PROGRAMACIÓNS DIDÁCTICAS DE LINGUA GALEGA CURSO...

PROGRAMACIÓNS DIDÁCTICAS DE LINGUA

GALEGA

CURSO 2012-2013

1.INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN

O IES DO CASTRO é un centro urbano, e, como tal, ten unha maior parte da poboación escolar como castelán-falante. Isto esixe un enfoque algo diferenciado con respecto a outros centros, por exemplo, do rural, nos que a primeira lingua é a galega. Neste caso daráselle un tratamento especial á lingua oral, sen esquecer a práctica escrita e o estudo da literatura. O centro está organizado arredor de vinte e dúas unidades, repartidas entre a ESO e o Bacharelato, á parte de agrupamentos ou tratamento da diversidade en PDC e BI.

As programacións dos dous niveis quedan organizadas por cursos e, á súa vez, cada unidade tratada individualmente en canto ás competencias básicas, obxectivos, educación en valores, contribución ao plan lector e ás TIC.

1

2

PRIMEIRO DA ESONº DE GRUPOS:3 /1 Reforzo

PROGRAMACIÓN DA UNIDADE 1

COMPETENCIAS E INDICADORES DE SEGUIMENTO

- Competencia en comunicación lingüística- Desenvolver, a través dos distintos tipos de textos, a capacidade de delimitar a

información que recibimos do noso contorno.- Manter unha actitude favorable cara á lectura.- Comprender, compoñer e comentar distintos tipos de textos segundo a intención

comunicativa ou creativa.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que permita ampliar a capacidade

expresiva e comprensiva.- Asimilar as regras que rexen a formación e o uso das palabras nunha lingua.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Identificar a estrutura da palabra, os mecanismos que a forman e a súa tipoloxía para

o enriquecemento do vocabulario da súa lingua.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas:

comprensión oral, comprensión lectora, expresión escrita e expresión oral.

- Competencia matemática- Interpretar correctamente a información presentada en formato gráfico.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en enciclopedias, dicionarios ou en Internet como maneira de

ampliar coñecementos.- Manexar o dicionario de maneira habitual, correcta e mecánica.

- Competencia social e cidadá- Cooperar nos traballos colectivos e nos debates establecidos na aula.- Valorar a importancia da familia e das relacións que nela se establecen.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe: resumo e esquemas.- Aplicar en diferentes contextos os coñecementos adquiridos.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Mostrar unha actitude reflexiva cara ao tema das linguas e expresar a súa opinión de

maneira razoada.

2

- Competencia cultural e artística- Valorar o texto literario como unha manifestación artística e cultural de gran valor

dentro dunha comunidade.- Valorar a diversidade lingüística como ben cultural dunha sociedade.- Redactar textos propios con certa pretensión literaria seguindo un modelo.

OBXECTIVOS

- Ler un texto literario coa entoación adecuada e facer o seu comentario.- Valorar a riqueza das linguas.- Ampliar o vocabulario básico relacionado coa familia.- Comprender que é un campo semántico.- Entender a estrutura da palabra e recoñecer as distintas clases.- Clasificar as palabras polo número de sílabas.- Distinguir sílabas tónicas e átonas e identificar ditongos e hiatos.- Distinguir textos literarios e non literarios.- Identificar os xéneros literarios.

CONTIDOS TEMPORALIZADOS

Segunda quincena de setembro e primera semana de outubro.

1. Lectura e comentario: «O retrato» (Ánxel Fole: Á lus do candil, ed. Galaxia). 2. Lingua: LINGUA E SOCIEDADE: A riqueza das linguas. VOCABULARIO: A familia. O

campo semántico. GRAMÁTICA: As palabras. Estrutura e clases. ORTOGRAFÍA: As sílabas. A sílaba tónica e a sílaba átona. Ditongos e hiatos. OBRADOIRO DE LINGUA: Repaso de contidos. O traballo co dicionario.

3. Literatura: Textos literarios e non literarios. Os xéneros literarios. OBRADOIRO DE LITERATURA: Traballo con diferentes tipos de textos. O texto literario.

4. Competencia lingüística: Comenta un texto instrutivo.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN

1.1. Le con fluidez e coa atención adecuada un texto narrativo e coméntao seguindo uns criterios dados.

2.1. Valora a riqueza das linguas. 2.2. Participa de forma activa nos traballos de grupo e nos debates. 2.3. Amplia o vocabulario básico relacionado coa familia. 2.4. Comprende que é un campo semántico. 2.5. Entende a estrutura da palabra e forma familias léxicas. 2.6. Recoñece as distintas clases de palabras. 2.7. Clasifica as palabras polo número de sílabas. 2.8. Distingue sílabas tónicas e átonas. 2.9. Identifica e analiza ditongos e hiatos. 3.1. Diferencia textos literarios e textos non literarios. 3.2. Nun texto literario dado, recoñece as peculiaridades que o identifican como tal. 4.1 Comprende a intención comunicativa dun texto e as características propias dun

texto instrutivo.

3

COÑECEMENTOS E APRENDIZAXES BÁSICAS

- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Realizar o comentario dun texto seguindo unhas pautas dadas.- Identificar a estrutura da palabra e recoñecer as distintas clases de palabras.- Coñecer as sílabas e identificar a sílaba tónica.- Distinguir ditongos e hiatos- Recoñecer as peculiaridades da lingua literaria.

METODOLOXÍA

- Será necesario repasar os contidos xa estudados no curso anterior.- A lectura inicial servirá como motivación para introducir o alumnado nos coñecementos

e aprendizaxes que se irán traballando ao longo da unidade.- Pódese escoitar a lectura no CD-Audio antes de iniciar as actividades de comprensión

lectora.- Fixaranse hábitos de traballo como: responder as actividades do libro, utilizar de xeito

habitual o dicionario, facer cadros e clasificacións, redactar textos propios de forma ordenada, etc.

- A metodoloxía será activa e participativa, de maneira que facilite a aprendizaxe, individual e colectiva, e favoreza a adquisición das competencias básicas, en concreto da lingüística.

- Fomentarase no alumnado o interese polo aspecto lúdico e creativo da linguaxe.

PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

- Proba de avaliación inicial que contén o CD-ROM de Avaliación.- Proba de avaliación correspondente á unidade 1 do CD-ROM de Avaliación.- Aplicación de modelo de proba de diagnóstico.- Seguimento da avaliación continua de cada alumno e alumna.- Anotacións no rexistro do profesor do desenvolvemento das catro habilidades básicas:


MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

- Fichas de reforzo e ampliación en Tratamento da diversidade.- Fichas de comprensión lectora e comentario en Lecturas complementarias.- Prácticas de competencias en Diagnóstico.

ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

- Invitar os alumnos e alumnas a que expresen oralmente as súas inquietudes e ilusións en relación coa nova etapa que empezan. Un compañeiro ou compañeira poderá actuar como moderador para que se respecten as quendas de palabra.

- Levar á clase outros tipos de textos instrutivos (manuais de instrucións, receitas...); xustificar por que os escolleron e explicar os seus trazos comúns.

4

FOMENTO DA LECTURA

- Lectura doutros textos de Ánxel Fole semellantes ao da lectura inicial da unidade.- Plan lector de sete libros de literatura xuvenil, que foron seleccionados pensando nos

alumnos da ESO.

FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura inicial e doutros textos.- Busca de información en Internet.

EDUCACIÓN EN VALORES

- Coidado na planificación e execución dos propios textos, revisión e autocorrección.- Valoración da importancia da familia e do respecto aos maiores.- Valoración e respecto das diferentes formas de comunicarse.




información que recibimos do noso contorno.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.- Asimilar as regras que rexen a formación e o uso correcto das palabras nunha lingua.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Comprender, compoñer e comentar distintos textos segundo a intención comunicativa.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas:


- Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico- Coñecer o espazo no que teñen lugar os acontecementos sociais e culturais próximos

á súa vida.- Implicarse no uso responsable dos recursos naturais e na conservación do medio a

través da reciclaxe.

- Competencia matemática- Aplicar correctamente o razoamento dedutivo para solucionar actividades.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios de distintas clases e on-line.- Interpretar mapas.- Analizar a linguaxe específica dos correos electrónicos.- Utilizar as TIC para obter información audiovisual.

- Competencia social e cidadá5

- Practicar o diálogo para expresar as propias ideas e escoitar as dos demais.- Valorar o mérito real das persoas que nos rodean no noso contorno social.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe: cadros e esquemas.- Aplicar noutros contextos os coñecementos adquiridos.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Mostrar unha actitude aberta e comprometida con respecto á diversidade lingüística e

cultural do Estado español.

- Competencia cultural e artística- Valorar os diversos usos e costumes de culturas diferentes á propia.- Valorar as obras de arte e a súa trascendencia cultural como riqueza dun pobo.- Exercitar a capacidade expresiva e creativa a través da redacción de textos.

OBXECTIVOS

- Ler un texto literario coa entoación adecuada e facer o seu comentario.- Identificar as linguas do Estado español e a súa situación.- Ampliar o vocabulario básico relacionado coa rúa.- Relacionar sinónimos.- Recoñecer semántica e formalmente os substantivos e clasificalos.- Coñecer as normas de formación do plural.- Recoñecer as regras xerais de acentuación.- Recoñecer e analizar os elementos do xénero narrativo.


Tres últimas semanas de outubro.

1. Lectura e comentario: «Ser superheroe non é nada doado» (A. Fernández Paz: Contos por palabras, ed. Xerais, adapt.).

2. Lingua: LINGUA E SOCIEDADE: As linguas do Estado español. VOCABULARIO: A rúa. A sinonimia. GRAMÁTICA: O substantivo. Clasificación do substantivo. O número. ORTOGRAFÍA: Regras xerais de acentuación. OBRADOIRO DE LINGUA: Repaso de contidos. O traballo co dicionario.

3. Literatura: O xénero narrativo. Os personaxes, o argumento e o narrador. OBRADOIRO DE LITERATURA: Escribir un comezo insólito.

4. Competencia lingüística: O correo electrónico.


1.1. Le con fluidez e atención un texto narrativo e coméntao seguindo uns criterios dados.

2.1. Identifica as linguas do Estado español e a súa situación. 2.2. Utiliza en diversos contextos o vocabulario básico estudado. 2.3. Identifica os substantivos comúns e propios, concretos e abstractos, individuais e

colectivos.

6

2.4. Forma o plural de substantivos dados. 2.5. Clasifica as palabras en agudas, graves e esdrúxulas. 2.6. Aplica correctamente na práctica as regras xerais de acentuación. 2.7. Acentúa correctamente palabras con i ou u na sílaba tónica. 3.1. Analiza nun texto narrativo algúns dos seus elementos básicos: narrador,

personaxes e argumento. 4.1. Analiza a estrutura dun correo electrónico.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Relacionar palabras cos seus sinónimos.- Aplicar as regras xerais de acentuación.- Diferenciar as clases de substantivos.- Formar o plural de substantivos dados.- Identificar un texto literario como pertencente ao xénero narrativo e analizar algún dos

seus elementos.

METODOLOXÍA

- A lectura inicial servirá como motivación para introducir o alumnado nos coñecementos e aprendizaxes que se irán traballando ao longo da unidade.

- Pódese escoitar a lectura no CD-Audio antes de iniciar as actividades de comprensión lectora.

- Fixar hábitos de traballo: responder as actividades do libro, comprender a finalidade dos seus apartados, utilizar o dicionario, facer clasificacións, redactar textos propios de forma ordenada, asegurar a correcta asimilación de conceptos a través dunha práctica reiterada, etc.

- A metodoloxía será activa e participativa, de maneira que facilite a aprendizaxe, individual e colectiva e favoreza a adquisición das competencias básicas, en concreto a lingüística.

- Fomentar no alumnado o interese polo aspecto lúdico e creativo da linguaxe.


- Proba de avaliación correspondente á unidade 2 que contén o CD-ROM de Avaliación.- Aplicación do modelo de proba de diagnóstico.- Seguimento da avaliación continua de cada alumno e alumna.- Anotacións no rexistro do profesor do desenvolvemento das catro habilidades básicas:


PROGRAMA DE RECUPERACIÓN

- Actividades complementarias correspondentes á unidade 2 no caderno de Tratamento da diversidade.


7

- Fichas de reforzo e ampliación en Tratamento da diversidade.- Fichas de comprensión lectora e comentario en Lecturas complementarias e Fomento

da lectura.- Prácticas de competencias en Diagnóstico.


- Analizar noutras lecturas do libro os elementos narrativos dos personaxes e o narrador.- Redactar diversos correos electrónicos e analizar as súas partes, así como a

especificidade da linguaxe utilizada.- Realizar unha enquisa na clase ou mesmo no instituto. Elaborar unha listaxe dos 10

superheroes preferidos polo alumnado.- Realizar un pequeno traballo de investigación sobre os personaxes mitolóxicos de Apolo

e Vulcano.

FOMENTO DA LECTURA

- Lectura doutros textos de Agustín Fernández Paz, incluídos no libro Contos por palabras.

- Plan lector dos libros de literatura xuvenil, que foron seleccionados pensando nos alumnos da ESO.

FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura inicial e doutros textos.- Busca de información en Internet.- Contemplación de «A fragua de Vulcano» a través dun buscador de imaxes.- Busca de imaxes doutros deuses e semideuses.- Análise de correos electrónicos.


- Autoesixencia na redacción de textos creativos persoais.- Actitude de respecto cara ás producións literarias alleas.- Valoración real das calidades humanas e recoñecemento do labor social que realizan

determinados colectivos.




información que recibimos do noso contorno.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.

8

- Asimilar as regras que rexen a formación e o uso correcto das palabras nunha lingua.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Ler de maneira comprensiva e comentar textos literarios.

- Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico- Coñecer o espazo no que se realizan determinadas actividades de lecer próximas aos

seus intereses e á súa vida cotiá.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios e en Internet para ampliar coñecementos.- Adquirir habilidades para seleccionar, tratar e interpretar a información con espírito

crítico e reflexivo.- Manexar o dicionario de maneira habitual, correcta e mecánica.

- Competencia social e cidadá- Comprender e valorar o papel que cadaquén desempeña dentro do núcleo familiar ou

do grupo social.- Valorar a importancia da descrición positiva das persoas que nos rodean para

establecer vínculos cordiais que faciliten a convivencia.- Mostrar unha actitude positiva na resolución de conflitos e proposta de solucións.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe individual e colectiva.- Realizar traballos de investigación e actuar de maneira reflexiva na interpretación da

información acadada.- Aplicar noutros contextos os coñecementos adquiridos.- Aplicar procedementos lúdicos que contribúen ao goce da materia.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Planificar as súas tarefas e reaccionar positivamente ante posibles adversidades.- Extraer ensinanzas dos textos lidos, fundamentalmente das fábulas, e intentar

aplicalas na vida real.

- Competencia cultural e artística- Valorar o plurilingüismo como unha realidade universal que enriquece os individuos e

os pobos.- Valorar as manifestacións literarias como expresión dunha sensibilidade artística

individual que persegue o embelecemento da realidade.- Exercitar a capacidade creativa a través da redacción de textos literarios.

OBXECTIVOS

- Ler con fluidez e coa entoación e pausas adecuadas.- Entender o plurilingüismo como unha riqueza cultural e social.- Ampliar o vocabulario básico relacionado co mar e coa praia.- Traballar con palabras polisémicas.- Identificar o xénero dos substantivos e formar o feminino a partir de nomes dados.- Coñecer e aplicar as regras específicas de acentuación.- Recoñecer e analizar os elementos de espazo e tempo nun texto narrativo.

9


Tres primeras semanas de novembro.

1. Lectura e comentario: «O que decide é papá» (Sempé e Goscinny: As vacacións de Nicolasiño, ed. Alfaguara/Obradoiro).

2. Lingua: LINGUA E SOCIEDADE: Plurilingüismo. VOCABULARIO: O mar e a praia. A polisemia. GRAMÁTICA: O xénero do substantivo. ORTOGRAFÍA: Casos especiais de acentuación. OBRADOIRO DE LINGUA: Repaso de contidos. O traballo co dicionario.

3. Literatura: O xénero narrativo. O espazo e o tempo. O diálogo na novela. OBRADOIRO DE LITERATURA: Resolver un conflito.

4. Competencia lingüística: Comenta un texto descritivo.


1.1. Le un fragmento de texto coa fluidez e a comprensión adecuadas, e coméntao seguindo uns criterios dados.

2.1. Entende o plurilingüismo como unha riqueza cultural e social. 2.2. Utiliza en diversos contextos o vocabulario básico estudado. 2.3. Analiza os significados de palabras polisémicas. 2.4. Indica o xénero dalgúns substantivos. 2.5. Coñece as regras de formación do feminino dos substantivos. 2.6. Aplica as regras específicas de acentuación. 3.1. Recoñece e analiza os elementos de espazo e tempo nun texto narrativo. 4.1. Comenta e crea un texto descritivo de persoas.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Traballar con palabras polisémicas.- Identificar o xénero do substantivo.- Formar o feminino dalgúns substantivos dados en masculino.- Coñecer e aplicar as regras básicas de acentuación.- Crear textos propios a partir dunhas pautas dadas.

METODOLOXÍA



- Fixar hábitos de traballo.- A metodoloxía será activa e participativa, de maneira que facilite a aprendizaxe,

individual e colectiva, e favoreza a adquisición das competencias básicas, en concreto da lingüística.

- Traballar o aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Familiarizar o alumnado co manexo dalgunha gramática que lles poida axudar a

solucionar dúbidas. Por exemplo: Gramática da lingua galega. Síntese práctica (de Xosé Feixó Cid, en Edicións Xerais, 2008).

10

- Estimular no alumnado o interese pola literatura e pola cultura do seu pobo.- Fomentar a lectura a través de diferentes propostas e recursos que poidan motivar o

seu interese cara a determinados temas.










- Comentar imaxes que ilustren claramente unha dificultade á que alguén debe enfrontarse e propoñer oralmente posibles solucións.

- Concurso de acentuación. Gañará o alumno que cometa menos fallos de acentuación en 100 palabras propostas polo profesor.

- Levar algunhas fotos de famosos á clase e practicar a descrición oral.- Describir personaxes de ficción a partir de láminas ou imaxes.- Facer o propio autorretrato.- Narración de anécdotas persoais vividas durante as vacacións.- Redacción: «O meu lugar preferido para pasar as vacacións».

FOMENTO DAS TIC



- Valoración dos textos creativos propios e respecto polas creacións alleas.- Valoración da harmonía familiar e do papel que cadaquén desempeña dentro do grupo.

11



- Competencia en comunicación lingüística- Ler de maneira comprensiva e comentar textos literarios e informativos.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.- Asimilar as regras que rexen a formación e o uso correcto das palabras nunha lingua.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Comprender, compoñer e comentar distintos textos segundo a intención comunicativa.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas:


- Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico- Asimilar hábitos respectuosos co medio e ser consciente da trascendencia da súa

actuación individual no futuro da natureza.- Saber describir con propiedade o mundo físico que o rodea.- Coñecer o medio no que tiveron lugar determinados acontecementos sociais.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios e en Internet para ampliar coñecementos.- Adquirir habilidades para seleccionar e interpretar a información con espírito crítico.- Manexar o dicionario de maneira habitual, correcta e mecánica.

- Competencia social e cidadá- Coñecer certos aspectos legais polos que a lingua galega é recoñecida como lingua

oficial e propia da nosa comunidade.- Coñecer os seus dereitos e deberes como cidadán.- Practicar o diálogo como forma razoada e tolerante de expresar as propias ideas e

escoitar as dos demais.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de traballo que melloran a aprendizaxe individual e colectiva.- Incorporar de maneira eficaz os coñecementos adquiridos e saber aplicalos.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Reflexionar e expresar a opinión persoal respecto dun tema dado.- Saber «ler entre liñas» e extraer conclusións.

- Competencia cultural e artística- Valorar as lendas como manifestación literaria das crenzas e da sabedoría popular.- Exercitar a capacidade expresiva e creativa a través da redacción de textos literarios.- Valorar a expresión literaria como un modo diferente de interpretar a realidade cotiá.

OBXECTIVOS

- Ler con fluidez un texto literario e realizar o comentario correspondente.- Coñecer a lexislación sobre o galego.- Ampliar o vocabulario relacionado coas características persoais.

12

- Traballar con termos contrarios.- Recoñecer os adxectivos cualificativos e os seus graos.- Realizar comparacións utilizando as partículas comparativas adecuadas.- Coñecer e aplicar correctamente os acentos diacríticos.- Recoñecer a estrutura dun texto narrativo.- Comprender as diferenzas existentes entre unha novela e un relato.


Última semana de novembro e primeira quincena de decembro.

1. Lectura e comentario: «A fonte de Ana Manana» (Alejos Álvarez: Lendas galegas, ed. Hércules, adapt.).

2. Lingua: LINGUA E SOCIEDADE: As leis e o galego. VOCABULARIO: As características persoais. Os contrarios. GRAMÁTICA: Os adxectivos cualificativos. Os graos. ORTOGRAFÍA: O acento diacrítico. OBRADOIRO DE LINGUA: Repaso de contidos. O traballo co dicionario.

3. Literatura: O texto narrativo. A estrutura dun texto narrativo. O relato literario. OBRADOIRO DE LITERATURA: Descrición de obxectos.

4. Competencia lingüística: Comenta un texto descritivo.


1.1. Le un texto coa fluidez e a comprensión adecuadas e coméntao seguindo unhas pautas dadas.

2.1. Coñece a lexislación sobre o galego. 2.2. Aplica noutros contextos o vocabulario básico estudado. 2.3. Comprende o que son os termos contrarios. 2.4. Recoñece os adxectivos cualificativos e distingue entre adxectivos variables e

invariables. 2.5. Realiza comparacións utilizando as partículas comparativas adecuadas. 2.6. Coñece e aplica correctamente o acento diacrítico. 3.1. Identifica a estrutura dun texto narrativo. 3.2. Comprende a diferenza entre novela e relato. 4.1. Redacta a descrición dun lugar seguindo determinadas estratexias.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Entender o que son termos contrarios.- Identificar o adxectivo e recoñecer as súas características morfosintácticas.- Utilizar o til diacrítico.- Redactar correctamente textos persoais.

METODOLOXÍA


13


- Fixar hábitos de traballo: responder as actividades do libro, identificar a finalidade dos seus apartados, utilizar o dicionario, facer clasificacións, redactar textos propios de forma ordenada, etc.

- Insistir na utilidade e importancia de facer esquemas para estudar, para recoñecer a estrutura dun texto dado, para estruturar un texto propio, etc.

- Habituar os alumnos e as alumnas a facer cadros e táboas para organizar os contidos teóricos susceptibles de clasificación.

- Fomentar o aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Facer un repaso do trimestre na terceira semana de decembro.










- Repartir entre os alumnos e alumnas papeliños con palabras de distintas clases e pedirlles que localicen os adxectivos. Despois, propoñerlles que constrúan oracións con esas palabras, de maneira que recoñezan as relacións sintagmáticas entre elas.

- Dividir a clase en dous grupos. Xogar a adiviñar obxectos mediante a descrición dos seus trazos.

- Inventar historias a partir dunha secuencia muda de imaxes.- Organizar unha saída a algún lugar natural e fermoso do contorno. Invitar os alumnos e

as alumnas a que o describan, ben colectivamente de xeito oral, ben de forma escrita.- Pedirlles que busquen lendas relacionadas con algún elemento da súa zona e que

elaboren entre todos unha recompilación de lendas.

FOMENTO DA LECTURA

- Lectura doutra lenda.

14

- Lectura doutro conto de Álvaro Cunqueiro.- Plan lector de sete libros de literatura xuvenil, que foron seleccionados pensando nos

alumnos da ESO.


- Valoración dos textos creativos propios e respecto polas creacións alleas.- Respecto polas leis que regulan as linguas.- Respecto pola Natureza e conciencia da necesidade de cuidala e protexela, como un

ben que herdarán os nosos descendentes.



- Competencia en comunicación lingüística- Ler de maneira comprensiva e comentar textos literarios, informativos e preditivos.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.- Asimilar as regras que rexen a formación e o uso correcto das palabras nunha lingua.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas:


- Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico- Valorar a importancia da tradición oral na transmisión da lingua.- Interesarse pola elaboración de traballos relacionados co coñecemento do medio

físico no que vivimos.

- Competencia matemática- Interpretar correctamente a información presentada en formatos gráficos.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios e en Internet para ampliar coñecementos.- Interpetar mapas e códigos iconográficos.- Manexar o dicionario de maneira habittual, correcta e mecánica.

- Competencia social e cidadá- Valorar as relacións de veciñanza e a importancia que teñen nas nosas vidas as

persoas que nos rodean.- Recoñecer e valorar a diversidade da fala nas diferentes zonas da nosa comunidade.- Valorar a presenza da lingua en calquera situación da vida cotiá e rexeitar os

prexuízos que existen contra ela.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe individual e colectiva.- Incorporar de maneira eficaz os coñecementos adquiridos e saber aplicalos.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Reflexionar acerca da situación da lingua galega, argumentando as súas opinións de

15

maneira reflexiva.- Investigar de maneira autónoma e eficiente para realizar os traballos propostos.

- Competencia cultural e artística- Ser consciente de que unha lingua é moito máis ca un sistema de comunicación.- Valorar a literatura popular como unha parte privilexiada do noso acervo cultural.

OBXECTIVOS

- Ler con fluidez un texto literario e realizar o comentario correspondente.- Coñecer o concepto de prexuízo lingüístico.- Ampliar o vocabulario relacionado coa casa.- Recoñecer palabras homónimas.- Identificar os artigos e adxectivos determinativos e a súa función.- Utilizar correctamente as formas dos artigos, dos demostrativos e dos posesivos.- Coñecer e aplicar as regras que rexen o uso das maiúsculas.- Recoñecer as características da literatura popular e, en especial, do conto popular.- Redactar textos propios seguindo determinadas estratexias creativas.


Segunda e terceira semana de janeiro.

1. Lectura e comentario: «O parafuso perdido» (Manuel Rivas: As chamadas perdidas, Edicións Xerais, adapt.).

2. Lingua: LINGUA E SOCIEDADE: Os prexuízos lingüísticos. VOCABULARIO: A casa. Palabras homónimas. GRAMÁTICA: Os artigos e os adxectivos determinativos (posesivos e demostrativos). ORTOGRAFÍA: O uso das maiúsculas. OBRADOIRO DE LINGUA: Repaso de contidos. O traballo co dicionario.

3. Literatura: A literatura popular. O conto popular. OBRADOIRO DE LITERATURA: Como modificar e cambiar un relato.

4. Competencia lingüística: Comenta un texto preditivo.


1.1. Le un texto coa fluidez e a comprensión adecuadas e coméntao seguindo uns criterios dados.

2.1. Coñece o concepto de prexuízo lingüístico. 2.2. Aplica noutros contextos o vocabulario básico estudado. 2.3. Comprende o que son as palabras homónimas. 2.4. Recoñece e utiliza correctamente os artigos. 2.5. Recoñece e utiliza correctamente os posesivos. 2.6. Recoñece e utiliza correctamente os demostrativos. 2.7. Coñece e aplica correctamente as regras que rexen o uso das maiúsculas. 3.1. Recoñece as características da literatura popular e comenta e clasifica un conto

popular. 4.1. Comenta textos preditivos atendendo ás súas características e intención

comunicativa.

16


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Redactar correctamente textos persoais.- Entender que son palabras homónimas.- Identificar e utilizar correctamente os artigos e mais os posesivos e demostrativos.- Utilizar correctamente as maiúsculas.

METODOLOXÍA


- Fixar hábitos de traballo: usar o dicionario, buscar información na biblioteca, facer cadros e esquemas, ler en voz alta para recoñecer a importancia dos signos de puntuación, comprender as actividades do libro e a finalidade dos seus apartados...; utilizar o dicionario correctamente e de maneira habitual, facer clasificacións, redactar textos propios de forma ordenada, etc.


- Fomentar no alumnado o interese polo aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Motivar o alumnado para que lea e goce coa lectura, ofrecéndolle diversidade de textos

e xéneros ata que atope «aquel» estilo ou xénero que lle preste.









- Buscar contos populares na Rede, tanto de Galicia como doutras culturas, e comentalos

17

na clase. Propóñense os que aparecen no seguinte enderezo: http://www.cesarsalgado.net/contos/index.html

- Invitar os alumnos e alumnas a que recollan por escrito algún conto oral que coñezan.- Buscar na prensa durante algúns días diferentes textos preditivos (mapas do tempo,

horóscopos) e analizar as súas características.- Debater acerca da verosimilitude das predicións realizadas a partir do Tarot, os

«botadores de cartas» etc. e comentar experiencias persoais relacionadas con estes temas.

FOMENTO DA LECTURA

- Lectura doutros textos de Manuel Rivas semellantes ao da lectura inicial da unidade.FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura inicial e doutros textos.


- Preocupación e autoesixencia por escribir de forma clara, limpa e ordenada.- Valoración crítica e actitude reflexiva cara aos resultados obtidos a través de

determinados textos preditivos.- Valoración positiva da colaboración e das relacións de veciñanza.



- Competencia en comunicación lingüística- Ler de maneira comprensiva e comentar textos literarios, informativos e persoais.- Comprender, compoñer e empregar distintos tipos de textos segundo a intención

comunicativa ou creativa.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.- Asimilar as regras que rexen a formación e o uso correcto das palabras nunha lingua.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Expresarse con corrección adecuando o discurso á situación comunicativa.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas:


- Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico- Comprender a importancia que o respecto pola natureza ten para o futuro da

humanidade.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios e en Internet para ampliar coñecementos.- Manexar o dicionario de maneira habitual, correcta e mecánica.- Analizar os elementos propios dalgúns recursos on-line de uso habitual.- Valorar a intención comunicativa dos blogs.

18

- Competencia social e cidadá- Comprender a importancia de utilizar diferentes rexistros lingüísticos segundo a

situación de comunicación.- Rexeitar a influencia das modas nos hábitos alimentarios ou na estética.


- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Expresar os seus propios pensamentos e experiencias vitais.- Entender o coñecemento dos mitos e lendas como elemento para espertar a

imaxinación e a creatividade.- Cooperar nos traballos en grupo como maneira de incentivar a confianza.

- Competencia cultural e artística- Valorar os refráns como froito da sabedoría popular.- Valorar os autores clásicos como referentes do noso patrimonio literario.- Valorar os mitos e lendas como expresión da percepción da realidade por un pobo.

OBXECTIVOS

- Ler con fluidez un texto literario e realizar o comentario correspondente.- Coñecer os rexistros lingüísticos.- Ampliar o vocabulario básico relacionado coa alimentación.- Coñecer e aplicar os prefixos e sufixos máis habituais.- Coñecer as formas dos adxectivos determinativos: indefinidos, numerais, interrogativos

e exclamativos, e aplicalas correctamente nas producións propias.- Coñecer as regras de uso do punto e dos signos de interrogación e admiración.- Recoñecer as características da literatura popular, en especial dos mitos e as lendas.


Última semana de janeiro e primeira de febreiro.

1. Lectura e comentario: «Dúas vidas nunha» (Anxos Sumai: Anxos da Garda, ed. A Nosa Terra).

2. Lingua: LINGUA E SOCIEDADE: Os rexistros lingüísticos. VOCABULARIO: Vocabulario referido á comida. Prefixos e sufixos. GRAMÁTICA: Os adxectivos determinativos: indefinidos, numerais, interrogativos e exclamativos. ORTOGRAFÍA: Uso do punto e dos signos de interrogación e de admiración. OBRADOIRO DE LINGUA: Repaso de contidos. O traballo co dicionario.

3. Literatura: A literatura popular. Lendas e mitos. OBRADOIRO DE LITERATURA: O texto fantástico.

4. Competencia lingüística: Comenta un fragmento dun diario.



19

2.1. Coñece os rexistros lingüísticos. 2.2. Aplica noutros contextos o vocabulario básico estudado. 2.3. Identifica os prefixos e sufixos máis habituais. 2.4. Coñece e utiliza correctamente as formas dos indefinidos. 2.5. Coñece e utiliza correctamente as formas dos numerais. 2.6. Coñece e utiliza correctamente as formas dos interrogativos e exclamativos. 2.7. Aplica correctamente o punto e os signos de interrogación e admiración en diversos

textos. 3.1. Coñece as características da literatura popular, en especial dos mitos e as lendas. 4.1. Coñece os trazos lingüísticos e a estrutura propia dun diario.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Recoñecer diferentes rexistros lingüísticos.- Identificar os prefixos e sufixos máis habituais e explicar os significados que achegan.- Coñecer as formas de adxectivos determinativos indefinidos, numerais, interrogativos e

exclamativos.- Usar o punto e os signos de interrogación e admiración.

METODOLOXÍA



- Fixar hábitos de traballo: utilizar o dicionario e reparar no feito de que a maioría das palabras son polisémicas, manexar unha gramática de apoio que axude a asimilar a colocación dos pronomes átonos, facer cadros e esquemas, afianzar os conceptos mediante a práctica continuada, etc.

- Fomentar o gusto pola lectura poñendo á súa disposición textos diversos e de diferentes estilos e xéneros.

- Motivar os alumnos e alumnas para que escriban as súas propias experiencias e sentimentos.


- Proba de avaliación correspondente ao tema 6 que contén o CD-ROM de Avaliación.- Aplicación do modelo de proba de diagnóstico.- Seguimento da avaliación continua de cada alumno e alumna.- Anotacións no rexistro do profesor do desenvolvemento das catro habilidades básicas:



- Actividades complementarias correspondentes á unidade 6 no caderno de Tratamento da diversidade

20





- Elaborar en grupo varios murais con algúns personaxes mitolóxicos que lles resulten atraentes. Explicar a mitoloxía na que se engloban, indicar cales son os seus atributos, de que arte ou ciencia son «protectores», etc.

- Narrar oralmente lendas da zona na que resida. Pódese visitar algunha cova, penedo, etc. da bisbarra que conte cunha tradición lendaria.

- Comentar a diferenza entre un diario escrito e un blog. Consultar diferentes blogs na Rede.

- Simular na aula e por parellas diferentes situacións de comunicación na que un dos interlocutores utilice un rexistro non adecuado ao contexto, e comentar as repercusións tanto na comprensión da mensaxe como na relación interpersoal que se crea.

FOMENTO DA LECTURA

- Lectura dalgún outro texto literario baseado na estrutura do diario.

FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura inicial e doutros textos.- Busca de información en Internet.- Creación dun blog.


- Gozo cos xogos lingüísticos e creativos.- Valoración da importancia do patrimonio oral.- Rexeitamento da influencia que as modas, a publicidade e os medios de comunicación

en xeral poidan ter sobre os nosos hábitos alimentarios ou de saúde.- Valoración da importancia de sentirse «a gusto» cun mesmo.



- Competencia en comunicación lingüística- Ler de maneira comprensiva e comentar textos literarios, informativos e periodísticos.

21

- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.- Asimilar as regras que rexen a formación e o uso correcto das palabras nunha lingua.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Expresarse con corrección adecuando o discurso á situación comunicativa.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas:

comprensión oral, comprensión lectora, expresión escrita e expresión oral.- Valorar o uso dos recursos literarios como enriquecedores da expresión oral e escrita.

- Competencia matemática- Aplicar os coñecementos de creación de gráficos e táboas na resolución de

actividades, representación dos resultados de enquisas, etc.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios e en Internet para ampliar coñecementos.- Manexar de maneira habitual e correcta o dicionario.- Desenvolver habilidades para comunicar información imitando os medios de

comunicación ao noso alcance: prensa escrita, televisión, radio…

- Competencia social e cidadá- Reflexionar acerca da importancia da presenza social dunha lingua como medio para

acadar a súa normalización.- Mostrar curiosidade por coñecer a diversidade de fala nas diferentes zonas.- Recoñecer o papel social e informativo dos medios de comunicación.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de traballo que posibilitan a aprendizaxe: resumos, cadros, táboas... - Aplicar os coñecementos adquiridos en diferentes contextos.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal - Reflexionar acerca dos límites que cada un debe recoñecer no seu comportamento e

as súas actitudes, para acadar unha convivencia pacífica cos demais.- Ler de maneira crítica e reflexiva os textos periodísticos.- Explotar os recursos retóricos para espertar a sensibilidade e creatividade.

- Competencia cultural e artística- Amosar unha actitude positiva cara á lingua galega, sinal de identidade dun pobo.- Interesarse pola orixe e introdución de determinados préstamos.- Valorar o carácter expresivo da poesía e entendela como reflexo dunha sensibilidade.

OBXECTIVOS

- Ler con fluidez un texto literario e realizar o comentario correspondente.- Identificar diferentes actitudes lingüísticas.- Coñecer o vocabulario básico relacionado coa hixiene,- Identificar algúns préstamos.- Recoñecer e aplicar correctamente as formas tónicas dos pronomes persoais.- Diferenciar a función da coma e do punto e coma.- Recoñecer as características específicas do xénero lírico.- Realizar o cómputo silábico de versos, atendendo ás posibles licenzas métricas.

22


Segunda e terceira semana de febreiro.

1. Lectura e comentario: «O sombreiro e a supercola» (Roald Dahl: Matilda, ed. Alfaguara-Obradoiro).

2. Lingua: LINGUA E SOCIEDADE: As actitudes lingüísticas. VOCABULARIO: Vocabulario referido á hixiene. Os préstamos. GRAMÁTICA: O pronome persoal: formas tónicas. ORTOGRAFÍA: A coma e o punto e coma. OBRADOIRO DE LINGUA: Repaso de contidos. O traballo co dicionario.

3. Literatura: O xénero lírico. A métrica. OBRADOIRO DE LITERATURA: A poesía. 4. Competencia lingüística: Comenta unha noticia.


1.1. Le un texto narrativo con fluidez e coméntao seguindo uns criterios dados. 2.1. Comenta diferentes actitudes lingüísticas. 2.2. Aplica noutros contextos o vocabulario aprendido. 2.3. Comprende o concepto de préstamo. 2.4. Identifica e utiliza correctamente as formas tónicas do pronome persoal. 2.5. Aplica correctamente a coma e o punto e coma en diversos textos. 3.1. Analiza as características do xénero lírico. 3.2. Mide os versos dun poema atendendo ás posibles licenzas métricas. 4.1. Comenta una noticia e coñece a súa estrutura.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Identificar préstamos.- Recoñecer e utilizar correctamente as formas tónicas dos pronomes persoais.- Empregar correctamente a coma e o punto e coma.

METODOLOXÍA


- Fixar hábitos de traballo: responder as actividades do libro, comprender a finalidade dos seus apartados, utilizar o dicionario de maneria habitual e mecánica, facer clasificacións, redactar textos propios de forma ordenada, utilizar modelos textuais para xerar os seus propios textos, etc.


- Incentivar no alumnado o gusto polos xogos lingüísticos, mediante propostas atraentes e lúdicas.

- Habituar os alumnos e as alumnas a fixarse nas palabras, para intentar comprender que significan, de onde proceden, cal pode ser a súa etimoloxía, etc.

- Fomentar no alumnado o gusto pola lectura, mediante a proposta na aula de textos

23

diversos e pertencentes a diferentes xéneros e estilos.- Facerlles ver aos alumnos e ás alumnas mediante exemplos a importancia de utilizar

correctamente (e evitando interferencias) as dúas linguas que comparten a oficialidade na nosa comunidade e que nos enriquecen como persoas e como parte dun colectivo.


- Proba de avaliación correspondente á unidade que contén o CD-ROM de Avaliación.- Aplicación do modelo de proba de diagnóstico.- Seguimento da avaliación continua de cada alumno e alumna.- Anotacións no rexistro do profesor do desenvolvemento das catro habilidades básicas:








- Converter a clase na redacción dun periódico. Por grupos, os alumnos e alumnas redactarán noticias de diferentes seccións (Deporte, Cultura, Local, etc.), sempre relacionadas co centro onde estudan. As noticias irán ilustradas e, se o profesor ou profesora o cre conveniente, poden elaboralas na aula de informática. Logo, xuntaranas na orde que corresponda para formar un xornal.

- Se o profesor ou a profesora o considera conveniente e as circunstancias o permiten, a clase podería visitar a redacción dun periódico ou unha editorial.

FOMENTO DA LECTURA

- Lectura doutro texto de Roald Dahl que se axuste ao tema ou características da lectura inicial.

FOMENTO DAS TIC



24

- Interese por coñecer algúns autores clásicos de literatura infantil e xuvenil.- Valoración da nosa tradición.- Valoración da importancia que teñen os medios de comunicación na nosa sociedade,

como elemento indispensable para coñecer os acontecementos que teñen lugar en calquera parte do mundo.

- Desenvolvemento dun espírito crítico e reflexivo, capaz de recoñecer a tendencia ideolóxica de calquera xornal para xulgar as noticias de maneira relativa.



- Competencia en comunicación lingüística- Ler de maneira comprensiva e comenta textos literarios, informativos e expositivos.- Desenvolver, a través dos distintos tipos de textos, a capacidade de delimitar a

información que recibimos do noso contorno.- Comprender, compoñer e empregar distintos textos segundo a intención

comunicativa.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.- Asimilar as regras que rexen a formación e o uso correcto das palabras nunha lingua.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Expresarse con corrección adecuando o discurso á situación comunicativa.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas.

- Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico- Interesarse polo coñecemento da nosa paisaxe e por utilizar correctamente a

terminoloxía que a designa.

- Competencia matemática- Aplicar os coñecementos de creación de gráficos e táboas na resolución de

actividades, creación de cadros cronolóxicos, etc.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios e en Internet para ampliar coñecementos.- Manexar o dicionario de maneira habitual, correcta e mecánica.

- Competencia social e cidadá- Recoñecer o papel desempeñado polas redes sociais nas relacións interpersoais.

- Competencia para aprender a aprender- Mostrar interese pola correcta realización de traballos de investigación e exposición.- Aplicar técnicas de traballo que posibilitan a aprendizaxe: resumos, cadros, táboas...- Incorporar de maneira eficaz os coñecementos adquiridos e saber aplicalos.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Reflexionar acerca da importancia da amizade e das relacións interpersoais na nosa

maduración como persoas.

- Competencia cultural e artística

25

- Recoñecer o importante labor de organismos e particulares de fóra de Galicia a prol da cultura galega.

- Valorar o carácter expresivo da poesía e analizar algúns dos seus recursos propios.- Recoñecer o carácter expresivo da canción e valorar as manifestacións folclóricas

como parte do noso acervo cultural.

OBXECTIVOS

- Ler con fluidez un texto literario e realizar o comentario correspondente.- Coñecer a situación do galego fóra de Galicia.- Coñecer o vocabulario relacionado co medio natural.- Identificar os parónimos.- Recoñecer os pronomes persoais e as súas formas átonas.- Coñecer a función dos dous puntos e dos puntos suspensivos.- Recoñecer as características propias do xénero lírico e identificar a rima dun poema.- Redactar textos propios seguindo determinadas estratexias creativas.


Tres primeiras semanas de marzo.

1. Lectura e comentario: «Un amigo» (Xosé Neira Vilas: Memorias dun neno labrego, Edicións do Castro).

2. Lingua: LINGUA E SOCIEDADE: O galego fóra de Galicia. VOCABULARIO: Vocabulario referido ao medio natural. Os parónimos. GRAMÁTICA: Formas átonas do pronome persoal. ORTOGRAFÍA: Os dous puntos e os puntos suspensivos. OBRADOIRO DE LINGUA: Repaso de contidos. A coherencia do texto.

3. Literatura: O xénero lírico. A rima. OBRADOIRO DE LITERATURA: As cantigas. 4. Competencia lingüística: Comenta un cadro cronolóxico.


