que lles

son propios, e describe as principais características dos ritos funerarios romanos,

distinguindo as semellanzas e as diferenzas que presentan cos de hoxe en día.

Describe as principais manifestacións escultóricas e pictóricas da arte romana,

identificando a partir de elementos concretos o seu estilo e a súa cronoloxía

aproximada.

Describe as características, os principais elementos e a función das grandes obras

públicas romanas, explicando e ilustrando con exemplos a súa importancia para o

desenvolvemento do Imperio e a súa influencia en modelos urbanísticos posteriores.

Localiza nun mapa os principais exemplos de edificacións públicas romanas que forman

parte do patrimonio español e europeo, identificando a partir de elementos concretos o

seu estilo e a cronoloxía aproximada.

Enumera os elementos que compoñen a estrutura do exército romano e explica o seu

funcionamento, atendendo á súa evolución ao longo dos períodos históricos.

Utiliza adecuadamente a análise fonética, morfolóxica, sintáctica e semántica de textos

de dificultade graduada, para efectuar correctamente a súa tradución ou retroversión.

Utiliza mecanismos de inferencia para comprender textos de xeito global, relacionando

estruturas latinas con outras equivalentes nas linguas que coñece.

Utiliza correctamente o dicionario, analizando e valorando correctamente a información

gramatical incluída nos seus manuais e nas súas entradas, e localiza o significado de

palabras que entrañen dificultade, identificando entre varias acepcións o sentido máis

axeitado para a tradución do texto.

Realiza comentarios sobre os principais trazos dos textos seleccionados e sobre os

aspectos culturais presentes neles, aplicando para iso os coñecementos adquiridos

previamente nesta ou noutras materias.

Elabora mapas conceptuais e estruturais dos textos propostos, localizando o tema

principal e distinguindo as súas partes.

Redacta frases sinxelas ou pequenos textos en latín sobre un tema proposto.

Mantén un sinxelo diálogo en latín sobre a base dun tema previamente acordado.

Deduce o significado de termos latinos non estudados partindo do contexto ou de

palabras da lingua propia ou doutras que coñece.

Identifica e explica as palabras transparentes e de maior frecuencia.


Páxina 28 de 83

Identifica e explica os principais prefixos e sufixos, analizando o seu mantemento na

propia lingua.

Deduce o significado das palabras das linguas de España a partir dos étimos latinos.

Identifica a etimoloxía de palabras de léxico común da lingua propia e explica a partir

desta o seu significado.

Relaciona palabras da mesma familia etimolóxica ou semántica.

Coñece o significado das principais locucións latinas de uso actual e sabe empregalas

no seu contexto adecuado cando se expresa na súa propia lingua.

2.4. GRAO MÍNIMO DE CONSECUIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

Localizar nun mapa o marco xeográfico da lingua latina e a súa expansión.

Agrupar as linguas indoeuropeas en familias e delimitar nun mapa a zona de orixe e

as zonas de expansión.

Identificar as linguas que se falan actualmente en Europa, diferenciando pola súa

orixe entre indoeuropeas e non indoeuropeas e clasifica as primeiras en familias

lingüísticas.

Identificar as linguas que se falan en España, diferenciando pola súa orixe romances

e non romances.

Enumerar correctamente os nomes dos casos e explica as súas funcións.

Enunciar e declinar correctamente substantivos, adxectivos e pronomes en latín,

distinguíndoos a partir do seu enunciado.

Clasificar verbos segundo a súa conxugación partindo do seu enunciado.

Coñecer as formas que compoñen o enunciado dos verbos de paradigmas regulares

e recoñecer a partir destas os modelos de conxugación.

Conxugar os tempos verbais máis frecuentes en voz activa e pasiva.

Traducir correctamente ao galego e ao castelán formas verbais latinas, e compara

os tempos e os modos verbais presentes no latín cos do galego e os do castelán.

Distinguir a partir do étimo latino cultismos, semicultismos e termos patrimoniais.

Ter nocións básicas de evolución de termos latinos ao galego e ao castelán.

Analizar morfolóxica e sintacticamente frases e textos de dificultade graduada,

identificando correctamente as categorías gramaticais presentes nas palabras con

flexión e explicando as funcións que realizan na oración.

Distinguir as oracións simples das compostas e, dentro destas últimas, as coordinadas


Páxina 29 de 83

das subordinadas.

Describir as etapas da historia de Roma.

Explicar a romanización de Hispania e da Gallaecia, describir as súas causas e

delimitar as súas fases.

Describir a organización política e social de Roma.

Identificar os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina,

sinalando os trazos que os caracterizan, os seus atributos e o ámbito de influencia,

explicar a súa xenealoxía e establecer a relación entre os deuses.

Distinguir a relixión oficial de Roma dos cultos privados e describir as principais

características dos ritos funerarios romanos.

Describir as principais manifestacións escultóricas e pictóricas da arte romana,

identificando a partir de elementos concretos o seu estilo e a súa cronoloxía

aproximada.

Describir as características e a función das grandes obras públicas romanas e a súa

influencia en modelos urbanísticos posteriores.

Deducir o significado de termos latinos non estudados partindo do contexto ou de

palabras da lingua propia ou doutras que coñece.

Identificar e explica os principais prefixos e sufixos, analizando o seu mantemento na

propia lingua.

Coñecer o significado das principais locucións latinas de uso actual e saber

empregalas no contexto adecuado.


Enténdese por procedementos os métodos que o profesor utilizará para avaliar o nivel

de adquisición de competencias, a consecución de obxectivos e o desenvolvemento de

actitudes, destrezas e habilidades. Deberán ser variados para que permitan avaliar tanto o

grao de adquisición das distintas competencias como o de consecución dos obxectivos e

incluirán sempre as probas obxectivas, a observación na aula e o seguimento das

actividades do alumnado.

Os exames planificaranse coa suficiente antelación e informarase ao alumnado do

seu contido e da súa estrutura, así como da cualificación das diferentes cuestións.

O curso está dividido en tres avaliacións e unha avaliación final. Cada avaliación


Páxina 30 de 83

constará de tres probas escritas, dúas probas de contidos lingüísticos (tradución, morfoloxía

e sintaxe) e unha de contidos non lingüísticos (léxico, evolución, locucións latinas e cultura

e civilización). As dúas probas de contidos lingüísticos farán media a r i t m é t i c a e

supoñerán o 50% da nota da avaliación, mentres que a proba de contidos non

l ingüíst icos supoñerá o 30% da nota global. Para aprobar a avaliación é necesario que

o alumnado acade 2.5 puntos nas probas de contidos lingüísticos e 1,5 puntos na proba

de contidos non lingüísticos.

A cualificación de cada avaliación será a media dos exames feitos nesa

avaliación e só no caso de que a media da totalidade dos exames sexa igual ou

superior a 4 puntos, se lle sumará a nota porcentual do 20% restante, que virá dado

por aspectos tales como:

Elaboración e exposición de traballos de investigación propostos polo profesor (10%).

Corrección de tarefas feitas tanto na casa como na aula, a actitude positiva no

traballo individual e en grupo, o aproveitamento da clase, a participación, a asistencia

e a puntualidade (10%).

Cada falta de ortografía ou til restaralle a nota dos exames 0,1 punto.

No referente aos contidos lingüísticos as avaliacións non teñen carácter liberatorio,

porque o proceso de aprendizaxe dunha lingua é un proceso continuo. Polo tanto, os

contidos l i n g ü í s t i c o s da materia poderán aparecer en calquera momento ao longo do

curso, independentemente de se o alumnado aprobara avaliacións anteriores.

O exame de cada avaliación consistirá nestes cinco apartados:

Análise morfolóxica, sintáctica e tradución dun texto sinxelo.

Exercicios de morfoloxía e sintaxe.

Cuestións relativas á civilización de Roma.

Exercicios de etimoloxía. Evolución fonética. Composición e derivación.

Exercicios sobre locucións latinas

Na proba de suficiencia o alumnado que teña suspensa algunha das partes terá a


Páxina 31 de 83

posibilidade de recuperala.

En setembro o exame será sobre a totalidade da materia e puntuarase sobre 10

puntos, dos que o 60% corresponderá aos contidos lingüísticos e o 40% restante aos non

lingüísticos.


Coñecer e localizar en mapas o marco xeográfico da lingua latina.

Identificar o indoeuropeo como a lingua nai da maioría das linguas faladas en

Europa hoxe en día.

Agrupar as linguas indoeuropeas en familias lingüísticas e loca lizalas nun

mapa.Coñecer as orixes das linguas faladas en España, clasificalas e localizalas

nun mapa, e delimitar o marco xeográfico das linguas romances faladas no mundo,

recoñecendo as súas características.

Distinguir as principais etapas na evolución do latín e recoñecer e identificar

palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos

Coñecer e aplicar as regras fundamentais da evolución fonética, e recoñecer os

procesos de evolución semántica do latín ao galego e ao castelán partindo dos

étimos latinos.

Recoñecer sistemas de escritura e distinguilos do alfabeto. Recoñecer sistemas de

escritura e distinguilos do alfabeto.

Distinguir as fases da evolución do alfabeto latino, desde a súa orixe ata o alfabeto

da época clásica

Coñecer a orixe do alfabeto nas linguas modernas

Coñecer e aplicar con corrección as normas básicas da pronuncia en latín e

distinguir os seus tipos.

Coñecer, identificar e distinguir os formantes das palabras.

Distinguir os tipos de palabras a partir do seu enunciado.

Comprender o concepto de declinación e conxugación

Coñecer as declinacións,encadrar as palabras dentro da súa categoría e

declinación, enuncialas e declinalas correctamente.

Coñecer as conxugacións, encadrar os verbos dentro da súa conxugación,

enuncialos e conxugalos correctamente.


Páxina 32 de 83

Analizar o funcionamento dos temas verbais latinos de presente e de perfecto, e

recoñecer as formas dos tempos verbais formados a partir deles, tanto en voz activa

como en voz pasiva.

Diferenciar formas persoais e non persoais do verbo, e recoñecer as categorías

gramaticais presentes en cada unha.

Traducir ao galego e ao castelán as formas verbais latinas, e comparar os sistemas

verbais.

Coñecer e analizar as función das palabras na oración.

Coñecer os nomes dos casos latinos, identificar as principais función que realizan na

oración e saber traducir os casos á lingua materna adecuadamente.

Recoñecer as regras de concordancia na lingua latina e a súa correspondencia no

galego e no castelán.

Recoñecer e clasificar os tipos de oración simple.

Distinguir as oracións simples das compostas e, dentro destas últimas, as

coordinadas das subordinadas

Coñecer as funcións das formas non persoais nas oracións: infinitivo e participio.

Identificar, distinguir e traducir correctamente as construcións de infinitivo e participio

máis frecuentes

Coñecer os feitos históricos das etapas da historia de Roma, encadralos no seu

período correspondente e realizar eixes cronolóxicos

Coñecer os feitos históricos principais da romanización de Hispania e da Gallaecia, e

realizar eixes cronolóxicos.

Recoñecer as pegadas da romanización nos principais depósitos arqueolóxicos e

museos.

Coñecer a organización política e social de Roma e recoñecer o seu mantemento

actual.

Coñecer os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina.

Coñecer os deuses, os mitos, os heroes e as lendas latinas prin cipais, e establecer

semellanzas e diferenzas entre os mitos e os héroes antigos e os actuais.

Coñecer e comparar coas actuais as características da relixiosidade e da relixión

latinas, os cultos privados e os ritos funerarios

Coñecer as características fundamentais da arte romana e describir algunhas das

súas manifestacións máis importantes


Páxina 33 de 83

Identificar os trazos máis destacados das edificacións públicas e do urbanismo

romano, e sinalar a súa presenza dentro do patrimonio histórico de España e Europa

Describir a estrutura e o funcionamento do exército romano, e distinguir as etapas na

súa evolución

Coñecer e aplicar os coñecementos fonolóxicos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos

da lingua latina para a interpretación, a tradución e a retroversión de textos de

dificultade progresiva.

Comparar as estruturas latinas coas das linguas propias.

Utilizar correctamente manuais e dicionarios, recoñecendo e analizando toda a

información que proporcionan.

Realizar a través dunha lectura comprensiva a análise e o comentario do contido e

da estrutura de textos latinos orixinais, adaptados ou traducidos.

Redactar en lingua latina pequenos textos de produción propia

Realizar pequenos coloquios en latín con frases sinxelas e de dificultade progresiva.

Coñecer, identificar e traducir o léxico latino transparente e as palabras de maior

frecuencia.

Distinguir e coñecer o significado dos principais prefixos e sufixos que interveñen na

composición e na derivación culta.

Establecer mediante mecanismos de inferencia as relacións existentes entre

determinados étimos latinos e os derivados nas linguas romances.

Identificar e explicar os elementos léxicos latinos que permanecen nas linguas

dos/das estudantes.

Coñecer o significado das principais locucións latinas de uso actual e saber

empregalas nun contexto axeitado.

2.7. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN

En canto aos criterios de cualificación e promoción do alumnado remítome ao

apartado 2.5. da programación, correspondente aos procedementos e instrumentos

de avaliación.

Para poder promocionar o alumnado debe aprobar todas as avaliacións (ver o

apartado 2.4. da programación que leva por título grao mínimo de consecución de

cada estándar de aprendizaxe).


Páxina 34 de 83

A cualificación final virá determinada pola media aritmética das cualificacións

obtidas nas tres avaliacións.

Valorarase positivamente a participación do alumnado nas actividades

complementarias organizadas polo departamento: participación no concurso de

Cultura Clásica Odisea, asistencia ao Festival de Teatro Grecolatino, aos Obradoiros

de Cultura Clásica e ao Itinerario mitolóxico por Compostela.


Utilizarase como libro de texto Latín I, da editorial Casals. Tamén se u s a r á n outros

recursos didácticos como:

Atlas xeográficos e históricos.

Libros de consulta.

Libros xuvenís ambientados en Grecia e Roma coa súas correspondentes

guías de lectura

Películas de tema mitolóxico e histórico.

Documentais sobre distintos aspectos da cultura e civilizacións grecorromanas.

Dicionarios lingüísticos, etimolóxicos, históricos...

Prensa escrita.

Páxinas web dedicadas á distintos aspectos da Cultura Clásica:

anillo de departamentos de clásicas.

www.cnice.mec.es

www.luduslitterarius

www.chironweb.org

www.culturaclasica.com

www.culturaclasica.net

www.irabia.org/hispania

www.elolimpo.com

www.lanzadera.com/greciayroma

http://www.cnice.mec.es/

http://www.chironweb.org/

http://www.culturaclasica.com/

http://www.culturaclasica.net/

http://www.irabia.org/hispania

http://www.elolimpo.com/

http://www.lanzadera.com/greciayroma


Páxina 35 de 83

3. LATÍN 2º BACHARELATO

3.1. OBXECTIVOS

A materia de Latín na etapa da ESO ten como principal finalidade introducir o

alumnado no coñecemento dos aspectos esenciais da lingua e da cultura latinas, facendo

fincapé no papel que estas desempeñan en tanto que orixe das linguas romances e da

cultura occidental, que é o que coñecemos como herdanza clásica.

Esta mesma perspectiva está tamén presente no currículo básico para bacharelato,

sen embargo nesta etapa persíguese un estudo máis en profundidade da lingua, xa que,

ben pola súa estrutura interna de funcionamento, ben polo seu caudal léxico, está moi

presente nas linguas utilizadas e estudadas polo alumnado.

O estudo máis en profundidade da lingua permitiralle ao alumnado entrar en contacto

directo con fragmentos de obras orixinais, afondando na comprensión dos textos lierarios

clásicos latinos para comprender as claves da sociedade en que viron a luz e valorar a

influencia que os autores latinos tiveron ao longo sos séculos.

O estudo do Latín como lingua flexiva proporciona mediante a comparación unha

sólida base científica para o estudo e o perfeccionamento progresivo no manexo doutras

linguas.

O Latín permite entender as linguas romances como resultado dunha evolución e

atopar paralelismos entre elas que axuden no seu estudo.

O estudo da orixe e a evolución do Latín ás linguas romances proporciónalle ao

alumnado os instrumentos necesarios para comprender e analizar os procesos de cambios

fonéticos, morfosintácticos e semánticos que deron lugar aos procedementos que rexen

hoxe as súas linguas, e axuda a incrementar o seu léxico.

A reflexión sobre o léxico coñecido, a adquisición de novas palabras e a comprensión

das estruturas da lingua latina interveñen de xeito notable no uso máis eficaz da lingua

propia como instrumento de aprendizaxe, comunicación e interpretación da realidade.



Bloque 1. O latín, orixe das linguas romances


Páxina 36 de 83

Recoñece e distingue a partir do étimo latino termos patrimoniais, semicultismos

e cultismos, e explica as evolucións que se producen nun e noutro caso.


Nomea e describe as categorías, e sinala os trazos que as distinguen.

Identifica e distingue en palabras propostas os seus formantes, diferenciando

lexemas e morfemas, e procurando exemplos noutros termos nos que estean

presentes.

Analiza morfolóxicamente palabras presentes nun texto latino, identifica

correctamente os seus formantes e sinala o seu enunciado.

Bloque 3. Sintaxe

Utiliza axeitadamente a análise da sintaxe nominal e pronominal dun texto

para efectuar correctamente a súa tradución.

Recoñece, distingue e clasifica os tipos de oracións e as construcións

sintácticas latinas, e relaciónaas con construcións análogas existentes

noutras linguas que coñeza.

Bloque 4. Literatura latina

Nomea os aspectos máis salientables referentes á transmisión dos textos

clásicos ao longo do tempo.

Describe as características esenciais dos xéneros literarios latinos, e identifica

e sinala a súa presenza en textos propostos.

Realiza eixes cronolóxicos e sitúa neles autores, obras e outros aspectos

relacionados coa literatura latina.

Bloque 5.Textos

Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica de textos latinos para

efectuar correctamente a súa tradución.

Utiliza con seguridade e autonomía o diccionario, analizando e valorando

correctamente a información gramatical que proporciona, e identifica en cada

caso o termo máis acaído na lingua propia, en función do contexto e do estilo

empregado polo autor, para unha correcta tradución do texto.

Bloque 6. Léxico

Identifica e explica termos do léxico literario, científico e filosófico, e tradúceos


Páxina 37 de 83

correctamente ao galego e ao castelán.

Deduce o significado de palabras e expresións latinas non estudadas a partir

do contexto, ou de palabras ou expresións da súa lingua ou doutrs linguas que

coñeza.

Segunda avaliación


Realiza evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán, aplicando as

regras fonéticas de evolución, e recoñece palabras da súa lingua que sufriron

procesos de evolución semántica, valorando a relación co significado orixinal

do étimo latino.


Identifica con seguridade e axudándose do diccionario calquera tipo de formas

nominais e pronominais, declínaas e sinala o seu equivalente en galego e en

castelán.

Aplica os seus coñecementos da morfoloxía nominal e pronominal latina para

realizar traducións e retroversións, axudándose do diccionario.

Bloque 3. Sintaxe

Identifica na análise de frases e textos de dificultade graduada elementos

sintácticos propios da lingua latina, e relaciónaos para traducilos cos seus

equivalentes en galego e en castelán.

Define e comprende os conceptos de oración composta, coordinación e

subordinación, sinala exemplos nos textos e recoñece os tipos de oracións

compostas, tanto coordinadas como subordinadas, así como os nexos que as

caracterizan.


Nomea autores representativos da literatura latina, encádraos no seu contexto

cultural e cita e explica as súas obras máis coñecidas.

Realiza comentarios de textos latinos e sitúaos no tempo, explicando a súa

estrutura, se a extensión da pasaxe o permite, e as súas características

esenciais, e identifica o xénero ao que pertencen

.


Páxina 38 de 83

Bloque 5.Textos

Aplica os coñecementos adquiridos para realizar comentarios lingüísticos,

históricos e literarios de textos.

Bloque 6. Léxico

Identifica a etimoloxía e coñece o significado de palabras de léxico común e

especializado do galego e do castelán.



Explica o proceso de evolución de termos latinos ás linguas romances,

sinalando cambios fonéticos comúns a distintas linguas dunha mesma familia,

e ilústrao con exemplos.


Identifica con seguridade e axudándose co diccionario calquera tipo de formas

verbais, conxúgaas e sinala o seu equivalente en galego e en castelán.

Aplica os seus coñecementos da morfoloxía verbal latina para realizar

traducións e retroversións, axudándose do diccionario.

Bloque 3. Sintaxe

Identifica formas non persoais do verbo en frases e textos, tradúceas

correctamente e explica as súas funcións.


Analiza o diferente uso que se fixo dos textos latinos, explorando o

mantemento dos xéneros e os temas da literatura latina mediante exemplos

da literatura contemporánea.

Recoñece a través de motivos, temas ou personaxes a influencia da tradición

grecolatina en textos de autores/as contemporáneos/as, e sérvese deles para

comprender e explicar o mantemento dos xéneros e dos temas procedentes da

cultura grecolatina, describindo os seus aspectos esenciais e os tratamentos

que reciben.


Páxina 39 de 83

Bloque 5.Textos

Identifica o contexto social, cultural e histórico dos textos propostos partindo de

referencias tomadas dos propios textos e asociándoas con coñecementos

adquiridos previamente.

