PXA 14 15 - copia

ÍNDICE

Introducción: Datos xerais do Centro

Documento 1: OBXECTIVOS

Obxectivos da educación primaria Currículo Competencias Clave Elementos transversais Principios metodolóxicos

Documento 2: PROGRAMACIÓNS

Programación Educación infantil Programacións Primaria

Documento 2: ORGANIZACIÓN E FUNCIONAMENTO

1.1 Órganos de goberno

Órganos colexiados: Consello Escolar e Claustro de Profesores Órganos unipersoais: composición e horario de dedicación

2.2 Órganos de Coordinación Docente:

Equipos de ciclo Departamento de Orientación Equipo de Normalización Lingüística Equipo de Actividades Extraescolares e Complementarias Comisión de Coordinación Pedagóxica Titoría

2.3 Profesorado

Adscrición por titorías Adscrición funcional (ver Anexo II)

2.4 Alumnado

2.5 Horarios

Horario Xeral Horario das “complementarias fixas” Horario das zonas de uso común

Horarios dos períodos de lecer Horario do profesorado (ver Anexo II) Horario do alumnado (ver Anexo III) Horario para substitucións Horario do persoal non docente

Documento 3: SERVICIOS COMPLEMENTARIOS

3.1 Transporte Escolar3.2 Comedor Escolar

Documento 4: INSTALACIÓNS E EQUIPAMENTO4.1 Instalacións4.2 Equipamento

Documento 5: FORMACIÓN DO PROFESORADO

Documento 6 : VARIOS

6.1 Modificación do Calendario escolar6.2 Revisión, modificación e avaliación do PXA

ANEXOS:Vixencia e/ou modificación dos documentosAdscrición funcional do profesoradoHorario do profesoradoHorario para substitucións

DATOS XERAIS DO CENTRO

Tipo de centro ColexioDenominación oficial C.E.I.P. San Xoán

Código de centro 27000629Situación BecerreáProvincia LugoEnderezo r. Castelo s/n

Código postal 27640Teléfono/fax 982 36 04 06

Correo electrónico [email protected]://www.edu.xunta.es/centros/ceipsanxoan/http://ceipsanxoandebecerrea.blogspot.com

Q 7755078 H

NÚMERO DE UNIDADES

Infantil PrimariaCreadas 3 12

Funcionando 3 6

mailto:[email protected]

http://ceipsanxoandebecerrea.blogspot.com/

http://centros.edu.xunta.es/ceipsanxoan

Documento 1: OBXECTIVOS

OBXECTIVOS DA EDUCACIÓN PRIMARIA

A educación primaria contribuirá a desenvolver nos nenos e nas nenas as capacidades que lles permitan:

a) Conecer e apreciar os valores e as normas de convivencia, aprender a obrar de acordo con elas, preparárense para o exercicio activo da cidadanía e respectar os dereitos humanos, así como o pluralismo propio dunha sociedade democrática.

b) Desenvolver hábitos de traballo individual e de equipo, de esforzo e de responsabilidade no estudo, así como actitudes de confianza en si mesmo/a, sentido crítico, iniciativa persoal, curiosidade, interese e creatividade na aprendizaxe, e espírito emprendedor.

c) Adquirir habilidades para a prevención e para a resolución pacífica de conflitos que lles permitan desenvolverse con autonomía no ámbito familiar e doméstico, así como nos grupos sociais cos que se relacionan.

d) Conecer, comprender e respectar as culturas e as diferenzas entre as persoas, a igualdade de dereitos e oportunidades de homes e mulleres, e a non-discriminación de persoas con discapacidade nin por outros motivos.

e) Conecer e utilizar de xeito apropiado a lingua galega e a lingua castelá, e desenvolver hábitos de lectura en ambas as linguas.

f) Adquirir en, polo menos, unha lingua estranxeira a competencia comunicativa básica que lles permita expresar e comprender mensaxes sinxelas e desenvolverse en situacións cotiás.

g) Desenvolver as competencias matemáticas básicas e iniciarse na resolución de problemas que requiran a realización de operacións elementais de cálculo, conecementos xeométricos e estimacións, así como ser quen de aplicalos ás situacións da súa vida cotiá.

h) Conecer os aspectos fundamentais das ciencias da natureza, as ciencias sociais, a xeografía, a historia e a cultura, con especial atención aos relacionados e vinculados con Galicia.

i) Iniciarse no uso das tecnoloxías da información e da comunicación, para a aprendizaxe, desenvolvendo un espírito crítico ante as mensaxes que reciban e elaboren.

j) Utilizar diferentes representacións e expresións artísticas e iniciarse na construción de propostas visuais e audiovisuais.

k) Valorar a hixiene e a saúde, aceptar o propio corpo e o das demais persoas, respectar as diferenzas e utilizar a educación física e o deporte como medios para favorecer o desenvolvemento persoal e social.

l) Conecer e valorar os animais máis próximos ao ser humano e adoptar modos de comportamento que favorezan o seu coidado.

m) Desenvolver as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas relacións coas demais persoas, así como unha actitude contraria á violencia, aos prexuízos de calquera tipo e aos estereotipos sexistas e de discriminación por cuestións de diversidade afectivo-sexual.

n) Fomentar a educación viaria e actitudes de respecto que incidan na prevención dos accidentes de tráfico.

o) Conecer, apreciar e valorar as singularidades culturais, lingüísticas, físicas e sociais de Galicia, salientando as mulleres e os homes que realizaron achegas importantes á cultura e á sociedade galegas.

CURRÍCULO

1. Enténdese por currículo a regulación dos elementos que determinan os procesos de ensino e aprendizaxe para cada unha das ensinanzas e etapas educativas.

2. O currículo está integrado polos obxectivos, as competencias, os contidos, os criterios de avaliación, os estándares e resultados de aprendizaxe avaliables, e a metodoloxía didáctica.

3. Para os efectos desta orde enténdese o seguinte:

a) Obxectivos: son referentes relativos aos logros que o alumno debe alcanzar ao rematar o proceso educativo, como resultado das experiencias de ensino e aprendizaxe intencionalmente planificadas para tal fin.

b) Competencias: son as capacidades para aplicar de xeito integrado os contidos propios de cada ensinanza e etapa educativa, co fin de lograr a realización axeitada de actividades e a resolución eficaz de problemas complexos.

c) Contidos: son o conxunto de conecementos, habilidades, destrezas e actitudes que contribúen ao logro dos obxectivos de cada ensinanza e etapa educativa, e á adquisición de competencias. Os contidos ordénanse en disciplinas, que se clasifican en materias, ámbitos, áreas e módulos en función das ensinanzas, as etapas educativas ou os programas en que participe o alumnado.

d) Criterios de avaliación: son o referente específico para avaliar a aprendizaxe do alumnado. Describen aquilo que se quere valorar e que o alumnado debe

lograr, tanto en conecementos coma en competencias, e responden ao que se pretende conseguir en cada disciplina.

e) Estándares de aprendizaxe avaliables: son especificacións dos criterios de avaliación que permiten definir os resultados de aprendizaxe e que concretan o que o alumno debe saber, comprender e saber facer en cada disciplina. Deben ser observables, medibles e avaliables, e permitir graduar o rendemento ou logro alcanzado. Deben contribuír a facilitar o deseno de probas estandarizadas e comparables.

f) Metodoloxía didáctica: é o conxunto de estratexias, procedementos e accións organizadas e planificadas polo profesorado, de xeito consciente e reflexivo, coa finalidade de posibilitar a aprendizaxe do alumnado e o logro dos obxectivos suscitados.

COMPETENCIAS CLAVE

As competencias clave do currículo serán as seguintes:

1. Comunicación lingüística (CCL). 2. Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e

tecnoloxía (CMCT). 3. Competencia dixital (CD).4. Aprender a aprender (CAA)5. Competencias sociais e cívicas (CSC)6. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CSIEE). 7. Conciencia e expresións culturais (CCEC).

Potenciarase o desenvolvemento da competencia de comunicación lingüística e da competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía.

Para unha adquisición eficaz das competencias e a súa integración efectiva no currículo, deberán desenarse actividades de aprendizaxe integradas que lle permitan ao alumnado avanzar cara aos resultados de aprendizaxe en máis dunha competencia ao mesmo tempo.

ORGANIZACIÓN

1. As disciplinas agrúpanse en tres bloques: troncais, específicas e de libre configuración autonómica.

2. Dentro do bloque de disciplinas troncais, os alumnos e as alumnas deben cursar en cada un dos cursos primeiro, terceiro e quinto as seguintes áreas:

a) Ciencias da natureza. b) Ciencias sociais. c) Lingua castelá e literatura. d) Matemáticas. e) Primeira lingua estranxeira.

3. Do bloque de disciplinas específicas, os alumnos e as alumnas deben cursar en cada un dos cursos primeiro, terceiro e quinto as seguintes áreas:

a) Educación física.b) Relixión ou Valores sociais e cívicos, por elección de pais, nais ou titores/as legais. c) Educación artística.

4. No bloque de disciplinas de libre configuración autonómica, os alumnos e as alumnas deben cursar nos cursos primeiro, terceiro e quinto a área de Lingua galega e literatura, que terá un tratamento no centro análogo á de Lingua castelá e literatura, de xeito que se garanta a adquisición das correspondentes competencias lingüísticas.

ELEMENTOS TRANSVERSAIS

1. Sen prexuízo do seu tratamento específico nalgunhas das disciplinas de cada curso, a comprensión de lectura, a expresión oral e escrita, a comunicación audiovisual, as tecnoloxías da información e da comunicación, o emprendemento e a educación cívica e constitucional traballaranse en todas as disciplinas.

2. Fomentarase a calidade, a equidade e a inclusión educativa das persoas con discapacidade, a igualdade de oportunidades e non-discriminación por razón de discapacidade, medidas de flexibilización e alternativas metodolóxicas, adaptacións curriculares, accesibilidade universal, atención á diversidade e todas aquelas medidas que sexan necesarias para conseguir que o alumnado con discapacidade poida acceder a unha educación de calidade en igualdade de oportunidades.

3. Así mesmo, se promoverá o desenvolvemento dos valores que fomenten a igualdade efectiva entre homes e mulleres e a prevención da violencia de xénero, e dos valores inherentes ao principio de igualdade de trato e non-discriminación por calquera condición ou circunstancia persoal ou social.

Do mesmo xeito, promoverase a aprendizaxe da prevención e resolución pacífica de conflitos en todos os ámbitos da vida persoal, familiar e social, así como dos valores que sustentan a liberdade, a xustiza, a igualdade, o pluralismo político, a paz, a democracia, o respecto polos dereitos humanos e o rexeitamento da violencia terrorista, a pluralidade, o respecto polo Estado de dereito, o respecto e a consideración polas vítimas do terrorismo, e a prevención do terrorismo e de calquera tipo de violencia.

A programación docente abranguerá, en todo caso, a prevención da violencia de xénero, da violencia terrorista e de calquera xeito de violencia, racismo ou xenofobia, incluído o estudo do Holocausto xudeu como feito histórico.

Evitaranse os comportamentos, os estereotipos e os contidos sexistas, así como aqueles que suponan discriminación por razón da orientación sexual ou da identidade de xénero, favorecendo a visibilidade da realidade homosexual, bisexual, transexual, transxénero e intersexual.

Os currículos de educación primaria incorporan elementos curriculares relacionados co desenvolvemento sustentable e o ambiente, os riscos de explotación e abuso sexual, as situacións de risco derivadas da utilización das tecnoloxías da información e da comunicación, así como a protección ante urxencias e catástrofes.

4. Os currículos de educación primaria incorporan elementos curriculares orientados ao desenvolvemento e ao afianzamento do espírito emprendedor. Os centros educativos fomentarán as medidas para que o alumnado participe en actividades que lle permitan afianzar o espírito emprendedor e a iniciativa empresarial a partir de aptitudes como a creatividade, a autonomía, a iniciativa, o traballo en equipo, a confianza nun mesmo e o sentido crítico.

5. No ámbito da educación e da seguridade viaria incorpóranse elementos curriculares e promóvense accións para a mellora da convivencia e a prevención dos accidentes de tráfico, co fin de que o alumnado coneza os seus dereitos e deberes como usuario/a das vías, en calidade de peón, viaxeiro/a e condutor/ora de bicicletas, e respecte as normas e os sinais, e de que se favoreza a convivencia, a tolerancia, a prudencia, o autocontrol, o diálogo e a empatía con actuacións axeitadas tendentes a evitar os accidentes de tráfico e as súas secuelas.

PRINCIPIOS METODOLÓXICOS

1. Nesta etapa da educación primaria, ponerase especial énfase na atención á diversidade do alumnado, na atención individualizada, na prevención das dificultades de aprendizaxe e na posta en práctica de mecanismos de reforzo tan pronto como se detecten estas dificultades.

2. A metodoloxía didáctica será fundamentalmente comunicativa, inclusiva, activa e participativa, e dirixida ao logro dos obxectivos e das competencias clave. Neste sentido prestarase atención ao desenvolvemento de metodoloxías que permitan integrar os elementos do currículo mediante o desenvolvemento de tarefas e actividades relacionadas coa resolución de problemas en contextos da vida real.

3. A acción educativa procurará a integración das distintas experiencias e aprendizaxes do alumnado e terá en conta os seus distintos ritmos e estilos de aprendizaxe, favorecendo a capacidade de aprender por si mesmo e promovendo o traballo colaborativo e en equipo.

4. A lectura constitúe un factor fundamental para o desenvolvemento das competencias clave; é de especial relevancia o desenvolvemento de

estratexias de comprensión de lectura de calquera tipo de textos e imaxes, en calquera soporte e formato. Co fin de fomentar o hábito da lectura, os centros organizarán a súa práctica docente de xeito que se garanta a incorporación dun tempo diario de lectura non inferior a trinta minutos.

5. A intervención educativa debe ter en conta como principio a diversidade dos/das alumnos/as, entendendo que deste xeito se garante o desenvolvemento de todos/as eles/as e mais unha atención personalizada en función das necesidades de cadaquén.

6. Prestaráselle especial atención durante a etapa á atención personalizada dos alumnos e das alumnas, á realización de diagnósticos precoces e ao establecemento de mecanismos de reforzo para lograr o éxito escolar.

7. Os mecanismos de reforzo que deberán ponerse en práctica tan pronto como se detecten dificultades de aprendizaxe poderán ser tanto organizativos como curriculares. Entre estas medidas poderán considerarse o apoio no grupo ordinario, os agrupamentos flexibles ou as adaptacións do currículo.

8. Para unha adquisición eficaz das competencias e a súa integración efectiva no currículo, deberán desenarse actividades de aprendizaxe integradas que lle permitan ao alumnado avanzar cara aos resultados de aprendizaxe de máis dunha competencia ao mesmo tempo.

9. Impartirase de xeito integrado o currículo de todas as linguas da súa oferta educativa, co fin de favorecer que todos os conecementos e as experiencias lingüísticas do alumnado contribúan ao desenvolvemento da súa competencia comunicativa plurilingüe. No proxecto lingüístico do centro concretaranse as medidas tomadas para a impartición do currículo integrado das linguas. Estas medidas incluirán, polo menos, acordos sobre criterios metodolóxicos básicos de actuación en todas as linguas, acordos sobre a terminoloxía que se vaia empregar, e o tratamento que se lles dará aos contidos, aos criterios de avaliación e aos estándares de aprendizaxe similares nas distintas áreas lingüísticas, de xeito que se evite a repetición dos aspectos comúns á aprendizaxe de calquera lingua.

Documento 2: PROGRAMACIÓNS

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICAEDUCACIÓN INFANTIL

CURSO 2014-2015

ÍNDICE

1.- Introdución2.- Contextualización

2.1.- Onde estamos? 2.2.- Quen somos?

3.- Características das áreas 3.1.- Conecemento de si mesmo e autonomía persoal

3.1.1.- O corpo e a propia imaxe 3.1.2.- Xogo e movemento 3.1.3.- A actividade cotiá 3.1.4.- O coidado persoal e a saúde

3.2.- O conecemento do contorno 3.2.1.- Medio físico: elementos, relacións e medidas 3.2.2.- Achegamento á natureza 3.2.3.- Cultura e vida en sociedade

3.3.- Linguaxes:comunicación e representación 3.3.1.- Lingua verbal:escoitar, falar e conversar

Lingua verbal. Aproximación á lecto- escritura. Achegamento á literatura.

3.3.2.- Linguaxes artísticas:plástica, musical e corporal 3.3.3.- Linguaxe audiovisual e TicS

4.- Mínimos esixibles para unha avaliación positiva5.- Contribución de cada área ao desenvolvemento das competencias básicas

5.1.- Competencia de comunicación lingüística 5.2.- Competencia matemática 5.3.- Competencia no conecemento e a interacción co medio físico 5.4.- Competencia en tratamento da información e competencia dixital 5.5.- Competencia social e cidadá 5.6.- Competencia cultural e artística 5.7.- Competencia en aprender a aprender 5.8.- Competencia en autonomía e iniciativa persoal

6.- Metodoloxía didáctica7.- Recursos didácticos8.- Medidas de atención á diversidade9.- Procedementos e instumentos para a avaliación da aprendizaxe do alumno10.- Actividades complementarias e extraescolares

10.1.- Actividades programadas para este curso 11.- Concreción do plan de convivencia12.- Concreción do plan das Tics13.- Cumprimento do D. 79/2010

14.- Procedementos para avaliar a aplicación da propia programación 15.- Publicidade da programación.

1.- Introdución

Na actualidade a necesidade de programar é evidente. Para elaborar a nosa programación didáctica tivemos en conta o proxecto educativo de centro e as leis vixentes referidas a este tramo educativo.

2.- Contextualización

2.1.- Onde estamos?

As aulas de educación infantil atópanse na planta baixa do centro; disponemos de catro espazos, tres destinados a titorías (un por nivel) e outro de usos múltiples empregado como biblioteca, sala de audiovisuais e lugar de traballo para a mestra de apoio en determinados momentos.

2.2.- Quen somos?

■ O profesorado

O equipo docente formámolo catro mestras especialistas en educación infantil, tres titoras e unha mestra de apoio.

Neste curso contamos cos seguintes especialistas: relixión, inglés e educación física.

■ O alumnado

O grupo de 4º de infantil fórmano 10 alumnos (6 nenos e 4 nenas) dos cales 2 son de orixe romanesa.

O grupo de 5º de infantil fórmano 16 alumnos (6 nenos e 10 nenas) .O grupo de 6º de infantil fórmano 19 alumnos (6 nenos e 13 nenas) dos

cales 4 pertencen a familias inmigrantes cuxo orixe está en Perú, Marrocos e Romanía, e outra alumna é de etnia xitana.

3.- Características das áreas

3.1.-COÑECEMENTO DE SI MESMO E AUTONOMÍA PERSOAL

Esta área fai referencia ao proceso gradual de construción persoal que vai realizando o neno/a. Neste proceso de construción persoal adquiren especial relevancia as interacción cos demais e co medio, o crecente control motor que van adquirindo, o desenvolvemento dunha maior madurez emocional, a constatación das súas posibilidades e limitacións, o proceso de diferenciación dos outros e unha, cada vez maior, independencia dos adultos.

O autoconecemento fórmase a partir das interaccións dos nenos/as cos seus iguais e cos adultos, da interiorización das valoracións positivas e negativas que reciben e depende tamén da calidade dos vínculos afectivos que establecen coas persoas que son significativas para eles. Vaise así

configurando a autoestima e a propia identidade, o que posibilita o logro progresivo da autonomía.

A autonomía maniféstase de moi diversas maneiras, na capacidade de explorar e actuar, no exercicio de opinar, proponer, escoller, autodirixirse…Dentro desta área trabállanse tamén os hábitos de saúde, hixiene e alimentación, os cales contribúen a facer os nenos/as cada vez máis autónomos.

A) BLOQUES DE CONTIDOS

3.1.1.- O CORPO E A PROPIA IMAXE

OBXECTIVOS

Tomar conciencia do seu esquema corporal adquirindo unha autoimaxe axustada e positiva, valorando as súas capacidades e limitacións, e reconecendo os seus cambios ao longo do tempo.

Reconecer e valorar a súa propia identidade sexual mantendo unha actitude crítica ante os estereotipos sociais.

Identificar e controlar os sentimentos e emocións propios e alleos, sendo capaz de expresalos, comunicalos e respectalos.

Reconecer os sentidos e as diversas percepcións sensoriais e utilizalas para ampliar os seus conecementos.

CONTIDOS

Reconecemento progresivo das posibilidades e características do seu corpo para chegar á toma de conciencia do seu esquema corporal.

Potenciación da construción do esquema corporal a partir das sensacións e das percepcións do propio corpo, en relación e interacción cos datos que a nena ou o neno recibe doutras persoas, do medio e dos obxectos. Vivencia do corpo como un todo para pasar progresivamente a sentir as partes que o integran.

Reconecemento das percepcións sensoriais propioceptivas-que provenen dos propios músculos e articulacións- e as percepcións extereoceptivas –relacionadas cos campos visuais, auditivos, olfactivos, táctiles, gustativos... .

Aceptación da propia imaxe corporal e gozo xogando co seu corpo, desenvolvendo accións e iniciativas individuais e grupais, empregando as posibilidades expresivas do propio corpo –a través de xestos, movementos, xogos, danzas .

Identificación, verbalización e expresión de sentimentos, emocións, vivencias, preferencias e intereses propios e das demais persoas.

Aceptación e valoración axustada e positiva da súa persoa, confiando nas súas posibilidades e reconecendo as limitacións propias.

Reconecemento dos sentidos como medio de expresión, percepción e comprensión do mundo que o rodea, e como medio favorecedor do desenvolvemento cognitivo.

Observación dos cambios físicos nas persoas ao longo do tempo. Identificación das diferentes etapas da vida valorándoas positivamente.

Valoración positiva e respecto polas diferenzas, aceptación da identidade, características das demais persoas, evitando actitudes discriminatorias.

Reconecemento e vivencia das referencias espazo-temporais en relación co propio corpo, cos obxectos, co contorno e coas demais persoas.

Desenvolvemento da identidade sexual e aceptación do corpo sexuado feminino e masculino. Mantemento dunha actitude crítica ante os estereotipos ofertados a través da publicidade e outros medios de comunicación social.

3.1.2.- XOGO E MOVEMENTO

OBXECTIVOS

Participar, conecer e gozar co xogo aceptando os acordos que deriven del, favorecendo actitudes non discriminatorias e de iniciativa e constancia.

Conseguir a adquisición dun maior dominio das súas capacidades corporais e fomentar a coordinación progresiva das súas habilidades psicomotrices.

CONTIDOS

Participación activa nos xogos e nas actividades motrices, amosando actitudes de confianza nas propias posibilidades de acción, iniciativa e constancia.

Aceptación do xogo como medio de goce e de relación cos demais. Comprensión, aceptación e valoración das regras do xogo. Desenvolvemento de actitudes non discriminatorias. Coordinación progresiva das súas habilidades psicomotrices. Adquisición dun maior dominio das capacidades corporais: habilidades

motoras, control do ton, equilibrio, respiración. Desenvolvemento da capacidade de orientación no espazo e control de

movementos. Satisfacción polo crecente dominio persoal.

3.1.3.- A ACTIVIDADE COTIÁ

OBXECTIVOS

Progresar na adquisición de hábitos de orde, constancia e planificación no desenvolvemento das tarefas, valorando o traballo ben feito.

Fomentar actitudes de afecto, cooperación e respecto cara aos iguais e aos adultos sendo quen de solicitar e prestar axuda cando se precise.

CONTIDOS

Interese por participar en actividades da vida cotiá regulando o propio comportamento cara á resolución pacífica dos conflitos.

Habilidades para a interacción e colaboración así como unha actitude positiva para establecer relacións de afecto e respecto coas persoas adultas e cos iguais.

Hábitos elementais de organización, constancia, atención, iniciativa e esforzo.

Planificación secuenciada da acción para resolver tarefas, sendo quen de solicitar axuda ante as dificultades.

Xestión do seu comportamento en función das normas de funcionamento do grupo e dos comportamentos sociais.

3.1.4.-O COIDADO PERSOAL E A SAÚDE

OBXECTIVOS

Fomentar a autonomía no coidado de si mesmo sendo quen de reconecer as necesidades básicas do corpo.

Identificar os obxectos e situacións perigosas do contorno adoptando precaucións apropiadas en cada caso.

CONTIDOS

Reconecemento das necesidades básicas do corpo: hixiene, alimentación, descanso…

Desenvolvemento e aprecio de accións que favorezan a adquisición de hábitos saudables.

Valoración da necesidade dos espazos saudables. Colaboración no mantemento da orde e limpeza na clase. Gusto por un aspecto persoal coidado. Valoración e fomento dos hábitos de prevención de enfermidades e

de accidentes.

B)CRITERIOS DE AVALIACIÓN

■ Reconecer, identificar e representar o corpo na súa globalidade e as súas diferentes partes.

- Reconece e nomea as diferentes partes do corpo.- Sitúa as partes do corpo en si mesmo e nos demais.- Representa o esquema corporal.

■ Coordinar e controlar o seu corpo, as súas posibilidades motrices e adaptalo ás características dos obxectos, á acción e á vida cotiá.

- Controla o seu corpo nos xogos, rutinas e tarefas da vida cotiá.- Desprazase autónomamente.- Conece as súas posibilidades e limitacións motrices.- Controla o corpo e a respiración.

■ Reconecer os sentidos e identificar percepcións e sensacións.- Identifica os sentidos e a súa funcionalidade.- Pode explicar con exemplos sinxelos as principais sensacións

asociadas a cada sentido.- Aprecia e valora a importancia dos sentidos como medio de

percepción e comprensión do mundo que o rodea.

■ Construír unha imaxe positiva propia e aceptar a súa identidade, manifestando confianza nas súas posibilidades e reconecendo as súas limitacións.

- Forma unha imaxe axustada e positiva de si mesmo. - Utiliza os recursos propios.- Conece as súas posibilidades e limitacións. - Emprende accións con confianza e optimismo cara á superación das

dificultades.

■Identificar semellanzas e diferenzas entre as persoas valorando positivamente a diversidade.

- Manifesta respecto e aceptación polas características das demais persoas.

- Amosa actitudes de axuda e colaboración.

■ Identificar e manifestar os propios sentimentos, vivencias, emocións e comprender os das demais persoas.

- Móstrase sensible aos sentimentos e estados anímicos, propios e das demais persoas.

- Solicita e presta axuda.

■ Participar en xogos (individuais e colectivos), mostrando destrezas motoras e habilidades manipulativas cada vez máis axustadas; e aceptando as normas que os rexen.

- Participa activamente en distintos tipos de xogo, valorando positivamente os da súa cultura e os das outras.

- Desprázase en diferentes movementos: marcha, carreira, saltos… - Respecta as normas de xogo.

■ Resolver con autonomía e iniciativa as actividades da vida cotiá, colaborar en tarefas e aceptar as normas.

- Realiza as actividades habituais da vida diaria con autonomía e iniciativa.

- Respecta as normas establecidas e utiliza adecuadamente os espazos e materiais.

■Manifestar hábitos saudables e identificar situacións de risco actuando coherentemente ante elas.

- Ten hábitos básicos de saúde, alimentación, hixiene persoal e benestar social.

- Conece e evita situacións de risco. 3.2-COÑECEMENTO DO CONTORNO

Preténdese favorecer o descubrimento e representación dos diferentes contextos que componen o contorno do alumnado facilitando a súa inserción participativa e potenciando a súa competencia matemática. Chegarase a estas aprendizaxes cando os nenos/-as interactúen constantemente co contorno social e natural, por iso é necesario abrir a escola ao medio nun ambiente educativo que estimule a súa curiosidade, incluíndo a participación familiar.


3.2.1.- MEDIO FÍSICO: ELEMENTOS, RELACIÓNS E MEDIDA

OBXECTIVOS

Identificar propiedades e características de obxectos e coleccións en base a diversos criterios.

Reconecer o número e a súa grafía empregándoos axeitadamente para realizar distintas operacións matemáticas (contar, clasificar,seriar, ordenar…).

Reconecer e representar as figuras xeométricas básicas identificando as súas características/ propiedades fundamentais.

Achegarse no conecemento dalgunhas magnitudes físicas a través da estimación e dos instrumentos convencionais.

Iniciarse no emprego correcto dos conceptos espazo- temporais en situacións cotiás en funcións das persoas, dos obxectos e dos elementos do contorno.

CONTIDOS

Interese pola exploración dos obxectos e materiais presentes no contorno reconecendo as súas características, funcións, usos, atributos e propiedades e mantendo actitudes de respecto e coidado cara eles.

Clasificación, ordenación e agrupacións de obxectos seguindo distintos criterios.

Emprego e representación dos números en distintas actividades (contar, clasificar, ordenar…) e reconecemento do número na vida diaria.

Identificación e representación das grafías dos números traballados, asociando grafía a cantidade.

Identificación e representación de formas planas e tridimensionais nos elementos do contorno.

Exploración e representación dalgúns corpos xeométricos elementais. Achegamento ás distintas magnitudes físicas: peso, lonxitude,

capacidade, tempo; así como aos seus instrumentos de medida. Orientación espazo-temporal en situacións cotiás empregando diferentes

nocións e relacións respecto a obxectos, persoas e lugares.

3.2.2.- ACHEGAMENTO Á NATUREZA

OBXECTIVOS

Amosar curiosidade, respecto e coidado cara ós elementos do medio natural.

Describir características físicas e funcionais dos animais e das plantas e dos medios nos que se desenvolven.

Observar e explorar o contorno e os seus elementos de forma activa identificando as súas variacións en relación co espazo e co tempo.

Descubrir a necesidade da reciclaxe e a súa aplicación na vida cotiá.

CONTIDOS

Respecto e coidado cara ós animais, as plantas e a natureza en xeral e valoración da súa importancia para a saúde e o benestar.

Reconecemento de distintos fenómenos do medio natural como o día, a noite, a choiva, o vento… e formulación de hipóteses sobre as súas causas e consecuencias.

Observación e clasificación das características dalgúns animais e plantas do seu contorno próximo e doutros hábitos máis afastados atendendo a distintos criterios.

Observación e identificación dalgunhas características, comportamentos, funcións e cambios que se producen nas persoas e noutros seres vivos.

Gusto e valoración polos ambientes limpos, non degradados nin contaminados.

Asociación do lixo co seu contedor correspondente.

3.2.3.- CULTURA E VIDA EN SOCIEDADE

OBXECTIVOS

Identificar a familia e a escola como primeiros grupos sociais de pertenza, amosando actitudes de respecto cara á súa diversidade social e cultural.

Nomear os membros da súa familia entendendo as relación de parentesco máis básicas.

Conecer e valorar os distintos servizos sociais e comunitarios do seu contorno evitando estereotipos sexistas.

Participar e conecer feitos, costumes e obxectos relacionados coas celebracións típicas do seu contorno.

CONTIDOS

Reconecemento e valoración positiva da familia e da escola como primeiros grupos sociais de pertenza e a relación existente entre eles.

Respecto dos diferentes tipos de familias e personas doutras culturas. Participación autónoma e responsable nas diferentes tarefas da vida

cotiá. Conecemento de distintas organizacións e institucións sociais e

valoración dos servizos que ofrecen á comunidade. Achegamento aos costumes e ao folclore característicos da súa

localidade.

B) CRITERIOS DE AVALIACIÓN

■ Explorar e reconecer os atributos propios dos elementos do contorno inmediato.

- Explora os obxectos e materias presentes no contorno manipulativamente.

- Identifica propiedades físicas: cor, forma, tamano, peso …- Establece relacións entre as súas características ou atributos e o seu

comportamento físico – caer, rodar, botar…- despois de observar mediante unha experimentación sinxela.

- Organiza a información obtida (agrupando, clasificando, ordenando…) en base a distintos criterios.

■ Empregar e representar os números para identificar, contar, clasificar… en situacións da vida cotiá.

- Aplica os conecementos adquiridos sobre o uso dos números: expresa cantidades, identifica datas, indica medidas…

- Demostra habilidades lóxico-matemáticas en situacións contextualizadas e significativas.

- Establece relacións cualitativas e cuantitativas entre elementos e coleccións.

- Expresa oral e gráficamente de xeito convencional ou non os conceptos lóxico- matemáticos traballados.

■ Empregar magnitudes de peso, lonxitude e capacidade para resolver problemas sinxelos.

- Propón e resolve problemas sinxelos da vida cotiá, formulando hipóteses, buscando alternativas, solucións e novas posibilidades, anticipando consecuencias, individualmente e en grupo .

- Aplica operacións -engadir, quitar, medir, repartir…- empregando unidades non convencionais.

■ Reconecer e representar formas xeométricas básicas: linas, puntos, círculos, cadrados, rectángulos, triángulos, rombos …

- Identifica estas formas no seu contorno mediante a observación e exploración lúdica.

■ Comprender e usar axeitadamente distintas nocións temporais e espaciais básicas.

- É quen de secuenciar e relatar empregando o vocabulario axeitado – antes, despois, arriba, abaixo …

■ Identificar os distintos elementos do medio natural e amosar actitudes de coidado e respecto cara á natureza.

- Amosa sensibilidade polos elementos da natureza tanto vivos como inertes.

- É quen de indagar nas características e funcións xerais achegándose á noción do ciclo vital e constatando os cambios que este implica.

- Valora a necesidade de adoptar medidas de protección do medio e participar activamente na súa conservación.

- Reflexiona sobre os cambios na paisaxe pola intervención humana.

■ Reconecer os cambios que se producen nos seres vivos ao longo da súa vida.

- É capaz de reconecer estes cambios .- Establece relacións entre medio físico e social identificando os

cambios que afectan á vida cotiá das persoas – cambios de estación, de temperatura…

■ Conecer os grupos sociais máis próximos (familia, escola, vecinos…) e os servizos comunitarios do seu contorno superando estereotipos sexistas e sociais.

- Reconece os grupos sociais máis próximos.- É capaz de analizar situacións conflictivas e tratar a resolución das

mesmas.- Conece os valores e normas que rexen a convivencia.- Mostra sensibilidade cara á valoración dos servizos sociais e

comunitarios- mercado, atención sanitaria…- superando estereotipos sexistas.

■ Amosar interese e conecer algunhas manifestacións culturais próximas así como as propias doutras realidades e dar mostras de respecto cara elas.

- Conece as principias manifestacións culturais propias e os signos que identifican outras culturas.

- Manifesta respecto cara ás outras culturas e a propia.

3.3.-LINGUAXES: COMUNICACIÓN E REPRESENTACIÓN

Esta área fai referencia ás diversas formas de comunicación e expresión. Dalles aos nenos/as a oportunidade de manifestar os seus sentimentos, emocións e ideas, de representar a realidade e de interaccionar cos demais.

Esta área contribúe a mellorar a relación dos nenos/as co medio. A utilización dos diferentes instrumentos de comunicación permite

exteriorizar as vivencias emocionais, producir mensaxes cada vez máis elaboradas e ampliar progresivamente a comprensión da realidade.

A comunicación constitúe o proceso mediante o cal nenos e nenas, dende os primeiros anos de vida, intercambian e constrúen significados. As distintas linguaxes considéranse fundamentais para potenciar o desvolvemento do pensamento e as capacidades comunicativas, expresivas e creativas.


3.3.1.- LINGUA VERBAL: ESCOITAR, FALAR E CONVERSARLINGUA VERBAL: APROXIMACIÓN Á LECTO- ESCRITURA. ACHEGAMENTO Á LITERATURA.

OBXECTIVOS

Utilizar as diversas linguaxes como instrumentos de comunicación, de expresión de ideas e sentimentos, de representación, de aprendizaxe e de gozo.

Reconecer a importancia das manifestacións non verbais como elementos de comunicación humana.

Utilizar as dúas linguas oficiais para comunicarse oralmente, valorando a linguaxe como ferramenta de relación cos demais, de regulación da convivencia e da aprendizaxe.

Iniciarse no uso oral dunha lingua estranxeira para comunicarse en actividades contextualizadas.

Comprender a intencionalidade comunicativa das diversas linguaxes. Achegarse á lectura e á lingua escrita en situacións contextualizadas e

reais, valorándoas como fonte de información e de pracer.

CONTIDOS

► GRUPO 1: ESCOITAR, FALAR E CONVERSAR

Utilización da lingua oral para relatar feitos, adquirir conecementos, expresar e comunicar ideas, sentimentos e emocións, facer peticións e como mecanismo para regular a propia conduta e a das demais persoas.

Participación en situacións de comunicación con distintos propósitos, diferentes contextos e interlocutores usando progresivamente, e dacordo coa idade, léxico variado, usando argumentos, respectando as quendas e escoitando atentamente.

Emprego axeitado das formas socialmente establecidas para relacionarse coas demais persoas: saúdos, despedidas,...

Interese por participar en interacción orais en lingua estranxeira, con actitude positiva cara ela.

►GRUPO 2: APROXIMACIÓN Á LINGUA ESCRITA

Achegamento á lingua escrita como medio de comunicación e información a través de distintos soportes diferenciándoa doutras formas de expresión gráfica.

Escoita e comprensión da lectura en voz alta de textos tradicionais e contemporáneos, en galego e castelán.