1.1. Le un texto con fluidez e comprensión e coméntao seguindo uns criterios dados. 2.1. Coñece a situación do galego fóra de Galicia. 2.2. Aplica noutros contextos o vocabulario básico estudado. 2.3. Identifica e usa correctamente algúns parónimos. 2.4. Recoñece e emprega correctamente as formas átonas do pronome persoal. 2.5. Recoñece e emprega correctamente as contraccións de pronomes átonos. 2.6. Aplica correctamente os dous puntos e os puntos suspensivos. 3.1. Comenta textos literarios do xénero lírico e analiza a rima. 4.1. Realiza un cadro cronolóxico a partir duns datos dados.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Identificar e usar correctamente algunhas palabras parónimas.- Manexar o vocabulario da unidade e aplicalo noutros contextos.- Recoñecer e empregar correctamente as formas átonas do pronome persoal.

26

- Aplicar as normas de uso dos dous puntos e dos puntos suspensivos.- Comentar textos literarios do xénero lírico.

METODOLOXÍA


- Fixar hábitos de traballo: responder as actividades do libro, comprender a finalidade dos seus apartados, utilizar o dicionario de maneira habitual e mecánica, facer clasificacións, redactar textos propios de forma ordenada, esforzarse por reproducir modelos textuais dados para as propias producións, etc.


- Fomentar o gusto pola lectura proporcionando na aula material diverso e lecturas pertencentes a diferentes autores, xéneros e estilos.

- Motivar o alumnado para a creación dos seus propios poemas, proporcionándolles pautas básicas e mediante a lectura e audición de poemas sinxelos propios da súa idade.

- Aplicar na aula actividades lúdicas para xogar coa linguaxe, para investigar determinados temas, etc. de maneira que aprendan a gozar coa análise e utilización práctica da lingua.

- Fomentar o uso das TIC e dos medios audiovisuais ao seu alcance para outros usos que non sexan simplemente os do xogo ou comunicación cos amigos, facéndolles ver as posibilidades de búsqueda, investigación e aplicación práctica que ofrecen.









27

- Suxerir que compoñan poemas sobre sons característicos da nosa terra.- Recitar os poemas na clase.- Xuntar todos os poemas e facer con eles un libro a modo de antoloxía.- Facer unha listaxe colectiva cos trazos que para cada un debe reunir «un bo amigo»:

Un bo amigo debe... Un bo amigo non debe...- Comentar na clase o elevado número de «amigos» que cada alumno ou alumna ten a

través do Tuenti ou do Facebook. Logo, pedirlles que reflexionen acerca de cales de todos eles son realmente «amigos».

- Acceder a algunha páxina web de Castelao, como por exemplo www.museocastelao.org, e analizar a información que contén.

FOMENTO DA LECTURA

- Lectura dalgún fragmento de Memorias dun neno labrego, de Neira Vilas. Comentar os importantes cambios acaecidos na sociedade da nosa comunidade nun espazo de tempo relativamente curto.

FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura inicial e doutros textos.EDUCACIÓN EN VALORES

- Sensibilidade cara á creación poética como un tipo especial de comunicación entre os seres humanos.

- Valoración da lingua galega como propia de Galicia.- Valoración da amizade como unha relación interpersoal indispensable para o noso

desenvolvemento social e persoal.



- Competencia en comunicación lingüística- Ler de maneira comprensiva e comentar textos literarios, informativos e

argumentativos.- Comprender, compoñer e empregar distintos textos segundo a intención

comunicativa.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.- Asimilar as regras que rexen a formación e o uso correcto das palabras nunha lingua.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Expresarse con corrección adecuando o discurso á situación comunicativa.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas.

- Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico- Comprender a importancia do medio no desenvolvemento dos acontecementos e

mesmo na interpretación da realidade en cada época.

28

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios e en Internet para ampliar coñecementos.- Analizar información e comentar as opinións doutras persoas a través da Rede.- Recoñecer o avance das novas tecnoloxías e a súa implicación na vida cotiá.

- Competencia social e cidadá- Valora o papel de determinados blogs e páxinas web para combater os prexuízos

contra a nosa lingua e fomentar a súa normalización.- Cooperar nos traballos de grupo e participar na expresión de opinións.- Valorar a importancia de seguir hábitos de vida saudables.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de traballo que posibilitan a aprendizaxe: resumos, cadros, táboas...- Aplicar os coñecementos adquiridos noutros contextos.- Mostrar interese por coñecer as técnicas e mecanismos que inciden nunha mellor

comunicación escrita.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Expresar as súas experiencias e recordos.- Levar a cabo con responsabilidade proxectos individuais ou colectivos.

- Competencia cultural e artística- Valorar a importancia dos libros e da literatura como tesouro cultural e transmisión de

coñecementos de xeración en xeración.- Valorar o carácter expresivo da poesía e analizar algúns dos seus recursos propios.

OBXECTIVOS

- Ler con fluidez un texto literario e realizar o comentario correspondente.- Recoñecer iniciativas como a de «O galego é útil».- Coñecer o vocabulario básico relacionado co corpo humano.- Recoñecer o verbo e analizar os seus compoñentes: lexema e desinencias.- Analizar diferentes formas verbais atendendo ao valor que achegan as desinencias.- Coñecer e utilizar correctamente as formas nominais dos verbos- Identificar e distinguir palabras con e sen h.- Analizar textos pertencentes ao xénero lírico e identificar certas estrofas.- Redactar textos propios seguindo determinadas estratexias creativas.


Tres primeiras semanas de abril.

1. Lectura e comentario: «Un oso con cultura» (Uwe Timm: Grazas a Winn-Dixie, ed. Kalandraka).

2. Lingua: LINGUA E SOCIEDADE: O galego é útil. VOCABULARIO: O corpo humano. Palabras homófonas. GRAMÁTICA: O verbo (1): conxugacións, lexemas e desinencias, formas verbais. ORTOGRAFÍA: Uso do h. OBRADOIRO DE LINGUA: Repaso de contidos. Mecanismos léxicos de cohesión.

3. Literatura: O xénero lírico: as estrofas. OBRADOIRO DE LITERATURA: Os poemas.

29

4. Competencia lingüística: Comenta un texto argumentativo.


1.1. Le con fluidez un texto literario e realizar o comentario correspondente. 2.1. Recoñece iniciativas como a de «O galego é útil». 2.2. Coñece o vocabulario básico relacionado co corpo humano. 2.3. Recoñece e emprega correctamente algunhas palabras homófonas. 2.4. Identifica a conxugación á que pertence unha forma verbal e di as súas formas

nominais. 2.5. Analiza o lexema e as desinencias de formas verbais dadas. 2.6. Analiza morfoloxicamente formas verbais dadas. 2.7. Escribe correctamente palabras con e sen h. 3.1. Analiza textos pertencentes ao xénero lírico e identifica as estrofas. 4.1. Comenta un texto argumentativo atendendo ás súas características específicas.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Coñecer as tres conxugacións verbais e as formas nominais dos verbos regulares.- Identificar o lexema e as desinencias dunha forma verbal.- Escribir correctamente palabras con e sen h.- Analizar poemas e identificar as estrofas.- Redactar textos propios seguindo determinadas estratexias creativas.

METODOLOXÍA



- Fixar hábitos de traballo: responder as actividades do libro, comprender a finalidade dos seus apartados, utilizar o dicionario de maneira habitual e eficaz, facer clasificacións, redactar textos propios de forma ordenada, esforzarse por imitar modelos textuais para elaborar as propias producións, etc.

- Fomentar o aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Fomentar o gusto pola lectura, proporcionando na aula abundante material e libros de

lectura pertencentes a distintos autores, xéneros e estilos.- Facerlles ver aos alumnos e ás alumnas as moitas posibilidades e vantaxes que ofrecen

os novos medios tecnolóxicos na busca de información, elaboración de traballos e presentacións, etc.

- Insistir na importancia de utilizar coa máxima corrección as dúas linguas cooficiais na nosa comunidade, evitando castelanismos e asimilándoas como parte da nosa identidade persoal e colectiva.

.PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

30






- Fichas de reforzo e ampliación en Tratamento da diversidade.- Fichas de comprensión lectora e comentario en Lecturas complementarias..ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

- Grabar o recitado de poemas por parte dos alumnos e analizalo en grupo.- Simular situacións cotiás nas que haxa que argumentar e redactar o texto

argumentativo correspondente.- Simular situacións extremas nas que o conflito debe solucionarse mediante o diálogo e

a exposición de argumentos (por exemplo, un rapaz traballa nun «burguer» e debe facer fronte de maneira calma e razoada ante as propostas airadas dun cliente).

- Propoñer de maneira colectiva vantaxes e desvantaxes da lectura de libros dixitais..FOMENTO DA LECTURA

- Lectura doutro texto narrativo no que prevaleza o diálogo.

FOMENTO DAS TIC



- Sensibilidade cara á creación poética.- Aprecio polo patrimonio literario propio como expresión lingüística de identidade

colectiva e de cultura privilexiada.- Recoñecemento da importancia do traballo no desenvolvemento da sociedade.- Valoración da lectura como unha actividade persoal que contribúe de maneira

extraordinaria ao noso enriquecemento como persoas.- Valoración do diálogo e dos «bos modos» como únicos medios aceptables para intentar

acadar os nosos obxectivos.


31


- Competencia en comunicación lingüística- Ler de maneira comprensiva e comentar textos literarios, informativos e

argumentativos.- Desenvolver, a través dos distintos tipos de textos, a capacidade de delimitar a

información que recibimos do noso contorno.- Comprender, compoñer e empregar distintos textos segundo a intención

comunicativa.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.- Expresarse con corrección adecuando o discurso á situación comunicativa.- Asimilar as regras que rexen a formación e o uso correcto das palabras nunha lingua.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.

- Competencia no coñecemento e interacción co mundo físico- Comprender a incidencia do medio no que vivimos na interpretación da realidade e

nos modos de divertimento.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios e en Internet, como maneira de ampliar

coñecementos.

- Competencia social e cidadá- Valorar o labor social e institucional no recoñecemento e normalización dunha lingua e

analizar a situación real do galego nos distintos ámbitos da sociedade.- Valorar o uso adecuado da lingua como un medio para acadar, mediante a

argumentación, determinados obxectivos da vida cotiá.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de traballo que posibilitan a aprendizaxe: resumos, cadros, táboas...- Mostrar interese por coñecer as técnicas e mecanismos que inciden nunha mellor


- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Mostrar unha actitude positiva cara aos posibles cambios que poden ter lugar na súa

vida e esforzarse por adaptarse ás novas situacións.- Analizar con responsabilidade as posibles consecuencias dos propios actos.

- Competencia cultural e artística- Considerar as festas tradicionais como manifestación cultural dun pobo.- Valorar os autores clásicos como modelo de manifestacións literarias posteriores.- Valorar o carácter expresivo da poesía.- Interpretar os caligramas como manifestación artística que combina texto e imaxe.

OBXECTIVOS

- Ler con fluidez un texto literario e realizar o comentario correspondente.- Entender o concepto de normalización lingüística.- Coñecer o vocabulario relacionado coa saúde e identificar castelanismos léxicos.- Saber conxugar os verbos regulares.

32

- Coñecer as peculiaridades dalgúns verbos regulares.- Escribir correctamente palabras con b e con v, atendendo especialmente a aquelas que

poidan presentar interferencias co castelán.- Coñecer e aplicar algúns recursos poéticos básicos.


Última semana de abril e primeira quincena de maio.

1. Lectura e comentario: «Peito de lobo» (Castelao: Retrincos, ed. Galaxia). 2. Lingua: LINGUA E SOCIEDADE: A normalización lingüística. VOCABULARIO: Vocabulario

referido á saúde. Castelanismos léxicos. GRAMÁTICA: O verbo (2): verbos regulares e verbos con alternancia. ORTOGRAFÍA: Uso de b e v. OBRADOIRO DE LINGUA: Repaso de contidos. Mecanismos gramaticais de cohesión; os conectores.

3. Literatura: O xénero lírico. As figuras literarias. OBRADOIRO DE LITERATURA: Os caligramas.

4. Competencia lingüística: Comenta un texto argumentativo: a reclamación.


1.1. Le con fluidez un texto literario e realiza o comentario correspondente. 2.1. Entende o concepto de normalización lingüística. 2.2. Coñece o vocabulario relacionado coa saúde. 2.3. Identifica e corrixe algúns castelanismos léxicos. 2.4. Sabe conxugar os verbos regulares. 2.5. Sabe conxugar algúns verbos regulares con variacións ou que poden ofrecer certas

dúbidas respecto da súa regularidade. 2.6. Escribe correctamente palabras con b e con v. 3.1. Coñece e aplica algúns recursos poéticos básicos. 4.1. Analiza a estrutura e os recursos argumentativos dunha reclamación.


- Entender globalmente un texto oral ou escrito.- Aplicar o vocabulario aprendido.- Conxugar verbos regulares.- Escribir correctamente palabras con b e con v.- Identificar algunhas figuras literarias.

METODOLOXÍA



- Fixar hábitos de traballo: responder as actividades do libro, comprender a finalidade dos seus apartados, utilizar o dicionario de maneira mecánica e eficaz, facer clasificacións, redactar textos propios de forma ordenada, esforzarse por imitar modelos na produción

33

dos propios textos, etc.- A metodoloxía será activa e participativa, de maneira que facilite a aprendizaxe,


- Familiarizar o alumnado co manexo dalgunha gramática que lles poida axudar a solucionar dúbidas sobre os verbos. Por exemplo: Gramática da lingua galega. Síntese práctica (de Xosé Feixó Cid, en Edicións Xerais, 2008).

- Estimular no alumnado o interese por coñecer algúns autores clásicos da nosa literatura.

- Fomentar a curiosidade cara á investigación de temas concretos e o esforzo por presentar os traballos con corrección e limpeza.

- Fomentar o gusto pola lectura, proporcionando na aula material diverso e atractivo pertencente a distintos autores, estilos e xéneros.









- Suxírese buscar cantigas populares, analizalas (medida dos versos, rima, figuras literarias...) e cantalas (para reparar no peculiar ritmo de cada unha). Atoparanse algunhas na páxina: http://www.geocities.com/jacobo.geo/cantigas.html. Despois, pódese contar en prosa a historia de cada unha desas cantigas.

.FOMENTO DA LECTURA

- Lectura doutro relato de Castelao.

FOMENTO DAS TIC


- Escoita na Rede ou nun CD de cantigas tradicionais galegas.EDUCACIÓN EN VALORES

34

- Sensibilidade cara á poesía e a música como tipos especiais de comunicación entre os seres humanos.

- Valoración da amizade.- Actitude de respecto cara aos sentimentos dos demais.- Interese por algúns autores da nosa literatura.- Interese por coñecer os medios que a lei pon á nosa disposición para solucionar

conflitos de maneira civilizada.



- Competencia en comunicación lingüística- Ler de maneira comprensiva e comentar textos literarios, informativos e explicativos.- Comprender, compoñer e empregar distintos tipos de textos segundo a intención

comunicativa ou creativa.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.- Expresarse con corrección adecuando o discurso á situación comunicativa.- Asimilar as regras que rexen a formación e o uso correcto das palabras nunha lingua.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Valorar a práctica teatral como enriquecedora da expresión oral.

- Competencia matemática- Utilizar fórmulas matemáticas para expresar emocións.- Aplicar os coñecementos de creación de gráficos e táboas na resolución de

actividades e na interpretación de datos.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios e en Internet para ampliar coñecementos.

- Competencia social e cidadá- Sentir a lingua como parte da súa identidade colectiva.- Participar activamente nos traballos colectivos e nas representacións teatrais.- Analizar a importancia da publicidade nas condutas individuais.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de traballo que posibilitan a aprendizaxe individual e colectiva:

resumos, cadros, táboas...- Mostrar interese por coñecer as técnicas e mecanismos que inciden nunha mellor


- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Discriminar de maneira madura o que é realmente importante na vida e relativizar

outros aspectos materiais.- Mostrar interese por coñecer a historia das cousas que nos rodean.

- Competencia cultural e artística- Valorar a riqueza cultural e expresiva que ofrece calquera lingua, e recoñecela coma

35

un ben común que cómpre conservar e defender.- Valorar os textos dramáticos como manifestación artística e cultural.- Valorar as variedades xeográficas dunha lingua como parte das manifestacións

culturais dunha comunidade.

OBXECTIVOS

- Ler con fluidez un texto literario e realizar o comentario correspondente.- Recoñecer textos que expoñan o sentimento de pertenza á comunidade galegofalante.- Coñecer o vocabulario básico relacionado co cuarto de durmir.- Recoñecer os adverbios e a súa función, e identificar as distintas clases de adverbios e

locucións adverbiais.- Aplicar correctamente s ou x nas palabras que comezan por es- e ex-.- Recoñecer as características básicas do texto dramático.- Redactar textos propios seguindo determinadas estratexias creativas.


Segunda quincena de maio.

1. Lectura e comentario: «A camisa do home feliz» (Italo Calvino: Contos populares italianos, ed. Siruela).

2. Lingua: LINGUA E SOCIEDADE: Sentir. VOCABULARIO: O cuarto de durmir. GRAMÁTICA: Os adverbios. ORTOGRAFÍA: Palabras con es- e ex-. OBRADOIRO DE LINGUA: Repaso de contidos. Mecanismos gramaticais de cohesión; os conectores.

3. Literatura: O xénero dramático. OBRADOIRO DE LITERATURA: Taller de teatro. 4. Competencia lingüística: Comenta un texto explicativo.


1.1. Le un texto con fluidez e comprensión e coméntao seguindo uns criterios dados. 2.1. Recoñece textos que expoñan o sentimento de pertenza á comunidade

galegofalante. 2.2. Aplica noutros contextos o vocabulario básico estudado. 2.3. Identifica os adverbios e as locucións adverbiais e recoñece a súa función. 2.4. Clasifica os adverbios e locucións adverbiais segundo o significado que expresen. 2.5. Aplica correctamente s ou x nas palabras que comezan por es- e ex-. 3.1. Recoñece as características básicas do xénero teatral. 4.1. Analiza as características específicas dun texto explicativo.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Aplicar o vocabulario estudado na unidade.- Identificar e clasificar adverbios e locucións adverbiais.- Aplicar correctamente s ou x nas palabras que comezan por es- e ex-.- Recoñecer as características básicas do texto dramático.

36

METODOLOXÍA



- Fixar hábitos de traballo: responder as actividades do libro, comprender a finalidade dos seus apartados, utilizar o dicionario de maneira mecánica e eficaz, facer clasificacións, redactar textos propios de forma ordenada, esforzarse por imitar modelos na produción dos propios textos, etc.


- Estimular no alumnado o interese polo noso contorno natural.- Crear na aula un clima de confianza de maneira que os alumnos poidan sentirse

desinhibidos á hora de intervir oralmente e de participar nas actividades de dramatización.

- Estimular no alumnado o interese por coñecer algúns autores clásicos da nosa literatura.












- Suxírese organizar entre o alumnado unha representación teatral.- Se as circunstancias e o nivel da clase o permiten, aconséllase levar os alumnos e

37

alumnas a ver unha representación teatral. De volta á clase, poderán comentar que trazos característicos do texto teatral recoñeceron na obra.

FOMENTO DA LECTURA

- Lectura doutros textos relacionados co tema da lectura inicial da unidade.

FOMENTO DAS TIC



- Sensibilidade estética perante as producións literarias propias e alleas.- Valoración da igualdade e da dignidade das persoas.- Valoracion positiva daquilo que cada un ten, sen buscar máis aló do que podemos

conseguir.- Recoñecemento maduro do que realmente é importante na nosa vida, relativizando

outros bens ou aspectos materiais.



- Competencia en comunicación lingüística- Ler de maneira comprensiva e comentar textos literarios, técnicos e científicos.- Comprender, compoñer e empregar distintos tipos de textos segundo a intención



- Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico- Mostrar interese por coñecer o noso medio físico e valorar calquera actitude,

individual ou institucional, tendente á súa conservación.

- Competencia matemática- Comprender a importancia de interpretar correctamente a linguaxe científica.


coñecementos.

- Competencia social e cidadá38

- Valorar o labor de determinados colectivos a prol da normalización da nosa lingua e o seu empeño para que sexa recoñecida como «lingua de prestixio».




- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Recoñecer a importancia de facer as cousas «a tempo» e mostrar unha actitude

responsable cara ao traballo e á consecución dos seus obxectivos.- Reaccionar con madurez ante os conflitos e saber como resolvelos.- Valorar as relacións de amizade e gozar coas actividades colectivas.

- Competencia cultural e artística- Gozar coa lectura de bandas deseñadas e recoñecer o seu valor artístico, como obra

que combina a linguaxe plástica, iconográfica e verbal.

OBXECTIVOS

- Ler con fluidez un texto literario e realizar o comentario correspondente.- Recoñecer as funcións dos equipos de normalización lingüística.- Coñecer o vocabulario básico relacionado cos sentidos.- Recoñecer as oracións e as súas clases.- Identificar o suxeito e o predicado dunha oración.- Analizar e clasificar os distintos casos de oracións sen suxeito.- Escribir correctamente palabras con i, con x e con ll.- Analizar os elementos propios da linguaxe do cómic.- Redactar textos propios seguindo determinadas estratexias creativas.


Tres primeiras semanas de xunio.

1. Lectura e comentario: Fin de curso (cómic de Miguelanxo Prado). 2. Lingua: LINGUA E SOCIEDADE: Os Equipos de Dinamización da Lingua Galega

(EDLG). VOCABULARIO: Vocabulario referido aos sentidos. GRAMÁTICA: A oración. ORTOGRAFÍA: Uso de i, ll e x. OBRADOIRO DE LINGUA: Repaso de contidos. Mecanismos gramaticais de cohesión; os conectores.

3. Literatura: O cómic. OBRADOIRO DE LITERATURA: Taller de banda deseñada. 4. Competencia lingüística: Comenta un texto técnico ou científico.


1.1. Le e comenta un texto que combine texto e imaxe. 2.1. Recoñece as funcións dos Equipos de Normalización da Lingua Galega. 2.2. Aplica noutros contextos o vocabulario básico estudado. 2.3. Identifica oracións, recoñece se son simples ou compostas e clasifícaas segundo a

39

intención do emisor. 2.4. Identifica e analiza o suxeito e o predicado dunha oración. 2.5. Recoñece e analiza as distintas oracións sen suxeito. 2.6. Aplica correctamente as grafías i, x, ll. 3.1. Analiza os elementos dun cómic. 4.1. Analiza os trazos lingüísticos propios dos textos científicos, técnicos ou

humanísticos.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Recoñecer oracións, clasificalas e identificar o suxeito e o predicado.- Escribir correctamente palabras con i, con x e con ll.- Analizar os elementos propios da linguaxe do cómic.

METODOLOXÍA




- Espertar nos alumnos e alumnas o interese pola análise lingüística e pola interpretación gráfica dos elementos dos cómics, de maneira que poidan ser interpretados como unha expresión literaria e artística que vai máis alá dun mero entretemento.

- Fomentar a autoestima e valorar o esforzo e o traballo ben feito.- Estimular no alumnado o interese por coñecer algúns creadores clásicos de banda

deseñada mediante exemplos concretos, e algúns dos creadores galegos a través de páxinas web.



- Fomentar o interese por utilizar as TIC para buscar información de temas que lles resulten atractivos e non aproveitar unicamente as súas vantaxes para o xogo.


- Proba de avaliación correspondente á unidade que contén o CD-ROM de Avaliación.- Aplicación de modelo de proba de diagnóstico.- Seguimento da avaliación continua de cada alumno e alumna.- Anotacións no rexistro do profesor do desenvolvemento das catro habilidades básicas:


40






- Representar en forma de cómic un texto en prosa.- Acceder á páxina http://www.agpi.es/ e mostrarlles aos alumnos e ás alumnas os

traballos dalgúns dos ilustradores galegos.

FOMENTO DA LECTURA

- Lectura e análise doutros cómics.EDUCACIÓN EN VALORES

- Valoración da palabra e da argumentación como o único medio pacífico para defender as propias ideas.

- Fomento da autoestima.- Conciencia da importancia que ten a normalización dunha lingua, isto é, o seu uso en

calquera contexto, para a súa supervivencia e difusión.− Valoración do esforzo como único medio seguro para acadar boas cualificacións no

eido académico e, en xeral, para alcanzar os obxectivos propostos na vida.

3

41

SEGUNDO DA ESONÚMERO DE GRUPOS: 3




información que recibimos do noso contorno.- Manter unha actitude favorable cara á lectura.- Comprender, compoñer e comentar distintos tipos de textos.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que permita ampliar a capacidade

expresiva e comprensiva.- Asimilar as regras que rexen a formación, a relación e o uso correcto das palabras

nunha lingua.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas:


- Competencia matemática- Aplicar o razoamento dedutivo na resolución de actividades e xogos.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información na Rede como maneira de ampliar coñecementos.- Ler e interpretar noticias de xornais impresos ou dixitais.- Interpretar e describir imaxes.- Utilizar recursos audiovisuais como complemento da información que achega o libro.

- Competencia social e cidadá- Cooperar nos traballos colectivos e nos debates establecidos na aula.- Valorar a importancia do xogo como mecanismo de relación social e de

desenvolvemento individual.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe.- Aplicar en diferentes contextos os coñecementos adquiridos.- Realizar traballos de investigación en equipo para profundar na materia estudada.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Ler de maneira reflexiva e crítica e extraer conclusións.- Investigar de maneira autónoma e eficiente sobre os temas propostos.

- Expresión cultural e artística- Valorar o texto literario como unha manifestación artística e cultural de gran valor

dentro dunha comunidade.

42

- Valorar a arquitectura como unha manifestación da riqueza dun pobo.

OBXECTIVOS

- Ler un texto literario coa entoación adecuada e facer o seu comentario.- Recoñecer as características propias da noticia.- Ampliar o vocabulario básico relacionado cos xogos.- Recoñecer as palabras compostas e identificar os seus compoñentes.- Identificar o xénero dos substantivos e coñecer as regras de formación do feminino.- Diferenciar unha frase dunha oración.- Coñecer e aplicar as regras de acentuación.- Identificar textos literarios.- Describir os elementos do contorno.


Segunda quincena de setembro e primeira semana de outubro

1. Lectura e comentario: «Castelos na area» (Gonzalo Navaza: Erros e Tánatos, Edicións Xerais).

2. Lingua: COMUNICACIÓN: A noticia. VOCABULARIO: Os xogos. As palabras compostas. GRAMÁTICA: O xénero do substantivo. A oración e a frase. ORTOGRAFÍA: Acentuación.

3. Literatura: O texto literario. OBRADOIRO DE LITERATURA: Transformar textos literarios en non literarios e viceversa.

4. Competencia lingüística: Comentar un texto descritivo.


1.1. Le con fluidez e coa atención adecuada un texto narrativo e coméntao seguindo uns criterios dados.

2.1. Identifica as características propias da noticia como xénero periodístico. 2.2. Amplía o vocabulario básico relacionado cos xogos. 2.3. Identifica palabras compostas e recoñece a súa estrutura. 2.4. Identifica o xénero dos substantivos e aplica as regras de formación do feminino. 2.5. Recoñece a diferencia entre unha frase e unha oración. 2.6. Recoñece o suxeito e o predicado dunha oración e identifica as distintas frases que

a constitúen. 2.7. Coñece e aplica correctamente as regras de acentuación. 3.1. Recoñece as características que definen un texto como literario. 4.1. Comprende e identifica as características propias dun texto descritivo.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Realizar o comentario dun texto seguindo unhas pautas dadas.- Identificar o xénero dos substantivos e coñecer as regras de formación do feminino.- Diferenciar entre frase e oración.

43

- Recoñecer o suxeito e o predicado e identificar as frases que os constitúen.- Coñecer e aplicar as regras de acentuación.- Recoñecer as peculiaridades dos textos literarios.

METODOLOXÍA


e aprendizaxes que se irán traballando ao longo da unidade.- Pódese escoitar a lectura no CD-Audio antes de iniciar as actividades de comprensión

lectora.- Fixaranse hábitos de traballo como: responder as actividades do libro, utilizar de xeito

habitual o dicionario, facer cadros e clasificacións, redactar textos propios de forma ordenada, etc.


- Fomentarase no alumnado o interese polo aspecto lúdico e creativo da linguaxe.


- Proba de avaliación inicial que contén o CD-ROM de Avaliación.- Proba de avaliación correspondente á unidade 1 do CD-ROM de Avaliación.- Aplicación de modelo de proba de diagnóstico.- Seguimento da avaliación continua de cada alumno e alumna.- Anotacións no rexistro do profesor do desenvolvemento das catro habilidades básicas:



- Posible control temático.- Cadernos de Lingua (de Celia Díaz, na editorial Anaya).


- Fichas de reforzo e ampliación no caderno de Tratamento da diversidade.- Fichas de comprensión lectora e comentario en Lecturas complementarias.- Ficha do Material complementario para o desenvolvemento das competencias básicas.


- Seleccionar e comentar diferentes noticias periodísticas, en papel e dixitais.- Divididos en dous grupos, xogar a adiviñar construcións características da nosa

arquitectura popular (pontes, pazos, pombais...) mediante a descrición dos seus trazos.- Se o profesor o estima oportuno e as circunstancias o permiten, sería interesante visitar

a redacción dalgún periódico local. - Compoñer entre todos un ficheiro de xogos populares, coa información que achegue

44

cada alumno.

FOMENTO DA LECTURA

- Selección de textos literarios de distintos xéneros.- Plan lector dos libros de literatura xuvenil, que foron seleccionados pensando nos

alumnos de 2.º curso da ESO.

FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura inicial e doutros textos.- Busca de información en Internet.- Xogos interactivos de carácter educativo.


- Coidado na planificación e execución dos propios textos, revisión e autocorrección.- Valoración crítica dos textos periodísticos.- Valoración da importancia do xogo e do respecto das normas.- Interese polo enriquecemento do vocabulario.- Interese por participar activamente nas actividades orais e grupais.




información que recibimos do noso contorno.- Manter unha actitude favorable cara á lectura.- Comprender, compoñer e comentar distintos textos.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.- Asimilar as regras que rexen a formación, a relación e o uso correcto das palabras

nunha lingua.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas:


- Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico- Interesarse polo coñecemento do noso contorno natural e por utilizar correctamente a

terminoloxía que se refire a este.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Analizar a linguaxe específica da ficha técnica dunha película.

45

- Utilizar as TIC para obter información audiovisual.

- Competencia social e cidadá- Respectar e valorar a lingua propia e as doutras comunidades e países.- Valorar o labor de determinados colectivos a prol da normalización da nosa lingua e o

seu empeño para que sexa recoñecida como «lingua de prestixio».

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe: o subliñado e a organización

de ideas.- Aplicar noutros contextos os coñecementos adquiridos.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Mostrar unha actitude aberta e comprometida con respecto ao bilingüismo.

- Expresión cultural e artística- Valorar o bilingüismo como ben cultural dunha sociedade.- Exercitar a capacidade expresiva e creativa a través da redacción de textos.- Valorar a literatura popular como unha manifestación da riqueza cultural dun pobo.

OBXECTIVOS

- Ler un texto literario coa entoación adecuada e facer o seu comentario.- Valorar a riqueza do bilingüismo.- Ampliar o vocabulario básico relacionado coa flora e a fauna.- Formar palabras derivadas mediante a sufixación.- Coñecer as normas de formación do plural dos substantivos.- Identificar os compoñentes da frase e diferenciar as clases de frases.- Aplicar correctamente o til diacrítico en palabras con e e con o.- Coñecer as características propias da literatura popular ou tradicional.- Interpretar a ficha dunha película.


Tres últimas semanas de outubro

1. Lectura e comentario: «Volver» (Luís Seixido: O cazador de trolls, Ed. Sotelo Blanco).

2. Lingua: LINGUA E SOCIEDADE: O status das linguas. VOCABULARIO: A flora e a fauna. Os sufixos. GRAMÁTICA: O número do substantivo. A frase. ORTOGRAFÍA: O til diacrítico en palabras con e e con o. OBRADOIRO DE LINGUA: Identificar e organizar as ideas fundamentais dun texto.

3. Literatura: A literatura popular. 4. Competencia lingüística: A ficha dunha película.


1.1. Le con fluidez e atención un texto narrativo e coméntao seguindo uns criterios

46

dados. 2.1. Comprende os conceptos de bilingüismo e cooficialidade. 2.2. Utiliza en diversos contextos o vocabulario básico estudado. 2.3. Forma palabras novas engadindo sufixos ao lexema. 2.4. Forma o plural de substantivos dados. 2.5. Recoñece os elementos constitutivos dunha frase e clasifícaas segundo a súa

estrutura. 2.6. Aplica correctamente o til diacrítico en palabras con e e con o. 3.1. Comenta, a partir dun texto, as características propias da literatura popular. 4.1. Analiza a estrutura e o contido da ficha dunha película.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Formar palabras novas mediante o mecanismo da sufixación.- Formar o plural de substantivos dados.- Identificar os compoñentes dunha frase.- Clasificar as frases segundo a súa estrutura.- Aplicar o til diacrítico en palabras con e e con o.- Coñecer as características propias da literatura popular.

METODOLOXÍA



- Fixar hábitos de traballo: responder as actividades do libro, comprender a finalidade dos seus apartados, utilizar o dicionario, facer clasificacións, redactar textos propios de forma ordenada, asegurar a correcta asimilación de conceptos a través dunha práctica reiterada, etc.

- A metodoloxía será activa e participativa, de maneira que facilite a aprendizaxe, individual e colectiva e favoreza a adquisición das competencias básicas, en concreto a lingüística.

- Estimular no alumnado o interese pola literatura e pola cultura do seu pobo.- Facerlles ver aos alumnos e ás alumnas mediante exemplos a importancia de utilizar

correctamente (e evitando interferencias) as dúas linguas que comparten a oficialidade na nosa comunidade e que nos enriquecen como persoas e como parte dun colectivo.

- Fomentar no alumnado o interese polo aspecto lúdico e creativo da linguaxe.


- Proba de avaliación da unidade 2 que contén o CD-ROM de Avaliación.- Aplicación do modelo de proba de diagnóstico.- Seguimento da avaliación continua de cada alumno e alumna.- Anotacións no rexistro do profesor do desenvolvemento das catro habilidades básicas:


47


- Fichas de reforzo e ampliación no caderno de Tratamento da diversidade.- Fichas de comprensión lectora e comentario en Lecturas complementarias.- Ficha do Material complementario para o desenvolvemento das competencias básicas.


- Facer unha enquisa entre os maiores sobre o uso e o status do galego nos tempos da súa mocidade. A partir das achegas das enquisas, dialogar na clase acerca de como cambiou, co tempo, a maneira de percibir o galego na nosa sociedade.

- Buscar na Rede películas en galego e indicar os datos artísticos e técnicos.- Buscar información sobre personaxes fantásticos característicos da nosa mitoloxía e

poñela en común na clase. Recoméndase a consulta da Pequena mitoloxía de Galicia (de varios autores, en Edicións Xerais), así como das páxinas de Galicia espallada (http://www.galiciaespallada.com.ar/) e Galicia encantada (http://www.galiciaencantada.com/).

- Seleccionar na casa un conto tradicional e contalo na clase, atendendo á xestualidade e á modulación da voz.

FOMENTO DA LECTURA

- Plan lector dos libros de literatura xuvenil, que foron seleccionados pensando nos alumnos de 2.º curso da ESO.

FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura inicial e doutros textos.- Busca de información en Internet.- Visualización dalgunha película en galego. Pódese consultar a páxina da Axencia

Audiovisual Galega: http://www.axenciaaudiovisualgalega.org


- Autoesixencia na redacción de textos creativos persoais.- Actitude de respecto cara ás creacións alleas.- Actitude comprometida coa preservación dos bens naturais do noso contorno.- Valoración da lingua como elemento que configura a identidade e a cultura dun pobo.- Valoración da literatura popular como expresión dunha identidade colectiva.



- Competencia en comunicación lingüística48

- Desenvolver, a través dos distintos tipos de textos, a capacidade de delimitar a información que recibimos do noso contorno.

- Manter unha actitude favorable cara á lectura.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.- Asimilar as regras que rexen a relación e o uso correcto das palabras nunha lingua.- Ler de maneira comprensiva e comentar textos literarios.


- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios e en Internet para ampliar coñecementos.- Adquirir habilidades para seleccionar, tratar e interpretar a información con espírito

crítico e reflexivo.- Interpretar a información que achegan os mapas, os gráficos, as guías... e saber

describir un espazo a partir dela.

- Competencia social e cidadá- Valorar a importancia da descrición positiva das persoas que nos rodean para

establecer vínculos cordiais que faciliten a convivencia.- Rexeitar os prexuízos sociais e mostrar unha actitude receptiva cara aos demais.- Mostrar unha actitude positiva na resolución de conflitos e proposta de solucións.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe individual e colectiva.- Realizar traballos de investigación e reflexionar sobre a información acadada.- Aplicar noutros contextos os coñecementos adquiridos.- Aplicar procedementos lúdicos que contribúen ao gozo da materia.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Organizar as súas tarefas segundo un esquema de traballo e reaccionar

positivamente ante posibles adversidades.- Extraer ensinanzas dos textos lidos e aplicalas na vida real.

- Expresión cultural e artística- Valorar as manifestacións literarias como expresión dunha sensibilidade artística

individual que persegue o embelecemento da realidade.- Exercitar a creatividade a través da manipulación e da redacción de textos literarios.

OBXECTIVOS

- Ler de maneira comprensiva, con fluidez e coa entoación e pausas adecuadas.- Recoñer a diferenza entre unha noticia e unha noticia breve.- Ampliar o vocabulario básico relacionado co aspecto físico das persoas.- Recoñecer a relación semántica entre termos complementarios.- Identificar o adxectivo cualificativo e as súas características morfolóxicas.- Recoñecer o suxeito dunha oración e identificar o tipo de frases que poden realizar esta

función.- Aplicar o til diacrítico en palabras con a.- Recoñecer e analizar a estrutura dun texto narrativo.- Manexar e interpretar unha ruta.

49


Tres últimas semanas de novembro

1. Lectura e comentario: «A expedición» (Marilar Aleixandre: A expedición do Pacífico, Edicións Xerais).

2. Lingua: COMUNICACIÓN: A noticia breve. VOCABULARIO: O físico das persoas. Os termos complementarios. GRAMÁTICA: O adxectivo cualificativo. O suxeito: definición e identificación. ORTOGRAFÍA: O til diacrítico en palabras con a.

3. Literatura: O xénero narrativo: estrutura da narración. O diálogo na novela. OBRADOIRO DE LITERATURA: Manipular textos.

4. Competencia lingüística: A descrición dunha ruta.


1.1. Le un fragmento de texto coa fluidez e a comprensión adecuadas, e coméntao seguindo uns criterios dados.

2.1. Recoñece e redacta unha noticia breve. 2.2. Utiliza en diversos contextos o vocabulario básico estudado. 2.3. Recoñece os termos contrarios e identifica, dentro deles, os complementarios. 2.4. Recoñece o adxectivo cualificativo e as súas características morfolóxicas. 2.5. Nunha oración, identifica o suxeito e analiza os seus constituíntes. 2.6. Aplica correctamente o til diacrítico en palabras con a. 3.1. Recoñece as tres partes en que adoita estruturarse un texto narrativo: presentación,

desenvolvemento e desenlace. 4.1. Interpreta e describe unha ruta.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Comprender a relación semántica entre termos complementarios.- Coñecer a morfoloxía do adxectivo cualificativo.- Identificar o suxeito dunha oración.- Aplicar o til diacrítico en palabras con a.- Recoñecer a estrutura dun texto narrativo.

METODOLOXÍA



- Fixar hábitos de traballo.- A metodoloxía será activa e participativa, de maneira que facilite a aprendizaxe,


- Traballar o aspecto lúdico e creativo da linguaxe.

50

- Familiarizar o alumnado co manexo dalgunha gramática que lles poida axudar a solucionar dúbidas. Por exemplo: Gramática da lingua galega. Síntese práctica (de Xosé Feixó Cid, en Edicións Xerais, 2008).

- Fomentar a lectura a través de diferentes propostas e recursos que poidan motivar o seu interese cara a determinados temas.





- Fichas de reforzo e ampliación en Tratamento da diversidade.- Ficha de comprensión lectora e comentario en Lecturas complementarias e Fomento da

lectura.- Ficha do Material complementario para o desenvolvemento das competencias básicas.


- Levar algunhas fotos de famosos á clase e practicar a descrición oral.- Describir personaxes de ficción a partir de láminas ou imaxes.- Facer o propio autorretrato.- Invitar á clase algunha persoa que teña feito o Camiño de Santiago para que conte a

súa experiencia. A partir do seu relato, facer un mapa dos lugares por onde pasou.

FOMENTO DA LECTURA


FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura inicial e doutros textos.- Creación dun blog de viaxes coas achegas de cada un.


- Valoración dos textos creativos propios e respecto polas creacións alleas.- Valoración das persoas por como son e non polo que aparentan.- Respecto das normas de convivencia.- Valoración crítica dos textos periodísticos.

51



- Competencia en comunicación lingüística- Ler de maneira comprensiva e comentar textos literarios e informativos.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.- Asimilar as regras que rexen a relación e o uso correcto das palabras nunha lingua.- Comprender, compoñer e comentar distintos tipos de textos.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas:


- Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico- Coñecer o espazo no que se realizan determinadas actividades de lecer próximas aos

seus intereses e á súa vida cotiá.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios e en Internet para ampliar coñecementos.- Adquirir habilidades para seleccionar e interpretar a información con espírito crítico.- Manexar o dicionario de maneira habitual, correcta e mecánica.

- Competencia social e cidadá- Rexeitar os prexuízos sociais e mostrar unha actitude receptiva cara aos demais.- Respectar e valorar a diversidade lingüística.- Practicar o diálogo como forma razoada e tolerante de expresar as propias ideas e

escoitar as dos demais.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de traballo que melloran a aprendizaxe individual e colectiva.- Abstraer a información máis relevante dun texto e sistematizala nun esquema.- Incorporar de maneira eficaz os coñecementos adquiridos e saber aplicalos.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Reflexionar e expresar a opinión persoal respecto dun tema dado.- Desenvolver o pensamento propio e respectar o alleo.

- Expresión cultural e artística- Coñecer e valorar a produción literaria en galego e, en particular, dos nosos escritores

máis consagrados.- Exercitar a capacidade expresiva e creativa a través da redacción de textos literarios.- Valorar a expresión literaria como un modo de recrear a realidade cotiá.- Valorar a tradición como unha manifestación da riqueza cultural dun pobo.

OBXECTIVOS

- Ler con fluidez un texto literario e realizar o comentario correspondente.- Identificar algunhas formas de prexuízos lingüísticos.- Ampliar o vocabulario relacionado coa festa.- Identificar palabras polisémicas e homónimas.

52

- Recoñecer os adxectivos determinativos e coñecer o seu uso.- Identificar o suxeito axente e o suxeito paciente e diferenciar os distintos tipos de

oracións sen suxeito.- Coñecer e aplicar correctamente o til diacrítico.- Coñecer as características do conto e a diferenza entre final pechado e final aberto.- Interpretar e elaborar un tipo de texto de carácter informativo: o programa de festas.


Última semana de novembro e primeira quincena de decembro

1. Lectura e comentario: «Un tesouro» (Xosé Neira Vilas: Memorias dun neno labrego, Ediciós do Castro).

2. Lingua: LINGUA E SOCIEDADE: Prexuízos lingüísticos (1). VOCABULARIO: A festa. Palabras polisémicas e homónimas. GRAMÁTICA: Os adxectivos determinativos (1): usos especiais e particularidades. O suxeito (2): diferenza entre suxeito axente e suxeito paciente; tipos de oracións sen suxeito. ORTOGRAFÍA: O til diacrítico (3). OBRADOIRO DE LINGUA: O esquema de chaves.