Recoñece e explica a partir de elementos formais o xénero e o propósito do

texto.

Bloque 6. Léxico

Comprende, explica e emprega na lingua propia e no contexto axeitado

locucións e expresións latinas que se mantiveron na linguaxe literaria, xurídica,

filosófica, técnica, relixiosa, médica e científica.

Recoñece e explica o significado dos helenismos e dos latinismos máis

frecuentes utilizados no léxico das linguas faladas en España, e explica o seu

significado a partir do termo de orixe.

3.3. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

Recoñecer e distinguir a partir do étimo latino termos patrimoniais, cultismos e

semicultismos, e saber explicar as evolucións que se producen nun e noutro caso.

Identificar calquera tipo de formas nominais e pronominais, saber declinalas e sinalar

o seu equivalente en galego e en castelán.

Identificar calquera tipo de formas verbais, saber conxugalas e traducilas.

Recoñecer os tipos de oracións latinas e as construciións sintácticas propias da

lingua latina.

Identificar os diferentes tipos de oracións compostas, tanto coordinadas como

subordinadas, así como os nexos que as caracterizan.

Identificar, saber traducir e explicar as funcóns das formas non persoais do verbo.

Utilizar adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica de textos latinos para

efectuar correctamente a tradución.

Coñecer as carácterísticas esenciais dos xéneros literarios latinos e situar en eixes

cronolóxicos autores e obras da literatura latina.

Recoñecer a influencia da tradición grecolatina en textos de autores/as


Páxina 40 de 83

contemporáneos/as.

Identificar, explicar a etimoloxía e coñecer o significado de palabras de léxico común

e especializado do galego e do castelán.

Recoñecer e explicar o significado dos helenismos e latinismos máis frecuentes

utilizados no léxico das linguas faladas en España.

Comprender e empregar no contexto axeitado locucións e expresións latinas que se

mantiveron na linguaxe literaria, xurídica, filosófica, técnica, relixiosa, médica e

científica.

3.4. PROCEDEMENTO E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

En cada avaliación faranse dous exames de tradución e comentario

morfo ls in táct ico e un exame teór ico . No exame de avaliación haberá

cuestións relativas aos seguintes aspectos:

a. Tradución dun texto en prosa de Eutropio ou en verso de Fedro.

b. Análise morfoloxíca e sintáctica d u n f r a gm e n t o d o t e x t o p r o p o s t o

p a r a t r a d u c ió n .

c. Literatura latina.

d. Léxico latino e a súa evolución, composición e derivación.

e. Locucións latinas.

f. Toponimia de orixe latina.

g. Lecturas propostas.

A nota de cada avaliación de 0 a 10 puntos resultará da suma dos seguintes

apartados: os dous exames de tradución e análise morfolóxica e sintáctica farán

media aritmética e representarán o 70% da nota, mentres que o exame teórico, no

que haberá cuestións relativas a literatura, léxico, locucións latinas, topónimos e

lecturas, r e p r e s e n t a r á o 30%.

O alumnado terá que acadar un mínimo de 3 , 5 sobre 7 p u n t o s n a

p a r t e d e t r a d u c i ó n e a n á l i s e m o r f o l ó x i c a e s i n t á c t i c a , e 1 , 5

s o b r e 3 n a p a r t e t e ó r i c a , para que as dúas partes fagan media e así aprobar

a avaliación.


Páxina 41 de 83

Cada falta de ortografía ou til restaralle á nota final da a v a l i a c i ó n 0,1

punto.

No referente á parte de lingua latina, as avaliacións, ao igual que nos

cursos a n t e r i o r e s , n o n t e ñ e n c a r á c t e r l i b e r a t o r i o , p o i s a m a t e r i a

e s t u d a d a p o d e a p a r e c e r en calquera momento, xa que o aprendizaxe dunha

lingua é un proceso continuo.

Para superar a materia o alumnado ten que aprobar todas as avaliacións e

a d e m a i s t e n q u e t e r a s i s t i d o á c l a s e c o n r e g u l a r i d a d e e t e r

t r a b a l l a d o a s i d u a m e n t e .

O alumnado que non superara a materia por avaliacións terá que ir ao

exame final, que será do mesmo tipo que o de cada avaliación e cualificarase

da mesma maneira.

E n x u ñ o a nota final poderá ser aumentada ata un punto polo traballo

diario do alumno e a súa actitude cara á materia.

O alumnado que non consiga superar a materia en xuño terá que someterse

na convocatoria extraordinaria de setembro a un exame das mesmas características

e da totalidade da materia. Esta proba se cualificará cun total de 10 puntos, dos que

o 70% corresponderá á parte de tradución e análise morfolóxica e sintáctica e o 30%

á teórica.


Identificar e analizar en textos orixinais de prosistas ou poetas latinos os

elementos da morfoloxía regular e irregular e da sintaxe da oración

simple e composta e comentar as súas variantes e coincidencias con

outras linguas coñecidas polo alumnado.

Ser capaz de comprender e traducir de modo coherente ás linguas galega e

castelá textos latinos pertencentes a diversos xéneros literarios.

Relacionar os elementos fonéticos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos

fundamentais constitutivos do latín e doutras linguas coñecidas polo

alumnado. Con este criterio preténdese comprobar se o alumnado pasou

dun nivel moi concreto e elemental de coñecemento da lingua latina a

outro máis complexo e abstracto que lle permita comparar as distintas

linguas coñecidas.


Páxina 42 de 83

Comparar o léxico latino co doutras linguas coñecidas polo alumnado,

identificando os seus compoñentes e deducindo o seu significado

etimolóxico. Este criterio trata de avaliar se o alumnado domina os

procedementos de derivación e composición na formación do léxico latino e se

é consciente de que eses derivados pasaron á lingua que utiliza.

Realizar comentarios de textos traducidos, analizar as estruturas e trazos

literarios deles e recoñecer o papel da literatura clásica nas literaturas

occidentais.

Ler obras da literatura latina traducidas.


En canto aos criterios de cualificación e promoción do alumnado, remítome

ao apartado 3.4. da programación, correspondente aos procedementos e

instrumentos de avaliación.


complementarias organizadas polo departamento: participación no Concurso de

Cultura Clásica Odisea, asistencia ao Festival de Teatro Grecolatino, aos

Obradoiros de Cultura Clásica e ao Itinerario Mitolóxico por Compostela.

Para promocionar o alumnado deberá aprobar todas as avaliacións. A

cualificación final virá determinada pola media aritmética das cualificacións

obtidas nas tres avaliacións.


O departamento de Latín non sinalou ningún libro de texto para este curso.

Pero, si, o Diccionario Latino-Español, Español-Latino da editorial VOX.

Utilizaranse tamén outros recursos como: mapas históricos, libros de consulta

sobre o mundo clásico de entre unha bibliografía proporcionada polo profesor,

textos latinos orixinais traducidos ao castelán ou ao galego.... O profesor tamén

proporcionará ao alumnado para traducir textos latinos sobre os que versarán as

explicacións gramaticais.


Páxina 43 de 83

3.8. CONCRECIÓNS METODOLÓXICAS DA MATERIA DE LATÍN

Seguirase unha metodoloxía activa que promova a ampla participación do

alumnado na aula, faranse debates, preguntas para espertar a atención, actividades en

grupo…

As explicacións dos conceptos fundamentais de cada unidade completaranse coa

lectura e comentario de algunhas das lecturas incluídas no libro de texto, explicando as

ideas fundamentais para facilitar a comprensión do alumnado.

Prestarase atención especial ao léxico galego e castelán de orixe latina e grega,

aos procedementos de composición e derivación de orixe clásica, así como aos

latinismos.

A aplicación metodolóxica práctica de cada tema constará basicamente dos

seguintes aspectos:

1. Como actividades de introdución, motivación e coñecementos previos considérase

conveniente pór en práctica:

O coñecemento detallado por parte do alumnado dos obxectivos, contidos,

criterios de avaliación da unidade didáctica, co fin de que saiba por onde se

move e que sentido teñen as actividades que se realizan.

Introdución motivadora por parte do profesor, onde se sinalen os elementos máis

atractivos do tema que se vai tratar.

Debate e actividade pregunta-resposta sobre o tema introducido polo profesor,

co fin de facilitar unha idea precisa de onde se parte.

Repaso das nocións xa vistas con anterioridade e consideradas necesarias para

a comprensión da unidade, tomando nota das lagoas ou dificultades detectadas.

2. Como actividades de desenvolvemento:

Lectura comprensiva e comentario de textos.

Resolución de exercicios.

Á vista do ritmo de aprendizaxe do grupo e da súa diversidade, así como dos

seus propios intereses, decidirase que actividades realizar e cales non.


Páxina 44 de 83

3. Actividades de síntese-resumo:

Análise e comentario de textos. Despois de captar e comentar as ideas

principais dun texto, emitiranse xuízos e aportaranse opinións que non estean

directamente no texto.

Visualización da materia lingüística e cultural mediante gráficos, paradigmas,

esquemas, mapas, etc.

4. Actividades de consolidación, recuperación e ampliación:

Realización de exercicios apropiados e variados, co fin de afianzar os contidos

traballados no tema.

Co fin de atender ao alumnado que teña problemas de asimilación dos diversos

contidos, prepararanse exercicios de dificultade graduada, así como lecturas e

esquemas sobre as mesmas..

Mentres se fan estas actividades de recuperación, o alumnado que acade

satisfactoriamente os obxectivos propostos, realizará tarefas para afondar nos

mesmos, como realización de pequenos traballos de investigación sobre temas

culturais, lecturas complementarias e ampliación de léxico sobre o tema.

5. Actividades de avaliación

Ademais da observación directa do traballo do alumnado na au la , ao

final de cada unidade realizaranse probas orais e/ou escritas co fin de analizar a

consecución dos obxectivos propostos.


Páxina 45 de 83

III. GREGO

INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN

A materia de Grego na etapa do bacharelato ten como primeira f inalidade

introducir o alumnado no coñecemento da lingua grega nos seus aspectos

morfolóxicos, sintácticos e léxicos, co obxecto de lle permitir acceder directamente

aos textos orixinais máis importantes da tradición literaria helénica, a través dos cales

chegou ata nós unha boa parte do denominado legado clásico.

O estudo da lingua e máis da literatura grega serve, ademáis, como

instrumento idóneo para se iniciar nun coñecemento directo do pensamento e a

cultura grega antiga, que constitúe a base da civilización occidental.

Por outra banda, a través do estudo das peculiaridades morfosintácticas

do grego antigo é posible chegar a comprender máis profundamente conceptos

lingüísticos que resultan esenciais para avanzar no coñecemento e o uso

correcto, tanto da lingua propia como doutras linguas estudadas polo alumnado.

O estudo da materia organízase en bloques, que aparecen nos dous

cursos de bacharelato. Estes bloques refírense, tanto a cuestións lingüísticas

como a temas culturais, tendo en conta que ambos os aspectos constitúen dúas

facetas inseparables e complementarias para o estudo da civilización grega, sen

as que non é posible apreciar na súa verdadeira dimensión a importancia do seu

legado.

O primeiro destes bloques parte da relación entre o grego antigo e outras

linguas da familia indoeuropea, para analizar o papel que estas últimas tiveron

na orixe e na formación de moitas das linguas que se falan na actualidade.

Ao estudo dos aspectos netamente lingüísticos dedícanse tres bloques: o

primeiro, previsto só para o primeiro curso, céntrase nalgúns elementos básicos

da lingua e, moi especialmente, no procedemento de escritura; ous outros dous

bloques son a morfoloxía e a sintaxe. O fin último vai ser analizar e comprender

os propios textos, aos que se dedica outro dos bloques de contidos previstos

nos dous cursos, sempre de dificultade progresiva e adaptados aos contidos que

o alumnado manexe en cada momento.


Páxina 46 de 83

Nos dous cursos dedícase un bloque ao estudo da civilización grega, co obxecto

de identificar non só os fitos máis importantes da súa historia senón tamén os aspectos

propios da súa organización política e social e da súa identidade cultural, visibles nos

papeis familiares, nos traballos, nos avances científicos e técnicos, nas festas e os

espectáculos e, sobre todo, nas manifestacións relixiosas. Procúrase neste bloque

establecer unha comparación coa situación actual que enriqueza a nosa identidade.

No 2º curso de bacharelato, o estudo da cultura grega oriéntase pricipalmente ao

coñecemento das manifestacións literarias, aproveitando os coñecementos da lingua xa

adquiridos para introducir o alumnado no estudo da orixe e a evolución dos xéneros,

mediante a lectura de fragmentos das obras orixinais, utilizándoas como instrumento

para comprender as claves esenciais da sociedade en que viron a luz.

Para rematar, dedícase un bloque ao estudo do léxico, entendendo que este

resulta imprescindible para avanzar no coñecemento de calquera lingua. Préstase

especial atención á etimoloxía, non só porque esta serve para pór de manifesto o

mantemento das raíces grecolatinas nas linguas modernas senón, ademáis porque

contribúe a que o alumnado adquira unha mellor comprensión da súa propia lingua,

axudándolle a precisar o significado de termos coñecidos ou a descubrir outros que

descoñecía incorporándoos ao seu vocabulario.

CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE

A continuación refiro de forma xeral a contribución ao desenvolvemento das

competencias clave da materia de Grego, de modo que será na análise dos contidos da

materia Grego I e II que aparece nas tablas ao final do documento, onde de forma

específica se desenvolverá a aprendizaxe por competencias.

Competencia en comunicación lingüística (CCL): é a competencia clave con máis

presenza nesta materia, xa que o estudo da lingua, da súa orixe e evolución, do seu

funcionamento interno, do seu léxico e dos seus textos ha de redundar nun maior

coñecemento e dominio das linguas propias.

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCCT ) :

trabállanse nos temas de cultura e civilización e nas epígrafes referidas á localización

xeográfica e temporal.


Páxina 47 de 83

Competencia dixital (CD): a procura de información na rede, a súa selección crítica e a

súa utilización, entendidas como un proceso guiado polo profesorado, deberán

servirnos para programar traballos colaborativos e producir novos materiais.

Aprender a aprender (CAA): o labor de análise morfosintáctica e tradución non só

constitúe por si mesmo un importante exercicio intelectual, senón que ao mesmo tempo

estimula a memoria, a lóxica de pensamento e os hábitos de disciplina no estudo,

mellorando o razoamento e impulsando esta competencia.

Competencias sociales e cívicas: traballaranse no bloque referido á civilización. A vida

no mundo grego, na súa dimensión político-social ou relixiosa préstase sempre á

valoración e á comparación co mundo actual, salientando semellanzas e diferenzas, e

fomentando un xuízo crítico da realidade.

Competencia en conciencia e expresión cultural (CCEC): presente no estudo da

literatura grega e nos contidos referidos ás artes plásticas, ás festas, ós espectáculos,

ás manifestacións relixiosas e ós xogos deportivos.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CCEC): presente nos bloques de contidos

non lingüísticos, para aproveitar a metodoloxía do traballo en grupo de xeito

responsable e proactivo.

OBXECTIVOS DO BACHARELATO

O bacherelato contribuirá a desenvolver no alumnado as capacidades que lles

permitan:

a. Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva global, e adquirir unha

conciencia cívica responsable, inspirada polos valores da Constitución española e do

Estatuto de autonomía de Galicia, así como polos dereitos humanos, que fomente a

corresponsabilidade na construción dunha sociedade xusta e equitativa e favoreza a

sustentabilidade.

b. Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de forma responsable

e autónoma e desenvolver o seu espírito crítico. Ser quen de prever e resolver

pacíficamente os conflitos persoais, familiares e sociais.


Páxina 48 de 83

c. Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres,

analizar e valorar criticamente as desigualdades e discriminacións existentes e, en

particular, a violencia contra a muller, e impulsar a igualdade real e a non discriminación

das persoas por calquera condición ou circunstancia persoal ou social, con atención

especial ás persoas con discapacidade.

d. Afianzar os hábitos de lectura, estudo e disciplina, como condicións necesarias para o

eficaz aproveitamento da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.

e. Dominar, tanto na súa expresión oral como na escrita, a lingua galega e a lingua

castelá.

f. Expresarse con fluidez e corrección nunha ou máis linguas estranxeiras.

g. Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da información e da

comunicación.

h. Coñecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporáneo, os seus

antecedentes históricos e os principais factores da súa evolución. Participar de xeito

solidario no desenvolvemento e na mellora do seu contorno social.

i. Acceder aos coñecementos científicos e tecnolóxicos fundamentais, e dominar as

habilidades básicas propias da modalidade elixida.

l. Comprender os elementos e os procedementos fundamentais da investigación e dos

métodos científicos. Coñecer e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e da

tecnoloxía ao cambio das condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e o

respecto cara ao medio ambiente e a ordenación sustentable do territorio, con especial

referencia ao territorio galego.

m. Afianzar o espírito emprendedor con actitudes de creatividade, flexibilidade, iniciativa,

traballo en equipo, confianza nun mesmo e sentido crítico.

n. Desenvolver a sensibilidade artística e literaria, así como o criterio estético, como fontes

de formación e enriquecemento cultural.

ñ. Utilizar a educación física e o deporte para favorecer o desenvolvemento

persoal e social, e impulsar condutas e hábitos saudables.

o. Afianzar actitudes de respecto e prevención no ámbito da seguridade viaria.

p. Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial de Galicia, e contribuír á

súa conservación e mellora no contexto dun mundo globalizado.


Páxina 49 de 83

OBXECTIVOS PARA A MATERIA DE GREGO

A materia de Grego concíbese nos dous cursos de bachererato como unha

introducción xeral á lingua grega antiga a fin de permitir ao alumnado acceder directamente

aos textos orixinais más importantes da tradición literaria helénica, a través dos cales

chegou ata nós unha boa parte do chamado legado clásico.

A lingua será o vehículo privilexiado de acceso aos contidos culturais, literarios,

relixiosos, históricos, etc., polo que na súa aprendizaxe considerarase prioritaria non só a

morfoloxía, senón a formación e derivación de palabras, a sintaxe e o léxico.

O estudo da lingua grega e os seus textos permitirá, ademais, iniciarse nun

coñecemento directo do pensamento e a cultura grega antiga, que constitúen a base da

civilización occidental. Non se trata, pois, só de que o alumnado aprenda grego, senón de

que sexa así máis consciente das raíces históricas da súa propia lingua e cultura.

1. GREGO 1º BACHARELATO


Os contidos da materia de Grego preséntanse distribuídos en sete bloques que

recollen os aspectos esenciais da lingua e a cultura grega:

a. A lingua grega.

b. Sistema da lingua grega: elementos básicos.

c. Morfoloxía.

d. Sintaxe.

e. Grecia: historia, cultura, arte e civilización.

f. Textos.

g. Léxico.

A secuenciación de contidos para a materia de Grego I debe realizarse desde o

plantexamento de que se ofreza ao alumnado de primeiro curso, a través da lingua e os

textos, unha visión global da cultura e o léxico grego e da súa influencia e pervivencia no

mundo occidental, e ao mesmo tempo debe ofrecerlle unha formación que lle permita


Páxina 50 de 83

afrontar con garantías o curso de Grego II e así profundizar nas claves da cultura

occidental.


Localiza nun mapa o marco xeográfico en que ten lugar o nacemento da lingua grega e

a súa expansión.

Explica a orixe da lingua grega e a relación coas outras linguas da familia indoeuropea.

Enumera e localiza nun mapa as principais ramas da familia das linguas indoeuropeas.

Explica o concepto de familia lingüíistica.

Define o concepto de indoeuropeo e explica o proceso de creación do termo.

Establece a filiación das linguas de Europa delimitando nun mapa a zona de orixe e

zonas de expansión.

Coñece as etapas da evolución da lingua grega, desde o micénico ata o grego

moderno.

Identifica a escritura Lineal B como un silabario, e a evolución dos caracteres do

alfabeto.

Coñece a pronuncia da lingua grega moderna e utiliza algunas palabras e expresións

básicas.

Sitúa nun mapa as diversas variedades dialectais da lingua grega.

Recoñece diferentes tipos de escritura segundo a súa orixe e tipoloxía e describindo os

trazos que distinguen a uns doutros.

Explica a orixe do alfabeto grego e describe a evolución dos seus signos a partir da

adaptación dos signos do alfabeto fenicio.

Explica a orixe e a evolución dos sistemas de escritura de diferentes linguas, partindo

do alfabeto grego, e sinala as adaptacións que se producen en cada unha delas.

Sitúa todos os fonemas da lingua grega no cadro clasificatorio dos fonemas e sabe

describilos desde o punto e o modo de articulación.

Coñece o valor e colocación dos acentos, espíritos e demais signos diacríticos e de

puntuación.

Distingue unha lingua flexiva doutra non flexiva

Distingue palabras variables e invariables, explica as características que permiten



Páxina 51 de 83

Identifica e distingue en palabras propostas os seus formantes, sinalando e

diferenciando lexemas e afixos, e buscando exemplos doutros termos nos que estean

presentes

Enuncia correctamente diversos tipos de palabras en grego, distinguíndoos a partir do

seu enunciado e clasificándoos segundo a súa categoría e declinación.

Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando correctamente para cada

palabra o paradigma de flexión correspondente.