Iniciación ao conecemento do código escrito a través de palabras e frases significativas e funcionais.

►GRUPO 3: ACHEGAMENTO Á LITERATURA

Escoita e comprensión da lectura en voz alta de contos, relatos, lendas… tanto tradicionais como contemporáneas, nas dúas linguas oficiais.

Dramatización, memorización e recitado dalgúns textos traballados na aula.

Participación creativa en xogos lingüísticos. Uso das bibliotecas de aula e do centro como medios de aproximación á

literatura.

3.3.2.- LINGUAXES ARTÍSTICAS: PLÁSTICA, MUSICAL E CORPORAL

OBXECTIVOS

Potenciar a capacidade creativa a través das linguaxes artísticas: plástica, musical e corporal.

Mellorar nas producións artísticas persoais valorando o seu traballo e respetando as creacións das demais persoas.

Achegarse ao conecemento de obras artísticas expresadas en distintas linguaxes (adquirindo sensibilidade estética).

CONTIDOS

Exploración sensorial dos elementos presentes no contorno integrando actividades de tocar, ulir, oír e ver, potenciando a imaxinación e a fantasía do alumnado.

Gozo coas obras artísticas distinguindo elementos básicos das formas de expresión: cor, forma, lina, ritmos, melodía, etc. que lles permitan desenvolver a sensibilidade estética.

Exploración das posibilidades plásticas e creativas de distintos materiais, útiles e soportes (papel, cartón, teas, barro, pantalla do ordenador, fotografías, encerado dixital,...) e das distintas técnicas (debuxo, pintura, collaxe, modelado...) como recursos e medios de expresión e comunicación.

Interpretación e valoración de diferentes tipos de obras plásticas presentes no contorno.

Planificación do proceso de elaboración dalgunha obra plástica. Exploración das posibilidades sonoras da voz, do propio corpo,

obxectos cotiás e instrumentos musicais. Utilización destes sons para a interpretación e creación musical.

Vivencia do son e do silencio. Audición de obras musicais populares, clásicas e contemporáneas,

con participación activa na interpretación de cancións, xogos musicais e danzas.

Vivencia de xestos e movementos como recursos corporais para a expresión, comunicación e o intercambio afectivo.

Expresarse e comunicarse utilizando medios, materiais e técnicas propias das diferentes linguaxes artísticas.

3.3.3.- LINGUAXE AUDIOVISUAL E TICs

OBXECTIVOS

Achegarse ao conecemento, emprego e valoración das TICs como ferrramenta de búsqueda de información, creación, expresión e comunicación.

CONTIDOS

Identificación da utilidade de diversas tecnoloxías como fontes de información, comunicación, expresión, de estratexias de exploración e investigación.

Conecemento, coidado e uso, na medida das súas posibilidades, das ferramentas tecnolóxicas.

Achegamento ao uso do ordenador, pantalla dixital,... nos procesos creativos para a elaboración de producións audiovisuais.

Valoración crítica dos contidos e da estética das producións audiovisuais.

B) CRITERIOS DE AVALIACIÓN

■ Utilizar a lingua oral coa claridade e corrección suficientes para dar resposta ás diferentes intencións comunicativas.

- Exprésase oralmente con claridade.- Usa as fórmulas socialmente establecidas nos intercambios

lingüísticos.- Respecta as normas e hábitos que rexen as situacións

comunicativas.

■ Comprender mensaxes orais diversas, amosando unha actitude de escoita atenta e respectuosa.

- É capaz de escoitar.- Comprende mensaxes, relatos, producións literarias, descricións,

explicacións, informacións de diferentes emisoras e emisores participando así na vida da aula e na vida cotiá.

■ Participar nas actividades de escoita e lectura de textos literarios tanto realizadas na aula, na biblioteca como noutros contextos.

- Amosa interese pola linguaxe escrita, iniciándose na utilización da lectura e a escritura como medios de comunicación, de información e de gozo.

■ Participar en producións orais sinxelas na lingua estranxeira, relativas a situacións e temas do seu interese.

- Participa en xogos, cancións, rimas, dramatizacións…previamente traballadas e contextualizadas.

■ Interesarse pola linguaxe escrita, iniciándose na utilización funcional da lectura e da escritura como medios de comunicación, de información e de gozo.

- Manifesta interese pola produción de textos.- Explora os mecanismos básicos do código escrito e o conecemento

das súas características.■ Utilizar a biblioteca con respeto e coidado, valorándoa como recurso informativo, de entretemento e gozo.

- Conece e respeta as normas de funcionamento da biblioteca.Valora este espazo como recurs de información e lugar de entretemento.

■ Expresarse e comunicarse utilizando medios, materiais e técnicas propias das diferentes linguaxes artísticas.

- Usa as diferentes representacións : plásticas, musicais, corporais e audiovisuais, para plasmar as súas vivencias, emocións e sentimentos.

- Amosa interese e curiosidade por incorporar nas producións libres diferentes materiais, técnicas e recursos tecnolóxicos.

■ Expresarse e comunicarse utilizando medios, materiais e técnicas propias das diferentes linguaxes audiovisuais.

- É quen de prender a apagar o ordenador.- É quen de manexar o rato, identificar e usar iconas para acceder aos

programas con progresiva autonomía.

4.- Mínimos esixibles para unha avaliación positiva3 ANOS

Conecemento de si mesmo e autonomía persoal

O corpo e a súa propiaimaxe

Identifica a súa propia imaxe e o seu sexo. Identifica as partes da cara. Identifica as princiapis partes do corpo. Distingue sabores. Reláxase e descansa cando hai un ambiente propicio. Progresa no control dos seus sentimentos e emocións. Respecta os sentimentos dos demais. Valórase de forma positiva a si mesmo e aos demais.

Xogo e movemento Gústalle participar en xogos que suponen exercicio motor: corre, salta cos dous pés, repta e gatea con facilidade.

Mostra unha coordinación e control visomanual precisos. Identifica distintas posturas: de pé, sentado, deitado. Colabora nos xogos.

Comparte xoguetes e pertenzas. Participa activamente nas actividades e xogos de grupo e

individuais.

A actividade cotiá

Coida dos mateirais e xoguetes da clase. Entendeas consignas e ségueas. Remata as tarefas e actividades que empeza. Acepta as normas de convivencia.

O coidado persoal e a saúde

É progresivamente autónomo na súa hixene, saúde, vestido e nutrición.

Entra e sae da aula con orde. Recolle o material ao final do traballo proposto.

Conecemento do contorno

Medio Físico: elementos, realcións e medida

Conece os números do 1 ao 3. Identifica algunhas figuras xeométricas: círculo, triángulo e

cadrado. Discrimina os tamanos: grande/pequeno e alto/baixo. Coloca obxetos atendendo aos conceptos: dentro/fóra,

lonxe/cerca e diante/detrás. Realiza asociacións lóxicas.

Achegamento á natureza

Aprecia cambios do contorno. Identifica algúns animais de terra, auga e aire. Conece algunha característica dos animais salvaxes e

domésticos. Respecta e coida o medio ambiente.

Cultura e vida en sociedade

Identifica os membros da comunicade escolar. Reconece as distintas dependencias do centro escolar e da

casa. Conece o seu propio lugar dentro da familia. Adáptase aos tempos e actividades escolares. Goza coas festas do Magosto, Nadal, Entroido...

Linguaxes:comunicación e representación

Linguaxe verbal

Escoitar, falar e conversar

Expresa os seus sentimentos. Solicita xuda. Participa en conversacións e diálogos. Comunícase cos companeiros e companeiras. Comunícase coas persoas adultas. Emprega expresións convencionais de cortesía para:

saudar, despedirse, presentarse, agradecer... Constrúe frases. Integra na súa linguaxe o vocabulario traballando na

aula.

Aproximación á lingua escrita

Controla os trazos: horizontais, verticais e circulares. Utiliza recursos de: picado, recortado e pegado. Reconece o seu nome escrito.

Achegamento á literatura

Gústalle mirar e “ler” libros autónomamente. Escoita con atención a lectura de diferentes textos

literarios: contos, relatos, lendas, poesías, rimas e adivinas.

Memoriza poesías e rimas. Expresa ideas sobre os contos.

Linguaxe artística

Plástica

Reconece e utiliza as cores traballadas: vermella, azul, amarela e verde.

Realiza creacións propias. Utiliza distintos materiais e técnicas plásticas: colaxe,

estampado, modelado...

Musical

Memoriza cancións. Segue un ritmo sinxelo dado. Identifica son/silencio. Diferencia algún son ambiental e sons producidos polo

corpo. Identifica instrumentos da clase.

Corporal Expresa sentimentos a través de movementos. Participa con interese en actividades expresivas. Descobre posibilidades expresivas do seu corpo.

Linguaxe audiovisual e TIC Aprende contidos educativos a través de medios

audiovisuais da aula e do centro. Fai uso moderado das ferramentas tecnolóxicas.

4 ANOSConecemento de si mesmo e autonomía persoal


Identifica e nomea as principais partes do corpo. Reconece as percepcións propias de cada sentido (oído,

olfacto, gusto, tacto...) Discrimina a roupa axeitada en cada estación do ano. Reconece a existencia de diferenzas e semellanzas entre as

persoas como un feito positivo e enriquecedor. Expresa sentimentos e emocións propias

Xogo e movemento

Identifica distintas posturas corporais: de pé, sentado, de xeonllos, deitado.

Sube e baixa escaleiras. Corre e salta con dous pés, cun pé, camina sobre un banco. Ten actitudes de axuda e colaboración nos xogos cos seus

companeiros.

A actividade cotiá Adquiriu pequenas responsabilidades e hábitos de coidado no

espazo do colexio, na aula e no contorno. Ten boa disposición para participar nas actividades propostas.


Adquiriu certa autonomía na realización de certos hábitos de hixiene.

Adquiriu certa autonomía na realización de hábitos de alimentación.

Valora a importancia de recoller o material ao remate de cada traballo proposto.

Conecemento do contornoMedio Físico: elementos, relacións e medida

Identifica e traza os números do 1 ao 5. Asocia os números 1, 2, 3, 4 e 5 coas cantidades

correspondentes. Discrimina e traza o círculo, cadrado, triángulo, rectángulo.

Conece os tamanos: grande, mediano, pequeno. Identifica as medidas: longo/curto, alto/baixo,... Diferencia cantidades: moitos/poucos. Ordena secuencias temporais sinxelas. Fai series con elementos atendendo a distintos criterios. Reconece algúns conceptos básicos: cerca/lonxe,

diante/detrás, arriba/abaixo, etc.


Discrimina características propias das estacións e de distintos fenómenos atmosféricos (chuvia, vento...).

Reconece o paso do tempo reflectido no calendario diario (identifica os días da semana).

Identifica animais domésticos, de granxa e salvaxes, as súas necesidades básicas de alimentación e coidado.

Identifica distintas clases de alimentos segundo a súa orixe (animal e vexetal).


Identifica os seus companeiros e companeiras da clase, as mestras, ao conserxe... e distintos oficios e profesións.

Reconece distintas dependencias do centro escolar, da casa e de lugares conecidos.

Identifica os principais membros da unidade familiar. Reconece distintos medios de transporte e asóciaos co medio

no que se desprazan. Discrimina feitos relativos ás distintas festividades ou

celebracións: outono, Nadal, Entroido, Día da Paz,...)Linguaxes:comunicación e representación

Linguaxe verbal


Expresa oralmente os seus sentimentos, desexos e ideas con coherencia.

Comprende ordes e relatos de feitos sinxelos. Conece vocabulario relativo ás unidades temáticas

propostas ao longo do curso. Comprende e reproduce algún conto, adivina, poema,

texto dalgunha canción. Forma frases utilizando o vocabulario, estrutura

lingüística e entoación adecuadas. Describe obxectos, escenas, situacións e

acontecementos. Conece o seu nome e o dos seus companeiros e

companeiras.


Reproduce xestos gráficos verticais, horizontais, oblicuos, bucles, etc.

Utiliza axeitadamente os recursos: picado, recortado, pegado,...

Identifica, discrimina e reproduce gráficamente as vogais.


Reconece o recanto dos contos (biblioteca e aula) como un espazo de gozo e de aprendizaxe de conecementos.

Escoita con atención o tempo de narración dun conto ou lectura.

Linguaxe artística

Plástica Reconece e utiliza as cores básicas e secundarias, polo menos na realización de obras creativas libres ou dirixidas.

Utiliza adecuadamente distintas técnicas plásticas: colaxe, pintura de dedos ou pincel, etc.

Valora os cadros dun museo ou exposición e as creacións propias ou alleas.

Musical

Escoita atento audicións musicais. Aprende cancións con ritomo e entoación e o nome de

distintos instrumentos musicais. Imita sons producidos polo vento, a chuvia, etc., e por

sons conecidos: teléfono...

Corporal Exercita as posibilidades expresivas do corpo (a través

de xogos, cancións, temas musicais, etc.). Dramatiza situacións ou acontecementos.

Linguaxe audiovisual e TIC

Aprende contidos educativos a través de medios audiovisuais da aula.

Distingue e reconece distintos medios audiovisuais (a radio, a televisión, o ordenador, o cine, etc.).

5 ANOS Conecemento de si mesmo e autonomía persoal


Identifica as características físicas persoais máis destacadas. Reconece e nomea as partes externas do corpo sobre si

mesmo/a e outras persoas. Identifica as articulacións principais do corpo: cóbados,

xeonllos e nocellos. Conece algúns órganos internos do corpo. Discrimina informacións proporcionadas polos sentidos. Controla emocións e impulsos negativos. Percibe cambios físicos en si mesmo e nos demais cunha

actitude non discriminatoria. Expresa autonomamente as súas propias necesidades físicas,

os seus desexos e sentimentos, pedindo axuda cando a necesita.

Xogo e movemento

Oriéntase e actúa autónomamente nos espazos cotiáns. Fai percorridos diversos en distintas posturas mantendo o

equilibrio. Manexa lapis, tesoiras, punzóns... axeitadamente. Comparte xogos e pertenzas. Acepta as regras dos xogos. Participa activamente nas actividades e xogos de grupo e

individuais.

A actividade cotiá

Coida dos mateirais e xoguetes da clase. Entende as consignas e ségueas. Remata as tarefas e actividades que empeza. Acepta as normas de convivencia.


Valora a importancia de ordear o material ao rematar os traballos.

Demostra autonomía nos hábitos básicos de saúde, hixene, nutrición e prevención de accidentes.

Conecemento do contornoMedio Físico: elementos, relacións e medida

Reconece, utiliza e traza os números do 1 ao 10 e asóciaos á súa cantidade.

Utiliza os ordinais do 1º ao 9º.

Descompón cantidades correspondentes a distintos números. Manexa nocións básicas espaciais, temporais e de medida. Resolve sinxelos problemas matemáticos de sumas e restas. Identifica e traza formas planas:círculos, cadrados,triángulos,

rectángulos,óvalos e rombos. Identifica obxectos con forma esférica e cúbica. Realiza asociacións e series lóxicas de 3 elementos, Reconece algúns conceptos básicos: máis ca/menos ca,

cheo/baleiro, a un lado/ao outro lado, todos/algún/ningún, antes de, despois de, entre...


Identifica os cambios naturais ligados aos cambios de estación.

Relaciona as características do medio físico e as formas de vida dos seus habitantes.

Identifica algunhas plantas e o proceso de crecemento destas. Conece o proceso de crecemento dalgúns vexetais. Reconece animais domésticos e salvaxes. Distingue a procedencia dos alimentos.


Establece relacións respectuosas e afectivas con nenos e nenas doutras culturas.

Conece algunhas normas de circulación. Respecta as normas de comportamento na casa, na aula e na

rúa. Identifica distintos tipos de vivendas e servizos da

comunidade. Identifica os grupos sociais máis significativos do medio. Discrimina feitos relativos ás distintas festividades da

comunidade.Linguaxes:comunicación e representación

Linguaxe verbal


Exprésase oralmente e con claridade nas distintas situacións comunicativas.

Escoita as intervencións dos demais e respecta a quenda da palabra.

Emprega un vocabulario axustado á súa idade. Describe obxectos, escenas e secuencias de imaxes. Pronuncia e articula de forma correcta as palabras que

conece. Comprende e reproduce algúns textos orais: contos,

adivinas, poemas...


0Identifica palabras escritas significativas e usuais. Realiza correctamente os trazos propostos. Progresa na escritura dalgunhas palabras.


Comprende o argumento e a estrutura de narracións e contos.

Reconece a biblioteca de aula como lugar de gozo e aprendizaxe de conecementos

Memoriza: poesías, trabalinguas... Ten unha actitude activa ante a lectura.

Linguaxe artística

Plástica Reconece e utiliza as cores traballadas. Realiza creacións propias a partir da observación de

diferentes situacións.

Utiliza distintos materiais e técnicas plásticas nas súas creacións.

Musical

Distingue ritmos e sons. Distingue algúns instrumentos musicais. Canta, escoita e dramatiza cancións e audicións

musicais.

Corporal

Participa en actividades de dramatización, danza e xogo simbólico.

Descobre as posibilidades expresivas corporais do seu propio corpo.

Linguaxe audiovisual e TIC

Aprende contidos educativos a través de medios audiovisuais.

Familiarizouse co uso de medios audiovisuais.

5.- Contribución de cada área ao desenvolvemento das competencias básicas

A LOE establece oito competencias básicas que o alumnado debe desenvolver e acadar ao longo do ensino básico. Son as seguintes: comunicación lingüística, matemática, conecemento e interacción co mundo físico, tratamento da información e competencia dixital, social e cidadá, cultural e artística, aprender a aprender e autonomía e iniciativa persoal. Estas competencias impregnan o noso currículo e son referentes na nosa práctica educativa.

5.1-COMPETENCIA DE COMUNICACIÓN LINGÜÍSTICA

ÁREA ASPECTOS QUE CONTRIBÚE A DESENVOLVER

COÑECEMENTODE SÍ MESM@ E AUTONOMÍA PERSOAL

-Conecer e utilizar o propio corpo como medio de expresión coordinando mellor xestos e movementos.-Expresar sentimentos, emocións, necesidades e preferencias propias e respectar os dos demais.-Resolver con iniciativa e autonomía actividades da vida cotiá, colaborando en tarefas e aceptar as normas.-Aceptar e respectar as diferenzas individuais.

COÑECEMEMTO DO CONTORNO

-Explorar obxectos, elementos do seu contorno e falar sobre eles.-Formular hipóteses, buscando explicacións e respostas a

probables efectos.-Utilizar adecuadamente as regras que rexen os intercambios lingüísticos.-Respectar a diversidade e aceptar as diferentes culturas e tradicións.-Fomentar a participación en actividades grupais para mellorar a comunicación entre iguais.

LINGUAXES: COMUNICACIÓN E REPRESENTA CIÓN

-Utilizar as diversas linguaxes verbais e non verbais como medio de expresión, comunicación e representación.-Comunicarse nas dúas linguas oficiais valorando a linguaxe como medio de relación, regulación da convivencia e aprendizaxe.-Interesarse no uso oral dunha lingua estranxeira como medio de comunicación nuns contextos. -Gozar escoitando, lendo, ou expresándose de forma oral ou escrita, todo o cal contribuirá ademais ao desenvolvemento, autoestima e autoconfianza.-Interpretar a linguaxe escrita mediante as aproximacións aos textos presentes no contorno social.

5.2-COMPETENCIA MATEMÁTICA



-Iniciarse na resolución de problemas da vida cotiá.-Afianzarse na interpretación e representación da realidade mediante a adquisición de destrezas relacionadas coa situación do neno/a no espazo e a súa relación cos obxetos. -Realizar operacións básicas para promover a súa autonomía.


-Desenvolver habilidades básicas para interpretar e explicar datos e informacións.-Empregar elementos matemáticos básicos (números, medidas, símbolos, etc.) á hora de resolver problemas da vida cotiá. -Poner en práctica procesos de razoamento para resolver problemas nas distintas situacións cotiás.

LINGUAXES: COMUNICACIÓN E REPRESENTACIÓN

-Aplicar os conecementos matemáticos adquiridos a situacións comunicativas (reais ou simuladas) da vida cotiá.

5.3-COMPETENCIA NO COÑECEMENTO E A INTERACCIÓN CO MEDIO FÍSICO



-Actuar con autonomía e iniciativa persoal no medio no que se move.-Desenvolver unha axeitada percepción do espazo físico, no contorno máis próximo.-Tomar conciencia progresiva da influencia que tenen as persoas e a súa actividade no espazo.


-Lograr unha axeitada percepción do espazo físico no que se desenvolven as actividades humanas e a vida en xeral.-Interactuar no contorno máis próximo, moverse nel e resolver problemas nos que intervenan os obxectos.

-Estimular a conciencia da necesidade da conservación do medio ambiente.


-Adquirir e desenvolver a linguaxe matemática por medio da representación das propiedades e relacións entre os obxectos do contorno (maior, menor,etc.).- Adquirir e desenvolver a linguaxe oral.-Adquirir a linguaxe plástica a través da manipulación dos obxectos do contorno.-Adquirir e desenvolver a linguaxe musical por medio da interacción co contorno físico.-Adquirir e desenvolver a linguaxe corporal como forma de expresión e interacción co medio (xogo simbólico, expresión dramática,etc.)

5.4-COMPETENCIA EN TRATAMENTO DA INFORMACIÓN E COMPETENCIA DIXITAL



-Iniciar no emprego dos elementos do ordenador (rato, teclado…) de forma autónoma para realizar actividades sinxelas de xogo.


-Empregar , coa axuda e dirección do adulto, a información obtida a través dos medios tecnolóxicos (enciclopedias virtuais, páxinas webs…) para desenvolver actitudes de curiosidade con respecto ao medio que o rodea.


-Iniciar os nenose nenas no uso dos medios tecnolóxicos para reconecer, ler e escribir palabras significativas.-Empregar a información obtida nos medios para elaborar oralmente sinxelos discursos sobre diferentes temas.-Reconecer diferentes iconas propios dos programas de ordenador e identificar o seu significado e uso.

5.5-COMPETENCIA SOCIAL E CIDADÁ



-Adquirir habilidades para conecerse e valorarse.-Adquirir formas de comportamento individual que capaciten aos nenos/as para convivir nunha sociedade cada vez máis plural..-Ser capaz de ponerse no lugar do outro.-Aprender a relacionarse.-Mellorar a capacidade para afrontar conflitos.


-Conecer as normas de convivencia, respectalas e ponelas en práctica.-Adquirir a práctica do diálogo e da negociación como vía para resolver os problemas.-Respectar o punto de vista dos demais para formarse unha opinión propia.


-Potenciar a adquisición de habilidades que lles permitan aos nenos e nenas expresar as súas ideas e escoitar as dos demáis-Incrementar as habilidades para comunicarse a través de distintas linguaxes.-Potenciar a capacidade de traballar en equipo.

5.6.-COMPETENCIA CULTURAL E ARTÍSTICA



-Empregar os sentidos na exploración da realidade cultural exterior.-Identificar as sensacións e as percepcións que se obtenen da observación da realidade.-Reconecer as diferentes manifestacións culturais da motricidade humana como os deportes, os xogos tradicionais e as actividades expresivas ou a danza.

COÑECEMENTO DO CONTORNO

-Reconecer elementos propios do folcklore galego.-Apreciar e valorar positivamente as producións propias e alleas.-Conecer outras culturas reconecendoas como unha fonte de enriquecemento.


-Facilitar a expresión mediante diferentes códigos artísticos.-Percibir diferentes realidades do mundo da arte e da cultura próxima ao contorno do neno e da nena.-Descubrir os elementos da linguaxe plástica a través da experimentación con diferentes elementos, materiais e técnicas.-Expresar as ideas e sentimentos con finalidade comunicativa, estética e creativa.

5.7.-COMPETENCIA APRENDER A APRENDER



-Tomar conciencia das propias posibilidades e limitacións de accións.-Darse conta da necesidade de pedir axuda aos demáis para realizar determinadas cousas.-Favorecer a aparición no neno e na nena da motivación, confianza e desexo de aprender.


-Proporcionar distintas estratexias de aprendizaxe como a observación.-Fomentar a curiosidade polo que lles rodea, suscitando preguntas e buscando posibles respostas.-Axudar a planificar e organizar as tarefas.-Desenvolver o traballo en equipo.


-Ser capaz de avanzar na aprendizaxe dunha forma cada vez máis autónoma e eficaz .-Mellorar a capacidade de atención.-Mellorar a capacidade de memorizar.-Potenciar a comprensión e expresión lingüística.

5.8-COMPETENCIA EN AUTONOMÍA E INICIATIVA PERSOAL



-Adquirir as destrezas necesarias para ser máis autónomos e creativos.-Conseguir un progresivo control motor e emocional, un conecemento de si mesm@s e unha autoimaxen positiva.-Obter a capacidade de elixir, de calcular riscos e de afrontar problemas.-Potenciar a capacidade de demorar a necesidade de satisfacción inmediata.


-Adquirir as habilidades e destrezas necesarias para desenvolverse con autonomía nos ambientes que lle son propios.-Contribuír a desenvolver a iniciativa para presentar proxectos.-Potenciar a destreza para argumentar e organizar tarefas e actividades sinxelas.-Incorporar progresivamente pautas adecuadas de convivencia na vida cotiá.


-Expresar a través das linguaxes os pensamentos, sentimentos e vivencias.-Gusto por participar nas actividades de expresión a través das diversas linguaxes.-Adquirir habilidades para o traballo en equipo.

6.- Metodoloxía didácticaOs métodos de traballo basearanse nas experiencias, nas actividades e

no xogo, aplicados nun ambiente de afecto e confianza para potenciar a autoestima e integración social e destacando a función orientadora do docente; todo isto contribuirá a desenvolver as competencias básicas que son o elemento organizador da nosa metodoloxía.

Os principios metodolóxicos serán os seguintes: “ Aprender a aprender” e “ aprender facendo”, é dicir, unha aprendizaxe

significativa que se transfira a situacións da vida real e que implique a resolución de problemas na práctica.

Partir dos conecementos previos que os alumnos tenen sobre o tema, e a partir deles presentarlles novos conecementos a través de actividades que esperten o seu interese e motivación.

Distribución adecuada do espazo que lle permita ao alumnado sentirse cómodo, seguro e acollido.

Organizar os tempos baixo propostas de flexibilidade. Os materiais curriculares axeitaranse aos tipos de contidos, ao contexto

educativo e ás características individuais do alumnado. Enfoque globalizador que lle permita ao alumnado relacionar as

informacións ou experiencias previas coas novas que vai descubrindo, integrándoas e incorporándoas para favorecer a construción de conecementos.

Crear situacións de aprendizaxe nas cales poidan facer propostas, tomar decisións, organizar e anticipar as súas accións.

Organización de proxectos consensuados, negociados e levados a cabo colectivamente.

Formulación de preguntas abertas que leven á investigación, intercambio de opinións e búsqueda de respostas axeitadas.

A afectividade debe ser o fío conductor de toda situación ensino-aprendizaxe.

O xogo será o motor da aprendizaxe. Favorecer o traballo cooperativo. Abrir a escola ao contorno. Facilitar e promover a colaboración e a

coordinación coas familias. Fomentar o desenvolvemento de capacidades. O alumnado investiga,

analiza, argumenta, observa…O docente mediará entre o alumnado e a cultura, guiando, suxerindo, animando… potenciando a autonomía persoal, o sentido crítico e a participación.

O alumno será copartícipe en todo o proceso de aprendizaxe, e non un mero executor.

7.- Recursos didácticos

O material didáctico ou recursos didácticos son todas as ferramentas necesarias que utilizan tanto os alumnos como o profesor no desenvolvemento do proceso de ensino-aprendizaxe.

- Axeitaranse aos distintos tipos de contidos, ás características e necesidades específicas de cada contexto educativo e, consecuentemente , ás características individuais do alumnado.

- Permitirán distintos graos de uso; para iso serán diversos, ofrecerán múltiples posibilidades de utilización en función das necesidades de cada situación e momento.

- Serán variados, manexables, atractivos, seguros, suxestivos e adaptados ás características do grupo, que dean ocasións para manipular, experimentar ou representar.

- Incluiranse elementos do medio natural e sociocultural que favorezan o vínculo coa identidade do alumnado e creen un ambiente significativo.

TIPOS DE MATERIAIS:

- Materiais impresos (libros do alumnado, fichas de ampliación e reforzo, láminas mural…).

- Materiais audiovisuais (radio-cds, tv con dvd) e outros materiais informáticos (pizarra dixital, portátiles, ordenadores, sala de informática…).- Materiais para o desenvolvemento do xogo simbólico (tocador, cocina,

supermercado, bonecas, coches…).- Materiais para o conecemento do medio (crebacabezas, dominós,

figuras humanas para a súa montaxe, láminas…).- Materiais para o desenvolvemento da linguaxe (xogos de construción de

palabras, tren de alfabeto, láminas, pictogramas…).- Materiais de desenvolvemento psicomotor (ensartables, encaixables,

puzzles, construcións, …).- Materiais de desenvolvemento da linguaxe musical (instrumentos

musicais e xoguetes sonoros) - Materiais de desenvolvemento da linguaxe matemática (bloques lóxicos,

regletas, ábacos, crebacabezas, láminas, material de refugallo…).- Materiais de desenvolvemento de actividades artísticas e plásticas

(cabalete, materiais diversos para a creación de obras).

8.-Medidas de atención á diversidadeA intervención educativa debe ter en conta a diversidade do alumnado,

adaptándose ás características persoais, necesidades, intereses e estilo cognitivo dos nenos e nenas, dada a importancia que nestas idades adquiren o ritmo e o proceso de maduración.

Identificadas ditas características e coa finalidade de dar a resposta educativa axeitada para a atención á diversidade, adoptaranse as medidas oportunas dirixidas ao alumnado.

Partindo do principio de flexibilidade teranse en conta como medidas de atención á diversidade as consideracións seguintes:

As propostas educativas para atender a diversidade basearanse en principios inclusivos integradores, non discriminatorios.

Desenarase, a través do departamento de orientación, accións e recursos encaminados á atención temperá e á prevención de dificultades ou problemas de desenvolvemento ou de

aprendizaxe. Así mesmo, facilitarase a coordinación de cantos axentes intervenan na atención deste alumnado.

As medidas de atención á diversidade que se adopten formarán parte do seu proxecto educativo.

Co fin de atender esta diversidade contamos cunha mestra de apoio que en coordinación coa titora de cada aula establece un plan de actuación con aqueles nenos e nenas que presentan algún tipo de dificultade na súa aprendizaxe. Ademais temos o asesoramento da orientadora do centro e especialistas de PT e AL.

9.- Procedementos e instrumentos para a avaliación da aprendizaxe do alumno

A avaliación na educación infantil constituirá unha práctica habitual e permanente da programación, que permitirá ao profesorado a mellora dos procesos de ensino e aprendizaxe, tanto no ámbito individual coma no colectivo.

A avaliación será GLOBAL, CONTINUA E FORMATIVA. Servirá para detectar, analizar e valorar os procesos de desenvolvemento do alumnado, así como as aprendizaxes.

Periodicamente e a través dos boletíns trimestrais comunicarase ás familias ou titores legais as consideracións derivadas do proceso de avaliación continua no que se comunicarán os datos sobre os progresos e dificultades detectadas na consecución dos obxectivos, sobre o proceso de integración socioeducativa, sobre o grao de iniciación e desenvolvemento das competencias básicas e, de ser o caso, sobre as medidas de apoio e reforzo educativo adoptadas ou propostas.

Esta información obterase por medio da observación directa, a análise das producións dos alumnos e información procedente doutras fontes tales como o orientador do centro, mestres especialistas e calquera outro profesional que traballase co alumno en cuestión.

O proceso de avaliación constará tamén dunha avaliación inicial que recollerá os datos máis destacados achegados pola familia na entrevista inicial e pola observación directa do titor/a no período de adaptación, e unha avaliación final que recollerá o grao de consecución dos obxectivos establecidos así como as medidas de reforzo e adaptación que, se é o caso , fosen empregadas.

Os documentos que rexistrarán os datos recollidos a través das técnicas mencionadas son os recollidos na orde do 25 de Xuno de 2007.

10.- Actividades complementarias e extraescolares

As actividades complementarias son aquelas que se realizan co alumnado en horario lectivo e que, formando parte da programación, tenen carácter diferenciado polo momento, espazo ou recursos que se utilizan.

Todas estas actividades didácticas serán planificadas para sacar delas o maior proveito educativo, por iso, o docente deberá ter moi claros os contidos e os obxectivos a traballar.

No presente curso escolar celebraranse as conmenoracións que regula a Orde do 13 de xuno do ano 2014:

Día internacional contra a violencia de xénero. Constitución do Estatuto de autonomía de Galicia. Declaración Universal dos Dereitos Humanos. Día da Paz. Día Internacional da Muller Traballadora. Día Mundial dos Dereitos do Consumidor. Semana da Prensa. Día do Libro. Día Mundial da Saúde. Día de Europa. Semana das Letras Galegas. Día Mundial do Ambiente.

Participaremos tamén naquelas celebracións concretadas na PXA do centro tales como:

. Samaín. Magosto. Nadal Entroido. Festa de fin de curso. Actividades propostas dende o ENDL. Actividades propostas dende a biblioteca. Actividades propostas dende as Tics.

10.1.- ACTIVIDADES PROGRAMADAS PARA ESTE CURSO 2014/2015

1º Trimestre: Vídeo-conferencia con Laponia para conversar con Papá Noel no

telecentro de Becerreá.

2º Trimestre: Visitas de índole cultural ofertadas ao centro

3º Trimestre: Saída e xantar nunha ludoteca de Lugo.

Participaremos en todas aquelas actividades presentadas ao centro e que poidamos considerar de interese para o noso alumnado.

11.- Concreción do plan de convivenciaA convivencia é esencial nun centro educativo, e por iso está reflectida no

noso PEC, sendo un referente nas nosas actuacións.Traballeramos fundamentalmente as actividades propostas no Plan de

Convivencia do centro encaminadas a:

- Concienciar ao alumnado da importancia que tenen as normas de convivencia para evitar os conflitos sociais e mellorar o rendemento en todos os traballos.- Negociar e establecer unhas normas de convivencia para a clase, que sexan asumidas e respectadas por todos/as.- Proponer distintas formas de resolución pacífica do conflito.

O equipo de infantil realizará todas aquelas actividades propostas polo equipo de convivencia que fomenten a formación íntegra do noso alumnado.

12.- Concreción do plan das TicsO noso labor educativo en novas tecnoloxías respecta o concretado no

plan das Tics presente no PEC. A nivel práctico traduciríase no seguinte: cada grupo ten unha sesión a semana de informática impartida pola mestra de apoio ou titora, ademais a nivel aula contamos cun ordenador como reforzo educativo; esporadicamente empregamos a pizarra dixital presente no centro.

13.- Cumprimento do d. 79/2010 (DOG de 25/05/10)Segundo o D. 79/2010 do 20 de maio que regula o plurilingüismo no

ensino non universitario na etapa de Educación Infantil, o profesorado usará na aula a lingua materna predominante entre o alumnado, aínda que deberá ter en conta a lingua do contorno e procurará que o alumnado adquira, de forma oral e escrita, o conecemento da outra lingua oficial de Galicia dentro dos límites da etapa ou ciclo.

A lingua vehicular dos nosos grupos elixidas polas familias son:- 3 anos: castelán.- 4 anos: galego.- 5 anos: galego.

Terase en conta as actividades e estratexias de aprendizaxe que figuran no proxecto lingüístico do noso centro para que o alumnado adquira de forma oral e escrita o conecemento das dúas linguas oficiais.

14.- Procedementos para avaliar a aplicación da propia programación

Os procedementos son todos aqueles medios que nos serven para autoavaliar e mellorar a nosa práctica docente; é por iso que a finais de curso farase unha reunión para concretar a consecución ou non dos obxectivos propostos, os problemas ao longo do proceso de ensino- aprendizaxe, as medidas tomadas para subsanalos e as posibles melloras.

15.- Publicidade da programación

Presentarase ao Claustro e publicitarase aos pais, nais e titores legais na primeira reunión xeral de comezo de curso.

Haberà unha copia impresa que custodiará a coordinadora de ciclo e que estará a disposición de calquera membro da comunidade educativa.

EDUCACIÓN PRIMARIA

O curso 2014.15 amosa ser un curso de transición debido a implantación parcial da LOMCE.

Debido a eso, sinalar que os cursos de Primaria: 2º, 4º e 6º seguen a ser traballados dende a LOE. Os cursos 1º, 3º e 5º de primaria pasan a ser desenvolvidos segundo a normativa da LOMCE.

Isto tradúcese, nesta Programación que presentamos, en que hai moitos aspectos que non van ser reformulados directamente e que serán elemento neutro para ambalas dúas marxes normativas da programación en Xeral. A metodoloxía, a avaliación,a cualificación… a atención a diversidade…e outros máis aspectos xerais que, de non contradecir á nova norma, poden ser de vixencia os ata o de agora programados.

Ao longo deste curso 2014/2015, o profesorado adaptará paulatinamente as programacións á nova lexislación.