3. Literatura: O conto. 4. Competencia lingüística: O programa de festas.


1.1. Le un texto coa fluidez e a comprensión adecuadas e coméntao seguindo unhas pautas dadas.

2.1. Identifica algunhas formas de prexuízos lingüísticos. 2.2. Aplica noutros contextos o vocabulario básico estudado. 2.3. Recoñece palabras polisémicas e homónimas. 2.4. Identifica os adxectivos determinativos e coñece os seus usos. 2.5. Diferencia entre suxeito axente e suxeito paciente e distingue os tipos de oracións

sen suxeito. 2.6. Coñece e aplica correctamente o til diacrítico. 3.1. Analiza as características do conto e o tipo de final. 4.1. Redacta un programa de festas seguindo un modelo.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Recoñecer palabras polisémicas e homónimas.- Identificar os adxectivos determinativos e coñecer algúns usos particulares.- Utilizar adecuadamente o til diacrítico.- Redactar correctamente textos persoais.

METODOLOXÍA


- Pódese escoitar a lectura no CD-Audio antes de iniciar as actividades de comprensión

53

lectora.- Fixar hábitos de traballo: responder as actividades do libro, identificar a finalidade dos

seus apartados, utilizar o dicionario e reparar no feito de que a maioría das palabras son polisémicas, facer clasificacións, redactar textos propios de forma ordenada, etc.


- Fomentar o aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Promover o desenvolvemento e a expresión do pensamento propio a partir da práctica

do debate. - Facer un repaso do trimestre.



comprensión oral, comprensión lectora, expresión escrita e expresión oral.MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE




- Se as circunstancias o permiten, visitar a Fundación Xosé Neira Vilas para coñecer algo máis sobre o autor e a súa obra. Pódese visitar tamén a súa páxina web: http://www.fundacionxoseneiravilas.com/

- Concurso de acentuación. Gañará o alumno que cometa menos fallos de acentuación en 100 palabras propostas polo profesor.

- Inventar historias a partir dunha secuencia muda de imaxes.- Elaborar un programa de festas para o Nadal.- Poñer en común as distintas maneiras de entender e vivir as festas de Nadal.

FOMENTO DA LECTURA

- Plan lector de literatura xuvenil, que foron seleccionados pensando nos alumnos de 2.º curso da ESO.

- Elaboración dunha ficha sobre a lectura seleccionada para este primeiro trimestre.

FOMENTO DAS TIC



54

- Valoración dos textos creativos propios e respecto polas creacións alleas.- Respecto pola diversidade lingüística e rexeitamento dos prexuízos.- Valoración das festas como unha manifestación da cultura popular.- Actitude conciliadora entre a tradición e a modernidade.



- Competencia en comunicación lingüística- Ler de maneira comprensiva e comentar textos literarios, informativos e descritivos.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.- Asimilar as regras que rexen a formación, a relación e o uso correcto das palabras.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas:


- Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico- Valorar a importancia da tradición oral na transmisión da lingua e da cultura en xeral.


- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios e en Internet para ampliar coñecementos.- Ler e interpretar reportaxes de xornais impresos ou dixitais.- Utilizar recursos audiovisuais como apoio e complemento da información que achega

o libro.- Interpretar e describir imaxes.

- Competencia social e cidadá- Valorar a importancia dos sentimentos e saber respectar tanto os propios coma os

alleos para establecer vínculos cordiais que faciliten a convivencia.- Mostrar unha actitude receptiva e comprensiva cara aos demais.


- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Desenvolver estratexias para controlar e manexar adecuadamente sentimentos coma

o medo.- Investigar de maneira autónoma e eficiente para realizar os traballos propostos.

- Expresión cultural e artística- Desenvolver a creatividade.- Valorar a literatura popular como unha parte privilexiada do noso acervo cultural.

55

OBXECTIVOS

- Ler con fluidez un texto literario e realizar o comentario correspondente.- Recoñecer as características propias da reportaxe como xénero periodístico.- Coñecer e utilizar verbos que indican accións relacionadas con manifestacións de

medo.- Diferenciar a familia léxica do campo semántico.- Coñecer as formas dos adxectivos determinativos —indefinidos, numerais,

interrogativos e exclamativos—, e aplicalas correctamente nas producións propias.- Recoñecer o predicado dunha oración e identificar o seu núcleo.- Coñecer e aplicar correctamente os signos de puntuación (coma, punto, punto e coma,

signos de interrogación e de admiración).- Recoñecer as características da microficción.- Redactar textos propios seguindo determinadas estratexias creativas.


Segunda e terceira semana de xaneiro

1. Lectura e comentario: «Os lobos» (Ánxel Fole: Á lus do candil, Ed. Galaxia). 2. Lingua: COMUNICACIÓN: A reportaxe. VOCABULARIO: O medo. Familia léxica e campo

semántico. GRAMÁTICA: Os adxectivos determinativos (2). O predicado. ORTOGRAFÍA: Signos de puntuación (1).

3. Literatura: A microficción. OBRADOIRO DE LITERATURA: Escribir sobre o medo. 4. Competencia lingüística: A descrición dun animal.



2.1. Recoñece as características dunha reportaxe. 2.2. Aplica noutros contextos o vocabulario básico estudado. 2.3. Diferencia entre familia léxica e campo semántico. 2.4. Recoñece e utiliza correctamente os adxectivos determinativos. 2.5. Nunha oración, recoñece o predicado e identifica o seu núcleo. 2.6. Coñece e aplica correctamente as regras de uso dos signos de puntuación. 3.1. Recoñece as características propias dos microrrelatos. 4.1. Describe adecuadamente un animal.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Coñecer a diferenza entre familia léxica e campo semántico.- Identificar e utilizar correctamente os adxectivos determinativos.- Utilizar correctamente os signos de puntuación.

METODOLOXÍA

56


- Fixar hábitos de traballo: buscar información na biblioteca e na Rede, facer cadros e esquemas, ler en voz alta para recoñecer a importancia dos signos de puntuación, comprender as actividades do libro e a finalidade dos seus apartados...; utilizar o dicionario correctamente e de maneira habitual, facer clasificacións, redactar textos propios de forma ordenada, etc.


- Fomentar no alumnado o interese polo aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Motivar o alumnado para que lea e goce coa lectura, ofrecéndolle diversidade de textos

e xéneros ata que atope «aquel» estilo ou xénero que lle preste.








- Buscar contos populares na Rede, tanto de Galicia como doutras culturas, e comentalos na clase. Propóñense os que aparecen no seguinte enderezo: http://www.cesarsalgado.net/contos/index.html

- Invitar os alumnos e alumnas a que recollan por escrito algún conto oral que coñezan.- Redactar cadanseu microrrelato e facer un concurso.- Elixir un animal que lles guste e facer unha presentación en PowerPoint sobre el.

FOMENTO DA LECTURA


FOMENTO DAS TIC


57


- Preocupación e autoesixencia por escribir de forma clara, limpa e ordenada.- Valoración dos sentimentos e actitude de respecto cara aos propios e aos dos demais.- Valoración crítica dos textos periodísticos.



- Competencia en comunicación lingüística- Ler de maneira comprensiva e comentar textos literarios, informativos e instrutivos.- Comprender, compoñer e empregar distintos tipos de textos segundo a intención

comunicativa ou creativa.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.- Asimilar as regras que rexen a relación e o uso correcto das palabras nunha lingua.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas:


- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios e en Internet para ampliar coñecementos.- Manexar o dicionario de maneira habitual, correcta e mecánica.- Navegar pola Rede de maneira responsable.

- Competencia social e cidadá- Respectar as leis e as normas de convivencia en xeral para manter a necesaria

harmonía social.- Rexeitar os prexuízos sociais e mostrar unha actitude receptiva cara aos demais.- Respectar e valorar a diversidade lingüística.- Comprender a importancia de respectar a privacidade propia e allea na Rede, así

como as habituais normas de educación.


- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Desenvolver o pensamento propio e respectar o alleo.- Utilizar a Rede, para informarse ou entreterse, con responsabilidade.

- Expresión cultural e artística- Exercitar a capacidade expresiva e creativa a través da redacción de textos literarios.- Valorar a expresión literaria como un modo de recrear a realidade cotiá.

OBXECTIVOS

- Coñecer algunhas consecuencias dos prexuízos lingüísticos.58

- Ampliar o vocabulario relacionado coa xustiza.- Identificar a relación semántica entre termos recíprocos.- Identificar as formas do pronome átono, así como as súas contraccións.- Identificar o predicado nominal e coñecer a súa estrutura.- Coñecer as regras de uso dos signos de puntuación, particularmente das parénteses e

as comiñas.- Saber cales son as características da novela que a definen como xénero e analizar a

persoa narrativa no fragmento dunha novela.- Interpretar e elaborar un texto instrutivo.


Última semana de xaneiro e primeira de febreiro

1. Lectura e comentario: «O encargo» (Andrea Maceiras: Proxecto Bolboreta, Edicións Xerais).

2. Lingua: LINGUA E SOCIEDADE: Prexuízos lingüísticos (2). VOCABULARIO: Vocabulario referido á xustiza. Termos recíprocos. GRAMÁTICA: Os pronomes persoais (1): o pronome átono. O predicado nominal. ORTOGRAFÍA: Signos de puntuación (2). OBRADOIRO DE LINGUA: O esquema de números e o cadro sinóptico.

3. Literatura: A novela. Elementos da narración (1): o narrador. 4. Competencia lingüística: Comentar e escribir un texto instrutivo.



2.1. Coñece algunhas consecuencias dos prexuízos lingüísticos. 2.2. Aplica noutros contextos o vocabulario básico estudado. 2.3. Identifica termos recíprocos. 2.4. Recoñece as formas átonas dos pronomes persoais, así como as formas que

resultan da súa concorrencia. 2.5. Diferencia na práctica o uso de te/che e lle/lles. 2.6. Recoñece oracións copulativas e analiza sintacticamente o predicado nominal. 2.7. Usa correctamente os signos de puntuación, particularmente as parénteses e as

comiñas. 3.1. Coñece as características da novela. 3.2. Identifica o tipo de narrador nun texto narrativo e sabe dicir se é omnisciente,

protagonista ou testemuña. 4.1. Coñece os trazos característicos dos textos instrutivos e sabe redactalos.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Recoñecer diferentes manifestacións dos prexuízos lingüísticos.- Identificar termos recíprocos.- Recoñecer e utilizar correctamente os pronomes persoais átonos.- Analizar sintacticamente unha oración copulativa sinxela.- Usar correctamente os signos de puntuación.

59

METODOLOXÍA



- Fixar hábitos de traballo: utilizar o dicionario, manexar unha gramática de apoio que axude a asimilar a colocación dos pronomes átonos, afianzar os conceptos mediante a práctica continuada, utilizar a Rede como fonte de información e apoio para o estudo, etc.


- Facer fincapé na necesidade dun control en relación co uso da Rede.- Motivar os alumnos e alumnas para que desenvolvan a súa creatividade.




.MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE




- Transformar o esquema de chaves proposto no «Obradoiro de lingua» da unidade 4 (páxina 70) nun esquema de números e nun cadro sinóptico.

- Facer unha enquisa entre os adultos do seu contorno máis próximo para coñecer o índice de uso do galego nos seus ámbitos laborais. Preguntarlles, así mesmo, pola actitude cara ao galego entre os compañeiros ou de cara ao público: móstranse receptivos, respectuosos, cómodos... co galego?; rexeitan o galego porque lles leva máis tempo tramitar calquera xestión que se o fan en castelán, ou porque o entenden pero non se manexan ben, ou porque lles dá vergonza, ou porque lles parece máis propio do ámbito familiar...?

- Buscar noticias en periódicos dixitais sobre o uso inadecuado da Rede por parte da xente nova e comentar as súas consecuencias.

FOMENTO DA LECTURA

- Lectura dalgún outro conto de Ánxel Fole.

60


- Valoración das leis e das normas en xeral como instrumentos necesarios para unha convivencia social en harmonía.

- Respecto pola diversidade lingüística e rexeitamento dos prexuízos.- Valoración da importancia de navegar pola Rede con control e precaución.



- Competencia en comunicación lingüística- Ler de maneira comprensiva e comentar textos literarios, expositivos e periodísticos.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.- Asimilar as regras que rexen a relación e o uso correcto das palabras nunha lingua.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas:


- Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico- Observar e interpretar a realidade para logo saber contala.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios e en Internet para ampliar coñecementos.- Manexar de maneira habitual e correcta o dicionario.- Desenvolver habilidades para interpretar a información que achegan os medios de

comunicación.

- Competencia social e cidadá- Respectar e valorar as diferentes capacidades de cada persoa en relación co

exercicio físico.- Recoñecer o papel social e informativo dos medios de comunicación.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar os coñecementos adquiridos en diferentes contextos.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Valorar a importancia do deporte como unha das pezas fundamentais para un

desenvolvemento físico e mental san.- Ler de maneira crítica e reflexiva os textos periodísticos.- Desenvolver a creatividade para elaborar textos propios.

- Expresión cultural e artística- Coñecer e valorar a obra de autores consagrados, tanto das nosas letras como

estranxeiros.

OBXECTIVOS 61

- Ler con fluidez un texto literario e realizar o comentario correspondente.- Recoñecer as características propias da crónica como xénero periodístico.- Coñecer o vocabulario básico relacionado co deporte.- Identificar a relación semántica entre termos antónimos.- Colocar adecuadamente o pronome átono na oración (enclítico ou proclítico).- Identificar o predicado verbal e coñecer a súa estrutura.- Empregar correctamente algunhas grafías que poden ofrecer dificultades.- Analizar os elementos da narración: personaxes e diálogo.- Interpretar e analizar un texto humanístico: o ensaio.


Segunda quincena de febreiro

1. Lectura e comentario: «Non te esquecerei» (Roald Dahl: Boy (relatos de infancia), Ed. Alfaguara-Obradoiro).

2. Lingua: COMUNICACIÓN: A crónica. VOCABULARIO: Vocabulario referido ao deporte. Termos antónimos. GRAMÁTICA: Os pronomes persoais (2): colocación do pronome átono. O predicado verbal. ORTOGRAFÍA: Uso do h.

3. Literatura: Elementos da narración (2): personaxes e diálogo. OBRADOIRO DE LITERATURA: Personaxes de ficción.

4. Competencia lingüística: O ensaio.


1.1. Le un texto narrativo con fluidez e coméntao seguindo uns criterios dados. 2.1. Identifica as características propias da crónica como xénero periodístico. 2.2. Aplica noutros contextos o vocabulario aprendido. 2.3. Identifica termos antónimos. 2.4. Coloca correctamente as formas átonas do pronome persoal: antes ou despois do

verbo. 2.5. Identifica as oracións predicativas e sabe cales son os elementos constitutivos do

predicado verbal. 2.6. Aplica correctamente as normas de uso do h. 3.1. Entende a diferenza entre personaxes principais e secundarios. 3.2. Nun texto narrativo, recoñece os fragmentos onde aparecen diálogos directos e

indirectos. 4.1. Comprende e analiza un ensaio.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Identificar palabras antónimas.- Utilizar correctamente as formas átonas dos pronomes persoais.- Saber cal é a estrutura básica do predicado verbal.- Escribir correctamente palabras con e sen h.

62

METODOLOXÍA


- Fixar hábitos de traballo: responder as actividades do libro, comprender a finalidade dos seus apartados, utilizar o dicionario de maneira habitual e mecánica, facer clasificacións, redactar textos propios de forma ordenada, utilizar modelos textuais para xerar os seus propios textos, etc.


- Incentivar no alumnado o gusto polos xogos lingüísticos, mediante propostas atraentes e lúdicas.

- Habituar os alumnos e as alumnas a fixarse nas palabras, para intentar comprender que significan, de onde proceden, cal pode ser a súa etimoloxía, que relación semántica hai entre elas, etc.

- Fomentar no alumnado o interese e o gusto pola lectura de textos periodísticos.- Espertar nos alumnos e alumnas o interese por personaxes inesquecibles tanto da

literatura autóctona como da literatura universal.PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN



MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE- Fichas de reforzo e ampliación en Tratamento da diversidade.- Ficha de comprensión lectora e comentario en Lecturas complementarias e Fomento da



- Converter a clase na redacción dun periódico. Por grupos, os alumnos e alumnas investigarán diferentes feitos de actualidade (sempre relacionados co seu centro de estudos) e redactarán a crónica correspondente.

- Elixir dous ou máis personaxes coñecidos (da literatura autóctona ou da universal) e inventar un diálogo entre eles.

- Visionar algunha curtametraxe ou o fragmento dunha longametraxe que conteña un diálogo interesante entre os personaxes e comentalo. Suxírese visitar a páxina http://www.culturagalega.org/avg/

FOMENTO DA LECTURA

- Lectura doutro texto de Roald Dahl que se axuste ao tema ou características da lectura inicial.


63

- Recoñecemento da importancia do deporte como medio para un desenvolvemento físico e mental san.

- Valoración da importancia que teñen os medios de comunicación na nosa sociedade, como elemento indispensable para coñecer os acontecementos que teñen lugar en calquera parte do mundo.

- Desenvolvemento dun espírito crítico e reflexivo para interpretar a información que achegan os medios de comunicación.

- Interese por coñecer algúns personaxes clásicos de literatura infantil e xuvenil.



- Competencia en comunicación lingüística- Ler de maneira comprensiva e comentar textos literarios, informativos e expositivos.- Desenvolver, a través dos distintos tipos de textos, a capacidade de delimitar a

información que recibimos do noso contorno.- Comprender, compoñer e empregar diferentes tipos de textos.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.- Asimilar as regras que rexen a formación e o uso correcto das palabras nunha lingua.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas.

- Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico- Interesarse polo coñecemento da nosa xeografía e por utilizar correctamente os

topónimos que a designan.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios e en Internet para ampliar coñecementos.- Manexar o dicionario de maneira habitual, correcta e mecánica.- Interpretar a información que achegan as mensaxes non verbais.

- Competencia social e cidadá- Recoñecer a importancia das leis como mecanismos para garantir o respecto e o uso

correcto da lingua.

- Competencia para aprender a aprender- Mostrar interese pola correcta realización de traballos de investigación e exposición.- Aplicar técnicas de traballo que posibilitan a aprendizaxe: resumos, cadros, táboas...- Incorporar de maneira eficaz os coñecementos adquiridos e saber aplicalos.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Recoñecer a importancia de reflexionar antes de actuar.

- Expresión cultural e artística- Coñecer a obra dalgúns dos autores galegos máis consagrados.- Interesarse polo coñecemento da nosa historia.

64

OBXECTIVOS

- Ler con fluidez un texto literario e realizar o comentario correspondente.- Utilizar correctamente os topónimos galegos e evitar as interferencias co castelán.- Coñecer e utilizar adecuadamente verbos de pensamento.- Formar palabras derivadas mediante a utilización de prefixos.- Saber conxugar os verbos regulares e aqueles que presentan variacións.- Diferenciar verbos transitivos/intransitivos e recoñecer o complemento directo dun

predicado verbal.- Empregar correctamente algunhas grafías que poden ofrecer dificultades.- Analizar os elementos da narración: o tempo e o espazo.- Redactar textos propios.


Tres primeiras semanas de marzo

1. Lectura e comentario: «O inglés» (Alfonso R. Castelao: Retrincos. Un ollo de vidro, Ed. Galaxia).

2. Lingua: LINGUA E SOCIEDADE: Os topónimos e as leis. VOCABULARIO: Verbos de pensamento. Os prefixos. GRAMÁTICA: O verbo (1): modelos regulares e verbos regulares con variacións. O complemento directo. ORTOGRAFÍA: Verbos acabados en -ber/-ver e -bir/-vir. OBRADOIRO DE LINGUA: O resumo.

3. Literatura: Elementos da narración (3): o tempo e o espazo. 4. Competencia lingüística: A linguaxe non verbal.


1.1. Le un texto con fluidez e comprensión e coméntao seguindo uns criterios dados. 2.1. Sabe que son os topónimos e coñece a normativa que regula a súa correcta

utilización. 2.2. Aplica noutros contextos o vocabulario básico estudado. 2.3. Forma correctamente palabras derivadas mediante a utilización de prefixos. 2.4. Conxuga correctamente verbos regulares que presentan variacións. 2.5. Recoñece o complemento directo nun predicado verbal e substitúeo polo pronome

átono correspondente. 2.6. Aplica correctamente b e v en verbos acabados en -ber/-ver e -bir/-vir. 3.1. Analiza o espazo e a orde temporal dos acontecementos nun fragmento narrativo. 4.1. Interpreta códigos non verbais e redacta textos propios.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Coñecer a normativa relacionada co uso dos topónimos galegos.- Formar palabras derivadas utilizando prefixos.- Conxugar correctamente verbos regulares e verbos regulares con variacións.- Recoñecer o complemento directo nun predicado verbal.- Escribir correctamente verbos rematados en -ber/-ver e en -bir/-vir.

65

METODOLOXÍA


- Fixar hábitos de traballo: responder as actividades do libro, utilizar o dicionario de maneira habitual, facer resumos, redactar textos propios de forma ordenada, reproducir modelos textuais dados para as propias producións, etc.


- A metodoloxía será activa e participativa, de maneira que facilite a aprendizaxe, individual e colectiva, e favoreza a adquisición das competencias básicas.

- Fomentar o gusto pola lectura proporcionando na aula material diverso e lecturas pertencentes a diferentes autores, xéneros e estilos.

- Fomentar o interese por coñecer algúns dos nosos escritores máis representativos.- Insistir na importancia de utilizar coa máxima corrección as dúas linguas cooficiais na

nosa comunidade, evitando castelanismos e asimilándoas como parte da nosa identidade persoal e colectiva.

- Aplicar na aula actividades lúdicas para xogar coa linguaxe, para investigar determinados temas, etc.

- Traballar con outros códigos comunicativos diferentes á lingua e facer fincapé na importancia da linguaxe non verbal.

- Facer un repaso do trimestre.








- Buscar información sobre o Desastre do 98 e pedirlles aos alumnos que fagan un resumo sobre aqueles acontecementos.

FOMENTO DA LECTURA

66

- Elaboración dunha ficha sobre a lectura seleccionada para este segundo trimestre.

FOMENTO DAS TIC

- Consulta da páxina http://toponimia.xunta.es/, sobre a toponimia de Galicia.


- Recoñecemento da importancia de reflexionar antes de actuar.- Valoración do diálogo como vehículo para unha convivencia social harmónica.- Interese por coñecer a xeografía da nosa comunidade e a toponimia correspondente.- Valoración da riqueza que significa o bilingüismo, así como da importancia de usar con

corrección e sen interferencias as dúas linguas oficiais da nosa comunidade. - Valoración das leis como mecanismos para garantir o respecto e o uso correcto da

lingua.



- Competencia en comunicación lingüística- Ler de maneira comprensiva e comentar textos literarios e periodísticos.- Comprender, compoñer e empregar distintos tipos de textos.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.- Asimilar as regras que rexen o uso correcto das palabras nunha lingua.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Expresarse con corrección adecuando o discurso á situación comunicativa.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas.

- Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico- Comprender a importancia do medio no desenvolvemento dos acontecementos e

mesmo na interpretación da realidade en cada época.- Mostrar interese pola gastronomía da nosa comunidade e por aprender os nomes

dalgúns produtos moi característicos.- Mostrar interese por coñecer a nosa xeografía, así como os topónimos que se usan

para referirse a ela.


- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información na Rede como maneira de ampliar coñecementos.- Ler e interpretar información de xornais impresos ou dixitais.

- Competencia social e cidadá- Respectar as opinións alleas, aínda que non coincidan coas propias.- Cooperar nos traballos de grupo e participar na expresión de opinións.

67

- Valorar a importancia de seguir hábitos de vida saudables.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de traballo que posibilitan a aprendizaxe: resumos, cadros, táboas...- Aplicar os coñecementos adquiridos noutros contextos.- Mostrar interese por coñecer as técnicas e mecanismos que inciden nunha mellor


- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Adoptar unha actitude crítica con respecto á información que achegan os medios

periodísticos.- Valorar a importancia dunha alimentación sa para o adecuado desenvolvemento físico

e mental.

- Expresión cultural e artística- Valorar o carácter expresivo da poesía e analizar algúns dos seus recursos propios.- Recoñecer o carácter expresivo da canción e valorar as manifestacións folclóricas

como parte do noso acervo cultural.

OBXECTIVOS

- Ler con fluidez un texto literario e realizar o comentario correspondente.- Recoñecer a columna como un xénero periodístico de opinión.- Coñecer o vocabulario básico relacionado cos alimentos.- Identificar topónimos.- Saber conxugar correctamente os verbos irregulares.- Recoñecer o complemento indirecto nunha oración.- Empregar correctamente algunhas grafías que poden ofrecer dificultades.- Recoñecer as peculiaridades da linguaxe poética e identificar certos recursos estilísticos

moi comúns.- Interpretar un plano.


Tres primeiras semanas de abril

1. Lectura e comentario: «Nos tempos da fame» (Manuel Rivas: Ela, maldita alma, Edicións Xerais).

2. Lingua: COMUNICACIÓN: A columna. VOCABULARIO: Os alimentos. Topónimos. GRAMÁTICA: O verbo (2): verbos irregulares. O complemento indirecto. ORTOGRAFÍA: Uso de n e ñ.

3. Literatura: A poesía (1): recursos estilísticos. OBRADOIRO DE LITERATURA: Cancións tradicionais. 4. Competencia lingüística: Interpretar un plano.


1.1. Le con fluidez un texto literario e realiza o comentario correspondente. 2.1. Recoñece as características dun artigo periodístico de opinión: a columna. 2.2. Coñece o vocabulario básico relacionado cos alimentos. 2.3. Recoñece e emprega correctamente algúns topónimos.

68

2.4. Conxuga correctamente os verbos irregulares. 2.5. Recoñece o complemento indirecto e substitúeo polo pronome átono

correspondente. 2.6. Emprega correctamente as grafías n/ñ en posición intervocálica. 3.1. Recoñece o particular uso da lingua nos textos poéticos e identifica algúns recursos

estilísticos. 4.1. Interpreta un plano.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Realizar o comentario dun texto seguindo unhas pautas dadas.- Conxugar correctamente os verbos irregulares- Recoñecer o complemento indirecto nunha oración.- Escribir correctamente palabras con n e con ñ.- Identificar algúns recursos estilísticos característicos da poesía.

METODOLOXÍA



- Fixar hábitos de traballo: responder as actividades do libro, comprender a finalidade dos seus apartados, utilizar o dicionario de maneira habitual e eficaz, manexar outros manuais de apoio para o estudo (enciclopedias, antoloxías, compilacións, etc.), facer clasificacións, redactar textos propios de forma ordenada, esforzarse por imitar modelos textuais para elaborar as propias producións, etc.


- Fomentar o aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Espertar no alumnado e traballar o espírito crítico necesario para interpretar os textos

xornalísticos e para desenvolver a súa propia opinión sobre sucesos de actualidade.- Favorecer no alumnado o desenvolvemento da sensibilidade necesaria para mellor

apreciar a poesía e, en xeral, as producións artísticas.- Fomentar o gusto pola lectura, proporcionando na aula abundante material e libros de

lectura pertencentes a distintos autores, xéneros e estilos.- Facerlles ver aos alumnos e ás alumnas as moitas posibilidades e vantaxes que ofrecen

os novos medios tecnolóxicos na busca de información, elaboración de traballos e presentacións, etc.




69





- Gravar o recitado de poemas por parte dos alumnos e analizalo en grupo.- Compoñer os seus propios poemas e facer un concurso.- Se fose posible, resultaría moi interesante invitar algún poeta ao colexio para que lea

algunhas das súas producións e explique como traballa: se todo é produto da inspiración, se a lectura e o coñecemento previos son imprescindibles, se é constante, se adoita deixarse influír polas tendencias do momento... Se non é posible a visita, pódeselles propoñer aos alumnos e alumnas que elixan un poeta galego actual e que elaboren unha entrevista coas preguntas que lle farían se tivesen a oportunidade.

- Analizar un suceso de actualidade e propoñerlles aos alumnos e alumnas que redacten un artigo de opinión, ben de forma individual, ben en grupos.

- Escoitar cantigas populares, e mesmo versións que se teñen feito delas. Pódense atopar algúns ejemplos interesantes na páxina:

- http://www.culturagalega.org/mega/audio.php?xenero=Folk&cod=fol- Facer unha investigación e preguntarlles ás persoas maiores que cancións tradicionais

recordan. Pódense gravar ou recompilar por escrito e compoñer unha antoloxía con elas.

.FOMENTO DAS TIC - Escoita dos sons dalgúns instrumentos tradicionais galegos na páxina do Arquivo Sonoro de Galicia: http://www.consellodacultura.org/asg/instrumentos/


- Sensibilidade cara á creación poética.- Aprecio polo patrimonio literario propio como expresión lingüística de identidade

colectiva e de cultura privilexiada.- Recoñecemento da importancia de alimentarse adecuadamente para un normal

crecemento e desenvolvemento persoal.- Valoración da lectura como unha actividade persoal que contribúe de maneira

extraordinaria ao noso enriquecemento como persoas.



- Competencia en comunicación lingüística- Ler de maneira comprensiva e comentar textos literarios e normativos.

70

- Desenvolver, a través dos distintos tipos de textos, a capacidade de delimitar a información que recibimos do noso contorno.

- Comprender, compoñer e empregar distintos textos segundo a intención comunicativa.

- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.- Expresarse con corrección e de maneira coherente.- Asimilar as regras que rexen a formación e o uso correcto das palabras nunha lingua.- Coñecer o uso dalgunhas vogais que poden ofrecer certa dificultade.

- Competencia no coñecemento e interacción co mundo físico- Mostrar interese por coñecer a nosa xeografía, así como polos xentilicios que

identifican os habitantes de cada zona.


coñecementos.

- Competencia social e cidadá- Valorar o labor social e institucional no recoñecemento e normalización dunha lingua e

analizar a situación real do galego nos distintos ámbitos da sociedade.- Reflexionar acerca da importancia da presenza social dunha lingua como medio para

acadar a súa normalización.- Valorar o patrimonio cultural, en xeral, e contribuír á súa normalización.- Recoñecer a necesidade dunhas normas para o correcto funcionamento da

sociedade, así como a importancia de respectalas.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de traballo que posibilitan a aprendizaxe.- Mostrar interese por coñecer as técnicas e mecanismos que inciden nunha mellor


- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Respectarse un mesmo e respectar a forma de ser dos demais, co fin de manter unha

convivencia harmónica.

- Expresión cultural e artística- Valorar os autores clásicos como modelo de manifestacións literarias posteriores.- Valorar o carácter expresivo da poesía.

OBXECTIVOS

- Ler con fluidez un texto literario e realizar o comentario correspondente.- Entender os conceptos de normalización lingüística e normalización cultural.- Coñecer o vocabulario básico relacionado coa forma de ser das persoas e recoñecer os

procedementos de formación dos xentilicios.- Coñecer as formas nominais dos verbos e identificar perífrases verbais.- Recoñecer o complemento circunstancial nunha oración.- Usar correctamente as vogais en palabras que poden ofrecer dificultades.- Identificar algúns recursos estilísticos moi frecuentes na poesía.- Recoñecer as características dos textos normativos.

71


Última semana de abril e primeira quincena de maio

1. Lectura e comentario: «Eleccións no instituto» (Alice Vieira: Caderno de agosto, Edicións Xerais).

2. Lingua: LINGUA E SOCIEDADE: Normalización lingüística e cultural. VOCABULARIO: Vocabulario referido ás formas de ser. Xentilicios. GRAMÁTICA: O verbo (3): as formas nominais e as perífrases verbais. O complemento circunstancial. ORTOGRAFÍA: Uso correcto das vogais. OBRADOIRO DE LINGUA: A cohesión textual (1).

3. Literatura: A poesía. Recursos estilísticos (2): recursos semánticos. 4. Competencia lingüística: O texto normativo.


1.1. Le con fluidez un texto literario e realiza o comentario correspondente. 2.1. Entende os conceptos de normalización lingüística e normalización cultural. 2.2. Aplica en distintos contextos os adxectivos estudados. 2.3. Relaciona os xentilicios cos topónimos correspondentes. 2.4. Coñece as formas nominais dos verbos. 2.5. Identifica e clasifica perífrases verbais segundo o matiz que expresen. 2.6. Identifica o complemento circunstancial e sabe que frases poden desempeñar esta

función. 2.7. Utiliza correctamente as vogais en palabras que poden ofrecer dúbidas. 3.1. Coñece e aplica algúns recursos poéticos básicos. 4.1. Identifica as características propias dun texto normativo.


- Entender globalmente un texto oral ou escrito.- Aplicar o vocabulario aprendido.- Recoñecer unha perífrase verbal.- Identificar o complemento circunstancial nunha oración.- Escribir correctamente palabras con vogais cuxo uso pode ofrecer dúbidas.- Identificar algunhas figuras literarias.

METODOLOXÍA



- Fixar hábitos de traballo: responder as actividades do libro, comprender a finalidade dos seus apartados, utilizar o dicionario de maneira mecánica e eficaz, facer clasificacións, redactar textos propios de forma ordenada e coherente, esforzarse por imitar modelos na produción dos propios textos, etc.

- A metodoloxía será activa e participativa, de maneira que facilite a aprendizaxe, individual e colectiva, e favoreza a adquisición das competencias básicas.

72

- Familiarizar o alumnado co manexo dalgunha gramática que lles poida axudar a solucionar dúbidas sobre as formas non persoais dos verbos e as perífrases verbais. Por exemplo: Gramática da lingua galega. Síntese práctica (de Xosé Feixó Cid, en Edicións Xerais, 2008).

- Estimular no alumnado o interese por algúns autores clásicos da nosa literatura.- Fomentar a curiosidade cara á investigación de temas concretos e o esforzo por

presentar os traballos con corrección e limpeza.- Fomentar o gusto pola poesía.








- Redactar leis que promovan o uso normalizado da lingua e a cultura galega en xeral.- Propoñer un tema e escribir un poema entre todos.- Escoitar algúns poemas na voz dos propios poetas, en:

http://www.culturagalega.org/especiais/poetasenarradores/- Suxerirlles aos alumnos e alumnas que redacten un texto coa súa opinión acerca da

lectura da unidade (ou sobre calquera outro tema). Facer fincapé na importancia de escribir segundo unhas pautas e mantendo a coherencia textual.

FOMENTO DAS TIC

- Consulta e utilización dos recursos que ofrece a páxina do Servizo de Normalización Lingüística da USC: http://www.usc.es/snl/


- Sensibilidade cara á poesía e a música como tipos especiais de comunicación.- Valoración da importancia de usar a lingua galega en calquera situación comunicativa,

como paso indispensable para acadar a súa normalización.- Valoración da importancia de respectar, conservar e protexer o patrimonio cultural para

a súa normalización.- Respecto cara ás opinións alleas, aínda que non sexan as propias.- Actitude de respecto cara aos sentimentos e a maneira de ser de cadaquén.

73

- Interese por algúns autores da nosa literatura, así como pola cultura popular.- Valoración das normas como un medio para garantir a orde e o correcto funcionamento

dos grupos sociais.



- Competencia en comunicación lingüística- Ler, entender e comentar textos literarios, periodísticos e administrativos.- Comprender, compoñer e empregar distintos tipos de textos.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que lle permita expresarse mellor.- Expresarse con corrección oralmente e por escrito.- Asimilar as regras que rexen a correcta construción gramatical nunha lingua.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios e en Internet para ampliar coñecementos.- Analizar e interpretar a información que achegan os medios de comunicación.- Interpretar a información que achega a imaxe como complemento ou apoio dun texto.

- Competencia social e cidadá- Respectar as quendas de palabra nunca entrevista ou en calquera outra forma de

comunicación verbal.- Coñecer o procedemento para presentar unha solicitude, así como os organismos que

a xestionan.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de traballo que posibilitan a aprendizaxe e a elaboración de textos.- Desenvolver a creatividade para compoñer e ilustrar poemas propios.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Discriminar de maneira madura o que é realmente importante na vida e relativizar

outros aspectos materiais.- Mostrar interese por coñecer a historia das cousas que nos rodean.

- Expresión cultural e artística- Valorar novas formas de creación poética.- Desenvolver o enxeño para crear xogos poéticos.

OBXECTIVOS

- Ler un texto literario coa entoación adecuada e facer o seu comentario.- Recoñecer as características propias da entrevista.- Coñecer o vocabulario básico relacionado coas compras.- Recoñecer os adverbios e a súa función, e identificar as distintas clases de adverbios e

locucións adverbiais.- Diferenciar oracións en voz pasiva e en voz activa.

74

- Utilizar correctamente os grupos consonánticos con l e r.- Coñecer outras manifestacións actuais da lírica.- Redacta un texto de carácter administrativo.


Segunda quincena de maio

1. Lectura e comentario: «O prezo dos bicos» (Paul Jennings: Vaiche boa!, Ed. Galaxia).

2. Lingua: COMUNICACIÓN: A entrevista. VOCABULARIO: As compras. Antropónimos. GRAMÁTICA: Os adverbios e as locucións adverbiais. O complemento axente. Ortografía: Grupos consonánticos (1): l e r.

3. Literatura: A poesía sen métrica. OBRADOIRO DE LITERATURA: Xogos poéticos. 4. Competencia lingüística: Un formulario.


1.1. Le un texto con fluidez e comprensión e coméntao seguindo uns criterios dados. 2.1. Identifica as características propias da entrevista como xénero periodístico. 2.2. Aplica noutros contextos o vocabulario básico estudado. 2.3. Identifica os adverbios e as locucións adverbiais e recoñece a súa función. 2.4. Clasifica os adverbios e locucións adverbiais segundo o significado que expresen. 2.5. Identifica unha oración en voz pasiva e recoñece a súa estrutura. 2.6. Utiliza correctamente os grupos consonánticos con l e con r. 3.1. Comenta as características propias de textos poéticos de verso libre, da poesía

visual e da prosa poética. 4.1. Redacta un formulario de solicitude.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Aplicar o vocabulario estudado na unidade.- Identificar e clasificar adverbios e locucións adverbiais.- Recoñecer o complemento axente nunha oración pasiva.- Escribir correctamente palabras con grupos consonánticos con r e con l.- Recoñecer e valorar novas formas de creación poética.

METODOLOXÍA




75


- Traballar o aspecto creativo da linguaxe.- Fomentar o interese por descubrir composicións poéticas peculiares.- Estimular no alumnado o interese por coñecer algúns creadores das novas formas de

poesía mediante exemplos concretos.- Explotar as posibilidades que ofrece a Rede para crear e divulgar novas formas de

creación poética.- Fomentar o gusto pola lectura, proporcionando na aula material diverso e atractivo

pertencente a distintos autores, estilos e xéneros.

.PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN







- Buscar información sobre o significado e a orixe do nome de cada un, e mesmo do patronímico.

- Por parellas, elaborar unha entrevista e representala na clase.- Facer un concurso coas creacións poético-plásticas que achegue cada un: colaxes,

acrósticos, poemas visuais, caligramas, etc.


- Sensibilidade estética perante as producións literarias propias e alleas.- Valoración crítica da información que achegan os medios de comunicación.- Valoración positiva daquilo que cada un ten, sen buscar máis aló do que podemos

conseguir.- Recoñecemento maduro do que realmente é importante na nosa vida, relativizando

outros bens ou aspectos materiais.- Valoración dos procedementos administrativos como o mecanismo correcto e necesario

para a comunicación entre os cidadáns e os organismos públicos.

76



- Competencia en comunicación lingüística- Ler de maneira comprensiva e comentar textos literarios.- Comprender, compoñer e empregar distintos tipos de textos segundo a intención


comprensión oral, comprensión lectora, expresión escrita e expresión oral.- Valorar a práctica teatral como enriquecedora da expresión oral.

- Competencia social e cidadá- Mostrar curiosidade por coñecer a diversidade de fala nas diferentes zonas.- Sentir a lingua como parte da súa identidade colectiva.- Participar activamente nos traballos colectivos e nas representacións teatrais.




- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Recoñecer a importancia de facer as cousas «a tempo» e mostrar unha actitude

responsable cara ao traballo e á consecución dos seus obxectivos.- Reaccionar con madurez ante os conflitos e saber como resolvelos.- Valorar as relacións de amizade e gozar coas actividades colectivas.

- Expresión cultural e artística- Recoñecer o teatro como manifestación artística e cultural, así como forma de

divertimento.- Valorar as variedades xeográficas dunha lingua como parte das manifestacións

culturais dunha comunidade.

OBXECTIVOS

- Ler con fluidez un texto literario e realizar o comentario correspondente.- Recoñecer textos nos que se reflicta o sentimento de pertenza á comunidade galego-

falante.- Coñecer o vocabulario básico estudado e identificar hipocorísticos.- Identificar as preposicións e as locucións prepositivas.- Recoñecer as oracións e as súas clases.- Utilizar correctamente os grupos consonánticos cultos con -cc- e con -ct-.- Analizar un fragmento teatral e clasificalo segundo corresponda a unha comedia, unha

77

traxedia ou un drama.- Redactar textos propios seguindo determinadas estratexias creativas e coa debida

cohesión.


Tres primeiras semanas de xuño

1. Lectura e comentario: «A arrasadeira» (Eduardo Blanco Amor: Os biosbardos, Ed. Galaxia).

2. Lingua: LINGUA E SOCIEDADE: Os bloques lingüísticos. VOCABULARIO: Verbos de acción e referidos a actitudes. Hipocorísticos. GRAMÁTICA: As preposicións e as locucións prepositivas. As clases de oracións. ORTOGRAFÍA: Grupos consonánticos (2): -cc- e -ct-. OBRADOIRO DE LINGUA: A cohesión textual (2).

3. Literatura: O teatro. 4. Competencia lingüística: Propaganda informativa.


1.1. Le e comenta un texto narrativo. 2.1. Recoñece textos que expoñan o sentimento de pertenza á comunidade

galegofalante. 2.2. Aplica noutros contextos o vocabulario básico estudado. 2.3. Identifica hipocorísticos e relaciónaos co nome propio correspondente. 2.4. Identifica as preposicións e as locucións prepositivas e recoñece a súa función. 2.5. Identifica e clasifica oracións. 2.6. Sabe cando se conservan os grupos -cc-/-ct- e cando se reducen a -c-/-t- ou

mesmo a Ø. 3.1. Coñece as características propias da comedia, da traxedia e do drama. 3.2. Coñece a estrutura dunha obra teatral e diferencia actos, cadros e escenas. 4.1. Redacta textos propios con corrección, utilizando os mecanismos de cohesión

textual necesarios.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Identificar e usar correctamente as preposicións.- Recoñecer oracións e clasificalas.- Utilizar correctamente -cc-/-c- e -ct-/-t- nas palabras vistas na unidade.- Coñecer as características propias dos principais subxéneros teatrais.

METODOLOXÍA


- Fixar hábitos de traballo: responder as actividades do libro, comprender a finalidade dos seus apartados, utilizar o dicionario de maneira mecánica e eficaz, facer clasificacións, redactar textos propios de forma ordenada, esforzarse por imitar modelos na produción

78

dos propios textos, etc.- A metodoloxía será activa e participativa, de maneira que facilite a aprendizaxe,


- Crear na aula un clima de confianza de maneira que os alumnos poidan sentirse desinhibidos á hora de intervir oralmente e de participar nas actividades de dramatización.

- Fomentar a autoestima e valorar o esforzo e o traballo ben feito.- Fomentar a curiosidade cara á investigación de temas concretos e o esforzo por

presentar os traballos con corrección e limpeza.- Fomentar o gusto pola lectura, proporcionando na aula material diverso e atractivo

pertencente a distintos autores, estilos e xéneros.- Facer un repaso do trimestre e unha revisión xeral do curso.