Analiza desde o punto de vista morfolóxico substantivos, adxectivos, determinantes e

sintagmas de concordancia, e tradúceos correctamente ao galego e/ou ao castelán.

Declina e/ou conxuga correctamente palabras propostas segundo a súa categoría, e

explica e ilustra con exemplos as características que diferencian os coneptos de

conxugación e declinación.

Clasifica verbos segundo o seu tema, e describe os trazos polos que se recoñecen os

modelos de flexión verbal.

Explica o uso dos temas verbais gregos e identifica correctamente as formas derivadas

de cada un deles.

Conxuga os tempos verbais en voz activa e medio pasiva, aplicando correctamente os

paradigmas correspondentes.

Segunda avaliación

Analiza morfoloxicamente e traduce ao galego e/ou ao castelán diferentes formas

verbais gregas, e compara o seu uso en ambas as linguas

Cambia de voz as formas verbais identificando e manexando con seguridade os

formantes que expresan este accidente verbal.

Distingue formas persoais e non persoais dos verbos, explica os trazos que permiten

identificalas e define criterios para as clasificar.

Analiza morfolóxica e sintacticamente frases e textos sinxelos identificando

correctamente as categorías gramaticais ás que pertencen as diferentes palabras e

explicando as funcións que realizan no contexto.

Enumera correctamente os nomes dos casos que existen na flexión nominal grega,

explica as súas funcións dentro da oración e ilustra con exemplos a forma adecuada d

etraducilos.

Coñece e aplica a concordancia entre nomes e determinantes nominais, así como entre

verbos e suxeitos.


Páxina 52 de 83

Analiza correctamente casos e función para poder recoñecer cada elemento da oración.

Compara e clasifica diferentes tipos de oracións simples, e identifica e explica en cada

caso as súas características.

Compara e clasifica diferentes tipos de oracións compostas, diferéncias con precisión

das oracións simples e explica en cada caso as súas características.

Identifica as función das formas de infinitivo dentro da oración, comparando exemplos

do seu uso.

Recoñece, analiza e traduce correctamente as construcións de infinitivo concertado e

non concertado, relacionándoas con contrucións análogas noutras linguas que coñece.

Identifica as función das formas de participio dentro da oración, comparando exemplos

do seu uso.

Recoñece, analiza e traduce correctamente as construcións de participio concertado e

non concertado, relacionándoas con contrucións análogas noutras linguas que coñece.

Identifica e relaciona elementos morfolóxicos da lingua grega para realizar a análise e a

tradución de textos sinxelos.

Identifica na análise de frases e textos de dificultade graduada elementos sintácticos

propios da lingua grega, relacionándoos para traducilos cos seus equivalentes en

galego e/ou en castelán

Describe o marco histórico no que xorde e se desenvolve a civilización grega,

sinalando distintos períodos dentro del e identificando en cada un as conexión con

outras civilizacións.

Pode elaborar eixes cronolóxicos nos que se representan fitos históricos relevantes,

consultando ou non fontes de información.


Distingue as etapas da historia de Grecia, explicando os seus trazos esenciais e as

circunstancias que interveñen no paso de unas a outras.

Sabe enmarcar determinados feitos históricos na civilización e no período histórico

correspondente, póndoos en contexto e relacionándoos con outras circunstancias

contemporáneas.

Describe os principais sistemas políticos da antiga Grecia e compáraos entre eles,

establecendo semellanzas e diferenzas, e cos actuais.


Páxina 53 de 83

Describe a organización da sociedade grega, explica as características das clases

sociais e os papeis asignados a cada unha, relaciona estes aspectos cos valores

cívicos da época e compáraos cos actuais.

Identifica e explica os papeis que desempeña dentro da familia cada un dos seus

membros, analizando a través deles estereotipos culturais da época e comparándoos

cos actuais.

Identifica e describe formas de e relaciónaas cos coñecementos científicos e técnicos

da época, explicando a súa influencia no progreso da cultura occidental.

Describe as principais formas de lecer da sociedade grega e analiza a súa finalidade, os

grupos aos que van dirixidas e a súa función no desenvolvemento da identidade social.

Pode nomear coa súa denominación grega e latina os principais deuses e heroes da

mitoloxía grecolatina, e sinalar os trazos que os caracterizan, os seus atributos e o seu

ámbito de influencia.

Identifica dentro do imaxinario mítico deuses, semideuses e héroes e explica os

principais aspectos que os diferencian.

Recoñece e ilustra con exemplos o mantemento do mítico e da figura do heroe na nosa

cultura, analizando a influencia da tradición clásica neste fenómeno e sinalando as

semellanzas e as principais diferenzas entre ambos os tratamentos, asociándoas a

outras características culturais propias de cada época.

Recoñece referencias mitolóxicas directas ou indirectas en diferentes manifestacións

artísticas, e describe, a través do uso que se fai destas, os aspectos básicos que en

cada caso se asocian á tradición grecolatina.

Enumera e explica as principais características da relixión grega, póndoas en relación

con outros aspectos básicos da cultura helénica e establecendo comparacións con

manifestacións relixiosas propias doutras culturas.

Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica de textos de dificultade

graduada para efectuar correctamente a súa tradución.

Utiliza correctamente o dicionario para localizar o significado de palabras que entrañen

dificultade identificando entre varias acepcións o sentido máis axeitadopara a tradución

do texto.

Utiliza mecanismos de inferencia para comprender textos de forma global.

Traduce do grego ao galego e/ou ao castelán frases e textos sinxelos.

Utiliza os coñecementos adquiridos para facer comentarios dos textos.


Páxina 54 de 83

Compara estruturas gregas coas da lingua propia, e establece semellanzas e

diferenzas.

Elabora mapas conceptuais e estruturais dos textos propostos, localizando o tema

principal e distinguindo as súas partes

Mantén un sinxelo diálogo en grego sobre a base dun tema previamente acordado.

Redacta frases sinxelas ou pequenos textos en grego sobre un tema proposto.

Deduce o significado de palabras gregas non estudadas a partir de palabras da súa

propia lingua ou do contexto.

Identifica e explica as palabras de maior frecuencia e os principais prefixos e sufixos, e

tradúceos á propia lingua.

Identifica e distingue en palabras propostas os seus formantes, sinala e diferencia

lexemas e afixos, e procura exemplos doutros termos nos que estean presentes

Descompón os formantes das palabras e recoñece o significado dos elementos de orixe

grega.

Identifica os helenismos máis frecuentes do voacabulario común e explica o seu

significado remitíndose aos étimos gregos orixinais.

Identifica a etimoloxía e coñece o significado das palabras de léxico común da lingua

propia.

Relaciona distintas palabras da mesma familia etimolóxica ou semántica.

1.2. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

Coñecer e aplicar as normas de transcrición para transcribir termos gregos ao

abecedario galego e castelán.

Coñecer as declinacións estudadas, encadrar as palabras dentro da súa declinación,

declinalas correctamente e analizar e traducir formas nominais e pronominais.

Conxugar correctamente as formas verbais estudadas, analizalas morfoloxicamente e

traducilas.


Comparar estruturas gregas coas da lingua propia, e establecer semellanzas e

diferenzas.

Traducir do grego ao galego e/ou ao castelán frases e textos sinxelos.


Páxina 55 de 83

Acadar un vocabulario grego básico, que permita ao alumnado unha aproximación a

textos orixinais gregos de progresiva dificultade.

Identificar e explicar as palabras de maior frecuencia e os principais prefixos e sufixos, e

traducilos á propia lingua.

Descompoñer os formantes das palabras e recoñecer o significado dos elementos de

orixe grega.

Identificar os helenismos máis frecuentes do vocabulario común e explicar o seu

significado remitíndose aos étimos gregos orixinais.

Coñecer as raíces gregas do vocabulario da ciencia, a tecnoloxía e a cultura nas linguas

modernas, e especialmente nas linguas propias do alumnado.

Coñecer o legado e a contribución de Grecia ao mundo europeo occidental.

Distinguir as etapas da historia de Grecia, explicando os seus trazos esenciais.

Describir os principais sistemas políticos da antiga Grecia, compalos entre eles e

establecer semellanzas e diferenzas cos actuais.

Explicar as características das clases sociais e os papeis asignados a cada unha delas.

Identificar e explicar os papeis que desempeñaban dentro da familia cada un dos seus

membros, analizando a través deles estereotipos culturais da época e comparándoos

cos actuais.

Describir as principais formas de lecer da sociedade grega, analizar a súa finalidade e a

súa función no desenvolvemento da identidade social.

Enumerar e explicar as principais características da relixión grega.

Nomear coa súa denominación grega e latina os principais deuses e heroes da

mitoloxía grecolatina e sinalar os seus atributos e o seu ámbito de influencia

Identificar deuses, semideuses e heroes e explicar os principais aspectos que os

diferencian.

Adquirir un coñecemento básico da lingua grega nos seus aspectos morfosintáctico e

léxico, de sintaxe casual e oracional que posibiliten ao alumnado continuar o estudo

desta materia no nivel de Grego II.


Enténdese por procedementos os métodos que o profesorado utilizará para avaliar o

nivel de adquisición de competencias, a consecución de obxectivos e o desenvolvemento de

actitudes, destrezas e habilidades. Deberán ser variados para que permitan avaliar tanto o

grao de adquisición das distintas competencias como o de consecución dos obxectivos e


Páxina 56 de 83

incluirán sempre as probas obxectivas nas súas diversas modalidades (escritas, orais,

individuais, colectivas), a observación na aula e o seguimento das actividades do alumnado.

As probas escritas planificaranse coa suficiente antelación, informarase ao

alumnado do seu contido e da súa estrutura, así como da cualificación das diferentes

cuestións. Nestas haberá tanto contidos lingüísticos (morfoloxía, sintaxe e tradución)

como non lingüísticos (léxico, helenismos e cultura e civilización).

Os exames valoraranse sobre 8 puntos e consistirán nestes catro apartados:

Análise morfolóxica, sintáctica e tradución dun texto sinxelo.

Exercicios de morfoloxía e sintaxe.

Cuestións relativas á civilización grega.

Exercicios de etimoloxía.

Faranse dúas probas escritas por avaliación, que farán media atitmética e supoñerán

o 80% da nota da avaliación. Para aprobar a avaliación é necesario que nas probas escritas

o alumnado acade 4 puntos. A cualificación de cada avaliación será a media dos exames

feitos nesa avaliación e, só no caso de que a media non sexa inferior a 4 puntos, se lle

sumará a nota porcentual do 20% restante, que virá dado por aspectos tales como:

Elaboración e exposición de traballos de investigación tanto individuais como en

grupo. Valorarase positivamente a entrega dos traballos na data fixada polo profesor.

Resolución de guías de lectura.

Realización de tarefas diarias, participación, actitude, atención, asistencia e

puntualidade.

Cada falta de ortografía ou til restaralle a nota dos exame 0,1 punto.

Polo que repecta aos contidos lingüísticos, as avaliacións non teñen carácter

liberatorio, porque o proceso de aprendizaxe dunha lingua é un proceso continuo. Polo

tanto, os contidos l i n g ü í s t i c o s da materia poderán aparecer en calquera momento

ao longo do curso, independentemente de se o alumnado aprobara avaliacións

anteriores.

Na proba de suficiencia o alumnado que teña suspensa algunha das partes terá a

posibilidade de recuperala. En setembro o exame será sobre a totalidade da materia e


Páxina 57 de 83

puntuarase sobre 10 puntos.


Coñecer e localizar en mapas o marco xeográfico da lingua grega.

Explicar a orixe da lingua grega a partir do indoeuropeo e coñecer os principais

grupos lingüísticos que componen a familia das linguas indoeuropeas.

Entender o concepto de familia lingüística e de indoeuropeo

Identificar o indoeuropeo como a lingua nai da maioría das linguas faladas en


Coñecer as etapas da historia da lingua grega.

Identificar exemplos de escritura micénica e alfabética.

Recoñecer a evolución da lingua grega ata chegar ao momento actual.

Recoñecer a división dialectal da lingua grega e identificar a súa expansión

xeográfica.

Coñecer diferentes sistemas de escritura e distinguilos do alfabeto

Coñecer a orixe do alfabeto grego, a súa influencia e a súa relación con outros

sistemas de escritura usados na actualidade

Coñecer os caracteres do alfabeto grego na súa forma minúscula e maiúscula,

escribilos e lelos coa pronuncia correcta

Recoñecer o cadro clasificatorio dos fonemas da lingua grega xunto coa súa

pronuncia.

Coñecer e aplicar as normas de transcrición para transcribir termos gregos ao

abecedario galego e castelán.


Coñecer e identificar os nomes dos casos gregos e as súas función na oración,

saber traducir adecuadamente os casos á lingua materna.

Coñecer o concepto de concordancia tanto nominal (caso, xénero e número), verbal

(número e persoa).

Recoñecer os elementos da oración: suxeito, predicado, atributo, complementos,

etc.

Recoñecer e clasificar os tipos de oración simple.

Distinguir as oracións simples das compostas.

Coñecer as función das formas de infinitivo nas oracións.


Páxina 58 de 83

Identificar as construcións de infinitivo concertado e non concertado.

Coñecer as función das formas de participio nas oracións.

Identificar as construcións de participio concertado e non concertado.

Coñecer, comprender e utilizar os elementos morfolóxicos da lingua grega, e

iniciarse na interpretación e na tradución de textos de dificultade progresiva.

Identificar e relacionar elementos sintácticos da lingua grega que permitan a análise

e a tradución de textos sinxelos.

Coñecer os feitos históricos dos períodos da historia de Grecia, encadralos no seu

período correspondente e realizar eixes cronolóxicos.

Coñecer os feitos históricos dos períodos da historia de Grecia, encadralos no seu

período correspondente e realizar eixes cronolóxicos.

Coñecer e comparar as principais formas de organización política e social da antiga

Grecia.

Coñecer a composición da familia e os papeis asignados aos seus membros.

Identificar as principais formas de traballo e de lecer da antigüidade.

Coñecer os principais deuses da mitoloxía.

Coñecer os deuses, os mitos e os heroes gregos, e establecer semellanzas

diferenzas entre os mitos e os heroes antigos e os actuais.

Coñecer e comparar as características da relixiosidade e relixión grega coas actuais.

Coñecer e aplicar os coñecementos fonolóxicos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos

da lingua grega para a interpretación e a tradución coherente de frases ou textos de


Utilizar con corrección manuais e dicionarios, e recoñecer e analizar toda a

información que proporcionan

Coñecer e aplicar os coñecementos adquiridos para a retroversión de frases ou

textos de dificultade progresiva.

Comentar desde o punto de vista lingüístico e literario os textos propostos.

Comparar as estruturas gregas coas da lingua propia, e establecer semellanzas e

diferenzas.

Realizar, a través dunha lectura comprensiva, análise e comentario do contido e da

estrutura de textos gregos orixinais, adaptados ou traducidos

Realizar pequenos coloquios en grego con frases sinxelas e de dificultade

progresiva.

Redactar pequenos textos en lingua grega de produción propia


Páxina 59 de 83

Coñecer, identificar e traducir o léxico grego: as palabras de maior frecuencia e os

principais prefixos e sufixos.

Descompor unha palabra nos seus formantes, e coñecer o seu significado en grego

para aumentar o caudal léxico e o coñecemento da lingua propia.

Recoñecer os helenismos máis frecuentes do vocabulario común e remontalos aos

étimos gregos orixinais.

Identificar e coñecer os elementos léxicos e os procedementos de formación do

léxico grego (derivación e composición) para entender mellor os procedementos de

formación de palabras nas linguas actuais.

Relacionar palabras da mesma familia etimolóxica ou semántica.



apartado 1.3. da programación, correspondente aos procedementos e instrumentos de

avaliación. Para poder promocionar o alumnado debe aprobar todas as avaliacións (ver

o apartado 1.2. da programación que leva por título grao mínimo de consecución de

cada estándar de aprendizaxe).

A cualificación final virá determinada pola media das cualificacións obtidas nas

tres avaliacións.

Valorarase positivamente a participación nas actividades propostas polo

departamento: o concurso de Cultura Clásica Odisea, a asistencia ás representación

teatrais no Festival de teatro Grecolatino, aos Obradoiros de Cultura Clásica e ao

Itinerario Mitolóxico por Compostela.


Ademais do libro de texto Grego 1 da editorial Anaya, utilizaranse outros recursos

didácticos como:


Libros de consulta.

Libros xuvenís ambientados en Grecia e Roma coa súas correspondentes guías

de lectura.


Páxina 60 de 83

Películas de tema mitolóxico e histórico.

Documentais sobre distintos aspectos da cultura e civilizacións grecorromanas.

Dicionarios lingüísticos, etimolóxicos, históricos...

Prensa escrita.

Páxinas web dedicadas á distintos aspectos da cultura clásica:


www.cnice.mec.es


www.chironweb.org




www.elolimpo.com










Páxina 61 de 83

2. GREGO 2º BACHARELATO

.


1ª avaliación

Bloque 1: Lingua grega Delimita ámbitos de influencia dos distintos dialectos situando con precisión puntos

xeográficos, cidades ou restos arqueolóxicos coñecidos pola súa relevancia

histórica.

Bloque 2: Morfoloxía Recoñece con seguridade e axudándose co diccionario calquera tipo de formas

nominais e pronominais, declínaas e sinala o seu equivalente en galego e/ou en

castelán.

Recoñece con seguridade e axudándose co diccionario calquera tipo de formas

verbais, conxúgaas e sinala o seu equivalente en galego e/ou en castelán.

Bloque 3: Sintaxe

Recoñece os valores dos casos gregos e os usos dos pronomes en frases e

textos propostos.

Recoñece os valores das preposicións e identifica os complementos

preposicionais.

Coñece, identifica e traduce correctamente os usos modais propios da lingua

grega.

Recoñece e clasifica oracións e construcións sintácticas.

Bloque 4: Literatura

Describe as características esenciais dos xéneros literarios gregos, e identifica e

sinala a súa presenza nos textos propostos.

Realiza eixes cronolóxicos e sitúa neles autores, obras e outros aspectos

relacionados coa literatura grega.


Páxina 62 de 83

Bloque 5. Textos

Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica de textos gregos para


Utiliza con seguridade e autonomía o diccionario para a tradución de textos, e

identifica en cada caso o termo máis apropiado na lingua propia en función do

contexto e do estilo empregado polo/a autor/a.

Bloque 6. Léxico Identifica os helenismos máis frecuentes do vocabulario común e do léxico

especializado, e explica o seu significado a partir dos étimos gregos orixinais.

Deduce e explica o significado de palabras da propia lingua ou de outras, obxecto

de estudo, a partir dos étimos gregos dos que proceden.

Explica o significado de termos gregos mediante termos equivalentes en galego e

en castelán.

Explica o significado de termos gregos mediante termos equivalentes en galego e

en castelán.

2ª avaliación

Bloque 1: A lingua grega

Compara termos do grego clásico e os seus equivalentes en grego moderno,

constatando as semellanzas e as diferenzas que existen entre uns e outros e

analizando a través destas as características xerais que definen o proceso de

evolución.

Bloque 2: Morfoloxía

Nomea e describe as categorías gramaticais sinalando as características que

as distinguen

Bloque 3: Sintaxe

Recoñece, clasifica, analiza e traduce correctamente os nexos subordinantes.

Identifica formas non persoais do verbo en frases e textos, tradúceas

correctamente e explica as súas funcións

Coñece, analiza e traduce correctamente as construcións de participio,


Páxina 63 de 83

relacionándoas con construcións análogas noutras linguas que coñeza..

Bloque 4: Literatura

Distingue o xénero literario ao que pertence un texto, as súas características e a

súa estrutura.

Bloque 5: T e x t o s

Recoñece e explica a partir de elementos formais o xénero e o propósito do

texto.

Bloque 6. Léxico

Deduce o significado de palabras gregas non estudadas a partir do contexto

ou de palabras da súa lingua ou doutras que coñeza.

Comprende e explica a relación entre termos pertencentes á mesma familia

etimolóxica ou semántica.

Recoñece e distingue cultismos, termos patrimoniais e neoloxismos a partir

do étimo grego, e explica as evolucións que se producen nun caso e en

outro.

3ª avaliación

Bloque 1. A lingua grega

Coñece a pronuncia da lingua grega moderna e utiliza algunas palabras e

expresións básicas.


Identifica e distingue en palabras propostas os seus formantes, sinalando e

diferenciando lexemas e afixos, e procura exemplos doutros termos nos que

estean presentes.

Sabe determinar a forma, a clase e a categoría gramatical das palabras dun

texto, detectando correctamente coa axuda do dicionarioos morfemas que

conteñen información gramatical.


Páxina 64 de 83

Bloque 3. Sintaxe

Recoñece, distingue e clasifica os tipos de oracións e as construcións

sintácticas gregas, relacionándoas con construcións análogas noutras linguas

que coñeza.

Identifica na análise de frases e textos de dificultade graduada elementos

sintácticos propios da lingua grega, relacionándood para traducilos cos seus

equivalentes en galego e castelán.

Bloque 4. Literatura

Explora a conservación dos xéneros e os temas literarios da tradición grega

mediante exemplos da literatura contemporánea, e analiza o uso que se fixo

deles.