1.5 1º CICLO DE EDUCACIÓN PRIMARIA

Os obxectivos da educación primaria estarán encaminados ao logro da adquisición, por parte de todo o alumnado, das capacidades que permitan:

Conecer e apreciar os valores e as normas de convivencia, aprender a obrar dacordo con elas, prepararse para o exercicio activo da cidadanía e respectar os dereitos humanos, así como o pluralismo propio dunha sociedade democrática.

Desenvolver hábitos de traballo individual e de equipo, de esforzo e de responsabilidade no estudo, así como actitudes de confianza en si mesmo, sentido crítico, iniciativa persoal, curiosidade, interese e creatividade na aprendizaxe.

Adquirir habilidades para a prevención e para a resolución pacífica de conflitos que lle permitan desenvolverse con autonomía no ámbito familiar e doméstico, así como nos grupos sociais con que se relaciona.

Conecer, comprender e respectar as diferentes culturas e as diferenzas entre as persoas, a igualdade de dereitos e oportunidades de homes e de mulleres e a non-discriminación de persoas con discapacidade.

Conecer e utilizar de xeito apropiado a lingua galega, a lingua castelá e desenvolver hábitos de lectura.

Adquirir en, polo menos, unha lingua estranxeira a competencia comunicativa básica que lle permita expresar e comprender mensaxes sinxelas e desenvolverse en situacións cotiás.

Desenvolver as competencias matemáticas básicas e iniciarse na resolución de problemas que requiran a realización de operacións elementais de cálculo, conecementos xeométricos e estimacións, así como ser capaz de aplicalos a situacións da súa vida cotiá.

Conecer e valorar o seu contorno natural, social e cultural, así como as posibilidades de acción e de coidado deste, con especial atención á singularidade de Galicia. Conecer mulleres e homes que realizaron achegas importantes á cultura e sociedade galegas.

Iniciarse na utilización, para a aprendizaxe, das tecnoloxías da información e da comunicación, desenvolvendo un espírito crítico ante as mensaxes que recibe e elabora.

Utilizar diferentes representacións e expresións artísticas e iniciarse na construción de propostas visuais.

Valorar a hixiene e a saúde, aceptar e aprender a coidar o propio corpo e o dos outros, respectar as diferenzas e utilizar a educación física e o deporte como medios para favorecer o desenvolvemento persoal e social.

Conecer e valorar a flora e a fauna, en especial a presente na Comunidade Autónoma de Galicia, e adoptar modos de comportamento que favorezan o seu coidado.

Desenvolver as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas relacións coas demais persoas, o valor da corresponsabilidade no traballo doméstico e no coidado das outras persoas, así como unha actitude contraria á violencia, aos prexuízos de calquera tipo e aos estereotipos sexistas.

Fomentar a educación viaria e actitudes de respecto que incidan na prevención dos accidentes de tráfico.

1.5.1 OBXECTIVOS DA ETAPA. COÑECEMENTO DO MEDIO

A ensinanza do Conecemento do medio na etapa de Educación Primaria terá como obxectivo o desenvolvemento das seguintes capacidades:

Comportarse de acordo cos hábitos de saúde e coidado persoal que derivan do conecemento do corpo humano, amosando unha actitude de aceptación e de respecto polas diferenzas individuais (idade, sexo, etnia, características físicas, personalidade).

Identificar e analizar as características, organización e interaccións de aspectos relevantes do contorno natural, social e cultural, progresando no dominio de ámbitos espaciais cada vez máis complexos.

Promover un sentimento positivo de pertenza aos grupos sociais de referencia: a unha familia, a unha escola... a unha comunidade nacional (Galicia), a un Estado (Espana), a unha cultura europea e a unha universal, desde posicións solidarias e respectuosas con outras culturas a partir da propia identidade.

Identificar o patrimonio natural, cultural, histórico e artístico galego diferenciándoo do doutras comunidades, identidades e Estados e participando na súa defensa e conservación.

Reconecer, valorar e apreciar a existencia de identidades sociais e culturais diversas con características propias e singulares (costumes, lingua, intereses, celebracións...), tomando conciencia da súa pertenza a unha delas e respectando as outras no marco dos dereitos reconecidos ás persoas nas declaracións universais e nos documentos lexislativos.

Identificar, suscitar e resolver interrogantes e problemas relacionados co contorno usando estratexias de busca, selección e tratamento da información, formulación de hipóteses, comprobación delas, exploración de solucións alternativas e reflexión sobre o propio proceso de aprendizaxe, e tamén mantendo unha actitude crítica ante as fontes de información.

Expresar e comunicar os contidos da área de xeito persoal e creativo, seleccionando e interpretando datos, procesos, feitos, etc. e integrando

códigos diversos (numéricos, gráficos, cartográficos, artísticos, lingüísticos) procedentes das diferentes linguaxes.

Participar activamente no traballo de grupo planificando e realizando tarefas conxuntas, dialogando e argumentando as propias opinións e contrastándoas coas das outras persoas e adoptando un comportamento responsable, construtivo, comprometido e solidario, respectando as regras de organización pactadas e os principios básicos do funcionamento democrático.

Identificar, analizar e valorar criticamente a intervención humana no medio e o seu impacto a curto e a longo prazo, adoptando o compromiso individual e colectivo de actuar na defensa, conservación e recuperación do medio natural e do patrimonio cultural.

Reconecer no medio natural, social e cultural, cambios e transformacións relacionados co paso do tempo e indagar algunhas relacións de simultaneidade e sucesión para aplicar estes conecementos á comprensión doutros momentos históricos.

Planificar e realizar proxectos e aparellos sinxelos relacionados coa vida cotiá e familiar cunha finalidade previamente establecida, utilizando os conecementos das propiedades elementais dalgúns materiais, substancias e obxectos.

Analizar máquinas e aparellos diversos do contorno (de uso doméstico, laboral...) identificando algúns elementos constitutivos e formas de enerxía necesarias, valorando a contribución da ciencia e da técnica na mellora das condicións de vida familiares e sociais.

Utilizar de xeito responsable e creativo as TIC e o material relacionado coa experimentación e co traballo de campo para aprender a aprender, para obter información e para compartir conecementos.

Criterios de avaliación

Identificar semellanzas e diferenzas entre as persoas valorando a diversidade.

Identificar e describir algúns recursos fundamentais para os seres vivos (auga, aire), e a súa relación coa vida das persoas, tomando conciencia da necesidade do seu uso responsable.

Reconecer e clasificar con criterios elementais os seres vivos máis relevantes do contorno do alumnado, utilizando instrumentos e procedementos adecuados.

Valorar positivamente a práctica de determinados hábitos asociados á hixiene, á alimentación equilibrada, ao exercicio físico e ao descanso.

Reconecer, identificar e poner exemplos sinxelos sobre as principais profesións e responsabilidades que desempenan as persoas do contorno.

Reconecer algunhas manifestacións culturais presentes no ámbito escolar, local e galego, valorando a súa diversidade e riqueza.

Identificar algúns dos medios de transporte máis comúns do contorno e valorar o seu uso, respectando as normas básicas de seguridade viaria.

Ordenar temporalmente algúns feitos relevantes da vida persoal, familiar ou do contorno próximo.

Identificar e observar diferenzas na composición dos materiais, experimentando e usando

Montar e desmontar obxectos e aparellos simples domésticos e escolares, describindo o seu funcionamento e o xeito de utilizalos con seguridade.

Realizar de maneira guiada experimentos sinxelos relacionados co medio familiar e próximo.

1.5.2 Educación Artística

A ensinanza da Educación artística na etapa de Educación Primaria ten como obxectivo o desenvolvemento das seguintes capacidades:

Desenvolver mecanismos de sensibilidade estética e a creación artísticas para promover a percepción e a expresión de ideas, emocións, sentimentos e vivencias.

Formar progresivamente o sentido estético persoal como recurso para apreciar e valorar elementos constitutivos das artes e obras verdadeiramente artísticas; desenvolver o xuízo crítico e o posicionamento pluralista na aproximación ás obras artísticas e ás autoras e autores.

Indagar nas posibilidades do son, da imaxe e do movemento como elementos de representación e de comunicación e utilizalas para expresar ideas e sentimentos, contribuíndo con iso ao equilibrio afectivo e á relación coas demais persoas.

Explorar e conecer materiais e instrumentos diversos e adquirir códigos e técnicas específicas das diferentes linguaxes artísticas para utilizalos con fins expresivos e comunicativos.

Aplicar os conecementos artísticos na observación e na análise de situacións e de obxectos da realidade cotiá e de diferentes manifestacións do mundo da arte e da cultura para comprendelos mellor e formar un gusto propio.

Manter unha actitude de busca persoal e colectiva, articulando a percepción, a imaxinación, a indagación e a sensibilidade e reflexionando á hora de realizar e gozar de diferentes producións artísticas.

Reconecer que as diversas manifestacións da arte e da cultura son fonte de conecemento, foron realizadas por homes e por mulleres e reflicten a súa experiencia e percepción da vida.

Conecer algunhas das posibilidades dos medios audiovisuais e das tecnoloxías da información e da comunicación en que intervenen a imaxe e o son, e empregalas como recursos para a observación, para a busca de información e para a elaboración de producións propias, xa sexa de forma autónoma ou en combinación con outros medios e materiais.

Valorar e compartir manifestacións artísticas do patrimonio cultural galego apreciando a súa riqueza e diversidade e comprometéndose na súa defensa, conservación e difusión.

Conecer e valorar diferentes manifestacións artísticas do patrimonio cultural doutros pobos, colaborando na conservación e renovación das formas de expresión locais e nacionais e estimando o enriquecemento que supón o intercambio con persoas de diferentes culturas que comparten un mesmo contorno.

Desenvolver unha relación de autoconfianza coa produción artística persoal, respectando as creacións propias e as das outras persoas, cunha actitude de interese e de admiración polo distinto e/ou novo, sabendo recibir e expresar críticas e opinións, e utilizándoas como recurso para a mellora.

Participar activamente en producións artísticas de forma cooperativa, asumindo distintas funcións e colaborando na resolución dos problemas que se presenten para conseguir un produto final o máis satisfactorio posible.

Conecer algunhas das profesións dos ámbitos artísticos, interesándose polas características do traballo das artistas e dos artistas e gozando como público na observación e recreación das súas propias producións.

Valorar no contorno próximo as intervencións artísticas das que cumpriría dispor co fin de crear espazos esteticamente agradables que contribúan a mellorar a calidade de vida.

Criterios de Avaliación

Percibir algunhas calidades e características de materiais, obxectos e instrumentos presentes no contorno natural e artificial como resultado dunha exploración lúdica e sensorial, e reconecer neles algunhas posibilidades de transformación artística.

Usar termos sinxelos para comentar as obras plásticas e musicais observadas e escoitadas.

Identificar e expresar, a través de diferentes linguaxes, algúns dos elementos (velocidade, voces, instrumentos) dunha obra musical. Reproducir patróns de movemento, esquemas rítmicos e melódicos coa voz, co corpo, cos obxectos sonoros e cos instrumentos.

Seleccionar e combinar sons producidos pola voz, polo corpo, polos obxectos e polos instrumentos para sonorizar relatos ou imaxes entre varios dados.

Identificar diferentes formas de representar o espazo e a figura humana. Probar en producións propias as posibilidades que adoptan as formas,

texturas e cores. Realizar composicións plásticas que representen o mundo imaxinario,

afectivo e social.

1.5.3 Educación Física

A ensinanza da Educación física na etapa de Educación Primaria ten como obxectivo o desenvolvemento das seguintes capacidades:

Conecer, aceptar e valorar o propio corpo e a actividade física como medio de exploración e de gozo das propias posibilidades motrices, de relación coas demais persoas e como recurso para organizar o tempo de lecer.

Utilizar as propias capacidades motrices, habilidades e destrezas e o conecemento que o alumnado posúe da estrutura e funcionamento do corpo para adaptar o movemento ás circunstancias e condicións de cada situación.

Utilizar os recursos expresivos do corpo e do movemento de xeito estético e creativo, comunicando sensacións, emocións, ideas e estados de ánimo.

Regular e dosificar o esforzo, asumindo un nivel de autoesixencia acorde coas posibilidades de cadaquén e coa natureza da tarefa que se está a realizar.

Apreciar a actividade física para o benestar, manifestando unha actitude responsable cara a si e cara ao resto das persoas e reconecendo os efectos da actividade física, da hixiene corporal, da alimentación e dos hábitos posturais sobre a saúde e a calidade de vida.

Participar en actividades físico-deportivas compartindo proxectos, establecendo relacións de cooperación para acadar obxectivos comúns, resolvendo por medio do diálogo os conflitos que poidan xurdir e evitando discriminacións por características persoais, de xénero, sociais e culturais.

Conecer e valorar a diversidade de actividades físicas, lúdicas e deportivas como elementos culturais, amosando unha actitude crítica, tanto desde a óptica de participante como desde a de público.

Adquirir, elixir e aplicar principios e regras para resolver problemas motores e actuar de xeito eficaz e autónomo na práctica de actividades físicas, deportivas e artístico-expresivas.

Conecer e practicar xogos, deportes e/ou bailes tradicionais propios da cultura galega, amosando interese pola indagación neste eido e pola súa difusión e valorando as repercusións que tenen na nosa sociedade.


Reaccionar corporalmente ante estímulos visuais, auditivos e táctiles, dando respostas motrices axeitadas ás características deses estímulos.

Adoptar diferentes posturas corporais, amosando conecemento do corpo e mantendo o equilibrio e o control respecto á tensión/relaxación musculares e á respiración.

Reproducir cos diferentes segmentos corporais ou con instrumentos unha estrutura rítmica sinxela.

Desprazarse e saltar coordinadamente, variando a amplitude, a frecuencia, a dirección e o sentido do movemento e mais amosando unha axeitada orientación no espazo.

Realizar lanzamentos, recepcións e outras habilidades que impliquen o manexo de obxectos, coordinando os segmentos corporais e situando o corpo axeitadamente

Simbolizar personaxes, obxectos e situacións utilizando o corpo e materiais variados, amosando desinhibición e mais respectando e valorando as execucións alleas.

Amosar interese pola adquisición de hábitos axeitados de alimentación, de hixiene corporal, postural e de seguridade na práctica da actividade física.

Participar e gozar dos xogos, axustando a propia actuación ás características da actividade e experimentando relacións positivas coas outras persoas participantes.

Conecer e practicar xogos populares tradicionais galegos, interesándose pola súa busca e valorando a súa importancia.

1.5.4 Lingua Galega

A ensinanza da Lingua galega e Literatura na etapa de Educación Primaria terá como obxectivo o desenvolvemento das seguintes capacidades:

Comprender e expresarse oralmente e por escrito de xeito adecuado nos diferentes contextos da actividade social e cultural cotiá.

Utilizar a lingua oral de xeito adecuado na actividade social e cultural adoptando unha actitude respectuosa e de cooperación.

Utilizar a lingua eficazmente na actividade escolar tanto para buscar, recoller, seleccionar, contrastar, transformar e procesar información, como para escribir textos propios do ámbito académico.

Usar, en situacións relacionadas coa escola e coa súa actividade, as diversas clases de escritos coa axuda dos cales se produce a comunicación, tanto entre as persoas como destas coas institucións públicas ou privadas.

Utilizar os medios de comunicación social e as tecnoloxías da información e da comunicación para obter, interpretar e valorar informacións e opinións diferentes.

Utilizar adecuadamente a biblioteca e os seus diferentes departamentos como fonte de recursos variados para o goce e o pracer de ler, así como para a obtención de informacións variadas.

Utilizar a lectura como fonte de pracer e de enriquecemento persoal, e aproximarse a obras relevantes da tradición literaria galega para desenvolver hábitos lectores.

Comprender textos literarios de xéneros diversos procedentes da literatura infantil e xuvenil galega adecuados en canto á temática e complexidade e iniciarse no conecemento das convencións específicas da linguaxe literaria.

Valorar e estimar a lingua galega como lingua propia como mostra de identidade de Galicia e reconecer a existencia da diversidade lingüística como feito cultural enriquecedor.

Facer uso dos conecementos sobre a lingua e sobre as normas de uso lingüístico para escribir e falar de maneira adecuada, coherente e correcta e para comprender textos orais e escritos.

Reflexionar sobre os diferentes usos sociais das linguas para evitar estereotipos lingüísticos que suponan xuízos de valor e prexuízos clasistas, racistas ou sexistas.


Participar en situacións comunicativas da aula tomando en consideración os hábitos e as regras que rexen estas situacións. Usar fórmulas e tratamento adecuados para saudar, despedirse, presentarse, escusarse e solicitar axuda.

Comprender textos orais de uso habitual procedentes de diferentes soportes, identificando a información máis relevante. Usar estratexias elementais para comprender as mensaxes que se escoitan, atendendo a

sinais relevantes coma o ton de voz ou os xestos e formulando preguntas sobre o que non se comprende ben.

Expresar oralmente vivencias, feitos, sentimentos ou emocións, e comunicar mensaxes de xeito organizado.

Conecer e reproducir textos de literatura oral, especialmente a popular. Localizar información concreta e realizar inferencias directas na lectura

de textos. Producir e reescribir textos diferentes e diversos con variados obxectivos comunicativos, seguindo modelos e observando estratexias de planificación, textualización (coidando as normas ortográficas elementais e os aspectos básicos da organización textual) e revisión de escritos. Iniciar o uso do procesador de texto para composicións sinxelas.

Así mesmo, avaliarase o proceso de produción e utilización guiada das fases de planificación e de revisión.

Preténdese avaliar a capacidade de ler comprensivamente en voz alta, logo de lectura silenciosa, textos conecidos, facendo fincapé fundamentalmente na entoación e na expresividade.

Amosar iniciativa e interese pola lectura. Identificar mudanzas que se producen nas palabras, enunciados e textos facendo substitucións, supresións, cambios de orde e observar as modificacións que se poden dar na compresión e na expresión escrita.

Identificar intuitivamente texto, enunciado, palabra, nome común, nome propio, masculino e feminino, singular e plural en actividades relacionadas coa produción e comprensión de textos.

1.5.5 Lingua castelá

A ensinanza da Lingua castelá e Literatura na etapa de Educación Primaria terá como obxectivo o desenvolvemento das seguintes capacidades:

Comprender e expresarse oralmente e por escrito de xeito adecuado nos diferentes contextos da actividade social e cultural cotiá.

Utilizar a lingua oral de xeito adecuado na actividade social e cultural adoptando unha actitude respectuosa e de cooperación.

Utilizar a lingua eficazmente na actividade escolar tanto para buscar, recoller, seleccionar, contrastar, transformar e procesar información, como para escribir textos propios do ámbito académico.

Usar, en situacións relacionadas coa escola e coa súa actividade, as diversas clases de escritos coa axuda dos que se produce a comunicación, tanto entre as persoas como destas coas institucións públicas ou privadas.

Utilizar os medios de comunicación social e as tecnoloxías da información e da comunicación para obter, interpretar e valorar informacións e opinións diferentes.

Utilizar adecuadamente a biblioteca e os seus diferentes departamentos como fonte de recursos variados para o goce e o pracer de ler, así como para a obtención de informacións variadas.

Utilizar a lectura como fonte de pracer e de enriquecemento persoal, e aproximarse a obras relevantes da tradición literaria para desenvolver hábitos lectores.

Comprender textos literarios de xéneros diversos procedentes da literatura infantil e xuvenil adecuados en canto á temática e a complexidade e iniciarse no conecemento das convencións específicas da linguaxe literaria.

Facer uso dos conecementos sobre a lingua e das normas de uso lingüístico para escribir e falar de maneira adecuada, coherente e correcta e para comprender textos orais e escritos.

Reflexionar sobre os diferentes usos sociais das linguas para evitar estereotipos lingüísticos que suponan xuízos de valor e prexuízos clasistas, racistas ou sexistas.


Participar en situacións comunicativas de aula tomando en consideración os hábitos e as regras que rexen estas situacións. Usar fórmulas e tratamento adecuados para saudar, despedirse, presentarse, escusarse e solicitar axuda

Comprender textos orais de uso habitual procedentes de diferentes soportes, identificando a información máis relevante. Usar estratexias elementais para comprender as mensaxes que escoitan, atendendo a sinais relevantes como o ton de voz ou os xestos, e formulando preguntas sobre o que non se comprende ben.

Expresar oralmente vivencias, feitos, sentimentos, ou emocións, e comunicar mensaxes de xeito organizado.

Conecer e reproducir textos de literatura oral, especialmente a popular. Localizar información concreta e realizar inferencias directas na lectura

de textos. Producir e reescribir textos diferentes e diversos con variados obxectivos

comunicativos, seguindo modelos e observando estratexias de planificación, textualización (coidando as normas ortográficas elementais e os aspectos básicos da organización textual) e revisión de escritos. Iniciar o uso do procesador de texto para composicións sinxelas

Ler textos diversos dos traballados e creados na aula, con decodificación e entoación axeitada, coa finalidade de gozar e/ou aprender coa escoita lectora.

Amosar iniciativa e interese pola lectura. Identificar mudanzas que se producen nas palabras, enunciados e textos

facendo substitucións, supresións, cambios de orde e observar as modificacións que se poden dar na compresión e na expresión escrita.

Identificar intuitivamente texto, enunciado, palabra, nome común, nome propio, masculino e feminino, singular e plural en actividades relacionadas coa produción e comprensión de textos.

1.5.6. Lingua extranxeira: inglés

A ensinanza da Lingua estranxeira na etapa de Educación Primaria terá como obxectivo o desenvolvemento das seguintes capacidades:

Escoitar e comprender mensaxes en interaccións verbais variadas, utilizando as informacións transmitidas para a realización de diversas tarefas concretas relacionadas coa experiencia do alumnado.

Expresarse e interactuar oralmente en situacións sinxelas e habituais que tenan un contido e desenvolvemento conecidos, utilizando procedementos verbais e non verbais e adoptando unha actitude respectuosa e de cooperación.

Escribir textos diversos con finalidades variadas sobre temas previamente tratados na aula e coa axuda de modelos.

Ler de xeito comprensivo textos diversos, relacionados coas experiencias e intereses do alumnado, extraendo información xeral e específica de acordo cunha finalidade previa.

Aprender a usar con progresiva autonomía medios variados, incluídas as TIC, para obter información e para comunicarse en lingua estranxeira.

Valorar a lingua estranxeira, e as linguas en xeral, como medio de comunicación e entendemento entre as persoas de procedencias e culturas diversas e como ferramenta de aprendizaxe de distintos contidos.

Manifestar unha actitude receptiva, interesada e de confianza na propia capacidade de aprendizaxe e de uso da lingua estranxeira.

Conecer aspectos doutras culturas que utilizan a lingua estudada e amosar unha actitude de respecto cara ás mesmas.

Utilizar os conecementos e as experiencias previas coas linguas galega e castelá para unha adquisición máis rápida, eficaz e autónoma da lingua estranxeira.

Identificar aspectos fonéticos, de ritmo, de acentuación e de entoación, así como estruturas lingüísticas e aspectos léxicos da lingua estranxeira e usalos como elementos básicos da comunicación.


Valorar a lingua estranxeira como instrumento para comunicarse e para achegarse a nenos e a nenas doutras culturas que tenen formas de vida diferentes da propia e para descubrir algúns aspectos comúns (xogos de sortes, xogos tradicionais e festas...).

Amosar unha actitude positiva cara á aprendizaxe da nova lingua mostrando interese por imitar, escoitar e reproducir rimas, cancións, xogos, elementos repetitivos dos contos e de cancións.

Comprender mensaxes verbais, significativas e contextualizadas coa axuda de elementos lingüísticos e non lingüísticos.

Participar comprensivamente, empregando formas lingüísticas e non lingüísticas, en producións orais moi sinxelas relativas a situacións e a temas de interese para o alumnado: xogos, dramatizacións de contos, instrucións para realizar actividades da aula.

Amosar comprensión, mediante respostas verbais sinxelas e básicas, en situacións de comunicación cotiás (saúdo, despedida, presentación, expresión de estados de ánimo e outros) e iniciarse nas fórmulas orais da expresión cotiá.

Imitar sons, repetir producións orais sinxelas e breves de uso diario na aula e memorizar fórmulas breves e sinxelas de comunicación oral de interese para os nenos e as nenas (xogos de sortes, retrousos de cancións e contos, fórmulas verbais para iniciar unha actividade, lerias, xogos de mans...).

Identificar e interpretar palabras e enunciados curtos contextualizados en situacións de comunicación significativas para os nenos e para as nenas, como mensaxes multimedia, contos, tarxetas de felicitación, anuncios e carteis aprendidos con anterioridade na súa forma oral.

Producir mensaxes significativas sinxelas de xeito guiado en papel ou en formato dixital cunha finalidade comunicativa e con axuda de modelos que previamente fosen aprendidos oralmente.

Utilizar recursos e estratexias moi sinxelos para aprender a aprender, identificando as que son máis apropiadas para o alumnado (axudas xestuais, repetición sonora en voz alta ou de movemento, asociación, emprego de dicionarios visuais, utilización da internet...).

Amosar curiosidade e interese por buscar información a través de diferentes medios sobre a cultura que están a estudar as alumnas e os alumnos (busca de imaxes, xogos, fotografías, personaxes de debuxos animados...) con diversas finalidades (exposición na aula no rexistro de aprendizaxe, clasificación na carpeta de favoritos, utilización como salvapantallas, albums...)

1.5.7 Matemáticas

A ensinanza das Matemáticas na etapa de Educación Primaria terá como obxectivo o desenvolvemento das seguintes capacidades:

Apreciar o papel das matemáticas na vida cotiá, gozar co seu uso e reconecer o valor de actitudes coma a exploración de distintas alternativas, a conveniencia da precisión ou a perseveranza na busca de solucións.

Reconecer situacións do medio habitual do alumnado que requiran, para a súa comprensión ou tratamento, de operacións elementais de cálculo; formulalas mediante formas sinxelas de expresión matemática ou resolvelas empregando os algoritmos correspondentes; valorar o sentido dos resultados, a presentación ordenada e clara e a explicación oral e por escrito dos procesos seguidos.

Empregar o conecemento matemático para comprender, valorar e producir informacións e mensaxes sobre feitos e situacións da vida cotiá e reconecer o seu carácter instrumental para outros campos de conecemento.

Conecer, valorar e adquirir seguridade nas propias habilidades matemáticas para afrontar situacións diversas que permitan gozar dos aspectos creativos, estéticos ou utilitarios e confiar nas súas posibilidades de uso.

Empregar e elaborar instrumentos e estratexias persoais de cálculo mental e de medida, así como procedementos de orientación espacial, en contextos de resolución de problemas, decidindo, en cada caso, as vantaxes do seu uso e valorando a coherencia dos resultados.

Utilizar de forma axeitada as tecnoloxías da información e da comunicación, a biblioteca e calquera outro recurso pertinente do que se dispona, tanto no cálculo como na busca, tratamento e representación de informacións diversas.

Identificar formas xeométricas do contorno natural e cultural, empregando o conecemento dos seus elementos e propiedades para describir a realidade e desenvolver novas posibilidades de acción.

Empregar técnicas elementais de recollida de datos para obter información sobre fenómenos e situacións do contorno do alumnado; representala de xeito gráfico e numérico e formarse un xuízo sobre ela mesma.


Formular problemas sinxelos en que se precise contar, ler, ordenar e escribir números ata o 999. Interpretar a función que tenen os números cando aparecen nun contexto real e usalos de acordo coas súas características..

Avaliarase a capacidade de emitir e de interpretar informacións en situacións cotiás empregando os números. Así mesmo, valorarase o dominio do alumnado sobre o valor de posición que tenen os números e a asociación entre escritura cifrada e o seu nome e viceversa.

Comparar cantidades pequenas (de obxectos, feitos ou situacións familiares), interpretando e expresando os resultados da comparación e redondeando, se a situación o require, ata a decena máis próxima.

Resolver problemas relativos á vida cotiá en que sexa pertinente aplicar operacións de suma e de resta, empregando os algoritmos básicos correspondentes ou outros procedementos de resolución e explicando oralmente o proceso seguido.

Utilizar procedementos diversos e estratexias persoais para realizar, en situacións cotiás e funcionais, cálculos numéricos básicos coas operacións de suma e de resta.

Valorarase a aplicación intuitiva das propiedades das operacións e a capacidade de explicar oralmente os razoamentos e estratexias desenvolvidos.

Utilizar obxectos, instrumentos... do contexto habitual do alumnado para medir obxectos, espazos e tempos coa finalidade de resolver problemas relacionados con tarefas habituais da aula ou con situacións cotiás.

Describir e representar dun xeito elemental a situación dun obxecto do espazo próximo, un desprazamento en relación a si mesma ou a si mesmo e a situación do propio alumnado en relación a obxectos e ás demais persoas da clase usando vocabulario topolóxico elemental.

Utilizar o conecemento das formas rectangulares, triangulares, circulares, cadradas, esféricas e cúbicas para describir e resolver situacións cotiás que as requiran.

Resolver e formular problemas en que intervena a lectura de gráficas sinxelas de situacións familiares, interpretándoas a nivel básico.

Diferenciar situacións da vida cotiá en función de que sexan ou non previsibles os resultados. Manexar termos relacionados co azar como seguro, posible e imposible.

1.6 OBXECTIVOS XERAIS DO 2º CICLO DE PRIMARIA.

Comprender e producir mensaxes orais e escritas en castelán e, no seu caso, en galego, atendendo a diferentes intencións e contextos de comunicación, así como comprender e producir mensaxes orais e escritas sinxelas e contextualizadas nunha lingua estranxeira.

Comunicarse a través dos medios de expresión verbal, corporal, visual, plástica, musical e matemática, desenvolvendo o razoamento lóxico, verbal e matemático, así como a sensibilidade estética, a creatividade e a capacidade para gozar das obras e manifestacións artísticas.

Utilizar na resolución de problemas sinxelos os procedementos oportunos para obter a información pertinente e representala mediante códigos, tendo en conta as condicións necesarias para a súa solución.

Identificar e presentar interrogantes e problemas a partir da experiencia diaria, utilizando tanto os conecementos e os recursos materiais disponibles como a colaboración doutras persoas para resolvelos de forma creativa.

Actuar con autonomía nas actividades habituais e nas relacións de grupo, desenvolvendo as posibilidades de tomar iniciativas e de establecer relacións afectivas.

Colaborar na planificación e realización de actividades en grupo; aceptar as regras e normas que democraticamente se establezan; articular os obxectivos e intereses propios cos dos outros membros do grupo, respectando os puntos de vista distintos, e asumir as responsabilidades que correspondan.

Establecer relacións equilibradas e construtivas coas persoas en situacións sociais conecidas; comportarse de maneira solidaria, reconecendo e valorando criticamente as diferenzas de tipo social e rexeitando calquera discriminación baseada en diferenzas de sexo, clase social, crenzas, raza e outras características individuais e sociais.

Apreciar a importancia dos valores básicos que rexen a vida e a convivencia humanas e obrar de acordo con eles.

Comprender e establecer relacións entre feitos e fenómenos do medio natural e social e contribuír activamente, na medida do posible, á defensa, conservación e mellora do medio.

Conecer o patrimonio cultural, participar na súa conservación e mellora, e respectar a diversidade lingüística e cultural como dereito dos pobos e individuos, desenvolvendo unha actitude de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito.

Conecer e apreciar o propio corpo e contribuír ao seu desenvolvemento, adoptando hábitos de saúde e benestar e valorando as repercusións de determinadas condutas sobre a saúde e a calidade de vida.

1.6.1 OBXECTIVOS XERAIS DA ÁREA DE COÑECEMENTO DO MEDIO PRIMARIA.

Identificar as partes principais do corpo, os órganos, aparatos e sistemas máis importantes e as súas funcións principais.

Desenvolver costumes de alimentación sa e equilibrada, así como hábitos autónomos de hixiene, coidado corporal e saúde.

Reconecer os principais tipos de animais e de plantas citando as súas características máis importantes.

Conecer as características da auga, do aire e do chan, e afondar no concepto de ecosistema (componentes, tipos e relacións entre os seres vivos).

Observar o ceo e os fenómenos atmosféricos máis frecuentes, e a súa aparición nas distintas estacións do ano.

Reconecer os cambios de estado en diferentes substancias e utilizar este conecemento para explicar o ciclo da auga na natureza.

Identificar os principais tipos de paisaxe, reconecer os elementos naturais e humanos máis característicos de cada un de eles, distinguir entre poboamento disperso e concentrado e analizar a relación entre o hábitat e o medio.

Identificar os distintos astros que componen o Sistema Solar e relacionar os movementos da Terra coa sucesión do día e da noite e das estacións do ano.

Adquirir estratexias básicas de observación da localidade, a comarca e de Galicia, distinguindo os elementos sociais e naturais, e reflexionar sobre os datos observados.

Conecer as principais actividades económicas do sector agrario, industrial e de servizos, analizar o seu impacto sobre a paisaxe natural e interpretar mapas económicos.

Identificar as características físicas, económicas, sociais e administrativas de Galicia.

Comprender conceptos básicos como tempo, historia, século, …, diferenciar as épocas máis importantes da historia e distinguir os cambios na sociedade a través da historia.

Desenvolver actitudes de interese polo estudo, a protección e a conservación do patrimonio natural, cultural e artístico.

Participar en actividades de grupo adoptando un comportamento construtivo e de respecto polos demais companeiros e interiorizar as normas de funcionamento democrático no grupo escolar.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN DE COÑECEMENTO DO MEDIO.

Recoller información, seguindo criterios e pautas de observación sistemática, sobre as características observables e regulares dos obxectos, animais e plantas do contorno.

Utilizar as nocións espaciais para situarse a si mesmo, localizar ou describir a situación dos obxectos, representar, mediante planos elementais, espazos próximos á experiencia persoal e reconecer, en planos sinxelos da localidade, lugares e edificios moi destacados.

Conecer como é o seu corpo, como cambia e como debe coidalo, practicando hábitos elementais de alimentación, posturas correctas, hixiene e descanso que favorecen a saúde.

Conecer as características dos seres vivos, as súas necesidades e os seus cambios.

Clasificar os animais aplicando diversos criterios.

Identificar as partes dunha planta e reconecer as diferenzas entre elas.

Conecer as características da auga, do aire e do chan, así como a súa importancia para os seres vivos.

Saber o que é un ecosistema e identificar as súas componentes, distinguindo elementos e formas das paisaxes naturais e transformadas.

Conecer os planetas e demais astros do Sistema Solar, e a súa posición e movemento respecto ao Sol.

Conecer os traballos agrarios, industriais e de servizos que realizan as persoas, establecendo relacións de complementariedade entre os mesmos no conxunto da sociedade.

Distinguir os estados da materia e identificar os seus cambios.

Identificar os continentes e os océanos e localizalos no mapamundi.

Conecer e diferenciar as divisións administrativas do Estado espanol: Comunidade Autónoma, municipio e provincia.

Reconecer e localizar os elementos que configuran a paisaxe da comarca natural e de Galicia (relevo, clima, vexetación, fauna, vías de comunicación e poboación) para usalos como puntos de referencia ao situarse nela ou localizar e situar feitos e acontecementos.

Ordenar temporalmente algúns feitos históricos relevantes e outros feitos referidos á evolución da vida cotiá.

Respectar o patrimonio natural, cultural e artístico, colaborando de forma activa na súa conservación.

Participar en actividades de grupo (familia e escola) respectando as normas de funcionamento, realizando con responsabilidade as tarefas encomendadas e asumindo os dereitos e deberes que lle corresponden como membro do mesmo.

Valorar as tradicións e costumes doutros colectivos.

OBXECTIVOS XERAIS DE LINGUA GALEGA

Valorar e estimar a lingua de Galicia e usala como medio de transmisión en todas situacións da vida cotiá.

Respectar aqueles interlocutores que utilicen unha lingua diferente. Escoitar e comprender mensaxes orais diversas máis amplas e

complexas vinculadas aos seus centros de interese e ás súas experiencias.

Captar o senso xeral de textos orais e escritos diferenciando os datos esenciais dos detalles superfluos.

Aplicar a comprensión de textos orais e escritos a novas situacións de comunicación.

Profundar no desenvolvemento da expresión oral en diferentes situacións de comunicación, producindo textos máis complexos e con vocabulario máis ricos.

Expresar as súas vivencias e experiencias dun xeito creativo a través de textos narrativos e descritivos, empregando procedementos sinxelos que dean cohesión ao texto.

Apreciar a existencia doutras linguas e desenvolver unha actitude positiva cara a elas.

Respectar distintos usos de lingua. Interpretar e producir mensaxes nas que se combinen, ademais dos

recursos expresivos empregados no primeiro ciclo, as imaxes, debuxos, sons… mostrando unha intención creativa.

Afeccionarse á lectura para divertirse e conecer un mundo distinto de aventuras, comparándoo coas súas propias experiencias para poder amplialas.

Ler con fluidez e comprender textos máis extensos e complexos. Descubrir que a lectura é un medio para adquirir información ao mesmo

tempo que serve para perfeccionar e enriquecer a súa lingua. Adquirir autonomía na selección de lecturas e mostrar interese por ir

formando a súa propia biblioteca. Aprender a buscar información para resolver dúbidas en libros de

consulta, da biblioteca, manexar fichas e ficheiros.