- Suxírese organizar entre o alumnado unha representación teatral.- Se as circunstancias e o nivel da clase o permiten, aconséllase levar os alumnos e

alumnas a ver unha representación teatral. De volta á clase, poderán comentar que trazos característicos do texto teatral recoñeceron na obra.

- Ver a gravación dalgunha obra teatral famosa.- Dedicar un tempo da clase a contar chistes e anécdotas relacionados coas

cualificacións escolares ou a fin de curso, co fin de fomentar a expresión oral e valorar o humor como forma de relativizar o trascendental da vida.


- Fomento da autoestima.- Valorar os textos dramáticos como manifestación artística e cultural.- Valoración do esforzo como único medio seguro para acadar boas cualificacións no eido

académico e, en xeral, para alcanzar os obxectivos propostos na vida.

79

4

TERCEIRO DA ESONÚMERO DE GRUPOS: 3




información que recibimos do noso contorno.- Comprender, compoñer e empregar distintos tipos de textos segundo a intención


expresiva e comprensiva.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía que conforman a lingua.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas:


- Competencia no coñecemento e interacción co mundo físico- Coñecer o espazo no que tiveron lugar certos acontecementos que conformaron a

nosa lingua e a nosa cultura.


ampliar coñecementos.

- Competencia social e cidadá- Cooperar nos traballos colectivos e nos debates establecidos na aula.- Mostrar unha actitude positiva e aberta ante temas sociais como o da inmigración.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe e a análise textual:

organización de información en parágrafos, táboas e cadros.


- Competencia cultural e artística- Valorar a importancia da tradición oral na transmisión da literatura e dos valores dun

pobo.- Mostrar interese por coñecer as orixes da nosa lingua e da nosa cultura.- Valorar os usos e costumes doutras culturas diferentes á propia.

80

OBXECTIVOS

- Ler un texto literario coa entoación adecuada e facer o seu comentario.- Comprender que é un texto e coñecer as distintas clases de textos segundo a canle de

transmisión, o tema e a intención comunicativa.- Ampliar o vocabulario básico relacionado coas emocións e sentimentos.- Identificar os parágrafos dun texto e saber dispoñer a información en parágrafos.- Aplicar correctamente as regras de acentuación.- Coñecer as distintas unidades lingüísticas e as disciplinas que se ocupan do seu

estudo.- Coñecer a formación da lingua galega e a súa evolución desde as súas orixes ata o

nacemento do galego-portugués.- Coñecer as principais características e mostras da literatura popular, tanto en prosa

como en verso.- Coñecer os recursos lingüísticos e literarios para crear adiviñas.


Segunda quincena de setembro e primeira semana de outubro

1. Análise de textos: Lectura e comentario de «Ilegal» (Fran Alonso: Cartas de amor, Edicións Xerais). O texto e a súa clasificación.

2. Lingua: VOCABULARIO: Emocións e sentimentos. OBRADOIRO DE LINGUA: Os parágrafos. ORTOGRAFÍA: Regras de acentuación. GRAMÁTICA: Unidades lingüísticas. LINGUA E SOCIEDADE: O galego, lingua románica. Voces patrimoniais, cultismos e semicultimos. Elementos de substrato e de superestrato. Nacemento do galego-portugués.

3. Literatura: A literatura popular, características e xéneros. A literatura popular en prosa: conto e lenda. A literatura popular en verso. COMENTARIO DE TEXTO: A lenda da Lagoa de Antela. OBRADOIRO DE LITERATURA: Adiviñas.


1.1. Le con fluidez e atención un texto e coméntao atendendo ás distiintas clasificacións textuais.

2.1. Coñece e aplica o vocabulario que conforma o campo semántico das emocións e sentimentos.

2.2. Diferencia parágrafos e identifica a idea central de cada un. 2.3. Aplica correctamente as regras de acentuación. 2.4. Discrimina as diferentes unidades lingüísticas. 2.5. Coñece a orixe e formación da lingua galega. 2.6. Diferencia palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos. 2.7. Recoñece os elementos de substrato e superestrato na lingua galega. 3.1. Recoñece as características propias da literatura popular e a clasificación dos

textos en prosa e en verso. 3.2. Recoñece os recursos propios das adiviñas.


81

- Identificar e clasificar un texto.- Comentar un texto seguindo uns criterios dados.- Aplicar correctamente as regras de acentuación.- Coñecer o nacemento do galego como lingua románica.- Diferenciar palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.- Identificar palabras de substrato e de superestrato.- Coñecer as principais características da literatura popular.- Clasificar textos de literatura popular en prosa e en verso.

METODOLOXÍA

- Repasar contidos xa estudados no curso anterior.- Escoitar a lectura da unidade no CD-Audio antes de realizar as actividades de

comentario correspondentes, co fin de fomentar a comprensión oral.- Fixar hábitos de traballo: responder as actividades do libro, comprender a finalidade de

cada apartado, utilizar o dicionario, facer clasificacións, cadros e esquemas, estudar a teoría co apoio dunha práctica continuada, etc.

- Traballar na aula a análise guiada de textos literarios.- Traballar os diferentes contidos da unidade a partir de textos relacionados co contorno

do alumnado, para contextualizalos en situacións próximas aos seus intereses.- Fomentar a busca, análise e interpretación da información a través de diferentes

medios.- Fomentar no alumnado o interese polo aspecto lúdico e creativo da linguaxe.

MATERIAIS CURRICULARES E OUTROS RECURSOS DIDÁCTICOS

- Libro do alumno, dicionarios.- CD-Audio coas lecturas iniciais.- Cadernos de Lingua (de Celia Díaz, na editorial Anaya) para reforzar o léxico, a

expresión escrita, a ortografía e mais a morfosintaxe.- Recursos que figuran no servidor de Anayadigital.com- Recursos fotocopiables de Tratamento da diversidade, Lecturas complementarias, e

Material complementario para o desenvolvemento das competencias básicas.


- Proba de avaliación inicial que contén o CD-ROM de Avaliación.- Proba de avaliación correspondente á unidade que contén o CD-ROM de Avaliación.- Seguimento da avaliación continua de cada alumno e alumna.- Anotacións no rexistro do profesor do desenvolvemento das catro habilidades básicas:



82

- Actividades de reforzo correspondentes á unidade 1 no caderno de Tratamento da diversidade.


- Fichas de reforzo e ampliación en Tratamento da diversidade.- Fichas de comprensión lectora e comentario en Lecturas complementarias.


- Invitar os alumnos e alumnas a que expresen oralmente as súas inquietudes e ilusións en relación coa nova etapa que empezan. Un compañeiro ou compañeira poderá actuar como moderador para que se respecten as quendas de palabra.

- Levar á clase diferentes tipos de textos e xustificar a súa clasificación.- Se o profesor ou a profesora o estima conveniente, sería interesante ver na clase (ou na

aula máis adecuada) algún documental de maneira que reparen en que se trata, neste caso, dun texto oral expositivo.

- Se o profesor ou profesora o considera conveniente e as circunstancias o permiten, sería interesante visitar algún castro ou algún museo para coñecer vestixios da nosa historia.

FOMENTO DA LECTURA

- Lectura de dous relatos de Cousas, de Castelao.- Plan lector dos libros de literatura xuvenil, que foron seleccionados pensando nos

alumnos da ESO.- Proponse ademais a lectura dalgún fragmento destas obras: Historia de Galicia (de

Pepe Carreiro, A Nosa Terra, 2000) e Contos populares galegos (de Henrique Harguindey e Maruxa Barrio, en Galaxia, col. Árbore, 1995).

FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura inicial.- Busca de información en Internet.- Acceso ás páxinas web apuntadas na unidade.- Lectura dalgunha das lendas e textos que figuran na páxina web de Galicia encantada:

http://www.galiciaencantada.com

83


- Coidado na planificación e execución dos propios textos, revisión e autocorrección.- Actitude positiva e aberta fronte a temas de carácter social, como a inmigración.- Interese por coñecer a orixe e evolución histórica do galego.- Actitude reflexiva e esixente no uso da lingua.- Curiosidade por coñecer a riqueza da nosa literatura popular.




información que recibimos do noso contorno.- Comprender, compoñer e comentar textos narrativos.- Asimilar as regras que rexen a formación e uso das palabras na lingua.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que permita ampliar a capacidade

expresiva e comprensiva.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía que conforman a lingua.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades

básicas: comprensión oral, comprensión lectora, expresión escrita e expresión oral.

- Competencia matemática- Aplicar o razoamento dedutivo na resolución de actividades e xogos.


ampliar coñecementos.- Adquirir habilidades para seleccionar e interpretar a información a través das TIC.

- Competencia social e cidadá- Interesarse por coñecer as orixes dos antropónimos e a súa distribución na

comunidade.- Valorar a importancia das tradicións que reflicten o sentir e as crenzas dun pobo.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe e a análise textual.- Buscar información no contorno e transformala nun texto coherente.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Ler de maneira reflexiva e crítica e extraer conclusións.

84

- Realizar traballos de investigación de maneira reflexiva e autónoma.- Esforzarse por comprender os diferentes textos instrutivos para facilitar accións.

- Competencia cultural e artística- Valorar as primerias manifestacións literarias da nosa lingua, como expresión da

sensibilidade artística individual e manifestación dos valores propios dunha época.- Mostrar interese por coñecer a evolución histórica da nosa lingua.- Exercitar a expresión creativa a través da redacción de textos literarios.

OBXECTIVOS

- Ler con fluidez e comprensión un texto narrativo e comentalo seguindo uns criterios.- Coñecer os elementos propios dos textos narrativos.- Coñecer a orixe e significado dos nomes e apelidos máis comúns.- Analizar as características propias dos textos instrutivos.- Aplicar correctamente o til diacrítico.- Descompoñer as palabras nos seus compoñentes e recoñecer o significado dos

prefixos e sufixos máis comúns.- Clasificar as palabras segundo os seus constituíntes e entender o concepto de familia

léxica.- Coñecer a situación do galego na Idade Media e recoñecer algunhas características

lingüísticas do galego medieval.- Coñecer as principais características e xéneros da literatura galego-portuguesa

medieval.- Identificar as características e recursos formais das cantigas de amigo.


Tres últimas semanas de outubro

1. Análise de textos: Lectura e comentario de «Tristán García» (Álvaro Cunqueiro: Os outros feirantes). O texto narrativo.

2. Lingua: VOCABULARIO: Os antropónimos. OBRADOIRO DE LINGUA: Instrucións e parágrafos de secuencias. ORTOGRAFÍA: O til diacrítico. GRAMÁTICA: As palabras e a súa estrutura. Clases de palabras. Familia léxica. LINGUA E SOCIEDADE: O galego na Idade Media.

3. Literatura: A literatura medieval: características, intérpretes e xéneros. A cantiga de amigo. COMENTARIO DE TEXTO: «Levous’ a louçana». OBRADOIRO DE LITERATURA: Unha cantiga de amigo.


85

1.1. Le con fluidez e atención un texto narrativo e analiza os elementos que lle son propios: narrador, personaxes, espazo, tempo e argumento.

2.1. Coñece a orixe, formación e significado dalgúns antropónimos. 2.2. Analiza un texto instrutivo. 2.3. Aplica correctamente o til diacrítico. 2.4. Analiza o lexema e os morfemas dunha palabra dada. 2.5. Recoñece palabras formadas por prefixación e sufixación e explica o significado

dalgúns sufixos derivativos e alterativos. 2.6. Diferencia palabras simples, derivadas, compostas e parasintéticas, e forma

familias léxicas. 2.7. Coñece a situación do galego na Idade Media e identifica algunhas das súas

características lingüísticas. 3.1. Coñece a orixe e o corpus da literatura galego-portuguesa medieval. 3.2. Identifica e comenta cantigas de amigo.


- Comprender de maneira global un texto, oral ou escrito, e realizar o seu comentario.- Aplicar correctamente o til diacrítico.- Analizar os elementos que forman unha palabra e formar familias léxicas.- Coñecer a situación do galego na Idade Media.- Coñecer a orixe e o corpus da literatura galego-portuguesa medieval.

METODOLOXÍA

- Fomentar no alumnado o manexo do dicionario e o acceso a diferentes materiais de consulta.

- Escoitar a lectura da unidade no CD-Audio antes de realizar as actividades de comentario correspondentes, co fin de fomentar a comprensión oral.

- Traballar o aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Fixar hábitos de traballo: analizar e redactar textos de acordo cunhas pautas; asegurar

a correcta asimilación de conceptos a través dunha práctica continuada; utilizar a Rede para obter información, etc.

- Estimular no alumnado o interese pola poesía e por coñecer as primeiras manifestacións líricas da nosa literatura.

- Traballar os diferentes contidos da unidade a partir de textos próximos aos intereses do alumnado.

- Fomentar a busca, análise e interpretación da información a través das TIC.


86

- Proba de avaliación correspondente á unidade que contén o CD-ROM de Avaliación.- Seguimento da avaliación continua de cada alumno e alumna.- Anotacións no rexistro do profesor do desenvolvemento das catro habilidades básicas:







- Recitar as cantigas de amigo creadas na aula e elixir unha música de fondo axeitada para presentala ante os compañeiros e compañeiras.

- Propoñer que vexan unha película (se pode ser, Tristán e Isolda) e que analicen Nela os elementos narrativos apuntados na unidade.

- Facer unha listaxe colectiva de hipocorísticos co nome de pía correspondente.- Facer unha listaxe de todos os apelidos da clase e intentar explicar a súa orixe.- Levar á clase diferentes tipos de textos instrutivos e anlizalos segundo as

características estudadas.- Propoñer un traballo de investigación acerca do Samaín na nosa comunidade.

FOMENTO DA LECTURA

- Lectura doutro texto narrativo, «Camiño de Fisterra», de Miguel Vázquez Freire, no libro Proxecto Pomba Dourada, Edicións Xerais.

FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura inicial.- Busca de información en Internet e acceso ás páxinas web apuntadas na unidade.


- Interese por coñecer a orixe e significado do propio nome e apelido, parte esencial da

87

nosa identidade.- Valoración de diversas manifestacións literarias como fonte de pracer e divertimento.- Aprecio polo patrimonio literario propio como expresión lingüística da identidade

histórica e colectiva.- Valoración das primeiras manifestacións líricas da nosa literatura e interese por

interpretar a súa simboloxía.



- Competencia en comunicación lingüística- Ler, comentar e compoñer textos descritivos, tanto literarios como non literarios.- Desenvolver, a través dos distintos tipos de textos, a capacidade de delimitar a

información que recibimos do noso contorno.- Comprender a importancia dos aspectos non verbais na comunicación oral.- Adquirir progresivamente o vocabulario adecuado para ampliar a capacidade

expresiva.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía que conforman a lingua.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades

básicas.

- Competencia no coñecemento e interacción co mundo físico- Coñecer e valorar o contorno natural privilexiado do que gozamos e ser conscientes

da incidencia que a actuación individual ten no medio.- Sabe describir con propiedade o mundo físico que o rodea.

- Competencia matemática- Interpretar correctamente a información presentada como estatísticas ou gráficos.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en enciclopedias, dicionarios ou en Internet.- Interpretar mapas e linguaxe iconográfica.

- Competencia social e cidadá- Valorar a importancia da descrición na identificación de lugares, obxectos e persoas.- Recoñecer o carácter plurinlingüe da maior parte dos países, así como a importancia

e a trascendencia de que unha lingua teña carácter oficial.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe e a análise textual.

88

- Habituarse a seguir uns pasos dados á hora de organizar a tarefa encomendada.- Esforzarse por seguir un guión establecido nos comentarios de texto.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Mostrar unha actitude aberta e comprometida con respecto á diversidade lingüística.- Esforzarse por realizar os traballos propostos de maneira autónoma e responsable.

- Competencia cultural e artística- Recoñece o carácter universal de determinados mitos e elementos tradicionais.- Valorar o plurilingüismo como realidade universal que enriquece a individuos e pobos.- Valorar as primeiras manifestacións literarias da nosa lingua.- Valorar o carácter expresivo dalgúns recursos literarios, como a metáfora.

OBXECTIVOS

- Ler con fluidez e comprensión un texto narrativo e comentalo seguindo uns criterios.- Identificar as características do texto descritivo.- Coñecer o vocabulario básico do campo semántico do tempo atmosférico.- Esforzarse nos traballos en grupo e na realización de exercicios de expresión oral.- Aplicar correctamente os signos de puntuación.- Identificar substantivos morfolóxica e sintacticamente e clasificalos.- Recoñecer o xénero dos substantivos e saber formar o feminino e o plural.- Comprender o concepto de plurilingüismo.- Coñecer as principais características das cantigas de amor.


Tres primeiras semanas de novembro

1. Análise de textos: Lectura e comentario dun fragmento de Pel de lobo (Xosé Miranda, Edicións Xerais). O texto descritivo.

2. Lingua: VOCABULARIO: O tempo atmosférico. OBRADOIRO DE LINGUA: A improvisación. ORTOGRAFÍA: Signos de puntuación (1): punto, coma, punto e coma. GRAMÁTICA: O substantivo. Clasificación. Xénero e número. LINGUA E SOCIEDADE: O plurilingüismo.

3. Literatura: A cantiga de amor. COMENTARIO DE TEXTO: «Vi eu donas, sehnor». OBRADOIRO DE LITERATURA: Metáforas.


1.1. Le con fluidez e atención un texto e identifica as características do texto descritivo. 2.1. Coñece e aplica o vocabulario que conforma o campo semántico do tempo

89

atmosférico. 2.2. Realiza unha exposición oral de maneria improvisada. 2.3. Aplica correctamente o punto, a coma e o punto e coma. 2.4. Identifica substantivos morfolóxica e sintacticamente e clasifícaos segundo o seu

significado e segundo a súa estrutura. 2.5. Identifica substantivos femininos e masculinos e forma o feminino de substantivos

dados. 2.6. Forma o plural de substantivos simples e compostos. 2.7. Comprende o concepto de plurilingüismo e enténdeo como unha realidade de

carácter universal. 3.1. Identifica e comenta cantigas de amor. 3.2. Recoñece e crea metáforas.


- Comentar un texto seguindo uns criterios dados.- Identificar as características do texto descritivo.- Aplicar correctamente o punto, a coma e o punto e coma.- Identificar substantivos e clasificalos.- Formar o feminino e o plural de substantivos dados.- Comprender o concepto de plurilingüismo.- Identificar e comentar cantigas de amor.

METODOLOXÍA


- Insistir na importancia de ter unha gramática á man como material de apoio, agora que empezan coa análise sintáctica das unidades da lingua.

- Crear na aula un ambiente distendido para que os alumnos e as alumnas se sintan a gusto para expresarse oralmente.

- Traballar na aula a análise guiada de textos literarios.- Facer esquemas e cadros de maneira habitual.- Traballar os diferentes contidos da unidade a partir de textos relacionados co contorno

da nosa comunidade, para contextualizalos en situacións próximas ao alumnado.- Fomentar a busca, análise e interpretación da información a través de diferentes

medios.- Fomentar no alumnado o interese polo aspecto lúdico e creativo da linguaxe.


90








- Buscar información na Rede sobre os autores de cantigas de amor que aparecen na Antoloxía da unidade ou sobre outros que propoña o profesor ou profesora.

- Expoñer na clase, oralmente, a información que teñan obtido.FOMENTO DA LECTURA

- Lectura doutro texto descritivo, «A rapaza da caixa de marmelo», de Manuel Rivas, no libro O lapis do carpinteiro.

FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura inicial.- Escoita da Escolma poético-musical galega. Casete n.º 1 e 1 bis: Lírica galego-portuguesa. Consellería de Educación e Ordenación Universitaria, Dirección de Política Lingüística, 1990.


- Valoración e actitude aberta fronte á diversidade lingüística, como unha realidade de carácter universal e enriquecedora da cultura dos pobos.

- Valoración dos textos poéticos como medio para desenvolver a sensibilidade estética e estimular a imaxinación.

- Actitude reflexiva e esixente no uso da lingua.

91

- Aprecio polo patrimonio literario propio como expresión lingüística da identidade histórica e colectiva.

- Coidado na planificación e execución dos propios textos, revisión e autocorrección.




información que recibimos do noso contorno.- Ler, comentar e compoñer textos dialogados.- Valorar a importancia da expresión oral fluída e correcta en todas as actividades da

vida académica e cotiá.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía que conforman a lingua.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades


- Competencia no coñecemento e interacción co mundo físico- Comprender como incide o contorno no desenvolvemento do carácter e dos hábitos

dunha persoa.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en enciclopedias, dicionarios ou en Internet.- Interpretar información presentada mediante mapas.

- Competencia social e cidadá- Cooperar nos traballos colectivos e nos debates establecidos na aula.- Practicar o diálogo como forma de expresar as propias ideas e escoitar as dos

demais.- Coñecer o estatus legal e social das distintas linguas do Estado español.- Comprender a información que transmiten os textos literarios acerca do contorno

físico e social no que se producen.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe e a análise textual.- Buscar información e transformala en coñecemento propio.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal

92

- Ler de maneira reflexiva e crítica e extraer conclusións.- Investigar de maneira autónoma e eficiente sobre os temas propostos.

- Competencia cultural e artística- Valorar o texto literario como manifestación artística e cultura de gran valor.- Redactar textos propios con certa pretensión literaria.- Mostrar unha actitude aberta e comprometida con respecto á diversidade lingüística e

cultural do Estado español.

OBXECTIVOS

- Comprender as características esenciais dun texto dialogado, as súas características lingüísticas e as marcas ortográficas correspondentes.

- Ampliar o vocabulario básico relacionado coa forma de ser.- Expoñer traballos oralmente, con corrección e seguindo uns pasos dados.- Aplicar correctamente os signos de puntuación.- Identificar e clasificar adxectivos, aplicar as regras de concordancia e coñecer os

distintos graos nos que pode aparecer.- Coñecer as linguas que se falan na Península Ibérica e o estatus de cada unha.- Coñecer as características propias das cantigas de escarnio e maldicir, e comentalas

seguindo uns criterios dados.


Última semana de novembro e primeira quincena de decembro

1. Análise de textos: Lectura e comentario dun fragmento da novela policíaca A praia dos afogados (Domingo Villar, ed. Galaxia). O texto dialogado.

2. Lingua: VOCABULARIO: Formas de ser. OBRADOIRO DE LINGUA: A exposición oral. ORTOGRAFÍA: Signos de puntuación: dous puntos, puntos suspensivos, raia. GRAMÁTICA: O adxectivo cualificativo. Clases, xénero e número. Graos do adxectivo e partículas comparativas. LINGUA E SOCIEDADE: As linguas da Península Ibérica.

3. Literatura: A cantiga de escarnio e maldicir. COMENTARIO DE TEXTO: «Quem a sesta quiser dormir». OBRADOIRO DE LITERATURA: Caricaturas.


1.1. Comenta un texto e analiza as características lingüísticas e as marcas gráficos dun texto dialogado.

2.1. Coñece e aplica o vocabulario que conforma o campo semántico das formas de ser. 2.2. Realiza unha exposición oral sobre un tema dado.

93

2.3. Aplica correctamente os signos de puntuación: dous puntos, puntos suspensivos e raia.

2.4. Identifica e clasifica adxectivos. 2.5. Aplica as normas de concordancia do adxectivo, escribindo femininos e plurais

Boutros dados. 2.6. Diferencia os graos do adxectivo e aplica correctamente as partículas comparativas. 2.7. Identifica as linguas da Península Ibérica e sabe cal é o seu estatus oficial. 3.1. Recoñece as características propias da cantiga de escarnio e maldicir e comenta un

texto representativo do xénero. 3.2. Recoñece os recursos propios da caricatura.


- Comprender de maneira global un texto, oral ou escrito, e realizar o seu comentario.- Aplicar correctamente os signos de puntuación.- Coñecer a diversidade lingüística da Península Ibérica.- Identificar e clasificar adxectivos.- Aplicar as partículas comparativas adecuadas na formación de adxectivos en grao

comparativo.- Coñecer as características propias da cantiga de escarnio e maldicir.

METODOLOXÍA

- Fomentar no alumnado o manexo do dicionario e diferentes materiais de consulta.- Escoitar a lectura da unidade no CD-Audio antes de realizar as actividades de

comentario correspondentes, co fin de fomentar a comprensión oral.- Traballar o aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Fixar hábitos de traballo: analizar e redactar textos de acordo cunhas pautas; asegurar


- Estimular no alumnado o interese pola poesía e por coñecer as primeiras manifestacións líricas da nosa literatura.


- Fomentar a busca, análise e interpretación da información a través das TIC.- Insistir na utilidade e importancia de facer esquemas para estudar, para recoñecer a

estrutura dun texto dado, para estruturar un texto propio, etc.- Facer un resumo do trimestre na terceira semana de decembro.


- Proba de avaliación correspondente á unidade que contén o CD-ROM de Avaliación.94

- Seguimento da avaliación continua de cada alumno e alumna.- Anotacións no rexistro do profesor do desenvolvemento das catro habilidades básicas:







- Dividir a clase en grupos e compoñer cada un unha cantiga de escarnio sobre un tema de actualidade. Os alumnos e alumnas deberán utilizar a ironía, ademais doutros recursos propios do xénero, pero coidando sempre de manter o respecto.

- Recitar a cantiga ante os compañeiros e compañeiras.- Mostrar na clase máis láminas de caricaturas que sirvan de apoio ás creacións escritas

dos alumnos e alumnas.

FOMENTO DA LECTURA

- Lectura doutro fragmento dun relato policíaco: O signo dos catro (Arthur Conan Doyle, ed. Galaxia).


FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura inicial.- Busca de información en Internet para ampliar contidos.


- Valoración dos textos poéticos como medio para desenvolver a sensibilidade estética e estimular a imaxinación.

- Aprecio polo patrimonio literario propio como expresión da identidade colectiva.- Respecto cara aos demais á hora de realizar retratos e caricaturas.

95

- Coidado na planificación e execución dos propios textos, revisión e autocorrección.- Interese por coñecer a diversidade lingüística da Península.- Respecto cara a todas as linguas por igual.




información que recibimos do noso contorno.- Comprender e compoñer textos expositivos.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que permita ampliar a capacidade


básicas.

- Competencia no coñecemento e interacción co mundo físico- Comprender a íntima interrelación que existe entre as manifestacións culturais dun

pobo e o espazo físico no que se desenvolven.


coñecementos.- Manexar o dicionario de maneira habitual, correcta e mecánica.

- Competencia social e cidadá- Valorar a presenza de determinados textos expositivos nas relacións sociais e

profesionais.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe individual e colectiva:

esquemas, táboas e cadros.- Incorporar de maneira eficaz os coñecementos adquiridos e saber aplicalos.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Investigar de maneira autónoma e eficiente para realizar os traballos propostos.- Comprender a importancia que unha boa redacción e organización textual pode ter

para a súa vida académica e profesional.

96

- Competencia cultural e artística- Mostrar interese por coñecer algúns vestixios prehistóricos da nosa cultura.- Valorar as manifestacións artísticas e interesarse pola súa linguaxe específica.- Valorar as primeiras manifestacións literarias na nosa lingua.- Valorar os caligramas como manifestación literaria e artística.

OBXECTIVOS

- Ler un texto expositivo coa entoación adecuada e facer o seu comentario.- Comprender cales son as características específicas do texto expositivo e poñer

exemplos.- Ampliar o vocabulario básico relacionado coas artes.- Coñecer a estrutura dun currículo e a información que debe conter.- Aplicar correctamente os signos de puntuación: comiñas, guion e parénteses.- Coñecer a función dos determinantes e as súas clases.- Coñecer e aplicar correctamente os artigos e os demostrativos.- Coñecer as principais características dos xéneros menores da lírica profana.- Coñecer as principais características da lírica relixiosa galego-portuguesa.- Introducirse lixeiramente na prosa medieval.- Saber que é un caligrama e cales son as técnicas para crealos.


Segunda e terceira semana de xaneiro

1. Análise de textos: Lectura e comentario dun fragmento de «Os petróglifos galegos» (Antonio de la Peña Santos, ed. A Nosa Terra). O texto expositivo.

2. Lingua: VOCABULARIO: As artes. OBRADOIRO DE LINGUA: O currículum vitae. ORTOGRAFÍA: Signos de puntuación: comiñas, guión e parénteses. GRAMÁTICA: Os determinantes. Clasificación e función. Os artigos e os demostrativos.

3. Literatura: Os xéneros menores da lírica profana medieval. A lírica relixiosa: as Cantigas de Santa María. A prosa medieval. COMENTARIO DE TEXTO: Unha cantiga de Santa María. OBRADOIRO DE LITERATURA: Caligramas.


1.1. Le con fluidez e atención un texto expositivo e coméntao atendendo ás súas características propias.

2.1. Coñece e aplica o vocabulario que conforma o campo semántico das artes.

97

2.2. Sabe redactar un currículum vitae. 2.3. Aplica correctamente os signos de puntuación: comiñas, guión e parénteses. 2.4. Identifica os determinantes e sabe cal é a súa función. 2.5. Identifica e aplica os artigos e as súas contraccións. 2.6. Identifica e aplica os demostrativos e as súas contraccións. 3.1. Identifica e comenta prantos, tenzóns e pastorelas. 3.2. Identifica e comenta Cantigas de Santa María. 3.3. Coñece algunhas obras da literatura galega medieval en prosa. 3.4. Recoñece a técnica dos caligramas.


- Comprender de maneira global un texto, oral ou escrito, e realizar o seu comentario.- Aplicar correctamente os signos de puntuación.- Identificar e clasificar determinantes.- Aplicar correctamente os artigos e os demostrativos.- Coñecer algunhas mostras dos denominados «xéneros menores» da lírica medieval.- Identificar e comentar as Cantigas de Santa María.

METODOLOXÍA



- Chamar a atención sobre a diferenza entre determinantes e adxectivos determinativos. Precisar que os segundos son clases de palabras ou categorías gramaticais, mentres que o termo determinante alude á función que desenvolven dentro da frase, función que comparten cos artigos.

- Traballar o aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Fixar hábitos de traballo: facer esquemas, cadros e resumos, afianzar os conceptos

mediante a práctica continuada, consultar manuais de apoio, etc.- Estimular no alumnado o interese pola poesía e por coñecer as primeiras

manifestacións líricas da nosa literatura.- Fomentar a busca, análise e interpretación da información a través das TIC.


- Proba de avaliación correspondente á unidade que contén o CD-ROM de Avaliación.- Seguimento da avaliación continua de cada alumno e alumna.

98

- Anotacións no rexistro do profesor do desenvolvemento das catro habilidades básicas: comprensión oral, comprensión lectora, expresión escrita e expresión oral.






- Levar á clase exemplos reais de currículos.- Buscar nos xornais exemplos reais de ofertas de traballo e decidir que tipo de

experiencia e estudos serían necesarios en cada caso.- Realizar unha sesión de recitado das cantigas propostas na unidade.- Realizar un concurso de caligramas.

FOMENTO DA LECTURA

- Lectura doutro texto expositivo: un fragmento de Breve historia do mundo (Ernst Gombrich, ed. Península).


FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura inicial..EDUCACIÓN EN VALORES

- Valoración da lectura como fonte de información e coñecemento do mundo que nos rodea.

- Coidado na planificación e execución dos propios textos, revisión e autocorrección.- Actitude reflexiva e esixente no uso da lingua.- Aprecio polo patrimonio literario propio como expresión lingüística da identidade

99

histórica e colectiva.- Respecto cara as producións literarias do resto dos compañeiros e compañeiras.- Recoñecemento dos valores culturais e tradicionais que se recollen nos distintos tipos

de textos poéticos, dependendo da época histórica no que foran escritos.- Valoración da capacidade expresiva de determinados recurso e técnicas poéticas.




información que recibimos do noso contorno.- Comprender e comentar textos poéticos.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía que conforman a lingua.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades

básicas.

- Competencia no coñecemento e interacción co mundo físico- Mostrar interese por coñecer e dominar o vocabulario que designa os elementos

propios da noso contorno natural.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios, enciclopedias e Internet como modo de solucionar

dúbidas e ampliar coñecementos.- Manexar o dicionario de maneira habitual, correcta e mecánica.

- Competencia social e cidadá- Mostrar interese por coñecer o significado de determinadas abreviaturas e símbolos

presentes nos distintos medios da nosa vida social.- Recoñecer a incidencia da historia, da sociedade e do recoñecemento da lingua na

súa produción literaria.- Valorar o labor de determinados homes e mulleres realizado a prol da igualdade e

recoñecemento da nosa lingua.


- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal

100

- Expresar os seus propios pensamentos e experiencias vitais.- Comprender que as vivencias de cada época da vida marcan o noso

desenvolvemento emocional e persoal.

- Competencia cultural e artística- Valorar o carácter expresivo da poesía e entendela como reflexo dunha sensibilidade

individual ou colectiva.- Mostrar curiosidade por coñecer a evolución histórica da nosa lingua e da nosa

literatura.

OBXECTIVOS

- Ler un texto poético e facer o seu comentario.- Comprender cales son as características específicas do texto poético e identificar

algúns recursos semánticos, morfosintácticos e fónicos.- Ampliar o vocabulario básico relacionado coas árbores, os froitos e as flores.- Saber como se define unha palabra segundo a categoría gramatical á que pertenza.- Recoñecer e aplicar correctamente os posesivos, os numerais, os indefinidos e os

interrogativos e exclamativos, tanto na súa función de determinante como pronominal.- Coñecer a situación e a evolución do galego na Idade Moderna.- Coñecer a situación da nosa literatura entre os séculos XV e XVIII e saber cales foron os

seus representantes máis sobranceiros.- Crear poemas a partir duns recursos e temas dados.


Última semana de xaneiro e primeira de febreiro

1. Análise de textos: Lectura e comentario do soneto «Primeiro amor, primeira morte» (Antón Avilés de Taramancos). O texto poético. Recursos semánticos, morfosintácticas e fónicos.

2. Lingua: VOCABULARIO: Árbores, froitos e flores. OBRADOIRO DE LINGUA: A definición de palabras. ORTOGRAFÍA: Abreviaturas e símbolos. GRAMÁTICA: Os posesivos, os numerais, os indefinidos e os interrogativos e exclamativos. LINGUA E SOCIEDADE: O galego na Idade Moderna.

3. Literatura: A literatura entre os séculos XV e XVIII. O padre Feixoo e o padre Sarmiento. COMENTARIO DE TEXTO: «Pranto da Frouxeira». OBRADOIRO DE LITERATURA: Poemas.


101

1.1. Recoñece as características propias do texto poético e identifica algúns recursos semánticos, morfosintácticos e fónicos.

2.1. Coñece e aplica o vocabulario que conforma o campo semántico das árbores, os froitos e as flores.

2.2. Sabe definir palabras segundo a categoría gramatical á que pertenzan. 2.3. Recoñece e interpreta abreviaturas e símbolos. 2.4. Identifica e aplica os posesivos. 2.5. Identifica e aplica os numerais. 2.6. Identifica e aplica os indefinidos. 2.7. Identifica e aplica os interrogativos e exclamativos. 2.8. Coñece cal era a situación e o estatus do galego na Idade Moderna, entre os

sécalos XV e XVIII. 3.1. Coñece a situación da literatura galega nos chamados «Séculos Escuros» e coñece

algunhas mostras literarias conservadas, así como as principais figuras dese período.

3.2. Compón poemas seguindo uns criterios dados.


- Comprender de maneira global un texto poético e realizar o seu comentario.- Interpretar abreviaturas e símbolos.- Identificar e utilizar correctamente os posesivos, os numerais, os indefinidos, os

interrogativos e os exclamativos.- Coñecer a situación do galego na Idade Moderna.- Coñecer a situación da literatura galega nos chamados «Séculos Escuros» e saber

quen foron os principais representantes da literatura galega ilustrada.

METODOLOXÍA



- Traballar o aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Fixar hábitos de traballo: facer esquemas, cadros e resumos, afianzar os conceptos

mediante a práctica continuada, consultar manuais de apoio, etc.- Estimular no alumnado o interese pola poesía e por compoñer e recitar os seus propios

poemas.- Crear na aula un ambiente distendido, imprescindible para que alumnos e alumnas

participen de maneira activa nas recitacións e nas actividades de carácter oral.- Fomentar a busca, análise e interpretación da información a través das TIC.

102









- Buscar no dicionario da clase diferentes palabras e analizar a información, a estrutura dos artigos e as abreviaturas que se utilizan.

- Por grupos e durante uns días, buscar na prensa exemplos de abreviaturas e símbolos.- Este mesmo exercicio pode realizarse na aula cos contidos de gramática: buscar

diferentes determinantes e clasificalos.- Pedirlles que realicen na casa unha busca dun poema que lles guste especialmente e

que o reciten na clase.

FOMENTO DA LECTURA

- Lectura doutro texto poético: «O medo» (Celso Emilio Ferreiro, O soño sulagado).- Plan lector dos libros de literatura xuvenil, que foron seleccionados pensando nos

alumnos da ESO.

FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura inicial.EDUCACIÓN EN VALORES

103

- Coidado na planificación e execución dos propios textos, revisión e autocorrección.- Actitude reflexiva e esixente no uso da lingua.- Aprecio polo patrimonio literario propio como expresión lingüística da identidade

histórica e colectiva.- Valoración da capacidade expresiva da poesía.- Valoración do labor desenvolvido polos intelectuais doutras épocas para dignificar a

lingua galega e devolverlle o prestixio perdido.




información que recibimos do noso contorno.- Comprender, compoñer e comentar un texto teatral.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que permita ampliar a capacidade


básicas.


pobo e o espazo físico no que se desenvolven.

- Competencia matemática- Aplicar o razoamento dedutivo na resolución de xogos e actividades.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios, enciclopedias e Internet.

- Competencia social e cidadá- Interesarse por coñecer o significado de determinadas siglas frecuentes no contorno.- Valorar o uso adecuado da lingua como medio para acadar, mediante a

argumentación, determinados obxectivos da vida cotiá.- Valorar o labor realizado por determinados homes e mulleres a prol da igualdade e

recoñecemento da nosa lingua.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de traballo que posibilitan a aprendizaxe individual e colectiva.- Aplicar os coñecementos adquiridos en diferentes contextos.

104

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Esforzarse por realizar os traballos propostos de maneira autónoma e responsable.- Organizar as súas tarefas e colaborar nas actividades de grupo.

- Competencia cultural e artística- Valorar os textos dramáticos como manifestación artística e cultural.- Mostrar curiosidade por coñecer a evolución histórica da nosa lingua e literatura.- Valorar os autores clásicos como referentes do noso patrimonio literario.

OBXECTIVOS

- Ler un texto teatral coa entoación adecuada e facer o seu comentario.- Coñecer as características propias do texto teatral e identificar os subxéneros

dramáticos.- Ampliar o vocabulario básico relacionado co teatro e outros espectáculos.- Coñecer a estrutura dunha instancia ou solicitude e a información que debe recoller.- Identificar e interpretar siglas e acrónimos de uso frecuente.- Identificar o pronome persoal e as súas formas, diferenciar formas tónicas e átonas e

utilizar correctamente as formas átonas.- Coñecer a situación da lingua galega no século XIX e comprender como foi

recuperándose tras séculos de decadencia.- Comprender a situación da literatura galega no século XIX e coñecer algúns precursores

do Rexurdimento.


Segunda e terceira semana de febreiro

1. Análise de textos: Lectura e comentario dun fragmento de O achado do castro (Manuel Núñez Singala, ed. Sotelo Branco). O texto dramático. Os subxéneros teatrais.

2. Lingua: VOCABULARIO: O teatro e outros espectáculos. OBRADOIRO DE LINGUA: A instancia ou solicitude. ORTOGRAFÍA: Siglas e acrónimos. GRAMÁTICA: O pronome persoal. Formas tónicas e formas átonas. Colocación das formas átonas. Formas contractas. LINGUA E SOCIEDADE: O galego no século XIX. Ortografía do galego no século XIX.

3. Literatura: O século XIX: os Precursores do Rexurdimento. A consolidación do Rexurdimento. COMENTARIO DE TEXTO: «A Galicia», de Francisco añón. OBRADOIRO DE LITERATURA: A dramatización.


105

1.1. Le con fluidez e atención un texto dramático e recoñece nel as características propias do xénero e clasifícao atendendo aos subxéneros teatrais.

2.1. Coñece e aplica o vocabulario que conforma o campo semántico do teatro e outros espectáculos.

2.2. Coñece a estrutura dunha instancia ou solicitude e a información que debe recoller. 2.3. Interpreta correctamente siglas e acrónimos de uso frecuente. 2.4. Identifica os pronomes persoais e discrimina entre tónicos e átonos. 2.5. Coñece as distintas formas tónicas, recoñece a súa función e aplícaas

correctamente en diferentes contextos. 2.6. Coñece as formas átonas do pronome persoal e as súas contraccións, recoñece a

súa función e colócaas de maneira adecuada. 2.7. Coñece a situación da lingua galega no século XIX e recoñece os trazos propios da

ortografía decimonónica. 3.1. Comenta a situación da literatura galega no século XIX e coñece os precursores do

Rexurdimento. 3.2. Sabe que foi o Rexurdimento e recoñece os seus autores máis emblemáticos,

ademais dalgúns outros secundarios. 3.3. Intervén na dramatización dun texto.


- Comprender de maneira global un texto, oral ou escrito, e realizar o seu comentario.- Interpretar correctamente siglas e acrónimos de uso frecuente.- Identificar os pronomes persoais e diferenciar formas tónicas e átonas.- Aplicar correctamente as formas tónicas do pronome persoal.- Coñecer algúns dos precursores máis representativos do Rexurdimento.- Identificar os autores máis emblemáticos do Rexurdimento.

METODOLOXÍA

- Fomentar no alumnado o manexo do dicionario e diferentes materiais de consulta.- Escoitar a lectura da unidade no CD-Audio antes de realizar as actividades de

comentario correspondentes, co fin de fomentar a comprensión oral.- Traballar o aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Fixar hábitos de traballo: analizar e redactar textos de acordo cunhas pautas; asegurar


- Estimular no alumnado o interese polo teatro e o gusto polas dramatizacións.- Fomentar o espírito participativo na aula, nas actividades de carácter colectivo.- Traballar os diferentes contidos da unidade a partir de textos próximos aos intereses do

alumnado.- Libro do alumno, dicionarios.

106









- Se o profesor ou a profesora o estiman oportuno, sería interesante ver na clase ou na aula de Informática algún documental sobre autores do Rexurdimento galego. Por exemplo: Murguía na memoria ou Manuel Curros Enríquez. Na fronte unha estrela. Pódense ver na páxina da Axencia Audiovisual Galega (http://www.culturagalega.org/avg/).

FOMENTO DA LECTURA

- Lectura doutro fragmento teatral.- Plan lector dos libros de literatura xuvenil, que foron seleccionados pensando nos

alumnos da ESO.- Proponse ademais O catecismo do labrego e outras prosas (de V. Lamas Carvajal, en

Edicións Xerais, col. Biblioteca das Letras Galegas, 1990) e Teatro nas aulas (de VV.AA., en ed. Vía Láctea, col. Materiais, 1987).

FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura inicial.- Busca de información en Internet.

107


- Coidado na planificación e execución dos propios textos, revisión e autocorrección.- Interese por coñecer a orixe e evolución histórica do galego.- Actitude reflexiva e esixente no uso da lingua.- Valoración dos textos dramáticos e das representacións teatrais como fonte de pracer e

divertimento.- Actitude reflexiva e esixente no correcto uso da lingua da lingua.- Aprecio polo patrimonio literario propio como expresión lingüística da identidade

histórica e colectiva.- Actitude participativa nas actividades comúns de aula e nas dramatizacións.



- Competencia en comunicación lingüística- Comprender e empregar distintos tipos de textos segundo a intención comunicativa.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades

básicas.


pobo e o espazo físico no que se desenvolven.- Analizar e valorar a presenza idílica da paisaxe galega na literatura.