Pode establecer relación e paralelismos entre a literatura grega e a posterior.

Nomea autores representativos da literatura grega, encádraos no seu contexto

cultural e cita e explica as súas obras máis coñecidas.

Bloque 5. Textos

Recoñece e explica a partir de elementos formais o xénero e o propósito do texto.

Bloque 6. Léxico

Descompón palabras tomadas tanto do grego antigo como da lingua propia nos

seus formantes, e explica o seu significado.

Sabe descompor unha palabra nos seus formantes e coñecer o seu significado

en grego, para aumentar o caudal léxico e o coñecemento da lingua propia.

2.2. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN PARA SUPERAR A MATERIA

Identificar formas nominais e pronominais, saber declinalas e sinalar o seu

equivalente en galego e/ou castelán.

Recoñecer as diferentes formas verbais, saber conxugalas e sinalar o seu

equivalente en galego e/ou castelán.


Páxina 65 de 83

Coñecer os valores dos casos gregos.

Recoñecer os valores das preposicións e identificar os complementos

circunstanciais.

Identificar na análise de textos elementos sintácticos propios da lingua grega.

Distinguir os tipos de oracións e as construcións sintácticas gregas

relacionándoas con construcións análogas noutras linguas coñecidas.

Clasificar e traducir correctamente os principais nexos subordinantes.

Identificar e traducir correctamente as construcións de infinitivo e participio,

relacionándoas con construcións análogas noutras linguas coñecidas.

Utilizar a análise morfolóxica e sintáctica de textos gregos para efectuar

correctamente a súa tradución usando o diccionario con seguridade.

Realizar comentarios lingüísticos, literarios e históricos de textos propostos.

Identificar o contexto social, cultural e histórico dos textos.

Identificar as características esenciais dos xéneros literarios gregos.

Situar en eixes cronolóxicos autores e obras da literatura grega.

Establecer relacións e paralelismos entre a literatura grega e a posterior.

Identificar os helenismos máis frecuentes do vocabulario común e do léxico

especializado e explicar o seu significado a partir dos étimos gregos orixinais.

Deducir e explicar o significado de palabras da propia lingua ou doutras

coñecidas polo alumnado, a partir dos étimos gregos dos que proceden.

Distinguir cultismos, termos patrimoniais e neoloxismos a partir do étimo grego,

e explica as evolucións que se producen nun caso e noutro.

Sabe descompoñer palabras nos seus formantes e coñecer o seu significado en

grego, para aumentar o caudal léxico e o coñecemento da lingua propia.

2.3. PROCEDEMENTO E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

O curso está dividido en tres avaliacións. Cada avaliación constará como

mínimo de dúas probas escritas, que obrigarán ao alumnado a facer un repaso

máis detido da materia, ao tempo que l l e permitirán ao profesor facerse unha

idea do desenvolvemento do curso e poder realiza os cambios oportunos, se

fosen necesarios.

Ao final de cada avaliación farase un exame co que se medirá o grao de

adquisición dos contidos dos seis bloques: lingua grega, morfoloxía,sintaxe,


Páxina 66 de 83

literatura, textos e léxico. A nota de cada avaliación de 0 a 10 puntos resultará da

suma dos seguintes apartados:

Tradución (70%)

Cuestións de tipo morfosintáctico e/ou histórico (10%)

Cuestións de léxico ou helenismos (10%).

Cuestións de literatura (10%).

A cualificación de cada avaliación será a media de todos os exames feitos

nesa avaliación. Cada falta de ortografía restaralle á nota 0,1 punto.

Polo que respecta á parte de lingua grega, as avaliacións non teñen carácter

liberatorio, porque o proceso de aprendizaxe dunha lingua é un proceso continuo,

polo tanto, os contidos de lingua grega poderán aparecer en calquera momento ao

longo do curso, independentemente de se o alumnado aprobara avaliacións

anteriores.

A nota final de xuño será o resultado de dividir entre tres a suma das

notas obtidas en cada avaliación. É imprescindible aprobar todas as avaliacións. A

nota final poderá ser a u m e n t a d a ata un punto p olo traballo diario e a actitude

do alumnado cara á materia.

En setembro o exame será da totalidade da materia e valorarase sobre 10

puntos, un 70% corresponderá á tradución e o 30% restante ás cuestións de tipo

morfosintáctico e/ou histórico, cuestións de léxico ou helenismos e cuestións de

literatura.


Identificar e analizar en textos orixinais os elementos da morfoloxía e da sintaxe

casual e oracional comparándoos cos doutras linguas coñecidas.

Comprender e traducir de forma coherente textos gregos pertencentes a

diversos xéneros literarios.

Recoñecer en textos gregos orixinais termos que son compoñentes e étimos

de helenismos e deducir o seu significado, tanto no vocabulario patrimonial

das linguas modernas, coma nos diversos léxicos científico e técnicos.


Páxina 67 de 83

Realizar comentarios de textos traducidos, analizar as estruturas e os seus

trazos literarios e recoñecer o papel da literatura clásica nas literaturas

occidentais.

Realizar traballos monográficos consultando as fontes directas e utilizando

as tecnoloxías da información e da comunicación como ferramenta de

organización e comunicación dos resultados.



apartado 2.3. da programación, correspondente aos procedementos e instrumentos

de avaliación.


propostas polo departamento: o concurso de Cultura Clásica Odisea e a asistencia

ao Festival de Teatro Grecolatino.


O libro de texto é Grego 1/2, dos autores José Manuel Bértolo e Matilde de

Cal Cortina, do Consorcio Editorial Galego.

En 2º de bacharelato é imprescindible o uso do dicionario, o

recomendado é o Diccionario griego-español Vox, da editorial Spes.

Neste curso utilizaremos como material de traballo aparte dos textos

proporcionados polo libro do alumno, antoloxías de textos de tema mitolóxico e

fábulas na primeira avaliación. Na segunda e na terceira usaremos para os textos

de Xenofonte unha Antoloxía de textos gregos de José Manuel Bértolo Ballesteros

e Matilde De Cal Cortina, de Baía Edicións e para Platón botaremos man de Praxis

griego COU Método activo, da editorial. Mistral.

Ademais do libro de texto, utilizaranse outros recursos didácticos como:


Libros de consulta.


Páxina 68 de 83

Lecturas e comentario de textos gregos pertencentes a distintos xéneros literarios.

Películas e documentais sobre distintos aspectos da cultura e civilizacións grega.

Dicionarios lingüísticos, etimolóxicos, históricos.....

Páxinas web dedicadas á distintos aspectos da cultura clásica:


www.cnice.mec.es


www.chironweb.org




www.elolimpo.com


2.7. CONCRECIÓNS METODOLÓXICAS

De xeito xeral, podemos dicir que se empregará unha metodoloxía activa

que deberá favorecer a capacidade do alumnado para aprender por si mesmo,

traballar en equipo e aplicar os métodos apropiados de investigación para

seguir aprendendo ao longo da súa vida.

Os textos converteranse no punto de partida para traballar

simultaneamente os aspectos morfosintácticos da lingua grega, o seu léxico e a

súa relación co galego e co castelán, así como os aspectos culturais

relacionados cos textos traballados. O s t extos que serán de complexidade

progresiva, acordes co nivel de competencia lingüística do alumnado.

Insistirase moito en que a aprendizaxe de léxico grego é un obxetivo tan

prioritario como calquera outro. Para alcanzalo recurriremos a técnicas de diversa

índole. En primeiro lugar o alumnado confeccionará o seu propio vocabulario

básico (o ideal sería que o que fixese fose ampliar o que xa debera ter feito no

primeiro curso de bacharelato). Este vocabulario confeccionaríao co que vaia

saíndo nos textos que se traduzan. Este vocabulario básico é tamén material

aproveitable, para o que vimos denominando a segunda fase do traballo co léxico









Páxina 69 de 83

grego, isto é, a súa relación co léxico galego e español. Cada vez que rexistre

unha palabra grega nova, o alumnado terá que facer o esforzo de comprobar, si

dela procede algunha palabra galega ou castelá e, se é así, tomar nota dela(s).

Vexamos un exemplo dun posible método organizativo. Το ἡπαρ, -ατος: fígado

(hepático, hepatite).

Outra posible técnica consiste na elaboración de fichas nas que o

interesante sería relacionar cada palabra coa súa familia léxica en grego e

ademáis cos derivados en galego e en castelán.

Unha terceira técnica útil pode ser a elaboración de listas ou tablas de

familias semánticas, é dicir, agrupar o vocabulario atendendo, neste caso, non a

criterios morfolóxicos ou de formación de palabras, senón semánticos. Pódense

escoller temas básicos que nos poden ser útiles para o traballo cos textos, sexa

cal sexa a natureza destes, ou ben temas que polas características peculiares

do autor que estemos traballando poida ser interesante priorizar. No primeiro

caso referímonos a temas como os fenómenos naturais, as artes, os períodos

de tempo, a relixión, o ser humano, o cotián… No segundo, quero dicir que, se, por

exemplo, os textos que debemos traducir son de Homero, sería de gran axuda

estudar con certo detenimiento o vocabulario referido á guerra, ás armas, ó corpo

humán

Nas unidades especificamente dedicadas ao traballo co vocabulario,

traballaremos unha serie de contidos teóricos, pero de gran utilidade práctica:

estudaremos os máis importantes elementos e mecanismos de formación de

palabras en grego (prefixos e sufixos; derivación e composición), isto

axudaranos a acadar un maior grao de familiarización co léxico grego, aquí

obteremos os instrumentos para a organización de familias léxicas, do tipo das

fichas ás que antes aludíamos, por exemplo.

Moitos deses elementos están presentes nos helenismos do

español/galego. Un sufixo como -σις emprégase en grego para crear abstractos

verbais (“Nomina rei actionis”) coma κρι/σις “xuizo” ou λι/σις “separación” pero

tanto como iso vainos interesar a súa presencia en gran cantidade de palabras de

uso frecuente en español e galego: profilaxe, sintaxe, elipse, catarse, crise,

análise…


Páxina 70 de 83

Para o traballo cos helenismos podemos adoptar ademáis métodos e

técnicas parecidas aos que vimos para o traballo co léxico grego; por ejemplo, a

confección de tablas de familias semánticas: escolleremos un determinado tema

atractivo, para que en torno a el podamos reunir bastantes palabras

españolas/galegas de orixe grega e intentaremos facer unha relación do maior

número de termos posibles.

Por outra banda, só se pode traballar ben cun alumnado motivado: para iso

atenderemos á diversidade das súas capacidades e intereses, cunha atención

especial ao alumnado con necesidades específicas, de tal xeito que o maior

número posible deles consiga superar satisfactoriamente os obxectivos da materia

e, no caso de segundo de bacharelato, estar en disposición de superar as PAU.

A atención á diversidade das capacidades, coñecementos previos, intereses

e motivacións pode e debe traducirse, se fose necesario, na realización das

adaptacións da programación que sexan oportunas. Estas adaptacións deben

limitarse, nun principio, ao enfoque metodolóxico adoptado e, só no caso de que

aínda así sexan insuficientes, ampliarase ao ritmo de introdución de novos

contidos e á súa organización e secuenciación. Xunto á participación e á

motivación, completa a tríada de elementos básicos da nosa metodoloxía o

fomento no alumnado do desenvolvemento da capacidade de aprendizaxe

autónoma e crítica. Contribuirá especialmente a este aspecto a planificación e

cofección, tanto individualmente como en grupos, de traballos de investigación

sobre algún aspecto cultural do mundo grego antigo. Estes traballos

propoñeranse, sobre todo, en 1º de bacharelato. O 2º de bacharelato non é o mellor

curso para cargar ao alumnado de traballos deste tipo, tendo en conta que as

PAAU recortan o calendario do curso e imprímenlle un ritmo vertixinoso, pero aínda

así pode aproveitarse a primera avaliación para levar a cabo algún proxecto deste

tipo.

Non d e b e m o s esquecer que é absolutamente necesario neste nivel do

bacharelato que o alumnado coñeza e domine as estratexias para a búsqueda de

materiais, así como para a elaboración e presentación de traballos personais.

Neste senso, promoverase a utilización das TIC para informarse, aprender e

comunicarse, e para utilizar con sentido crítico, como recurso formativo, materiais


Páxina 71 de 83

de procedencia diversa.

IV. INDICADORES DE LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DO ENSINO E A

PRÁCTICA

Hai catro aspectos fundamentais a ter en conta na práctica docente:

a) Planificación.

b) Motivación do alumnado.

c) Desenvolvemento do ensino.

d) Seguimento e avaliación do proceso de ensino- aprendizaxe.

Para estes catro eixes establécense indicadores de logro, aos que se lles aplicará

unha valoración e unha proposta de mellora.

Indicadores na planificación:

Programa a materia tendo en conta os estándares de aprendizaxe.

Programa a materia tendo en conta o tempo dispoñible para o seu

desenvolvemento.

Selecciona e secuencia de forma progresiva os contidos da programación de

aula, tendo en conta as peculiaridades de cada un dos grupos de estudantes.

Programa actividades e estratexias en función dos estándares de aprendizaxe.

Planifica as clases de modo flexible, preparando actividades e recursos

axustados á programación de aula e ás necesidades e ós intereses do alumnado.

Establece os criterios, procedementos e instrumentos de avaliación e

autoevaluación que permitan facer o seguimento do progreso da aprendizaxe do

alumnado.

Coordínase co profesorado doutros departamentos que poidan ter contidos afíns

á súa materia.

Indicadores na motivación do alumnado

Proporciona un plan de traballo ao principio de cada unidade.

Expón situacións que introduzan a unidade (lecturas, debates, diálogos).


Páxina 72 de 83

Relaciona as aprendizaxes con aplicacións reais ou coa súa funcionalidade.

Informa sobre os progresos conseguidos e as dificultades atopadas.

Relaciona os contidos e as actividades cos intereses do alumnado.

Estimula a participación activa do alumnado na clase.

Promove a reflexión dos temas tratados.

Indicadores no desenvolvemento do ensino:

Resume as ideas fundamentais tratadas antes de pasar a unha nova unidade.

Na medida do posible relaciona os conceptos novos cos xa coñecidos,

intercalando preguntas aclaratorias, utilizando exemplos.....

Ten predisposición para aclarar dúbidas e ofrecer axuda ao alumnado dentro e

fóra da aula.

Optimiza o tempo dispoñible para o desenvolvemento de cada unidade didáctica.

Utiliza axuda audiovisual ou doutro tipo para apoiar os contidos na aula.

Promove o traballo cooperativo e mantén unha comunicación fluída co alumnado.

Desenvolve os contidos dunha forma ordenada e comprensible para o alumnado.

Expón actividades que permitan a adquisición dos estándares de aprendizaxe e

as destrezas propias da etapa educativa.

Expón actividades colectivas e individuais.

Indicadores no seguimento e avaliación do proceso de ensino- aprendizaxe:

Realiza a avaliación inicial ao principio de curso para axustar a programación ao

nivel do alumnado.

Detecta os coñecementos previos de cada unidade didáctica.

Revisa, con frecuencia, os traballos propostos na aula e fóra dela.

Proporciona a información necesaria sobre a resolución das tarefas e como

poder melloralas


Páxina 73 de 83

Corrixe e explica de forma habitual os traballos e as actividades do alumnado e

proporciona pautas para a mellora da súa aprendizaxe.

Utiliza variados criterios de avaliación que atendan de maneira equilibrada a

avaliación dos diferentes contidos.

Favorece os procesos de autoevaluación e coevaluación.

Propón novas actividades que faciliten a adquisición de obxectivos cando estes

non foron alcanzados suficientemente.

Propón novas actividades de maior nivel cando os obxectivos foron alcanzados

suficientemente.

Utiliza diferentes técnicas de avaliación en función dos contidos, o nivel do

alumnado.

Emprega diferentes medios para informar dos resultados ao alumnado e aos

pais.

V. ORGANIZACIÓN DAS ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO, RECUPERACIÓN E

AVALIACIÓN DAS MATERIAS PENDENTES

O alumnado que teña a materia pendente do curso anterior poderá recuperarala

cun seguimento especial por parte do profesor encargado do seu grupo, para que

poida ser avaliado positivamente.

Ao comezo do curso o alumnado coa materia pendente será convocado polo

profesor a unha reunión co fin de explicarlle o plan de traballo, propoñeralle distintos

tipos de actividades e ofreceralle o seu seguimento e o seu apoio.

O alumnado coa materia pendente poderá realizar tres exames ao longo do curso:

a. 1ª proba coa metade dos contidos entre a segunda quincena de outubro e a

primeira de novembro.

b. 2ª proba entre a seguda quno mes de xaneiro o febreiro, coa outra metade,

agás os contidos lingüísticos, que non son eliminatorios.

c. 3ª proba e final no mes maio, s ó para aqueles alumnos que non


Páxina 74 de 83

superasen as probas anteriores.

Neste curso hai un alumno de 2º de bacharelato co Grego de 1º de bacharelato

pendente.

VI. ORGANIZACIÓN DOS PROCEDEMENTOS QUE LLE PERMITAN AO ALUMNADO

ACREDITAR COÑECEMENTOS PREVIOS

Neste curso 2016/2017 o departamento non ten alumnos que se atopen neste suposto.

VII. DESEÑO DA AVALIACIÓN INICIAL E MEDIDAS INDIVIDUAIS E COLECTIVAS A

ADOPTAR COMO CONSECUENCIA DOS SEUS RESULTADOS

A avaliación inicial é aquela que se realiza ao principio de curso co fin detectar

os coñecementos previos que ten o alumnado, e en función destes coñecementos se

revisa ou modifica a programación da materia. A información axuda a unha planificación

educativa que ten en conta os coñecementos, capacidades e necesidades do

alumnado, así como as características do entorno onde se desenvolve.

A avaliación inicial consistirá en cuestións que o profesor formulará e o

alumnado terá que responder.

VIII. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

O proceso didáctico ten que garantir un nivel mínimo para todo o alumnado,

mais tamén débese concibir de xeito que asegure un horizonte de desenvolvemento

máis alá dos mínimos para o alumnado, que parta dun nivel maior de coñecementos

previos e estea máis interesado polos contidos da área ou teña maior capacidade.

A atención á diversidade contémplase pois en tres niveis: na programación,

na metodoloxía e nos materiais. Estes tres niveis están interrelacionados e

materialízanse nos seguintes apartados:

Un ensino individualizado no cal se teña moi presente o punto de partida de


Páxina 75 de 83

cada alumno, as súas dificultades específicas e a súa capacidade de

desenvolvemento.

Distribución dos contidos por trimestres, secuenciados en orde crecente de

dificultade e especialización.

Repaso cíclico dos contidos aumentado a dificultade dos mesmos.

Avaliación continua de xeito que se poidan repasar e fixar contidos máis

facilmente.

Elaboración de materiais de reforzo e ampliación para aplicar con flexibilidade

por parte do profesorado no momento e coa intensidade que o alumnado precise

e que se inclúen no material complementario do profesorado: actividades de

repaso ao final de cada tema, actividades de distinto grao de dificultade,

fichas de reforzo e ampliación, elaboración de traballos complementarios,...

Importancia da linguaxe persoal de cada alumno como eixo do proceso de

aprendizaxe, de xeito que a expresión oral e escrita só se poden traballar cun

método individualizado e tendo en conta o punto de partida de cada alumno, as

súas dificultades específicas e a súa evolución.

Emprego da aprendizaxe cooperativa como método de axuda entre iguais.

Propiciar un ambiente de socialización que faga evidente a función

comunicativa da linguaxe e a introdución de mecanismos de cooperación como

as tormentas de ideas, a corrección colectiva, os traballos en grupo ou a posta

en común.

Propor actividades de investigación que favorecen as técnicas de traballo

autónomo e permiten a cada alumno aplicar o seu ritmo e a forma de traballo

máis axeitada ás súas características individuais.

Correspóndelle ao profesorado determinar o momento de aplicación

destas actividades, de modo que, ao final todo o alumnado acade o nivel desexado.

Se ó longo do curso detectamos calquera tipo de carencia tentaríamos poner os

medios para solventalas: cambio de ritmo na clase, uso de distinto material, reforzos

en determinados temas, atención personalizada….Ademais do libro de texto, é

fundamental a selección de materiais empregados na aula: obras literarias,

antoloxías, dicionarios, materiais complementarios de reforzo e ampliación...


Páxina 76 de 83

IX. CONCRECIÓN DOS ELEMENTOS TRANSVERSAIS

O Latín, o Grego e a Cultura Clásica, polo seu propio carácter de achegamento á

realidade do mundo grecorromano, que foi o creador de principios e valores que aínda

tomamos como modelos ou de sistemas tan nocivos e lesivos para o individuo como o

réxime escravista ou a discriminación da muller, constitúe un marco perfecto para

o desenvolvemento de determinados temas transversais.

Os contidos englobados baixo a denominación de temas transversais trátanse ao

longo do curso e en todos os niveis educativos, aínda que estes temas aparecen

reflectidos de forma específica nalgúns bloques de contidos:

Educación moral e cívica: a sociedade clásica foi a creadora de principios e valores

que seguemos considerando modélicos como a democracia e a liberdade, e por

outro lado, presenta aspectos conflitivos coma o escravismo, a discriminación sexual

ou o totalitarismo espartano que provocan o noso sentimento de rexeitamento.