Ampliar as posibilidades creativas e expresivas da lingua a partir da creación de textos, para aumentar a sensibilidade estética e formar a súa propia personalidade, tendo como modelos textos literarios ou partindo de textos creados por eles mesmos.

Achegarse á literatura para desenvolver a sensibilidade estética e estimular a imaxinación.

Valorar a lingua oral e escrita como instrumento para conservar de modo estable e permanente a información, así como medio para a revisión e mellora das súas propias producións.

Utilizar progresivamente a linguaxe oral e escrita como instrumento de planificación de actividades de ensinanza-aprendizaxe en todas as áreas.

Reconecer e identificar que determinados usos de lingua, en textos orais e escritos, ofrecen valoracións distintas respecto á relación entre sexos, entre clases sociais e entre razas.

Mostrar unha actitude crítica cara aos usos de lingua que comporten calquera tipo de discriminación.

Buscar expresións alternativas para suplir aqueles termos que comporten calquera tipo de discriminación.

Reconecer e empregar un vocabulario que satisfaga as súas capacidades comunicativas, sendo capaces de clasificalo e relacionalo.

Conecer e analizar os elementos característicos dos medios de comunicación.

Interpretar mensaxes nas que aparecen recursos expresivos non lingüísticos.

Prestar atención ás mensaxes non explícitas dos medios de comunicación.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN DE LINGUA GALEGA

Emplear los conocimientos básicos sobre la lengua para satisfacer las necesidades de expresión.

Participar activamente en los intercambios comunicativos, adecuando la expresión a la intención y al contexto, respetando las normas básicas que regular el intercambio comunicativo y prestando especial atención a los usos discriminatorios del lenguaje.

Identificar los elementos más relevantes de los textos orales, distinguiendo las ideas principales y las secundarias.

Expresar oralmente hechos, sentimientos y experiencias usando formas adecuadas a la intención y al contexto.

Leer correctamente diversos tipos de textos y consolidar la habilidad lectora: lectura mental y reflexiva, pronunciación, entonación y ritmo adecuados, …

Identificar los elementos esenciales de diferentes tipos de textos escritos y analizar los aspectos significativos de cada uno de los tipos, utilizando

distintas técnicas que facilitan la propia actividad: elaboración de esquemas, resúmenes, fichas…

Producir textos escritos atendiendo a diferentes intenciones comunicativas, planificando y revisando los mismos y aplicando las normas básicas de la ortografía castellana.

Realizar textos sencillos combinando elementos lingüísticos y no lingüísticos.

Identificar y distinguir las unidades básicas de la lengua y las principales clases de palabras: sustantivos, adjetivos, artículos, demostrativos, posesivos, pronombres, enlaces y adverbios.

Conocer las formas correspondientes a los diferentes tiempos del modo indicativo de las tres conjugaciones verbales.

Reconocer oraciones y sus partes.

Identificar los diferentes mecanismos que tiene la lengua para formar nuevas palabras.

Localizar y utilizar recursos y fuentes de información para satisfacer necesidades de aprendizaje.

Participar activamente en juegos y actividades colectivas, integrándose en el grupo de companeros.

Reconocer la existencia de diferentes lenguas y respetar la diversidad lingüística.

Mostrar interés por la correcta presentación de los trabajos.

1.6.3 OBXECTIVOS XERAIS DE LINGUA CASTELÁ

Comprender discursos orales y escritos, interpretándolos con una actitud crítica y aplicar la comprensión de los mismos a nuevas situaciones de aprendizaje.

Expresarse oralmente y por escrito de forma coherente, teniendo en cuenta las características de las diferentes situaciones de comunicación y los aspectos normativos de la lengua.

Reconocer y apreciar la unidad y diversidad lingüística de Espana y de la sociedad, valorando su existencia como un hecho cultural enriquecedor.

Utilizar la lengua oral para intercambiar ideas, experiencias y sentimientos, adoptando una actitud respetuosa ante las aportaciones de los otros y atendiendo a las reglas propias del intercambio comunicativo.

Combinar recursos expresivos, lingüísticos y no lingüísticos, para interpretar y producir mensajes con diferentes intenciones comunicativas.

Utilizar la lectura como fuente de placer, de información y de aprendizaje y como medio de perfeccionamiento y enriquecimiento lingüístico y personal.

Explorar las posibilidades expresivas orales y escritas de la lengua para desenvolver la sensibilidad estética, buscando cauces de comunicación creativos en el uso autónomo y personal del lenguaje.

Reflexionar sobre el uso de la lengua, comenzando a establecer relaciones entre los aspectos formales y los contextos e intenciones comunicativas a los que responden, para mejorar las propias producciones.

Reflexionar sobre el uso de la lengua como vehículo de valores y prejuicios clasistas, racistas, sexistas, etc., con el fin de introducir las autocorrecciones pertinentes.

Utilizar la lengua de forma oral y por escrito como instrumento de aprendizaje y planificación de la actividad mediante el recurso a procedimientos (discusión, esquema, guión, resumen, notas) que facilitan la elaboración y anticipación de alternativas de acción, la memorización de informaciones y la recapitulación y revisión del proceso seguido.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN DE LINGUA CASTELÁ

Emplear los conocimientos básicos sobre la lengua para satisfacer las necesidades de expresión.

Participar activamente en los intercambios comunicativos, adecuando la expresión a la intención y al contexto, respetando las normas básicas que regular el intercambio comunicativo y prestando especial atención a los usos discriminatorios del lenguaje.

Identificar los elementos más relevantes de los textos orales, distinguiendo las ideas principales y las secundarias.

Expresar oralmente hechos, sentimientos y experiencias usando formas adecuadas a la intención y al contexto.

Leer correctamente diversos tipos de textos y consolidar la habilidad lectora: lectura mental y reflexiva, pronunciación, entonación y ritmo adecuados, …

Identificar los elementos esenciales de diferentes tipos de textos escritos y analizar los aspectos significativos de cada uno de los tipos, utilizando distintas técnicas que facilitan la propia actividad: elaboración de esquemas, resúmenes, fichas…

Producir textos escritos atendiendo a diferentes intenciones comunicativas, planificando y revisando los mismos y aplicando las normas básicas de la ortografía castellana.

Realizar textos sencillos combinando elementos lingüísticos y no lingüísticos.

Identificar y distinguir las unidades básicas de la lengua y las principales clases de palabras: sustantivos, adjetivos, artículos, demostrativos, posesivos, pronombres, enlaces y adverbios.

Conocer las formas correspondientes a los diferentes tiempos del modo indicativo de las tres conjugaciones verbales.

Reconocer oraciones y sus partes.

Identificar los diferentes mecanismos que tiene la lengua para formar nuevas palabras.

Localizar y utilizar recursos y fuentes de información para satisfacer necesidades de aprendizaje.

Participar activamente en juegos y actividades colectivas, integrándose en el grupo de companeros.

Reconocer la existencia de diferentes lenguas y respetar la diversidad lingüística.

Mostrar interés por la correcta presentación de los trabajos.

1.6.4 OBXECTIVOS XERAIS DE MATEMÁTICAS

Utilizar o conecemento matemático para interpretar, valorar e producir informacións e mensaxes sobre fenómenos conecidos.

Reconecer situacións do seu medio habitual nas que existan problemas onde para o tratamento se requiran operacións elementais de cálculo, formulalos mediante formas sinxelas de expresión matemática e resolvelos utilizando os algoritmos correspondentes.

Utilizar instrumentos sinxelos de cálculo e medida decidindo, en cada caso, sobre a posible pertinencia e vantaxes que implica o seu uso e sometendo os resultados a unha revisión sistemática.

Elaborar e utilizar estratexias persoais de estimación, cálculo mental e orientación espacial para a resolución de problemas sinxelos, modificándoas se fora necesario.

Identificar formas xeométricas no seu contorno inmediato, utilizando o conecemento dos seus elementos e propiedades para incrementar a súa comprensión e desenvolver novas posibilidades de acción nese contorno.

Utilizar técnicas elementais de recollida de datos para obter información sobre fenómenos e situacións do seu contorno; representala de forma gráfica e numérica e formarse un xuízo sobre a mesma.

Apreciar o papel das matemáticas na vida cotiá, gozar co seu estudo e reconecer o valor de actitudes como a exploración de distintas alternativas, a conveniencia da precisión ou a perseveranza na procura de solucións.

Identificar na vida real situacións e problemas susceptibles de seren analizados coa axuda de códigos e sistemas de numeración, utilizando as propiedades e características destes para lograr unha mellor comprensión e resolución deses problemas.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN DE MATEMÁTICAS

Ler e escribir números naturais ata de seis cifras, interpretando o valor posicional de cada unha delas.

Ler e escribir números ordinais, números romanos e números decimais.

Resolver problemas sinxelos relacionados co contorno aplicando as operacións de cálculo (suma, resta, multiplicación e división), utilizando estratexias persoais de resolución.

Realizar cálculos sinxelos mentalmente e efectuar comprobacións coa calculadora.

Realizar estimacións e medicións elixindo, entre as unidades (lonxitude, masa, capacidade e tempo) e os instrumentos de medida máis usuais, os que se axusten mellor á magnitude que queremos medir.

Reconecer as moedas e billetes de curso legal e resolver problemas con eles.

Identificar tipos de rectas e ángulos.

Reconecer e clasificar os polígonos e identificar neles os lados, os vértices, os ángulos e as diagonais.

Reconecer, clasificar e identificar os principais elementos dos prismas, pirámides e corpos redondos.

Trazar circunferencias, eixes de simetría e figuras simétricas respecto a un eixe.

Realizar e interpretar representacións espaciais, itinerarios, bosquexos, planos, etc., tomando como referencia as posicións doutros elementos.

Recoller datos sobre feitos e obxectos da vida cotiá utilizando técnicas sinxelas de reconto, ordenar estes datos atendendo a un criterio de clasificación e expresar de forma gráfica.

Interpretar e representar nunha cuadrícula movementos e coordenadas de puntos e de casas.

Interpretar e representar datos en gráficos de barras, de puntos, lineais e pictogramas.

Incorporar aos hábitos de traballo os modos propios da actividade matemática, tales como a expresión ordenada e clara dos traballos, a curiosidade por conecer relacións, a colaboración cos demais e o reconecemento da utilidade das matemáticas.

1.6.5 OBXECTIVOS XERAIS DE LINGUA EXTRANXEIRA

Comprender a información global de textos sinxelos referentes a situacións conecidas.

Utilizara lingua estranxeira de forma oral para comunicarse cos companeiros e profesor/a nas actividades habituais da clase e en situacións creadas para este fin, respectando as distintas aportacións.

Producir textos escritos moi sinxelos sobre temas familiares, mostrando interese por conecer as regras básicas do código escrito.

Ler de forma comprensiva textos curtos e sinxelos, xa traballados de forma oral e relacionados cos seus ámbitos de interese e experiencia.

Reconecer e desenvolver as capacidades persoais para aprender e utilizar a lingua estranxeira como vehículo de comunicación.

Comprender algunhas conversas lingüísticas ou non lingüísticas, para interpretar a mensaxe transmitida.

Reconecer a importancia dos recursos utilizados na aprendizaxe doutras linguas, para a súa aplicación na aprendizaxe da lingua estranxeira.

Establece-las relacións entre significado, pronunciación e representación gráfica do vocabulario estudiado e utiliza-lo en frases sinxelas, co ritmo e entoación adecuados.

Encomezar-la reflexión sobre o uso dos recursos non lingüísticos como vehículo de comunicación na lingua estranxeira.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN LINGUA EXTRANXEIRA

Comprender o esencial da lingua que se emprega nas actividades da aula e seguir as instruccións dadas no desenvolvemento da clase.Amosar interese polo uso da nova lingua, valorando a importancia da cooperación na clase.Parcicipar en diálogos sinxelos, xogos e cancións, respectando as regras de comunicación.Producir textos sinxelos nos que os alumnos empreguen as regras básicas do código escrito.Comprender globalmente un texto oral que contenía palabras e frases conecidas en situacións contextualizadas.Empregar de forma habitual as convencións propias da comunicación (saúdos, despedidas, presentacións, felicitacións, etc...) axeitadas á situación.Recitar contos e rimas e participar en diálogos sinxelos coa pronuncia e entonación axeitadas.Valorar as estratexias de aprendizaxe (uso do diccionario, caderno de clase) para incorporalas ó seu traballo cotiá.

1.6.7 OBXECTIVOS XERAIS DE EDUCACIÓN ARTÍSTICA

Comprender mensaxes visuais emitidas a través de carteis, diapositivas, sinais de tráfico, televisión, etc.

Reconecer nas imaxes as formas, as cores, as texturas, etc., e clasificar as principais características dos elementos e obxectos do medio conecido.

Explorar a través dos sentidos e en contextos lúdicos os elementos da linguaxe plástica e visual (traballos expresivos con linas, distinción de diferentes tipos de texturas, manipulación de formas, realización de mesturas e combinacións de cores).

Utilizar as técnicas de pintura, debuxo e modelado para estudar e analizar de forma adecuada elementos do contorno próximo.

Desenvolver as destrezas necesarias para o adecuado control do xesto gráfico amplo e controlado para expresar con fluidez e precisión os

aspectos da realidade ou da imaxinación que se queren comunicar a través das producións artísticas.

Desenvolver de forma intuitiva o concepto de organización da composición plástica.

Experimentar técnicas plásticas cada vez máis complexas e desenvolver a seguridade no propio traballo e a curiosidade por conecer novas formas de expresión.

Reconecer e codificar os sons e ritmos e seleccionar en cada caso os sons adecuados para levar a cabo as propias experiencias musicais e representar a través do corpo aspectos musicais como forma, velocidade, ritmo incluíndo ademais a interpretación de formas polifónicas.

Conecer notacións musicais convencionais e non convencionais necesarias para comprender e interpretar esquemas rítmicos e melodías sinxelas.

Mellorar a expresión vocal mediante o traballo con onomatopeas, textos recitados ou cantados, imitacións melódicas...

Aplicar as técnicas básicas relacionadas coa música e a expresión a través do propio corpo para estudar e representar adecuadamente os elementos do contorno inmediato.

Iniciarse no uso de técnicas audiovisuais básicas e no manexo dos aparellos relacionados con elas.

Aprender cancións, xogos infantís e populares e danzas libres da propia comunidade e doutros países.

Observar elementos dramáticos (xestos, posturas, accións…) no contorno para obter unha comprensión cada vez máis completa das mensaxes que transmiten.

Analizar os componentes das historias para dramatizar diferenciando personaxes principais e secundarios, e secuencia de accións e situacións que se integran nela.

Observar de forma sistemática as manifestacións artísticas e os seus elementos máis significativos no contorno para conseguir progresivamente unha percepción sensible da realidade.

Explorar formas cada vez máis complexas para a representación dramática, plástica e musical dunha idea, obxecto ou situación.

Aceptar e respectar os diferentes puntos de vista dos integrantes do grupo e desenvolver actitudes de non discriminación cara aos demais.

Desenvolver hábitos adecuados de traballo e de manexo dos instrumentos.

Realizar producións plásticas, musicais e dramáticas que tenan como base as tradicións populares do contorno próximo.

Crear progresivamente unha imaxe positiva de si mesmo e aceptar as propias posibilidades e limitacións e desenvolver as actitudes de respecto cara ás producións dos seus companeiros e cara ao patrimonio cultural do contorno.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN EDUCACIÓN ARTÍSTICA

Identificar características plásticas e visuais observables en elementos naturais e en manifestacións artísticas presentes no contorno:

Cor (identificación de cores e formación de cores secundarias). Formas naturais e artificiais. Texturas e características que se aprecian a través do sentido do tacto

(como a temperatura). Medida e proporción. Características de sons (intensidade, altura, timbre e duración).

Realizar producións plásticas bidimensionais e tridimensionais nas que se consideren aspectos como: estruturación e organización do espazo, realización de bosquexos, distribución das formas e posicións dos elementos.

Utilizar os elementos gráfico-plásticos para representar o contorno e dotar ás propias composicións de maior expresividade: linas, planos, puntos e manchas.

Establecer relacións de semellanza e diferenza entre as obras e elementos do contorno coas propias producións.

Manipular instrumentos (tesoiras, pinceis, ceras, punzóns, etc.) adoptando hábitos de utilización adecuada para transformar materiais diversos (papel, teas, las, material de desfeito, etc.) e incorporalos ás producións plásticas e gráficas de forma persoal e creativa.

Representar elementos e obxectos do contorno intentando manter as relacións de proporción, situación, entoación e nocións básicas de volume: figura humana en diferentes posicións, figuras de animais coas súas características esenciais, plantas do contorno e obxectos cotiáns.

Identificar distintos parámetros do son musical de forma illada e en interrelación:

Calidade: timbre, duración, intensidade e altura. Ritmo, melodía e forma. Familias de instrumentos que integran unha composición. Texturas.

Cantar con boa emisión vocal cantos ao unísono e primeiras formas de polifonía: ostinato e canon.

Realizar exercicios de lectura e escritura musical sobre pentagramas e ritmogramas, utilizando os conceptos: figuras musicais (corchea, branca e negra), compás e silencio.

Interpretar melodías sinxelas con instrumentos e realizar orquestracións sinxelas en pequenos grupos ou co grupo da clase.

Desprazarse, seguindo un ritmo marcado, coordinando os movementos propios cos dos companeiros e tendo en conta a posición dos obxectos.

Coordinar a acción propia coa doutros para improvisar personaxes e historias sinxelas, utilizando o corpo, o movemento e os obxectos do contorno.

Construír e utilizar nas propias producións (individuais e colectivas) algúns recursos dramáticos e expresivos básicos (monicreques, teatro de sombras, etc.) incorporando á produción artística as posibilidades descubertas en materiais, obxectos e instrumentos presentes no medio, para obter un produto persoal.

Participar de forma desinhibida na realización de actividades artísticas e lúdicas colectivas, proponendo os temas, respectando as normas establecidas polo grupo, realizando as tarefas encomendadas e buscando solucións persoais.

1.6.8 OBXECTIVOS XERAIS DE EDUCACIÓN FÍSICA

Aceptar as diferenzas do propio corpo en relación co dos demais.

Desenvolver a autoestima.

Interiorización da lateralidade.

Desenvolver o sentido do equilibrio.

Progresar na adaptación, control e adecuación do movemento ás circunstancias e condicións da actividade.

Reconecer a cantidade de recursos expresivos que posúe o corpo.

Reconecer o xogo como medio de goce e emprego do tempo libre.

Tomar conciencia da mobilidade da columna e da independencia dos segmentos corporais.

Reconecer a esquerda e a dereita dos demais.

Diferenciar os estados de contracción-descontracción para lograr unha maior relaxación.

Experimentar situacións de equilibrio e desequilibrio diminuíndo a base de sustentación e a súa estabilidade e elevando o centro de gravidade.

Reproducir estruturas rítmicas conecidas, corporalmente ou con instrumentos.

Utilizar formas de desprazamento non habituais.

Adecuar os movementos á distancia, sentido e velocidade dos desprazamentos dos demais.

Elaborar novos esquemas motores (rodar, agatunar, transportar).

Explorar e experimentar os recursos expresivos do corpo.

Coordinar o movemento propio co dos demais, en danzas e bailes sinxelos por parellas.

Valorar e aceptar o propio corpo.

Preocuparse por que as manifestacións corporais non resulten discriminativas ou estereotipadas.

Respectar as regras dos xogos.

Aceptar os outros, con independencia das súas características persoais ou sociais.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN EDUCACIÓN FÍSICA

Utilizar as nocións topolóxicas para orientarse no espazo con relación á posición dos outros e dos obxectos.

Reproducir estruturas rítmicas conecidas mediante o movemento corporal ou con instrumentos.

Saltar coordinadamente batendo cunha ou ambas as pernas en función das características da acción que se vai realizar.

Lanzar cunha man un obxecto conecido componendo un xesto coordinado (adiantar a perna contraria ao brazo de lanzar).

Incrementar globalmente as capacidades físicas básicas de acordo co momento de desenvolvemento motor achegándose aos valores formais do grupo de idade no contorno de referencia.

Representar, mediante escenificacións ou imitacións, personaxes, obxectos e accións cotiás utilizando o corpo e o movemento como medios de expresión.

Participar nas actividades físicas axustando a súa actuación ao conecemento das propias posibilidades e limitacións corporais e de movemento.

Respectar as normas establecidas nos xogos reconecendo a súa necesidade para unha correcta organización e desenvolvemento dos mesmos.

1.7 OBXECTIVOS XERAIS DO 3º CICLO DE PRIMARIA.

Comprender e producir mensaxes orais e escritos segundo as súas necesidades e intereses, respectando e valorando as normas das diferentes linguas.

Comunicar as súas opinións e sentimentos e desenvolver o pensamento lóxico, a sensibilidade estética, a capacidade creativa valorando criticamente as propias e alleas.

Utilizar os conecementos adquiridos para formular e solucionar problemas sinxelos, tendo en conta as condicións necesarias para a súa realización.

Identificar e presentar interrogantes e problemas a partir da súa experiencia diaria e manifestar interese e curiosidade por comprender o mundo que lle rodea.

Actuar e desenvolverse con autonomía nas actividades cotiás e cívicas nos grupos sociais ós que pertence (familia, colexio, localidade, comunidade autónoma e estado) conecendo as súas posibilidades.

Colaborar na planificación e realización de actividades de grupo, acepta-las normas e regras democraticamente se establezan, respectando puntos de vista distintos e asumindo as responsabilidades que lles correspondan.

Establecer relacións equilibradas e constructivas coas persoas, valorando as diferencias de tipo social, rexeitar a discriminación cara a actitudes de solidariedade, respeto e tolerancia.

Reconecer e analizar aspectos da situación medio ambiental na súa localidade, CCAA, Estado... determinante na calidade de vida das persoas, contribuíndo a súa defensa, conservación e mellora.

Conece-los exemplos mais representativos do patrimonio cultural da CCAA e do Estado axudando a súa conservación.

Conecer o funcionamento do seu propio corpo e practicar o exercicio físico e os hábitos fundamentais de hixiene, alimentación, rexeitando as prácticas non saudables.

Valorar por igual as diversas tarefas manuais, intelectuais e artísticas.

1.7.1 OBXECTIVOS XERAIS DE MATEMÁTICAS

Utilizar as distintas linguaxes matemáticas para interpretar, valorar e ordenar números naturais e decimais realizando operacións combinadas.

Identificar e resolver situacións problemáticas da vida real, que requiran para a súa solución varias operacións, utilizando técnicas elementais e estratexias persoais.

Identificar as unidades de medida máis adecuadas para medir distintas lonxitudes, capacidades, masas e superficies.

Reconecer a unidade de medida mais axeitada para medir determinado obxecto e resolver distintas operacións con estas medidas.

Distinguir os distintos elementos e figuras xeométricas. Resolver problemas do contorno utilizando perímetros e áreas. Utilizar técnicas elementais de recollida de datos para obter información

sobre fenómenos e situacións determinadas, facendo representacións gráficas e numéricas.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN DE MATEMÁTICAS DO 3º CICLO.

Ler, escribir e ordenar números naturais e decimais, interpretando o valor de cada cifra e realizar operacións sinxelas con estes números.

Resolver problemas sinxelos do seu contorno aplicando as catro operacións, combinando os números naturais, decimais, fraccións e potencias.

Reconecer os múltiplos e submúltiplos das medidas de lonxitude, capacidade e masa.

Escoller entre as unidades e instrumentos de medida mais usuais e axeitadas, para resolver correctamente as distintas operacións.

Conecer as distintas figuras xeométricas e as súas características, utilizando o debuxo para a mellor comprensión.

Resolver problemas utilizando perímetros e áreas estudiadas. Facer distintos tipos de gráficos e interpretalos.

1.7.2 OBXECTIVOS DE LINGUA E LITERATURA (GALEGA e CASTELÁ)

Valorar e apreciar a diversidade lingüística de Espana, valorando positivamente a súa existencia como un feito cultural enriquecedor.

Comprender discursos orais e escritos, relacionándoos coas propias ideas e experiencias, interpretándoos e valorándoas con actitude crítica.

Expresarse oralmente e por escrito dun xeito correcto, coherente e creativo respectando as normas básicas da lingua.

Presentar os traballos escritos con orde e claridade. Ampliar o vocabulario por medio de familias de palabras, sinónimos,

antónimos, etc.. Analizar morfoloxicamente e sintacticamente a oración. Habituarse á lectura con finalidades diversas, valorandoa como fonte de

lecer, aventura, ocio, diversión, información, aprendizaxe e como destreza básica para o enriquecemento da propia lingua e da cultura persoal.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN DE LINGUA e LITERATURA (GALEGA E CASTELÁ)

Conecer as distintas linguas que se falan en Espana. Chegar a conece-lo sentido de textos orais mediante a composición das

ideas expresadas e das relacións que se establecen entre elas. Ler diversos textos con fluidez empregando a pronunciación, entoación e

ritmo adecuado. Elaborar diversos textos escritos empregando os signos de puntuación axeitados.

Valoración da presentación do traballo. Escribir familias de palabras tendo en conta os sinónimos, antónimos,

etc.. Dadas diversas oracións, separar suxeito e predicado e distingui-las

diversas clases de palabras que as componen. Ler obras de diversos autores respectando as normas de utilización dos

libros, expresando por escrito pequenas creacións propias.

1.7.3 OBXECTIVOS XERAIS DE COÑECEMENTO DO MEDIO

Comportarse de acordo cos hábitos de saúde e coidado corporal que se derivan do corpo humano e das súas posibilidades e limitacións, mostrando unha actitude de aceptación e respeto polas diferencias individuais. (idade, sexo, etc...).

Participar nas actividades grupais adoptando un comportamento constructivo, responsable e solidario, valorando as aportacións propias e alleas, en función dos obxectivos comúns e respectando os principios básicos do funcionamento democrático.

Analizar algunhas manifestacións de intervención humana en el medio, valorar criticamente a necesidade e alcance das mesmas e adoptar na vida cotiá un comportamento acorde coa postura de defensa e recuperación do equilibrio ecolóxico.

Conecer o patrimonio natural, cultural, histórico artístico galego e das outras Comunidades e utiliza-los conecementos adquiridos, para comprende-la súa situación cultural e o funcionamento da nosa sociedade.

Identificar, presentar e resolver problemas sinxelos relacionados cos elementos do seu contorno natural e social utilizando estratexias básicas para obter, procesar e tratar a información necesaria.

Fomentar a comprensión do presente descubrindo a importancia do pasado, interpretando feitos, establecendo relacións e entendendo os cambios.

Observar e estudiar diapositiva e aparatos cunha finalidade previamente establecida, utilizando o seu conecemento das propiedades elementais dalgúns materiais, sustancias e obxectos.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN DE COÑECEMENTO DO MEDIO

Identificar as repercusións sobre a saúde de algúns hábitos de alimentación, hixiene e descanso, e localizar os principais órganos implicados na realización das funcións vitais do corpo humano.

Participar en actividades de grupo (familia e escola)respectando as normas de funcionamento,realizando con responsabilidade as tarefas encomendadas e asumindo os dereitos.

Para mellor conservación do medio, identificar, comparar e clasifica-los principais animais e plantas do seu contorno, aplicando o conecemento que ten da súa morfoloxía, alimentación, desprazamentos e reproducción.

Utiliza-lo seu conecemento dos elementos característicos (paisaxe, actividades humanas, poboación) das distintas rexións espanolas para establecer semellanzas e diferencias entre elas e valora-la diversidade e riqueza do conxunto do pais.

Obter información concreta e relevante sobre os feitos ou fenómenos previamente delimitados a partir da consulta de documentos diversos (imaxines, planos, mapas, textos descriptivos e táboas estatísticas sinxelas).

Ordenar temporalmente algúns feitos históricos relevantes, e outros feitos referidos a evolución da vivenda ,o traballo,o transporte e os medios de comunicación, utilizando para isto nocións básicas de sucesión, duración e simultaneidade (antes de, despois de, ó mesmo tempo que, mentres..).

Conecer dispositivos e aparatos elementais de uso corrente.

1.7.4 OBXECTIVOS XERAIS DE LINGUA EXTRANXEIRA

Producir fonemas e textos orais breves, valorando a comunicación e tendo unha actitude aberta ás regras distintas ás da lingua materna.

Ler comprensivamente textos curtos que tenan relación cos seus intereses e reconecendo as estructuras estudiadas.

Comprender e utilizar a expresión lingüísticas por escrito habituais dos falantes en lingua extranxeira relacionándoas co seu entorno social e familiar.

Utilizar as experiencias da aprendizaxe para desenvolver outras extratexias, de xeito que axuden á nova lingua.

Reconecer as variacións da entoación, ritmo das frases e diálogos en narracións sinxelas.

Habituarse a utilizar recursos non lingüísticos (xestos, posturas, debuxos, etc... para facerse entender.

Valorar a importancia da comunicación entre falantes de diversas linguas e mostrar un interese polas características propias da realidade cultural.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN DE LINGUA EXTRANXEIRA DO 3º CICLO.

Reconecer e reproducir fonemas característicos da lingua estranxeira, atomismo, ritmo e entoación.

Participar en situacións simuladas que xa foron traballadas en clase, utilizando con propiedade as formas de relación social.

Sacar o sentido xeral dalgunhas informacións en textos sinxelos referidos a cousas familiares.

Ler con axuda libros curtos, que tenan apoio visual redundante e logo mostra-la comprensión alcanzada.

Redactar textos escritos comprensibles, breves e adaptados as características da situación e a intención comunicativa.

Reconecer algúns trazos socio-culturais característicos das comunidades de falantes da lingua estranxeira que aparecen implícitas nas estructuras traballadas na clase.

1.7.5 OBXECTIVOS XERAIS DA EDUCACIÓN FISICA NA PRIMARIA

Conecer e valorar o seu corpo e a actividade física empregando esta para organizar o tempo libre e como medio de exploración e goce das súas posibilidades motrices en relación cos demais e como recurso cara o tempo libre.

Utilizaras súas capacidades físicas básicas e destrezas motirces e o seu conecemento da estructura e funcionamento do corpo para a actividade física e para adaptar o movemento as circunstancias e condicións de cada situación.

Resolver problemas que esixan o dominio de patróns motrices básicos adecuándose os estímulos perceptivos e seleccionando os movementos, previa valoración das súas posibilidades.

Adoptar hábitos de: hixiene, alimentación, de posturas e de exercicio físico que favorezan a saúde.

Utilizar os recursos especificos do corpo e do movemento para comunicar sensacións, estados de ánimo e comprender mensaxes sinxelos.

Regular e dosificar o seu esforzo chegando a un nivel de autoesixencia dacordo cas súas posibilidades.

Canalizar a necesidade de actividade física participando en diversos tipos de xogos aceptando as normas e evitando comportamentos agresivos, actitudes de rivalidade e discriminación por características persoais, sexuais e sociais.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN E. FÍSICAASPECTOS A TER EN CONTA NAS DECISIÓNS DE AVALIACIÓN.

Actividades no ximnasio, no polideportivo, patio, nas saídas, aula ,etc.. Actividades propostas nos distintos espacios. Situacions e momentos non programados que aparecen

espontaneamente. Situacións significativas: competicións internas, externas (outros

colexios

A valoración farase a partir dos datos obtidos cos que queremos avaliar. As modificacións do axuste faranse sobre os elementos que consideremos necesarios. A información utilizarase dacordo co destinatario que a reciba: alumnos/as, familia, profesorado...

1.7.6 OBXECTIVOS XERAIS DE EDUCACIÓN ARTÍSTICA

Ó finalizar o terceiro Ciclo de Educación Primaria, preténdese que o alumnado acade os seguintes obxectivos:

Obxectivo para a etapa

Comprender as posibilidades do son, da imaxe, do xesto e do movemento como elementos de representación, e utilizalos para expresar ideas, sentimentos e vivencias de forma persoal e autónoma en situacións de comunicación e de xogo.

Obxectivos terceiro ciclo

Utilizar distintos instrumentos musicais comúns para realizar acompanamentos sinxelos de cancións e melodías.

Analizar imaxes en función dos sentimentos que transmiten: alegría, tristeza, tranquilidade, irritación, etc.

Interiorizar secuencias rítmicas sinxelas. Expresar con xestos e movementos ideas e sentimentos. Ter confianza nas propias realizacións artísticas e gozar co proceso

creativo.


Aplicar os seus coñecementos artísticos á observación das características máis significativas das situacións e dos obxectos da realidade cotiá, intentando seleccionar aquelas que considere máis útiles e adecuadas para o desenvolvemento das actividades artísticas e expresivas.

Obxectivos para o terceiro ciclo

Describir as calidades (tamano, forma, color, peso, textura, etc.) de materiais e obxectos manipulables presentes no contorno, como resultado dunha exploración multisensorial e lúdica.

Seleccionar aquelas características que se consideren máis útiles e adecuadas para o desenvolvemento das actividades artísticas expresivas.

Aplicar os conecementos sobre as características visuais, plásticas e de relación espacial de situacións e obxectos do contorno, para mellorar a actividade expresiva e de comunicación icónica.


Utilizar o coñecemento dos elementos plásticos, musicais e dramáticos básicos na análise de producións artísticas e manifestacións culturais propias e alleas e na elaboración de producións propias, planificando os procesos de acordo cos seus contidos e coas finalidades que se pretende conseguir.


Realizar composicións gráficas cunha elaboración que contribúa a mellorar a psicomotricidade fina.

Crear e representar a través da materia. Confeccionar instrumentos musicais sinxelos utilizando diversos

materiais do contorno. Componer e interpretar unha canción sinxela. Crear e poner en escena un conto sinxelo.


Expresarse e comunicarse con mensaxes diversas, utilizando para isto os códigos e formas básicas das distintas linguaxes artísticas, así como as súas técnicas específicas.

Obxectivos para o terceiro ciclo Planificar e desenvolver plasticamente unha obra grupal dunha situación

vivida. Poner música a un conto inventado polo grupo de clase e escenificalo. Interpretar mensaxes e ideas musicais dun modo estético. Escenificar a través da mímica feitos ou situacións recentes.


Realizar, de forma cooperativa, producións artísticas que suponan a asunción de papeis diferenciados e complementarios na elaboración dun produto final.

Obxectivos para o terceiro ciclo Realizar producións artísticas colectivas máis complexas que no ciclo

anterior cooperando na elaboración dun único produto final. Valorar e respectar as contribucións dos demais na produción dunha

obra artística común. Representar en grupo diferentes roles e situacións da vida cotiá e do

mundo da fantasía mediante o xogo colectivo, utilizando os recursos expresivos do corpo.


Explorar materiais e instrumentos diversos (plásticos, musicais e dramáticos) para coñecer as súas propiedades e posibilidades de utilización con fins expresivos, comunicativos e lúdicos.

Obxectivos para o terceiro ciclo Explorar e utilizar materiais plásticos diversos con precisión. Conecer as propiedades dalgúns materiais comúns e as súas

posibilidades de utilización frecuente con fins comunicativos, lúdicos e creativos.

Iniciarse no manexo da frauta doce. Acompanar unha melodía con diferentes instrumentos de percusión.


Utilizar a voz e o propio corpo como instrumentos de comunicación e representación plástica, musical e dramática, e contribuír con isto ao equilibrio afectivo e á relación cos outros.

Obxectivos para o terceiro ciclo Memorizar un repertorio de cancións e dramatizacións, adecuadas ás

súas capacidades, que lle permita relacionarse cos demais. Interpretar cancións e melodías ao unísono, prestando atención ao

carácter, a expresión, a dición e a dinámica. Familiarizarse coa propia voz e o propio corpo como punto de partida da

consolidación da autoimaxe, xermolo da autoestima persoal, e da imaxe e estima dos demais.

Realizar plasticamente unha obra na que participen todos os integrantes da clase.


Coñecer os medios de comunicación nos que operan a imaxe e o son e os contextos nos que se desenvolven, sendo capaz de apreciar criticamente os elementos de interese expresivo e estético.

Obxectivos para o terceiro ciclo Reproducir algunhas das imaxes e sons dos diferentes medios de

comunicación do contorno, apreciando as súas calidades e limitacións. Clasificar as imaxes e sons do contorno, segundo sexan do seu agrado

ou desagrado, explicando a súa elección. Desenvolver progresivamente a capacidade crítica respecto da

expresión e estética dos medios de comunicación que utilizan a imaxe e o son.


Comprender e usar os elementos da notación musical como medio de representación, expresión e coñecemento de ideas musicais, tanto propias coma alleas.

Obxectivos para o terceiro ciclo Progresar na aprendizaxe da lecto-escritura da linguaxe musical, con

grafía tanto convencional como non convencional. Distinguir os instrumentos musicais por familias e utilizar algúns deles

para realizar acompanamentos de cancións e melodías. Interiorizar secuencias rítmicas cada vez máis complexas. Apreciar o valor comunicador da linguaxe musical.


Potenciar a experimentación, a libre expresión e a orixinalidade como medio para conseguir o desenvolvemento das capacidades creativas e artísticas.


Expresarse libre e orixinalmente nas manifestacións artísticas creativas.


Ter confianza nas elaboracións artísticas propias, gozar coa súa realización e apreciar a súa contribución ao goce e ao benestar persoal.

Obxectivos para o terceiro ciclo Expresar libremente as ideas e os sentimentos a través da elaboración

de obras artísticas creativas. Mostrar confianza nas propias capacidades creativas.