- Competencia matemática- Aplicar os coñecementos de creación e interpretación de gráficos e táboas.- Aplicar o razoamento dedutivo na resolución de xogos e actividades.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Busca información en dicionarios e en Internet.- Analizar de maneira reflexiva a información proporcionada en soportes tecnolóxicos.- Analizar novos termos derivados da incorporación da novas tecnoloxías á nosa vida.

- Competencia social e cidadá- Recoñecer o papel das actuais redes sociais nas relacións interpersoais.- Interesarse por comprender a situación dos diferentes colectivos sociais noutra época

e por analizar como se reflicten os problemas sociais na literatura.

108

- Competencia para aprender a aprender- Mostrar interese pola correcta realización dos traballos de investigación propostos.- Aplicar técnicas de traballo que posibilitan a aprendizaxe individual e colectiva.- Incorporar de maneira eficaz os coñecementos adquiridos e saber aplicalos.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Analizar de maneira crítica as inxustizas sociais reflectidas nos textos poéticos.- Expresar os seus propios pensamentos e ideas de maneira reflexiva e tolerante.

- Competencia cultural e artística- Mostrar curiosidade por coñecer a evolución histórica da nosa lingua e literatura.- Valorar os autores clásicos como referentes do noso patrimonio literario.

OBXECTIVOS

- Ler e comentar textos presentados en soportes dixitais.- Coñecer as características propias das tecnoloxías da información e comunicación e

analizar a linguaxe específica das SMS.- Ampliar o vocabulario básico relacionado coas novas tecnoloxías e o universo virtual.- Interpretar información presentada mediante gráficos e elaborar gráficos e táboas.- Aplicar correctamente as grafías b e v.- Identificar o verbo e descompoñer formas verbais nos seus elementos, indicando o valor

que achegan as diferentes desinencias.- Conxugar as formas verbais dos verbos regulares e con variacións.- Coñecer e aplicar correctamente as formas verbais dos verbos irregulares.- Coñecer as principais contribucións de Rosalía de Castro á literatura e á vida cultural

galegas.


Tres primeiras semanas de marzo

1. Análise de textos: Visionado e comentario de diferentes páxinas web en galego. Análise das características e a linguaxe propia dos textos presentados en soporte dixital.

2. Lingua: VOCABULARIO: Informática e universo virtual. OBRADOIRO DE LINGUA: Lectura e interpretación de gráficos. ORTOGRAFÍA: Uso de b e v. GRAMÁTICA: O verbo e a súa estrutura. Verbos regulares e con variación. Verbos irregulares.

3. Literatura: Rosalía de Castro. COMENTARIO DE TEXTO: «Adiós ríos, adiós fontes». OBRADOIRO DE LITERATURA: O recitado de poemas.

109


1.1. Analiza e comenta diferentes páxinas web e textos de diversa tipoloxía presentados en soporte dixital.

2.1. Coñece e aplica o vocabulario que conforma o campo semántico da informática e o universo virtual.

2.2. Interpreta a información proporcionada mediante gráficos e elabora gráficos. 2.3. Emprega correctamente as grafías b e v. 2.4. Analiza o lexema e as desinencias dunha forma verbal e indica os valores que

estas achegan. 2.5. Coñece e utiliza correctamente as formas verbais dos verbos regulares e con

alternancia vocálica. 2.6. Coñece e utiliza correctamente as formas verbais dos verbos irregulares. 3.1. Coñece a contribución de Rosalía de Castro á vida cultural e literaria galega e

comenta algún dos seus poemas.


- Analizar un texto presentado en formato dixital.- Empregar correctamente as grafías b e v.- Descompoñer unha forma verbal en lexema e desinencias.- Saber conxugar os verbos regulares e con alternancia.- Saber conxugar os verbos irregulares.- Coñecer a contribución de Rosalía de Castro á vida cultural e á literatura galegas.

METODOLOXÍA

- Fomentar no alumnado o interese por comprender e analizar a linguaxe propia das novas tecnoloxías.



- Estimular no alumnado o interese pola poesía.- Crear na aula o ambiente adecuado para que o alumnado se sinta desinhibido á hora de

participar en actividades orais e no recitado de poemas.- Traballar os diferentes contidos da unidade a partir de textos próximos aos intereses do

alumnado.- Fomentar a busca, análise e interpretación da información a través das TIC.- Revisar os contidos traballados ao longo do trimestre.PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

110






- Actividades de reforzo e ampliación correspondentes á unidade 8, en Tratamento da diversidade.

- Fichas de comprensión lectora e comentario en Lecturas complementarias.


- Ofrecer máis exemplos de gráficos reais pertencentes a diferentes ámbitos.- Formar grupos e encargarlles que busquen nos xornais, durante un certo tempo,

exemplos de gráficos de diferentes tipos. Analizalos conxuntamente en clase e intentar interpretar a información que proporcionan.

- Se o profesor ou profesora o considera conveniente e as circunstancias o permiten, sería interesante visitar a casa-museo de Rosalía en Padrón.

FOMENTO DA LECTURA .- Proponse a lectura de Cantares gallegos (de Rosalía de Castro, en Edicións Xerais, col.

Biblioteca das Letras Galegas, 2006).- Propóñense: Rosalía (de Xosé A. Neira Cruz, en Edicións Xerais, col. Así viviu, 1997) e

No ocaso dos poemas (de VV.AA., en revista Vamos, XXXII Premios Literarios «Minerva», colexio Manuel Peleteiro, Santiago, 2005).

FOMENTO DAS TIC

- Escoitar algunhas adaptacións musicais que se fixeron de poemas de Rosalía de Castro. Por exemplo, a de «Negra sombra» (de Luz Casal e Carlos Núñez), pertencente a Follas novas, ou a de Cantares gallegos (de Amancio Prada, CD de 2004).

111


- Recoñecemento das vantaxes que ofrecen as novas tecnoloxías.- Curiosidade por coñecer a linguaxe específica das SMS.- Sensibilidade cara á poesía como un tipo especial de comunicación.- Valoración do feito literario como medio para dignificar unha lingua e defender o seu

valor como medio de expresión literaria.- Valoración da literatura como medio para loitar contra as inxustizas e problemas que

sofre un pobo.- Coidado na planificación e execución dos propios textos, revisión e autocorrección.- Coidado para evitar interferencias do castelán á hora de aplicar as grafías b e v.




información que recibimos do noso contorno.- Comprender e comentar diferentes textos periodísticos.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado para ampliar a capacidade

expresiva.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades

básicas.

- Competencia no coñecemento e interacción co mundo físico- Comprender a importancia do medio no desenvolvemento dos acontecementos e

mesmo na interpretación da realidade en cada época.


- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios e en Internet para ampliar coñecementos.- Recoñecer o avance das novas tecnoloxías e a súa implicación na vida cotiá.

- Competencia social e cidadá- Recoñecer o labor informativo dos medios de comunicación e a súa repercusión na

sociedade.

112

- Analizar as repercusións da implantación das novas tecnoloxías en determinados comportamentos individuais e sociais.

- Valorar os avances científicos e a súa repercusión en diferentes ámbitos da vida.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de traballo que posibilitan a aprendizaxe individual e colectiva.- Aplicar os coñecementos adquiridos noutros contextos.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Analizar os textos periodísticos de maneira independente, reflexiva e crítica.- Esforzarse por analizar as inxustizas sociais que se reflicten en determinados textos.- Levar a cabo con responsabilidade proxectos individuais ou colectivos.

- Competencia cultural e artística- Valorar os autores clásicos como referentes do noso patrimonio literario.- Valorar o carácter de denuncia social que pode adquirir a poesía.- Analizar obras, autores e textos.- Redactar textos propios con certa pretensión literaria.

OBXECTIVOS

- Recoñecer os principais elementos do xornal e diferenciar os xéneros periodísticos.- Ampliar o vocabulario básico relacionado coa prensa.- Reescribir textos a partir duns criterios dados.- Escribir correctamente palabras con e sen h.- Identificar as formas nominais do verbo e saber os valores e a función que poden

adoptar o infinitivo, o xerundio e o participio.- Saber utilizar o infinitivo conxugado.- Identificar e utilizar correctamente perífrases verbais e saber clasificalas.- Coñecer a contribución de Curros Enríquez á literatura e á vida cultural galegas.


Tres primeiras semanas de abril

1. Análise de textos: Lectura e comentario dun texto periodístico. Os medios de comunicación: funcións e xéneros.

2. Lingua: VOCABULARIO: A prensa. OBRADOIRO DE LINGUA: Reelaboración de textos. ORTOGRAFÍA: Uso de h. GRAMÁTICA: Formas nominais dos verbos. O infinitivo conxugado. Perífrases verbais.

3. Literatura: Curros Enríquez. COMENTARIO DE TEXTO: «Velaí vén, velái vén cantando» (A chegada a Ourense da primeira locomotora). OBRADOIRO DE LITERATURA: Coplas

113

para os maios.


1.1. Le con fluidez e atención un texto periodístico e coméntao seguindo uns criterios dados.

1.2. Coñece as funcións da prensa e identifica os xéneros periodísticos. 2.1. Coñece e aplica o vocabulario que conforma o campo semántico da prensa. 2.2. Reelabora textos a partir de certos criterios dados. 2.3. Escribe correctamente palabras con e sen h. 2.4. Identifica e analiza as formas nominais dos verbos. 2.5. Utiliza correctamente o infinitivo conxugado. 2.6. Identifica e utiliza correctamente as perífrases verbais e sabe clasificalas segundo o

valor que acheguen. 3.1. Coñece a contribución de Curros Enríquez á cultura e á literatura galegas. 3.2. Analiza e compón coplas de maios.


- Comprender de maneira global un texto, oral ou escrito, e realizar o seu comentario.- Analizar un texto periodístico.- Escribir correctamente palabras con e sen h.- Identificar e analizar as formas nominais dos verbos.- Utilizar correctamente o infinitivo conxugado.- Identificar e aplicar correctamente perífrases verbais.- Coñecer a contribución de Curros Enríquez á literatura galega e comentar un texto seu.

METODOLOXÍA

- Fomentar nos rapaces e rapazas o interese por coñecer as noticias de actualidade, así como o espírito crítico necesario para interpretalas.



- Estimular no alumnado o interese pola poesía e motivalos para que interpreten de maneira reflexiva os aspectos sociais reflectidos nos textos.

- Fomentar a busca, análise e interpretación da información a través das TIC.- Estimular no alumnado o interese por coñecer o legado dos autores máis

representativos da nosa literatura.

114










- Propoñerlles aos alumnos e alumnas que compoñan un poema sobre algunha ferramenta ou utensilio que eles mesmos elixan. Trátase de que reparen no feito de que calquera obxecto pode se converter en materia poética.

- Ofrecer abundante material de prensa para analizar as características que diferencian os distintos xéneros.

- Se é posible, visitar a redacción dun periódico ou dunha editorial.- Animar os rapaces e rapazas a que realicen unha entrevista, elaboren unha reportaxe

ou redacten noticias coas que participar no Premio Mellor Periodista Infantil e Xuvenil promovido pola Fundación Santiago Rey Fernández-Latorre e Caixa Galicia.

- Gravar e escoitar unha crónica deportiva na radio e comparala coa do mesmo acontecemento deportiva na prensa escrita.

FOMENTO DA LECTURA


115

- Lectura na aula de diversos textos periodísticos pertencentes a diferentes xéneros: artigos de opinión, noticias, crónicas deportivas.

FOMENTO DAS TIC

- Acceso a diferentes exemplos de xornais dixitais para analizar as características que os diferencian da prensa escrita en formato papel.

- Busca de información en Internet.


- Interese pola lectura como fonte de información e coñecemento.- Lectura crítica e reflexiva dos textos periodísticos.- Interese e esforzo por evitar interferencias do castelán no uso do h.- Sensibilidade cara á creación poética como un tipo especial de comunicación entre os

seres humanos.- Aprecio polo patrimonio literario propio como expresión lingüística de identidade

colectiva e de cultura privilexiada.- Recoñecemento da importancia do traballo no desenvolvemento da sociedade.




información que recibimos do noso contorno.- Comprender e comentar textos periodísticos.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que permita ampliar a capacidade

expresiva e comprensiva.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades

básicas.

- Competencia no coñecemento e interacción co mundo físico- Valorar o labor de defensa e protección do noso contorno levado a cabo por

diferentes colectivos e recoñecer a incidencia da actuación individual no medio.- Interesarse por coñecer os termos que designan os elementos da nosa paisaxe.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital

116

- Buscar información en dicionarios e en Internet para ampliar coñecementos.- Interpretar información presentada en formato gráfico ou visual.

- Competencia social e cidadá- Valorar o labor de denuncia que poden asumir os medios de comunicación.- Comprender a importancia de utilizar con corrección calquera lingua, evitando

interferencias lingüísticas.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de traballo que posibilitan a aprendizaxe individual e colectiva.- Aplicar noutros contextos os coñecementos adquiridos.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Analiar os textos periodísticos de maneira independente, reflexiva e crítica.- Levar a cabo con responsabilidade proxectos individuais ou colectivos.

- Competencia cultural e artística- Valorar os autores clásicos como modelo de manifestacións literarias posteriores.- Analizar obras, autores e textos.- Comprender que unha lingua é moito máis ca un sistema de comunicación e valorala

como manifestación do espírito dun pobo.- Redactar textos propios con certa pretensión literaria.

OBXECTIVOS

- Ler diferentes tipos de textos, literarios ou non, e facer o seu comentario.- Analizar a estrutura e as partes dunha noticia.- Ampliar o vocabulario básico relacionado coa paisaxe natural.- Interpretar e analizar mensaxes visuais: sinais, iconos e carteis.- Escribir correctamente palabras con s e con x.- Identificar, clasificar e analizar adverbios e locucións adverbiais.- Saber que son as interferencias lingüísticas e por que se producen.- Identificar castelanismos e clasificalos en fonéticos, ortográficos, morfosintácticos,

léxicos ou semánticos.- Coñecer as principais contribucións de Eduardo Pondal á literatura e á vida cultural

galegas.- Crear contos a partir de palabras ou imaxes dadas.


Última semana de abril e primeira quincena de maio

117

1. Análise de textos: Lectura e comentario dunha noticia de prensa. A noticia e a súa estrutura.

2. Lingua: VOCABULARIO: A paisaxe natural. OBRADOIRO DE LINGUA: As mensaxes visuais. ORTOGRAFÍA: Uso do s e x. GRAMÁTICA: Adverbios e locucións adverbiais. LINGUA E SOCIEDADE: As interferencias lingüísticas: castelanismos fonéticos, ortográficos, morfosintácticos, léxicos e semánticos.

3. Literatura: Eduardo Pondal. COMENTARIO DE TEXTO: «Os pinos». OBRADOIRO DE LITERATURA: Creación de contos.


1.1. Analiza unha noticia e identifica a súa estrutura. 2.1. Coñece e aplica o vocabulario que conforma o campo semántico da paisaxe

natural. 2.2. Analiza e interpreta mensaxes visuais. 2.3. Escribe correctamente palabras con s e con x. 2.4. Identifica, clasifica e analiza adverbios e locucións adverbiais. 2.5. Recoñece, clasifica e corrixe castelanismos. 3.1. Coñece as principais contribucións de Eduardo Pondal á literatura galega. 3.2. Crea contos a partir de imaxes ou palabras.


- Comprender de maneira global un texto, oral ou escrito, e realizar o seu comentario.- Analizar unha noticia e recoñecer a súa estrutura piramidal.- Escribir correctamente palabras con s e con x.- Identificar e clasificar adverbios e locucións adverbiais.- Recoñecer e corrixir castelanismos.- Coñecer as principais contribucións de Eduardo Pondal á literatura galega.

METODOLOXÍA

- Fomentar o aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Fomentar nos rapaces e rapazas o interese polas noticias de actualidade, así como o

espírito crítico necesario para interpretalas.- Fomentar no alumnado o manexo do dicionario e o acceso a diferentes materiais de

consulta.- Fixar hábitos de traballo: analizar e redactar textos de acordo cunhas pautas; asegurar


- Estimular no alumnado o interese por algúns autores da nosa literatura.

118










- Se o profesor ou profesora o considera conveniente e as circunstancias o permiten, sería interesante visitar a redacción dalgún xornal galego, a RTVG, algunha emisora de radio, etc., e mesmo participar nalgún programa.

- Se o profesor ou profesora o considera conveniente e as circunstancias o permiten, sería interesante visitar algún castro ou algún museo no que haxa vestixios do pasado celta.

- Pódeselles suxerir aos alumnos e alumnas que elaboren unha listaxe con castelanismos que vaian atopando en carteis, sinais, propaganda, nos medios de comunicación, etc. Ao carón de cada palabra ou expresión escribirán a forma correspondente galega.

FOMENTO DA LECTURA


- Proponse ademais para ler na aula: Breogán (de Xabier P. Docampo, en ed. A Nosa Terra, col. Mitos e lendas, 1998).

FOMENTO DAS TIC

119

- Busca de información en Internet.- Consulta na Rede da edición dixital dalgún xornal galego; por exemplo: Galicia-

Hoxe.com, Xornal.com, Anosaterra Diario, Vieiros, etc.


- Actitude crítica ante as mensaxes da prensa, diferenciando entre opinión e información.- Valoración da literatura como vehículo para defender os sinais de identidade dun pobo.- Sensibilidade cara á poesía e a música como tipos especiais de comunicación entre os

seres humanos.- Esforzo e interese para evitar os castelanismos.- Coidado na planificación e execución dos propios textos, revisión e autocorrección.




información que recibimos do noso contorno.- Comprender, compoñer e compoñer diferentes textos periodísticos.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado para mellorar a expresión.- Coñecer e aplicar de maneira efectiva as regras de ortografía.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades


- Competencia no coñecemento e interacción co mundo físico- Interesarse por coñecer a orixe e o significado dos topónimos que designan a súa

realidade espacial máis próxima.



120

ampliar coñecementos.

- Competencia social e cidadá- Recoñecer o labor informativo dos medios de comunicación e a súa repercusión na

sociedade.- Recoñecer a importancia da carta e do correo electrónico nas relacións persoais.- Valorar o papel de denuncia social que pode ter a literatura.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe e a análise textual:

parágrafos, táboas e cadros.- Aplicar noutros contextos os coñecementos adquiridos.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Interesarse por coñecerse mellor a si mesmo e as persoas que o rodean.- Analizar de maneira crítica e reflexiva a realidade social reflectida en determinados

textos literarios.

- Competencia cultural e artística- Valorar os autores clásicos como modelo de manifestacións literarias posteriores.- Analizar obras, autores e textos.- Redactar textos propios con certa pretensión literaria.

OBXECTIVOS

- Ler un texto periodístico de maneira comprensiva e facer o seu comentario.- Coñecer as características e as fases propias da elaboración dunha entrevista.- Identificar, clasificar e analizar a orixe de determinados topónimos e relacionalos cos

seus xentilicios.- Analizar as características e a estrutura da carta e do correo electrónico.- Escribir correctamente palabras con l e ll e con n e ñ.- Identificar as preposicións e locucións preposicionais e recoñecer a súa función.- Coñecer o panorama da narrativa no século XIX e saber cales son os principias

representantes da novela e do conto.- Escribir un conto a partir dunhas pautas dadas.


Segunda quincena de maio

1. Análise de textos: Lectura e comentario de dúas entrevistas periodísticas. A entrevista: características e fases na súa elaboración.

121

2. Lingua: VOCABULARIO: Os topónimos. OBRADOIRO DE LINGUA: A carta e o correo electrónico. ORTOGRAFÍA: Palabras con l/ll e n/ñ. GRAMÁTICA: Preposicións e locucións preposicionais. A frase preposicional.

3. Literatura: A narrativa do século XIX. Principais representantes da novela. Principais representantes do conto literario. COMENTARIO DE TEXTO: fragmento de O catecismo do labrego. OBRADOIRO DE LITERATURA: Redacción de contos.


1.1. Analiza as características da entrevista, asimilala ao xénero periodístico correspondente e recoñecer as fases da súa elaboración.

2.1. Identifica e analiza topónimos e clasifícaos segundo a súa orixe. 2.2. Relaciona topónimos dados cos xentilicios correspondentes. 2.3. Coñece a estrutura da carta e do correo electrónico e analiza as súas similitudes e

diferenzas. 2.4. Escribe correctamente palabras con l e con ll. 2.5. Escribe correctamente palabras con n e con ñ. 2.6. Identifica e utiliza correctamente preposicións e locucións preposicionais e identifica

a súa función na frase. 2.7. Analiza unha frase preposicional. 3.1. Coñece o panorama da narrativa galega no século XIX e recoñece algúns dos seus

máximos representantes. 3.2. Escribe contos seguindo unhas pautas dadas.


- Comprender de maneira global un texto, oral ou escrito, e realizar o seu comentario.- Coñecer as fases necesarias na elaboración dunha entrevista.- Recoñecer e clasificar topónimos.- Establecer a relación correcta entre topónimos dados e os seus xentilicios

correspondentes.- Escribir correctamente palabras con l e con ll.- Escribir correctamente palabras con n e con ñ.- Identificar preposicións e locucións preposicionais e utilizalas correctamente.- Coñecer o panorama da narrativa galega no século XIX e recoñecer algúns dos seus

máximos representantes.

METODOLOXÍA


122

- Fixar hábitos de traballo: analizar e redactar textos de acordo cunhas pautas; asegurar a correcta asimilación de conceptos a través dunha práctica continuada; utilizar a Rede para obter información, etc.

- Traballar os diferentes contidos da unidade a partir de textos próximos aos intereses do alumnado e ao seu contorno.

- Fomentar a busca, análise e interpretación da información a través das TIC.- Motivar os alumnos e as alumnas para que se esforcen en crear os seus propios textos

con certa pretención literaria.- Fomentar o interese por coñecer os autores máis representativos da nosa literatura.










- Buscar entrevistas en diferentes medios de comunicación escritos: prensa, revistas do corazón, etc.

- Busca da toponimia próxima ao seu contorno en diferentes dicionarios especializados para analizar a súa orixe e formación.

- Gravación e audición de entrevistas ofrecidas en medios audiovisuais.- Tamén sería interesante animar os rapaces e rapazas a que realicen unha entrevista,

elaboren unha reportaxe ou redacten noticias coas que participar no Premio Mellor Periodista Infantil e Xuvenil promovido pola Fundación Santiago Rey Fernández-Latorre e Caixa Galicia.

123

FOMENTO DA LECTURA


FOMENTO DAS TIC

- Visionado e audición de entrevistas ofrecidas en diferentes programas de radio ou de televisión e análise crítica das características propias.


- Actitude crítica ante as mensaxes da prensa, diferenciando entre opinión e información.- Curiosidade por coñecer a orixe dos topónimos próximos ao seu contorno.- Valoración da literatura como instrumento de protesta social.- Defensa do ser humano por riba de calquera concepción ou clasificación

socioeconómica.- Coidado na elaboración dos propios textos e interese por detectar e evitar

castelanismos.




información que recibimos do noso contorno.- Comprender, compoñer e empregar distintos tipos de textos segundo a intención




- Competencia matemática- Aplica o razoamento dedutivo na resolución de xogos e actividades.

124


coñecementos.- Reflexionar acerca da incorporación da prensa á implantación das novas tecnoloxías

e analizar as vantaxes que ofrece.- Consultar información a través de periódicos e revistas dixitais.

- Competencia social e cidadá- Valorar a importancia da sección xornalística Cartas ao director, que permite a

difusión de problemas, denuncias, etc. de carácter individual.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe e a análise textual.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Analizar de maneira crítica e reflexiva a realidade social reflectida en determinados

textos literarios.- Participar nas actividades de grupo de maneira activa e desinhibida.

- Competencia cultural e artística- Valorar os autores clásicos como modelo de manifestacións literarias posteriores.- Analizar obras, autores e textos.- Redactar textos propios con certa pretensión literaria.

OBXECTIVOS

- Recoñecer as características da prensa dixital e coñecer algunhas publicacións.- Coñecer o vocabulario básico que conforma o campo semántico dos xogos.- Coñecer a estrutura e función das Cartas ao director.- Utilizar correctamente algúns grupos consonánticos cultos.- Identificar as conxuncións e as locucións conxuntivas, clasificalas e recoñecer a súa

función.- Recoñecer as interxeccións.- Coñecer o panorama do teatro galego no século XIX e identificar algúns dos seus

autores e obras máis representativos.


Tres primeiras semanas de xuño

1. Análise de textos: Lectura dun texto periodístico en formato dixital. Características da

125

prensa dixital. 2. Lingua: VOCABULARIO: Xogos de onte e de hoxe. OBRADOIRO DE LINGUA: As cartas ao

director. ORTOGRAFÍA: Grupos consonánticos: -cc-, -ct- e bl, pl, cl, fl, gl. GRAMÁTICA: As conxuncións e as locucións conxuntivas. As interxeccións.

3. Literatura: O teatro no século XIX. Autores e obras. COMENTARIO DE TEXTO: A fonte do xuramento. OBRADOIRO DE LITERATURA: Narración de contos.


1.1. Recoñece as características propias da prensa dixital e coñece algunhas publicacións.

2.1. Coñece e aplica o vocabulario que conforma o campo semántico dos xogos. 2.2. Recoñece unha carta ao director e analiza a súa estrutura. 2.3. Utiliza correctamente os grupos consonánticos -cc- e -ct- segundo o contexto no

que aparezan. 2.4. Utiliza correctamente os grupos consonánticos bl, pl, cl, fl, gl. 2.5. Identifica e clasifica conxuncións e locucións conxuntivas segundo a función que

desempeñen dentro da frase ou da oración. 2.6. Recoñece e utiliza interxeccións segundo a situación comunicativa. 3.1. Coñece a situación do xénero teatral galego no século XIX e identifica algúns

autores e obras representativos. 3.2. Conta e escenifica contos.


- Comprender de maneira global un texto, oral ou escrito, e realizar o seu comentario.- Enfrontarse a un texto presentado en formato dixital de maneira madura e interpretar

tanto a información que proporciona como os recursos que emprega.- Utilizar correctamente os grupos consonánticos estudados.- Identificar conxuncións e locucións conxuntivas, clasificalas e recoñecer a función que

desempeñan.- Identificar interxeccións e utilizalas adecuadamente segundo a situación comunicativa

dada.- Coñecer a situación do xénero teatral galego no século XIX e identificar algúns autores e

obras representativos.

METODOLOXÍA

- Fomentar o aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Fixar hábitos de traballo: recompilar os esquemas feitos ao longo do curso para ter unha

visión de conxunto do que se estudou, facer análises sintácticas, usar o diccionario e a

126

gramática, practicar o comentario de textos, ler e escribir para afianzar a correcta ortografía, utilizar a Rede para obter e manexar información, elaborar fichas, etc.

- Espertar nos alumnos e alumnas o interese por coñecer algúns autores representativos da nosa literatura.


- Fomentar a busca, análise e interpretación da información a través das TIC.- Crear na aula o ambiente adecuado para que os alumnos e as alumnas se animen a

narrar os seus propios contos.










- Suxírese desenvolver algún tipo de xogo na clase relacionado cos contidos da unidade. Pódenlle ser de utilidade ao profesor ou profesora: Chirlosmirlos. Enciclopedia dos xogos populares, de Antón Cortizas (Edicións Xerais, 2001) e Técnicas e xogos cooperativos, de Xesús R. Jares (Edicións Xerais, 2005). Deste último libro propoñemos, por exemplo, os xogos «O xornal das boas novas» e «Entrevistas simultáneas».

- Se é posible, pedirlles aos pais ou aos avós xoguetes antigos que conserven e levalos á clase para comparalos cos xoguetes máis modernos. Analizar a utilidade de aprendizaxe e de entretemento en cada caso.

FOMENTO DA LECTURA

127


FOMENTO DAS TIC

- Busca de información en Internet- Traballo con xornais electrónicos galegos.EDUCACIÓN EN VALORES

- Coidado na planificación e execución dos propios textos, revisión e autocorrección.- Actitude reflexiva e esixente no uso da lingua.- Curiosidade por coñecer e utilizar as novas tecnoloxías.- Curiosidade por coñecer os xoguetes máis antigos e por analizar de maneira reflexiva e

madura a súa utilidade lúdica e pedagóxica.− Valoración do feito literario como produto lingüístico, estético e sociocultural dunha

época.

5

CUARTO DA ESONÚMERO DE GRUPOS : 3


128




expresiva e comprensiva.- Entender a estrutura da lingua.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas:


- Competencia no coñecemento e interacción co mundo físico- Analizar e valorar a presenza idílica da paisaxe galega na literatura.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Ler de maneira reflexiva e crítica e extraer conclusións.- Investigar de maneira autónoma e eficiente sobre os temas propostos.- Desenvolver a iniciativa propia para reinterpretar e recrear mitos autóctonos e

universais.

- Expresión cultural e artística- Valorar a contribución dos nosos escritores máis consagrados ao desenvolvemento

da literatura, da lingua e da cultura galega en xeral.- Valorar a tradición e o imaxinario popular como unha manifestación da riqueza dun

pobo.- Desenvolver a creatividade para escribir textos propios.

- Competencia social e cidadá- Valorar as iniciativas das Irmandades da Fala, o Grupo Nós, o Seminario de EstudosGalegos e a Real Academia Galega a prol da normalización da lingua galega.

- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información na Rede como maneira de ampliar coñecementos.- Utilizar recursos audiovisuais como apoio e complemento da información que achega

o libro.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe: o subliñado.- Aplicar en diferentes contextos os coñecementos adquiridos.- Realizar traballos de investigación —en equipo e de maneira individual— para

profundar na materia estudada.

OBXECTIVOS

- Ler de maneira comprensiva un texto literario e facer o seu comentario.- Saber que é un mito e identificar algunhas características propias da mitoloxía galega.- Coñecer o vocabulario básico relacionado cos seres míticos e os ritos máxicos.- Identificar e diferenciar as unidades lingüísticas.- Coñecer a situación sociolingüística do galego no primeiro terzo do século XX.

129

- Coñecer os principais trazos socioculturais da literatura de comezos do século XX e os autores máis salientables no tempo das Irmandades.


Segunda quincena de setembro e primeira semana de outubro.

1. Lectura: «O carro do sol» (Michael Gibson: Deuses e heroes da mitoloxía grega, Edicións Xerais).

2. Análise de textos: Os mitos. 3. Campo semántico: Seres míticos e ritos máxicos. 4. Obradoiro de lingua: Comentario de texto (1). O subliñado. 5. Estudo da lingua: As unidades lingüísticas. 6. Lingua e sociedade: O galego no primeiro terzo do século XX. 7. Literatura: A literatura no tempo das Irmandades. Antonio Noriega Varela e Ramón

Cabanillas. Lectura reflexiva de textos escollidos de Noriega Varela e Ramón Cabanillas.

8. Comentario de texto: Fragmento de Na noite estrelecida, de Ramón Cabanillas. 9. Obradoiro de literatura: Reinterpretación e recreación de mitos universais.


1.1. Le un relato con fluidez e coa atención adecuada e coméntao seguindo uns criterios dados.

2.1. Identifica as características propias dos mitos que os diferencian doutro tipo de relatos.

2.2. Recoñece algúns trazos característicos da mitoloxía galega. 3.1. Amplía o vocabulario básico relacionado cos seres míticos e os ritos máxicos. 4.1. Identifica e diferencia as unidades lingüísticas. 5.1. Coñece a situación sociolingüística do galego no primeiro terzo do século XX. 6.1. Entende o contorno político-cultural do comezo do século XX e diferencia as dúas

etapas da produción literaria dese período. 6.2. Comenta textos de Ramón Cabanillas e Noriega Varela.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Realizar o comentario dun texto seguindo unhas pautas dadas.- Saber utilizar o vocabulario estudado.- Identificar e diferenciar as unidades lingüísticas.- Coñecer a situación sociolingüística do galego no primeiro terzo do século XX.- Coñecer a obra literaria de Ramón Cabanillas e de Noriega Varela.

METODOLOXÍA


e aprendizaxes que se irán traballando ao longo da unidade.

130


- Fixaranse hábitos de traballo como: utilizar de xeito habitual o dicionario; facer buscas na Rede para ampliar ou complementar a información que achega o libro; subliñar a información máis relevante dun texto; analizar textos seguindo unhas pautas; redactar textos propios de forma ordenada; coidar a presentación dos traballos, etc.


- Fomentarase no alumnado o interese polo aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Fomentarase, así mesmo, o uso do galego como lingua vehicular na aula.

MATERIAIS CURRICULARES E OUTROS RECURSOS DIDÁCTICOS

- Libro do alumno.- Dicionarios.- CD-Audio coa lectura inicial e o poema do «Comentario de texto».- Cadernos de Lingua (de Celia Díaz, na editorial Anaya) para reforzar o léxico, a

expresión escrita, a ortografía e mais a morfosintaxe.- Recursos que figuran no servidor de Anayadigital.com- Recursos fotocopiables de Tratamento da diversidade e Lecturas complementarias.


- Proba de avaliación inicial que contén o CD-ROM de Avaliación.- Proba de avaliación correspondente á unidade 1 do CD-ROM de Avaliación.- Seguimento da avaliación continua de cada alumno e alumna.- Anotacións no rexistro do profesor do desenvolvemento das catro habilidades básicas:



- Posible control temático.- Cadernos de Lingua (de Celia Díaz, na editorial Anaya).


- Fichas de reforzo e ampliación no caderno de Tratamento da diversidade.- Fichas de comprensión lectora e comentario en Lecturas complementarias.


- Comezar un ficheiro para ir arquivando, ao longo do curso, a información máis relevante acerca dos autores e os movementos literarios estudados.

- Se o profesor ou a profesora o considera oportuno e as circunstancias o permiten, sería interesante visitar a Real Academia Galega ou o Seminario de Estudos Galegos para coñecer o traballo que desenvolven a prol da normalización e normativización do

131

galego, así como a súa contribución ao desenvolvemento da nosa cultura en xeral.- Ver a obra O Mariscal, levada á escena polo Centro Dramático Galego (DVD publicado

pola Xunta de Galicia).

FOMENTO DA LECTURA


FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura inicial e do poema do «Comentario de texto».- Busca de información en Internet.- Xogos interactivos de carácter educativo.


- Coidado na planificación e execución dos propios textos, revisión e autocorrección.- Interese polo enriquecemento do vocabulario.- Interese por coñecer e manexar correctamente as novas tecnoloxías como instrumento

de consulta e de coñecemento.- Interese por participar activamente nas actividades de grupo.- Valoración dos esforzos institucionais para a preservación e defensa da nosa lingua.- Interese por coñecer o patrimonio literario entendéndoo como produto da situación

histórica e sociocultural na que se produce.- Sensibilidade estética na lectura de textos poéticos.





expresiva e comprensiva.- Entender a estrutura da lingua e a súa manifestación na fala.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas:


- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Ler de maneira reflexiva e crítica e extraer conclusións.- Investigar de maneira autónoma e eficiente sobre os temas propostos.- Desenvolver a iniciativa propia para reinterpretar e recrear mitos e personaxes

132

universais.- Valorar e saber manexar as emocións.


o libro.


da literatura, da lingua e da cultura galega en xeral.- Valorar a diversidade como unha manifestación da vitalidade da lingua.- Desenvolver a creatividade para escribir textos propios seguindo unhas pautas.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe: o esquema.- Aplicar noutros contextos os coñecementos adquiridos.- Realizar traballos de investigación —en equipo e de maneira individual— para


- Competencia social e cidadá- Mostrar unha actitude aberta e respectuosa cara á diversidade da fala.

OBXECTIVOS

- Ler un texto literario coa entoación adecuada e facer o seu comentario.- Identificar a narración literaria fronte a outro tipo de textos.- Ampliar o vocabulario básico relacionado cos sentidos e as sensacións.- Diferenciar entre fonema, son e grafía, así como entre fonemas vocálicos e

consonánticos.- Coñecer as variedades internas da lingua.- Coñecer as principais contribucións do Grupo Nós á literatura galega, así como os

autores máis salientables deste período.


Tres últimas semanas de outubro.

1. Lectura: «A rapaza do circo» (Carlos Casares: Vento ferido, Ed. Galaxia). 2. Análise de textos: O texto narrativo. 3. Campo semántico: Sentidos e sensacións. 4. Obradoiro de lingua: Comentario de texto (2). O esquema. 5. Estudo da lingua: Fonética (1). Vocalismo. 6. Lingua e sociedade: Variedades internas da lingua. 7. Literatura: O Grupo Nós. Vicente Risco e Ramón Otero Pedrayo. Lectura reflexiva de

textos escollidos de Vicente Risco e Ramón Otero Pedrayo. 8. Comentario de texto: «O fidalgo», de Ramón Otero Pedrayo. 9. Obradoiro de literatura: Recreación de mitos e personaxes universais.

133



2.1. Diferencia a narración literaria doutras tipoloxías textuais. 3.1. Amplía o vocabulario básico relacionado cos sentidos e as sensacións. 4.1. Diferencia entre fonema, son e grafía. 4.2. Caracteriza os fonemas vocálicos segundo o grao de abertura e a localización, e

dependendo da posición (tónica, átona ou final de palabra) que ocupen. 5.1. Coñece as variedades internas da lingua e identifica as variedades temporais,

diatópicas, diastráticas e diafásicas. 5.2. Identifica os niveis e rexistros da lingua e recoñece o léxico de diferentes xergas. 6.1. Coñece a contribución dos membros do Grupo Nós á evolución sociopolítica e

cultural da Galicia da época. 6.2. Coñece as principais contribucións de Vicente Risco e de Otero Pedrayo á literatura

galega e comenta algúns fragmentos da súa produción literaria.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Realizar o comentario dun texto seguindo unhas pautas dadas.- Saber utilizar o vocabulario estudado.- Diferenciar entre fonema, son e grafía e caracterizar os fonemos vocálicos.- Diferenciar os niveis de lingua e coñecer as características dos distintos rexistros

lingüísticos.- Saber que é unha xerga.- Saber quen son os principais narradores do Grupo Nós e cal foi a súa contribución á

cultura e á literatura galega.

METODOLOXÍA



- Fixaranse hábitos de traballo como: utilizar de xeito habitual o dicionario; facer buscas na Rede para ampliar ou complementar a información que achega o libro; sistematizar a información dun texto; analizar textos seguindo unhas pautas; redactar textos propios de forma ordenada; coidar a presentación dos traballos, etc.


- Escoitaranse na clase gravacións de falantes de distintas zonas, de distintas idades, de distintas profesións… e farase fincapé na importancia da diversidade en tanto que manifestación da riqueza dunha lingua viva; como tal debe valorarse e respectarse.



134

- Proba de avaliación correspondente á unidade 2 do CD-ROM de Avaliación.- Seguimento da avaliación continua de cada alumno e alumna.- Anotacións no rexistro do profesor do desenvolvemento das catro habilidades básicas:



- Fichas de reforzo e ampliación no caderno de Tratamento da diversidade.- Fichas de comprensión lectora e comentario en Lecturas complementarias.


- Compilar refráns e frases feitas relacionados coas emocións e sentimentos.- Por grupos, xogar a identificar obxectos polo tacto, cos ollos tapados e describindo as

sensacións.- Enriquecer o ficheiro que comezaran na unidade 1 coa información relativa ao Grupo

Nós e aos seus máximos representantes.- Se o profesor ou a profesora o estima oportuno e as circunstancias o permiten, sería

interesante visitar a casa-museo de Otero Pedrayo, no lugar de Cima de Vila, parroquia de Trasalba (Ourense).

- Facer gravacións da fala de persoas de distintos lugares, de distintas idades e ocupacións e poñelas en común na clase, como exemplos da diversidade lingüística.

FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura inicial e do texto 3 da «Antoloxía».- Actividades de busca de información e de consulta na Rede propostas no libro do

alumno.- Visionado na aula do vídeo Otero Pedrayo ou a paixón da terra, AS-PG, 1992.- Visionado na aula do vídeo O inmenso don Ramón, Consellería de Educación, 1998.


- Autoesixencia na redacción de textos creativos persoais.- Actitude de respecto cara ás creacións alleas.- Interese polo enriquecemento do vocabulario.- Interese por dominar a técnica do comentario como medio de comprensión do contido e

da forma dun texto literario.- Interese por coñecer e manexar correctamente as novas tecnoloxías como instrumento

de consulta e de coñecemento.- Interese por participar activamente nas actividades de grupo.- Valoración da diversidade lingüística como manifestación da vitalidade do galego.- Interese por coñecer o patrimonio literario entendéndoo como produto da situación

histórica e sociocultural na que se produce.

135






comprensión oral, comprensión lectora, expresión escrita e expresión oral.- Entender e valorar a combinación da linguaxe verbal e non verbal nas

representacións teatrais.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Ler de maneira reflexiva e crítica e extraer conclusións.- Investigar de maneira autónoma e eficiente sobre os temas propostos.- Desenvolver estratexias para manexar emocións e sentimentos como o medo.- Desenvolver mecanismos para saber falar en público ou representar unha obra

teatral.


da literatura, da lingua e da cultura galega en xeral.- Valorar a diversidade como unha manifestación da vitalidade da lingua.- Desenvolver a creatividade para escribir textos propios.

- Competencia social e cidadá- Mostrar unha actitude aberta e respectuosa cara á diversidade da fala.


o libro.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe: o resumo.- Aplicar en diferentes contextos os coñecementos adquiridos.- Realizar traballos de investigación —en equipo e de maneira individual— para


OBXECTIVOS

- Ler un texto literario coa entoación adecuada e facer o seu comentario.- Identificar o tipo de narrador, segundo a perspectiva desde a que se conta a historia.- Ampliar o vocabulario básico relacionado co medo.- Identificar e caracterizar os fonemas consonánticos do galego.

136

- Caracterizar as variedades diafásicas da lingua.- Coñecer as principais contribucións de Castelao á cultura e á literatura galega.


Tres primeiras semanas de novembro.

1. Lectura: «Sobre a morte de Bieito» (Rafael Dieste: Dos arquivos do trasno, Ed. Galaxia).

2. Análise de textos: O punto de vista ou perspectiva. 3. Campo semántico: Medos e arrepíos. 4. Obradoiro de lingua: Comentario de texto (3). O resumo. 5. Estudo da lingua: Fonética (2). Consonantismo. 6. Lingua e sociedade: Variedades situacionais ou diafásicas. 7. Literatura: Castelao. Lectura reflexiva de textos escollidos de Castelao. 8. Comentario de texto: Escena d’Os vellos non deben de namorarse, de Castelao. 9. Obradoiro de literatura: Creación dun texto dramático.



2.1. Analiza o tipo de narrador dun relato. 3.1. Amplía o vocabulario básico relacionado co medo. 4.1. Recoñece os fonemas consonánticos do galego e identifica os trazos

suprasegmentais. 5.1. Recoñece as particularidades das variedades diafásicas da lingua e diferencia

distintos rexistros, incluído o da variedade estándar. 6.1. Coñece as principais contribucións de Castelao á cultura e á literatura galega e

comenta algúns dos seus textos máis representativos.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Realizar o comentario dun texto seguindo unhas pautas dadas.- Saber utilizar o vocabulario estudado.- Caracterizar os fonemos consonánticos e identificar os trazos suprasegmentais.- Diferenciar distintos rexistros lingüísticos, incluído o da variedade estándar.- Saber quen era Castelao, que xéneros cultivou e cales foron as súas achegas á cultura

galega.

METODOLOXÍA



- Fixaranse hábitos de traballo como: utilizar de xeito habitual o dicionario; facer buscas

137

na Rede para ampliar ou complementar a información que achega o libro; sistematizar a información dun texto; analizar textos seguindo unhas pautas; redactar textos propios de forma ordenada; coidar a presentación dos traballos, etc.


- Insistirase na importancia de respectar a diversidade lingüística e de coñecer a variedade estándar.