Educación para a paz: o espirito imperialista e militarista que caracterizou ao pobo

romano ten que constituír o punto de partida para desenvolver no alumnado unha

actitude tolerante e de fomento da paz e rexeitamento da violencia.

Educación para a igualdade: a análise crítica da estrutura da sociedade e da familia

g r e g a e romana debe levar ao alumnado a desenvolver unha actitude de respecto

cara calquera individuo, sen ter en conta o seu sexo, raza, ideoloxía...

Educación para a saúde: a través dos costumes da hixiene e alimentación dos

romanos fomentarase no alumnado o concepto de saúde como benestar físico e

mental.

Educación para Europa: desenvolverase no alumnado a conciencia de identidade

europea a partir do coñecemento da herdanza lingüística, histórica e cultural legada

por Roma ao mundo occidental.

Educación do consumidor: adquirir esquemas de decisión que consideren todas as

alternativas e os efectos individuais, sociais, económicos e medioambientais.

Desenvolver un coñecemento dos mecanismos de mercado, así como dos dereitos do

consumidor e das formas de facelos efectivos. Crear unha conciencia de consumidor

responsable que se sitúa criticamente ante o consumismo e a publicidade.


Páxina 77 de 83

X. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

Para o curso 2016/2017 o departamento de Latín ten previsto facer co alumnado

de Latín e Grego de ESO e bacharelato as seguintes actividades:

Participación no concurso on-line de Cultura Clásica Odisea 2017.

Asistencia ó Festival de Teatro Grecolatino, no mes de marzo, para ver

representadas unha comedia e unha traxedia grecolatinas, obras que

previamente leremos e comentaremos na aula.

Asistencia aos Obradoiros de Cultura Clásica e a un itinerario mitolóxico pola

cidade de Santiago.

XI. MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN E MODIFICACIÓN DAS

PROGRAMACIÓNS DIDÁCTICAS EN RELACIÓN COS RESULTADOS

ACADÉMICOS E PROCESOS DE MELLORA

Ó longo do curso o departamento fará un seguemento do desenvolvemento, nos

diferentes cursos, da programación didáctica, de modo que se podan ir modificando

algúns aspectos como a metodoloxía, temporalización, recursos didácticos... Todo isto

estudarase nas reunións de departamento, tras as xuntas de avaliación cos resultados

na man e ó final de curso cos resultados definitivos.

En xuño farase unha avaliación detallada da efectividade pedagóxica de

todos os aspectos contidos na programación, co fin de facer as modificacións

necesarias para o curso seguinte. Esta avaliación realizarase tendo en conta os

seguintes parámetros:

Realizo unha avaliación inicial para coñecer a natureza do grupo.

Analizo os resultados da avaliación inicial e adopto as medidas de atención á

diversidade oportunas.

Coñezo o informe final do titor do grupo no curso anterior, o doutros profesores e

o do Departamento de Orientación.


Páxina 78 de 83

Proporciono ao alumnado ao principio de curso toda a información referida a

obxectivos, contidos mínimos e criterios de avaliación.

Utilizo instrumentos variados de avaliación para adaptarme aos diferentes

contidos e as diferentes capacidades do alumnado.

Recollo información variada e en varias ocasións ó longo de cada avaliación

para obter varios índices avaliadores e acadar unha maior obxectividade no

proceso avaliador.

Informo detalladamente, ao comezo de curso, ao alumnado coa materia pendente

de todo o referente ao proceso de recuperación: actividades de

recuperación, datas de exames, contido dos exames e procedemento de

cualificación.

Ofrezo ao alumnado a axuda necesaria para a realización das actividades de

recuperación.

Analizo se o alumnado fai regularmente tales actividades e son efectivas

para acadar as destrezas necesarias para aprobar a materia.

Utilizo textos e estratexias adecuadas para contribuir á educación en valores

dentro do marco dos obxectivos das área de Latín e Grego.

O Departamento de Latín contribúe á realización do plan lector e ao uso

das novas tecnoloxías.

Contribúo ao logro dos obxectivos do plan de convivencia do centro a través dos

contidos tratados, das estratexias de traballo e da dinámica de relación na aula.

Analizo a efectividade das actividades complementarias e extraescolares.

Analizo a planificación das actividades extraescolares e complementarias e se a

data na que foron levadas a cabo foi adecuada.

XII. CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA

O Departamento de Latín a través do enfoque de determinados contidos e

dos mecanismos de interacción social que se establecen día a día na aula,

pretende contribuír a unha mellora da convivencia no espazo educativo. Para

acadar isto, e tendo presentes os obxectivos recollidos no Plan de Convivencia do

IES de Curtis, establécense como principios de actuación ó longo do curso nos

diferentes niveis de ensino os seguintes:


Páxina 79 de 83

Insistir na necesidade de acatar as normas como elemento fundamental para

unha convivencia pacífica e sen conflitos.

Potenciar a práctica do diálogo como forma de chegar a un punto de

encontro en calquera situación.

Proporcionar ao alumnado os mecanismos lingüísticos necesarios para

realizar actos de comunicación correctos.

Favorecer o desenvolvemento da capacidade crítica co fin de que o alumnado

teña argumentos tanto para censurar as accións incorrectas, como para

alabar as correctas.

Plantexar opcións de traballo cooperativo.

Traballar con textos relacionados con valores como, a paz, a convivencia

democrática, o respecto, a igualdade, a solidaridade....

XIII. CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC

A utilización dos recursos tecnolóxicos permítenos aproveitar ó máximo as novas

posibilidades que nos ofrecen para a obtención, o procesamento e a transmisión da

información.

As principais vantaxes da súa utilización son:

Realización de tarefas de unha forma rápida, cómoda e eficiente.

Acceso a unha grande cantidade de información de forma rápida.

Realización de actividades interactivas.

Desenvolvemento da iniciativa e das capacidades do alumnado.

Aprendizaxe a partir dos propios erros.

Cooperación e traballo en grupo.

Alto grao de interdisciplinaridade.

Motivación do alumnado.

Flexibilidade horaria.


Páxina 80 de 83

Todo isto debe contribuír a que o alumnado, ao final da súa

escolarización obligatoria, estea capacitado para o uso de sistemas informáticos,

de Internet e de programas básicos.

O departamento de Latín colaborará co plan de integración das tecnoloxías

da información e comunicación, utilizando programas e contornos que faciliten a

consecución dos obxectivos propostos na materia de Latín e Grego e fomentará o

uso dos medios informáticos dos que dispón o centro a fin de mellorar o

proceso de ensino aprendizaxe. O depar tamento proporcionará ao alumnado

para súa consulta un listado de diferentes páxinas web relacionadas co mundo

clásico:

Anillo de departamentos de clásicas.

www.cnice.mec.es


www.chironweb.org




www.elolimpo.com


XIV. CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR

O departamento de Latín entende a lectura como un proceso centrado no

texto. O proceso de lectura debe asegurar que o lector comprende o texto e que

pode construír unha idea acerca do seu contido. Cada tipo de texto presupón unha

forma determinada de lectura, pero será o propio lector o que determine o grao de

esixencia lectora. Os obxectivos que este departamento determina son os seguintes:

Fomentar o gusto pola lectura de textos clásicos de diferente temática.

Mellorar o rendemento do alumnado traballando a comprensión oral e

escrita.









Páxina 81 de 83

Fomentar o uso das novas tecnoloxías como ferramenta de acceso aos

recursos da información.

Fomentar o uso de distintas versións dun mesmo tema para que o

alumnado desenvolva o seu sentido crítico.

Aumentar as capacidades do alumnado para a aprendizaxe a través da

lectura.

As materias deste d e p a r t a m e n t o pretenden contribuír á adquisición

dun nivel de lectura axeitado utilizando unha metodoloxía a través de distintas vías:

A través dunha lectura comprensiva de distintos textos e da busca e

tratamento da información obtida. Deste xeito, reflexionando sobre a

información dun texto, o alumnado pode participar en debates e

traballos de grupo e adquirir un vocabulario específico relacionado coa

cultura clásica.

Grazas ao traballo coas distintas fontes de información, redactando textos

descritivos, realizando mapas conceptuais, elaborando resumos,

completando textos aos que lles falta información e distinguindo factores

determinantes nunha situación: causa, desenvolvemento e consecuencias.

Potenciando habilidades relativas á elección con criterio propio,

crítica de distintas posturas e defensa de argumentos propios.

Utilizando distintos tipos de lectura: lectura silenciosa, lectura selectiva

para extraer unha idea global, lectura lenta, para gozar lendo e lectura

informativa.

Como contribución ao plan do fomento de lectura e coa finalidade de

achegar ao alumnado ao mundo clásico, o departamento deLlatín promoverá as

seguintes actividades:

Lectura de textos clásicos fundamentalmente adaptados: unha versión

adaptada da Odisea de Homero, da Eneida de Virxilio e das Metamorfosis

de Ovidio.

Lectura de narracións míticas da antigüidade clásica.

Lectura de dúas obras teatrais clásicas, unha comedia e unha traxedia,


Páxina 82 de 83

que posteriormente o alumnado verá representadas no Festival de Teatro

Grecolatino.

Lectura de poemas en latín e grego e a súa correspondente tradución ao

galego ou ao castelán.

O departamento de Latín tamén proporcionará ao alumnado unha lista de

libros recomendados dispoñibles na biblioteca do centro para a súa lectura voluntaria.

XV. PLAN LECTOR

Dedicación dun mínimo de 10 minutos de clase á lectura, baseada tanto nas

lecturas obligatorias coma en libros de consulta, que poden ser de

diversos temas como: historia, sociedade, cultura, mitoloxía e relixión.

Como lecturas complementarias propóñense as seguintes:

√ Mitos da antiga Grecia, R. Graves, ed. Xerais

√ La Ilíada y la Odisea, Marcia Willians, ed. Acanto

√ Los mitos griegos, Marcia Willians, ed. Acanto

√ Guárdate de los Idus, Lola Gándara, ed. SM

√ Misterios Romanos, relatos baseados no mundo romano, C. Lawrence, ed.

Salamandra

√ A cabeza da Medusa, Marilar Aleixandre, ed. Xerais

√ El oro del gladiador, Andrea Schacht, ed. Anaya

√ Veni, vidi en bici, Valentina Blanco, ed. Alfaguara

√ O Medulio. O norte contra Roma, F. Lillo Redonet, ed. Toxoutos

√ Teucro, o arqueiro de Troia, F. Lillo Redonet, ed. Toxoutos

√ A Odisea contada aos nenos, Rosa Navarro Durán, ed. Rodeira

√ Naves negras ante Troya. La historia de la Ilíada, Rosemary Sutcliff, ed.

Vicens Vives

√ Las aventuras de Ulises. La historia de la Odisea, Rosemary Sutcliff, ed.

Vicens Vives

√ Cuentos y leyendas de los héroes de la mitología, María Duarte, ed. Anaya

√ Cuentos y leyendas de los juegos de Olimpia, Brigitte Évano, ed. Anaya

√ Cuentos y leyendas del nacimiento de Roma, Francois Sautereau, ed. Anaya


Páxina 83 de 83

√ Cuentos y leyendas de la Odisea, Homero (adapt. de Jean Martín), ed.

Espasa- Calpe

√ Cuentos y leyendas de la Ilíada, Homero (adapt. de Jean Martín), ed.

Espasa- Calpe

√ La plata de Britania, Lindsey Davis, ed. Edhasa

√ El héroe (cómic), David Rubín, Astiberri Ediciones

√ 300 (cómic), Frank Miller, Norma editorial

√ La Odisea (cómic), Pérez Navarro y Martín Saurí, Norma editorial

√ Epicuro, el Sabio (cómic), William Messner-Loebs & Sam Keith,

Norma editorial

Lectura individual con carácter obligatorio:

√ Comedia latina ou grega representada no Festival de Teatro

Grecolatino, na edición do 2017.

√ Traxedia grega representada no Festival de Teatro Grecolatino na

edición do 2017.

√ Un libro a escoller das lecturas complementarias.

Lectura dramatizada na aula das obras teatrais de lectura obrigatoria.

Asistencia ás representacións das obras de lectura obrigada, no marco

do Festival de Teatro Grecolatino.

Lectura de prensa na aula en artigos relacionados coa cultura clásica.

A Xefa do departamento

Asdo.: Hortensia Blanco Socas Asdo.: Mª del Carmen Sánchez Manteiga

Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016- 2017

Latín 4º ESO

Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias


f

ñ

o

Marco xeográfico da

lingua.

Coñecer e localizar en mapas o marco

xeográfico da lingua latina.

Sinala sobre un mapa o marco xeográfico no que

se sitúa en distintos periodos a civilización romana,

delimitando o seu ámbito de influencia e situando

con precisión puntos xeográficos, cidades ou

restos arqueolóxicos coñecidos pola súa


CMCCT

CCEC

CAA

CD

CSC

e

ñ

o

O indoeuropeo. Linguas

indoeuropeas e familias

lingüísticas.

Identificar o indoeuropeo como a lingua nai

da mayoría das linguas faladas en europa

actualmente.

Define o indoeuropeo e recoñece as linguas

indoeuropeas e as súas familias, delimitando nun

mapa a zona de orixe e as zonas de expansión.

CD

CAA

CMCCT

l

ñ

o


indoeuropeas e familias

lingüísticas.

Agrupar as linguas indoeuropeas en familias

lingüísticas e localizalas nun mapa.

Identifica as linguas que se falan actualmente en

Europa, diferenciando pola súa orixe entre

indoeuropeas e non indoeuropeas, clasifica as

primeiras en familias lingüísticas e delimita nun

mapa as zonas onde se utilizan.

CSC

CAA

CD

l

ñ

o

Linguas de España: linguas

romances e non

romances.

Coñecer as orixes das linguas faladas en

España, clasificalas e localizalas nun mapa.

Identifica as linguas que se falan en España,

diferenciando pola súa orixe as romances e

as non romances, e delimita nun mapa as zonas

onde se utilizan.

CSC

CAA

CD

f

ñ

o

Palabras patrimoniais,

cultismos e semicultismos.

Distinguir e identificar palabras patrimoniais,


Identifica e distingue cultismos, semicultismos e

termos patrimoniais, en relación co termo de orixe.

CCL

CAA


Latín 4º ESO

Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias

b

ñ

o

Nocións básicas de evolución

fonética, morfológica e semántica

do latín ao galego e ao castelán.

Coñecer e aplicar as regras

fundamentais da evolución fonética do

latín ao galego e ao castelán, partindo

dos étimos latinos.

Realiza evolucións de termos latinos ao galego e

ao castelán aplicando as regras fonéticas de

evolución.

CCL

CAA

Bloque 2. Sistema da lingua latina: elementos básicos

e

Orixes da escritura. Sistemas de

escritura.

Coñecer diferentes sistemas de escritura

e distinguilos do alfabeto.

Recoñece tipos de escritura e clasifícaos

consonte a súa natureza e a súa función..

CD

CCEC

e Orixes do alfabeto latino Coñecer a orixe do alfabeto latino

nas linguas modernas e identificar

os tipos de alfabeto empregados

hoxe en día en Europa.

Explica a orixe do alfabeto de diferentes

linguas partindo do abecedario latino,

sinala as principais adaptación s que se

producen en cada unha delas, recoñece os

tipos de alfabetos usados actualmente en

Europa e relaciona cada un coas linguas

que os empregan.

CAA

CD

h Pronuncia do latín. Coñecer e aplicar con corrección as

normas básicas de pronuncia en latín. Le en voz alta textos latinos de certa

extensión coa pronuncia correcta. CCL

Bloque 3: Morfoloxía

b Formantes das palabras. Identificar y distinguir os formantes das

palabras.

Descompón palabras nos seus formantes,

sinalando e diferenciando lexemas e morfemas, e

servíndose destes para identificar desinencias e

explicar o concepto de flexión e paradigma.

CMCCT

CCL


Latín 4º ESO


e

Tipos de palabras: variables e

invariables.

Distinguir e clasificar tipos de

palabras.

Distingue palabras variables e invariables, explica

os trazos que permiten identificalas

e define criterios para clasificalas

CAA

CCL

e

b

Concepto de declinación e

conxugación.

Comprender o concepto de

declinación e conxugación.

Define o concepto de declinación e conxugación. CAA

CCL

b

e

Flexión nominal e pronominal:

substantivos, adxectivos e

pronomes.

Coñecer as declinacións, encadrar as

palabras dentro da súa categoría e

declinación, enuncialas e declinalas

correctamente.

.

Enuncia correctamente substantivos, adxectivos e

pronomes en latín, distíngueos a partir do seu

enunciado e clasifícaos segundo a súa categoría e

a súa declinación.

CD

CCL

Declina palabras e sintagmas en concordancia,

aplicando correctamente para cada palabra o

paradigma de flexión

correspondente

CCL

CAA

b

e

Flexión verbal. Coñecer as conxugacións, encadrar os

verbos dentro da súa conxugación,

enuncialos e conxugalos

correctamente

Identifica as conxugacións verbais latinas e clasifica

os verbos segundo a súa conxugación a partir do

seu enunciado.

Coñece e identifica as formas que compoñen o

enunciado dos verbos de paradigmas regulares e

recoñece a partir destas os modelos de

conxugación.

CAA

CCL

CAA

CCL


Latín 4º ESO

Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave

e

b

h

ñ

o

Flexión verbal.

Recoñecer as formas dos tempos verbais

formados a partir do tema de presente e

perfecto, tanto en voz activa como en voz

pasiva, así como as formas non persoais

do verbo: infinitivo de presente activo e

participio de perfecto.

Identifica correctamente as principais formas

derivadas de cada tema verbal latino: en voz activa

o modo indicativo , tanto do tema de presente como

do tema de perfecto; en pasiva, o presente, o

pretérito imperfecto, o futuro imperfecto e o


CAA

CCL

Cambia de voz as formas dos tempos verbais do

presente, pretérito imperfecto, futuro imperfecto e


CD

CCL

Identifica formas non persoais do verbo, como o

infinitivo de presente activo e o participio de

perfecto.

CAA

CCL

Traduce correctamente ao galego e ao castelán

diferentes formas verbais latinas.

CCL

Bloque 4. Sintaxe

f

Elementos da oración.

Coñecer e analizar as función das

palabras na oración.

Analiza morfoloxica e sintacticamente frases e

textos adoptados, identificando correctamente as

categorías gramaticais presentes nas palabras con

flexión e explicando as funcións que realizan na

oración.

CMCCT


Latín 4º ESO


h

Casos latinos.

Coñecer os nomes dos casos latinos e

identificar as súas principais funcións na

oración, e saber traducir os casos á

lingua materna adecuadamente.

Enumera correctamente os nomes dos casos que

existen na flexión nominal e pronominal latina, e

explica as principais funcións que realizan dentro

da oración.

CAA

CCL

Traduce correctamente a súa lingua os casos

latinos presentes nos textos e redacta en lingua

latina pequeñas frases, onde practica o seu uso.

CCl

e

Concordancia.

Recoñecer as regras de concordancia

na lingua latina e a súa correspondencia

no galego e no castelán.

Recoñece nos textos as regras e a concordancia

latina, e redacta en lingua latina pequenas

frases, onde practica o seu uso.

CCL

b

Oración simple: oracións atributivas

e predicativas.

Recoñecer e clasificar os tipos de oración

simple.

Compara e clasifica tipos de oracións simples, e

identifica as súas características.

CMCCT

CCA

CCL

e

Oración composta: oracións

coordinadas.

Distinguir as oracións simples das

compostas.

Compara e clasifica tipos de oracións compostas e

diferénciaas das oracións simples.

CAA

CMCCT

CCL

h

Construcións de infinitivo e de participio máis transparentes.

Identificar, distinguir e traducir

correctamente as construcións de

infinitivo e participio máis transparentes.

Recoñece ,dentro de frases e textos sinxelos, as

construcións de infinitivo e participio máis

transparentes, e analízaas e tradúceas

correctamente.

.

CCL


Latín 4º ESO

Obxectivos

Contidos. Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave

Bloque 5. Roma: historia, cultura, arte e civilización

a f e ñ

Períodos da historia de Roma

Coñecer os feitos históricos das etapas da

historia de Roma, encadralos no seu

período correspondente e realizar eixes

cronolóxicos

Distingue as etapas da historia de Roma,

explicando os seus trazos esenciais e as

circunstancias que interveñen no paso de unas a

outras..

CSC

CSIEE

CD

Sabe enmarcar determinados feitos históricos na

civilización e no período histórico correspondente.

CAA

CCEC

CSC

Pode elaborar eixes cronolóxicos nos que se

representan fitos históricos salientables,

consultando diferentes fontes de información.

CD

CAA

CMCCT

Describe algún dos principais fitos históricos da

civilización latina, e explica a grandes liñas as

circunstancias en que teñen lugar e as súas

principais consecuencias.

CSC

CCEC

CCL


Latín 4º ESO


a

ñ

Organización política e social de

Roma.

Coñecer os trazos fundamentais da

organización política e social de Roma.

Describe os trazos esenciais que caracterizan as

sucesivas formas de organización do sistema

político romano.

CSIEE

CSC

CCL

Describe a organización da sociedade romana e

explica as características das clases sociais e os

papeis asignados a cada unha delas, en

comparación coas actuáis.