Coñecer e respectar as principais manifestacións artísticas do contorno e da súa comunidade, así como os elementos máis destacados do patrimonio cultural, desenvolvendo criterios propios de avaliación.

Obxectivos para o Terceiro Ciclo

Gozar das obras de arte que ofrece o contorno e a comunidade. Conecer os elementos máis destacados do patrimonio cultural. Conecer os costumes populares a través das cancións e danzas

tradicionais. Desenvolver a sensibilidade e o gusto por todo o belo e creativo.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN

Xulgarase se o alumnado:

Utiliza a súa actividade gráfica para representar en imaxes as súas vivencias e experiencias persoais.

Representa imaxes da realidade cotiá e do contorno, seleccionando as técnicas máis apropiadas e os materiais adecuados.

Comunícase mediante signos e símbolos visuais pertencentes á linguaxe icónica.

Intervén e coopera en traballos de creación artística, bidimensional e tridimensional, organizando e coidando o material utilizado.

Explora as calidades dos materiais (plásticos, metálicos, téxtiles e de refugallo) e as súas posibilidades expresivas.

Participa en diferentes formas de representación da imaxe e intervén na análise formal que transmiten os medios de comunicación.

Mostra interese pola calidade na execución das súas creacións e goza coa súa realización, explicando as súas intencións expresivas.

Conserva e respecta o medio ambiente e as formas artísticas do contorno.

Mantén unha escoita atenta, activa e concentrada. Expresa sensibilidade musical. Sincroniza rítmico-motrizmente o corpo ao pulso, ao acento e a

diferentes compases e ritmos, temas, frases melódicas e formas musicais, así como ao carácter destas.

Intégrase no grupo no canto colectivo e mostra disponibilidade, cooperación e percepción crítica.

Segue e respecta as indicacións xestuais da persoa que asume a dirección en actividades colectivas.

Reconece e valora o progreso experimentado nas destrezas rítmico-motrices a través das actividades de expresión corporal, movemento rítmico e danza.

Manifesta discriminación auditiva no reconecemento e repetición de melodías e diferentes voces, falando ou cantando.

Discrimina temas e frases melódicas, así como a estrutura formal e a significa instrumentalmente.

Realiza improvisacións espontáneas e pequenas creacións propias. Integra os conecementos, previamente adquiridos na linguaxe musical,

nas linguaxes de improvisación. Utiliza distintos aspectos expresivos da canción (intensidade, tempo,

carácter, etcétera) para comunicar sentimentos e sensacións. Expresa mediante o corpo, os instrumentos ou graficamente aos

aspectos melódicos ou formais. Describe con palabras os estados anímicos e emocionais

experimentados despois dunha actividade musical ou dramática.Acompana rítmica ou melodicamente, de forma individual ou colectiva, sinxelas cancións e danzas.

Mostra destreza e coordinación nos exercicios rítmico-instrumentais. Manifesta destreza e interese na construción de sinxelos instrumentos. Manifesta destreza, esforzo individual e progreso na aprendizaxe dun

instrumento melódico. Utiliza as posibilidades do xesto e movemento corporal para

comunicarse.

Realiza exercicios de lectura, escritura e ditados musicais. Manexa con soltura as distancias sonoras. Utiliza o metrónomo e o diapasón. Conece e utiliza algunhas cancións e danzas tradicionais da zona para

acompanar aos seus xogos e momentos de ocio individuais e colectivos. Manifesta curiosidade por conecer outras manifestacións musicais

populares de culturas distintas da propia. Mostra naturalidade e espontaneidade na aprendizaxe dos diferentes

ritmos e danzas.

INTRODUCIÓN XERAL Á PROGRAMACIÓN DE RELIXIÓN E MORAL CATÓLICA

ÍNDICE

INTRODUCCIÓN XERAL Á PROGRAMACIÓNEDUCACIÓN INFANTILEDUCACIÓN PRIMARIA: CURSOS LOMCEEDUCACIÓN PRIMARIA. CURSOS LOE

Índice

1. Concreción do Currículo da área de Relixión Católica:

1.1. Achegas da área ás Competencias Básicas

1.2. Área de Relixión Católica 3 anos

— Obxectivos

— Criterios de avaliación

— Contidos

1. 3. Área de Relixión Católica 4 anos

— Obxectivos


— Contidos


— Obxectivos


— Contidos

1.5. Ensinanzas transversais

2. Procedementos e instrumentos de avaliación

3. Metodoloxía

4. Organización de espazos e tempo

5. Materiais e recursos didácticos

6. Atención á diversidade

7. Medidas para estimular o uso do TIC

8. Valoración do axuste entre a Programación Didáctica e os resultados

1. Concreción do Currículo da área de Relixión Católica

1.1. Achegas da área ás Competencias Básicas

A acción educativa en Educación Infantil vén determinada por unhas finalidades educativas que prepararán os alumnos e alumnas para a adquisición das Competencias Básicas na etapa de Educación Primaria.

Competencia en comunicación lingüística:

• Comprender a información visual de escenas ilustradas sobre a vida de Xesús e dos cristiáns.

• Comprender o contido dun relato bíblico contado.

• Expresar de forma clara e coherente feitos da vida de Xesús e da vida dos cristiáns.

• Interpretar a mensaxe de Xesús.

• Achegarse á linguaxe simbólica relixiosa propia da súa idade.

• Achegarse á linguaxe litúrxica.

• Recitar e memorizar oracións e cancións de contido relixioso.

• Relatar vivencias persoais.

• Ter unha actitude favorable á expresión das propias emocións.

• Utilizar o diálogo para a resolución de conflitos.

Competencia no coñecemento e na interacción co mundo físico:

• Adquirir hábitos para coidar o corpo.

• Valorar positivamente as diferenzas na aparencia física das persoas.

• Valorar, admirar e coidar a natureza como creación de Deus.

• Fomentar o coidado do medio natural.

• Fomentar o uso responsable dos recursos naturais.

• Situarse no tempo respecto dos días festivos.

• Identificar elementos relixiosos do contorno inmediato.

• Identificar manifestacións artísticas propias da Relixión Católica.

Competencia social e cidadá:

• Aprender a mellorar as súas relacións.

• Participar e colaborar na vida familiar con actitudes de servizo.

• Aceptar as normas que rexen os xogos.

83

• Participar na vida escolar.

• Achegarse ao valor do perdón como expresión do amor de Deus.

• Desenvolver valores de solidariedade e cooperación.

• Achegarse ao valor da misericordia, da xustiza e do servizo.

Competencia cultural e artística:

• Comprender e representar imaxes con distintos materiais plásticos.

• Expresar ideas e sentimentos de forma creativa.

• Utilizar o corpo como elemento expresivo na súa apertura á transcendencia.

• Utilizar os sentidos na observación de obras de arte cristiás.

• Coñecer e valorar algúns exemplos da presenza do feito relixioso do seu contorno na súa expresión artística.

• Interpretar cancións e representacións dramáticas de contido relixioso.

• Amosar interese por coñecer tradicións relixiosas.

• Apreciar o valor cultural da literatura a través da escoita e da comprensión de relatos bíblicos.

Autonomía e iniciativa persoal:

• Valorar o seu corpo e as súas posibilidades.

• Iniciarse na formación dunha personalidade baseada en valores evanxélicos.

• Elixir de forma autónoma actitudes evanxélicas fronte ás situacións conflitivas.

• Colaborar cos demais para a consecución de obxectivos comúns.

Competencia matemática:

• Situarse no tempo respecto dos días festivos e ao ciclo litúrxico.

• Utilizar cuantificadores temporais no referente á vida dos cristiáns.

Tratamento da información e competencia dixital:

• Amosar interese pola linguaxe audiovisual.

• Buscar e utilizar información en distintos soportes.

• Utilizar as tecnoloxías da información como transmisoras de coñecemento.

Programación Xeral Anual. Curso 2014/2015CEIP SAN XOÁN. Becerreá (Lugo)

84

Competencia para aprender a aprender:

• Utilizar a observación.

• Ilusionarse por ir descubrindo a mensaxe de Xesús.

• Asumir actitudes propias de cristiáns.


Obxectivos

• Expresar sentimentos e emocións.

• Desenvolver valores e actitudes de respecto e alegría.

• Sentirse membro da familia.

• Ser conscientes dos coidados que recibimos das persoas que nos queren.

• Agradecer o coidado, a protección e a educación que se recibe da familia.

• Respectar e coidar os amigos e compañeiros de clase.

• Respectar as persoas e os elementos do propio contorno, coidalos e preocuparse deles.

• Respectar os animais, coidalos e preocuparse deles.

• Preparar unha festa de despedida.

• Descubrir que Deus é Pai Creador.

• Coñecer os relatos bíblicos da Anunciación a María e do nacemento de Xesús.

• Valorar que Xesús actúa como Bo Pastor.

• Recoñecer que Xesús é amigo de todos e nos quere.

• Coñecer o relato bíblico da Última Cea.

• Recoñecer a Virxe María na arte.

• Lembrar momentos da vida de María.

• Valorar e describir elementos relixiosos cristiáns: a Biblia.

• Familiarizarse co símbolo cristián do pan.

• Comparar a propia casa coa de Xesús.

• Descubrir a igrexa como lugar de xuntanza dos amigos de Xesús.


Tal e como indica o currículo oficial: Os criterios na Educación Infantil pretenden ser para o mestre/a de Relixión algúns indicadores na avaliación continua e observación dos nenos para


85

poder reconducir a súa propia aprendizaxe. Coñecer o neno e axudarlle no seu crecemento é o criterio esencial. Calquera avaliación que se pretenda nesta etapa deberá realizarse globalmente coas mutuas observacións e informacións dos restantes ámbitos de experiencia.

• Identificar algúns referentes relixiosos do seu contorno: o Neno Xesús, imaxes da Virxe María.

• Usar algunhas das palabras con sentido relixioso máis usuais no seu vocabulario: Xesús, María, Nadal, igrexa.

• Amosar unha actitude de respecto cara a símbolos e edificios relixiosos, como a cruz e a igrexa.

• Recoñecer cando obra de forma correcta na escola e na casa, e amosarse contento.

Contidos

CONCEPTOS

O relato bíblico da Creación.

Deus é Pai e coida dos seus fillos e fillas.

A Virxe María, a Nai de Xesús.

Os principais personaxes relacionados co nacemento de Xesús.

A manifestación do amor cristián: repartir alegría e felicidade a quen nos rodea.

As relacións cos demais.

Os membros da familia e as actividades diarias.

O relato bíblico de Xesús cos mestres da lei.

O relato bíblico da ovella perdida.

Xesús coida das persoas e preocúpase por elas.

Os sentimentos de alegría e de unidade familiar nas celebracións.

O pan e o viño como símbolos que fan presente a Xesús.

Xesús é a luz do mundo e todos podemos ser luz cando amamos e compartimos.

Os bos amigos.

O relato bíblico de Xesús e os nenos.

As calidades das nais e das persoas que nos coidan.

A Virxe María na arte.

María na vida de Xesús.

A igrexa como casa de Xesús.

Os amigos de Xesús xúntanse na igrexa todos os domingos.


86

PROCEDEMENTOS

Colaboración e respecto no coidado e usos da natureza.

Expresión de agradecemento á familia.

Colaboración e respecto no coidado dos animais.

Expresión de sentimentos polas vacacións e polo fin do curso.

VALORES

O comportamento na escola: escoitar os demais e coidar o material da clase.

Gratitude e admiración pola Creación.

Valoración da saúde como agasallo de Deus.

O perdón aos amigos é motivo de alegría.

Todos podemos ser amigos de Xesús.

Admiración e respecto polos pais e por outras persoas que nos coidan.


Obxectivos

• Aprender a amar os demais como Deus nos ama.

• Respectar as diferenzas.

• Comportarse como bos compañeiros.

• Valorar a necesidade de coidar a Creación.

• Descubrir a variedade de paisaxes do mundo que Deus nos regalou.

• Aprender a coidar a Creación.

• Diferenciar entre luz e escuridade.

• Preparar a celebración do Nadal.

• Descubrir que actitudes nos achegan á mensaxe do Nadal.

• Descubrir formas de colaboración familiar.

• Amosar gratitude polo corpo que Deus nos regalou.

• Valorar o coidado da familia.

• Valorar a actitude de Xesús de responder ás nosas necesidades.

• Recoñecer a importancia de colaborar na aula.

• Aprender a coidar das persoas do contorno.


87

• Aprender a xogar en equipo.

• Recoñecer as festas familiares, cristiás e populares.

• Coñecer que Xesús morreu e resucitou por nós.

• Descubrir o símbolo da cruz.

• Valorar as calidades propias e as dos demais.

• Recoñecer as celebracións como momentos de xuntanza e de alegría.

• Identificar a igrexa como lugar de celebración.

• Coñecer como a familia nos axuda a medrar e a aprender a ser maiores.

• Familiarizarse coa devoción á Virxe María.

• Coñecer a alegría do perdón.

• Aprender a pedir perdón e a perdoar aos demais, como ensina Xesús.

• Preparar a despedida do curso e o inicio das vacacións.


Tal como indica o currículo oficial: os criterios na Educación Infantil pretenden ser para o mestre/a de Relixión algúns indicadores na avaliación continua e observación dos nenos para poder reconducir a súa propia aprendizaxe. Coñecer o neno e axudarlle no seu crecemento é o criterio esencial. Calquera avaliación que se pretenda nesta etapa deberá realizarse globalmente coas mutuas observacións e informacións dos restantes ámbitos de experiencia.

• Recoñecer e identificar algúns referentes relixiosos do seu contorno: a Biblia, o belén, a cruz, imaxes de María, as igrexas.

• Usar algunhas das palabras con sentido relixioso máis usuais no seu vocabulario: Deus, Xesús, María, Nadal, Pascua, igrexa.

• Amosar unha actitude de respecto cara a símbolos e edificios relixiosos, como a Biblia, a cruz, a igrexa e as imaxes de María.

• Respectar as normas de convivencia e amosarse contento por saber comportarse como un bo compañeiro ou compañeira.

• Descubrir valores cristiáns que facilitan a convivencia, como o compartir, o respecto e o perdón.

Contidos

CONCEPTOS

O comportamento cos amigos: o respecto.

O relato bíblico de Noé.

A Creación, obra e agasallo de Deus Pai aos seus fillos.


88

O relato bíblico do nacemento de Xesús.

A estrela de Belén, Xesús é Luz.

A celebración do Nadal.

O relato bíblico da multiplicación dos pans e dos peixes.

O relato bíblico do bo samaritano.

Os amigos de Xesús.

A celebración das festas.

O relato bíblico da entrada de Xesús en Xerusalén.

O Domingo de Ramos.

A auga como símbolo de nova vida e da resurrección de Xesús.

As celebracións, momentos de xuntanza e alegría.

O relato bíblico do gran de mostaza.

A igrexa, lugar de xuntanza e celebración dos amigos de Xesús.

A beleza e a diversidade das igrexas.

María, Nai de Xesús e Nai de todos.

As ofrendas á Nai de Deus.

PROCEDEMENTOS

Discriminación entre actitudes respectuosas coa Creación e actitudes que a prexudican.

Identificación do símbolo da cruz.

Discriminación dos sentimentos relacionados co perdón.

Xestos de perdón e reconciliación.

Xestos de alegría e de tristeza.

VALORES

Valoración das diferenzas entre os compañeiros como riqueza.

Respecto cara ás normas de convivencia.

Actitudes propias da mensaxe do Nadal.

Valoración do propio corpo e da familia.

Actitude de compartir con xenerosidade.

A colaboración e o respecto na aula.

María ensina a dicir “si” a Deus.


89


Obxectivos

• Valorar e respectar os compañeiros rexeitando actitudes de discriminación.

• Descubrir a importancia das relacións de amizade.

• Desenvolver valores e actitudes evanxélicos.

• Valorar a Creación como obra de Deus.

• Aprender a tomar decisións altruístas.

• Identificar a Biblia.

• Dar grazas a Deus pola obra creada.

• Respectar e apreciar as celebracións tradicionais do Nadal.

• Identificar a coroa de Advento como obxecto simbólico.

• Amosar interese por ter actitudes baseadas no amor.

• Valorar e agradecer a Deus por darnos unha familia que nos coida.

• Agradecer a Deus o propio crecemento.

• Valorar e agradecer a Xesús a súa capacidade de coidar das persoas.

• Desenvolver a confianza na familia, a reconciliación e o perdón.

• Descubrir a oración como diálogo con Deus.

• Descubrir a Deus como Pai Bo.

• Identificar manifestacións culturais da fe cristiá.

• Coñecer o relato bíblico: a Última Cea e o lavatorio de pés.

• Descubrir o valor cristián de coidar dos demais.

• Valorar o domingo como día de festa para os amigos de Xesús.

• Coñecer que os cristiáns forman a gran familia dos amigos de Xesús.

• Descubrir e valorar a misión da Igrexa.

• Apreciar e agradecer as mostras de amor recibidas da persoa que nos coida e nos quere.

• Descubrir como María acompaña a Xesús nos principais momentos da súa vida.

• Valorar e admirar a entrega e a valentía de todos os santos da Igrexa.

• Valorar as manifestacións artísticas relixiosas.



90

Tal como indica o currículo oficial: os criterios na Educación Infantil pretenden ser para o mestre/a de Relixión algúns indicadores na avaliación continua e observación dos nenos para poder reconducir a súa propia aprendizaxe. Coñecer o neno e axudarlle no seu crecemento é o criterio esencial. Calquera avaliación que se pretenda nesta etapa deberá realizarse globalmente coas mutuas observacións e informacións dos restantes ámbitos de experiencia.

• Recoñecer e identificar algúns referentes relixiosos do seu contorno: a Biblia, a coroa de Advento, o belén, a cruz, imaxes de María, as igrexas, as procesións de Semana Santa, o pan e o viño da Eucaristía e as imaxes de santos.

• Usar algunhas das palabras con sentido relixioso máis usuais no seu vocabulario: Deus Pai, Creación, Creador, Advento, Xesús, María, Noiteboa, belén, Nadal, Semana Santa, procesións, Última Cea, resurrección, Pascua, igrexa, cristiáns, santos, oración.

• Amosar unha actitude de respecto cara a signos, símbolos e edificios relixiosos, como a Biblia, a cruz, a igrexa, o pan e o viño da Eucaristía, o altar, o sagrario e as imaxes da igrexa.

• Coñecer que para o cristiáns Deus é un Pai bo que ama a todos, que Xesús é o seu Fillo que naceu en Belén e que María é a súa nai.

• Respectar as normas de convivencia e amosarse contento por esforzarse para comportarse ben na clase e na casa.

• Descubrir valores cristiáns que facilitan a convivencia, como a gratitude, a atención ás necesidades dos demais, a xenerosidade, o respecto polas diferenzas, o perdón e a reconciliación.

Contidos

CONCEPTOS

O relato bíblico da Creación.

A colaboración das persoas na obra creadora de Deus.

Festas e tradicións do Nadal: a Noiteboa e o belén.

O Advento: a preparación do Nadal.

Relatos bíblicos de Nadal.

A mensaxe do Nadal, presenza do amor de Deus.

Relato bíblico sobre a infancia de Xesús.

Relato bíblico da curación dun paralítico.

Os amigos de Xesús falan con El.

O Noso pai.

Relato bíblico do pai bo e o fillo estragador.

Manifestacións cristiás propias de Semana Santa: as procesións.

Relatos bíblicos sobre a Última Cea, a morte e a resurrección de Xesús.


91

Simboloxía do gran que morre e dá unha nova vida.

O domingo, o día de festa cristiá.

Escenas da vida de María e Xesús.

María como Nai dos cristiáns.

A oración da Avemaría.

Mostras de cariño e amor.

Os santos como modelo de vida cristiá.

San Martiño de Porres.

Análise de manifestacións artísticas relixiosas.

PROCEDEMENTOS

Expresión da gratitude.

Mostras de gratitude cara á nai ou a persoa que nos coida e protexe.

Participación alegre e responsable nas festas.

VALORES

O respecto, a valoración e a aceptación dos demais.

A resolución de conflitos: pedir perdón.

Os valores evanxélicos: compartir.

Admiración e coidado do libro sagrado da Biblia.

Coidado do corpo como regalo de Deus.

Actitude de axuda e colaboración ante as necesidades dos demais.

Actitudes que achegan a Deus: o perdón.

Actitudes que causan alegría ou tristeza.

Respecto e aprecio polos cristiáns, amigos de Xesús.

Respecto e admiración polo labor que leva a cabo a Igrexa.

1.5. Ensinanzas transversais

Na materia de Relixión Católica incorporáronse para cada ensinanza transversal os seguintes elementos educativos:

Educación moral e cívica

• O comportamento na escola: escoitar os demais e coidar o material de clase.


92

• Expresión de agradecemento á familia.

• Todos podemos ser amigos de Xesús.

• Admiración e respecto polos pais e por outras persoas que nos coidan.

• O comportamento cos amigos: o respecto.

• Respecto cara ás normas de convivencia.

• A colaboración e o respecto na aula.

• As festas e celebracións, momentos de xuntanza e alegría.

• Expresión da gratitude.

• Actitude de axuda e colaboración ante as necesidades dos demais.

• Respecto e aprecio polos cristiáns, amigos de Xesús.

• Respecto e admiración polo labor que leva a cabo a Igrexa.

• Participación alegre e responsable na festa de fin de curso.

Educación para a paz

• A manifestación do amor cristián: repartir alegría e felicidade a quen nos rodea.

• Perdoar os amigos é motivo de alegría.

• A resolución de conflitos: pedir perdón.

• Reflexión sobre os sentimentos relacionados co perdón.

• Actitudes que achegan a Deus: o perdón.

• Actitudes que causan alegría ou tristeza.

Educación para a saúde e a calidade de vida

• Valoración da saúde como regalo de Deus.

• Importancia dun contorno adecuado para medrar e facerse maior.

• Coidado do corpo como regalo de Deus.

Educación sexual

• Expresión de sentimentos e emocións.

• Mostras de cariño e amor.

• Recoñecemento dos coidados que necesitan todos os nenos e nenas.

Educación para a igualdade de oportunidades entre os sexos

• Valoración das diferenzas entre os compañeiros como riqueza.

• O respecto, a valoración e a aceptación dos demais.

• Gratitude cara á nai ou a persoa que nos coida e protexe.

Educación ambiental


93

• Colaboración e respecto no coidado e usos da natureza.

• Colaboración e respecto no coidado dos animais.

• Discriminación entre actitudes respectuosas coa Creación e actitudes que a prexudican.

• A colaboración das persoas na obra creadora de Deus.

Educación do consumidor

• Os valores evanxélicos: compartir.

• Actitude de compartir con xenerosidade.

Educación viaria

• Coñecemento e respecto polas normas viarias ao pasear pola rúa, ir en coche ou autobús.

Educación para o lecer

• Coñecemento e respecto polas celebracións relixiosas.

• Actitude de respecto e xenerosidade nas actividades de lecer.

2. Procedementos e instrumentos de avaliación

En Educación Infantil a avaliación forma parte do proceso educativo, sendo unha práctica habitual e permanente que permite obter datos relevantes para a toma de decisións na mellora dos procesos de ensinanza e aprendizaxe, tanto individuais como colectivos.

Ten como finalidade identificar as aprendizaxes adquiridas, así como determinar o grao de consecución dos obxectivos previstos e o ritmo e características da evolución de cada neno ou nena, tomando como referencia os criterios de avaliación da área.

A avaliación será global, continua e formativa. O carácter global da avaliación permite coñecer o desenvolvemento de todas as dimensións da personalidade e valorar o conxunto de capacidades recollidas nos obxectivos xerais da etapa e da área. É continua, ao considerarse un elemento inseparable do proceso educativo. É formativa, reguladora e orientadora do proceso educativo, ao proporcionar unha información constante que permitirá mellorar tanto os procesos como os resultados da intervención educativa.

A avaliación na Educación Infantil debe vincularse ao desenvolvemento do proceso de ensinanza e aprendizaxe. Nesta etapa debe servir para detectar, analizar e valorar os procesos de desenvolvemento dos alumnos así como as súas aprendizaxes, sempre en función das características individuais de cada un. A avaliación permítenos axustar a práctica educativa ás necesidades de cada un dos alumnos/as.

Proponse realizar a avaliación en tres momentos diferentes:

• Avaliación inicial: valoración do grao de madureza e dos coñecementos en relación á área de Relixión Católica do neno ou da nena ao comezo de curso.

• Avaliación continua: permite recoller todos os avances e progresos dos diferentes ámbitos de experiencia.


94

• Avaliación final: informar os progresos alcanzados polo neno/a.

Os instrumentos para a observación e a avaliación que se ofrecen desde a área de Relixión Católica son:

— Avaliación inicial:

• Observación e valoración dalgúns aspectos do desenvolvemento e dos coñecementos previos do neno ou da nena durante as primeiras sesións do curso.

— Avaliación continua:

• Pauta de observación do proceso de aprendizaxe da contidos da área por parte de cada un dos alumnos e alumnas.

— Avaliación final:

• Valoración da adquisición dos obxectivos curriculares coa axuda dos traballos realizados e as observacións anotadas durante todo o curso.

3. Metodoloxía

A metodoloxía reflicte o conxunto de decisións que informan e definen a práctica educativa. A elaboración das propostas pedagóxicas desta etapa atenderá a diversidade dos nenos e nenas, teranse en conta os diferentes ritmos de aprendizaxe, atenderase ao desenvolvemento da autonomía dos nenos e nenas e fomentarase o traballo en equipo.

Principios metodolóxicos

A práctica educativa en Educación Infantil permite diferentes enfoques metodolóxicos, con todo é conveniente considerar algunhas ideas fundamentais que deben sustentar a acción didáctica. Estes principios ofrécense como referentes para orientar a práctica docente na Educación Infantil:

• Enfoque globalizador. Este enfoque permite que os nenos e nenas aborden as experiencias de aprendizaxe de forma global, poñendo en xogo de forma interrelacionada mecanismos afectivo, intelectuais e expresivos.

• Aprendizaxe significativa. Aprender de forma significativa e con sentido require establecer numerosas relacións entre o que xa se coñece e o que se debe aprender, e ten como consecuencia a integración dos coñecementos, o que permitirá aplicar o aprendido nunha situación a outras situacións e contextos.

• Atención á diversidade. Atender á diversidade supón recoñecer que cada neno ou nena é unha persoa única e irrepetible, coa súa propia historia, afectos, motivacións, necesidades, intereses, estilo cognitivo etc. Polo que a práctica educativa deberá ser aberta, diversa e flexible para poder adaptarse aos nenos e nenas respectando as diferenzas persoais.

• O xogo. O xogo é un dos principais recursos metodolóxicos desta etapa. A través dos xogos (motores, de imitación, de representación, expresivos, simbólicos…) nenas e nenos aproxímanse ao coñecemento do medio que os rodea, ao pensamento e ás emocións propias e dos demais.


95

• O papel activo do alumnado. A actividade infantil é un requisito indispensable para o desenvolvemento e a aprendizaxe. Os nenos e nenas destas idades deben aprender facendo, nun proceso que require observación, manipulación, experimentación e reflexión.

• O contexto. Á hora de planificar as prácticas educativas hai que ter en conta que non todos os contextos presentan as mesmas características e potencialidade educativa. Os elementos físicos (materiais, espazo, tempo), culturais (hábitos, normas, valores) e afectivo-sociais (relacións entre nenos, familias, outros adultos) poden permitir ou inhibir o desenvolvemento das capacidades dos nenos e nenas.

• Os espazos. Todos os espazos da escola deben considerarse potencialmente educativos en tanto que son escenarios de acción-interacción-comunicación. A súa organización debe orientarse cara á satisfacción das necesidades e atender os intereses das persoas que nel conviven: de movemento, afecto, xogo, exploración, comunicación, relación, descanso, aprendizaxe compartida, comunicación etc.

• Os materiais. A selección de materiais diversos debe favorecer o descubrimento, permitir a observación, a simbolización e a representación. Poden considerarse materiais educativos aqueles elementos e obxectos de calquera orde cos que os nenos e as nenas interactúan e xeran aprendizaxes.

• O tempo. O tempo debe ser entendido, nesta etapa, como instrumento ou ferramenta útil para a organización da vida escolar pero tamén como elemento que contribúe ao proceso de construción persoal dos nenos e das nenas. Debe organizarse de maneira flexible e natural para que sexa posible non só a actividade senón tamén o contacto persoal, a participación, a reflexión e o debate.

Orientacións metodolóxicas da área de Relixión Católica

Os materiais da área de Relixión Católica acompañan aos nenos e nenas no seu proceso de desenvolvemento, consolidando e ampliando os logros alcanzados; inícianos nas distintas formas de comunicación e expresión e no recoñecemento dun contorno social e natural; axúdanlles a elaborar unha imaxe positiva e equilibrada de si mesmos; e, a adquirir uns hábitos básicos de convivencia e de comportamento autónomo.

As propostas pedagóxicas e actividades educativas respectan as características propias do crecemento e a aprendizaxe dos nenos e nenas. .A nosa metodoloxía vai orientada a que os nenos de tres a seis anos partan da súa propia experiencia para achegarse ao feito relixioso e á mensaxe cristiá e logren así integralos no seu universo persoal e expresalos creativamente.

Empregaremos para elo:

Fichas para o traballo dos distintos contidos e demais elementos da programación

Elementos audiovisuais: cortos de video, cancións…

Xogos cooperativos…

Elementos narrativos. Contos, biblia

Materiais para desenvolver actividades plásticas e visuais …


96

Organización de espazos e tempo

Trátase de explicitar, como na proposta, en que espazos se van desenvolver as aprendizaxes e o tempo aproximado para as sesións e a diversidade de propostas establecidas.

Primeiro trimestre UD. 1-3

Segundo trimestre UD. 4-6

Terceiro trimestre UD. 7-9

Espazos Tempo aproximado: 5-6 sesións por UD

• Clase: Actividades, expresión oral…

• Patio, aula de psicomotricidade ou de plástica: xogos, danzas, traballos manuais…

• Varios (casa, biblioteca…): Buscar fotos, contos ou obxectos…

• Motivación e activación de coñecementos previos: 1 sesión.

• Desenvolvemento dos contidos e actividades: 3-4 sesións.

• Actividades de dimensión espiritual: 1 sesión.

Os contidos, especialmente os conceptos, dividiranse de xeito equitativo e proporcional, en función do tempo o longo das 9 U.D. do curso.

5. Materiais e recursos didácticos

Para contribuír á construción de aprendizaxes significativas e relevantes é importante a selección e organización de recursos didácticos e materiais. Para a creación e desenvolvemento dos materiais de soporte da área de Relixión Católica para as idades de tres a seis anos tivéronse en conta estes criterios:

• Deben apoiar a actividade infantil promovendo a investigación, a indagación, a exploración etc.

• Deben ser polivalentes, permitindo realizar diferentes accións, usos e experiencias.

• Teñen que ser variados e orientados ao desenvolvemento de todos os ámbitos: motor, sensorial, cognitivo, lingüístico, afectivo, social e espiritual.

Para levar a cabo a acción educativa na aula, a área de Relixión Católica ofrece os seguintes materiais para os tres cursos do 2.º ciclo de Educación Infantil:

Materiais para o alumno:


97

FICHAS, MURAIS, CADROS SINÓPTICOS, PEGATINAS, CONTOS, BIBLIA, LÁMINAS, QUEBRACABEZAS, MONECOS… COROA DE ADVENTO, FIGURAS DE NACEMENTO…

6. Atención á diversidade

Toda intervención educativa debe contemplar como principio a diversidade do alumnado adaptando a práctica educativa ás características persoais, necesidades, intereses e estilo cognitivo dos nenos e nenas, dada a importancia que nestas idades adquiren o ritmo e o proceso de maduración.

Co obxectivo de responder as necesidades educativas de cada neno e nena e á consecución, por parte de todos eles, dos obxectivos da etapa, sen que supoñan, en ningún caso, unha discriminación que lles impida alcanzar estas metas, é necesario que os centros educativos adopten medidas de atención á diversidade.

Desde a área de Relixión Católica como medida para atender á diversidade propóñense unhas actividades complementarias que están desenvolvidas no Libro Guía e permitenlles aos mestres e mestras atender a demanda daqueles grupos de alumnos que necesiten máis estimulo e desexen levar a cabo máis cantidade de actividades, diversificando desta maneira o tipo de actividades á marxe das fichas de traballo.

7. Medidas para estimular o uso das TIC

A linguaxe audiovisual e as tecnoloxías da información e a comunicación están cada vez máis presentes na vida dos nenos e nenas de Educación Infantil, por iso, é importante telas en conta como recurso na acción didáctica. O seu uso e aplicación debe estar adaptado á idade dos nenos, ademais de requirir dun tratamento educativo que os inicie na comprensión das mensaxes audiovisuais.

Na aula de Educación Infantil o uso das TIC na acción educativa favorece:

A estimulación da creatividade.

A experimentación e manipulación.

O respecto do ritmo de aprendizaxe dos alumnos.

O traballo en grupo favorecendo a socialización.

A curiosidade e espírito de investigación.

As diferentes medidas para estimular o uso das tecnoloxías da información e da comunicación que propoñemos son:

A familiarización co ordenador ou con outras máquinas, periféricos e programas.

O coñecemento das posibilidades de acceso, lectura, observación da información.

O uso de opcións sinxelas de programas de debuxo.


98

A formación de criterio para elixir o programa ou ferramenta axeitados a unha finalidade.

O uso das TIC para intercambiar información e interactuar con persoas ou grupos.

O uso das TIC como ferramenta para a aprendizaxe de contidos curriculares (arquivos audio-vídeo, xogos de asociación…)

A colección, clasificación e ordenación de información.

A valoración das diferentes necesidades dos nenos.

A adecuación dun espazo na aula ou no centro para as actividades que requiran o uso das TIC.


99

A iniciación no uso de instrumentos tecnolóxicos como ordenador, cámaro ou reprodutores de son e imáxeO progresivo achegamento a diferentes producción auidovisuais desde una perspectiva crítica coa súa estética e co seu contido Valoración do axuste entre a Programación Didáctica e os resultados

Adecuación programación didáctica/docente Resultados Proposta de mellora

Preparación clase

Coherencia programación/clase

Distribución temporal adecuada

Adecuación desenvolvemento clase-grupo

Metodoloxía adecuada

Centros de interese

Tratamento globalizado

Motivación

Avaliación

Información

Validez instrumentos

Avaliación continua

Información

Medidas de atención á diversidade


100

RELIXIÓN E MORAL CATÓLICA. EDUCACIÓN PRIMARIA

CURSOS LOMCE1º, 3º E 5º

Introdución

A formación relixiosa e moral católica conta cunha longa tradición no sistema educativo español e, respondendo a razóns profundas da institución escolar e a dereitos humanos recoñecidos pola Constitución española, está garantida polo Acordo subscrito entre o Estado español e a Santa Sé sobre Ensino e Asuntos Culturais, asinado o 3 de xaneiro de 1979, no cal establécense os principios que fan posible as garantías constitucionais. A Lei Orgánica de Mellora da Calidade da Educación, confire ao ensino das relixións o tratamento académico, en Educación Primaria, Secundaria e Bachillerato, que lles corresponde pola súa importancia para o logro da educación integral do alumno, conforme ao previsto na Constitución Española (art. 27.2 e 3) e nos acordos subscritos polo Estado español. A Disposición Adicional Segunda responde ao dereito dos pais á formación relixiosa e moral dos seus fillos, segundo as súas conviccións, establecendo que a relixión católica incluirase como área ou materia nos niveis educativos que corresponda, que será de oferta obligatoria para os centros e de carácter voluntario para os alumnos. O currículo do ensino da relixión católica constitúe unha síntese básica e global da mensaxe cristiá, adecuada á idade do alumno, ás esixencias epistemológicas da materia, ás expresións culturais da contorna e ás demandas didácticas do sistema educativo. Enmárcase nun contexto histórico e social, inclúe parte do gran acervo cultural e artístico que emana da fe católica e doutras confesións, e posibilita a análise comparada dos contidos en diálogo coa cultura do noso tempo. A síntese da mensaxe cristiá, que se presenta no currículo, fundamenta e motiva os valores e actitudes básicos e favorece os hábitos de comportamento. Con todo, preténdese que o alumno adquira as competencias adecuadas á súa idade e no tempo de cada etapa. Non podería existir unha formación integral e, xa que logo, unha educación de calidade, si non se desenvolvesen todas as capacidades inherentes ao ser humano, entre as cales atópase constitutivamente a capacidade transcendente. Esta capacidade básica do individuo, adquire o seu auténtico cumprimento na procura do sentido último da vida. Enraizada no máis profundo do ser, o alumno vai descubríndoa -tendo en conta os niveis de aprendizaxe propios de cada idade- nos símbolos e signos da súa contorna, no progreso e humanización do propio ser humano, na linguaxe narrativo da Biblia, nos modelos cristiáns de identificación e, particularmente, na persoa de Jesucristo e a súa presenza na comunidade cristiá.