- Proba de avaliación correspondente á unidade 3 que contén o CD-ROM de Avaliación.- Seguimento da avaliación continua de cada alumno e alumna.- Anotacións no rexistro do profesor do desenvolvemento das catro habilidades básicas:


- Actividades de reforzo e ampliación no caderno de Tratamento da diversidade.- Fichas de comprensión lectora e comentario en Lecturas complementarias.


- Por parellas, escribir un diálogo e transformalo en diferentes niveis e rexistros.- Dramatizar a obra que teñan creado no «Obradoiro de literatura».- Escenificar un dos lances d’Os vellos non deben de namorarse.- Enriquecer o ficheiro que comezaran na unidade 1 coa información relativa a Castelao.- Visitar un teatro e mostrar os elementos do escenario e da sala (proscenio, bambolinas,

palcos, bastidores, etc.).- Visitar Rianxo, berce de Castelao, pero tamén do poeta Manuel Antonio e de Rafael

Dieste.

FOMENTO DA LECTURA



- Valoración da lectura como unha alternativa do tempo de lecer que supón unha fonte de coñecemento e de pracer.

- Interese polo enriquecemento do vocabulario.- Interese por dominar a técnica do comentario como medio de comprensión do contido e

da forma dun texto literario.- Interese por coñecer e manexar correctamente as novas tecnoloxías como instrumento

de consulta e de coñecemento.

138

- Interese por participar activamente nas actividades de grupo.- Interese por adecuar o rexistro lingüístico á situación comunicativa.- Aprecio polo patrimonio literario propio, como expresión lingüística da identidade

histórica e colectiva.






comprensión oral, comprensión lectora, expresión escrita e expresión oral.- Entender e valorar novas formas de linguaxe poética.

- Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico- Coñecer a nosa xeografía e a distribución das distintas variedades diatópicas.


o libro.- Manexar aplicacións informáticas para a creación de colaxes.

- Competencia social e cidadá- Rexeitar os prexuízos sociais e mostrar unha actitude receptiva cara aos demais.- Respectar e valorar a diversidade dialectal da lingua.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de traballo que melloran a aprendizaxe individual e colectiva.- Realizar traballos de investigación —en equipo e de maneira individual— para

profundar na materia estudada.- Abstraer a información máis relevante dun texto e sistematizala.- Incorporar de maneira eficaz os coñecementos adquiridos e saber aplicalos.


- Expresión cultural e artística- Coñecer e valorar a produción literaria en galego e, en particular, dos nosos escritores

máis consagrados.- Exercitar a capacidade expresiva e creativa a través da redacción de textos literarios

e non literarios.

139

- Valorar a expresión literaria como un modo de recrear a realidade cotiá e como testemuña dunha época.

OBXECTIVOS

- Ler un texto literario coa entoación adecuada e facer o seu comentario.- Coñecer e analizar algunhas técnicas da narración literaria.- Ampliar o vocabulario básico relacionado co tempo cronolóxico.- Recoñecer frases.- Coñecer e identificar as variedades xeográficas da lingua.- Coñecer as correntes poéticas de principios do século XX e os seus máximos

representantes.


Última semana de novembro e primeira quincena de decembro.

1. Lectura: «O Suso» (X. L. Méndez Ferrín: O crepúsculo e as formigas, Edicións Xerais).

2. Análise de textos: O espazo e o tempo narrativos. 3. Campo semántico: O tempo cronolóxico. 4. Obradoiro de lingua: Comentario de texto (4). Tema e título. 5. Estudo da lingua: Sintaxe (1). A frase. 6. Lingua e sociedade: Variedades xeográficas ou dialectais. 7. Literatura: Literatura de vangarda. Lectura reflexiva de textos escollidos de

Cunqueiro e Manuel Antonio. 8. Comentario de texto: «Sós», de Manuel Antonio. 9. Obradoiro de literatura: Creación de colaxes.



2.1. Analiza o espazo e o tempo nun texto narrativo. 3.1. Amplía o vocabulario básico relacionado co tempo cronolóxico. 4.1. Identifica e analiza os distintos tipos de frases segundo a natureza dos seus

compoñentes e o grao de complexidade. 5.1. Recoñece os trazos fonéticos e gramaticais que identifican as distintas áreas

dialectais. 6.1. Coñece as correntes poéticas de principios do século XX e comenta textos dos seus

máximos representantes.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Realizar o comentario dun texto seguindo unhas pautas dadas.- Saber utilizar o vocabulario estudado.- Analizar os constituíntes dunha frase e coñecer os diferentes tipos de frases.

140

- Saber que son as variedades xeográficas da lingua e coñecer algúns trazos caracterizadores dos tres bloques lingüísticos.

- Coñecer os principais representantes das vangardas na literatura galega.

METODOLOXÍA



- Fixaranse hábitos de traballo como: utilizar de xeito habitual o dicionario; facer buscas na Rede para ampliar ou complementar a información que achega o libro; sistematizar a información dun texto e abstraer o máis relevante; reflexionar acerca dos mecanismos internos da lingua; analizar textos seguindo unhas pautas; redactar textos propios de forma ordenada; coidar a presentación dos traballos, etc.


- Insistirase na importancia de respectar a diversidade lingüística e de coñecer a variedade estándar.

- Fomentarase no alumnado o interese polo aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Fomentarase, así mesmo, o uso do galego como lingua vehicular na aula.- Farase un repaso do trimestre.


- Proba de avaliación correspondente á unidade 4 que contén o CD-ROM de Avaliación.- Proba de avaliación trimestral.- Control do libro elixido como lectura para este primeiro trimestre.- Seguimento da avaliación continua de cada alumno e alumna.- Anotacións no rexistro do profesor do desenvolvemento das catro habilidades básicas:



- Fichas de reforzo e ampliación no caderno de Tratamento da diversidade.- Ficha de comprensión lectora e comentario en Lecturas complementarias.


- Ver o fragmento dunha película e analizar o espazo e o tempo (cronolóxico e do discurso). Comentar se hai anacronías (analepses e prolepses).

- Analizar o espazo e o tempo nalgunha das lecturas iniciais que aparecen no libro de texto.

- Reunidos en pequenos grupos, facerlle unha breve entrevista a unha persoa maior (mellor cantos máis anos teña) e analizar os trazos característicos da súa fala segundo o bloque ao que pertenza.

141

- Tamén en equipo, buscar na Rede ou en catálogos diferentes mostras da arte das vangardas. Escoller un pintor galego representativo (Urbano Lugrís, Maruja Mallo...) e elaborar unha breve monografía.

- Enriquecer o ficheiro que comezaran na unidade 1 coa información relativa ás vangardas.

- Facer unha exposición coas colaxes que teñan creado os alumnos e as alumnas.

.FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura inicial.- Actividades de consulta de información na Rede propostas no libro do alumno.- Manexo de programas informáticos para a creación de colaxes.


- Valoración da lectura como fonte de coñecemento e de pracer.- Interese polo enriquecemento do vocabulario.- Interese por dominar a técnica do comentario como medio de comprensión do contido e

da forma dun texto literario..







- Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico- Coñecer a nosa paisaxe marítima e as actividades que se desenvolven na costa.



da literatura, da lingua e da cultura galega en xeral.- Desenvolver a creatividade e o enxeño para compoñer acrósticos.

142

- Competencia social e cidadá- Valorar o esforzo individual e institucional a prol do desenvolvemento do galego,

dentro e fóra das nosas fronteiras.- Mostrar unha actitude madura e de compromiso perante tema sociais como a

emigración.


o libro.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe.- Aplicar en diferentes contextos os coñecementos adquiridos.- Realizar traballos de investigación —en equipo e de maneira individual— para


OBXECTIVOS

- Ler un texto literario coa entoación adecuada e facer o seu comentario.- Recoñecer e saber caracterizar os personaxes dun texto narrativo.- Ampliar o vocabulario básico relacionado co mar e os barcos.- Identificar unha oración, recoñecer os seus compoñentes e clasificala segundo a

natureza do predicado, a voz verbal e o significado.- Coñecer o panorama cultural da prosa de posguerra, as xeracións e os seus

representantes destacados.


Segunda e terceira semana de xaneiro.

1. Lectura: «Un horizonte de esperanza» (Rosa Aneiros: Sol de Inverno, Edicións Xerais).

2. Análise de textos: Os personaxes. 3. Campo semántico: O mar e os barcos. 4. Obradoiro de lingua: Comentario de texto (5). Comentario crítico. 5. Estudo da lingua: Sintaxe (2). A oración. 6. Lingua e sociedade: A lingua galega na posguerra. 7. Literatura: Narrativa de posguerra (1). Eduardo Blanco Amor. Lectura reflexiva de

textos escollidos de Blanco Amor. 8. Comentario de texto: Fragmento d’A esmorga, de Blanco Amor. 9. Obradoiro de literatura: Creación de acrósticos.



2.1. Analiza os personaxes nun texto narrativo. 3.1. Amplía o vocabulario básico relacionado co mar e os barcos.

143

4.1. Recoñece os constituíntes inmediatos dunha oración e sabe clasificala segundo a natureza do predicado, a voz verbal e o significado.

5.1. Coñece o panorama cultural da prosa de posguerra. 5.2. Comenta textos de Blanco Amor como máximo representante da narrativa dos anos

cincuenta.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Realizar o comentario crítico dun texto seguindo unhas pautas dadas.- Saber utilizar o vocabulario estudado.- Identificar unha oración, recoñecer os seus compoñentes e saber clasificala.- Coñecer o panorama cultural da prosa de posguerra, as xeracións e os seus


METODOLOXÍA



- Fixaranse hábitos de traballo como: utilizar de xeito habitual o dicionario; facer buscas na Rede para ampliar ou complementar a información que achega o libro; sistematizar a información dun texto e abstraer o máis relevante; reflexionar acerca dos mecanismos internos da lingua; analizar textos seguindo unhas pautas e basear a crítica en argumentos rigorosos; redactar textos propios de forma ordenada; coidar a presentación dos traballos, etc.


- Recordarase o contexto histórico de posguerra e ampliarase a información que achega o libro, de maneira que o alumnado teña unha panorámica máis ampla onde situar a produción literaria da época, que se abordará ao longo de cinco unidades.


.





144



- Mostrar na clase o libro: A ollada do desexo. Obra fotográfica 1933-1973 (Ed. Galaxia, 2005), volume no que se inclúe unha selección de 200 fotos, retratos, paisaxes, etc., tomadas por Blanco Amor ao longo da súa vida.

FOMENTO DAS TIC - Audición no CD-Audio da lectura inicial e mais do texto do «Comentario».



- Interese polo enriquecemento do vocabulario.- Interese por dominar a técnica do comentario como medio de análise crítica dun texto.- Interese por coñecer e manexar correctamente as novas tecnoloxías como instrumento

de consulta e de coñecemento.




información que recibimos do noso contorno.- Manter unha actitude favorable cara á lectura.- Comprender, compoñer e comentar distintos tipos de textos con apoio ou soporte

gráfico. - Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que permita ampliar a capacidade





da literatura, da lingua e da cultura galega en xeral.- Desenvolver a creatividade e o enxeño para facer un cómic.

145

- Competencia social e cidadá- Valorar o esforzo individual e institucional a prol do desenvolvemento do galego.- Respectar as leis e as normas de convivencia en xeral para manter a necesaria

harmonía social.

- Competencia matemática- Abstraer a mensaxe subliminal dunha imaxe aplicando o razoamento dedutivo.- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información na Rede como maneira de ampliar coñecementos.- Utilizar recursos audiovisuais como apoio e complemento da información que achega

o libro.- Entender e interpretar conxuntamente o texto e a ilustración como elementos

inseparables na linguaxe da banda deseñada.- Utilizar aplicacións informáticas na creación de cómics.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe.- Aplicar en diferentes contextos os coñecementos adquiridos.- Ter en conta a adecuación á hora de redactar un texto, de maneira que manteña a

coherencia e sexa comprensible.- Realizar traballos de investigación —en equipo e de maneira individual— para


OBXECTIVOS

- Recoñecer as características dos códigos, lingüístico e iconográfico, do cómic.- Coñecer o vocabulario básico relacionado coas leis.- Identificar os complementos do verbo e as unidades que desempeñan esas funcións.- Coñecer o panorama cultural da prosa de posguerra, as xeracións e os seus



Última semana de xaneiro e primeira de febreiro.

1. Lectura: «A mansión dos Pampín» (Miguelanxo Prado, ed. Colexio Oficial de Arquitectos de Galicia, 2006).

2. Análise de textos: A banda deseñada. 3. Campo semántico: A xustiza e as leis. 4. Obradoiro de lingua: Propiedades do texto (1). A adecuación. 5. Estudo da lingua: Sintaxe (3). Os complementos do verbo. 6. Lingua e sociedade: A lingua galega a partir de 1975. 7. Literatura: Narrativa de posguerra (2). Cunqueiro e Fole. Lectura reflexiva de textos

escollidos de Álvaro Cunqueiro e de Ánxel Fole. 8. Comentario de texto: Fragmento d’Os outros feirantes, de Álvaro Cunqueiro. 9. Obradoiro de literatura: Creación dun cómic.


146

1.1. Analiza nun cómic os códigos lingüístico e iconográfico empregados. 2.1. Aplica o vocabulario básico estudado, relacionado coas leis. 3.1. Identifica e distingue os complementos verbais. 3.2. Identifica as unidades que poden funcionar como CD, CI, CC, suplemento,

complemento axente, atributo e predicativo. 4.1. Comenta textos de Álvaro Cunqueiro e de Ánxel Fole como máximos

representantes da narrativa dos anos cincuenta.


- Identificar os recursos gráficos e lingüísticos do cómic.- Saber utilizar o vocabulario estudado.- Expresarse oralmente e por escrito cunha crecente corrección.- Identificar e distinguir os complementos do verbo.- Coñecer as principais obras narrativas de Álvaro Cunqueiro e de Ánxel Fole.

METODOLOXÍA

- Fixaranse hábitos de traballo como: utilizar de xeito habitual o dicionario; facer buscas na Rede para ampliar ou complementar a información que achega o libro; sistematizar a información dun texto e abstraer o máis relevante; reflexionar acerca dos mecanismos internos da lingua; analizar textos seguindo unhas pautas e redactar o comentario de maneira coherente e comprensible; coidar a presentación dos traballos, etc.


- Mostraranse na clase diferentes exemplos de cómics publicados en galego, ben dos nosos creadores, ben traducións.

- Fomentarase no alumnado o interese polo aspecto lúdico e creativo da linguaxe textual e iconográfica.

- Fomentarase, así mesmo, o uso do galego como lingua vehicular na aula.







- Traer da casa o seu cómic preferido e analizar os elementos gráficos e textuais

147

característicos da linguaxe da banda deseñada.- Facer unha exposición cos cómics que teñan creado os alumnos e as alumnas.- Enriquecer o ficheiro que comezaran na unidade 1 coa información relativa a Álvaro

Cunqueiro e Ánxel Fole.- Visitar Mondoñedo, berce non só de Cunqueiro, senón tamén dos escritores Leiras

Pulpeiro e Noriega Varela e do compositor Pascual Veiga. Visitar tamén a libreríamuseo de Manuel Montero.

- Facer un traballo sobre O Courel de Ánxel Fole.

FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura do apartado «Comentario de texto».


- Valoración da visión crítica da realidade presentada polos cómics.- Valoración do sentido do humor nas relación humanas e como instrumento efectivo para

manexar situacións difíciles.- Valoración das posibilidades estéticas dos códigos verbais e non-verbais.- Interese por enriquecer o vocabulario.- Interese por dominar a técnica do comentario como medio de comprensión do contido e

da forma dun texto literario ou non literario.- Interese por redactar os textos coidando a orde, a estrutura, a adecuación, a

coherencia…- Interese por coñecer e manexar correctamente as novas tecnoloxías como instrumento

de consulta e de coñecemento.- Valoración da Internet como canle de divulgación da creación artística.- Interese por coñecer o patrimonio literario entendéndoo como produto da situación

histórica e sociocultural na que se produce.




información que recibimos do noso contorno.- Manter unha actitude favorable cara á lectura.- Comprender, compoñer e comentar distintos tipos de textos con apoio ou soporte

gráfico.- Adquirir progresivamente un vocabulario adecuado que permita ampliar a capacidade



148

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Ler de maneira reflexiva e crítica e extraer conclusións.- Investigar de maneira autónoma e eficiente sobre os temas propostos.- Manexar mecanismos de control das emocións e utilizar o sentido do humor para

afrontar determinadas situacións da vida cotiá.


da literatura, da lingua e da cultura galega en xeral.- Desenvolver a creatividade e o enxeño para compoñer unha fotonovela.

- Competencia social e cidadá- Mostrar interese polo coñecemento da lexislación que ampara o uso normalizado das

linguas no conxunto do marco europeo.- Respectar a diversidade lingüística e valorar os esforzos institucionais para a

preservación e defensa das linguas.

- Competencia matemática- Abstraer a mensaxe subliminal dunha imaxe aplicando o razoamento dedutivo.


o libro.- Entender e interpretar conxuntamente o texto e a ilustración como elementos

inseparables na linguaxe do humor gráfico.- Utilizar aplicacións informáticas na creación de fotonovelas.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe.- Aplicar en diferentes contextos os coñecementos adquiridos.- Ter en conta a coherencia á hora de redactar un texto, de maneira que sexa

comprensible.- Realizar traballos de investigación —en equipo e de maneira individual— para


OBXECTIVOS

- Recoñecer as características dos códigos, lingüístico e iconográfico, do humor gráfico.- Coñecer o vocabulario básico relacionado coa risa.- Recoñecer as oracións compostas e identificar o tipo de relación establecida entre os

seus elementos.- Coñecer o panorama cultural da prosa de posguerra, as xeracións e os seus



Segunda e terceira semana de febreiro.

1. Lectura: Mostras de humor gráfico de distintos creadores galegos.

149

2. Análise de textos: O humor gráfico. 3. Campo semántico: Risas e gargalladas. 4. Obradoiro de lingua: Propiedades do texto (2). A coherencia. 5. Estudo da lingua: Sintaxe (4). As oracións compostas. 6. Lingua e sociedade: Os dereitos lingüísticos. 7. Literatura: Narrativa de posguerra (3). Xosé Neira Vilas. A Nova Narrativa Galega.

Lectura reflexiva de textos escollidos de Neira Vilas, Méndez Ferrín e M.ª Xosé Queizán.

8. Comentario de texto: Fragmento d’O crepúsculo e as formigas, de X. L. Méndez Ferrín.

9. Obradoiro de literatura: Creación dunha fotonovela.


1.1. Analiza en varias mostras de humor gráfico os códigos lingüístico e iconográfico empregados.

2.1. Aplica o vocabulario básico estudado, relacionado co humor. 3.1. Recoñece e diferencia oracións compostas por coordinación e subordinación e

identifica as que se unen mediante xustaposición. 3.2. Identifica os distintos tipos de oracións coordinadas. 4.1. Coñece as características da narrativa dos anos sesenta e coñece a produción

literaria de Neira Vilas. 4.2. Coñece as novidades temáticas e técnicas da Nova Narrativa Galega e comenta

textos de Méndez Ferrín e Carlos Casares como máximos representantes.


- Identificar os recursos gráficos e lingüísticos dos chistes, das tiras cómicas e doutras manifestacións do humor gráfico.

- Saber utilizar o vocabulario estudado.- Expresarse oralmente e por escrito cunha crecente corrección.- Identificar e clasificar as oracións compostas.- Coñecer as principais obras narrativas de Neira Vilas.- Saber que foi a Nova Narrativa Galega e coñecer os seus principais representantes.

METODOLOXÍA



- Mostraranse na clase diferentes exemplos de humor gráfico publicados en galego.- Fomentarase no alumnado o interese polo aspecto lúdico e creativo da linguaxe textual

e iconográfica.- Fomentarase, así mesmo, o uso do galego como lingua vehicular na aula.

150







- Enriquecer o ficheiro que comezaran na unidade 1 coa información relativa a Neira Vilas e á Nova Narrativa Galega.

- Facer unha exposición coas fotonovelas que teñan creado os alumnos e as alumnas.- Facer un breve monográfico sobre Memorias dun neno labrego, de Xosé Neira Vilas

(temas, espazo, personaxes, repercusión...).FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura do apartado «Comentario de texto».- Busca de información en Internet.- Utilización de programas e aplicacións informáticas na creación e redacción dos seus

traballos.- Consulta da páxina web da Fundación Neira Vilas:

http://www.fundacionxoseneiravilas.com


- Valoración da visión crítica da realidade presentada polas tiras cómicas e outras manifestacións de humor gráfico.

- Valoración das posibilidades estéticas dos códigos verbais e non-verbais.- Interese por enriquecer o vocabulario.- Valoración do sentido do humor nas relación humanas e como instrumento efectivo para

manexar situacións difíciles.- Interese por dominar a técnica do comentario como medio de comprensión do contido e

da forma dun texto literario ou non literario.- Interese por redactar os textos coidando a orde, a estrutura, a adecuación, a

coherencia…- Interese por coñecer e manexar correctamente as novas tecnoloxías como instrumento

de consulta e de coñecemento.- Valoración da Internet como canle de divulgación da creación artística.- Valoración da literatura como instrumento de denuncia social e reflexo da situación

social dunha época.- Valoración do esforzo dalgúns escritores por abrir a literatura galega ás novas visións

151

do mundo e ás técnicas literarias modernas.








- Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico- Interesarse polo coñecemento do contorno e das posibilidades que ofrece para o

tempo de lecer.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Ler de maneira reflexiva e crítica e extraer conclusións.- Investigar de maneira autónoma e eficiente sobre os temas propostos.- Utilizar de maneira responsable as posibilidades que ofrece a Rede, como fonte de

información e de diversión.- Desenvolver o pensamento crítico para poder opinar achegando argumentos

fundamentados.- Mostrar interese por participar de maneira activa en xogos e outro tipo de

entretementos de grupo.


o libro.

- Competencia social e cidadá- Mostrar interese pola normalización do galego en todos os ámbitos e contribuír ao

proceso.- Esforzarse por mellorar a competencia lingüística no uso do galego.- Entender a importancia de compartir e gozar o tempo de lecer cos amigos e

familiares.- Entender o xogo e outro tipo de entretementos como un instrumento indispensable

nas relacións sociais.

- Competencia para aprender a aprender

152

- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe.- Aplicar en diferentes contextos os coñecementos adquiridos.- Ter en conta a cohesión á hora de redactar un texto, de maneira que sexa



- Expresión cultural e artística- Coñecer a obra dalgúns dos autores galegos máis consagrados.- Interesarse polo coñecemento da nosa historia.- Desenvolver a sensibilidade estética e a creatividade para compoñer textos propios.

OBXECTIVOS

- Ler un texto e facer o seu comentario.- Coñecer e analizar os trazos e os recursos propios dos textos argumentativos.- Ampliar o vocabulario básico relacionado co tempo de lecer.- Identificar, clasificar e analizar as oracións subordinadas substantivas.- Coñecer a situación sociolingüística do galego na actualidade con respecto ao seu uso

nos diferentes ámbitos.- Coñecer o panorama cultural da poesía de posguerra, as xeracións e os seus



Tres primeiras semanas de marzo.

1. Lectura: «Redes sociais» (texto tomado do diario ABC do 26 de xaneiro de 2010, traducido e adaptado).

2. Análise de textos: O texto argumentativo. 3. Campo semántico: Tempo de lecer. 4. Obradoiro de lingua: Propiedades do texto (3). A cohesión I. 5. Estudo da lingua: Sintaxe (5). As oracións subordinadas substantivas. 6. Lingua e sociedade: A lingua galega hoxe. Niveis de competencia e uso. 7. Literatura: Poesía de posguerra (1). Celso Emilio Ferreiro e Luz Pozo Garza. Lectura

reflexiva de poemas escollidos de Celso Emilio Ferreiro e de Luz Pozo Garza. 8. Comentario de texto: «Xaneiro, 1972, II», en Onde o mundo se chama Celanova, de

Celso Emilio Ferreiro. 9. Obradoiro de literatura: Creación de sinestesias e escritura de poemas.


1.1. Le un texto argumentativo e coméntao seguindo uns criterios dados. 2.1. Recoñece a estrutura e as características propias dos textos argumentativos. 3.1. Amplía o vocabulario básico relacionado co tempo de lecer. 4.1. Analiza oracións subordinadas substantivas e clasifícaas segundo a función que

desempeñen. 5.1. Analiza os seus niveis de competencia e uso do galego na actualidade, así como os

factores que interveñen na súa normalización.

153

6.1. Coñece o panorama cultural da poesía de posguerra e as distintas xeracións que se manifestan nesta época.

6.2. Comenta textos de Celso Emilio Ferreiro como máximo representante da Xeración do 36.

6.3. Comenta textos de Luz Pozo Garza como principal representante da Promoción de Enlace.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Realizar o comentario dun texto seguindo unhas pautas dadas.- Saber utilizar o vocabulario estudado.- Analizar e clasificar oracións subordinadas substantivas.- Saber en que consisten a competencia lingüística e a normalización dunha lingua.- Coñecer as liñas temáticas da poesía de Celso Emilio Ferreiro.- Coñecer as características da poesía da Promoción de Enlace.

METODOLOXÍA



- Estimularase o interese dos alumnos e alumnas polo diálogo, o respecto ás quendas de palabra e as achegas de opinións debidamente argumentadas.

- Fomentarase no alumnado o interese polo aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Fomentarase, así mesmo, o uso do galego como lingua vehicular na aula.- Farase un repaso do trimestre.


- Proba de avaliación correspondente á unidade 8 que contén o CD-ROM de Avaliación.- Proba de avaliación trimestral.- Control do libro elixido como lectura para este segundo trimestre.- Seguimento da avaliación continua de cada alumno e alumna.- Anotacións no rexistro do profesor do desenvolvemento das catro habilidades básicas:





154

- Simular unhas eleccións a delegado de clase e presentar un texto argumentativo ou guión electoral defendendo a súa candidatura.

- Buscar textos argumentativos nos xornais (artigos de opinión) e comentalos na clase.



- Valoración da importancia do xogo e doutro tipo de entretementos no desenvolvemento emocional.

- Interese polo enriquecemento e uso preciso do propio vocabulario.- Autoesixencia na corrección gramatical.







- Competencia matemática- Interpretar correctamente a información presentada en formatos gráficos.- Abstraer a mensaxe subliminal dunha imaxe aplicando o razoamento dedutivo.

- Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico- Coñecer e valorar a presenza da paisaxe galega na literatura.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Ler de maneira reflexiva e crítica e extraer conclusións.- Investigar de maneira autónoma e eficiente sobre os temas propostos.- Desenvolver o pensamento crítico para analizar as mensaxes publicitarias.- Esforzarse por mellorar a competencia lingüística no uso do galego.


o libro.- Saber interpretar a linguaxe iconográfica das mensaxes publicitarias.

- Competencia social e cidadá- Respectarse un mesmo e respectar os demais, tendo en conta que a aparencia non

155

fai mellor ou peor a unha persoa.- Mostrar interese pola normalización do galego en todos os ámbitos e contribuír ao

proceso.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe.- Aplicar en diferentes contextos os coñecementos adquiridos.- Ter en conta a cohesión á hora de redactar un texto, de maneira que sexa



- Expresión cultural e artística- Coñecer a obra dalgúns dos autores galegos máis consagrados.- Interesarse polo coñecemento da nosa historia.- Desenvolver a sensibilidade estética e a creatividade para compoñer textos propios.- Mostrar interese pola creación literaria doutras culturas.

OBXECTIVOS

- Analizar a linguaxe publicitaria, os seus recursos e finalidade.- Ampliar o vocabulario básico relacionado co aspecto físico.- Analizar e clasificar as oracións subordinadas adxectivas.- Coñecer a situación sociolingüística do galego no contorno da xente nova.- Coñecer o panorama cultural da poesía e do teatro de posguerra, as xeracións e os

seus representantes destacados.- Ler un texto literario coa entoación adecuada e facer o seu comentario.


Tres primeiras semanas de abril.

1. Lectura: Diferentes mostras de mensaxes publicitarias. 2. Análise de textos: A publicidade. 3. Campo semántico: O aspecto físico. 4. Obradoiro de lingua: Propiedades do texto (4). A cohesión II. 5. Estudo da lingua: Sintaxe (6). As oracións subordinadas adxectivas. 6. Lingua e sociedade: A lingua galega entre a mocidade. 7. Literatura: Poesía de posguerra (2). Teatro de posguerra. Lectura reflexiva de

poemas escollidos de Uxío Novoneyra, Manuel María, Antón Avilés de Taramancos, Xohana Torres, Bernardino Graña e X. L. Méndez Ferrín.

8. Comentario de texto: «Terras outas e solas», en Os eidos, de Uxío Novoneyra. 9. Obradoiro de literatura: Creación de haikus.


1.1. Analiza mensaxes publicitarias, desde o punto de vista lingüístico e iconográfico. 2.1. Aplica en diversos contextos o vocabulario básico estudado, relacionado co aspecto

156

físico das persoas. 3.1. Analiza e clasifica as oracións subordinadas adxectivas. 3.2. Recoñece a función do pronome relativo. 4.1. Coñece a situación sociolingüística do galego entre a xente nova. 5.1. Comenta textos dos poetas máis representativos da Xeración das Festas Minervais. 5.2. Coñece o panorama do teatro nos anos da posguerra.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Recoñecer as características propias da linguaxe publicitaria.- Saber utilizar o vocabulario estudado.- Analizar e clasificar oracións subordinadas adxectivas.- Coñecer a situación sociolingüística do galego entre a mocidade.- Coñecer os poetas que forman parte da Xeración das Festas Minervais e as obras

principais de Manuel María e Uxío Novoneyra.- Coñecer o panorama do teatro nos anos da posguerra.- Realizar o comentario dun texto seguindo unhas pautas dadas.

METODOLOXÍA



- Espertarase no alumnado e traballarase o espírito crítico necesario para interpretar os anuncios publicitarios e para desenvolver a súa propia opinión sobre as mensaxes que transmiten.

- Fomentarase no alumnado o interese polo aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Fomentarase, así mesmo, o uso do galego como lingua vehicular na aula.- Favorecerase no alumnado o desenvolvemento da sensibilidade necesaria para mellor

apreciar a poesía e, en xeral, as producións artísticas.- Estimularase nos alumnos e alumnas o interese polo teatro.- Insistirase nas vantaxes que ofrecen os novos medios tecnolóxicos na busca de

información, elaboración de traballos e presentacións, etc.





- Fichas de reforzo e ampliación no caderno de Tratamento da diversidade.

157

- Ficha de comprensión lectora e comentario en Lecturas complementarias.


- Gravar o recitado de poemas por parte dos alumnos e analizalo en grupo.- Facer un concurso de haikus..FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio do poema do apartado «Comentario de texto».


- Valoración crítica da publicidade.- Interpretación da diferenza entre os seres humanos como un valor que nos identifica e

enriquece.- Conciencia da necesidade de eliminar os prexuízos lingüísticos que impiden o

desenvolvemento da lingua galega en todos os ámbitos.- Aprecio polo patrimonio literario propio como expresión lingüística de identidade

colectiva e de cultura privilexiada.- Sensibilidade cara á creación poética.- Valoración de xéneros literarios propios doutras culturas.







- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Ler de maneira reflexiva e crítica e extraer conclusións.- Investigar de maneira autónoma e eficiente sobre os temas propostos.- Adoptar unha postura crítica e comprometida fronte aos prexuízos lingüísticos.


o libro.- Saber interpretar e aplicar a información que achegan os textos instrutivos.

158

- Mostrar interese por coñecer e manexar diferentes formas de comunicación cos demais.

- Competencia social e cidadá- Valorar a comunicación entre as persoas como o vehículo para o correcto

funcionamento dunha sociedade.- Mostrar interese pola normalización do galego en todos os ámbitos e contribuír ao

proceso.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe.- Aplicar en diferentes contextos os coñecementos adquiridos.- Ter en conta a cohesión á hora de redactar un texto, de maneira que sexa



- Expresión cultural e artística- Coñecer a obra dalgúns dos autores galegos máis consagrados.- Desenvolver a sensibilidade estética e a creatividade para compoñer textos propios.- Mostrar interese por novas formas de creación literaria.

OBXECTIVOS

- Ler un texto de maneira comprensiva e facer o seu comentario.- Recoñecer as características dos textos instrutivos.- Ampliar o vocabulario básico relacionado coa comunicación.- Identificar e clasificar as oracións subordinadas adverbiais.- Identificar e combater os prexuízos lingüísticos.- Coñecer o panorama cultural a partir de 1975, as características da narrativa actual e os

seus representantes destacados.


Última semana de abril e primeira quincena de maio.

1. Lectura: «Cartas que flotan» (Xavier Queipo: Manual de instrucións, Edicións Xerais).

2. Análise de textos: O texto instrutivo. 3. Campo semántico: A comunicación. 4. Obradoiro de lingua: Propiedades do texto (5). A cohesión III. 5. Estudo da lingua: Sintaxe (7). As oracións subordinadas adverbiais. 6. Lingua e sociedade: Os prexuízos lingüísticos. 7. Literatura: Narrativa actual. Lectura reflexiva de textos escollidos de Alfredo Conde,

Marilar Aleixandre, Suso de Toro e Marcos Calveiro. 8. Comentario de texto: Fragmento d’O lapis do carpinteiro, de Manuel Rivas. 9. Obradoiro de literatura: Creación de microrrelatos.


159

1.1. Le un texto de maneira comprensiva e realiza o comentario correspondente. 2.1. Identifica as características dos textos instrutivos. 3.1. Aplica en diversos contextos o vocabulario básico estudado, relacionado coa

comunicación. 4.1. Analiza e clasifica correctamente oracións subordinadas adverbiais propias e

impropias. 5.1. Identifica certas manifestacións dos prexuízos lingüísticos. 6.1. Coñece as características da narrativa actual e comenta textos dos seus

representantes máis destacados.


- Entender globalmente un texto oral ou escrito.- Recoñecer as características propias dos textos instrutivos.- Saber utilizar o vocabulario estudado en diferentes contextos.- Analizar e clasificar oracións subordinadas adverbiais.- Recoñecer os prexuízos lingüísticos.- Coñecer as características da narrativa actual e comentar textos dos seus

representantes máis destacados.

METODOLOXÍA



- Espertarase no alumnado e traballarase o espírito crítico necesario para rexeitar os prexuízos lingüísticos e desenvolver unha postura de compromiso na tarefa de combatelos.

- Fomentarase no alumnado o interese polo aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Fomentarase, así mesmo, o uso do galego como lingua vehicular na aula.- Favorecerase no alumnado o desenvolvemento da sensibilidade necesaria para mellor

apreciar novas formas de creación literaria.- Insistirase nas vantaxes que ofrecen os novos medios tecnolóxicos na busca de





160




- Enriquecer o ficheiro que comezaran na unidade 1 coa información relativa a algúns narradores actuais.

- Facer unha sondaxe no seu contorno máis próximo para identificar posibles manifestacións de prexuízos lingüísticos cara ao galego e tomar nota do que se teña observado.

- Poñer en común propostas dos estudantes para combater os prexuízos lingüísticos.- Crear un libro de microrrelatos coas achegas de todos os alumnos e alumnas.

FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio do fragmento d’O lapis do carpinteiro que se propón para o «Comentario de texto».


- Interese por dominar a técnica do comentario como medio de comprensión do contido e da forma dun texto literario ou non literario.

- Interese por redactar os textos coidando a orde, a estrutura, a adecuación, a coherencia…

- Interese por enriquecer o vocabulario.- Conciencia da necesidade de eliminar os prexuízos lingüísticos que impiden o

desenvolvemento da lingua galega en todos os ámbitos.- Interese por coñecer e manexar correctamente as novas tecnoloxías como instrumento

de consulta e de coñecemento.- Valoración do esforzo dalgúns escritores por abrir a literatura galega ás novas visións

do mundo e ás técnicas literarias modernas.- Gusto pola lectura e comentario de textos narrativos.





expresiva e comprensiva.161

- Entender a estrutura da lingua.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas:


- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios e en Internet para ampliar coñecementos.- Analizar e interpretar a información que achegan os medios de comunicación.- Comprender as posibilidades comunicativas da linguaxe audiovisual.


- Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico- Interesarse polo coñecemento do contorno e das posibilidades que ofrece para o

tempo de lecer.

- Competencia social e cidadá- Valorar as iniciativas da Administración e de certos colectivos sociais a prol da

normalización do galego.- Comprender a importancia de fomentar o uso do galego no exercicio profesional.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de estudo que posibiliten a aprendizaxe.- Aplicar en diferentes contextos os coñecementos adquiridos.- Realizar traballos de investigación —en equipo e de maneira individual— para


- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Desenvolver o pensamento crítico necesario para interpretar a mensaxe dunha

película e, en xeral, o contorno que rodea o mundo do cine.- Reflexionar sobre os conflitos que experimentan os personaxes cinematográficos e

abstraer unha ensinanza.- Discriminar entre a realidade e a ficción e saber manexar as emocións que provoca

unha película.

- Expresión cultural e artística- Mostrar interese polo coñecemento do cine como sétima arte.- Establecer paralelismos entre o cine e o teatro.- Desenvolver o enxeño para crear xogos poéticos.

OBXECTIVOS

- Ler un texto de maneira comprensiva e facer o seu comentario.- Coñecer as características dos códigos —lingüístico e iconográfico— do cine.- Ampliar o vocabulario básico relacionado co cine.- Coñecer as relacións semánticas que se poden establecer entre as palabras.- Coñecer o nivel de uso do galego no ámbito profesional.- Coñecer as características, grupos e representantes máis salientables da poesía e do

teatro actuais.

162


Segunda quincena de maio.

1. Lectura: «O guión d’A lingua das bolboretas» (Rafael Azcona, 1999). 2. Análise de textos: O guión cinematográfico. 3. Campo semántico: O cine. 4. Obradoiro de lingua: Reelaborar textos. 5. Estudo da lingua: Relacións semánticas. 6. Lingua e sociedade: O galego no exercicio profesional. 7. Literatura: Poesía e teatro actuais. Lectura reflexiva de poemas escollidos de

autores actuais: Marta Dacosta, Miro Villar, Chus Pato, Pilar Pallarés, Gonzalo Navaza e Xulio Valcárcel.

8. Comentario de texto: «Camiñan descalzas polas rochas», en Das últimas mareas, de Ana Romaní.

9. Obradoiro de literatura: Xogos de creación.


1.1. Le un texto con fluidez e de maneira comprensiva e realiza o comentario correspondente.

2.1. Analiza en fotogramas ou guións o código lingüístico e iconográfico empregados. 3.1. Aplica en diversos contextos o vocabulario básico estudado, relacionado co cine. 4.1. Recoñece e diferencia palabras polisémicas e homónimas. 4.2. Relaciona palabras sinónimas. 4.3. Aplica correctamente os antónimos e diferencia entre antónimos propiamente ditos,

termos complementarios e termos recíprocos. 5.1. Coñece o nivel de uso do galego no ámbito profesional e as iniciativas para

promovelo. 6.1. Comenta textos dos máximos representantes da poesía e do teatro actuais.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Coñecer as principais características da linguaxe cinematográfica.- Aplicar o vocabulario estudado na unidade.- Coñecer as relacións semánticas que se poden establecer entre as palabras.- Comentar textos dos máximos representantes da poesía e do teatro actuais.

METODOLOXÍA


- A metodoloxía será activa e participativa, de maneira que facilite a aprendizaxe, individual e colectiva, e favoreza a adquisición das competencias básicas, en concreto

163

da lingüística.- Fomentarase no alumnado o interese polo uso do galego en todos os ámbitos,

empezando pola aula.- Fomentarase no alumnado o interese polo aspecto lúdico e creativo da linguaxe.- Favorecerase no alumnado o desenvolvemento da sensibilidade necesaria para mellor

apreciar novas formas de creación literaria.- Insistirase nas vantaxes que ofrecen os novos medios tecnolóxicos na busca de







- Propoñer un debate sobre o encanto que rodea o mundo do cine, sobre a realidade e a aparencia, sobre a influencia dos estereotipos que «impoñen», etc.

- Consultar a páxina da Axencia Audiovisual Galega (http://www.culturagalega.org/avg/). Os alumnos e alumnas poderán coñecer distintos xéneros cinematográficos, familiarizarse con algúns títulos do noso cine, descargar algúns guións, etc.

FOMENTO DAS TIC

- Audición no CD-Audio da lectura inicial e do poema do «Comentario de texto».


- Valoración positiva da capacidade que ten o cine de provocar emocións e reflexións perante os conflitos que sofren os personaxes.

- Valoración das posibilidades comunicativas da linguaxe cinematográfica.- Interese por enriquecer o vocabulario e por expresarse con corrección.- Conciencia da importancia de manexar o galego en todos os ámbitos sociais.- Gusto pola lectura de textos poéticos.- Sensibilidade estética perante as producións dramáticas, valorando os seus elementos

creativos e expresivos.- Valoración do esforzo dalgúns escritores por abrir a literatura galega ás novas visións

do mundo e ás técnicas literarias modernas.- Actitude crítica ante calquera manifestación discriminatoria con respecto á muller.





expresiva e comprensiva.- Saber utilizar os recursos que proporciona a lingua para expresarse adecuadamente

segundo o contexto e o tipo de interlocutor.- Entender a estrutura da lingua e os cambios que experimenta debido ao uso.- Valorar as estratexias que permitan o desenvolvemento das catro habilidades básicas:


- Competencia social e cidadá- Coidar a forma de expresión, como mostra de respecto no trato cos demais.- Entender a importancia de difundir o uso do galego para a súa normalización no seo

da sociedade.- Participar activamente nos traballos colectivos e na dinámica da clase.

- Competencia para aprender a aprender- Aplicar técnicas de traballo que posibilitan a aprendizaxe individual e colectiva.- Aplicar en diferentes contextos os coñecementos adquiridos.- Realizar traballos de investigación —en equipo e de maneira individual— para


- Competencia para o tratamento da información e competencia dixital- Buscar información en dicionarios e en Internet para ampliar coñecementos.- Analizar e interpretar a información que achegan os medios de comunicación.- Comprender as posibilidades comunicativas da linguaxe audiovisual.- Comprender a importancia das TIC como instrumentos para acadar a normalización

da lingua galega.- Comprender as posibilidades que ofrecen as TIC no ámbito da creación literaria.

- Competencia para o desenvolvemento da autonomía e iniciativa persoal- Interesarse polas posibilidades que ofrece a tecnoloxía dixital para difundir as

creacións literarias e saber aproveitalas nas creacións propias. - Desenvolver o pensamento crítico necesario para interpretar a información que nos

achegan os medios de comunicación.- Utilizar o galego en todos os ámbitos para contribuír á súa normalización.- Gozar coas actividades colectivas.

- Expresión cultural e artística- Interesarse polos autores e as obras da literatura máis actual.- Valorar novas formas de creación literaria.

OBXECTIVOS

165

- Ler un texto de maneira comprensiva e facer o seu comentario.- Coñecer as características da linguaxe da radio e da televisión, así como os principais

xéneros radiofónicos e televisivos.- Coñecer o vocabulario básico relacionado coa radio e a televisión.- Coñecer as causas dos cambios semánticos e comprender os conceptos de eufemismo

e tabú.- Coñecer, valorar e utilizar as novas tecnoloxías como instrumento para a normalización

do galego.- Recoñecer nas novas tecnoloxías outro medio eficaz de difundir a literatura.


Tres primeiras semanas de xuño.

1. Lectura: «Acurralado» (Roberto G. Méndez). 2. Análise de textos: Características da radio e da televisión. 3. Campo semántico: A radio e a televisión. 4. Obradoiro de lingua: Crear textos. 5. Estudo da lingua: Cambios semánticos. 6. Lingua e sociedade: A lingua galega en Internet. 7. Literatura: Literatura dixital. Lectura reflexiva de textos dixitais. 8. Obradoiro de literatura: Videopoemas.