CSIEE

CSC

CCEC

CCL

c

ñ

A familia romana Coñecer a composición da familia e os

papeis asignados aos seus membros.

Identifica e explica os papeis que desempeña

dentro da familia cada un dos seus membros, e

analiza a través deles os estereotipos culturais da

época en comparación cos actuais.

CSC

CCEC

CCL

l

n

Mitoloxía e relixión. Coñecer os principais deuses,

semideuses e heroes da mitoloxía

grecolatina.

Identifica os principais deuses, semideuses e

heroes da mitoloxía grecolatina, sinala os trazos

que os caracterizan e establece 7elación entre os

deuses.máis importantes.

CCEC

CCL

CD

n

ñ

Mitoloxía e relixión. Coñecer os deuses, mitos e heroes

latinos, e establecer semellanzas e

diferenzas entre os mitos e os héroes

antigos e os actuais.

Recoñece e ilustra con exemplos o mantemento do

mítico e da figura do heroe na nosa cultura, e sinala

as semellanzas e as principais diferenzas que se

observan entre ambos os tratamentos.

CAA

CCEC

CD


Latín 4º ESO


m

Vida cotiá: vivenda, alimentación e

indumentaria.

Recoñecer os tipos de vivenda

empregados en Roma, as características

principais da alimentación romana, os

elementos da indumentaria e as normas

de hixiene persoal, peiteados e

cosméticos.

Distingue e describe o modo de vida en Roma no

ámbito privado, analizando os tipos de vivenda,

alimentación, vestimenta e coidado persoal e

contrástaos cos da actualidade.

CD

CCEC

CSC

CCL

CSIEE

CCL

CAA

d

e

ñ

Espectáculos públicos: teatro, circo

e anfiteatro.

Coñecer os espectáculos públicos

realizados no teatro, no circo e no

anfiteatro, e a súa relación co mundo

actual.

Describe as características dos tipos de

espectáculos públicos celebrados no teatro, no

circo e no anfiteatro, valora o seu mantemento no

mundo actual e sitúa nun mapa os teatros, os

circos e os anfiteatros conservados máis

importantes.

CSC

CSIEE

CCL

CMCCT

CCEC

Bloque 6. Textos

h

Análise morfolóxica e

sintáctica.

Aplicar coñecementos básicos de

morfoloxía e sintaxe para iniciarse na

interpretación, na tradución e na

retroversión de textos de dificultade

progresiva e textos adaptados.

Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica,e

sintáctica de frases de dificultade graduada e

textos adaptados, para efectuar correctamente a

súa tradución ou retroversión.

CCL CAA


Latín 4º ESO


d o

Comparación das estruturas

latinas coas das linguas propias.

Comparar as estruturas latinas coas das

linguas propias

Utiliza mecanismos de inferencia para comprender

textos de xeito global, relacionando estruturas

latinas con outras equivalentes nas linguas que

coñece.

CAA CCL

h

Iniciación ás técnicas de tradución.

Utilizar correctamente os manuais de

gramática e o diccionario,, recoñecendo e

analizando toda a información que

proporcionan.

Utiliza correctamente os manuais e o dicionario,

analizando a información que proporcionan para

traducir pequenos textos.

.

CAA

CCL

l

f

Lectura comprensiva de textos

latinos orixinais, adaptados ou

traducidos.

Realizar a través dunha lectura

comprensiva a análise e o comentario

do contido e a estrutura de textos latinos

traducidos.

Realiza comentarios sobre determinados aspectos

culturais presentes nos textos seleccionados,

aplicando para iso os coñecementos adquiridos

previamente nesta ou noutras materias.

CCEC

CCL

Elabora mapas conceptuais e estruturais dos textos

propostos, localizando o tema principal e

distinguindo as súa partes.

CMCCT

CCL

CD

b

Produción de pequenos textos

propios en lingua latina.

Redactar en lingua latina

pequenos textos de produción propia

Redacta frases sinxelas ou pequenos textos en

latín sobre un tema proposto.

CCL


Latín 4º ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 7. Léxico

h

ñ

o

Vocabulario básico latino: léxico

transparente; palabras de maior

frecuencia

Coñecer, identificar e traducir o léxico

latino transparente e as palabras de

maior frecuencia.

Deduce o significado de termos latinos non

estudados partindo do contexto ou de palabras

da lingua propia.

CAA

CCL

Identifica e explica as palabras transparentes e de

maior frecuencia.

CD

CAA

b

ñ

o

Composición e derivación culta: lexemas, prefixos e sufixos.

Distinguir e coñecer o significado dos principais prefixos e sufixos que interveñen na composición e na derivación culta.

Identifica e explica os principais prefixos e sufixos,

analizando o seu mantemento na propia lingua.

CMCCT

CCL

l ñ o

Composición e derivación culta: lexemas, prefixos e sufixos.

Recoñecer os elementos léxicos latinos

que permanecen nas linguas do

alumnado.

Identifica a etimoloxía de palabras de léxico común

da lingua propia e explica a partir desta o seu

significado.

CCL

e

b

Locucións latinas de uso actual

.

Coñecer o significado das principais

locucións latinas de uso actual e saber


.

Coñece o significado das principais locucións

latinas de uso actual e sabe empregalas nun

contexto axeitado, cando se exprese na súa propia

lingua.

CD

CSC

CCEC

CCL

Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017

Latín I, 1º de Bacharelato



l

p

Marco xeográfico da lingua.


xeográfico da lingua latina.

Localiza nun mapa o marco xeográfico da lingua

latina e a súa expansión, delimitando os seus

ámbitos de influencia e colocando con precisión

puntos xeográficos, cidades ou restos

arqueolóxicos coñecidos pola súa relevancia

histórica.

CMCCT

CCEC

CSC

g


indoeuropeas e familias lingüísticas.

Identificar o indoeuropeo como a lingua

nai da maioría das linguas faladas en


Define o indoeuropeo e recoñece as linguas

indoeuropeas e as súas familias, e delimita

nun mapa a zona de orixe e as zonas de

expansión.

CD

CAA

n O indoeuropeo. Linguas

indoeuropeas

e familias lingüísticas.

Agrupar as linguas indoeuropeas en

familias lingüísticas e localizalas nun

mapa.

Identifica as linguas que se falan actualmente en

Eu ropa, diferenciando pola súa orixe

entre indoeuropeas e non indoeuropeas,

clasifica as primeiras en familias lingüísticas e

delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.

CSC

CCEC

n

p Linguas de España: linguas

romances e non romances.

Coñecer as orixes das linguas faladas

en España, clasificalas e localizalas nun

mapa, e delimitar o marco xeográfico

das linguas romances faladas no

mundo, recoñecendo as súas

características.

Identifica as linguas que se falan en España,

diferenciando pola súa orixe romances e

non romances, localiza nun mapa as zonas onde

se utilizan, delimita o marco xeográfico das

linguas romances faladas no mundo e

recoñece as súas características.

CSC

CCEC

d g

p

h

Orixe, evolución e etapas do latín.

Palabras patrimoniais, cultismos e

semicultismos.

Distinguir as principais etapas na

evolución do latín e recoñecer e

identificar palabras patrimoniais,


Distingue e delimita as etapas do latín, recoñece

e distingue a partir do étimo latino cultismos,

semicultismos e termos patrimoniais, e explica as

evolucións que se producen nun caso e no outro.

CAA

CCL

CMCCT


Latín. 1º de Bacharelato


Coñece exemplos de termos latinos que deron

orixe tanto a unha palabra patrimonial como a un

cultismo e sinala as diferenzas de uso e

significado entre ambos.

CCL

Demostra a presenza do latín no século XXi en

campos como a ciencia, a cultura, a publicidade,

os medios de comunicación, internet e as redes

sociais.

CMCCT

CD

CCEC

d

p

n

Nocións básicas de evolución

fonética, morfolóxica e semántica

do latín ao galego e ao castelán.

Coñecer e aplicar as regras

fundamentales da evolución fonética e

recoñecer os procesos de evolución

semántica do latín ao galego e ao

castelán partindo dos étimos latinos.


ao castelán, aplicando as regras fonéticas de

evolución, e recoñece palabras da súa lingua

que sufriron procesos de evolución semántica.

CCL

CAA

Bloque 2. Sistema de lingua latina: elementos básicos

g Orixes da escritura. Sistemas de

escritura.

Recoñecer sistemas de escritura e

distinguilos do alfabeto.

Recoñece tipos de escritura e clasifícaos

consonte a súa natureza e a súa función, e

describe os trazos que distinguen uns de outros.

CD

CCEC

g Orixe e evolución do

alfabeto latino Distinguir as fases da evolución do

alfabeto latino, desde a súa orixe

ata o alfabeto da época clásica.

Explica a orixe do alfabeto latino e a

evolución e a adaptación dos signos do

alfabeto grego

CAA

CMCCT

g Orixe e evolución do alfabeto

latino.

Coñecer a orixe do alfabeto nas linguas

modernas.

Explica a orixe do alfabeto de diferentes linguas

partindo do alfabeto latino, así como a súa

evolución, sinala as adaptacións que se

producen en cada unha e recoñece os tipos de

alfabeto usados actualmente en Europa, en

relación coas linguas que os empregan.

CSC

CCL

CCEC


Latín. 1º de Bacharelato


e Pronuncia do latín: tipos. Coñecer e aplicar con corrección as

normas básicas da pronuncia en latín e

distinguir os seus tipos.

Le con pronuncia e acentuación correctas textos

latinos, identificando e reproducindo exemplos de

diferentes tipos d epronuncia.

CCL


d Formantes das palabras. Coñecer, identificar e distinguir os

formantes das palabras.

Decompón palabras nos seus formantes,

sinalando e diferenciando lexemas e morfemas, e

servíndose destes para identificar desinencias e

explicar o concepto de flexión e paradigma.

CMCCT

CCL

g Tipos de palabras: variables e

invariables.

Distinguir os tipos de palabras a

partir do seu enunciado.

Distingue palabras variables e invariables,

explica os trazos que permiten identificalas

e define criterios para clasificalas

CAA

CCL

I

j

Concepto de declinación e

conxugación.

Comprender o concepto de

declinación e conxugación

Declina e/ou conxuga correctamente palabras

propostas segundo a súa categoría,

explicando e ilustrando con exemplos as

características que diferencian os conceptos

de declinación e conxugación.

CAA

CCL

CD

g

d

Flexión nominal e pronominal:

substantivos, adxectivos e

pronomes

Coñecer as declinacións, encadrar as

palabras dentro da súa categoría e

declinación, enuncialas e declinalas

correctamente.

Enuncia e declina correctamente substantivos,

adxectivos e pronomes en latín, distinguíndoos

a partir do seu enunciado e clasificándoos

segundo a súa categoría e a súa declinación

CCL

Declina palabras e sintagmas en

concordancia, aplicando correctamente para

cada palabra o paradigma de flexión

correspondente.

CCL


Latín I, 1º de bacharelato


d

g

Flexión verbal.

Coñecer as conxugacións, encadrar os

verbos dentro da súa conxugación,

enuncialos e conxugalos

correctamente

Clasifica verbos segundo a súa conxugación

partindo do seu enunciado e describe os trazos

polos que se recoñecen os modelos de flexión

verbal.

CAA

CCL

Coñece e identifica as formas que compoñen o

enunciado dos verbos de paradigmas regulares e

recoñece a partir destas os modelos de

conxugación.

CCL

Conxuga os tempos verbais máis frecuentes en voz

activa e pasiva, aplicando correctamente os

paradigmas correspondentes

CCL

l

d

Flexión verbal.

Analizar o funcionamento dos temas

verbais latinos de presente e de perfecto,

e recoñecer as formas dos tempos

verbais formados a partir deles, tanto en

voz activa como en voz pasiva.

Explica o uso dos temas verbais latinos,

identificando correctamente as formas derivadas de

cada un.

CAA

CCl

Cambia de voz as formas verbais identificando e

manexando con seguridade os formantes que

expresan este accidente verbal.

CD CCL




g

Flexión verbal.

Diferenciar formas persoais e non

persoais do verbo, e recoñecer as

categorías gramaticais presentes en

cada unha.

Distingue formas persoais e non persoais dos

verbos, explica os trazos que permiten identificalas

e define criterios para clasificalas.

CAA

CCL

e

d

p

Flexión verbal.

Traducir ao galego e ao castelán as

formas verbais latinas, e comparar os

sistemas verbais.

Traduce correctamente ao galego e ao castelán

formas verbais latinas, e compara os tempos e os

modos verbais presentes no latín cos do galego

e os do castelán.

CCL

CAA

Bloque 4. Sintaxe

i

Elementos da oración.

Coñecer e analizar as función das

palabras na oración.

Analiza morfoloxicamente e sintacticamente frases

e textos de dificultade graduada, identificando

correctamente as categorías gramaticais presentes

nas palabras con flexión e explicando as funcións

que realizan na oración.

CMCCT

CCL

e

Casos latinos.

Coñecer os nomes dos casos latinos,

identificar as principais función que

realizan na oración e saber traducir os

casos á lingua materna adecuadamente.

Enumera correctamente os nomes dos casos que

existen na flexión nominal e pronominal latina,

explica as súas funcións dentro da oración e ilustra

con exemplos a forma axeitada de traducilos.

CAA

CCL

g

Concordancia.

Recoñecer as regras de concordancia

na lingua latina e a súa correspondencia

no galego e no castelán.

Recoñece nos textos as regras e a concordancia

latina, e redacta en lingua latina pequenas

frases, onde practica o seu uso.

CCL




d

Oración simple: oracións atributivas

e predicativas.

Recoñecer e clasificar os tipos de oración

simple.

Compara e clasifica tipos de oracións simples, e

identifica e explica en cada caso as súas

características.

CMCCT

CCL

g

Oración composta: coordinación e

subordinación.

Distinguir as oracións simples das

compostas e, dentro destas últimas, as

coordinadas das subordinadas

Distingue as oracións simples das compostas e,

dentro destas últimas, as coordinadas das

subordinadas, os seus tipos e os nexos que as

caracterizan, e sinala exemplos que expliquen

en cada caso as súas características

CAA

CCL

e

Construcións de infinitivo e de

participio.

Coñecer as funcións das formas non

persoais nas oracións: infinitivo e

participio

Identifica as función que realizan as formas non

persoais (infinitivo e participio) dentro da oración e

compara exemplos do seu uso.

CAA

CCL

e

Construcións de infinitivo e de

participio.

Identificar, distinguir e traducir


infinitivo e participio máis frecuentes.

Recoñece, analiza e traduce correctamente as

construcións de infinitivo e participio máis

frecuentes, en relación con construcións análogas

noutras linguas que coñece.

CCL

Bloque 5. Roma: historia, cultura, arte e civilización

a i l g p


Coñecer os feitos históricos das etapas

da historia de Roma, encadralos no seu


cronolóxicos

Describe o marco histórico en que xorde e se

desenvolve a civilización romana, sinala períodos

dentro del e identifica en cada un as conexións

máis importantes que presentan con outras

civilizacións.

CCEC

CCL

CSC




a i l g p


Coñecer os feitos históricos das etapas

da historia de Roma, encadralos no seu


cronolóxicos

Distingue as etapas da historia de Roma,

explicando os seus trazos esenciais e as

circunstancias que interveñen no paso de unas a

outras.

CSC CSIEE CCEC

Sabe enmarcar determinados feitos históricos na

civilización e no período histórico correspondente,

ponos en contexto e relaciónaos con outras

circunstancias contemporáneas

CAA

CSC

Pode elaborar eixes cronolóxicos nos que se

representan fitos históricos salientables,

consultando diferentes fontes de información

CD

CMCCT

Describe os principais fitos históricos e os aspectos

máis significativos da civilización latina, e analiza a

súa influencia no devir histórico posterior.

CSC

CSIEE

CCL

h

a

p

Romanización de Hispania e da

Gallaecia.

Coñecer os feitos históricos principais da

romanización de Hispania e da Gallaecia,

e realizar eixes cronolóxicos.

Explica a romanización de Hispania e da Gallaecia,

describe as súas causas e delimita as súas fases.

CMCCT

CCL

CSC

CCEE

Enumera, explica e ilustra con exemplos os

aspectos fundamentais que caracterizan o proceso

da romanización de Hispania e da Gallaecia, e

sinala a súa influencia na historia posterior.

CSC

CD

CCL




n

p

Romanización de Hispania e da

Gallaecia.

Recoñecer as pegadas da romanización

nos principais depósitos arqueolóxicos e

museos.

Identifica e sinala nun mapa os restos

arqueolóxicos máis salientables da romanización

de Hispania e da Gallaecia, e descobre e relaciona

as pezas arqueolóxicas romanas dos museos

cos coñecementos adquiridos.

CAA

CMCCT CD CCEC CD

a

c


Roma.

Coñecer a organización política e social

de Roma e recoñecer o seu mantemento

actual.

Describe os elementos que caracterizan as

sucesivas formas de organización do sistema

político romano.

CSIEE

CSC

Describe a organización e a evolución da

sociedade romana, explicando as características

das clases sociais e os papeis asignados a cada

unha, relacionando estes aspectos cos valores

cívicos existentes na época e comparándoos cos

actuais.

CSIEE

CD

CSC

CCL

n

Mitoloxía e relixión. Ritos

funerarios.

Coñecer os principais deuses,

semideuses e heroes da mitoloxía

grecolatina.

Identifica os principais deuses, semideuses e

héroes da mitoloxía grecolatina, sinalando os

trazos que os caracterizan, os seus atributos e o

ámbito de influencia, explica a súa xenealoxía

e establece relación entre os deuses.

CCEC

CD

Identifica deuses, semideuses e heroes dentro do

imaxinario mítico, e explica os principais aspectos

que diferencian uns dos outros.

CCEC

CD

CCL




n

h p

Mitoloxía e relixión. Ritos funerarios

Coñecer os deuses, os mitos, os heroes e

as lendas latinas principais, e establecer

semellanzas e diferenzas entre os mitos e

os héroes antigos e os actuais.

Recoñece e ilustra con exemplos o mantemento do

mítico e da figura do heroe na nosa cultura,

analizando a influencia da tradición clásica neste

fenómeno, sinalando as semellanzas e as

principais diferenzas entre ambos tratamentos, e

asociándoas a outros trazos culturais propios de

cada época.

CCL CSC

CSIEE

Sinala semellanzas e diferenzas entre os mitos e

as lendas da antigüidade clásica e os pertencentes

a outras culturas, comparando o seu tratamento

na literatura ou na tradición relixiosa, e valorando a

súa influenza na arte e na literatura posterior a

través de exemplos.

CAA CCEC CCL

n

Mitoloxía e relixión. Ritos funerarios

Coñecer e comparar coas actuais as

características da relixiosidade e da

relixión latinas, os cultos privados e os

ritos funerarios

Distingue a relixión oficial de Roma dos cultos

privados, explicando os trazos que lles son propios,

e describe as principais características dos ritos

funerarios romanos, distinguindo as semellanzas e

as diferenzas que presentan cos de hoxe en día.

CSC

CMCCT

CCL

CCEC

n

Arte romana.

Coñecer as características fundamentais

da arte romana e describir algunhas das

súas manifestacións máis importantes.

Describe as principais manifestacións escultóricas

e pictóricas da arte romana, identificando a partir

de elementos concretos o seu estilo e a súa

cronoloxía aproximada.

CCEC

CD




i

d

p

Obras públicas e urbanismo. Identificar os trazos máis destacados das

edificacións públicas e do urbanismo

romano, e sinalar a súa presenza dentro

do patrimonio histórico de España e

Europa.

Describe as características, os principais elementos

e a función das grandes obras públicas romanas,

explicando e ilustrando con exemplos a súa

importancia para o desenvolvemento do Imperio e

a súa influencia en modelos urbanísticos

posteriores.

CD

CSC CMCCTC

Localiza nun mapa os principais exemplos de

edificacións públicas romanas que forman parte do

patrimonio español e europeo, identificando a partir

de elementos concretos o seu estilo e a cronoloxía

aproximada.

CMCCT CD CAA

a

O exército.

Describir a estrutura e o funcionamento do exército romano, e distinguir as etapas na súa evolución.

Enumera os elementos que compoñen a estrutura do exército romano e explica o seu funcionamento, atendendo á súa evolución ao longo dos períodos históricos.

CSC CMCCT

Bloque 6. Textos

e

Análise fonética, morfolóxica,

sintáctica e semántica.

Coñecer e aplicar os coñecementos

fonolóxicos, morfolóxicos, sintácticos e

léxicos da lingua latina para a

interpretación, a tradución e a

retroversión de textos de dificultade

progresiva.

Utiliza adecuadamente a análise fonética,

morfolóxica, sintáctica e semántica de textos de

dificultade graduada, para efectuar correctamente a

súa tradución ou retroversión.

CCL CAA




d p

Comparación das estruturas

latinas coas das linguas propias.

Comparar as estruturas latinas coas das

linguas propias

Utiliza mecanismos de inferencia para comprender

textos de xeito global, relacionando estruturas

latinas con outras equivalentes nas linguas que

coñece.

CAA CCL

d

i

Iniciación ás técnicas de tradución.

Utilizar correctamente manuais e

dicionarios, recoñecendo e analizando

toda a información que proporcionan.