Contribución do área de relixión católica ao desenvolvemento das competencias básicas

O ensino relixioso católica como materia integrada no currículo do alumno contribúe tamén, de xeito importante, á maioría das competencias básicas do currículo. Con todo, esta contribución non obsta para que a área de relixión e moral católica concrete e especifique as súas propias competencias. A relixión e moral católica aporta á competencia cultural e artística, unha valoración crítica da


101

cultura á luz do evangelio, motivando ao mesmo tempo o aprecio da propia cultura e estímaa adecuada doutras tradicións culturais e relixiosas. A cultura e a historia europea occidental, e a propia historia e cultura española, non poden ser comprendidas e asumidas si prescíndese do feito relixioso presente sempre na historia cultural dos pobos. Con relación á competencia social e cívica, o ensino relixioso católica aporta a fundamentación e jerarquización dos valores e virtudes que contribúen a educar a dimensión moral e social da personalidade do alumno, en orde a facer posible a maduración na corresponsabilidad, o exercicio da solidariedade, da liberdade, da xustiza e da caridade. Todo iso, como expresión coherente do coñecemento de Deus revelado en Jesucristo. Iso conlleva mellorar as relacións interpersonales baseadas en principios e valores que emanan da persoa de Cristo e axuda, en consecuencia, a afrontar as situacións de conflito mediante o diálogo, o perdón e a misericordia, valores genuinamente cristiáns. No máis profundo do ser cristián xorde o gran valor da fraternidad universal. Por iso é polo que as mínimas esixencias éticas de convivencia, participación, respecto á diversidad sexan consecuencias da fe cristiá. O ensino relixioso católica aporta elementos básicos en canto ao logro da competencia en comunicación lingüística pois se serve da linguaxe académica, das linguaxes que conforman a cultura que se transmite no área de relixión, así como das linguaxes do propio ensino relixioso. O diálogo da fe coa cultura contribúe á competencia en comunicación lingüística, na medida en que esixe ejercitarse en escóitaa da palabra de Deus, nos diversos modos de comunicación que a acción de Deus sobre o home utilizou. A súa revelación é rica en distintas linguaxes. Así, a linguaxe bíblica e a súa riqueza de expresión e simboloxía, a linguaxe doctrinal e a súa precisión conceptual, analítica e argumental, a linguaxe litúrgico e a súa proximidade á linguaxe dos símbolos do pobo cristián, a linguaxe, en fin, testimonial que fai posible a transmisión vital do coñecido. A competencia para a autonomía e iniciativa persoal non poderá realizarse no alumno si non comeza xa a adiestrarse no coñecemento de si mesmo, no seu ser máis profundo, nas súas potencialidades, na súa dignidade e no seu sentido. A formación relixiosa católica aporta a devandita competencia unha cosmovisión que dá sentido á vida e, xa que logo, ao sentido da cultura e da identidade mesma da persoa humana. Unha cosmovisión que fai posible a formación integral do alumno fronte a visións parciais e determinantes da liberdade propia. En síntese, o ensino relixioso católica non se reduce a un ensino de valores; diríxese á persoa concreta nas súas raíces, nas súas posibilidades humanas e, sobre todo, diríxese ao ser humano na súa finalidade trascendente. Todo iso conlleva o ofrecimiento do Evangelio de salvación de Jesucristo, para que, unha vez coñecido, xurda a humanidade nova feita de homes novos conforme ao designio de Deus. O ensino relixioso contribúe positivamente ao desenvolvemento da competencia de aprender a aprender no estudo e reflexión da Mensaxe cristiá facilitando o impulso do traballo en equipo polo seu intrínseco sentido comunitario, propoñendo non só unha proposta consensuada de valores e actitudes, senón un marco de referencia aceptado voluntariamente segundo as súas conviccións, que ha de ser crisol na procura da verdade e do ben. As competencias específicas no área de relixión e moral católica O ensino relixioso católica se estrutura a partir de catro dimensións que fundamentan as competencias específicas do ensino relixioso católica: A dimensión cultural e histórica, a dimensión humanizadora, a dimensión ético-moral e a dimensión epistemológica. Estas dimensións aportan, á súa vez, elementos con referencia ás competencias básicas, xa analizadas, e orientan e clarifican as competencias e capacidades específicas do área de relixión católica. A dimensión cultural e histórica está presente no ensino relixioso, dado que o patrimonio cultural, histórico e antropológico-axiológico que gran parte das sociedades reciben do pasado


102

está vertebrado por contidos relixiosos. Neste sentido, a Relixión católica deu os seus froitos na arte, nos sistemas de significación moral, na creación popular e na acción social. O alumno non só vai coñecer, senón que poderá comprender e asumir os valores que conlleva o coñecemento do feito relixioso na súa expresión artística, cultural e estética, teolóxica e vivencial. A dimensión ético-moral explicita as esixencias morais que conlleva a mensaxe cristiá. Na relixión católica ofrécese un determinado xeito de ver a vida, en cuxa base atopar un concepto de home, un núcleo referencial de ideas e crenzas, e a proposta dunha escala de principios e valores. O ensino relixioso católica expón, fundamenta e jerarquiza os valores e virtudes capaces de educar a dimensión moral e social da personalidade do alumno, en orde a facer posible a maduración na responsabilidade, o exercicio da solidariedade e da caridade. Todo iso fundamentado na Palabra e nos feitos de Jesucristo. Con iso estamos fundamentando un dos valores básicos, a súa dignidade como ser humano, como fillo de Deus. O sistema educativo non pode ter como obxectivo reproducir sen máis o modelo de sociedade existente. Haberá de dispoñer aos seus alumnos para que poidan abordar críticamente esa sociedade e intervir nela para cambiala ou modificala. Para iso, a dimensión humanizadora faculta ao alumno para dar resposta ás súas interrogantes máis radicais, facendo á súa vez posible a formación de homes e mulleres conscientes, críticos, libres e creadores. O alumno necesita, xa nestas idades, especialmente motivaciones para amar, para construír a personalidade máis humana, para ilusionarse en proxectos de vida altruísta e desinteresada. O testemuño de homes e mulleres santos en toda a historia constitúe un referente continuo para a autoasimilación dos valores máis genuinamente cristiáns. É importante no proceso da formación integral a orientación cara a un significado último e total da existencia humana facilitan o desenvolvemento da súa identidade persoal, finalidade fundamental do quefacer escolar. A dimensión epistemológica preséntase no ámbito escolar, na súa estrutura disciplinar, co carácter científico co que se abordan as ciencias da relixión e a teoloxía. Os seus contidos son saberes cunha fundamentación e unha metodoloxía científica propia, implantados con rigor e tradición na nosa contorna cultural. O seu estatuto epistemológico orixinal entra no ámbito educativo en confrontación e diálogo con aqueles outros tipos de saberes e racionalidad que operan na escola. A síntese teolóxica é unha dimensión básica e, á súa vez, o obxectivo xeral que irá desenvolvéndose e aplicándose en cada unha das etapas e cursos con referencia a cada un dos núcleos temáticos que conforman a síntese teolóxica: O fenómeno relixioso, a cultura e a historia da relixión, a Biblia, Divos Pai, Jesucristo, O Espírito Santo, a Igrexa, os sacramentos, a liturgia, a vida cristiá, a moral e os valores, a Virxe María, a escatología. A partir destas dimensións concretamos e desenvolvemos as competencias específicas da materia de relixión e moral católica, a competencia cultural e histórica, a competencia humanizadora, a competencia ético-moral e a competencia epistemológica e a competencia de sentido trascendente, contribuíndo, á súa vez, ás competencias básicas comúns a todas as materias do currículo dos alumnos. Conforme ás competencias establecidas no citado Acordo internacional e recoñecidas na Disposición Adicional Segunda da Lei Orgánica de Mellora da Calidade da Educación, corresponde á Conferencia Episcopal Española fixar o currículo do área de Relixión e Moral Católica.

Obxectivos


103

1. Coñecer, apreciar e respectar o patrimonio cultural-relixioso como expresión da fe católica. (Competencia cultural e histórica, Competencia para a comunicación lingüista) 2. Comprender e valorar o sentido sagrado, festivo, cultural e celebrativo das festas e os seus ritos especialmente na liturgia da Igrexa. (Competencia cultural e histórica, Competencia para a comunicación lingüista) 3. Coñecer e manexar a Biblia recoñecendo a súa estrutura de forma básica. Identificar o sentido dalgúns textos básicos como Palabra de Deus. (Competencia cultural e histórica, Competencia para a comunicación lingüista, aprender a aprender) 4. Comprender a relación intrínseca entre os valores básicos do ser humano e a acción creadora de Deus Pai. (Competencia humanizadora, Competencia social e cívica, aprender a aprender) 5. Valorar a novidade do amor de Deus que nos salva do pecado e da morte, polo seu Fillo Jesucristo, apreciando a acción salvífica da Igrexa, Corpo de Cristo. (Competencia sobre o sentido trascendente, Competencia humanizadora) 6. Identificar o significado dalgúns textos básicos da mensaxe cristiá, que faciliten a comprensión da acción do Espírito Santo na Igrexa e no mundo. (Competencia lingüística, humanizadora, aprender a aprender) 7. Descubrir en Jesucristo camiño, verdade e vida o fundamento para un estilo de vida cristián. (Competencia humanizadora, social e cívica, Competencia de sentido trascendente) 8. Identificar a Igrexa nas súas manifestacións, recoñecer a presenza de Deus e a súa graza nos sacramentos, e o servizo eclesial prestado polos apóstolos e os seus sucesores. (Competencia social e cívica, sentido e transcendencia, humanizadora) 9. Recoñecer os valores cristiáns xa presentes nas figuras bíblicas máis destacadas da historia da Salvación. (Competencia ético-social, humanizadora) 10. Valorar a relación entre a fe e o comportamento cristián, coñecendo as raíces e o sentido da acción e do compromiso cristián. (Competencia humanizadora, ético-social, sentido trascendente) 11. . Descubrir a relación entre o destino eterno do home e a realidade temporal na que está vivindo, apreciando a vitoria de Cristo sobre a morte. (Sentido trascendente, aprender a aprender) 12. Descubrir e apreciar a síntese dos elementos básicos da fe cristiá presentes no Credo da Igrexa. (Competencia epistemológica, sentido trascendente, aprender a aprender)

Os contidos serán distribuidos temporalizados xe xeito equitativo, e da lista xeral por cursos, en función da marcha e desenvolvemento da programación. En principio,e se non hai mair vriación ou inconeniente, serán tratados por tercios. Un tercio do total en cada trimestre.


104

PRIMEIRO CURSO

1. Contidos

1.A creación como obra admirable de Deus para o ser humano. 2. A Palabra de Deus e a comunicación de Deus co home. 3. Deus maniféstase como Divos Pai, creador e misericordioso. 4. O amor de Deus que nos fai fillos seus. 5. Os fillos de Deus podemos falar con El. 6. Jesucristo ensínanos 7. Divos manifesta o seu amor dando a vida por nós 8. Jesucristo resucitou, acompáñanos e quédase connosco. 9. A gran familia dos fillos de Deus, a Igrexa cre, reza e reúnese para celebrar o amor de Deus. 10. As festas e celebracións do ano litúrgico. O sentido da festa cristiá: Dios connosco. 11. Significado das festas marianas máis importantes. 12. Significado e sentido dalgúns símbolos relixiosos nas celebracións: a auga, o lume, a luz, o aceite, os xestos, a música. 13. A gran festa do ceo como agasallo de Jesús para os seus amigos

2.Criterios de avaliación

1. Valorar a creación, a bondade e a paternidad de Deus. 2. Descubrir que Deus é Pai e cóidanos 3. Apreciar o amor de Deus ao home e á súa creación. 4. Comprender que Divos Pai enviou ao seu Fillo Jesús para que nos mostre o camiño para chegar a El. 5. Recoñecer a mensaxe e o ensino dalgunhas parábolas de Jesús. 6. Saber aplicar á propia vida os valores e virtudes que xorden dos ensinos de Jesucristo. 7. Comprender que Cristo móstranos o seu amor ensinando o camiño para chegar a Deus, morrendo por nós, perdoándonos e enviándonos o seu Espírito. 8. Recoñecer que a Igrexa é a familia dos fillos de Deus. 9. Comprender e respecta o domingo, Día do Señor. 10. Saber e valorar a Virxe María, Nai de Deus e Nai nosa. 11. Valorar a Vida Eterna como un agasallo de Deus

3.Estándares de aprendizaxe

1. Relata coas súas palabras o amor do Pai Divos por todos nós. 2. Describe a natureza como a festa da creación de Deus. 3. Manifesta agradecimiento a Deus Pai pola natureza a través de debuxos, oracións, xestos en clase? 4. Indica algúns textos bíblicos que sinalan que Divos Pai non nos deixa sos. 5. Memoriza a oración do Padrenuestro 6. Repite oracións sinxelas para expresar amor a Deus Pai. 7. Enumera accións que o Señor realiza para ser mellores fillos de Deus. 8. Sabe que Jesús resucito e está sempre connosco.


105

9. Conta aos demais compañeiros o que fan na súa familia, na súa contorna próxima, como Jesús ensínanos. 10. Coñece pasajes do Novo Testamento en que se manifesta a fe en Jesús Resucitado. 11. Describe con algúns trazos que é unha familia e que é unha comunidade cristiá. 12. Sabe que a Virxe María é Nai de Deus e Nai nosa. 13. Recoñece na Igrexa diversas manifestacións que expresan a alabanza a Deus Pai. 14. Valora e sabe que o ceo é a casa de Deus onde nos atoparemos con Jesús.

4. Minimos exisiblesExpresar oral, escrita e gráficamente algunha característica de Deus, Xesús, María e a Igrexa

TERCEIRO CURSO

1.Contidos

1. A acción de Deus creador do home e a muller, superiores a todo o creado. Valores que xorden da creación, a fraternidad. 2. O ser humano necesita a axuda de Deus. Jesús puxo a súa confianza no seu Pai Deus. 3. A ruptura do home con Deus polo pecado. 4. A resposta de Deus á separación do home mostrando o seu misericordia. 5. A celebración da vinda de Jesús en Nadal. O seu amor e a súa salvación. 6. A salvación de Deus chéganos coa morte e resurrección de Jesucristo, Salvador, vencedor do pecado e da morte, vive para sempre. 7. A acción do E.S. está sempre presente na Igrexa. 8. Os sacramentos da Igrexa. Penitencia. 9. A fe e o seguimiento dos apóstolos é a súa resposta ao amor que Jesucristo móstralles. 10. O mandamiento do amor a Deus e ao prójimo e os mandamientos, expresión da lei natural e do amor de Deus. Regra de conduta humana e cristiá. 11. O valor das festas no novo pobo de Deus. A acción de grazas a Deus nas festas relixiosas. 12. O cristián realiza un camiño que culmina na vida eterna


1. Saber en que consiste a acción creadora de Deus hoxe e como continúa creando e invita ao home a colaborar con El. Todos podemos e debemos colaborar con Deus. 2. Tomar conciencia de que Divos axuda ao home sen quitarlle a súa liberdade, dándolle forza para vencer o mal. Confiamos en Jesús como El confiou no seu Pai Divos. 3. Reflexionar ante a realidade de que as nosas accións poden ser boas ou malas. Ás veces temos fallos, deficiencias, ofensas: pecamos. 4. Descubrir como Jesús ensínanos que Deus é Pai misericordioso que sempre perdoa ao que se arrepinte. 5. Coñecer que o home non é como lle gustaría ser. O home necesita que se lle perdoen os seus fallos, as súas malas accións, os seus pecados. Necesita sobre todo a salvación de Deus. Deus


106

ofrece a salvación aos homes aínda que lle ofenderon. Jesús veu para salvar ao home do pecado.

6. Valorar que en Nadal Jesús vén para salvarnos, móstranos o camiño, a verdade e a vida. Móstranos o seu amor. 7. Comprender o amor de Jesús. A Jesús seguíronlle moitos, os que viran nel o amor e a bondade de Deus. Outros buscaban como matarlle pois o amor e a bondade de Jesús denunciáballes a súa egoísmo e a súa mentira. Jesús pola súa morte na cruz quixo darnos a maior proba do amor de Deus, amando ata o límite, ata a morte. Cristo morreu na cruz para cumprir a vontade do Pai que era salvarnos a todos. Ao terceiro día resucitou. 8. Coñecer que todo canto fixo Jesús por nós é porque nos ama máis que ninguén e por iso quere que lle sigamos e fagamos o que El fai. Tomar conciencia de que Jesús invítanos a seguirlle e a ser a súa discípulo. Seguir a Jesús é imitarlle en todo o que el fixo, anunciar o seu Evangelio, vivir todos como irmáns amándonos e celebrar a Eucaristía dándolle grazas e ofrecéndolle o que facemos. 9. Valorar que na comunidade dos discípulos de Jesús, a Igrexa, vívese como irmáns. Saber que o Espírito Santo produce nos cristiáns os froitos do amor, a alegría, a paz, a bondade e a fidelidade e a unidade. 10. Saber que a Igrexa perdoa os pecados no nome de Deus. Comprender que igual que somos perdoados tamén nós debemos perdoar e ser misericordiosos. Polo sacramento da Penitencia a Igrexa perdóanos no nome de Deus. 11. Coñecer e valorar o mandamiento de amar a Deus e ao prójimo. O prójimo é calquera persoa que se achega a aquel que necesita axuda, o prójimo é calquera persoa necesitada. Jesús acláranolo coa parábola do Samaritano. O amor de Jesús non exclúe nin sequera os inimigos. A caridade e o amor é o máis excelente dos dons de Deus. Polo amor coñecerase aos discípulos de Jesús. 12. Orientar o sentido último da vida como plenitude do encontro con Deus. Porque a morte non é o final de todo. Para o cristián a morte significa o encontro definitivo con Jesucristo resucitado e vivo para sempre.


1. Recoñece o amor de Deus connosco ao crearnos á súa imaxe. 2. Enumera aspectos valiosos das persoas (servizo, altruismo, capacidade de inventiva) 3. Sabe que necesita confiar no Señor para vencer o mal. 4. Identifica algúns feitos e palabras de Jesús que mostran o amor de Deus ao home. 5. Comprende e valora accións salvíficas de Jesús nas referencias bíblicas sobre os seus milagres, a súa morte e resurrección. 6. Comprende e é capaz de explicar que quen une aos membros da Igrexa é o Espírito Santo. 7. Identifica en relatos vocacionales (María, Zaqueo, Pedro, Pablo) o cambio que lles produciu atoparse con Jesús. 8. Recoñece que a Igrexa é a familia dos fillos de Deus. 9. Coñece e relaciona os sacramentos da Reconciliación. 10. Sabe que o Espírito Santo axúdanos a coñecer a Jesús e dános forzas para seguirlle e ser testemuñas súas 11. Sabe razoar que a fe e as obras son respostas ao amor de Deus, manifestado en Jesucristo. 12. Fundamenta o sentido do mandamiento do amor como ensina Jesús. 13. Sabe aplicar na relación cos amigos e a familia algúns valores xerados na persoa de Jesucristo, a humildad, o servizo, o amor. 14. Recoñece o sentido relixioso nalgunhas obras artísticas e xestos litúrgicos.


107

15. Sabe explicar o significado dalgúns textos evangélicos que fagan referencia á vida eterna.

4.Minimos exisiblesExpresar de xeito oral, escrita e gráficamente os feitos principais da vida de Xesús e do significado de Deus trino así como o significado e a misión da Igrexa.

QUINTO CURSO

1.Contidos

1. Estrutura do fenómeno relixioso. 2. As respostas ás preguntas sobre o mal, a dor e a morte. 3. A Biblia como fonte de valores para o mundo actual. A solidariedade, o compromiso cos pobres e o respecto ás conviccións relixiosas. 4. O gran misterio da salvación e redención de Jesucristo, Salvador e Redentor do pecado e da morte. O cordeiro de Deus que quita o pecado do mundo. 5. A presenza da Virxe María no Evangelio. María signo de fe e de esperanza. 6. Jesús chama e envía ás súas discípulos por todo o mundo para continuar a súa obra de salvación. A expansión da Igrexa. 7. Os sacramentos para o crecemento e propagación do Pobo de Deus: Confirmación, Orde sacerdotal. 8. A Igrexa, novo Pobo de Deus. A estrutura e composición da Igrexa un signo visible do amor do Pai. O Papa, os Bispos, os Sacerdotes, a Igrexa Universal e a Igrexa diocesana. 9. A Biblia e a promesa do Señor que ha de vir con gloria a xulgar a vivos e mortos. A Unción dos enfermos.


1. Valora algúns signos e símbolos representativos do fenómeno relixioso na antigüidade. 2. Sabe que Deus é creador e faio por amor. 3. Comprende as principais respostas ás preguntas sobre o mal, a dor e a morte, fundamentadas na acción Salvadora de Jesucristo. 4. Sabe valorar as achegas no ser humano o feito de ser creado e amado por Deus como fillo. 5. Sabe sintetizar os puntos esenciais sobre a salvación do home realizada por Jesucristo. 6. Razoa como Divos dállenos a través dos sacramentos. 7. Sabe situar en textos evangélicos a orixe da Igrexa e a súa finalidade de salvación. 8. Valora a misión dos membros da Igrexa, a súa fe e a súa entrega como continuidade da misión de Jesucristo. 9. Comprende o servizo eclesial que os apóstolos e os seus sucesores prestan ao pobo de Deus. 10. Sitúa e valora a presenza da Virxe María nos momentos culminantes da vida de Cristo, recoñecendo que ocupa un lugar especial na salvación. 11. Identifica e valora algunhas institucións da Igrexa dedicadas á axuda aos demais. 12. Sabe que a Igrexa sérvenos no camiñar cara ao ceo.


108


1. Recoñecer que o desexo de Deus está inscrito no corazón do home, porque o home foi creado por Deus e para Deus. De múltiples xeitos, na súa historia, e ata o día de hoxe os homes expresaron a súa procura de Deus por medio das súas crenzas e os seus comportamentos relixiosos (oracións sacrificios, cultos). A unión íntima e vital con Deus pode ser esquecede e ata rexeitada, pero Divos non cesa de chamar a todo home. 2. Tomar conciencia de que o home interrogouse sempre ante as marabillas do universo e a existencia humana. Comprender a creación como obra de Deus. Toda a creación é boa porque Deus fíxoa. O relato bíblico proclama a creación do universo enteiro por Deus, ?o ceo e a terra?. 3. Saber responder a algúns ás preguntas sobre o home e a evolución da natureza. Saber que no íntimo do home vemos que se diferencia da natureza: o home ten espírito, intelixencia vontade libre, conciencia; por iso aseméllase máis a Deus que ao mundo creado. 4. Recoñecer que o Deus que se manifesta na Escritura é un Deus Creador. Chamando ás cousas á existencia fai triunfar o amor. Coloca o amor na orixe mesmo do ser. Creando o mundo pola súa Palabra triunfou sobre os poderes do caos (Gn. 1,2). O home posúe unha dignidade e responsabilidade para colaborar con Deus no coidado do mundo. O amor si é creador non é un vago sentimento. 5. Recoñecer e valorar a novidade que supón a forma de comunicación divina e a gratuidad da súa linguaxe baseada no amor que se expresa na persoa de Cristo na Biblia. 6. Valorar o amor de Deus que se manifesta en aceptar o risco de crear seres que lle esquezan e néguenlle; vencer o mal a forza do ben; seguir creando e recreando; asumir no seu propio Fillo o sufrimento. 7. Apreciar a acción salvadora de Jesucristo. foi o que en verdade cambiou o rumbo da escravitude do mal e do pecado. El é o Salvador. Toda a historia da salvación, dirixida por Deus en favor dos homes, prepara o camiño para a súa vinda. El é o Cordeiro de Deus que quita o pecado do mundo. 8. Descubrir en Jesucristo Salvador un modelo radicalmente novo de vida que conlleva unha conversión persoal. 9. Valorar a fe, o amor e a esperanza da Virxe María. Ela é Nai de Deus porque dela naceu Jesucristo, que é verdadeiro Deus, nado do Pai antes de todos os séculos e é verdadeiro home nado de María, traballou coas súas mans de home, intelixencia e corazón tamén de home. Verdadeiro Deus e verdadeiro Home. A promesa de Deus de enviar un salvador cúmprese co nacemento de Jesús en Belén. 10. Comprender as condicións básicas para seguir a Jesús: é responder á súa chamada, fiarse da súa Palabra, camiñar como El camiñou para poder recibir o Reino de Deus que nos trae. Jesús di aos que queren seguirlle: non sodes vós os que me elixistes, son eu quen vos elixín e destineivos para que vaiades e deades froito. 11. Coñecer o contido dos sacramentos profundando neles como celebracións festivas e comunitarias da comunidade cristiá. Cristo actúa especialmente e perpetúa na Igrexa os seus actos salvadores. Na Confirmación dállenos o Espírito de Jesús para que sexamos as súas testemuñas. Coa Orde Sacerdotal conságranse novos sacerdotes para o servizo da Igrexa. 12. Coñecer o sentido que Cristo dá á autoridade da Igrexa, que se exerce como servizo. Para implantar o seu reino Cristo envía aos seus Apóstolos e aos seus sucesores. Del reciben o poder de obrar no seu nome. O Señor fixo a Pedro fundamento visible da súa Igrexa. O Papa goza dunha potestade suprema, plena e universal para coidar as almas. Os bispos, instituidos polo Espírito Santo suceden aos Apóstolos. Cada un dos bispos é o principio e fundamento visible de unidade nas súas Igrexas particulares. Os bispos, axudados polos presbíteros, os seus


109

colaboradores, e os diáconos, teñen a misión de ensinar a fe, celebrar o culto e dirixir a súa Igrexa. 13. Orientar o sentido último da vida como plenitude do encontro con Deus. O cristián espera a segunda Vinda de Jesús, ao fin dos tempos como Xuíz e Señor de todos os homes.

4.Mínimos exisiblesExpresar de forma oral, escrita e gráfica as nocións básicas sobre Deus Pai, Fillo e Espíritu, a Igrexa e a sua organización e a vida eterna.

METODOLOXÍA DIDÁCTICA

No que se refire á Educación Primaria -etapa na que o neno comeza a ter conciencia reflexa das súas propias accións percibíndose cada vez máis como individuo-, o alumno enfróntase por primeira vez á urxente necesidade de realizar o descubrimento da súa propia identidade. Este proceso está moi condicionado polos modelos culturais que os adultos encarnan, modelos que inflúen na vida cotiá dos nenos, nos seus xogos e nas súas accións creativas. Precisamente unha das funcións do ensino escolar católica nesta etapa é a presentación dos modelos cristiáns de identificación. Estes atópanse nas figuras bíblicas máis destacadas da historia da salvación, nas accións e vivencias da comunidade cristiá e sobre todo na persoa, vida e palabra de Jesucristo. A súa inseguridade, propia dunha idade temprana, está demandando modelos de vida auténticos no proceso de maduración da súa personalidade. O ensino relixioso católica vai insistir na proposta explícita da persoa de Jesucristo, os principios que del dimanan, os valores que xera e as actitudes que brotan a fin de que os alumnos reflexionen seriamente achega da conduta persoal e social. Como en todas as áreas e asignaturas, o currículo da relixión e moral católica é o instrumento básico e imprescindible para o desenvolvemento da propia materia. Non é un catálogo de enunciados sobre o temario da asignatura, pois nel vertéronse finalidades, dimensións, competencias, obxectivos, contidos conceptuais, procedementos, criterios de avaliación e indicadores dunha primeira metodoloxía no proceso de ensino-aprendizaxe. É importante que os profesores coñezan, comprendan e valoren o currículo da súa propia materia e as súas posibilidades de utilización á hora de elaborar os proxectos curriculares de etapa, as programaciones anuais e no traballo de adecuación das mesmas unidades didácticas ás peculiaridades dos seus alumnos, independientemente dos libros de texto que utilicen. O docente é unha das partes responsables do acto didáctico. A el corresponde organizar a didáctica, estimular a comunicación, o diálogo, valorar o proceso, motivar O profesor é un educador. A súa capacidade de planificar o proceso de ensino é fundamental para que devandito proceso sexa eficaz. O gran reto do profesor é seleccionar aquelas actividades e recursos que fagan posible unha metodoloxía adecuada, para coñecer, comprender e aplicar o aspecto concreto do contido que facilite ao alumno a adquisición das competencias presentes no currículo.

Os medios demandan determinadas actividades. Non se poden aplicar actividades indiscriminadamente; a pregunta para seleccionar as máis adecuadas é: que pretendemos con esta actividade que aporta á adquisición da competencia correspondente que obxectivo queremos lograr que coñecemento procúrase que adquira o alumno As actividades que se


110

propoñan sen referencias nin encaixe cos elementos do currículo desvían a orientación e o sentido da formación relixiosa católica.

A PEDAGOGÍA DE DEUS

A expresión pedagogía de Deus refírese de xeito específico á forma de proceder de Deus para coas criaturas, o seu estilo educativo. Ten unhas características propias e irrenunciables, que permanecen ao longo da historia; non é un método, ou un conxunto de normas e actividades, senón unha forma de relación co home, de educación no sentido etimológico do término, que acompaña ao ser humano no seu proceso de crecemento persoal (educar) axudándolle a extraer o mellor de si (ex-ducere). No seu actuar, Deus toma a iniciativa, despois de que sempre se achega como unha oferta de amor para o home. Así nolo mostra Jesucristo cando se dirixe ás persoas elixindo aquelas imaxes e parábolas que pode comprender o labrador, o pescador, o centurión Non quere ensinar a cultura da contorna, senón que se serve dela para presentarse a si mesmo e transmitir a súa mensaxe. Afirmar que a forma de actuar de Deus coas súas criaturas é referencia, modelo e fonte significa que a pedagogía de Deus vai iluminar todo o currículo á hora de actuar no aula, o que ha de reflectirse nos obxectivos, contidos e criterios de avaliación, así como nos métodos e actividades que utilicemos. Os discípulos tiveron a experiencia directa dos trazos fundamentais da pedagogía de Jesús, consignándoos despois nos evangelios: a acolleita do outro, en especial do pobre, do pequeno, do pecador como acode amada e buscada por Deus; o anuncio genuino do Reino de Deus como boa noticia da verdade e a misericordia do Pai; un estilo de amor que libera do mal e promueve a vida. Cristo ensínalles a pedagogía da fe na medida en que comparten plenamente a súa misión e o seu destino. Os trazos fundamentais da pedagogía de Jesús consignados nos evangelios, marcan un estilo característico de proceder para o profesor cristián. O máis significativo é a proposta dunha relación interpersonal entre Deus, que busca ao home, e o home, que busca o sentido da súa vida. Cada encontro de Jesús posúe unha peculiaridade especial e unha novidade: Zaqueo, Nicodemo, a samaritana cada unha das persoas recibe un trato persoal e un toque singular da presenza de Deus. A análise e a reflexión achega dos episodios de encontros narrados nos Evangelios son un instrumento moi útil para o profesor de Relixión Católica. Esta convocatoria ao encontro suxire, entre outras, os seguintes valores para o educador cristián: A acolleita do outro, en especial do pobre, do pequeno, do pecador como acode amada e buscada por Deus, é unha característica singular que non debe pasarnos desapercibida no acto docente. O respecto, recoñecendo que traballamos con persoas que son fillos de Deus, ás que debemos o mesmo trato que El ten coas súas criaturas. A actitude de servizo que leva ao educador a poñer os seus coñecementos, as súas calidades e a súa propia persoa ao servizo dos alumnos que lle son confiados; é un servizo á persoa integral. A condescendencia, realidade da que manan numerosas actitudes educativas: compaixón, proximidade, comprensión, adaptación á realidade do alumno, poñerse ao seu nivel para elevarlle, valorarlle, apreciarlle, acompañarlle, etc. É característica da pedagogía de Jesús o emprego de todos os recursos propios da comunicación interpersonal, como a palabra, o silencio, a metáfora, a imaxe, o exemplo, e outros tantos signos. Isto supón tamén unha invitación a buscar os recursos que na actualidade sexan máis


111

adecuados para a transmisión real da súa mensaxe. A escola, na situación actual, non pode renunciar á súa condición de ser un lugar sinalado para a formación integral do home, mediante a asimilación sistemática e crítica do universo cultural: feitos, saberes, valores, sentido da vida humana, posibilidades éticas, formas de interpretación creadora da realidade, esperanzas, capacidades de autoidentificación, de discernimiento, de distanciamiento crítico respecto de o dado e establecido. O obxectivo irrenunciable da institución escolar ?formar o home desde dentro, liberalo de todo o que lle impide e vivir plenamente como persoa?, leva consigo a súa efectiva referencia a unha determinada visión do home e ao seu sentido último, para afirmalo, negalo ou prescindir del.

NOTA IPORTANTE:

AS CUESTIÓNS SOBRE AVALIACIÓN, ATENCIÓN Á DIVERSIDADE, SISTEMA DE CUALIFICACIÓN…

ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES, FOMENTO DA LECTURA, TICS…E DEMAIS XERAIS ESTÁN OU BEN

DESENVOLVIDAS NO EPÍGRAFE: “CURSOS LOE”, OU NO CONXUNTO DA “PROGRAMACIÓN XERAL

ANUAL” DO CENTRO Á QUE SE ADHIERE ÉSTA PROGRAMACIÓN DE RELIXIÓN CATÓLICA.


112

PROXECTO CURRICULAR

RELIXIÓN CATÓLICA

CURSOS LOE1º, 4º E 6º

1. OBXECTIVOS

OBXECTIVOS XERAIS DA ETAPA

Os obxectivos da educación primaria estarán encamiñados ao logro da adquisición, por parte de todo o alumnado, das capacidades que permitan:

Coñecer e apreciar os valores e as normas de convivencia, aprender a obrar de acordo con elas, prepararse para o exercicio activo da cidadanía e respectar os dereitos humanos, así como o pluralismo propio dunha sociedade democrática.



Coñecer, comprender e respectar as diferentes culturas e as diferenzas entre as persoas, a igualdade de dereitos e oportunidades de homes e de mulleres e a non-discriminación de persoas con discapacidade.

Coñecer e utilizar de xeito apropiado a lingua galega, a lingua castelá e desenvolver hábitos de lectura.


Desenvolver as competencias matemáticas básicas e iniciarse na resolución de problemas que requiran a realización de operacións elementais de cálculo, coñecementos xeométricos e estimacións, así como ser capaz de aplicalos a situacións da súa vida cotiá.

Coñecer e valorar o seu contorno natural, social e cultural, así como as posibilidades de acción e de coidado deste, con especial atención á singularidade de Galicia. Coñecer mulleres e homes que realizaron achegas importantes á cultura e sociedade galegas.


113




Coñecer e valorar a flora e a fauna, en especial a presente na Comunidade Autónoma de Galicia, e adoptar modos de comportamento que favorezan o seu coidado.




114

OBXECTIVOS DE ETAPA / RELIXIÓN E MORAL CATÓLICA

A ensinanza da Relixión e Moral Católica na etapa de Educación Primaria ten como obxectivo o desenvolvemento das seguintes capacidades:

Coñecer os aspectos básicos das relixións xa desaparecidas relacionándoas co cristianismo.

Recoñecer os fundadores e algúns elementos distintivos das grandes relixións vixentes, na súa resposta ás preguntas básicas sobre o sentido da vida e o compromiso dos crentes.

Coñecer a Biblia, a súa estrutura e sentido, identificando algúns textos básicos como Palabra de Deus.

Descubrir a acción de Deus na natureza e na persoa, como fundamento e fonte dos valores básicos do ser humano.

Identificar algúns personaxes fundamentais da Historia da salvación e a súa resposta de fe, descubrindo o valor central da persoa de Xesucristo e a resposta de fe da Virxe María.

Valorar a novidade do amor de Deus que nos salva do pecado e da morte, polo seu Fillo Xesucristo e a través da vida e acción salvífica da Igrexa, Corpo de Cristo.

Identificar o significado dalgúns acontecementos, formulacións, expresións e textos básicos da mensaxe cristiá, que faciliten a comprensión da vida do Espírito Santo no mundo e na Igrexa.

Identificar a Igrexa nas súas manifestacións, coñecer a presenza de Deus e a súa graza nos sacramentos, e o servizo eclesiástico prestado polos apóstolos e os seus sucesores.

Comprender e distinguir o sentido sagrado, festivo, cultural e celebrativo das festas e os seus ritos nas relixións monoteístas, relacionándoas cos aspectos culturais e celebrativos da liturxia.

Analizar a xerarquía de valores, actitudes e normas que conforman o ser cristián, e aplicalos ás distintas situacións da vida.

Valorar que a fe cristiá implica asumir responsabilidades, coñecer e comprender a raíz e o sentido da acción e do compromiso cristián, e manter unha actitude de tolerancia e respecto ante os sistemas éticos das distintas relixións.

Coñecer, valorar e respectar o patrimonio relixioso, artístico e cultural, que se manifesta a través da linguaxe simbólica e icónica da arquitectura, pintura, literatura, música e liturxia, como expresión da fe católica e doutras relixións.

Descubrir que o destino eterno do home empeza aquí como don que xorde da vitoria de Cristo sobre a morte.