1.1. Le un texto con fluidez e de maneira comprensiva e realiza o comentario correspondente.

2.1. Coñece os sistemas expresivos que comparten a televisión e a radio e sabe cales son os xéneros televisivos e radiofónicos.

3.1. Aplica en distintos contextos o campo semántico da radio e a televisión. 4.1. Explica o cambio semántico producido en diversas palabras. 4.2. Identifica e relaciona palabras tabú e eufemismos. 5.1. Recoñece a importancia das TIC como instrumento efectivo para a normalización

da lingua galega. 6.1. Comenta e crea textos literarios en formato dixital.


- Comprender globalmente un texto oral ou escrito.- Coñecer as características da linguaxe da radio e da televisión, así como os principais

xéneros radiofónicos e televisivos.- Saber utilizar o vocabulario estudado, relacionado coa radio e a televisión.- Coñecer as causas dos cambios semánticos e comprender os conceptos de eufemismo

e tabú.- Recoñecer a contribución das TIC á normalización do galego.- Comentar e crear textos literarios en formato dixital.

166

METODOLOXÍA




- Crear na aula un clima de confianza de maneira que os alumnos poidan sentirse cómodos á hora de facer una exposición oral ou de participar nalgunha actividade relacionada cos medios de comunicación.

- Fomentar o uso das TIC nas creacións propias.- Fomentar a autoestima e valorar o esforzo e o traballo ben feito.- Fomentar a curiosidade cara á investigación de temas concretos e o esforzo por

presentar os traballos con corrección e limpeza.- Fomentar o gusto pola lectura, proporcionando na aula material diverso e atractivo

pertencente a distintos autores, estilos e xéneros.- Facer un repaso do trimestre e unha revisión xeral do curso.


- Proba de avaliación correspondente á unidade 12 que contén o CD-ROM de Avaliación.- Proba de avaliación trimestral.- Seguimento da avaliación continua de cada alumno e alumna.





- Por parellas, elaborar un breve boletín informativo, de radio ou de televisión. Despois, gravalo no soporte de que dispoñan os alumnos e alumnas (DVD, CD-ROM, casete, vídeo, etc.), con insercións musicais e outros elementos característicos.

- Rematar o ficheiro que comezaran na unidade 1 con algúns exemplos da produción literaria máis actual.

FOMENTO DAS TIC - Audición no CD-Audio da lectura inicial.EDUCACIÓN EN VALORES - Conciencia da importancia de expresarse adecuadamente, como manifestación de

167

respecto no trato cos demais.- Valoración das posibilidades comunicativas da linguaxe radiofónica e televisiva.- Valoración da importancia de utilizar o galego en todos os ámbitos para contribuír, deste

xeito, á súa normalización.- Valoración dos recursos que ofrecen as novas tecnoloxías para crear e difundir textos

propios e para conservar o noso patrimonio literario.− Valoración do esforzo como único medio seguro para acadar boas cualificacións no eido académico e, en xeral, para alcanzar os obxectivos propostos na vida

6

PRIMEIRO DE BACHARELATO

168

NÚMERO DE GRUPOS: 5

UNIDADE 1OBXECTIVOS DIDÁCTICOS

1. Coñecer como nos comunicamos os seres humanos e distinguir os diferentes tipos de comunicación.

2. Coñecer as características da linguaxe humana. 3. Identificar os elementos que interveñen no acto comunicativo, así como os elementos

perturbadores. 4. Interpretar a intención comunicativa dunha mensaxe e a función da linguaxe

predominante. 5. Comprender que a linguaxe é un sistema de comunicación por medio de signos

lingüísticos. 6. Comprender a diferenza entre linguaxe, lingua e fala. 7. Mellorar no dominio do emprego das letras maiúsculas. 8. Analizar a importancia dunha lectura rigorosa, en varias fases, para comprender un

texto eficazmente.


1.1. Distingue entre comunicación animada e inanimada, e coñece os sistemas non verbais, así como os distintos tipos de comunicación humana.

2.1. Comprende e explica as características da linguaxe. 3.1. Identifica os elementos do acto comunicativo (emisor, receptor, referente, mensaxe,

código e canle). 3.2. Localiza os ruídos que perturban os actos comunicativos e as redundancias que

intentan contrarrestalos. 4.1. Identifica a intención comunicativa das mensaxes distinguindo as funcións da

linguaxe (representativa, expresiva, apelativa, fática,poética e metalingüística). 5.1. Comprende o concepto de signo lingüístico. 6.1. Discrimina linguaxe e lingua, e lingua e fala. 7.1. Coñece e aplica correctamente as normas ortográficas que regulan o emprego das

letras maiúsculas. 8.1. Analiza a importancia dunha lectura rigorosa, en varias fases, para comprender un

texto eficazmente.

CONTIDOS

- A comunicación.- Explicación do proceso de comunicación e clasificación dos tipos de comunicación

169

humana.- Identificación das características da linguaxe humana.

- Convencemento de que mellorar as capacidades de comunicación esixe estudo, empeño e esforzo.

- A linguaxe humana.

- Elementos do acto comunicativo.- Análise dos elementos que interveñen en diversos actos de comunicación.

- O contorno da comunicación: a situación e o contexto.- Busca e descrición de situacións distintas para un mesmo signo que conleven

interpretacións diversas.

- Ruído e redundancia.- Localización de redundancias en varios enunciados.

- Valoración dos problemas que poden aparecer na comunicación tendo en conta o contorno no que se produza (situación e contexto), así como os elementos perturbadores (ruídos e redundancias).

- A intención comunicativa. As funcións da linguaxe.- Identificación das funcións predominantes en enunciados dados.

- Valoración da importancia do nivel cultural no correcto uso da lingua.

- Os signos. O signo lingüístico.- Explicación do concepto de signo e identificación de signos.

- Linguaxe e linguas. Lingua e fala.

- As maiúsculas.- Aplicación práctica das normas que rexen o uso das maiúsculas.- Explicación de abreviaturas e siglas.- Corrección de textos con erros ortográficos.

- Interese por coñecer e dominar as regras de uso das maiúsculas.

- Comentario de textos.- Lectura, subliñado e localización de ideas principais e sencundarias en textos varios.

- Curiosidade por ler e comprender un texto de forma eficaz.

170

UNIDADE 2

OBXECTIVOS DIDÁCTICOS

1. Distinguir entre comunicación oral e comunicación escrita. 2. Comprender de forma esquemática a variedade de textos e a súa clasificación

segundo criterios de intención comunicativa, estrutura formal ou lugar de interacción social.

3. Comprender as características e a estrutura dun texto dialogado. 4. Comprender as características e os tipos de textos descritivos. 5. Comprender as caracterísicas, a estrutura, os elementos básicos e os tipos de texto

narrativo. 6. Comprender as características, a estrutura e os tipos de texto expositivo. 7. Comprender as características, a estrutura e os tipos de texto argumentativo. 8. Coñecer e aplicar correctamente algúns prefixos e terminacións. 9. Analizar as vantaxes, características e proceso de elaboración dun resumo para

comprender un texto de forma eficaz.


1.1. Distingue entre comunicación oral e comunicación escrita. 2.1. Comprende de forma esquemática a variedade de textos e a súa clasificación

segundo criterios de intención comunicativa, estrutura formal ou lugar de interacción social.

3.1. Comprende as características e a estrutura dun texto dialogado. 4.1. Comprende as características e os tipos de textos descritivos. 4.2. Pode elaborar unha descrición seguindo uns pasos. 5.1. Comprende as caracterísicas, a estrutura, os elementos básicos e os tipos de texto

narrativo. 6.1. Comprende as características, a estrutura e os tipos de texto expositivo. 6.2. Pode elaborar unha exposición seguindo uns pasos. 7.1. Comprende as características, a estrutura e os tipos de texto argumentativo. 8.1. Coñece e aplicar correctamente algúns prefixos e terminacións. 9.1. Analiza as vantaxes, características e proceso de elaboración dun resumo para

comprender un texto de forma eficaz.

CONTIDOS

- Comunicación oral e escrita.- Comprensión e diferenciación dos dous tipos básicos de comunicación: oral e escrita.

171

- Convencemento da necesidade de manter unha comunicación oral e escrita fluída e eficaz en lingua galega.

- Tipoloxía textual.- Identificación das características que permiten clasificar distintos textos.

- O texto dialogado.- Análise dos elementos que definen un texto dialogado.

- O texto descritivo.- Análise dos elementos e características dun texto descritivo.

- O texto narrativo.- Análise dos elementos e características dun texto narrativo.

- O texto expositivo.- Análise dos elementos e características dun texto expositivo.

- O texto argumentativo.- Análise dos elementos e características dun texto argumentativo.

- Valoración das técnicas para elaborar correctamente textos de diferente tipo: dialogado, argumentativo, expositivo, descritivo...

- Algúns prefixos e terminacións.- Aplicación práctica das normas no uso dalgúns prefixos e terminacións.- Corrección de textos con erros ortográficos.

- Interese por coñecer e dominar as regras que rexen o uso dalgúns prefixos e terminacións.

- Comentario de textos.- Lectura e resumo de varios textos.

- Curiosidade por ler e resumir un texto de forma eficaz.

UNIDADE 3


172

1. Identificar morfolóxica e sintacticamente os substantivos e clasificalos segundo o significado, orixe e composición.

2. Coñecer e aplicar regras básicas de gramática:xénero e número. 3. Identificar o adxectivo cualificativo e aplicar correctamente os procedementos de

formación do comparativo e do superlativo. 4. Coñecer os usos do guión e da diérese. 5. Valorar a relevancia e información que achega o título dun documento e a

importancia de identificar claramente o tema.


1.1. Identifica morfolóxica e sintacticamente os substantivos e clasifícaos segundo o significado, orixe e composición.

2.1. Identifica substantivos masculinos e femininos, e forma o feminino de substantivos. 2.2. Forma o plural de substantivos e de palabras compostas. 3.1. Identifica morfolóxica e sintacticamente os adxectivos e clasifícaos en explicativos

ou especificativos. 3.2. Aplica correctamente os procedementos de formación do comparativo. 3.3. Aplica os procedementos de formación do superlativo. 4.1. Coñece e aplica correctamente o uso do guión. 4.2. Coñece e aplica correctamente o uso da diérese. 5.1. Valora a relevancia e información que achega o título dun documento e a

importancia de identificar claramente o tema.

CONTIDOS

- O substantivo.- Identificación de substantivos masculinos e femininos mediante o uso do artigo.- Formación do feminino de substantivos dados.- Formación do plural de substantivos e adxectivos dados.

- Gusto pola arte de escribir ben, coñecendo as convencións gramaticais que a regulan.

- O adxectivo cualificativo.- Creación de frases comparativas de superioridade, inferioridade e igualdade.- Formación do superlativo absoluto de palabras dadas.- Busca do comparativo e superlativo sintéticos de adxectivos dados.- Elaboración de descricións (usando o maior número de adxectivos posible).

- Convencemento de que mellorar as capacidades de comunicación esixe estudo, empeño e esforzo.

173

- Ortografía.- Aplicación práctica do uso do guión e a diérese.

- Interese por coñecer e dominar as regras que regulan o uso do guión e da diérese.

- Comentario de textos.- Delimitar as características dun título en varios exemplos.- Aplicar o aprendido para delimitar o tema dun texto.

- Interese por comprender un texto, delimitar o tema e observar as características que debe levar un título.

UNIDADE 4


1. Identificar morfolóxica e sintacticamente o pronome persoal. 2. Identificar e usar correctamente as formas átonas e reflexivas do pronome persoal. 3. Coñecer e aplicar correctamente as normas de colocación e de concorrencia do

pronome átono, así como os valores significativos que poida adquirir. 4. Aplicar correctamente as regras de acentuación. 5. Comprender a importancia dun esquema para ter unha idea completa dos temas

desenvoltos nun textos.


1.1. Identifica morfolóxica e sintacticamente o pronome persoal. 2.1. Coñece e emprega axeitadamente as formas átonas de CD e CI. 2.2. Usa correctamente as formas do pronome se. 2.3. Identifica e usa correctamente o pronome de solidariedade e o dativo de interese. 3.1. Coñece e aplica correctamente as normas de colocación e de concorrencia dos

pronomes átonos. 3.2. Indica os diversos desprazamentos de significación dos pronomes átonos. 4.1. Aplica correctamente as regras de acentuación. 5.1. Comprende a importancia dun esquema para ter unha idea completa dos temas

desenvoltos nun textos.

CONTIDOS

174

- O pronome persoal.

- A serie tónica.- Xustificación do uso dalgunhas formas tónicas con valores especiais.- Aplicación das formas de cortesía do pronome tónico.

- Interese e autoesixencia no uso da lingua.

- A serie átona.- Explicación de casos de desprazamento do pronome persoal.- Substitución do CD e o CI polos pronomes correspondentes.- Identificación de dativos de solidariedade e interese en enunciados dados.- Introdución do pronome se no lugar correcto.- Colocación xustificada do pronome átono en enunciados dados.- Explicación dos diversos valores que adoptan os pronomes persoais átonos en

enunciados dados.

- Curiosidade por coñecer e dominar as normas reguladoras do uso dos pronomes persoais na nosa lingua.

- Uso correcto das regras de acentuación.- Aplicación práctica das regras de acentuación.- Explicación das regras que rexen a acentuación.

- Interese por coñecer e dominar as regras que regulan a acentuación

- Comentario de textos.- Aplicación práctica na elaboración de esquemas sobre textos dados.

- Valoración das técnicas de proceso de textos e de estudo que, como o esquema, axudan a fixar os conceptos elementais dun tema e a comentar un texto.

- Curiosidade por traballar a comprensión eficaz dun texto a través de esquemas.

UNIDADE 5


1. Utilizar correctamente o artigo e as súas contraccións, e recoñecer os seus usos específicos.

2. Identificar os demostrativos e coñecer os seus usos e valores especiais.

175

3. Identificar os posesivos e coñecer as súas formas e usos especiais. 4. Identificar as formas dos pronomes relativos e coñecer as normas que regulan o seu

emprego. 5. Coñecer as formas e usos dos pronomes interrogativos e exclamativos. 6. Coñecer as formas e clasificación dos pronomes numerais e dos pronomes

indefinidos. 7. Mellorar no dominio da acentuación, recoñecendo e aplicando correctamente o til

diacrítico. 8. Recoñecer as distintas tipoloxías e estruturas que poden ter os textos.


1.1. Identifica o artigo e as súas contraccións, e usa correctamente as segundas formas. 1.2. Recoñece algúns usos específicos do artigo determinado. 2.1. Identifica e usa correctamente as formas dos demostrativos, así como as súas

contraccións. 2.2. Coñece e usa correctamente os valores especiais dos demostrativos. 3.1. Identifica e usa correctamente os posesivos, así como as súas formas de

propiedade exclusiva. 3.2. Usa correctamente o posesivo distributivo. 3.3. Coñece os valores especiais do posesivo. 4.1. Identifica os relativos e coñece os seus usos. 5.1. Identifica e usa correctamente os pronomes interrogativos e exclamativos. 6.1. Coñece e usa correctamente as formas dos numerais. 6.2. Coñece e usa correctamente as formas dos indefinidos. 7.1. Aplica correctamente o til diacrítico. 8.1. Recoñece as distintas tipoloxías e estruturas que poden ter os textos.

CONTIDOS

- O artigo.- Recreación de enunciados empregando a segunda forma do artigo.- Localización e explicación de usos incorrectos do artigo.

- Curiosidade por coñecer o artigo e as normas que regulan o seu emprego.

- Os demostrativos.- Localización de usos incorrectos dos demostrativos.- Localización e explicación de usos con valor especial de formas demostrativas.

- Os posesivos.- Recreación de enunciados empregando as formas de propiedade exclusiva.

176

- Recreación de enunciados empregando o posesivo distributivo.- Localización e explicación dos valores especiais dos posesivos.- Corrección de usos indebidos dos posesivos en enunciados dados.

- Curiosidade por coñecer o funcionamento dos pronomes demostrativos e posesivos e as normas que regulan o seu emprego.

- Os pronomes relativos.- Transformación de enunciados para a introdución de pronomes relativos.

- Os pronomes interrogativos e exclamativos.- Corrección de usos incorrectos dos pronomes interrogativos e exclamativos.

- Curiosidade por coñecer os pronomes relativos, interrogativos e exclamativos e as normas que regulan o seu emprego.

- Os numerais e os indefinidos. Clasificación e formas.- Transformación de enunciados empregando os pronomes numerais e os indefinidos.

- O acento diacrítico.- Aplicación practica das regras de acentuación dos diacríticos.

- Comentario de texto.- Aplicación practica sobre textos dados para delimitar o tipo de estrutura.

UNIDADE 6


1. Coñecer a estrutura morfolóxica das formas verbais. 2. Conxugar con corrección os verbos regulares con alternancia no radical. 3. Conxugar correctamente verbos irregulares. 4. Identificar os valores dos modos e tempos nas formas verbais. 5. Identificar e utilizar con corrección as formas nominais do sistema verbal. 6. Identificar as perífrases verbais e determinar o seu significado. 7. Escribir con corrección palabras con b. 8. Analizar a estrutura argumentativa dun texto nun comentario crítico.


177

1.1. Analiza a estrutura morfolóxica de formas verbais. 2.1. Conxuga con corrección os verbos regulares e con alternancia no radical. 3.1. Conxuga correctamente verbos irregulares. 4.1. Identifica os valores dos modos e tempos nas formas verbais. 5.1. Identifica e utiliza con corrección as formas nominais do sistema verbal. 6.1. Identifica as perífrases verbais e determina o seu significado. 7.1. Escribe con corrección palabras con b. 8.1. Analiza a estrutura argumentativa dun texto nun comentario crítico.

CONTIDOS

- O verbo.- Análise morfolóxica de fomas verbais.

- As categorías verbais.- Elaboración dos paradigmas verbais de verbos propostos.

- O sistema verbal galego.- Análise morfolóxica de formas verbais, segmentando os seus constituíntes e

indicando o valor de cada un deles.- Explicación das irregularidades que afectan a formas verbais propostas.- Indicación do timbre da vogal radical de formas verbais dadas.- Explicación das alternancias vocálicas no paradigma de verbos propostos.- Conxugación de verbos irregulares.

- Esforzo por dominar a conxugación dos verbos, tanto regulares como irregulares.- Disposición para captar e corrixir os erros que se producen ao conxugar os verbos

irregulares.

- Algúns valores significativos dos modos e tempos.- Transformación de enunciados en presente, pasado e futuro.- Comentario dos valores temporais, aspectuais e modais de formas verbais dadas.

- Formas nominais ou amodotemporais.- Transformación de enunciados introducindo a forma variable do infinitivo.- Identificación dos elementos verbais e non verbais presentes en anuncios dados.

- As perífrases verbais.- Identificación e clasificación de perífrases en enunciados dados.- Substitución de formas verbais por perífrases.

- Uso do b.- Aplicación práctica do b.

178

- Comentario de texto.- Aplicación practica sobre un texto dado das características dun texto argumentativo.

UNIDADE 7


1. Identificar e utilizar con corrección os adverbios e locucións adverbiais. 2. Identificar e utilizar con corrección as preposicións. 3. Identificar e utilizar con corrección as conxuncións. 4. Estudar e aplicar correctamente as normas ortográficas que rexen o uso do v. 5. Identificar, localiza e tipificar un texto.


1.1. Identifica e utiliza con corrección os adverbios e locucións adverbiais. 2.1. Identifica e utiliza con corrección as preposicións. 3.1. Identifica e utiliza con corrección as conxuncións. 4.1. Estuda e aplica correctamente as normas ortográficas que rexen o uso do v. 5.1 Identifica, localiza e analiza a tipoloxía textual dun texto dado.

CONTIDOS

- O adverbio.- Substitución de oracións subordinadas adverbiais por adverbios ou locucións

adverbiais.- Completar oracións cos adverbios ou locucións adverbiais adecuados.- Localización, clasificación e explicación do significado e da función dos adverbios dun

texto.

- Recoñecemento da importancia do uso correcto das normas e convencións da lingua.

- Valoración da autocorrección dos textos propios como unha tarefa necesaria.- Desexo de coñecer as formas e uso correcto do adverbio.

- As preposicións.- Identificación dos valores das preposicións de enunciados dados.- Localización nun texto das preposicións, indicando os elementos que conectan, o tipo

de relación que se establece e os valores significativos que achegan.

179

- Autoesixencia na realización das propias produccións escritas.- Autoesixencia no uso de desvíos esóxenos e interese por empregar as formas

lingüísticas adecuadas.

- As conxuncións.- Identificación dos valores das conxuncións de enunciados dados.- Localización nun texto das conxuncións, indicando os elementos que conectan, o tipo

de relación que se establece e os valores significativos que achegan.

- Curiosidade por coñecer o funcionamento das preposicións e conxuncións.

- Uso do v.- Aplicación practica en exercicios das normas ortográficas que rexen o uso do v.

- Curiosidade por aprender as normas ortográficas que permiten unha escritura correcta.

- Comentario de texto.- Localización en textos dados dos tipos de estrutura e tipoloxías textuais máis comúns.

- Curiosidade pola análise textual e polo comentario de texto.

UNIDADE 8


1. Valorar a lingua galega como lingua histórica e propia de Galicia. 2. Coñecer a orixe románica da lingua galega e a súa evolución ata converterse no

romance galego portugués. 3. Coñecer a formación histórica do léxico galego. 4. Escribir con corrección palabras con c/cc e con ca /cua /co .


1.1. Valora e respecta a lingua galega como lengua histórica e propia de Galicia. 2.1. Coñece e diferencia os conceptos de substrato, adstrato e superestrato. 2.2. Coñece o proceso de romanización do noso territorio e a influencia dos substratos

na súa evolución. 2.3. Coñece a influencia dos superestratos xermánico e árabe na evolución da lingua

180

galega. 3.1. Identifica palabras patrimoniais, semicultismos e cultismos. 4.1. Escribe con corrección palabras con c/cc e con ca /cua /co.

CONTIDOS

- Formación da lingua galega.- Explicación das diferenzas entre linguas prelatinas e neolatinas.- Explicación do termo «linguas romances».

- Valoración da lingua galega como a propia de Galicia.- Interese por coñecer a orixe e evolución histórica do galego.

- Substrato, adstrato e superestrato.- Confección dun esquema das linguas faladas actualmente na Península Ibérica

atendendo á súa orixe.

- Período prerromano. As linguas prerrománicas.- Localización nun mapa físico de Europa das áreas xeográficas correspondentes ás

linguas románicas.- Reflexión en grupo do problema das migracións demográficas.

- Valoración das linguas como produto das circunstancias históricas, políticas e culturais.

- Interese por coñecer a orixe común das linguas galega e portuguesa.- Respecto e actitude positiva ante a diversidade lingüística da Península.

- Formación histórica do léxico galego.- Clasificación de termos en patrimoniais, semicultismos e cultismos.- Detección do equivalente patrimonial de cultismos dados.- Detección dos adxectivos cultos correspondentes a substantivos patrimoniais dados.- Detección da voz culta correspondente á palabra coloquial dada.- Explicación do significado de locucións latinas e de tecnicismos.- Busca de tecnicismos propios de diferentes ámbitos.

- Análise lingüística dun poema.

- Uso de c/cc e ca /cua /co .- Aplicación práctica de c/cc.- Aplicación práctica de ca /cua /co.

- Comentario de textos.- Delimitación das características que ten o corpo argumentativo dun texto

181

UNIDADE 9


1. Coñecer e valorar a evolución histórica da lingua galega. 2. Entender a situación cultural e histórica do galego antigo e coñecer algúns dos seus

trazos lingüísticos propios. 3. Comprender os factores que provocaron a decadencia da nosa lingua na Idade

Moderna e coñecer os trazos característicos do galego medio. 4. Coñecer a situación histórica, cultural e lingüística do galego no século XIX. 5. Utilizar con corrección algunhas grafías que orixinan vacilacións con respecto ao seu

uso.


1.1. Coñece o proceso de formación do galego portugués como lingua única e diferenciada.

2.1. Comprende e coñece a situación cultural e histórica do galego antigo. 2.2. Analiza as características lingüísticas do galego antigo na época trobadoresca. 2.3. Analiza as características lingüísticas do galego antigo na época postrobadoresca. 3.1. Coñece e entende a situación cultural e histórica do galego medio. 3.2. Coñece o labor dos ilustrados para dignificar a lingua galega. 3.3. Analiza os trazos lingüísticos do galego medio. 4.1. Coñece os aspectos máis salientábeis do período da historia da lingua galega

coñecido como galego moderno. 4.2. Coñece as características gráficas, morfolóxicas e léxicas do galego moderno. 5.1. Utiliza con corrección algunhas grafías conflitivas.

CONTIDOS

- O galego na Baixa Idade Media: galego antigo.- Explicación dos aspectos máis salientables do período medieval na historia do galego.- Explicación das causas do proceso de decadencia da lingua galega.- Localización das características lingüísticas do galego antigo en diferentes textos.

- Valoración da lingua galega como produto e proceso sociocultural que evoluciona.- Interese por coñecer a orixe común das linguas galega e portuguesa.

182

- A Idade Moderna: galego medio.- Localización das características do galego medio en diferentes textos.

- Valoración da lingua como elemento configurador da identidade persoal e colectiva.

- A Idade Contemporánea: o galego moderno. O galego no século XIX.- Explicación dos aspectos máis salientables do galego moderno.- Localización dos aspectos gráficos e léxicos do galego do século XIX explicando a súa

correspondencia no galego normativo.

- Comprensión e tolerancia cara ás opcións lingüísticas non coincidentes coa propia.

- Uso dalgunhas grafías.- Aplicación práctica dalgunhas grafías.

- Interese por escribir correctamente algunhas palabras que ofrecen dúbidas en canto ao uso dunha ou outra grafía.

- Comentario de textos:- Análise practica en textos dados das características que debe ter a conclusión.

- Interese por elaborar e analizar textos atendendo as características que debe ter a parte da conclusión.

- Valoración da lectura como fonte de coñecementos e aproveitamento pracententeiro do tempo de lecer.

UNIDADE 10


1. Coñecer a variedade interna das linguas. 2. Coñecer a diversidade lingüística e valorar a súa importancia. 3. Analizar e reflexionar sobre a realidade plurilingüe da Península Ibérica. 4. Coñecer os dereitos lingüísticos das persoas e os aspectos lexislativos que outorgan

oficialidade ao galego. 5. Coñecer e empregar correctamente algúns grupos consonánticos. 6. Analizar a finalidade e os erros máis habituais nun comentario crítico.


183

1.1. Coñece as variedades diacrónica e diatópica da lingua. 1.2. Coñece os factores que determinan as variedades diafásicas e diastráticas da

lingua e distingue o nivel e o rexistro lingüístico dunha situación comunicativa concreta, así como a variedade estándar da lingua.

2.1. Coñece a diversidade lingüística e valora a súa importancia. 3.1. Analiza e reflexiona sobre a realidade plurilingüe da Península Ibérica. 4.1. Coñece os dereitos lingüísticos das persoas e os aspectos lexislativos que outorgan

oficialidade ao galego. 5.1. Coñece e emprega con corrección algúns grupos consonánticos. 6.1. Analiza a finalidade e os erros máis habituais nun comentario crítico.

CONTIDOS

- A variación intralingüística.- Reflexión, comentario e explicación de diferentes aspectos dos conceptos traballados

na unidade.- Elaboración de resumos e guións para exposicións orais da información teórica.

- Desexo de entender o fenómeno de variación diatópica como algo vivo.- Interese por coñecer a variación intralingüística do galego e valoración de todas as

variedades xeográficas.

- Variedades internas do galego moderno.- Reelaboración dunha mensaxe adaptándoa aos diferentes niveis idiomáticos.- Transformación ao rexistro formal de enunciados dados.

- Conciencia da necesidade que temos de afianzar a nosa propia personalidade utilizando os máis variados rexistros idiomáticos, apropiados a cada situación comunicativa.

- Valoración dos problemas que poden aparecer na comunicación por falta de adecuación no rexistro lingüístico.

- Actitude de respecto cara á variedade estándar como medio para defender a unidade do galego.

- Os dereitos lingüísticos. Os aspectos lexislativos.- Elaboración de traballos de documentación ou de debates a partir de temas

relacionados cos contidos da unidade.

- Comprensión da situación lingüística de Galicia.- Interese por coñecer os dereitos lingüísticos dos falantes e os aspectos lexislativos

que outorgan oficialidade ao galego.- Valoración dos esforzos realizados ata a consecución da cooficialidade co castelán

na nosa Comunidade.

184

- Conciencia da necesidade de avanzar no proceso de normalización lingüística, tanto individual como socialmente.

- Grupos consonánticos.- Aplicación práctica dalgúns grupos consonánticos.

- Comentario de textos- Análise práctica dos erros máis habituais nun comentario crítico.

UNIDADE 11


1. Entender o concepto de «período literario» e coñecer os períodos e movementos da nosa literatura.

2. Coñecer o contexto histórico, social e cultural no que xurdiu a lírica galego portuguesa.

3. Coñecer as características da lírica profana galego portuguesa e as súas manifestacións principais.

4. Coñecer a metodoloxía que hai que seguir para analizar o contido dun texto poético.


1.1. Explica que é un «período literario» e coñece os períodos e movementos da nosa literatura.

2.1. Analiza o contexto histórico (sociedade, economía, cultura) no que se desenvolveu a literatura medieval galego portuguesa.

3.1. Coñece as características propias da lírica profana galego portuguesa, os límites cronolóxicos dentro dos que se inscribe e os xéneros, autores e intérpretes que cabe diferenciar.

3.2. Identifica e analiza as cantigas de amigo: o argumento, temática, personaxes e trazos formais.

4.1. Interpreta e comenta o contido dun texto poético: resumo e tema.

CONTIDOS

- A literatura. Periodización da literatura galega.- Identificación dos acontecementos históricos máis relevantes da historia de Galicia e

análise do reflexo na literatura.

185

- Valoración do feito literario como produto lingúístico, estético e socio cultural.- Valoración da lingua e da literatura desde unha perspectiva histórica.- Interese e gusto pola lectura de textos literarios de diferentes xéneros e épocas.

- Contexto histórico da literatura galega medieval:

- A lírica medieval galego portuguesa. A lírica profana.

- As cantigas de amigo.- Clasificación de cantigas segundo o xénero ao que pertenzan.- En cantigas propostas, distinción entre introdución e desenvolvemento.- Localización do suxeito lírico dunha cantiga.- Busca de información sobre o Camiño de Santiago e sobre a figura do bispo Xelmírez,

relacionándoa coa nosa literatura.- Análise de cantigas atendendo á forma e ao contido.- Descrición da ambientación dos poemas.- Caracterización dos personaxes das cantigas.- Explicación do contido das mensaxes das cantigas.- Comentario de textos.- Consultas e traballos de investigación sobre temas dados.

- Interese por coñecer a nosa lingua e a nosa literatura durante a Idade Media.- Valoración dos textos medievais como parte do noso patrimonio cultural.- Sensibilidade estética perante as producións literarias propias e alleas.- Recepción da tradición literaria como referencia para a produción doutros textos.- Valoración e interpretación do compoñente erótico das cantigas.

- Comentario de textos poéticos (1).- Distinción das ideas principais das secundarias, elaboración de resumos e

determinación do tema de poemas dados.

UNIDADE 12


1. Coñecer as características da lírica profana galego portuguesa e as súas manifestacións principais.

2. Ser capaz de identificar as Cantigas de Santa María atendendo aos seus temas e aos procedementos formais empregados.

3. Coñecer algunhas manifestacións da prosa literaria medieval.

186

4. Realizar esquemas das partes en que se divide un poema segundo a súa estrutura interna.

5. Analizar a estrutura externa dun texto poético.


1.1. Identifica e analiza as cantigas de amor: trazos formais, personaxes, ambientación...

1.2. Analiza cantigas de escarnio e de maldicir, formal e tematicamente. 1.3. Coñece os xéneros menores e os contaminados. 2.1. Identifica e comenta as Cantigas de Santa María. 3.1. Coñece algunhas manifestacións da prosa literaria medieval. 4.1. Elabora un esquema das partes nas que se divide un poema segundo a súa

estrutura interna. 5.1. Analiza a estrutura externa dun texto poético.

CONTIDOS

- A cantiga de amor.- Caracterización da «senhor».- Clasificación de cantigas profanas.- Análise dos recursos empregados en cantigas dadas.- Análise e comentario de diferentes cantigas e fragmentos literarios medievais.

- Aprecio polo patrimonio literario propio como expresión lingüística da identidade histórica e colectiva.

- As cantigas de escarnio e maldicir.- Análise dos recursos empregados en cantigas dadas.

- Interese e gusto pola lectura de textos literarios de diferentes xéneros e épocas.- Valoración e interpretación do compoñente erótico das cantigas.

- Xéneros menores da lírica profana.- Análise dos recursos empregados en cantigas dadas.

- Valoración dos textos medievais como parte do noso patrimonio cultural.

- A lírica relixiosa: Cantigas de Santa María.- Análise e clasificación das Cantigas de Santa María.- Localización de termos e expresións propios de cantigas de amor.- Relación entre as cantigas de loor e a cantiga de amor.

187

- Interese por coñecer a nosa lingua e a nosa literatura durante a Idade Media.

- A prosa literaria medieval.- Busca de información sobre personaxes da historia de Galicia.- Busca de información sobre o rei Artur e os cabaleiros da Táboa Redonda.

- Recepción da tradición literaria como referencia para a produción doutros textos.

- Comentario de textos poéticos (2).- Elaboración de esquemas de poemas dados, analizando así a súa estrutura interna.- Comentario de poemas analizando a estrutura interna e externa.

UNIDADE 13


1. Entender e relacionar a escaseza de escritoresgalegos nos Séculos Escuros coa situación socio lingüística e coñecer as manifestacións literarias e os autores máis salientables.

2. Coñecer os diversos tipos de manifestacións literarias de carácter oral popular, tanto en verso como en prosa.

3. Entender o contexto histórico do Prerrexurdimento e coñecer a produción literaria dos chamados «Precursores».

4. Elaborar o comentario crítico dun texto poético.


1.1. Coñece as mostras literarias galegas dos Séculos Escuros: poesía anónima tradicional, académica, relixiosa e teatro.

1.2. Coñece as tres xeracións do movemento ilustrado en Galicia. 2.1. Coñece as principais manifestacións literarias de carácter oral en verso. 2.2. Coñece as principais manifestacións literarias de carácter oral dramáticas e en

prosa (o conto e a lenda). 3.1. Entende o contexto histórico do Prerrexurdimento e coñece as principais

manifestacións literarias da primeira metade do XIX: textos propagandísticos e textos literarios.

3.2. Coñece a ideoloxía e a obra dos precursores do Rexurdimento. 4.1. Elabora o comentario crítico dun texto poético.

188

CONTIDOS

- Os Séculos Escuros (XVI, XVII e XVIII).- Explicación da temática de textos literarios.- Busca de información sobre a figura de D. Pedro Pardo de Cela.

- Reflexión acerca da discriminación vivida pola lingua galega en distintos períodos da súa historia.

- A literatura popular.- Explicación das características de vilancicos populares galegos.

- Valoración do feito literario como produto sociocultural dunha época e vehículo de defensa da lingua.

- Prerrexurdimento.- Reflexión, a partir de fragmentos literarios, sobre a consideración do noso idioma

noutras épocas.- Busca de información sobre institucións vinculadas aos nosos ilustrados.- Busca de información sobre figuras que traballaron en prol do noso país durante o

século XVIII.

- Valoración dos esforzos realizados en favor da dignificación da lingua galega.- Valoración da literatura como medio para loitar contra as inxustizas e problemas que

sofre un pobo.- Valoración dos intelectuais e poetas como transformadores e enriquecedores da

vida colectiva.- Valoración dos textos literarios como produto estético e como medio de expresar a

problemática existencial do ser humano.- Interese pola lectura como fonte de información.- Interese por colaborar en actividades de grupo.

- Comentario de textos poéticos (3).- Clasificación de textos literarios, localización das partes nas que se dividen e

explicación das súas finalidades.- Comentario de poemas elaborando xuízos críticos.

- Interese por responsabilizarse da propia formación.- Interese por elaborar xuízos persoais.- Interese por descubrir o potencial expresivo da lingua.

189

UNIDADE 14


1. Reflexionar sobre a importancia do Rexurdimento na nosa literatura. 2. Coñecer as principais contribucións de Rosalía de Castro á literatura e á vida cultural

galega. 3. Analizar o contido (personaxes, ambiente e acción dramática) de textos teatrais.


1.1. Caracteriza o movemento denominado Rexurdimento, coñece os seus protagonistas e explica as causas da súa aparición e as etapas do galeguismo.

2.1. Reflexiona sobre a vida, a obra, a lingua e a importancia de Rosalía na Literatura galega.

2.2. Analiza a temática, a forma e a estrutura de poemas de Cantares gallegos. 2.3. Analiza a temática, a forma e a estrutura de poemas de Follas novas. 3.1. Identifica o tema e comenta os elementos pertencentes á estrutura interna

(personaxes, ambiente e acción dramática) de textos teatrais.

CONTIDOS

- Caracterización e delimitación do Rexurdimento. O galeguismo.

- Rosalía de Castro.- Clasificación de poemas de Cantares gallegos atendendo ao tema.- Resumo do contido dalgún poema.- Análise da métrica, do ritmo e da rima de poemas.- Comentario dos aspectos retóricos baseados na repetición de elementos en

composicións de Rosalía.- Construcións de relatos breves tomando como base o argumento dalgún poema.- División en partes dalgún poema e indicación do tema.- Comentario de poemas de Follas novas.- Análise da lingua de Rosalía.- Realización de debates.- Traballos de investigación.

- Valoración do feito literario como medio para dignificar unha lingua e defender o seu valor como forma de expresión literaria.

- Valoración da literatura como medio para loitar contra as inxustizas e problemas que sofre o pobo.

190

coñece as condicións pragmáticas necesarias para determinar a adecuación dun texto a unha situación comunicativa, así como a súa corrección.

4.1. Identifica os factores e as condicións que interveñen na propiedade da coherencia, así como os distintos niveis de organización do texto nos que se manifesta.

6.1. Recoñece a cohesión sintáctica e semántica e os principais mecanismos que contribúen á cohesión textual.

- Valoración do feito literario como expresión máis íntima das cuestións que aflixen ao ser humano.

- Valoración do texto escrito como medio para avanzar na igualdade entre sexos.- Valoración dos sentimentos que expresan os poetas nas súas composicións.- Actitude crítica ante o contido ideolóxico da obra literaria.- Curiosidade por coñecer os recursos máis fecundos para realizar un traballo de

investigación.

- Comentario dos textos dramáticos (1).- Resumo do contido e enunciación do tema dun texto dramático.

- Actitude participativa e solidaria no desenvolvemento das actividades.- Interese e vontade de expresar opinións e de coñecer as doutras persoas.

UNIDADE 15


1. Coñecer as principais contribucións de Pondal á literatura e á vida cultural galega. 2. Coñecer as principais contribucións de Curros á literatura e á vida cultural galega. 3. Coñecer as principais contribucións doutros escritores á literatura galega no

Rexurdimento. 4. Analizar a forma e a estrutura externa dos textos dramáticos.


1.1. Reflexiona sobre a vida, a obra, as fontes literarias, a lingua e a importancia de Pondal na literatura galega.

1.2. Analiza algún poema de Queixumes dos pinos, tanto desde o punto de vista formal coma de contido.

2.1. Reflexiona sobre a vida, a obra, a lingua, o estilo e a importancia de Curros na literatura galega.

191

2.2. Analiza formalmente algún poema de Aires da miña terra e d´O Divino sainete e realiza un comentario interpretativo.

3.1. Coñece as principais contribucións de Valentín Lamas Carvajal á literatura galega. 3.2. Coñece outros narradores galegos e autores de teatro do Rexurdimento. 4.1. Analiza a forma e a estrutura externa de textos dramáticos: o subxénero, os

diálogos, as anotacións e a lingua.

CONTIDOS

- Eduardo Pondal.- Busca de información sobre o historiador Benito Viccetto.- Análise da lingua de poemas de Queixumes dos pinos.- Comentarios temáticos e estilísticos de poemas de Pondal.- Explicación dos aspectos ideolóxicos de poemas.

- Valoración do feito literario como produto da situación histórica e sociocultural na que se produce e como vehículo para dignificar a lingua.

- Valoración da literatura como vehículo para defender os sinais de identidade dun pobo.

- Valoración da escrita como medio para converter o galego nunha lingua literaria culta.

- Valoración da función social da literatura.

- Manuel Curros Enríquez.- Análise temática e formal de poemas de Curros.- Análise da lingua de poemas de Curros.- Comentarios interpretativos de poemas.- Elaboración de contos tomando como argumento algún poema proposto.

- Valoración dos sentimentos que expresan os poetas nas súas composicións.- Valoración da intención renovadora no estilo literario.- Valoración da importancia da lectura dos fragmentos seleccionados.

- Outros escritores:

- Valoración do papel dos poetas, intelectuais, filósofos... no desenvolvemento e evolución da sociedade.

- Comentario de textos dramáticos (2).- Comentario dun texto dramático, analizando o subxénero, o diálogo, as anotacións e a

lingua.

- Interese da literatura como transmisora de valores.

192

- Gusto por imitar a arte dun escritor en escritos con propósitos estéticos.- Interese e gusto polo teatro.− Valoración e crítica dos comportamentos dos personaxes e das diferentes formas

de expresión.−

7

SEGUNDO DE BACHARELATO

NÚMERO DE GRUPOS: 5

1. O TEXTO. PROPIEDADES TEXTUAIS

Obxectivos didácticos

1. Coñecer e distinguir o texto como unidade lingüística de sentido completo.

2. Coñecer as estruturas básicas nas que se organiza o texto segundo o seu contido.

3. Coñecer e delimitar as propiedades textuais xerais que debe ter un texto.

4. Coñecer os factores que interveñen na adecuación dun texto á intención e á situación comunicativa.

5. Descubrir os recursos que permiten cumprir nun texto coas esixencias da coherencia e os erros que converten un escrito en incoherente.

193

6. Mellorar o discurso empregando os recursos dispoñibles para dotar de cohesión a un texto.

Criterios de avaliación

1.1. Comprende que o texto é a maior unidade de comunicación lingüística e coñece as súas características.

2.1. Recoñece as estruturas narrativa, expositiva, persuasiva, dialogada e poética, así como as súas intencións e manifestacións en determinadas tipoloxías textuais.

3.1 Recoñece e delimitar as propiedades textuais xerais que debe ter un texto.

4.1. CONTIDOS

Discurso e texto; formas do discurso.

Gusto por dominar a arte de escribir ben, coñecendo as convencións que regulan o texto e o discurso.

Estruturas textuais: narrativa, expositiva, persuasiva, dialogada e poética.

Identificación de fragmentos narrativos, descritivos, expositivos e argumentativos.

Curiosidade por coñecer os diversos tipos de textos e como se constrúen.

As propiedades textuais.

Interese por coñecer os recursos para construír eficazmente un texto escrito.

A adecuación:

Factores que interveñen: interacción entre códigos, presenza de diferentes voces, variación do uso lingüístico, diversidade de estruturas textuais.

Identificación e comentario dos problemas de adecuación que se dean en diferentes enunciados.

Interese por coñecer as propiedades que posibiliten a construción de textos adecuados á situación na que se produce a comunicación.

A corrección.

A coherencia:

Factores que interveñen: o tema, a selección da información, a organización da información, a progresión temática, a isotopía.

Condicións da coherencia textual: a non contradición e a relación temática.