Utiliza correctamente o dicionario, analizando e

valorando correctamente a información gramatical

incluída nos seus manuais e nas súas entradas, e

localiza o significado de palabras que entrañen

dificultade, identificando entre varias acepcións o

sentido máis axeitado para a tradución do texto.

CAA

CCL

d

e

Lectura comprensiva e comentario

de textos latinos orixinais,

adaptados ou traducidos.

Lectura comparada e comentario

de textos en lingua latina e lingua

propia.

Realizar a través dunha lectura

comprensiva a análise e o comentario

do contido e da estrutura de textos latinos

orixinais, adaptados ou traducidos.

Realiza comentarios sobre os principais trazos dos

textos seleccionados e sobre os aspectos culturais

presentes neles, aplicando para iso os

coñecementos adquiridos previamente nesta ou

noutras materias.

CSC

CCEC

CAA

Elabora mapas conceptuais e estruturais dos textos

propostos, localizando o tema principal e

distinguindo as súa partes.

CMCCT

CCL

i

Produción de pequenos textos en

lingua latina.

Redactar en lingua latina

pequenos textos de produción propia

Redacta frases sinxelas ou pequenos textos en

latín sobre un tema proposto

CCL

i Produción de pequenos textos en

lingua latina.

Realizar pequenos coloquios en latín con

frases sinxelas e de dificultade

progresiva.

Mantén un sinxelo diálogo en latín sobre a base

dun tema previamente acordado.

CCL



Obxectivos

Contidos Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe Competencias clave

Bloque 7. Léxico

e

Vocabulario básico latino: léxico

transparente; palabras de maior

frecuencia

Coñecer, identificar e traducir o léxico

latino transparente e as palabras de

maior frecuencia.

Deduce o significado de termos latinos non

estudados partindo do contexto ou de palabras

da lingua propia ou doutras que coñece

CAA

CCL

Identifica e explica as palabras transparentes e de

maior frecuencia.

CD

CCL

d p

Composición e derivación culta. Lexemas, prefixos e sufixos.

Distinguir e coñecer o significado dos principais prefixos e sufixos que interveñen na composición e na derivación culta.

Identifica e explica os principais prefixos e sufixos,

analizando o seu mantemento na propia lingua.

CMCCT

CCL

d p

Mantemento de elementos

lingüísticos latinos.

Establecer mediante mecanismos

de inferencia as relación existentes entre

determinados étimos latinos e os

derivados en linguas romances.

Deduce o significado das palabras das linguas de

España a partir dos étimos latinos.

CAA

CCL

e

p



Identificar e explicar os elementos

léxicos latinos que permanecen

nas linguas dos/das estudantes.

Identifica a etimoloxía de palabras de léxico común

da lingua propia e explica a partir desta o seu

significado.

CCL




e

p



Identificar e explicar os elementos

léxicos latinos que permanecen

nas linguas dos/das estudantes.

Relaciona palabras da mesma familia etimolóxica

ou semántica.

CAA

CD

CCL

g

e

Locucións latinas de uso actual.


locucións latinas de uso actual e saber


Coñece o significado das principais locucións

latinas de uso actual e sabe empregalas no seu

contexto adecuado cando se expresa na súa propia

lingua.

CCL

CCL


Latín II, 2º de bacharelato



d

p


lingüísticos latinos nas

linguas modernas: palabras

patrimoniais, cultismos e

semicultismos

Distinguir e identificar palabras

patrimoniais, cultismos e

semicultismos..

Recoñece e distingue a partir do étimo latino

termos patrimoniais, semicultismos e cultismos, e

explica as evolucións que se producen nun e

noutro caso..

CCL

CAA

CCEC

d g p

Evolución fonética, morfolóxica e

semántica do latín ao galego e ao

castelán..

Coñecer e aplicar as regras da evolución

fonética e recoñecer os procesos de

evolución semántica do latín ao galego e

ao castelán, partindo dos étimos latinos.


ao castelán, aplicando as regras fonéticas de

evolución, e recoñece palabras da súa lingua que

sufriron procesos de evolución semántica,

valorando a relación co significdo orixinal do étimo

latino.

CCL

CMCCT

CCL

CCEC

Explica o proceso de evolución de termos latinos

ás linguas romances, sinalando cambios fonéticos

comúns a distintas linguas dunha mesma familia,

e ilustralo con exemplos.

CD

CCL

CAA


i Morfoloxía nominal e pronominal:

formas menos usuais e irregulares.

Coñecer as categorías

gramaticais.

Nomea e describe as categorías, e sinala os

trazos que as distinguen.

CAA

CCL

d Morfoloxía nominal e pronominal:


Coñecer, identificar e distinguir

os formantes das palabras.

Identifica e distingue en palabras propostas os

seus formantes, diferenciando lexemas e

morfemas, e procurando exemplos noutros termos

nos que estean presentes.

CMCCT

CCL




d

Morfoloxía nominal e pronominal:


Realizar a análise morfolóxica das

palabras dun texto latino e enuncialas.

Analiza morfolóxicamente palabras presentes

nun texto latino, identifica correctamente os seus

formantes e sinala o seu enunciado.

CMCCT

CCL

l

d

Morfoloxía nominal e pronominal:

formas menos usuais e

irregulares.

Identificar, declinar e traducir todas as

formas nominais e pronominais.

Identifica con seguridade e axudándose do

diccionario calquera tipo de formas nominais e

pronominais, declínalas e sinala o seu

equivalente en galego e en castelán.

CD

CCL

CAA

.Aplica os seus coñecementos da morfoloxía

nominal e pronominal latina para realizar

traducións e retroversións, axudándose do

diccionario.

CCL

CAA

l

d

Morfoloxía verbal: verbos

irregulares e defectivos. Formas

nominais do verbo: infinitivo,

participio, xerundio, xerundivo e

supino. Conxugación perifrástica.

Identificar, conxugar, traducir e efectuar

a retroversión de todas as formas verbais

Identifica con seguridade e axudándose do

diccionario calquera tipo de formas verbais,

conxúgaas e sinala o seu equivalente en galego

e en castelán.

CD

CAA

CCL

Aplica os seus coñecementos da morfoloxía

verbal latina para realizar traducións e

retroversións, axudándose do diccionario.

CCL

CAA

CD

Bloque 3. Sintaxe

e Estudo pormenorizado da

sintaxe nominal e

pronominal.

Coñecer e aplicar os

coñecementos da sintaxe nominal

e pronominal para a tradución de

textos latinos.

Utiliza axeitadamente a análise da sintaxe

nominal e pronominal dun texto para


CCL

CAA


Latín II. 2º de bacharelato


e Tipos de oracións e contruccións

sintácticas.

Recoñecer e clasificar as oracións e as

construcións sintácticas latinas.

Recoñece, distingue e clasifica os tipos de

oracións e as construcións sintácticas latinas, e

relaciónaas con construcións análogas existentes

noutras linguas que coñeza.

CCL

CAA

e

p

Tipos de oracións e contruccións

sintácticas

Relacionar e aplicar coñecementos

sobre elementos e construcións

sintácticas en interpretación e tradución

de textos latinos.

Identifica na análise de frases e textos de

dificultade graduada elementos sintácticos propios

da lingua latina, e relaciónaos para traducilos cos

seus equivalentes en galego e en castelán.

CCL

CAA

d Oración composta: coordinación e

subordinación.

Definir, comprender e recoñecer os

diferentes tipos de oracións compostas

coordinadas e subordinadas.

Define e comprende conceptos de oración

composta, coordinación e subordinación, sinala

exemplos nos textos e recoñece os tipos de

oracións compostas, tanto coordinadas como

subordinadas, así como os nexos que as

caracterizan.

CAA

CCL

e

Contrucións de infinitivo, participio,

xerundio, xerundivo e supino.

Coñecer as función das formas non

persoais do verbo: infinitivo, participio,

xerundio, xeri¡undivo e supino.

Identifica formas non persoais do verbo en frases

o textos, tradúceas correctamente e explica as

súas funcións.

CCL

CAA


h Transmisión literaria e xéneros

literarios latinos: épica,

historiografía, lírica, oratoria,

comedia e fábula.

Enumerar os principais factores da

transmisión da literatura latina ao longo

dos periodos históricos e describir os

soportes da escritura na Antigüidade e a

súa evolución.

Nomea os aspectos máis salientables referentes á

transmisión dos textos clásicos ao longo do tempo.

CCEC

CMCCT

CCEC




n

Transmisión literaria e xéneros



comedia e fábula.

Coñecer as características dos xéneros

literarios latinos, os seus autores, as

obras máis representativas e as súas

influencias na literatura posterior.

Describe as características esenciais dos xéneros

literarios latinos, e identifica e sinala a súa

presenza en textos propostos.

CAA

CCL

CCEC

I

g

Transmisión literaria e xéneros



comedia e fábula.

Coñecer os fitos esenciais da literatura

latina como base literaria da literatura e

da cultura europea e occidental.

Realiza eixes cronolóxicos e sitúa neles autores,

obras e outros aspectos relacionados coa literatura

latina.

CMCCT

CCEC

Nomea autores representativos da literatura latina,

encádraos no seu contexto cultural, e cita e explica

as súas obras máis coñecidas.

CD

CCL

d Transmisión literaria e xéneros



comedia e fábula.

Analizar, interpretar e situar no tempo

textos mediante lectura comprensiva,

distinguindo xénero, época,

características e estrutura, se a extensión

da pasaxe e permite.

Realiza comentarios de textos latinos e sitúaos no

tempo, explicando a súa estrutura, se a extensión

da pasaxe o permite, e as súas características

esenciais, e identifica o xénero ao que pertencen.

CCL

CSC

CCEC

n

h

n

Transmisión literaria e xéneros literarios latinos: épica, historiografía, lírica, oratoria, comedia e fábula.

Establecer relación e paralelismos entre a

literatura clásica e a posterior.

Analiza o diferente uso que se fixo dos textos

latinos, explorando o mantemento dos xéneros e os

temas da literatura latina mediante exemplos da

literatura contemporánea.

CSC

CD

CCL

Recoñece a través de motivos, temas ou

personaxes a influencia da tradición grecolatina en

textos de autores/as contemporáneos/as, e sérvese

deles para comprender e explicar o mantemento

dos xéneros e dos temas procedentes da cultura

grecolatina, descibindo os seus aspectos esenciais

E os tratamentos que reciben.

CSC

CD

CCL




Bloque 5. Textos

e

Tradución e interpretación de

textos latinos.

Realizar a tradución e interpretación de

textos latinos orixinais.

Utiliza adecuadamante a análise morfolóxica e

sintáctica de textos latinos para efectuar

correctamente a súa tradución.

CCL

CAAD

d Tradución e interpretación de

textos latinos.

Utlizar o diccionario, analizar e valorar

correctamente a información gramatical

que proporciona e procurar o termo máis

caído na lingua propia para a tradución do

texto.

Utiliza con seguridade e autonomía o dicionari,

analizando e valorando correctamente a

información gramatical que proporciona, e identifica

en cada caso o termo máis acaído na lingua propia,

en función do contexto e do estilo empregado polo

autor, para unha correcta tradución do texto.

CD

CAA

CCL

b Comentario e análise histórica,

lingüística e literaria de textos

latinos orixinais.

Realizar comentarios lingüísticos,

históricos e literarios de textos de autores

latinos.

Aplica os coñecementos adquiridos para realizar

comentarios lingüísticos, históricos e literarios de

textos.

CAA

CSC

CCEC

a

Coñecemento do contexto social,

cultural e histórico dos textos

traducidos.

Coñecer o contexto.social, cultural e

histórico dos textos latinos.

Identifica o contexto social, cultural e histórico

dostextos propostos partindo de referencias

tomadas dos propios textos e asociándoas con

coñecementos adquiridos previamente.

CSC

CCEC

CCL

h

Identificación das características

formais dos textos.

Identificar as características formais dos

textos.

Recoñece e explica a partir de elementos formais o

´xenero e o propósito do texto.

CCL

CCEC




Bloque 6. Léxico

e

p

Ampliación de vocabulario básico

latino: léxico litarario, científico e

filosófico.

Coñecer, identificar e traducir termos

latinos pertencentes ao vocabulario

especializado: léxico litarario, científico e

filosófico.

Identifica e explica termos do léxico literario,

científico e filosófico, e tradúceos correctamente ao

galego e ao castelán.

CCL

CMCCT

CD

d

g

p

Etimoloxía e orixe das palabras da

propia lingua.

Recoñecer os elementos léxicos latinos

que permanecen nas linguas dos/das

estudantes.

Deduce o significado de palabras e expresións

latinas non estudadas a partir do contexto, ou de

palabras ou expresións da sús lingua ou doutras

linguas que coñeza.

CAA

CCL

CD

Identifica a etimoloxía e coñece o significado de

palabras de léxico común e especializado do

galego e do castelán.

CD

CCL

h Locucións e expresións latinas

incorporadas á lingua coloquial e á

literaria.


expresións latinas de uso actual e saber


Comprende, explica e emprega na lingua propia e

no contexto axeitado locucións e expresións latinas

que se mantiveron na linguaxe literaria, xurídica,

filosófica, técnica, relixiosa, médica e científica.

CMCCT

CSC

CD

CCEC

CCL

d

p

Composición e derivación culta:

lexemas, prefixos e sufixos de orixe

latina e grega.

Recoñecer a presenza de latinismos e

helenismos na linguaxe científica e na

fala culta, e deducir o seu significado a

partir dos correspondentes termos latinos

e gregos.

Recoñece e explica o significado dos helenismos e

dos latinismos máis frecuentes utilizados no léxico

das linguas faladas en España, e explica o seu

significado a partir do termo de orixe.

CCL

CCEC


Grego. 1º de Bacharelato

Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave

d

g

h

Marco xeográfico da

lingua grega.


xeográfico da lingua grega.

Localiza nun mapa o marco xeográfico

en que ten lugar o nacemento da lingua

grega e a súa expansión.

CD

CSC

a

g

h

Familias lingüísticas. O

indoeuropeo.

Explicar a orixe da lingua grega a partir

do indoeuropeo e coñecer os principais

grupos lingüísticos que compoñen a

familia das linguas indoeuropeas.

Explica a orixe da lingua grega e a

relación coas outras linguas da familia

indoeuropea.

CAA

CCEC

Enumera e localiza nun mapa as

principais ramas da familia das linguas

indoeuropeas

CD

CCL

a

g

h

Familias lingüísticas. O

indoeuropeo

Entender o concepto de familia

lingüística e de indoeuropeo

Explica o concepto de familia

lingüíistica.

CCL

Define o concepto de indoeuropeo e

explica o proceso de creación do

termo.

CCL

Identificar o indoeuropeo como a lingua

nai da maioría das linguas faladas en


Establece a filiación das linguas de

Europa delimitando nun mapa a zona

de orixe e zonas de expansión.

CD CCL

d h n

Historia da lingua grega: desde

micénico ata o grego moderno

Coñecer as etapas da historia da lingua

grega.

Coñece as etapas da evolución da

lingua grega, desde o micénico ata o

grego moderno.

CCL




d h n

. Historia da lingua grega: desde

o micénico ata o grego moderno

Identificar exemplos de escritura

micénica e alfabética.

Identifica a escritura Lineal B como un

silabario, e a evolución dos caracteres

do alfabeto.

CCL

d h n

Historia da lingua grega: desde

o ata o grego moderno.

Recoñecer a evolución da lingua grega ata chegar ao momento actual.

Coñece a pronuncia da lingua grega moderna e utiliza algunas palabras e expresións básicas.

CCL

a

h

Variedades dialectais.

Recoñecer a división dialectal da lingua

grega e identificar a súa expansión

xeográfica.

Sitúa nun mapa as diversas variedades

dialectais da lingua grega.

CCL CSC

Bloque 2. Sistema de lingua grega: elementos básicos

a

d

g

h

.

Orixes da escritura. Sistemas de

escritura.

Coñecer diferentes sistemas de

escritura e distinguilos do alfabeto

Recoñece diferentes tipos de escritura

segundo a súa orixe e tipoloxía e

describindo os trazos que distinguen a

uns doutros.

CCL




a d

g h

Orixes e evolución do alfabeto

grego.

Coñecer a orixe do alfabeto grego, a

súa influencia e a súa relación con

outros sistemas de escritura usados na

actualidade

Explica a orixe do alfabeto grego e

describe a evolución dos seus signos a

partir da

adaptación dos signos do alfabeto

fenicio.

CCL

Explica a orixe e a evolución dos

sistemas de escritura de diferentes

linguas, partindo do alfabeto grego, e

sinala as adaptacións que se producen

en cada unha delas.

CCL

a d e

Caracteres do alfabeto grego Coñecer os caracteres do alfabeto grego na súa forma minúscula e maiúscula, escribilos e lelos coa pronuncia correcta. .

Identifica e nomea correctamente os

caracteres que forman o alfabeto

grego, na súa forma minúscula e

maiúscula, e escríbeos e leos

correctamente.

CCL

d e

f

Clasificación dos fonemas:

pronuncia.

Recoñecer o cadro clasificatorio dos

fonemas da lingua grega xunto coa súa

pronuncia.

Sitúa todos os fonemas da lingua grega

no cadro clasificatorio dos fonemas e

sabe describilos desde o punto e o

modo de articulación.

CCL

d e f

Transcrición de termos dos

caracteres gregos.

Coñecer e aplicar as normas de

transcrición para transcribir termos

gregos ao abecedario galego e

castelán.

CCL




d

e

f

.

Signos diacríticos e de

puntuación

Coñecer os acentos, espíritos e demais

signos diacríticos e de puntuación, o

seu valor e a súa colocación

Coñece o valor e colocación dos

acentos, espíritos e demais signos

diacríticos e de puntuación.

CCL


d

e

f

i

O grego, lingua flexiva. Tipos de

palabras: variables e invariables

Coñecer o concepto de flexión

lingüística.

Distingue unha lingua flexiva doutra

non flexiva.

CCL

d

e

f

i

O grego, lingua flexiva. Tipos de

palabras: variables e

invariables.

Distinguir e clasificar as categorías

de palabras a partir do seu enunciado.

Distingue palabras variables e

invariables, explica as características

que permiten identificalas e define

criterios para clasificalas.

CCL

d e f

Formantes das palabras. Coñecer, identificar e distinguir os


Identifica e distingue en palabras

propostas os seus formantes, sinalando

e diferenciando lexemas e afixos, e

buscando exemplos doutros termos

nos que estean presentes.

CCL CAA

d e

f

.

Concepto de declinación:

declinacións gregas. Enunciado

e paradigmas.

Comprender o concepto de declinación/

flexión

Enuncia correctamente diversos tipos

de palabras en grego, distinguíndoos a

partir do seu enunciado e

clasificándoos segundo

a súa categoría e declinación.

CCL




d e f

.Flexión nominal e pronominal. Coñecer as declinacións, encadrar as

palabras dentro da súa declinación,

declinalas correctamente, e analizar e

traducir formas nominais e

pronominais.

Declina palabras e sintagmas en

concordancia, aplicando correctamente

para cada palabra o paradigma de

flexión correspondente.

CCL

Analiza desde o punto de vista

morfolóxico substantivos, adxectivos,

determinantes e sintagmas de

concordancia, e tradúceos

correctamente ao galego e/ou ao

castelán.

CCL

d e f

Sistema verbal grego. Verbos

temáticos e atemáticos.

Conxugar correctamente as formas

verbais estudadas,analizalas

morfoloxicamente e traducilas.

Declina e/ou conxuga correctamente

palabras propostas segundo a súa

categoría, e explica e ilustra con

exemplos as características que

diferencian os coneptos de

conxugación e declinación

CCL

Clasifica verbos segundo o seu tema, e

describe os trazos polos que se

recoñecen os modelos de flexión

verbal.

CCL

Explica o uso dos temas verbais gregos

e identifica correctamente as formas

derivadas de cada un deles.

CCL




d e f

Sistema verbal grego. Verbos

temáticos e atemáticos.

Conxugar correctamente as formas

verbais estudadas, analizalas

morfoloxicamente e traducilas.

Conxuga os tempos verbais en voz

activa e medio pasiva, aplicando

correctamente os paradigmas

correspondentes.

CCL

Analiza morfoloxicamente e traduce ao

galego e/ou ao castelán diferentes

formas verbais gregas, e compara o

seu uso en ambas as linguas.

CCL

Cambia de voz as formas verbais

identificando e manexando con

seguridade os formantes que expresan

este accidente verbal.

CCL

d e f

Formas verbais persoais e non

persoais.

Diferenciar entre formas persoais e non

persoais do verbo e recoñecer as

categorías gramaticais presentes en

cada unha delas.

Distingue formas persoais e non

persoais dos verbos, explica os trazos

que permiten identificalas e define

criterios para as clasificar.

CCL

Bloque 4. Sintaxe




d e f h i

Casos gregos.

Coñecer e analizar as función

das palabras na oración

Analiza morfolóxica e

sintacticamente frases e textos

sinxelos identificando

correctamente as categorías

gramaticais ás que pertencen

as diferentes palabras e

explicando as funcións que

realizan no contexto.

CCL

d e f h i

Casos gregos. Coñecer e identificar os nomes

dos casos gregos e as súas

funcións na oración, e saber

traducir adecuadamente os

casos á lingua materna.