115

2. CONTIDOS

Secuencia de contidos: Segundo curso

PRIMEIRO TRIMESTRE

1. Deus fixo todo moI ben

Deus creou o mundo e regalóunolo as persoas.Deus é como un pai e unha nai.Tratar ben o regalo de Deus: coidar a natureza e respectar as persoas. 2. Amigos de DeusA biblia fálanos de Deus e dos amigos de Deus: Abrahán e Moisés.Deus ofrece a súa amizade e a súa axuda.Xesús é o enviado de Deus para salvarnos.3. A familia de XesúsA familia de Xesús estaba formada por Xesús, Xosé e María. . Ser responsable é facer ben as cosas.. Xesús aprendeu a compartir e a facer las cosas ben. 4. Nadal: o cumpreanos de xesúsCelebramos a festa do Nadal. Xesús é o salvador enviado por Deus ao mundo..Nadal: celebrar o nacemento de Xesús.Xesús é o Fillo de Deus que se fixo home para salvarnos.

SEGUNDO TRIMESTRE

5. Xesús ensínanos a compartir

Xesús ensínanos a compartir..Compartir é sinal de amor e de solidariedade.O amor é o mais importante. Si todos compartimos, haberá pan para todos.

6. Perdoar e ser perdoadosXesús ensínanos a facer as paces e a dicir a verdade. . Deus é un pai bo que perdoa sempre e a todos.Reconciliámonos con Deus no sacramento da penitencia. Xesús ensínanos a perdoar e a pedir perdón

7. Xesús ensínanos a amar

Xesús nos ensínanos a amar a Deus e o próximo.Parábola do bo samaritano.Os mandamentos da lei de Deus. “Amarás a Deus sobre todas as cosas e o próximo como a ti mesmo”.


116

8. Xesús vive para sempreO maior amor: Xesús sálvanos dando a vida “polos seus amigos”. Xesús regálanos a salvación de Deus por medio da súa morte e resurrección. Xesús vive para sempre. Deus regálanos vivir para sempre no ceo. María, nosa nai do ceo. A devoción a María.

TERCEIRO TRIMESTRE

9. Somos a Igrexa de Xesús

A tarefa dos apóstolos: facer discípulos de Xesús.O bautismo é o sacramento que nos fai fillos de Deus e membros da Igrexa.A Igrexa é a gran familia dos fillos de Deus.10. A gran festa con xesús. Os cristiáns celebran o domingo en torno a Xesús.. A Igrexa fai na eucaristía o que fixo Xesús na última cena. En la eucaristía celebramos a morte e resurrección de Xesús.Compartir pan, amor y paz.11. fillos de Deus e irmánsDeus é Creador, Pai e Salvador.Deus fíxonos parecidos a Él para vivir na súa amizade, coidar a natureza, compartir a vida mellorar o mundo. Deus quérenos, cóidanos e desexa que vivamos como fillos seus e irmáns.Xesús é o Mesías enviado por Deus o mundo, o Fillo de Deus, o Salvador. Accións salvadoras de Xesús. O gran acontecemento a súa morte e resurrección.A Igrexa de Xesús: presenza do Espírito e estilo de vida dos primeiros cristiás.A Igrexa segue facendo o que Xesús mandou facer aos apóstolos.La Igrexa celebra a salvación: bautismo, eucaristía y festas más importantes del ciclo litúrxico. María, nai de Xesús e nai nosa. O amor a Deus e o próximo. A atención aos necesitados.O amor a Deus e o próximo. A atención aos necesitados.

3. METODOLOXÍA

PRINCIPIOS METODOLÓXICOS XERAIS

Partimos de que o proceso de ensinanza-aprendizaxe debe cumprir os seguintes requisitos:

Partir do nivel de desenvolvemento do alumnado e das súas aprendizaxes previas. Asegurar a construción de aprendizaxes significativas a través da mobilización dos seus

coñecementos previos e da memorización comprensiva. Posibilitar que os alumnos realicen aprendizaxes significativas por eles mesmos. Favorecer situacións en que os alumnos deben actualizar os seus coñecementos. Proporcionar situacións de aprendizaxe que teñen sentido para os alumnos, co fin de que

resulten motivadoras.

En coherencia co exposto, os principios que orientan a nosa práctica educativa son os seguintes:

Metodoloxía activa.


117

Supón atender a dous aspectos intimamente relacionados:- Integración activa dos alumnos na dinámica xeral da aula e na adquisición e configuración

das aprendizaxes.- Participación no deseño e desenvolvemento do proceso de ensinanza / aprendizaxe.

Motivación.Consideramos fundamental partir dos intereses, demandas, necesidades e expectativas dos alumnos. Tamén será importante arbitrar dinámicas que fomenten o traballo en grupo.

Autonomía na aprendizaxe.Como consecuencia dos dous puntos anteriores, a metodoloxía favorece a maior participación dos alumnos. Concrétase nos seguintes aspectos:- A utilización dunha linguaxe sinxela, clara e estruturada na presentación dos novos

contidos.- A gradación das actividades, cuxa xerarquización varía segundo a natureza de cada

programa, aparecendo en último lugar as que requiren un maior grao de habilidade e autonomía.

- A énfase nos procedementos e técnicas de aprendizaxe, que inclúen unha reflexión sobre os contidos obxecto de estudo e unha revisión final.

Programación cíclica, perfectamente integrada nos obxectivos xerais da etapa; e unha rigorosa selección dos contidos, que reforzan o aprendido nos cursos precedentes e abren o coñecemento cara a novos temas.

Atención á diversidade do alumnado.A nosa intervención educativa cos alumnos asume como un dos seus principios básicos ter en conta os seus diferentes ritmos de aprendizaxe, así como os seus distintos intereses e motivacións.

Sensibilidade pola educación en valores.O progresivo acceso a formas de conduta máis autónomas e a crecente socialización dos alumnos fai obrigada a educación en valores. Esta contémplase na presentación explícita de actividades que conducen á adopción de actitudes positivas sobre o coidado do propio corpo, a conservación da natureza , a convivencia…

Avaliación do proceso educativo.A avaliación concíbese dunha forma holística, é dicir, analiza todos os aspectos do proceso educativo e permite a retroalimentación, a aportación de informacións precisas que permiten reestruturar a actividade no seu conxunto.

RELIXIÓN

Cada unha das unidades desenrólase mediante un proceso didáctico que combina a observación, a relación, a información, a reflexión, a comprensión, a expresión e a memorización de algún fragmento curto.

Os recursos utilizados son:


118

libro de texto. Ten un conxunto de materiais e exercicios que canalizan a dinámica pedagóxica e activan o traballo do alumno.

C.D de relatos bíblicos e cancións. Murais. Dramatizacións. Traballo en grupo. Recortables. Pegatinas. Puzzles Debuxos para colorear.

MATERIAIS CURRICULARES

Os materiais curriculares que sexan adoptados polos equipos docentes deberán seguir un conxunto de criterios homoxéneos para proporcionar resposta efectiva ás propostas xerais de intervención educativa e ao modelo didáctico anteriormente propostos.

Adecuación ao contexto educativo do centro. Correspondencia dos obxectivos promovidos cos enunciados no Proxecto curricular. Coherencia dos contidos propostos con os obxectivos. A acertada progresión dos contidos e obxectivos, a súa correspondencia co nivel e a fidelidade

á lóxica interna de cada área. A adecuación aos criterios de avaliación do centro. A variedade das actividades, diferente tipoloxía e a súa potencialidade para a atención ás

diferencias individuais. A claridade e amenidade gráfica e expositiva. A existencia doutros recursos que facilitan a actividade educativa.

Tipos de materiais curriculares:

1. Materiais para a busca de informaciónLibros de textoFichas fotocopiables empregadas como material de reforzo ou ampliaciónLibros de utilización colectiva: a Biblioteca de aula e a Biblioteca de centro

1.1. O libro de texto é útil como lugar onde se atopan os coñecementos que se traballan ou se poden traballar na clase. Os contidos de carácter actitudinal non se poden aprender mediante unha simple lectura, pero os textos escritos poden servir como complementos inductores de reflexións, debates e diálogos, e como portadores de determinados valores.Consideramos que a elección do libro de texto debe ser realista xa que debe ter en conta as características do centro, do profesorado e, sobre todo, dos alumnos

1.2 Ás veces é necesario recurrir ás fichas fotocopiables de materiais existentes no centro ou elaboradas polo mestre para determinados alumnos, nuns casos para reforzar determinados contidos a través da repetición e noutros para amplialos.

1.3 A existencia dunha Biblioteca de centro ben dotada e xestionada así como outra de aula en cada clase con material de consulta e lectura de ficción é fundamental para traballar máis aló do libro de texto os contidos do ciclo.


119

Máis materiais curriculares existentes no centro:

1. OrdenadoresO soporte informático permite a adaptación aos ritmos e características de cada alumno pero o excesivo uso deste soporte lévanos a unha situación de traballo estrictamente individualizada de interacción do alumno coa máquina pero non á súa socialización.

2. Pizarra dixital Abre novas e interesantes posibilidades, deberá ser considerada como un material imprescindible.

3. Imaxe en movemento: vídeoSempre interesante e motivador para o alumno. Ideal entre outras cousas para mostrar procesos, ampliar coñecementos sobre animais e plantas...

4. Xogos lóxico-matemáticos de aula.5. Xogos de linguaxe de aula.6. Láminas.7. Xornais.8. Material da aula de Música, aula de Música.9. Material de lingua estranxeira, CDs e vídeos10. Material de Plástica, aula de Plástica.11. Material deportivo, Ximnasio.

OUTROS RECURSOS DIDÁCTICOS

1. O propio entorno debe ser entendido, neste ciclo máis ca en ningún outro, como un recurso didáctico. O entorno ofrece materiais e obxectos que se poden medir, ordenar e clasificar na clase, datos que se poden recoller e rexistrar, aspectos que se poden representar...

2. O comedor escolar, lugar onde se adquiren e practican hábitos alimenticios saúdables, normas de convivencia na mesa, hábitos relacionados coa hixiene... Así concebido, é un recurdo didáctico xa que colabora na consecución de moitos contidos do ciclo e da etapa.

3. A piscina: unha boa parte dos alumnos poden asistir voluntariamente unha hora á semana á piscina de Lugo a aprender a nadar.


120

4. AVALIACIÓN

AVALIACIÓN. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS.

AVALIACIÓN DO PROCESO DE APRENDIZAXE DOS ALUMNOS

A avaliación concíbese e practícase da seguinte maneira:

Continua e global Individualizada Integradora Cualitativa e cuantitativa Orientadora

Distinguimos tres fases:

1- Fase inicial: Avaliación inicial2- Fase procesual3- Fase sumativa

1- Os procedementos e instrumentos para avaliar na avaliación inicial son: Revisión do expediente persoal do alumno Probas de nivel Probas orais Autoavaliación Observación sistemática

Os instrumentos para rexistrar a observación sistemática son: Fichas individuais de seguimento Rexistro de datos

2- Os procedementos e instrumentos da segunda fase son: Observación sistemática do alumno e dos seus traballos Observación sistemática do grupo e do seu funcionamento Análise de probas orais e escritas Sociogramas Información directa do alumno: autoavaliación,entrevista Coavaliación ou avaliación en grupo

3- Os procedementos e instrumentos da terceira fase son: Revisión do caderno individual do alumno Revisión da carpeta dos traballos Revisión do caderno de seguimento do profesor Observación e constatación da adquisición de hábitos, actitudes, destrezas e

procedementos Probas específicas


121

Autoavaliación Coavaliación

AVALIACIÓN DO PROCESO DE ENSINO E DA PRÁCTICA DOCENTE

Este aspecto aparece recollido no artigo 17 da Orde do 23 de novembro de 2007 (DOG 30 de novembro).Realizarase nas sesións de avaliación e incluirá os seguintes aspectos:

Adecuación dos obxectivos, contidos e criterios de avaliación ás características e necesidades do alumnado.

As aprendizaxes acadadas polo alumnado. As medidas de atención á diversidade aplicadas. A programación e o seu desenvolvemento, a organización da aula, o aproveitamento dos

recursos e os procedementos de avaliación do alumnado. A coordinación entre os mestres e mestras do ciclo e entre os distintos ciclos.

Algúns dos procedementos e instrumentos existentes para avaliar o proceso de ensinanza son:

Avaliación externa na que participa toda a comunidade educativa. Cuestionarios:

- Aos alumnos.- Aos pais.

Intercambios orais:- Entrevista con alumnos.- Entrevistas con pais.- Reunións con pais.

Autoavaliación. Resultados do proceso de aprendizaxe dos alumnos.

AVALIACIÓN DO PROXECTO CURRICULAR

A fin de establecer unha avaliación plena de todo o proceso avaliaranse os seguintes indicadores:

Desenvolvemento en clase da programación. Relación entre obxectivos e contidos. Adecuación de obxectivos e contidos ás necesidades reais. Adecuación de medios e metodoloxía ás necesidades reais.

SISTEMA DE CUALIFICACIÓN


122

Os resultados da avaliación do alumnado expresaranse, segundo a Orde do 23 de novembro de 2007 (DOG 30 de novembro), nos termos seguintes: insuficiente (IN), suficiente (SU), ben (BE), notable (NT) e sobresaliente (SB). Considérase cualificación negativa o insuficiente e positivas as restantes.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN RELIXIÓN E MORAL CATÓLICA DE 2º curso

1. Describir e respectar as distintas prácticas relixiosas e o seu sentido: a oración, o culto e o compromiso.

2. Saber localizar unha cita bíblica.

3. Recoñecer nalgúns textos bíblicos sobre a creación a bondade e paternidade de Deus.

4. Apreciar o amor de Deus ao home desde a natureza e a súa presenza onda nós.

5. Distinguir algúns personaxes bíblicos significativos e a súa resposta de fe, con especial atención á figura da Virxe María e á persoa de Xesús como digno de imitación.

6. Sacar conclusións dalgunhas parábolas básicas na ensinanza de Xesucristo.

7. Sinalar a relación do crente con Deus nalgúns textos bíblicos.

8. Comprender que Cristo nos amosa o seu amor presentándose como camiño para chegar a Deus, morrendo por nós, perdoándonos e enviándonos o seu Espírito.

9. Recoñecer que a Igrexa é a familia dos fillos de Deus.

10. Identificar o significado dos símbolos cristiáns e do templo, e recoñecer a raíz celebrativa da festa cristiá.

11. Comprender e respectar que o domingo é o Día do Señor.

12. Saber situar algúns símbolos relixiosos nas festas do seu entorno.


123

13. Saber aplicar os mandamentos da lei de Deus á vida cotiá.

14. Relacionar ó final feliz das parábolas das vodas e a gran festa do ceo.


O sistema de cualificación dos procedementos e instrumentos para a avaliación do alumnado sinalados anteriormente será na seguinte porcentaxe:

Observación sistemática 25%

Análise das producións dos alumnos 35%

Intercambios orais cos alumnos 25%

As probas específicas 15%

Mínimos exisibles RELIXIÓN

1.Diferenciar os bos e malos comportamentos sobre o coidado da natureza.2.Descubrir a Deus como Pai e Creador.3.Describir xestos de amor e confianza entre as persoas.4.Ser capaces de ver a Xesús como exemplo de amor aos demais.5.Mostrar actitudes favorables a compartir as súas cousas e a colaborar cos demais.6.Enumerar comportamentos que recorden o Nadal e a Semana Santa.7.Enumerar obxectos, imaxes e xestos dos cristiáns.8.Saber que a Biblia0 é un libro moi importante para os cristiáns.9.Coñecer algúns relatos da Biblia.10.Coñecer normas para mellorar a convivencia no seu entorno, principalmente na familia e na

escola.11.Valorar a importancia do Bautismo como signo de pertenza a unha gran familia, a Igrexa.12.Coñecer algunha canción relixiosa.

PROGRAMA DE RECUPERACIÓN DUNHA MATERIA /APLICABLE A TÓDOLOS CURSOS)


124

Cando un alumno chega ao 2º curso SEGUINTE cunha materia na que non acadou unha avaliación positiva ao final DE CURSO, os pasos a seguir son:

1- Realizar unha avaliación inicial en profundidade, sobre todo se se produce un cambio de profesor da materia.Tratarase de determinar o que o alumno sabe, sabe facer e é; e o que pode chegar a saber, saber facer ou ser e como pode aprendelo. O coñecemento do alumno mediante a avaliación inicial proporciona pautas e aporta criterios para establecer unha proposta hipotética de intervención e a organización dunha serie de actividades que facilitarán o seu progreso.Para obter a información recurrirase aos informes do alumno, á entrevista cos pais, a probas específicas para as materias instrumentais, á observación, a probas orais e á entrevista co alumno.Unha vez obtidos todos os datos, o profesor elaborará unha estratexia que lle permita adaptar o proceso ás necesidades e características do alumno en cuestión, tendo en conta factores tales como:- O número de alumnos do grupo- O número total de alumnos do grupo que precisan apoio educativo- A dispoñibilidade de profesorado especialista ( PT e AL )- A dispoñibilidade de profesorado do centro que poda apoiar aos alumnos que o

precisen- A cooperación e colaboración da familia

2- Levar adiante unha avaliación formativa.Unha vez definida a estratexia deberase facer un seguimento das aprendizaxes para comprobar o grao de cumprimento das previsións preestablecidas e facer rectificacións se fose necesario. Esta segunda fase da avaliación ten unha función de regulación e verifica a adecuación dos diversos elementos utilizados: recursos humanos e materiais, metodoloxía, actividades, coordinación do persoal implicado...

3- Ao finalizar o curso, comprobaranse os resultados conseguidos, poñendo énfase na avaliación do proceso educativo. Toda a información do proceso deberá recollerse no informe do alumno para que o profesor desa materia poda tela en conta á hora de establecer novas estratexias no futuro.

5.COMPETENCIAS BÁSICAS

RELIXIÓN E MORAL CATÓLICA

CONTRIBUCIÓN DA ÁREA DE RELIXIÓN E MORAL CATÓLICA AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS BÁSICAS

Se ben a ensinanza relixiosa está presente e axuda á conformación das competencias básicas fixadas na lexislación, tendo en conta que as competencias básicas son aquelas que sustentan a realización persoal, a inclusión social e a cidadanía activa, algunhas delas teñen unha especial relación coa acción educativa da relixión católica, e incluso, podería afirmarse que outras, se se prescinde da realidade relixiosa, carecerían de elementos importantes para a súa adquisición e desenvolvemento.


125

Entre outras, a Conferencia Episcopal de Ensinanza e Catequese propón as seguintes:

Competencia en comunicación lingüística. O diálogo da fe coa cultura contribúe ao desenvolvemento desta competencia, na medida en que esixe exercitarse na escoita da palabra de Deus, a exposición dos seus contidos e aplicación á cultura e ás distintas formas de vida social, así como á argumentación adecuada a esta idade e sempre presente na ensinanza relixiosa.

Por outra parte, é propio da ensinanza relixiosa católica a utilización dos diversos modos de comunicación que a acción de Deus sobre o home utilizou. A súa revelación é rica en distintas linguaxes. Así, a linguaxe bíblica e a súa riqueza de expresión e simboloxía; a linguaxe doutrinal e a súa precisión conceptual, analítica e argumental; a linguaxe litúrxica e a súa proximidade á linguaxe dos símbolos do pobo cristián; e a linguaxe testemuñal que fai posible a transmisión vital do crido.

Todo isto é imprescindible para a comprensión da linguaxe en todas as linguas da cultura occidental. A ensinanza relixiosa fai posible unha verdadeira comunicación lingüística, ao utilizar as distintas linguaxes na súa expresión verbal ou escrita, explícitos e implícitos en fontes diversas. Finalmente, a análise de feitos sociais que se presentan na clase de relixión, como elementos motivadores da realidade evanxélica, posibilitan o enriquecemento do vocabulario.

Competencia social e cívica. Nesta competencia intégranse elementos esenciais para a humanización (persoais, interpersoais e interculturais) e recóllense todas as formas de comportamento que preparan ás persoas para participar dunha maneira eficaz e construtiva na vida social e profesional. A ensinanza relixiosa católica expón, fundamenta e xerarquiza os valores e virtudes que contribúen a educar a dimensión moral e social da personalidade do alumno, en orde a facer posible a maduración na corresponsabilidade, o exercicio da solidariedade, da cooperación, da liberdade, da xustiza e da caridade. Todo isto, como expresión coherente do coñecemento de Deus revelado en Xesucristo.

O desenvolvemento do ser humano, das capacidades da súa mente e do seu corazón, das potencialidades que o configuran e que desbordan as expectativas puramente materiais e funcionais, fundamentan e danlle sentido á acción social e cívica do alumno. A ensinanza relixiosa neste cometido incide substancialmente no descubrimento e desenvolvemento da verdadeira humanización, capaz de facelo competente na acción social.

Con isto estamos fundamentando un dos valores básicos, a súa dignidade como ser humano, como fillo de Deus. O alumno necesita, xa nestas idades, motivacións para amar, para construír a personalidade máis humana, para ilusionarse en proxectos de vida altruísta e desinteresada. O testemuño de homes e mulleres santos en toda a historia constitúe un referente continuo para a autoasimilación dos valores máis xenuinamente cristiáns.

En consecuencia, contribúese directamente á dimensión moral da persoa favorecendo que os alumnos recoñezan a raíz do seu propio ser e os seus mesmos comportamentos. Isto conleva mellorar as relacións interpersoais baseadas en principios e valores que emanan da persoa de Cristo e axuda a afrontar as situacións de conflito mediante o diálogo, o perdón e a misericordia.


126

No máis profundo do ser cristián xorde o gran valor da fraternidade universal. De aí que as mínimas esixencias éticas de convivencia, participación, coñecemento da diversidade e das situacións de discriminación e inxustiza, estean fundamentadas e sexan consecuencias da fe cristiá. Os valores do respecto, cooperación, solidariedade, xustiza, non violencia, compromiso e participación teñen a súa fundamentación e referencias cristiás na filiación polo amor de Deus, o amor, a fraternidade, a xustiza, a misericordia, o perdón, a doazón de si mesmo, a entrega total a favor dos pobres.

Competencia cultural e artística.A contribución a esta competencia relaciónase cos seus aspectos de coñecemento e valoración de toda a expresión artística, plástica, histórica, simbólica, lingüística, de costumes, ritos, festas, valores e modos de vida impregnados de cristianismo desde a súa orixe e o seu desenvolvemento actual, como manifestación do feito relixioso. O alumno non só vai coñecer, senón que poderá comprender e asumir os valores que conleva o coñecemento do feito relixioso na súa expresión artística, cultural e estética, teolóxica e vivencial.

A cultura e a historia europea occidental, e a propia historia e cultura españolas e galegas, non poden ser comprendidas e asumidas se se prescinde do feito relixioso presente sempre na historia cultural dos pobos. É coñecido por todos que a maduración da personalidade humana se realiza dentro da tradición cultural onde medra e se sustenta. Esta maduración realízase nun mundo cada vez máis complexo e de maior contraste cultural e de presenza, respecto e diálogo de culturas.

A área de Relixión e Moral Católica presenta o acontecemento cristián en diálogo coa cultura, incorporando organicamente o saber da fe no conxunto dos demais saberes. Con isto o alumno adquire unha valoración crítica da cultura á luz do Evanxeo, motivando ao mesmo tempo o aprecio da propia cultura e a estima adecuada doutras tradicións culturais e relixiosas.

A ensinanza relixiosa católica non só aporta á competencia cultural e artística uns coñecementos da arte e cultura con referencia relixiosa e unhas destrezas, senón tamén o sentido e profundidade da súa presenza que remite a unha maneira concreta de ver a vida, de expresala e de vivir desde os achegamentos cristiáns á cultura, colaborando así tamén na conservación e valoración do patrimonio cultural.

Competencia para aprender a aprender. Esta área contribúe ao desenvolvemento desta competencia, fomentando as capacidades a través da educación, o impulso do traballo en equipo, a síntese da información e a opinión.

Ademais, a ensinanza relixiosa axúdalles aos alumnos a ser protagonistas da súa propia aprendizaxe como resposta á vontade de Deus de que o ser humano colabore activa e libremente co plan por El establecido. Por isto, aprender a aprender conleva non só unha proposta acordada de sentimentos, valores e actitudes, senón un marco de referencia aceptado voluntariamente segundo as súas conviccións, que ha de ser crisol na busca da verdade e do ben.

Autonomía e iniciativa persoal. É finalidade fundamental do quefacer da escola que os alumnos descubran a súa identidad persoal, pero isto non será posible sen unha apertura ao significado último e global da súa existencia humana. A autonomía e iniciativa persoal non poderá realizarse no alumno se non se inicia no coñecemento de si mesmo, no seu ser máis profundo, nas súas potencialidades, na súa


127

dignidade e no seu sentido. A formación relixiosa católica aporta desta maneira unha cosmovisión que fai posible a apertura cara ao fundamento e o sentido último da vida e, por tanto, ao sentido da ciencia, da cultura e da identidade mesma da persoa humana.

A ensinanza relixiosa católica non se reduce a unha ensinanza de valores; diríxese á persoa concreta nas súas raíces, nas súas posibilidades humanas de acción e de servizo e, sobre todo, diríxese ao ser humano na súa finalidade transcendente. Todo isto conleva o ofrecemento do Evanxeo de salvación de Xesucristo, para que, unha vez coñecido, xurda a humanidade nova feita de homes novos conforme ao designio de Deus. Por isto a ensinanza ha de propor a Xesucristo como camiño que nos conduce á verdade e á vida e ha de facerse desde a convicción profunda que procede da Igrexa que confesa, celebra e vive a fe en Xesucristo, e, en consecuencia, mediante a forma propia e máis coherente de transmitir esa fe da Igrexa: o testemuño.

Na contribución ao desenvolvemento persoal do alumno, a relixión é xeradora de valores e de integración social. A relixión colabora nesta competencia entregándolle ao alumno as virtualidades necesarias para crear as disposicións e actitudes que favorecen a inserción social. A autonomía do individuo cristián vén precisamente favorecida pola apertura a unha visión totalizante do mundo e da realidade, unha cosmovisión que fai posible a formación integral do alumno fronte a visións parciais e determinantes da liberdade propia.

Desde os procedementos da área favorécese esta competencia básica desenvolvendo iniciativas e atende especialmente a que os alumnos constrúan un xuízo moral baseado nos principios, valores e actitudes que xera o mesmo Evanxeo.

Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico. Esta área contribúe á adquisición desta competencia a través da doutrina social da Igrexa, iluminando as respostas e as solucións aos problemas que xorden na interacción do ser humano co medio físico e consigo mesmo. Tamén contribúe á valoración ética do uso da ciencia e da tecnoloxía.

Á súa vez, apoia e dálles sentido ás habilidades e destrezas relacionadas coa ecoloxía que se adquiren desde esta competencia. O cristián entende a natureza como creación de Deus, polo que a valora, a coida e a fomenta.

6.ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

A atención á diversidade abrangue a todo o alumnado e dun xeito especial a aqueles que presenten NEAE. Aplicaranse de forma específica unha serie de medidas concretas que permitan a adecuación ás diferenzas individuais dos alumnos.

Programación de contidos e actividades.

Unha medida aplicable pode ser a diferenciación de niveis nos contidos e nas actividades. Esta diferenciación de niveis responderá tanto ás distintas capacidades e estilos de aprendizaxe como aos diverxentes intereses e motivacións dos alumnos.


128

- Contidos.Dentro do conxunto de contidos que asignamos para a súa aprendizaxe por parte dos alumnos a cada área e curso, estableceremos unha diferenciación entre información básica e información complementaria. É dicir, en primo lugar fixaremos un corpo de contidos esenciais que deben ser aprendidos por todos para alcanzar os obxectivos previstos. A partir de aí, consideraremos outra serie de contidos que poderán ser traballados o non en función das peculiaridades e necesidades de cada alumno.

- Actividades.As actividades organizaranse por categorías en función da súa distinta finalidade. Por un lado, contemplaremos actividades de reforzo, de consolidación daquelas aprendizaxes que consideramos básicas; para isto, o nivel de dificultade das tarefas propostas estará en consonancia coa asequibilidade media que caracteriza á información esencial. Por outro lado, deseñaremos outro tipo de actividades máis diversificadas que impliquen ben unha complexidade maior, ben unha ampliación da perspectiva do tema traballado.

Metodoloxías diversas.

O mellor método de ensinanza para alumnos cunhas determinadas características pode non selo para alumnos con características diferentes e á inversa. É dicir, os métodos non son mellores ou peores en termos absolutos, senón en función de que o tipo de axuda que ofrecen responda ás necesidades que en cada momento demandan os alumnos.

As adaptacións na metodoloxía didáctica son un recurso que se pode introducir na forma de enfocar ou presentar determinados contidos ou actividades, como consecuencia de diversas circunstancias:- Os distintos graos de coñecementos previos detectados nos alumnos.- A existencia de diferentes graos de autonomía e responsabilidade entre os alumnos.- A identificación de dificultades en procesos anteriores con determinados alumnos.- etc.

Estas modificacións non deberían producirse só como resposta á identificación de dificultades, senón como prevención das mesmas.

Material didáctico complementario.

A utilización de materiais didácticos complementarios permite axustar o proceso de ensinanza-aprendizaxe ás diferenzas individuais dos alumnos. De forma xeral, este tipo de material persegue catro obxectivos:

- Consolidar contidos cuxa adquisición por parte dos alumnos supón unha maior dificultade. - Ampliar e profundizar en temas de especial relevancia para o desenvolvemento da área. - Practicar habilidades instrumentais ligadas aos contidos de cada área.- Enriquecer o coñecemento daqueles temas ou aspectos sobre os que os alumnos amosan

curiosidade e interese.


129

Agrupamentos flexibles e ritmos diferentes.

A organización de grupos de traballo flexibles no seo do grupo básico permite o seguinte:

- Que os alumnos poidan situarse en distintas tarefas.- Propor actividades de reforzo ou profundización segundo as necesidades de cada grupo.- Adaptar o ritmo de introdución de novos contidos.

Este tipo de adaptacións require unha reflexión sobre dous aspectos:

- As aprendizaxes básicas e imprescindibles para seguir progresando.- A incorporación dunha avaliación que detecte as necesidades de cada grupo.

CONDICIÓNS PARA UNHA ATENCIÓN EFECTIVA

A integración dos alumnos con necesidades educativas especiais e a concreción das adaptacións curriculares serán posibles grazas ás seguintes medidas articuladas no centro:

a) A cualificación do profesorado e a importancia da acción titorial.O profesorado do centro posúe a predisposición, a sensibilidade e a formación necesarias para asumir a tarefa de colaborar co Departamento de Orientación e seguir as súas directrices.

b) A metodoloxía. O centro parte da constatación de que os alumnos con dificultades de aprendizaxe aprenden, basicamente, da mesma forma que o resto. É dicir, os axustes metodolóxicos van responder a uns principios e unhas consideracións sobre a aprendizaxe que son comúns a todos os alumnos. Con todo, convén pór o énfase na planificación máis rigorosa e minuciosa, na flexibilidade, a metodoloxía activa e a globalización. Dentro deste contexto metodolóxico fíxanse unha serie de medidas especialmente beneficiosas:- O traballo en pequeno grupo.- As visitas e saídas ao entorno.- O uso do ordenador e de diversidade de materiais e recursos.

c) Espazos.Para favorecer o proceso de integración-normalización e para crear as condicións óptimas para o fomento de interaccións ricas e fluídas, prevense as seguintes medidas:- Salas para as actividades de apoio específico.- Posibilidade de modificar a aula e de crear máis dun espazo.- Disposición adecuada do mobiliario e coidado das condicións ambientais (acústica,

visibilidade…).- Supresión de barreiras arquitectónicas.

d) Tempos.A xestión do tempo guiarase por dous criterios: a adaptación ás peculiaridades especiais de cada alumno e a flexibilidade horaria. Así, algunhas actividades requirirán tempos máis prolongados (talleres, saídas, etc.) e outras máis reducidos, debido á fatiga, falta de concentración ou outros motivos.


130

A atención á diversidade abrangue a todos os membros da comunidade educativa tanto profesionais coma paraprofesonais e por suposto aos discentes, dun xeito especial ao alumnado con necesidade específica de apoio educativo (ANEAE).A resposta a diversidade deberá ser a nivel de centro e de aula. No plan de atención á diversidade deberán constar, cando menos, os seguintes tipos de medidas:

1.CURRICULARES: -Centro: PEC, PCC, PXA, POAT, PAPOE, PAD. -Aula: PDA , PEA ,PRE, AC.

2.ORGANIZATIVAS : agrupamentos , desdobramentos e tratamentos específicos individualizados realizados dentro e fóra da aula ordinaria.

3.ORDINARIAS: -O reforzo educativo (RE):Medida específica non significativa que afecta a elementos non prescriptivos do curriculum, ás estratexias didácticas: metodoloxía, recursos, agrupamentos, secuenciación de contidos, formas e instrumentos de avaliación. Nun 1ª momento será o profesor titor o responsable do mesmo,no caso de ser preciso contará coa axuda e colaboración do DO. Para iso , no 1º mes do curso fanse reunións por ciclos, coordinadas pola xefatura de estudos, asesorados polo DO, coa finalidade de fixar os apoios do PT e AL, segundo as necesidades detectadas, recursos cos que puidermos contar, tendo sempre presente o carácter flexible destas atencións.Terán coñecemento das mesmas o equipo directivo e a familia.

4. EXTRAORDINARIAS:- Flexibilización da escolarización ( Permanencia dun ano máis no centro…)-Adaptacións curriculares:Modificacións significativas de un ou máis elementos prescriptivos do curriculum (obxectivos, contidos ,criterios de avaliación). Precisan autorización da inspección educativa. Forman parte do expediente do discente e teñen carácter confidencial.Todas estas medidas levaranse a cabo sempre ao abeiro da lexislación vixente.


131

8. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

As Actividades Complementarias e Extraescolares, aínda que sexan denomindadas así, constitúen en realidade un complemento e unha prolongación do plan de estudios. Estas actividades serán programadas ó principio de cada curso, igual que se fai coas estritamente escolares, sen perxuizo de que o plan inicialmente previsto sexa eventualmente ampliado ou modificado.

Aínda que cada profesor/a ou cada departamento poda propoñer actividades extraescolares e complementarias relacionadas ou non coa respectiva materia, un profesor/a ou un grupo destes, encargarase da organización conxunta das mesmas.

As relacións que o centro manteña con outras entidades ou institucións, poden servir para un enriquecemento de programa de actividades extraescolares e complementarias.

O profesorado dacordo coas caracterícas específicas de cada alumno/a e respectando, en todo caso as súas necesidades lúdicas, de convivecia familiar e de descanso, poderá propoñer a realización de actividades tales como:

- Afondamento no estudio e análise do contorno físico e social.- Preparación de traballos para o xornal escolar.- Audicións musicais- Celebración de conferencias, charlas-coloquio sobre temas de interese para o

alumnado a cargo de persoal especializado.- Realización de excursións e viaxes culturais: cada equipo de ciclo ou curso

programará como mínimo, unha excursión ou saída no curso. Estas saídas requerirán autorización previa dos país ou titores legais do alumnado. Como foi aprobado polo Consello Escolar, a viaxe de fin de escolaridade realizarase cada dous anos e asistirá o 3º ciclo.

- Realización de competicións deportivas e participación nos campionatos escolares.- Preparación das festas colexiais.- Estudiar a implantación de actividades como danza, música, informática, idiomas...- Realización de intercambios con outros centros se as circunstancias son favorables.- Participación naqueles programas que ofrezan interese para o centro: saúde

bucodental, campañas de fomento da lectura, educación vial, etc.- Participación naqueles concursos ou certames que os equipos docentes estimen

oportunos, como medio de dinamizar máis a vida colexial, a a inventiva e a capacidade intelectual dos alumno/as, logrando tamén unha mellora da imaxe do colexio e unha maior publicidade para as súas actividades.

- Etc.

DATAS SINALADAS.

MAGOSTO E SAMAÍN (Novembro), coa realización nas aulas de unidades didácticas sobre o mesmo, exposición de traballos de aula sobre estas festas tradicionais, a celebración dun magosto ó aire libre e do samaín con contacontos., celebración dos campionatos internos de fútbol e brilet e sesión de xogos cooperativos.


132

NADAL (Decembro), con actividades relacionadas coas festas navideñas: actuacións dos alumnos/as de tódolos niveis nunha representación teatral e musical. Celebrarase a CONVIVENCIA de pais/nais de alumnos/as do Colexio, para coordinar esforzos e conseguir un maior achegamento entre os distintos membros da comunidade educativa.

DÍA DO ESTATUTO DE AUTONOMÍA E DA CONSTITUCIÓN: Traballo de aula realizado polas profesoras/titoras, con diferentes apoios.

DÍA DA PAZ: Cun acto no que participan tódolos alumnos/as do centro con diferentes actividades preparadas nas aulas de todos os cursos do centro.

ENTROIDO (Febreiro): Celébrase con actividades variadas organizadas polo Equipo de Normalización Lingüística e o Equipo de Actividades Complementarias e Extraescolares e un desfile de disfraces polas rúas do pobo.

DIA DAS LETRAS GALEGAS. Traballo de aula sobre esta celebración. Na semana das letras galega expoñerase un traballo sobre a orixe e historia da celebración de esta data, ademáis do traballo sobre o autor/a homenaxeado/a.