Identificación e comentario dos problemas de coherencia de enunciados dados.

Curiosidade por coñecer e empregar os mecanismos que prestan ou restan coherencia aos textos.

A cohesión:

194

Mecanismos de cohesión: deíxe, anáfora e catáfora, cohesión léxica, elipse, conexión, marcadores discursivos.

–Outros mecanismos de cohesión: relación de tempos verbais, modalización, voces do discurso citado, orde das palabras.

Explicación dos valores que indican os conectores de enunciados dados e substitución por sinónimos.

Identificación e análise de todos os elementos que dean cohesión a un texto.

Gusto por coñecer os recursos para construír eficazmente un texto escrito organizándoo en parágrafos e empregando marcadores do discurso e conectores.

2. FONÉTICA E FONOLOXÍA


1. Coñecer os fonemas vocálicos e consonánticos que constitúen o sistema fonolóxico galego, e ser quen de clasificalos segundo o seu punto e modo de articulación.

2. Comprender a constitución da sílaba e a súa clasificación distinguindo ditongos, tritongos e hiatos.

3. Coñecer o acento e a entoación como unidades suprasegmentais.


1.1. Coñece e define os fonemas vocálicos e os consonánticos.

2.1. Divide palabras en sílabas e clasifícaas en libres ou trabadas.

2.2. Localiza ditongos, tritongos e hiatos, e clasifica os ditongos en crecentes, decrecentes ou homoxéneos.

3.1 Coñece o acento e a entoación como unidades suprasegmentais.

3.2 Identifica o tonema como unidade básica da entoación e diferencia as modalidades de entoación

CONTIDOS

Fonética e fonoloxía.

Sons, fonemas e letras.

Interese por coñecer os fonemas do galego e o sistema que forman.

Fonemas vocálicos.

Identificación dos fonemas diferenciadores de pares de palabras.

Fonemas consonánticos.

A sílaba. Ditongos, tritongos e hiatos.

Segmentación de palabras en sílabas e clasificación en libres ou trabadas.

195

Identificación e clasificación de ditongos.

Diferenciación de hiatos.

O acento e a entoación

O acento como unidade suprasegmental e as súas funcións.

A entoación, o tonema e as modalidades de enunciación.

3. MORFOLOXÍA


1. Coñecer a estrutura interna das palabras e os procedementos de formación de palabras.

2. Coñecer e aplicar regras básicas de gramática para adxectivos cualificativos, artigos, adxectivos determinantes, relativos, pronomes e verbo.


1.1. Identifica as unidades que constitúen as palabras e clasifica estas en simples, derivadas, compostas ou parasintéticas.

1.2. Identifica os procedementos más habituais de formación de palabras.

1.3. Recoñece a idea de campo léxico e os tipos de desvíos léxicos que se poden dar na nosa lingua.

2.1. Coñece e aplica a formación dos graos do adxectivo.

2.2. Coñece e aplica correctamente as segundas formas do artigo.

2.3. Coñece as funcións e aplica as formas dos adxectivos determinativos e dos pronomes: demostrativos, posesivos, indefinidos, numerais, interrogativos e exclamativos.

2.4. Coñece e aplica as formas dos relativos

2.5 Coñece e emprega axeitadamente as formas átonas de CD e CI.

2.6. Identifica e usa correctamente o pronome de solidariedade e o dativo de interese, así como as formas do pronome se.

2.7. Coñece e aplica correctamente as normas de colocación e de concorrencia dos pronomes átonos.

2.8. Identifica e utiliza con corrección as formas nominais do sistema verbal.

2.9. Identifica as perífrases verbais e determina o seu significado.

CONTIDOS

A estrutura interna das palabras.

Análise da estrutura interna das palabras.

196

A formación de palabras.

Clasificación de palabras en simples, derivadas, compostas ou parasintéticas.

Curiosidade por recoñecer os constituíntes das palabras e os procedementos más habituais de formación de palabras.

Campos léxicos e desvíos léxicos

O substantivo: xénero e número.

Asociación de substantivos individuais e colectivos.

Corrección do xénero de substantivos propostos.

Formación do feminino e do plural de substantivos dados.

O adxectivo cualificativo: graos do adxectivo.

Creación de frases comparativas.

Formación do superlativo absoluto de adxectivos dados.

O artigo.

Os adxectivos determinativos e os pronomes

Os demostrativos

Os posesivos

Os indefinidos

Os numerais

Os interrogativos e os exclamativos.

Os relativos.

O pronome persoal

Curiosidade por coñecer e dominar as normas reguladoras do uso dos pronomes persoais na nosa lingua.

Dativo de solidariedade.

Identificación dos pronomes de solidariedade.

Gusto pola arte de escribir ben, coñecendo as convencións gramaticais que a regulan.

Dativo de interese.

Identificación dos pronomes de interese.

Formas reflexivas.

Colocación.

Explicación dos desprazamentos dos pronomes nun texto dado.

Concorrencia do pronome átono.

197

O verbo:

As formas nominais.

Aplicación do infinitivo.

Esforzo por asimilar o uso correcto das formas nominais do verbo.

As perífrases verbais: temporais, modais e aspectuais.

Identificación e clasificación de perífrases.

Actitude respectuosa cara á lingua, aprendendo os usos e valores das perífrases verbais e empregándoas axeitadamente.

4. SINTAXE


1. Entender os conceptos de recursividade e salto de nivel.

2. Distinguir as relacións paradigmáticas e sintagmáticas e, dentro destas, as de coordinación e subordinación.

3. Identificar os distintos tipos de frases e os seus elementos constituíntes.

4. Identificar as distintas funcións sintácticas.

5. Identificar os diferentes tipos de oracións.

6. Coñecer algúns aspectos da sintaxe galega.


1.1. Entende os conceptos de recursividade e salto de nivel.

2.1. Distingue as relacións paradigmáticas e sintagmáticas e, dentro destas, as de coordinación e de subordinación.

3.1. Identifica os distintos tipos de frases e os seus elementos constituíntes.

4.1. Identifica as distintas funcións sintácticas.

5.1. Identifica os diferentes tipos de oracións.

5.2. Distingue os diferentes tipos de oracións compostas por coordinación e por subordinación.

6.1. Usa correctamente os pronomes o, a, os, as cos verbos intransitivos.

6.2. Diferencia o complemento directo e o complemento preposicional.

CONTIDOS

Recursividade e salto de nivel.

Localización dos fenómenos de recursividade e salto de nivel en exemplos dados.

As relacións sintácticas: coordinación e subordinación.

A frase.

198

Clases de frases: nominal, adxectiva, adverbial.

Análise sintáctica e clasificación de frases.

As funcións sintácticas.

A oración.

Explicación das diferenzas entre enunciado e oración.

Análise sintáctica de oracións e textos dados.

Inserción de obxectos directos, indirectos, circunstanciais, predicativos... en oracións incompletas.

Identificación e clasificación de oracións impersoais.

Discriminación entre oracións impersoais reflexas e pasivas reflexas.

Curiosidade por coñecer as nocións sintácticas elementais para a reflexión lingüística.

A oración composta.

Compostas por coordinación.

Compostas por subordinación ou complexas.

Subordinadas substantivas.

Subordinadas adxectivas.

Subordinadas adverbiais.

Clasificación de oracións segundo a modalidade oracional.

Interese por coñecer as estruturas sintácticas máis axeitadas para expresar as distintas relacións lóxicas indicadas polas subordinadas.

Algúns aspectos da sintaxe galega.

Substitución de fragmentos por pronomes en enunciados dados.

Substitución de obxectos directos por complementos preposicionais.

5. SEMÁNTICA


1. Comprender os conceptos de significado, significante e referente, así como os de denotación e connotación.

2. Comprender os conceptos de campo semántico, sema, semema e arquisemema, así como as relacións xerárquicas.

3. Identificar as diferentes relacións semánticas e comprender as causas, mecanismos e consecuencias dos cambios semánticos.


1.1. Comprende os conceptos de significado, significante e referente, así como os de

199

denotación e connotación.

2.1. Comprende os conceptos de campo semántico, sema, semema e arquisemema, e establece as relacións xerárquicas.

3.1. Identifica as diferentes relacións semánticas.

3.2. Comprende as causas, mecanismos e consecuencias dos cambios semánticos.

CONTIDOS

A semántica

Interese por coñecer as relacións semánticas existentes entre as palabras e os termos empregados pola Semántica para se referir a eles.

O significado.

Denotación e connotación.

Determinación do significado denotativo e connotativo de palabras dadas.

Campos semánticos:

Identificación de campos semánticos.

Identificacións dos semas comúns e diferenciais de palabras dadas.

Creación de campos semánticos.

Relacións xerárquicas ou de inclusión: hipónimos, hiperónimos e cohipónimos.

Recoñecemento dos hiperónimos, cohipónimos e hipónimos de palabras dadas.

Relacións semánticas

Gusto por elixir a palabra máis precisa para cada contexto.

Sinonimia. Polisemia.

Creación de oracións coas acepcións de palabras polisémicas dadas.

Homonimia.

Explicación do significado de parellas de palabras homónimas ou parónimas dadas.

Exemplificación contrastada dos conceptos de polisemia e homonimia.

Termos contrarios: complementarios, antónimos, inversos ou recíprocos.

Ambigüidade.

Busca de sinónimos, complementarios, inversos ou contrarios de palabras dadas.

Cambios semánticos

Causas dos cambios semánticos.

Mecanismos dos cambios semánticos.200

Consecuencias dos cambios semánticos.

Detección da palabra tabú de eufemismos dados.

Explicación do procedemento e causa dos cambios semánticos producidos en enunciados dados.

Interese por adquirir e utilizar dun xeito progresivo un léxico persoal cada vez máis amplo e preciso.

6. HISTORIA DA LINGUA (SÉCULOS XX E XXI)


1. Comprender a evolución do galego no contexto histórico dos séculos XX e XXI, así como as características lingüísticas nas diferentes épocas.


1.1. Coñece os fitos máis salientables das épocas da preguerra.

2.1. Coñece os fitos máis salientables das épocas da posguerra.

3.1. Coñece os fitos máis salientables das épocas da actualidade.

CONTIDOS

O galego nos séculos XX e XXI:

Contexto histórico-político: a preguerra, a posguerra, a dictadura e a actualidade.

Características lingüísticas do galego da preguerra, da posguerra e da actualidade (establecemento dunha norma).

Comentarios e reflexións persoais.

Exposicións orais de aspectos explicados na unidade.

Interese por coñecer o proceso de restauración da cultura galega nas primeiras décadas do século XX.

Esforzo na emisión de xuízos persoais e valoracións críticas.

7. FUNCIÓNS SOCIAIS DA LINGUA


1. Coñece as funcións sociais da lingua

2. Comprender a diferenza entre bilingüismo e diglosia e ser capaz de analizar a situación do galego na nosa comunidade.

3. Diferenciar entre linguas con estado e linguas sen estado, e entre linguas hexemónicas e linguas minorizadas.

201

4. Entender en que consisten as actuacións oficiais da política lingüística e o proceso de normalización lingüística.


1.1 Coñece as funcións sociais da lingua.

2.1. Explica os termos «bilingüismo», «diglosia» e «conflito lingüístico».

2.2. Analiza a situación do galego na nosa Comunidade.

3.1. Diferencia entre linguas non oficiais, linguas oficiais e linguas cooficiais.

3.2. Comprende a situación de lingua minorizada.

4.1. Explica as actuacións oficiais da política lingüística no proceso de normalización.

4.2. Analiza os diferentes factores sociais que interveñen no proceso de normalización lingüística.

CONTIDOS

Funcións sociais da lingua

Bilingüismo e diglosia.

Identificación das semellanzas e diferenzas entre os conceptos bilingüismo e diglosia.

Busca no dicionario e explicación de termos relacionados co tema da unidade.

Explicación dos factores que levaron o galego á situación diglósica actual.

Comentarios críticos e persoais.

Valoración crítica da situación lingüística de Galicia.

O conflito lingüístico.

Realización de estudos da situación actual da lingua galega na comarca e no centro escolar.

Lectura e análise de textos acerca da lingua galega e a súa consideración social.

Respecto cara ás opinións dos demais, aínda que non as comparta, gardando no debate a quenda de palabra para expoñer a súa opinión.

A diversidade lingüística:

Linguas minorizadas e minoritarias.

Valoración da lingua como sinal de identidade dun pobo.

Política lingüística e normalización lingüística.

Debate sobre campañas en prol da normalización da lingua.

Interese por coñecer os aspectos lexislativos que outorgan oficialidade ao

202

galego.

Valoración dos esforzos realizados ata a consecución da cooficialidade co castelán na nosa Comunidade.

Conciencia da necesidade de avanzar no proceso de normalización lingüística, tanto individual como socialmente.

8. A NORMA ESTÁNDAR


1. Coñece os pasos necesarios para a elaboración dunha norma estándar.

2. Comprende e diferencia as interferencias e desviacións da norma estándar.


1.1 Coñecer os pasos necesarios para a elaboración dunha norma estándar.

2.1 Comprender e diferencia as interferencias e desviacións da norma estándar.

CONTIDOS

A construción da variedade estándar.

A variedade estándar

A fixación da norma estándar.

O galego normativo

Elaborar resumos para ter unha visión xeral dos pasos necesarios para a elaboración da norma estándar.

Debatir acerca do proceso de elaboración dunha norma común para o galego.

Comprensión da situación lingüística de Galicia.

Interese por coñecer os aspectos lexislativos que outorgan oficialidade ao galego.

Valoración dos esforzos realizados ata a consecución da cooficialidade co castelán na nosa Comunidade.

Conciencia da necesidade de avanzar no proceso de normalización lingüística, tanto individual como socialmente.

Interferencias e desviacións da norma

Indicar o tipo de interferencias que aparecen en textos dados.

Conciencia da importancia que o axeitado uso da lingua ten para o seu 203

desenvolvemento e fixación.

Dilixencia para realizar os traballos de documentación encomendados.


9. VARIEDADES XEOGRÁFICAS DA LINGUA GALEGA


1. Coñece o fenómeno da variación lingüística e, especialmente, a variación diatópica ou xeográfica.

2. Analiza e estuda as variedades xeográficas do galego moderno.


1.1 Coñecer o fenómeno da variación lingüística e, especialmente, a variación diatópica ou xeográfica.

2.1 Analiza e estuda as variedades xeográficas do galego moderno.

2.2. Coñece os trazos fundamentais (fonéticos e morfosintácticos) para diferenciar as falas do galego moderno.

2.3 Distingue os bloques e as áreas do galego.

CONTIDOS

A variación diatópica ou xeográfica.

As variedades xeográficas do galego moderno.

Trazos fonéticos e morfolóxicos que diferencian as falas do galego moderno.

Elaborar guións para temas orais sobre os aspectos tratados na unidade.

Definir algúns fenómenos fonéticos dialectais do galego moderno.

Esforzo na emisión de xuízos persoais e valoracións críticas.

Bloques e áreas do galego.

Delimitar en diferentes textos as características dialectais.

Dilixencia para realizar os traballos de documentación encomendados.


10. DO POSREXURDIMENTO Á GUERRA CIVIL (1): POESÍA


1. Comprender o contexto histórico e cultural no que se desenvolveu a literatura desde o Posrexurdimento á Guerra Civil.

2. Coñecer os poetas máis salientables das Irmandades da Fala e analizar a súa obra.

204

3. Saber cales son os grupos, tendencias poéticas e escolas das vangardas e comentar textos dos poetas máis destacados.


1.1. Interpreta o contexto históricocultural no que se desenvolveu a literatura desde o Posrexurdimento á Guerra Civil.

2.1. Coñece os principais poetas das Irmandades da Fala, destacando a figura de Antonio Noriega Varela.

2.2. Comprende a transcendencia de Ramón Cabanillas nas das Irmandades da Fala e na literatura galega e comenta fragmentos da súa obra.

3.1. Determina os grupos, tendencias poéticas e escolas das vangardas e analiza poemas das súas figuras máis salientables.

3.2. Interpreta a transcendencia de Manuel Antonio na literatura galega e comenta, temática e formalmente, poemas seus.

CONTIDOS

Contexto histórico e cultural desde o Posrexurdimento á Guerra Civil:

A Restauración.

A II República (19311936).

A Guerra Civil (19361939).

Elaboración de esquemas sobre a historia, as etapas ou os autores da época estudada.

Elaboración de traballos de documentación a partir de temas dados relacionados cos contidos da unidade.

Valoración da literatura como ciencia non utilitaria e que ten a finalidade de proporcionarnos pracer coa súa lectura e enriquecer a nosa vida con novos enfoques e experiencias.

Valoración do feito literario como produto lingüístico, estético e cultural.

A poesía das Irmandades da Fala

Antonio Noriega Varela.

Ramón Cabanillas.

Comentario do contido de poemas dos autores estudados, situándoos no momento histórico.

Localización e explicación das características estilísticas e lingüísticas en textos dos autores estudados.

Comparación das semellanzas de tema e expresión en distintos poemas.

Redacción de comentarios interpretativos de poemas.

205

Debates.

Interese por expresar as propias ideas e sentimentos mediante as distintas formas literarias.

A poesía das vangardas:

Grupos, tendencias poéticas e escolas.

Manuel Antonio.

Fermín BouzaBrey.

Luís Amado Carballo.

Luís Pimentel.

Eduardo Blanco Amor.

Comentario do contido de poemas dos autores estudados, situándoos no momento histórico.


Interpretación das imaxes de poemas vangardistas.

Localización dos elementos trobadorescos e modernos en poemas dados.

Localización das influencias de autores anteriores en poemas dos autores estudados.

Comparación das semellanzas de tema e expresión en distintos poemas.

Redacción de comentarios interpretativos de poemas.

Debates.

Interese e gusto pola lectura de obras e textos literarios de diferentes formas literarias e épocas, utilizando criterios propios de selección e valoración.

Interese e curiosidade polas distintas formas de pensar que mostra a nosa literatura.

11. DO POSREXURDIMENTO Á GUERRA CIVIL (2): PROSA


1. Coñecer os autores máis importantes da narrativa na época das Irmandades da Fala.

2. Coñecer os autores máis importantes da narrativa na Época Nós.

2.1. Coñecer a traxectoria biográfica e ideolóxica de Otero Pedrayo, así como a súa transcendencia na literatura galega, e comentar fragmentos da súa obra.

2.2. Coñecer a traxectoria biográfica e ideolóxica de Castelao, así como a súa transcendencia na literatura galega, e comentar fragmentos da súa obra.

2.3. Coñecer a traxectoria biográfica de Rafael Dieste e comentar fragmentos da súa obra.

3. Coñecer os autores máis importantes de ensaio na época das Irmandades da Fala e 206

na Época Nós.

4. Coñecer os autores máis importantes de xornalismo na época das Irmandades da Fala e na Época Nós.

5. Coñecer os autores máis importantes de teatro na época das Irmandades da Fala e na Época Nós.


1.1 Coñece os autores máis importantes da narrativa na época das Irmandades da Fala.

2.1 Coñecer os autores máis importantes da narrativa na Época Nós.

2.1.1 Coñece a traxectoria biográfica e ideolóxica de Otero Pedrayo, así como a súa transcendencia na literatura galega, e comentar fragmentos da súa obra.

2.1.2. Coñece a traxectoria biográfica e ideolóxica de Castelao, así como a súa transcendencia na literatura galega, e comentar fragmentos da súa obra.

2.1.3. Coñece a traxectoria biográfica de Rafael Dieste e comentar fragmentos da súa obra.

3.1 Coñece os autores máis importantes de ensaio na época das Irmandades da Fala e na Época Nós.

4.1 Coñece os autores máis importantes de xornalismo na época das Irmandades da Fala e na Época Nós.

5.1 Coñece os autores máis importantes de teatro na época das Irmandades da Fala e na Época Nós.

CONTIDOS

A prosa das Irmandades da Fala





A Narrativa na Época Nós.

Vicente Risco.

Ramón Otero Pedrayo.

Castelao.

207

Rafael Dieste.



En fragmentos dados, análise do punto de vista, da caracterización dos personaxes, do ton e do humor.

Estruturación de textos propostos.



O ensaio na época das Irmandades da Fala e na Época Nós.


O xornalismo na época das Irmandades da Fala e na Época Nós.

O teatro na época das Irmandades da Fala e na Época Nós.


12. DESDE A GUERRA CIVIL ATA 1980 (1): POESÍA


1. Coñecer as direccións poéticas e autores da Xeración de 1936.

2. Coñecer o grupo poético do exilio, profundando na vida e obra de Celso Emilio Ferreiro e na súa transcendencia na literatura galega.

3. Coñecer as direccións poéticas e autores da poesía do exilio.

4. Coñecer as direccións poéticas e autores da Promoción de Enlace.

5. Coñecer as direccións poéticas e autores da Xeración dos 50 ou das Festas Minervais.


1.1. Coñece as direccións poéticas e autores da Xeración de 1936 e comenta textos de Aquilino Iglesia Alvariño e de Álvaro Cunqueiro.

2.1. Coñece o grupo poético do exilio, así como a vida, obra e transcendencia de Celso Emilio Ferreiro na literatura galega e comenta textos seus.

3.1. Coñece as características, direccións poéticas e autores máis importantes que desenvolveron a súa traxectoria no exilio.

4.1. Coñece as direccións poéticas e autores da Promoción de Enlace e comenta textos deste grupo.

208

5.1. Coñece as direccións poéticas e autores da Xeración dos 50 ou das Festas Minervais e comenta textos seus.

CONTIDOS

Contexto histórico e cultural da poesía desde a Guerra Civil ata 1980.



A Xeración de 1936: direccións poéticas e autores.

Aquilino Iglesia Alvariño.

Álvaro Cunqueiro.

Celso Emilio Ferreiro.

Elaboración de traballos de documentación ou de exposicións orais a partir de temas dados relacionados cos contidos da unidade.


Análise e comentario do contido de textos dos autores estudados.

Redacción de contos, de novas versións ou paráfrases a partir dun poema dado.

Comparación das semellanzas de tema e expresión de diversos poemas.



A poesía do exilio.

A Promoción de Enlace: direccións poéticas e autores.




A Xeración dos 50 ou das Festas Minervais: direccións poéticas e autores.

Manuel María.

Uxío Novoneyra.

Xosé Luís Méndez Ferrín.

209

Outros poetas: Xohana Torres, Bernardino Graña, Avilés de Taramancos.



Redacción de contos, de novas versións ou paráfrases a partir dun poema dado.

Comparación das semellanzas de tema e expresión de diversos poemas.

13. DESDE A GUERRA CIVIL ATA 1980 (2): PROSA


1. Coñecer a vida e obra dos escritores máis salientables da prosa de posguerra e a súa transcendencia na literatura galega.

2. Coñecer as características e autores do teatro e do ensaio galego entre 19501980.


1.1. Coñece a vida e obra de Ánxel Fole, e comenta textos seus.

1.2. Coñece a vida e obra de Álvaro Cunqueiro, e comenta textos seus.

1.3. Coñece a vida e obra de Eduardo Blanco Amor, e comenta textos seus.

1.4. Coñece a vida e obra de Xosé Neira Vilas e comenta textos seus.

1.5. Coñece os autores máis representativos da prosa no exilio.

1.6 Coñece os obxectivos comúns e os trazos caracterizadores dos autores da Nova Narrativa Galega e comenta algúns textos representativos.

2.1. Coñece as características e autores do teatro e do ensaio galego entre 19501980.

CONTIDOS A narrativa entre 1950 e 1980:

Ánxel Fole.

Álvaro Cunqueiro.

Eduardo Blanco Amor.

Xosé Neira Vilas.

A prosa no exilio.

A Nova Narrativa Galega: trazos caracterizadores e autores.

Determinación do tipo de narrador de textos dados.

Análise da lingua de textos dos autores estudados.210

Localización e interpretación dos compoñentes característicos en textos dos autores estudados.

Comentario do fondo e da forma de textos propostos.

Identificación en textos dados das características dun movemento literario.

Comentarios interpretativos de textos dos autores estudados.

Análise do espazo e do tempo no fragmento dunha novela.



O teatro galego entre 1950 e 1980:

O teatro galego na diáspora.

O teatro en Galicia entre 1950 e 1965.

O teatro en Galicia entre 1965 e 1980.

Comparación das semellanzas entre textos e das diferenzas de tema e expresión.


O ensaio galego entre 1950 e 1980:

Ensaio filosófico.

Ensaio sociolingüístico.




14. A LITERATURA GALEGA ACTUAL (1): POESÍA


1. Coñecer o contexto histórico e cultural das últimas décadas do século XX no que se desenvolveu a poesía galega, así como as súas características comúns e poetas máis destacados.


1.1. Coñece o ámbito históricocultural da poesía das dúas últimas décadas do século XX: revistas, certames e escolmas poéticas.

1.2. Determina os trazos fundamentais da poesía dos anos 80, coñece os grupos e poetas

211

máis salientables e comenta textos seus.

1.3. Determina os factores que provocan o cambio de situación da poesía a partir dos 90, coñece as liñas creativas básicas e os poetas máis salientables.

CONTIDOS

O contexto histórico e cultural das últimas décadas do século XX:

Ámbito histórico.

Ámbito cultural e literario.

Elaboración de esquemas ou resumos sobre a historia, as etapas ou os autores da época estudada.



A poesía galega dos últimos anos:

Revistas, certames e escolmas poéticas.

Comparación das diferenzas e semellanzas entre distintas épocas da poesía galega.

Análise da métrica e do ritmo de poemas dos autores estudados.


A poesía galega na década dos 80:

Trazos fundamentais.

Grupos e poetas.

Comentario do contido ou determinación do tema de poemas dados.


Liñas creativas básicas e autores.

Redacción de novas versións dun poema substituíndo substantivos, adxectivos e verbos, pero mantendo a estrutura métrica, rítmica e sintáctica.

Elaboración dun relato inspirándose nun poema dado.

Comparación das semellanzas e diferenzas de ton e intención comunicativa en diversos poemas.



212

15. A LITERATURA GALEGA ACTUAL (2): PROSA


1. Coñecer as tendencias, obras e autores máis representativos da narrativa galega actual.

2. Coñecer as tendencias, obras e autores máis representativos do teatro e do ensaio galego actual.


1.1. Coñece as tendencias, obras e autores máis representativos da narrativa galega actual.

2.1. Coñece as tendencias, obras e autores máis representativos do teatro e do ensaio galego actual.

CONTIDOS A narrativa galega actual:

Tendencias e obras.

A narrativa infantil e xuvenil.

Autores de longa traxectoria:

Xosé Luís Méndez Ferrín.

Carlos Casares.

Primeira promoción:

Xavier Alcalá.

Segunda promoción:

Víctor Freixanes.

Suso de Toro.

Manuel Rivas.

Terceira promoción.


Comentario do tema de textos dos autores estudados na unidade.

Análise do sistema de recorrencias e do tipo de lingua dun texto literario.

Caracterización dos personaxes que aparecen en fragmentos das obras estudadas.

Análise da lingua e do estilo de textos dos autores estudados.

Comentario do espazo ou das coordenadas cronolóxicas de textos propostos.

Valoración da literatura como ciencia non utilitaria e que ten a finalidade de

213

enriquecer a nosa vida con novos enfoques e experiencias.


O teatro actual:

A xeración dos 80.

A xeración dos 90.


O ensaio actual.

Elaboración dun ensaio sobre un tema proposto.

Comentario de textos ensaísticos.


Interese e curiosidade polas distintas formas de pensar que mostra a literatura.

Contidos mínimosCoñecemento diferenciado da situación actual da lingua galega verbo da situación anterior. A estandarización da lingua. Bilingüismo. Diglosia. O conflicto lingüístico. Política lingüística. A normalización lingüística.Descrición dos fonemas vocálicos e consonánticos. Identificar e coñecer as principais características de substantivo, adxectivo cualificativo, artigo, demostrativos, posesivos, relativos, interrogativos e exclamativos, numerais, indefinidos, pronome persoal, verbo, estructura morfolóxica dos verbos regulares, conxugación irregular, as formas nominais, as perífrases verbais, adverbio, as preposicións, as conxuncións.Identificación e coñecemento das principais funcións e estructuras sintácticas. Elaboración de campos semánticos. Sinonimia. Polisemia. Homonimia. Termos contrarios. Ambigüidade. Cambios semánticos. Causas. Tabú e eufemismo.Vocabulario básico dp. Léxico relacionado con o tempo cronolóxico, o tempo meteorolóxico, o firmamento e os astros, a paisaxe litoral, a paisaxe interior, as ciencias, os animais, as plantas, as humanidades, a organización social, a Administración e a xurisprudencia, viaxes e transportes.Coñecer as características identificadoras das principais épocas de Literatura Galega, así como dos autores e das obras máis significativas

O alumnado de 2º de Bacharelato coa materia de Lingua galega pendente de 1º de Bacharelato será convocado a unha proba escrita da metade da materia correspondente a ese nivel durante o mes de xaneiro, e outra proba escrita da parte restante no mes de abril. No caso de superar as dúas probas quedaría a materia superada, de non ser así pode presentarse a unha proba única no mes de maio.

214

2º DE BACHARELATO: LITERATURA UNIVERSAL

Incluímos o programa de Literatura universal dentro da programación do Departamento de Lingua Galega, aínda que sexa con carácter temporal, xa que dependendo da disponibilidade de proferorado se adscribe a este departamento ou ao de Lingua Española. Polo tanto, estase a profundizar na súa programación e recollemos o programa con carácter orientativo.

CONTIDOS:1.-As literaturas na antigüidade-O mito na formación dos poemas homéricos-o teatro grego: a traxedia-os grandes poetas latinos-A Biblia e a súa repercusión na literatura.

2.-FORMACIÓN LITERARIA DA CONCIENCIA EUROPEA CARA O RENACEMENTO-A éoica medieval-A poesía dos trobadores-A Divina Comedia e o mundo medieval-A prosa narrativa: Boccacio e outros.

3.-A ENTRADA NA IDADE MODERNA-A lírica petrarquista: Renacemento e Barroco-Teatro clásico francés-O teatro isabelino:Shakespeare-Cervantes: as orixes da novela moderna.

4.-ILUSTRACIÓN, RENOVACIÓN ROMÁNTICA, CONTESTACIÓN REALISTA

-Ilustración e neoclasicismo-Romanticismo europeo-Lectura: Frnkenstein de Mary Shelley

5.-CRISE FINISECULAR E SÉCULO XX: POESIA E TEATRO.-simbolislmo e modernidade

-Vangardas: O Surrealismo-Teatro épico e do absurdo

Lectura: Alberto Caeiro, heterónimo de Pessoa

6.-A NOVELA NO SECULO XX.

-Renovación da narrativa de principios do XX: Joyce, Kafka, T. Manifestación-A novela estadounidense; a xeración perdida

215

-A narrativa hispanoamericana: o realismo máxicoLectura: Sweigh: o libro de xadrez

OBXECTIVOS:

-Coñecer os períodos mais representativos da literatura occidental-Enmarcar en ditos períodos as etapas máis destacadas da literatura española e galega.-Coñecer os autores e as obras máis representativas da literatura occidental desde a Antigüidade ata a época actual.-Interpretar e e valorar criticamente obras literarias do ámbito cultural occidental desde a antiga Grecia ata a actualidade.-Relacionar o contido de obras literarias de diferentes orixes coas correspondentes tradicións culturais.-Comprender o valor de determinadas obras e contextualizalas no seu tempo.-Valorar o coñecemento da literatura como medio tranversal para outras materias:Arte,etc.-Espertar o gusto pola lectura, como fonte fe enriquecemento cultural e como actividade lúdica.-Introducir e consolidar o interese pola escritura como forma de expresión cultural.

CONTIDOS E CRITERIOS DE AVALIACIÓN:-Coñecer os grandes movementos estéticos e as principais obras literarias que conformaron a identidade cultural occidental..Relacionar obras significativas da literatura galega e española con outras da literatura universal e explicar as súas conexións.-Ler e interpretar textos literarios complexos/fragmentos dos mesmos e saber relacionalos cos contextos nos que foron producidos.-Identificar os temas recorrentes ao longo da historia literraria.-Saber utilizar as fontes bibliográficas para o estudo literario.

CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN:Avaliaranse diversos aspectos: Observación continua da actividade didáctica en clase.;Traballo de clase (resumos, esquemas, exposicións,etc); Probas escritas, mínimo unha por avaliación.No caso de non ter superada a materia na convocatoria de xuño, deberán presentarse á proba extraordinaria de setembro.

8PLAN DE TRABALLO PARA A SUPERACIÓN DE MATERIAS PENDENTES E ACTIVIDADES NA ESO.

A.-ALUMNADO DE SEGUNDO DE ESO COA MATERIA DE LINGUA GALEGA PENDENTE DE PRIMEIRO

216

Desde o Departamento planificaranse actividades de reforzo e seguimento destas con carácter mensual.

Desas actividades será informado o profesorado da materia de segundo para o seguimento e coordinación con aquel.

As tarefas serán orientadas a reforzar aqueles aspectos que desde o punto de vista da ortografía, morfoloxía e vocabulario permitan superar a materia.

Para llevar a cabo esas tarefas facilitaránselle ao alumnado materiais fotocopiables ou algún caderno axeitado ás necesidades.

B.-ALUMNADO DE 4º ESO COA MATERIA DE LINGUA GALEGA DE 3º ESO NON SUPERADA

O alumnado de cuarto da ESO coa materia de Lingua Galega non superada terá ao longo do curso 2012-2013unhas actividades de reforzo segundo os seguintes criterios metodolóxicos e de avaliación:

− Periodicamente entregaránselle fotocopiadas as actividades a facer nun caderno específico.

− Este caderno será revisado e avaliado periodicamente polo profesor das actividades de reforzo.

− Haberá unha sesión semanal orientativa por parte do citado profesor.− Para ser avaliado/a positivamente o alumno/a terá que ter recollidas e feitas no

seu caderno as actividades asignadas ao longo do curso.− Contidos das actividades: emprego de b e v. Emprego de h. Emprego de s e x.

Consoantes e grupos consonánticos problemáticos. Emprego de maiúscula. O acento gráfico. A coma. Punto seguido, punto e a parte. Dous puntos. A interrogación. A exclamación. As comiñas. A paréntese. O guión. A diérese. Cuestións sobre o xénero de substantivos e adxectivos. Cuestións sobre a formación do plural de substantivos e adxectivos. Casos especiais de formación do plural. O pronome persoal. O artigo determinado. Cuestións sobre determinantes, pronomes e adverbios. Numerais. A comparación. Cuestións sobre a conxugación. Principais verbos irregulares. O infinitivo conxugado. O xerundio. O participio. As abreviacións. As abreviaturas. O léxico das actividades da vida cotiá. Prácticas de lectura comprensiva. Prácticas de expresión escrita.

C.GUIÓN QUE SE APLICARÁ NA PROBA/S DOALUMNADO DE SEGUNDO DE BACHARELATO COA MATERIA DE LINGUA GALEGA E LITERATURA DE PRIMEIRO

PENDENTE

1.Comunicación e linguaxe217

A comunicación. A linguaxe humana. Elementos do acto comunicativo. O contorno da comunicación. Elementos que perturban a comunicación: ruído e redundancia. A intención comunicativa. Linguaxe e linguas. Os signos.2. Formación da lingua galega

Substrato, adstrato e superestrato. Período prerromano. A romanización.do latín vulgar ao galego-portugués. O galego na Baixa Idade Media: galego antigo. O

galego na Idade Moderna: galego medio. O galego na Idade Contemporánea: galego moderno. O galego no século XIX. O galego no século XX.3. Lingua e identidade

Lingua e identidade. A diversidade lingüística. A realidade plurilingüe e pluricultural da península ibérica. Linguas en contacto. Bilingüismo e diglosia. A normalización lingüística. 4. A comunicación literaria

A literatura. A comunicación literaria. A literatura: expresión cultural, histórica e social. Os xéneros literarios. Periodización literaria: evolución da literatura galega no contorno ibérico e europeo.5. A literatura galega medieval

Contexto histórico. A lírica medieval galego-portuguesa.Prosa literaria medieval.6. Dos Séculos Escuros ao Prerrexurdimento

Os Séculos Escuros. A literatura oral popular. O Prerrexurdimento.7. O Rexurdimento

Caracterización e delimitación do Rexurdimento. As causas do Rexurdimento. O galeguismo. Os protagonistas do Rexurdimento. Rosalía de Castro. Eduardo Pondal. Manuel Curros Enríquez.8. Morfoloxía

Fonética e fonoloxía. O substantivo. O adxectivo cualificativo. O artigo. O pronome persoal. Demostrativos e posesivos. Relativos, interrogativos e exclamativos. Numerais e indefinidos.

Procedemento: o alumnado fará dúas probas parciais ou unha proba final. A cualificación final será o resultado das mesmas.

D.-ATENCION A DIVERSIDADE

PROGRAMACIÓN DO REFORZO de 1º ESO

OBXECTIVOS-Utilizar a lingua galega para a elaboración de informacións orais e escritas nos diferentes contextos da vida social e na actividade escolar.-Comprender e interpretar calquera información oral ou escrita.-Escribir con corrección, prestando atención á ortografía e á caligrafía e coidando a presentación e pulcritude dos traballos.-Aplicar os coñecementos sobre a lingua e as normas de uso lingüístico para comprender textos orais e escritos e para falar con adecuación, coherencia e corrección.-Utilizar criticamente as bibliotecas, os medios de comunicación social e ass TIC para obter, elaborar, interpretar e valorar diversos tipos de información e opinión.

218

-Ler con fluidez e facer da lectura fonte de pracer e coñecemento.

CONTIDOS CONCEPTUAIS E PROCEDEMENTAIS

Comunicación oral.-

- Comprensión de textos.-. Textos propìos dos medios de comunicación.. Textos orais do medio académico.. Desenvolvemento de habilidades como a escoita activa e participativa, e a escoita reflexiva.

- Produción de textos.-. Exposición planificada coa axuda ads TIC.. Narración oral con sinxelas descricións.. Participación en situacións reais ou simuladas de comunicación adoptando rexistros adecuados.

Comunicación escrita .-

-Comprensión de textos.-. Textos propios da vida cotiá.. Textos propios do ámbito académico.. Utilización da biblioteca do centro e das TIC para obter información.. Lectura en voz alta procurando unha correcta dicción e entoación.

Estudo da lingua .-

- Mecanismos de cohesión textual e nexos conectores máis comúns.- Recoñecemento das categorías gramaticais básicas.- Regras de concordancia e funcións sintácticas principais.

Lingua e sociedade .-

-Diversidade lingüística no mundo e no Estado español e valoración positiva do plurilingüismo.

Educación Literaria .-

- Lectura comprensiva e expresiva de textos literarios adecuados á idade do alumnado deste nivel.- Produción de textos de intención literaria.

9.-LECTURAS RECOMENDADAS

En cada curso o alumnado deberá realizar lecturas autónomas de obras axeitadas á súa idade, que sirvan de complemento ás lecturas colectivas e guiadas que se leven a cabo na clase de relatos ou fragmentos literarios.

Este curso o Departamento aprobou a lista que se cita a continuación, se ben os títulos poden ser cambiados ou ampliados para se adecuaren ao plan lector do centro ou a criterio do profesorado :

219

1º ESO

-Manolo Rivas, Bala perdida, Alfaguara-Marcos Calveiro, O canto dos peixes, S.M.- Pepe Carballude, Romaxe de desventuras, Everest

2ºESO

-Xosé Antonio Perozo, O enigma de Embíbicus, Sotelo Branco-Avi, As confesións de Carlota Doyle, Galaxia- Anxo Fariña, Os megatoxos, A Nosa Terra

3ºESO

-Domingo Villar, Ollos de auga, Galaxia.-Agustín Fernández Paz, Noite de voraces sombras, Xerais.- Jossef Joffo, Unha bolsa de canicas, Do Cumio.

4º ESO

-Gonzalo Navaza, Erros e tánatos, Xerais.-Dino Buzzattti, O deserto dos tártaros, Xerais.-

1º BACHARELATO

-Eduardo Blanco Amor, A esmorga, Galaxia.-Darío Xoán Cabana, Galván en Saor, Xerais.- Miguel Anxo Murado, Fin de século en Palestina, Galaxia.

2º BACHARELATO

-Manuel Rivas, Que me queres, amor?, Galaxia.-Antón Riveiro Coello, As rulas de Bakunin, Galaxia.

10.-LIBROS DE TEXTO DE REFERENCIA

1º DE ESO: LINGUA GALEGA E LITERATURA. Edit. Anaya, 2011

220



4º DE ESO: LINGUA GALEGA E LITERARUA, eDIT. Anaya, 2012

1º DE BACHARELATO: LINGUA GALEGA E LITERATURA. EDIT, Anaya,

2º DE BACHARELATO. LINGUA GALEGA E LITERATUR. Edit. SM (Recomendado)

2º DE BACHARELATO.LITERATURA UNIVERSAL.Edit. Edelvives

11.-ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

Tradicionalmente, segundo as directrices recollidas no PEC e o PCC, e seguindo as directrices da CCP, organízanse activades propias do Departamento (Conferencias de escritores, contacontos, etc) e outras de carácter interdisciplinar en colaboración co Departamento de Dinamización Lingüística, Ciencias sociais / Ciencias da natureza, etc. nas que se trata de poñer en valor o patrimonio material e inmaterial de Galicia (Saída ao monte do Castro, excujrsión á Baixa Limia, Celanova ou os montes de Coruxo)e, como non, a colaboración coa Biblioteca do centro en canto á organización de concursos literarios, proxecto lector, etc.

12.-PROCEDEMENTOS PARA AVALIAR A PROPIA PROGRAMACIÓN

Do mesmo xeito que para a avaliación do alumnado se parte dunha preavaliación, tamén no que respecta á propia programación é susceptible de avaliar seguindo as mesmas fases: avaliación inicial (inicio do ano académico -con todo o que isto supón), avaliación formativa (anállise do proceso de ensino-aprendizaxe),e, por último, avaliación sumativa (análise dos resultados en función da aplicación dos recursos e pautas dadas nesta programación, o que vén a recollerse en grandes liñas na memoria final de curso).

SINATURAS DOS MEMBROS DO DEPARTAMENTO DE LINGUA GALEGA

221

SETEMBRO DE 2012

ÍNDICE

1.-INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN........................1

222

2.-PROGRAMACIÓN DE 1º DE ESO......................................2

3.-PROGRAMACIÓN DE 2º DE ESO......................................42

4.-PROGRAMACIÓN DE 3º DE ESO.....................................80

5.-PROGRACIÓN DE 4º DE ESO...........................................142

6.-PROGRAMACIÓN DE 1º DE BACHARELATO.................182

7.-PROGRAMACIÓN DE 2º DE BACHARELATO.................214

-LITERATURA UNIVERSAL-OPTATIVA………………….241

8.-PLAN DE TRABALLO PARA SUPERACIÓN DE MATERIAS PENDENTES E ACTIVIDADES ..........................................................................243

-ALUMNADO DE SEGUNDO DE ESO CON MATERIA DE LINGUA DE 1º

-ALUMNADO DE CUARTO DE ESO CON MATERIA DE LINGUA DE 3º

-ALUMNADO DE SEGUNDO DE BACHARELATO CON MATERIA DE 1º BACH.

-REFORZO DE 1º DE ESO

9.-LECTURAS RECOMENDADAS............................................246

10.-LIBROS DE TEXTO DE REFERENCIA................................247

11.-ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS.................................247

12.-PROCEMENTOS PARA AVALIAR A PROGRAMACIÓN.....247

13.-SINATURAS DO PROFESORADO DO DEPARTAMENTO…248

223

PROGRAMACIÓNS DIDÁCTICAS DE LINGUA GALEGA CURSO...

Documents

Transcript of PROGRAMACIÓNS DIDÁCTICAS DE LINGUA GALEGA CURSO...