Enumera correctamente os

nomes dos casos que existen

na flexión nominal grega,

explica as súas funcións dentro

da oración e ilustra con

exemplos a forma adecuada d

etraducilos.

CCL

e f

Concordancia. Coñecer o concepto de

concordancia tanto nominal

(caso, xénero e número),

verbal (número e persoa).

Coñece e aplica a concordancia

entre nomes e determinantes

nominais, así como entre

verbos e suxeitos.

CCL

e

f

Elementos da oración. Recoñecer os elementos da

oración: suxeito, predicado,

atributo, complementos, etc.

Analiza correctamente casos e

funcións para poder recoñecer

cada elemento da oración.

CCL




e f

Oración simple: oracións atributivas e predicativas.

Recoñecer e clasificar os

tipos de oración simple.

Compara e clasifica diferentes

tipos de oracións simples, e

identifica e explica en cada caso as

súas características.

CCL

e f

Oracións compostas Distinguir as oracións simples

das compostas.

Compara e clasifica diferentes

tipos de oracións compostas,

diferénciaas con precisión das

oracións simples e explica en

cada caso as súas características.

CCL

e

f

Construcións de infinitivo Coñecer as funcións das

formas de infinitivo nas

oracións.

Identifica as función das formas de

infinitivo dentro da oración,

comparando exemplos do seu uso.

CCL

e f

Construcións de infinitivo. Identificar as construcións de

infinitivo concertado e non

concertado

Recoñece, analiza e traduce


infinitivo concertado e non

concertado, relacionándoas con

construcións análogas noutras

linguas que coñece.

CCL

e f

Construcións de participio. Coñecer as funcións das

formas de participio nas

oracións.

Identifica as función das formas de

participio dentro da oración,

comparando exemplos do seu

uso.

CCL




e f

Construcións de participio. Identificar as construcións de

participio concertado e non

concertado

Recoñece, analiza e traduce


participio concertado e non

concertado, relacionándoas con


linguas que coñece.

CCL

d e f g i

Análise e tradución de frases

e textos.

Coñecer, comprender e utilizar os

elementos morfolóxicos da lingua

grega, e iniciarse na interpretación

e na tradución de textos de


.

Identifica e relaciona elementos

morfolóxicos da lingua grega para

realizar a análise e a tradución de

textos sinxelos.

CCL

d e f g i

Análise e tradución de frases

e textos.

Identificar e relacionar elementos

sintácticos da lingua grega que

permitan a análise e a tradución

de textos sinxelos.

Identifica na análise de frases e

textos de dificultade graduada

elementos sintácticos propios da

lingua grega, relacionándoos para

traducilos cos seus equivalentes

en galego e/ou en castelán.

CCL

Bloque 5. Grecia: historia, cultura, arte e civilización

g h

Períodos da historia de Grecia.

Coñecer os feitos históricos dos

períodos da historia de Grecia,

encadralos no seu período

correspondente e realizar eixes

cronolóxicos.

Describe o marco histórico no que

xorde e se desenvolve a

civilización grega, sinalando

distintos períodos dentro del e

identificando en cada un as

conexión con outras civilizacións.

CD

CSC

CCEC




g h

Períodos da historia de Grecia.

Coñecer os feitos históricos dos

períodos da historia de Grecia,

encadralos no seu período

correspondente e realizar eixes

cronolóxicos

Pode elaborar eixes cronolóxicos nos

que se representan fitos históricos

relevantes, consultando ou non fontes

de información.

CD

CMCCT

Distingue as etapas da historia de

Grecia, explicando os seus trazos

esenciais e as circunstancias que

interveñen no paso de unas a outras.

CCEC

Sabe enmarcar determinados feitos

históricos na civilización e no período

histórico correspondente, póndoos en

contexto e relacionándoos con outras

circunstancias contemporáneas.

CCEC

a b h

m


Grecia.

Coñecer e comparar as principais

formas de organización política

e social da antiga Grecia.

Describe os principais sistemas

políticos da antiga Grecia e

compáraos entre eles, establecendo

semellanzas e diferenzas, e

cos actuais.

CSC

Describe a organización da sociedade

grega, explica as características das

clases sociais e os papeis asignados

a cada unha, relaciona estes

aspectos cos valores cívicos da

época e compáraos cos actuais.

CSC




c h

A familia. Coñecer a composición da familia

e os papeis asignados aos seus

membros.

Identifica e explica os papeis que

desempeña dentro da familia cada un

dos seus membros, analizando a

través deles estereotipos culturais da

época e comparándoos cos actuais.

CSC

c

h

l

Traballo e lecer: oficios, ciencia

e técnica. Festas e espectáculos

Identificar as principais formas

de traballo e de lecer da

antigüidade.

Identifica e describe formas de

traballo e relaciónaas cos

coñecementos científicos e técnicos

da época, explicando a súa

influencia no progreso da cultura

occidental

CMCCT

CSC

CSIEE

Describe as principais formas de lecer

da sociedade grega e analiza a súa

finalidade, os grupos aos que van

dirixidas e a súa función no

desenvolvemento da identidade

social.

CSC

c

h

ñ

Mitoloxía e relixión. Coñecer os principais deuses da

mitoloxía.

Pode nomear coa súa denominación

grega e latina os principais deuses e

heroes da mitoloxía grecolatina, e

sinalar os trazos que os caracterizan,

os seus atributos e o seu ámbito de

influencia.

CCL

CCEC




c

h

ñ

Mitoloxía e relixión. Coñecer os deuses, os mitos e os

heroes gregos, e establecer

semellanzas diferenzas entre os

mitos e os heroes antigos e os

actuais.

Identifica dentro do imaxinario mítico

deuses, semideuses e héroes e

explica os principais aspectos que os

diferencian

CCEC

Recoñece e ilustra con exemplos o

mantemento do mítico e da figura do

heroe na nosa cultura, analizando a

influencia da tradición clásica neste

fenómeno e sinalando as semellanzas

e as principais diferenzas entre

ambos os tratamentos, asociándoas a

outras características culturais

propias de cada época.

CCEC

Recoñece referencias mitolóxicas

directas ou indirectas en diferentes

manifestacións artísticas, e describe,

a través do uso que se fai destas, os

aspectos básicos que en cada caso

se asocian á tradición grecolatina.

CCEC

c

h

ñ

Mitoloxía e relixión. Coñecer e comparar as

características

da relixiosidade e relixión grega coas

actuais.

Explica as principais características

da relixión grega e establece

comparacións con manifestacións

relixiosas propias doutras culturas.

CCEC




Bloque 6. Textos

e

f

g

i

Iniciación ás técnicas de

tradución.


fonolóxicos, morfolóxicos, sintácticos

e léxicos da lingua grega para a

interpretación e a tradución coherente

de frases ou textos de dificultade

progresiva.

Utiliza adecuadamente a análise

morfolóxica e sintáctica de textos de

dificultade graduada para efectuar

correctamente a súa tradución.

CCL

e

f

g

i


tradución.

Utilizar con corrección manuais e

dicionarios, e recoñecer e analizar

toda a información que proporcionan.

Utiliza correctamente o dicionario

para localizar o significado de

palabras que entrañen dificultade,

identificando entre varias acepcións o

sentido máis axeitado

para a tradución do texto.

CCL

Utiliza mecanismos de inferencia para

comprender textos de forma global.

CAA

CCL

e

f

g

i


retroversión e comentario de

textos.


adquiridos para a retroversión de

frases ou textos de dificultade

progresiva.

Traduce do grego ao galego e/ou ao

castelán frases e textos sinxelos.

CCL




e

f

g

i


retroversión e comentario de

textos.

Comentar desde o punto de vista

lingüístico e literario os textos

propostos.

Utiliza os coñecementos adquiridos

para facer comentarios dos textos.

CAA CCL

e f

Análise morfolóxica e sintáctica.

Comparación de estruturas

gregas coas da lingua propia.

Comparar as estruturas gregas coas

da lingua propia, e establecer

semellanzas e diferenzas.

Compara estruturas gregas coas da

lingua propia, e establece

semellanzas e diferenzas.

CCL

d e g

Lectura comprensiva de textos

traducidos.

Realizar, a través dunha lectura

comprensiva, análise e comentario do

contido e da estrutura de textos

gregos orixinais, adaptados ou

traducidos.

Elabora mapas conceptuais e

estruturais dos textos propostos,

localizando o tema principal e

distinguindo as súas partes.

CCL

CCEC

d e g

Lectura comparada e comentario

de textos en lingua grega e na

lingua propia.

Realizar pequenos coloquios en

grego con frases sinxelas e de


Mantén un sinxelo diálogo en grego

sobre a base dun tema previamente

acordado

CCL

d

g

Produción de textos propios

breves en lingua grega.

Redactar pequenos textos en lingua

grega de produción propia.

Redacta frases sinxelas ou pequenos

textos en grego sobre un tema

proposto.

CCL

Bloque 7. Léxico




e f

Vocabulario básico grego: léxico de

uso frecuente e principais prefixos e

sufixos.

Coñecer, identificar e traducir o

léxico grego: as palabras de

maior frecuencia e os principais

prefixos e sufixos.

Deduce o significado de palabras

gregas non estudadas a partir de

palabras da súa propia lingua ou

do contexto.

CCL

Identifica e explica as palabras de

maior frecuencia e os principais

prefixos e sufixos, e tradúceos á

propia lingua.

CCL


propostas os seus formantes,

sinala e diferencia lexemas e

afixos, e procura exemplos doutros

termos nos que estean presentes

CCL

e f

Descomposición de palabras

nos seus formantes.

Descompor unha palabra nos

seus formantes, e coñecer o seu

significado en grego para

aumentar o caudal léxico e o

coñecemento da lingua propia.

Descompón os formantes das

palabras e recoñece o significado

dos elementos de orixe grega.

CCL

e f

Helenismos máis frecuentes do

vocabulario común e do léxico

especializado, e o seu mantemento:

termos patrimoniais, cultismos e

neoloxismos.

Recoñecer os helenismos máis

frecuentes do vocabulario común

e remontalos aos étimos gregos

orixinais.

Identifica os helenismos máis

frecuentes do vocabulario común e

explica o seu significado

remitíndose aos étimos gregos

orixinais.

CCL




e

f

Identificación de lexemas, sufixos e

prefixos helénicos usados na lingua

propia.

Identificar e coñecer os elementos

léxicos e os procedementos de

formación do léxico grego

(derivación e composición) para

entender mellor os

procedementos de formación de

palabras nas linguas actuais.

Identifica a etimoloxía e coñece o

significado das palabras de léxico

común da lingua propia.

CCL

e

f

Familias etimolóxicas e semánticas

Relacionar palabras da mesma

familia etimolóxica ou semántica

Relaciona distintas palabras da

mesma familia etimolóxica ou

semántica.

CCL


Grego II, 2º de bacharelato


Bloque 1. Lingua grega

e

f

h

Dialectos antigos, dialectos

literarios e koiné.

Coñecer as orixes dos dialectos antigos e

literarios,clasifícalos e localízalos nun

mapa.

Delimita ámbitos de influencia dos distintos

dialectos, situando con precisión puntos

xeográficos, ciudades ou restos

arqueolóxicos coñecidos pola súa


CCL

CD

CCEC

d

f

Do grego clásico ao grego

moderno.

Comprender a relación directa entre o

grego clásico e o moderno, e sinalar algún

trazos básicos que permiten percibir este

proceso de evolución.

Compara termos do grego clásico e os

seus equivalentes no grego moderno,

constatando as semellanzas e as

diferenzas que existen entre uns e outros e

analizando a través destas as

características xerais que definen o

proceso de evolución.

CCL

CAA

Recoñecer a evolución da lingua grega

ata chegar ao momento actual nos

aspectos fonéticos, morfosintáctico e

léxico.

Coñece a pronuncia da lingua grega

moderna e utiliza algunas palabras e

expresións básicas.

CCL





d e f

Revisión da flexión nominal e

pronominal: formas menos usuais e

irregulares.

Identificar, analizar, traducir e efectuar a

retroversión de calquera tipo de formas

nominais e pronominais.

Recoñece con seguridade e axudándose co diccionario calquera tipo de formas nominais e pronominais, declínaas e sinala o seu equivalente en galego e/ou en castelán.

CCL

d

e

f

Revisión da flexión verbal: conxugación atemática. Modos verbais.

Identificar, conxugar, traducir e efectuar a retroversión de calquera tipo de formas verbais.

Recoñece con seguridade e axudándose

co diccionario calquera tipo de formas

verbais, conxúgaas e sinala o seu

equivalente en galego e/ou en castelán.

CCL

d

e

f

Análise morfolóxica. Coñecer as categorías gramaticais. Nomea e describe as categorías

gramaticais, sinalando as características

que as distinguen.

CCL

d

e

f

Análise morfolóxica. Coñecer, identificar e distinguir os



propostas os seus formantes, sinalando

e diferenciando lexemas e afixos, e

procura exemplos doustros termos nos

que estean presentes.

CCL




d

e

f

Análise morfolóxica Realizar a análise morfolóxica das

palabras dun texto grego.

Sabe determinar a forma, a clase e a

categoría gramatical das palabras dun

texto, detectando correctamente coa axuda

do diccionario os morfemas que conteñen

información gramatical..

CCL

Bloque 3. Sintaxe

d e f

Estudo pormenorizado da sintaxe

nominal e pronominal.

Recoñecer os valores dos casos e os usos sintácticos do sistema pronominal. .

Recoñece os valores dos casos gregos

e os usos dos pronomes en frases e

textos propostos..

CCL

a d e

Estudo pormenorizado da sintaxe

nominal e pronominal

Recoñecer os usos das preposicións e dos

complementos circunstanciais.

Recoñece os valores das preposicións

e identifica os complementos

circunstanciais.

CCL

d e f

Usos modais. Coñecer e identificar os usos modais

propios da lingua grega.

Coñece, identifica e traduce

correctamente os usos modais propios

da lingua grega.

CCL


Grego II, 2º bacharelato


d

e

f

Tipos de oracións e construcións

sintácticas.

Recoñecer e clasificar as oracións e as

construcións sintácticas.

Recoñece e clasifica oracións e

construcións sintácticas.

CCL

d

e

f

Oración composta. Formas de

subordinación.

Recoñecer os nexos subordinantes e os

tipos de oracións subordinadas.

Recoñece, clasifica, analiza e traduce

correctamente os nexos

subordinantes.

CCL

d

e

f

i

Oración composta. Formas de

subordinación.

Coñecer as función das formas non

persoais do verbo.

Identifica formas non persoais do

verbo en frases e textos, tradúceas

correctamente e explica as súas

funcións.

CCL

.Coñece, analiza e traduce


participio, relacionándoas con



CCL

d e f i

Análise, tradución e interpretación

de textos.

Relacionar e aplicar coñecementos sobre

elementos e construcións sintácticas da

lingua grega en interpretación e tradución

de textos clásicos.

Recoñece, distingue e clasifica os

tipos de oracións e as contrucións

sintáctivcas gregas, relacionándoas

con construcións análogas noutras


Identifica na análise de frases e

textos de dificultade graduada

elementos sintácticos propios da

lingua grega, relacionándoos para

traducilos cos seus equivalentes en

galego e castelán.

CCL




Bloque 4. Literatura

d e h i n

Xéneros literarios: épica, historiografía, drama (traxedia e comedia), lírica, oratoria e fábula.

Coñecer as características dos xéneros literarios gregos, os seus autores e obras máis representativas, e as súa influencias na literatura posterior.

Describe as características esenciais dos xéneros literarios gregos, e identifica e sinala a súa presenza nos textos propostos.

CCL

CCEC

d e h i n

Xéneros literarios: épica, historiografía, drama (traxedia e comedia), lírica, oratoria e fábula .

Analizar, interpretar e situar no tempo textos mediante lectura comprensiva, distinguindo o xénero literario ao que pertencen, as súas características esenciais e a súa estrutura, se a extensión da pasaxe elixida o permite.

Realiza eixes cronolóxicos e sitúa neles autores, obras e outros aspectos relacionados coa literatura grega.

CMCCT CCEC

Distingue o xénero literario ao que pertence un texto, as súas características e a súa estrutura.

CCL



Obxectivos

Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave

d e h i n

Xéneros literarios: épica, historiografía, drama (traxedia e comedia), lírica, oratoria e fábula.

Coñecer os fitos esenciais da literatura grega como base da literatura e da cultura europea e occidental.

Explora a conservación dos xéneros e os temas literarios da tradición grega mediante exemplos da literatura contemporánea e analiza o uso que se fixo deles.

CCL

CCEC

d e h i n

Xéneros literarios: épica,

historiografía, drama (traxedia e

comedia), lírica, oratoria e

fábula.

Establecer relación e paralelismos entre a

literatura clásica e a posterior.

Pode establecer relación e paralelismos

entre a literatura grega e a posterior.

CCEC

d e h i n

Xéneros literarios: épica,

historiografía, drama (traxedia e

comedia), lírica, oratoria e

fábula.

Coñecer os autores fundamentais da

literatura coas súas obras principais.

Nomea autores representativos da

literatura grega, encádraos no seu

contexto cultural e cita e explica as súas

obras máis coñecidas.

CD

CCCEC

Bloque 5. Textos

d e f n

Tradución e interpretación de

textos gregos.

Coñecer, identificar e relacionar os

elementos morfolóxicos da lingua grega en

interpretación e tradución de textos gregos.

Utiliza adecuadamente a análise

morfolóxica e sintáctica de textos gregos

para efectuar correctamente a súa

tradución.

CCL




d e g

Uso do dicionario

Utilizar o diccionario e procurar o

termo máis apropiado na lingua

propia para a tradución do texto

Utiliza con seguridade e autonomía o

diccionario para a tradución de textos e

identifica en cada caso o termo máis

apropiado na lingua propia en función do

contexto e do estilo empregado polo/a

autor/a.

CCL

CD

d e f

Comentario e análise filolóxica de

textos de grego clásico orixinais,

preferiblemente en prosa.

Realizar a tradución, a

interpretación e o comentario

ling¨´istico, literario e histórico de

textos de grego clásico.

Aplica os coñecementos adquiridos para

realizar comentario lingüístico, literario e

histórico de textos.

CCL

CCEC

a

d

e

h

n

Coñecemento do contexto social,

cultural e histórico dos textos

traducidos.

Coñecer o contexto social, cultural

e histórico dos textos traducidos.

Identifica o contexto social, cultural e

histórico dos textos propostos, partindo

de referencias tomadas dos propios

textos e asociándoas con coñecementos

adquiridos previamente.

CSC

CCEC

d

n

Identificación das características

formais dos textos.

Identificar as características

formais dos textos.

Recoñece e explica as partir de

elementos formais o e o propósito do

texto.

CCL




Bloque 6. Léxico

d e f

Helenismos máis frecuentes do léxico especializado e común.

Recoñecer os helenismos máis frecuentes

do vocabulario comín e do léxico

especializado, e remontalos aos étimos

gregos orixinais.

Identifica os helenismos máis

frecuentes do vocabulario común e do

léxico especializado, e explica o seu

significado a partir dos étimos gregos

orixinais.

CCL

d e f

Helenismos máis frecuentes do

léxico especializado e común

Identificar a etimoloxía e coñecer o

significado das palabras de orixe grega da

lingua propia ou de outras, obxecto de

estudo de léxico común e especializado.

Deduce e explica o significado de

palabras da propia lingua ou de

outras, obxecto de estudo, a partir dos

étimos gregos dos que proceden.

CCL

d

e

f

n


grego: linguaxe literaria e filosófica.

Coñecer, identificar e traducir o léxico grego.

Explica o significado de termos gregos

mediante termos equivalentes en

galego ou en castelán.

CCL

Deduce o significado de palabras

gregas non estudadas a partir do

contexto ou de palabras da súa lingua

ou doutras que coñeza.

CCL




d e f ñ


grego: linguaxe literaria e filosófica.

Relacionar palabras da mesma familia


Comprende e explica a relación entre

termos pertencentes á mesma familia


CCL

d e d

Etimoloxía e orixe das palabras da

propia lingua.

Recoñecer a etimoloxía e evolución

das palabras da propia lingua.

Recoñece e distingue cultismos,

termos patrimoniais e neoloxismos a

partir do étimo grego, e explica as

evolucións que se producen nun caso

e en outro.

CCL

d

e

f

Descomposición de palabras nos seus

formantes.

Recoñecer e identificar os elementos

léxicos e os procedementos de

formación do léxico grego, a

derivación e a composición, para

entendr mellor os procedementos de

formación de palabras nas linguas

actuáis.

Descompón palabras tomadas tanto

do grego antigo como da lingua propia

nos seus formantes e explica o seu

significado.

CCL

Sabe descompor unha palabra nos

seus formantes e coñecer o seu

significado en grego, para aumantar o

caudal léxico e o coñecemento da

lingua propia.

CCL

PROGRAMACIÓN DEPARTAMENTO DE LATÍN · 2020. 9. 8. · Programación Dpto. Latín IES CURTIS...

Documents

Transcript of PROGRAMACIÓN DEPARTAMENTO DE LATÍN · 2020. 9. 8. · Programación Dpto. Latín IES CURTIS...