FIN DE CURSO: con diferentes actividades. Terase en conta as conmemoracións que sinala oDOG.

Realizaranse actividades educativas relacionadas coa conservación do medio ambiente, durante todo o curso coa totalidade dos alumnos/as de E. Infantil e Primaria, completándose a primeira semana de xuño, aproveitando a celebración do día do medio ambiente.

Estas datas son lectivas a todos os efectos, organizándose actividades diversas, tendentes a resalta-la importancia das devanditas conmemoracións. Cando algunha coincida en sábado ou festivo, trasladarase ó día lectivo inmediatamente anterior.

PROCURARASE QUE NESTAS ACTIVIDADES PARTICIPEN TÓDOLOS ALUMNOS.

Cando o profesor considéreo conveniente, os alumnos/as acudirán ao aula con dotación de informática para traballar aqueles contidos que ten máis dominados. Desta forma os alumnos/as finalizarán o primeiro ciclo cunha serie de coñecementos e habilidades que lle permitirán facer un uso máis intensivo das Tics nos seguintes cursos.

PROXECTO CURRICULAR RELIXIÓN


133

4º primariaCEIP SAN XOÁN BECERREÁ


134


Os obxectivos da educación primaria estarán encamiñados ao logro da adquisición, por parte de todo o alumnado, das capacidades que permitan:




Coñecer, comprender e respectar as diferentes culturas e as diferenzas entre as persoas, a igualdade de dereitos e oportunidades de homes e de mulleres e a non-discriminación de persoas con discapacidade.



Desenvolver as competencias matemáticas básicas e iniciarse na resolución de problemas que requiran a realización de operacións elementais de cálculo, coñecementos xeométricos e estimacións, así como ser capaz de aplicalos a situacións da súa vida cotiá.



135






Fomentar a educación viaria e actitudes de respecto que incidan na prevención dos accidentes de tráfico

OBXECTIVOS DE ETAPA / RELIXIÓN E MORAL CATÓLICA

A ensinanza da Relixión e Moral Católica na etapa de Educación Primaria ten como obxectivo o desenvolvemento das seguintes capacidades:

Coñecer os aspectos básicos das relixións xa desaparecidas relacionándoas co cristianismo.

Recoñecer os fundadores e algúns elementos distintivos das grandes relixións vixentes, na súa resposta ás preguntas básicas sobre o sentido da vida e o compromiso dos crentes.

Coñecer a Biblia, a súa estrutura e sentido, identificando algúns textos básicos como Palabra de Deus.


136

Descubrir a acción de Deus na natureza e na persoa, como fundamento e fonte dos valores básicos do ser humano.

Identificar algúns personaxes fundamentais da Historia da salvación e a súa resposta de fe, descubrindo o valor central da persoa de Xesucristo e a resposta de fe da Virxe María.

Valorar a novidade do amor de Deus que nos salva do pecado e da morte, polo seu Fillo Xesucristo e a través da vida e acción salvífica da Igrexa, Corpo de Cristo.

Identificar o significado dalgúns acontecementos, formulacións, expresións e textos básicos da mensaxe cristiá, que faciliten a comprensión da vida do Espírito Santo no mundo e na Igrexa.

Identificar a Igrexa nas súas manifestacións, coñecer a presenza de Deus e a súa graza nos sacramentos, e o servizo eclesiástico prestado polos apóstolos e os seus sucesores.

Comprender e distinguir o sentido sagrado, festivo, cultural e celebrativo das festas e os seus ritos nas relixións monoteístas, relacionándoas cos aspectos culturais e celebrativos da liturxia.

Analizar a xerarquía de valores, actitudes e normas que conforman o ser cristián, e aplicalos ás distintas situacións da vida.



Descubrir que o destino eterno do home empeza aquí como don que xorde da vitoria de Cristo sobre a morte.

CONTIDOS 4º CURSO

- Ensinanzas da Biblia.


137

- Ou Novo Testamento.- Como ser amigo de Xesús de Nazaret.- Xesús de Nazaret, modelo de vida cristiá.- Comportamentos e normas cristiás.- Mensaxes cristiás do Nadal.- Os sacramentos e ou sacramento do Bautismo. A salvación de Deus a través dous sacramentos

dá Igrexa.- O sacramento da Eucaristía, orixe e meta da vida cristiá.- O sacramento da Confirmación.- Ou sacramento do Perdón.- A Pascua cristiá. A vitoria sobre ou pecado e a morte. Xesucristo, ou Mesías, ou Salvador,

resucitou e vive para sempre.- O mal e o pecado.- O perdón de Deus e a súa misericordia.- A fe cristiá na vida eterna.- Os fundadores das relixións monoteístas. Sentido salvífico e compromiso con ser humano non

xudaísmo, cristianismo e islam.- A arte das relixións monoteístas.


138

3. COMPETENCIAS BÁSICAS

QUE SE ENTENDE POR COMPETENCIA BÁSICA

A LOE (Lei Orgánica de Educación) presenta unha importante novidade: a incorporación das competencias básicas ao currículo.

Enténdese por competencia a capacidade de poñer en práctica dunha forma integrada, en contextos e situacións diferentes, os coñecementos, as habilidades e as actitudes persoais adquiridas.

O concepto de competencia inclúe tanto os coñecementos teóricos coma as habilidades ou coñecementos prácticos e as actitudes. Vai máis alá do saber e de saber facer ou aplicar, porque inclúe tamén o saber ser ou estar.

No marco da proposta realizada pola Unión Europea, identificáronse oito competencias básicas:

1. Competencia en comunicación lingüística.2. Competencia matemática.3. Competencia no coñecemento e na interacción co medio físico.4. Tratamento da información e competencia dixital.5. Competencia social e cidadá.6. Competencia cultural e artística.7. Competencia para aprender a aprender.8. Autonomía e iniciativa persoal.

As competencias básicas teñen as seguintes características:

Promoven o desenvolvemento de capacidades máis que a asimilación de contidos, aínda que estes sempre están presentes á hora de se concretaren as aprendizaxes.

Teñen en conta o carácter aplicativo das aprendizaxes, xa que se entende que unha persoa “competente” é aquela que é quen de resolver os problemas propios do seu ámbito de actuación.

Baséanse no seu carácter dinámico, xa que se desenvolven de maneira progresiva e poden ser adquiridas en situacións e en institucións formativas diferentes.

Teñen un carácter interdisciplinar e transversal, xa que integran aprendizaxes procedentes de diversas disciplinas académicas.

Son un punto de encontro entre a calidade e a equidade. Por unha parte, con elas inténtase


139

garantir unha educación que solucione as necesidades reais da época na que vivimos (calidade). Por outra parte, preténdese que sexan asumidas por todo o alumnado, de maneira que lles sirvan de base común a todos os cidadáns e cidadás (equidade).

As competencias básicas son, pois, aqueles coñecementos, destrezas e actitudes que todos os individuos necesitan para a súa realización e o seu desenvolvemento persoal, para a súa inclusión na sociedade e para a súa incorporación ao mundo do emprego. As competencias deberían adquirirse ao final da ensinanza obrigatoria, e terían que constituír a base dunha continua aprendizaxe ao longo de toda a vida.


140

AS COMPETENCIAS BÁSICAS NA ÁREA DE RELIXIÓN E MORAL CATÓLICA


Se ben a ensinanza relixiosa está presente e axuda á conformación das competencias básicas fixadas na lexislación, tendo en conta que as competencias básicas son aquelas que sustentan a realización persoal, a inclusión social e a cidadanía activa, algunhas delas teñen unha especial relación coa acción educativa da relixión católica, e incluso, podería afirmarse que outras, se se prescinde da realidade relixiosa, carecerían de elementos importantes para a súa adquisición e desenvolvemento.

Entre outras, a Conferencia Episcopal de Ensinanza e Catequese propón as seguintes:

Competencia en comunicación lingüística. O diálogo da fe coa cultura contribúe ao desenvolvemento desta competencia, na medida en que esixe exercitarse na escoita da palabra de Deus, na exposición dos seus contidos e na aplicación sobre a cultura e as distintas formas de vida social, así como á argumentación adecuada a esta idade e sempre presente na ensinanza relixiosa.

Por outra parte, é propio da ensinanza relixiosa católica a utilización dos diversos modos de comunicación que a acción de Deus sobre o home utilizaou. A súa revelación é rica en distintas linguaxes. Así, a linguaxe bíblica e a súa riqueza de expresión e simboloxía; a linguaxe doutrinal e a súa precisión conceptual, analítica e argumental; a linguaxe litúrxica e a súa proximidade á linguaxe dos símbolos do pobo cristián; e a linguaxe testemuñal que fai posible a transmisión vital do crido.

Todo iso é imprescindible para a comprensión da linguaxe en todas as linguas da cultura occidental. A ensinanza relixiosa fai posible unha verdadeira comunicación lingüística, ao utilizar as distintas linguaxes na súa expresión verbal ou escrita, explícitos e implícitos en fontes diversas. Finalmente, a análise de feitos sociais que se presentan na clase de relixión, como elementos motivadores da realidade evanxélica, posibilitan o enriquecemento do vocabulario.

Competencia social e cívica. Nesta competencia intégranse elementos esenciais para a humanización (persoais, interpersoais e interculturais) e recóllense todas as formas de comportamento que preparan as persoas para participar dunha maneira eficaz e construtiva na vida social e profesional. A ensinanza relixiosa católica expón, fundamenta e xerarquiza os valores e as virtudes que contribúen a educar a dimensión moral e social da personalidade do alumno, para facer posible a maduración na corresponsabilidade, o exercicio da solidariedade, da cooperación, a liberdade, a xustiza e da caridade. Todo iso, como expresión coherente do coñecemento de Deus revelado en Xesucristo.

O desenvolvemento do ser humano, das capacidades da súa mente e do seu corazón, das


141

potencialidades que o configuran e que desbordan as expectativas puramente materiais e funcionais, fundamentan e danlle sentido á acción social e cívica do alumno. A ensinanza relixiosa neste cometido incide substancialmente no descubrimento e no desenvolvemento da verdadeira humanización, capaz de o facer competente na acción social.

Con iso estamos fundamentando un dos valores básicos, a súa dignidade como ser humano, como fillo de Deus. O alumno necesita, xa nestas idades, motivacións para amar, para construír a personalidade máis humana, para ilusionarse en proxectos de vida altruísta e desinteresada. O testemuño de homes e mulleres santos en toda a historia constitúe un referente continuo para a autoasimilación dos valores máis xenuinamente cristiáns.

En consecuencia, contribúese directamente á dimensión moral da persoa favorecendo que os alumnos recoñezan a raíz do seu propio ser e os seus mesmos comportamentos. Iso implica mellorar as relacións interpersoais baseadas en principios e valores que xorden da persoa de Cristo e axuda a afrontar as situacións de conflito mediante o diálogo, o perdón e a misericordia.

No máis profundo do ser cristián xorde o gran valor da fraternidade universal. De aí que as mínimas esixencias éticas de convivencia, participación, coñecemento da diversidade e das situacións de discriminación e inxustiza, estean fundamentadas e sexan consecuencias da fe cristiá. Os valores do respecto, a cooperación, a solidariedade, a xustiza, a non-violencia, o compromiso e a participación teñen a súa fundamentación e as referencias cristiás na filiación polo amor de Deus, o amor, a fraternidade, a xustiza, a misericordia, o perdón, a doazón dun mesmo, a entrega total a favor dos pobres.

Competencia cultural e artística.A contribución a esta competencia relaciónase cos seus aspectos de coñecemento e valoración de toda a expresión artística, plástica, histórica, simbólica, lingüística, de costumes, ritos, festas, valores e modos de vida impregnados de cristianismo desde a súa orixe e o seu desenvolvemento actual, como manifestación do feito relixioso. O alumno non só vai coñecer, senón que poderá comprender e asumir os valores que implica o coñecemento do feito relixioso na súa expresión artística, cultural e estética, teolóxica e vivencial.

A cultura e a historia europea occidental, e a propia historia e cultura española, non poden ser comprendidas e asumidas se se prescinde do feito relixioso presente sempre na historia cultural dos pobos. Todo o mundo sabe que a maduración da personalidade humana se realiza dentro da tradición cultural na que se medra e se sustenta un. Esta maduración realízase nun mundo cada vez máis complexo e de maior contraste cultural e de presenza, respecto e diálogo de culturas.

A área de Relixión e Moral Católica presenta o acontecemento cristián en diálogo coa cultura, incorporando organicamente o saber da fe no conxunto dos demais saberes. Con iso o alumno adquire unha valoración crítica da cultura á luz do Evanxeo, motivando ao mesmo tempo o aprecio da propia cultura e a estima adecuada doutras tradicións culturais e relixiosas.

A ensinanza relixiosa católica non só lle achega á competencia cultural e artística uns coñecementos da arte e da cultura con referencia relixiosa e unhas destrezas, senón tamén o sentido e a profundidade da súa presenza que remite a unha maneira concreta de ver a vida, de expresala e de vivir desde a contribución cristiá á cultura, colaborando así tamén na conservación e na valoración do patrimonio cultural.


142

Competencia para aprender a aprender. Esta área contribúe ao desenvolvemento desta competencia, fomentando as capacidades a través da educación, o impulso do traballo en equipo, a síntese da información e a opinión.

Ademais, a ensinanza relixiosa axúdalles aos alumnos a ser protagonistas da súa propia aprendizaxe como resposta á vontade de Deus de que o ser humano colabore activa e libremente co plan por El establecido. Por iso, aprender a aprender implica non só unha proposta consensuada de sentimentos, valores e actitudes, senón un marco de referencia aceptado voluntariamente segundo as súas conviccións, que deberá ser crisol na busca da verdade e do ben.

Autonomía e iniciativa persoal. É unha finalidade fundamental do quefacer da escola que os alumnos descubran a súa identidade persoal, pero isto non será posible sen unha apertura ao significado último e global da súa existencia humana. A autonomía e a iniciativa persoal non poderá realizarse no alumno se non se inicia no coñecemento del mesmo, no seu ser máis profundo, nas súas potencialidades, na súa dignidade e no seu sentido. A formación relixiosa católica achega desta maneira unha cosmovisión que fai posible a apertura cara ao fundamento e o sentido último da vida e, polo tanto, ao sentido da ciencia, da cultura e da identidade mesma da persoa humana.

A ensinanza relixiosa católica non se reduce a unha ensinanza de valores; diríxese á persoa concreta nas súas raíces, nas súas posibilidades humanas de acción e de servizo e, sobre todo, diríxese ao ser humano na súa finalidade transcendente. Todo iso implica o ofrecemento do Evanxeo de salvación de Xesucristo, para que, ao que se coñeza, xurda a humanidade nova feita de homes novos conforme o designio de Deus. Por iso a ensinanza debe de propoñer a Xesucristo como camiño que nos conduce á verdade e á vida e debe de facerse desde a convicción profunda que procede da Igrexa que confesa, celebra e vive a fe en Xesucristo e, en consecuencia, mediante a forma propia e máis coherente de transmitir esa fe da Igrexa: o testemuño.

Na contribución ao desenvolvemento persoal do alumno, a relixión é xeradora de valores e de integración social. A relixión colabora nesta competencia entregándolle ao alumno as virtualidades necesarias para crear as disposicións e actitudes que favorecen a inserción social. A autonomía do individuo cristián vén precisamente favorecida pola apertura a unha visión totalizante do mundo e da realidade, unha cosmovisión que fai posible a formación integral do alumno fronte a visións parciais e determinantes da liberdade propia.

Desde os procedementos da área favorécese esta competencia básica desenvolvendo iniciativas e atende especialmente a que os alumnos constrúan un xuízo moral baseado nos principios, nos valores e nas actitudes que xera o mesmo Evanxeo.

Competencia no coñecemento e na interacción co mundo físico. Esta área contribúe á dquisición desta competencia a través da dourina social da Igrexa, iluminando as respostas e as solucións aos problemas que xorden na interacción do ser humano co medio físico e consigo mesmo. Tamén contribúe á valoración ética do uso da ciencia e da tecnoloxía.

Á vez, apoia e dálles sentido ás habilidades e destrezas relacionadas coa ecoloxía que se adquiren desde esta competencia. O cristián entende a natureza como creación de Deus, polo que a valora, ademais de coidala e fomentala.


143

4. EDUCACIÓN EN VALORES

A educación en valores preséntase como un conxunto de contidos que interactúan en todas as áreas do currículo escolar, e o seu desenvolvemento afecta á globalidade do mesmo; non se trata dun conxunto de ensinanzas autónomas, senón máis ben dunha serie de elementos da aprendizaxe sumamente globalizados, estudados dentro de Lingua, Coñecemento do medio etc. A aprendizaxe significativa, que se establece sempre desde a realidade inmediata do alumno, propicia ademais esta forma de abordar os valores, dado que a mesma situación contextual que introduce os coñecementos dunha área serve de base para estes contidos. Ademais, a metodoloxía adecuada debe coidar especialmente a coherencia entre os contidos e a forma de actuar na aula.

Entre os valores que teñen unha presenza máis relevante neste ciclo destacamos os seguintes:

Educación moral e cívica.

Preséntanse contextos nos que os alumnos e as alumnas se ven obrigados a xulgar e a xerarquizar valores. En todas as actividades colectivas maniféstase unha valoración positiva da participación, o intercambio de puntos de vista, o respecto polas opinións e as regras etc.

Educación para a paz.

O obxectivo é que o neno comprenda que a construción da paz é unha tarefa de todos. Igual que sucede cos conflitos cotiáns, moitas veces o odio entre os pobos é froito do descoñecemento e da falta de comunicación, e a mellor maneira de superar estes problemas é o diálogo.As diferenzas culturais entre os distintos pobos son un rico patrimonio que hai que coñecer para valorar a todas as persoas por igual. O neno debe acercarse ao coñecemento doutras realidades, coa finalidade de respectar os costumes e as formas de vida que alí se manifestan.

Educación para a saúde.

O coñecemento do propio corpo é a base para introducir algúns conceptos básicos de saúde e de hixiene que deben traducirse en hábitos e manterse durante toda a vida da persoa.

Educación sexual.


144

Preséntase como esixencia natural da formación integral da persoa. O obxectivo é coñecer os cambios corporais que aparecen co crecemento e que diferencian fisicamente os dous sexos.

Educación ambiental.

As grandes cuestións da educación ambiental céntranse no descubrimento do contorno e no desenvolvemento dunha actitude favorable á protección e á conservación do medio inmediato.

Educación viaria.

O obxectivo é capacitar o neno na súa faceta de peón autónomo e posible condutor de bicicletas. Para iso serven como eixes de globalización as unidades referidas ao medio social: a rúa, a cidade, as vilas... Establécense coñecementos acerca dos elementos e os signos viarios, e foméntanse outros de tipo conductual que lle permiten a adquisición de hábitos precisos para desenvolverse en situacións concretas. Ademais aténdese ao coñecemento das redes e das infraestruturas de transporte, facendo partícipe ao neno das pautas de actuación no uso de calquera dos medios de transporte, privados ou colectivos.

Educación do consumidor.

A educación para o consumo responsable comeza con reflexións sobre as actitudes dos nenos e das nenas, que deben empezar a distinguir entre aquilo que realmente necesitan (a roupa, a comida, o transporte etc.) e aquilo do que poden prescindir facilmente. O aproveitamento de elementos que se consideran de refugallo proporciona experiencias que desenvolven nos nenos e nas nenas os hábitos adecuados de utilización dos recursos que teñen ao seu alcance.

Educación non-sexista.

Preséntase a muller en situacións iguais ás do home, tanto no ámbito da escola coma no do traballo e noutros contextos cotiáns. Por outra parte, utilízase unha linguaxe coeducativa.


145

5. METODOLOXÍA DIDÁCTICA

PRINCIPIOS PEDAGÓXICOS XERAIS

O proceso de ensinanza e aprendizaxe debe cumprir os seguintes requisitos:

Partir do nivel de desenvolvemento do alumnado e das súas aprendizaxes previas.

Asegurar a construción de aprendizaxes significativas a través da mobilización dos seus coñecementos previos e da memorización comprensiva.

Posibilitar que os alumnos realicen aprendizaxes significativas en por eles. Favorecer situacións nas que os alumnos deben actualizar os seus coñecementos. Proporcionar situacións de aprendizaxe que teñen sentido para os alumnos, coa fin de que


En coherencia co expuesto, os principios que orientan a nosa práctica educativa son os seguintes:


Supón atender dous aspectos intimamente relacionados:

- Integración activa dos alumnos na dinámica xeral da aula e na adquisición e na configuración das aprendizaxes.

- Participación no deseño e no desenvolvemento do proceso de ensinanza e aprendizaxe.

Motivación.

Consideramos fundamental partir dos intereses, demandas, necesidades e expectativas dos alumnos. Tamén será importante arbitrar dinámicas que fomenten o traballo en grupo.

Autonomía na aprendizaxe.

Como consecuencia dos dous puntos anteriores, a metodoloxía favorece a maior participación dos alumnos. Concrétase nos seguintes aspectos:- A utilización dunha linguaxe sinxela, clara e estruturada na presentación dos novos

contidos.- A gradación das actividades, a xerarquización varía segundo a natureza de cada programa, e

aparecen en último lugar as que requiren un maior grao de habilidade e autonomía.- A énfase nos procedementos e técnicas de aprendizaxe, que inclúen unha reflexión sobre

os contidos que son obxecto de estudo e unha revisión final.


146

Programación cíclica, perfectamente integrada nos obxectivos xerais da etapa; e unha rigorosa selección dos contidos, que reforzan o aprendido nos cursos precedentes e abren o coñecemento cara a novos temas.

Atención á diversidade do alumnado.

A nosa intervención educativa cos alumnos asume como un dos seus principios básicos ter en conta os seus diferentes ritmos de aprendizaxe, así como os seus distintos intereses e motivacións.

Sensibilidade pola educación en valores.

O progresivo acceso a formas de conduta máis autónomas e a crecente socialización dos alumnos fai obrigada a educación en valores. Esta contémplase na presentación explícita de actividades que conducen á adopción de actitudes positivas sobre o coidado do propio corpo, a conservación da natureza, a convivencia…

Avaliación do proceso educativo.

A avaliación concíbese dunha forma holística, é dicir, analiza todos os aspectos do proceso educativo e permite a retroalimentación, a achega de informacións precisas que permiten reestruturar a actividade no seu conxunto.


147

AGRUPAMENTO DOS ALUMNOS

Os diversos modelos de agrupamento que adopta o centro son unha dimensión esencial. Cremos que utilizar un único modelo de agrupamento, con independencia da diversidade de características do conxunto de alumnos e das actividades de ensinanza e aprendizaxe, limita o potencial enriquecedor do proceso educativo.

A diversidade de agrupamentos ao longo deste proceso cumpre dous obxectivos:

Proporciona unha mellor explotación das actividades escolares. Constitúe un instrumento de adecuación metodolóxica ás necesidades dos nosos alumnos.

A selección dos diversos tipos de agrupamento que se van articular atende aos seguintes principios:

Parte do modelo educativo do centro. Responde ás posibilidades e aos recursos materiais e humanos do centro. É suficientemente flexible para realizar adecuacións puntuais en certas actividades. Baséase na observación real dos nosos alumnos e na predición das súas necesidades. Mantén unha estreita relación coa natureza disciplinar da actividade ou área.

Os criterios de distribución do alumnado por aulas obedecen a unha análise sistemática, que recolle aspectos de debate tan importantes como o punto de partida dos alumnos ao chegar ao inicio do ciclo e de cada curso, as peculiaridades educativas do centro e a natureza da área ou actividade.

CRITERIOS DE AGRUPAMENTO:

Procedencia dun mesmo centro. Idade cronolóxica. Nivel de instrución. Ritmo de aprendizaxe. Intereses. Motivación. Natureza da área ou da actividade.

TIPOS DE AGRUPAMENTO:


148

Aula. Gran grupo. Pequeno grupo. Talleres. Comisións de traballo. Grupos de actividade.

ORGANIZACIÓN DOS ESPAZOS

A distribución de espazos formúlase a partir dos seguintes obxectivos:

Incrementar as posibilidades de interacción grupal. Potenciar na actividade escolar un grao de autonomía suficiente. Permitir o aproveitamento de espazos allleos á propia aula.

O ESPAZO DA AULA

O primeiro bloque de decisións contempla a adscrición do espazo de aula ben ao grupo, ben á área impartida. Esta decisión tamén implica a elección dos materiais integrantes do espazo fundamental de traballo e a súa relación cos agrupamentos flexibles, e a aplicación de dinámicas de grupo adecuadas a cada contexto e situación de aprendizaxe (recunchos de aprendizaxe, comisións de traballo, grupos de actividade, quendas de roda...).

Ademais, considérase o problema da disposición das mesas, o lugar ocupado polo profesor na aula e a relación kinésica da aula. As decisións atenden á existencia de diferentes espazos con ritmos distintos de participación, cunha zona de acción e unha zona marxinal (zona anterior, zona posterior e zonas laterais, respectivamente) e a necesidade de activalas.

En síntese, algúns dos aspectos que hai que ter en conta no modelo de aula son os seguintes:

Aula-grupo / aula-área. Materiais integrantes da aula. Relación con agrupamentos. Disposición do aula. Recursos para a mobilización. Relación espacial profesor-alumnado. Condicións xerais (iluminación, estado etc.)

OS ESPAZOS DE USO ESPECÍFICO


149

O segundo ámbito de decisións referentes á distribución de espazos refírese a aqueles que teñen un uso específico no centro, e que en definitiva son de uso común por parte de todos os alumnos.

Algúns destes espazos son os seguintes:

Biblioteca. Aula de plástica. Aula de música. Sala de informática. Sala de usos múltiples.

ORGANIZACIÓN DO TEMPO

A organización do tempo contémplase desde dúas perspectivas claramente diferenciadas: a confección dun horario xeral, co correspondente desenvolvemento das áreas, acorde coa súa óptima temporización, e a elaboración dun horario de actividade docente, no que se presentan as restantes actividades organizativas do centro. En consecuencia, teremos en conta as seguintes variables:

Relixión e Moral Católica / alternativa.

ACTIVIDADE DOCENTE:

Coordinación de equipos. Coordinación de niveis. Coordinación de grupos. Atención a pais. Acción titorial. Clases de reforzo.


150

SELECCIÓN DE MATERIAIS E RECURSOS

Os criterios de selección dos materiais curriculares que sexan adoptados polos equipos docentes seguen un conxunto de criterios homoxéneos que lles proporcionan resposta efectiva ás propostas xerais de intervención educativa e ao modelo didáctico anteriormente propostos. Dese xeito, establécense oito criterios ou directrices xerais que perfilan a análise:

Adecuación ao contexto educativo do centro. Correspondencia dos obxectivos promovidos cos enunciados no Proxecto Educativo de Centro. Coherencia dos contidos propostos cos obxectivos. A acertada progresión dos contidos e obxectivos, a súa correspondencia co nivel e a fidelidade

á lóxica interna de cada área. A adecuación aos criterios de avaliación do centro. A variedade das actividades, a diferente tipoloxía e a súa potencialidade para a atención ás

diferenzas individuais. A claridade e a amenidade gráfica e expositiva. A existencia doutros recursos que facilitan a actividade educativa.

Atendendo a todos eles, establecemos unha serie de pautas concretas que dirixirán a nosa selección e que están plasmadas na seguinte guía de valoración de materiais curriculares.

INDICADORES:

1. Encádrase con coherencia no Proxecto Educativo de Centro.2. Cubre os obxectivos do currículo.3. O número de unidades organiza adecuadamente o curso.4. Os obxectivos están claramente explicitados.5. Os contidos seleccionáronse en función dos obxectivos.6. A selección de contidos está adecuada ao nivel de desenvolvemento psicoevolutivo dos

alumnos.7. A progresión é adecuada.8. Contribúe ao desenvolvemento das competencias básicas.9. Parte dos coñecementos previos dos alumnos.

10. Asegura a realización de aprendizaxes significativas.11. Esperta a motivación cara ao estudo e á aprendizaxe.12. Potencia o uso das técnicas de traballo intelectual.13. Presenta actividades de reforzo e de ampliación.14. A cantidade de actividades é suficiente.15. Permiten a atención á diversidade.16. As actividades están ben diferenciadas dos contidos.17. As informacións son exactas, actuais e cientificamente rigorosas.18. A información e as explicacións dos conceptos exprésanse con claridade.


151

19. Facilita a memorización comprensiva mediante unha adecuada organización das ideas, destacando as principais sobre as secundarias.

20. A linguaxe está adaptada ao nivel.21. As imaxes achegan aclaracións ou ampliacións ao texto.22. Recórrese suficientemente á información gráfica mediante esquemas, táboas, gráficos, mapas

etc.23. A disposición dos elementos nas páxinas aparece clara e ben diferenciada.24. O aspecto xeral do libro resulta agradable e atractivo para o alumno.25. Presenta materiais complementarios que facilitan o desenvolvemento do proceso docente.

MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS

Santillana

-Libros de consulta da propia aula e da biblioteca do centro.-Libros de lectura:Nas aulas de cada un dos grupos do segundo ciclo existe unha biblioteca de aula

con libros de lectura e de consulta.-Apuntes, esquemas.-Materiais para reforzo -Materiais para ampliación.-Materiais manipulativos BOLA DO MUNDO….mapas…)

RECURSOS DIDÁCTICOS-Pizarra electrónica.-Materiais informáticos.-Páxinas web-Vídeo proxector-Ordenador-Radio-CD-MP3-Pizarra convencional,tablero de corcho.

6. AVALIACIÓN

A AVALIACIÓN: UN PROCESO INTEGRAL

Entendemos a avaliación como un proceso integral, no que se contemplan diversas dimensións ou vertentes: análise do proceso de aprendizaxe dos alumnos; análise do proceso de ensinanza e da práctica docente; e análise das programacións de aula.


152


A avaliación concíbese e practícase da seguinte maneira:

Continua e global, xa que atende á aprendizaxe como proceso, contrastando os diversos momentos ou fases, e ademais, tendo en conta o progreso do alumno no conxunto das áreas do currículo. Contémplanse tres modalidades:

- Avaliación inicial. Proporciona datos acerca do punto de partida de cada alumno, proporcionando unha primeira fonte de información sobre os coñecementos previos e características persoais, que permiten unha atención ás diferenzas e unha metodoloxía adecuada.

- Avaliación formativa. Concédelle importancia á evolución ao longo do proceso, conferindo unha visión das dificultades e dos progresos de cada caso.

- Avaliación sumativa. Establece os resultados ao remate do proceso total de aprendizaxe en cada período formativo e a consecución dos obxectivos.

Individualizada, centrándose na evolución de cada alumno e na súa situación inicial e particularidades.

Integradora, para o cal contempla a existencia de diferentes grupos e situacións e a flexibilidade na aplicación dos criterios de avaliación que se seleccionan.

Cualitativa, na medida en que se aprecian todos os aspectos que inciden en cada situación particular e se avalían de forma equilibrada os diversos niveis de desenvolvemento do alumno, non só os de carácter cognitivo.

Orientadora, dado que lle porporciona ao alumno ou á alumna a información precisa para mellorar a súa aprendizaxe e adquirir estratexias apropiadas.

Revisemos algúns dos procedementos e instrumentos existentes para avaliar o proceso de aprendizaxe:

Observación sistemática:

- Escala de observación.


153

- Rexistro anecdótico persoal.

Análise das producións dos alumnos:

-Traballo diario na aula(realización de exercicios relativos os diferentes temas que se traballen,en diferentes medios cadernos,follas de traballo,fotocopias,pizarra electrónica,pizarra convencional..)

- Resumos.- Esquemas.- Traballos de aplicación e síntese.- Caderno de clase.- Textos escritos.- Producións orais.- Traballos individuais - Traballos en grupos

Intercambios orais cos alumnos:

- Diálogo.- Entrevista.- Postas en común.- Asembleas.

Probas específicas:

- Obxectivas.- Abertas.- Exposición dun tema.- Resolución de exercicios.

Autoavaliación. Coavaliación.


O sistema de cualificación dos procedementos e instrumentos para a avaliación do alumnado sinalados anteriormente será na seguinte porcentaxe:



154




AVALIACIÓN DO PROCESO DE ENSINANZA E DA PRÁCTICA DOCENTE

Algúns dos aspectos aos que atenderá son os seguintes:

a) Organización e coordinación do equipo. Grao de definición. Distinción de responsabilidades.b) Planificación das tarefas. Dotación de medios e tempos. Distribución de medios e tempos.

Selección do modo de elaboración.c) Participación. Ambiente de traballo e participación. Clima de consenso e aprobación de

acordos. Implicación dos membros. Proceso de integración no traballo. Relación e implicación dos pais. Relación entre os alumnos, e entre os alumnos e os profesores.

Revisemos algúns dos procedementos e dos instrumentos existentes para avaliar o proceso de ensinanza:

Cuestionarios:

- Aos alumnos.- Aos pais.

Intercambios orais:

- Entrevista con alumnos.- Debates.- Entrevistas con pais.- Reunións con pais.

Observador externo. Resultados do proceso de aprendizaxe dos alumnos.

O comezo do curso o profesor/a titor/a dará a coñecer aos alumnos e aos pais ou titores legais,os criterios que se aplicarán para a promoción de ciclo .Ao remate de cada un dos trimetres do curso escolar entregárase a cada alumno un boletín informativo cos resultados obtidos en cada unha das áreas nese trimestre.

AVALIACIÓN DAS PROGRAMACIÓNS DE AULA


155

Co fin de establecer unha avaliación plena de todo o proceso, avaliaranse os seguintes indicadores:

Desenvolvemento na clase da programación. Relación entre obxectivos e contidos. Adecuación de obxectivos e contidos coas necesidades reais. Adecuación de medios e metodoloxía coas necesidades reais.


156

CRITERIOS DE AVALIACIÓN / RELIXIÓN E MORAL CATÓLICA DE 4º curso

1. Distinguir os fundadores das relixións monoteístas, comparándoos entre eles nos aspectos concernientes á súa relación con Deus, o seu compromiso co home e a súa acción salvífica.

2. Verificar a acción salvadora de Deus a través dos personaxes bíblicos, e a súa plenitude en Xesucristo.

3. Recoñecer o amor de Deus ao crearnos á súa imaxe e adoptarnos como fillos.

4. Identificar algúns feitos e palabras de Xesús que mostran o amor de Deus polo home.

5. Situar as accións salvíficas de Xesús nas referencias bíblicas sobre os seus milagros, a súa morte e resurrección.

6. Comprender que o pecado rompe a relación con Deus, que Xesucristo a restablece coa súa morte e resurrección, e que o amor de Deus dura para sempre.

7. Explicar que a fe e as obras son respostas ao amor de Deus, manifestado en Xesucristo.

8. Distinguir e relacionar os sacramentos da Iniciación, a Reconciliación e a Eucaristía.

9. Explicar a nova vida que xorde polo Bautismo e se alimenta na Eucaristía.

10. Saber describir a Igrexa como Corpo de Cristo.

11. Razoar que quen une os membros da Igrexa é o Espírito Santo.

12. Recoñecer nas distintas advocacións de María á Nai de Deus e Nai nosa.

13. Aplicar algunhas obras artísticas e xestos litúrxicos os contidos básicos da fe cristiá e doutras relixións.


157

14. Explicar o significado dalgúns textos evanxélicos que fagan referencia á vida eterna.

MÍNIMOS ESIXIBLES PARA UNHA EVALUACIÓN POSITIVA.

Minimos exisibles en 4º curso RELIXIÓN

Expresar de xeito oral, escrita e gráfica as caracteristicas xerais e definitorias de Deus Pai, Deus Fillo, a Igrexa


158

7. A ATENCIÓN Á DIVERSIDADE E AS MEDIDAS PARA AFRONTAR OS PROBLEMAS DE APRENDIZAXE

VALORACIÓN INICIAL E VÍAS DE ACTUACIÓN

Co obxecto de nos axustar o máximo posible á realidade dos nosos alumnos, acordamos realizar unha valoración das súas características segundo os seguintes parámetros:

Que valorar:

- Rendemento do alumno no ciclo anterior.- Personalidade.- Afeccións e intereses. - Situación económica e cultural da familia.- etc.

Como obter a información:

- Informes de titores anteriores.- Cuestionario previo aos alumnos.- Entrevista individual.- Cuestionario aos pais.- Entrevista cos pais.- etc.

Deste xeito, o centro prevé distintas vías de resposta ante o amplo abano de capacidades, estilos de aprendizaxe, motivacións e intereses dos alumnos.

Consideramos adaptacións curriculares cantos cambios se produzan no currículo co fin de atender as diferenzas individuais dos nosos alumnos. O equipo ou o profesor, ao establecer cada adaptación, deberá determinar con antelación tanto a estratexia que hai que seguir coma as características do alumno ou da alumna que podan axudar ou entorpecer a estratexia: en que agrupamentos traballa mellor, que tempo permanece concentrado, a que reforzos é receptivo, que autoconcepto ten etc.

Dentro das adaptacións curriculares imos diferenciar dous modelos de resposta en función das situacións de distinta natureza que imos encontrar:

Adaptacións curriculares non-significativas.


159

Adaptacións curriculares significativas.


160

ADAPTACIÓNS CURRICULARES NON-SIGNIFICATIVAS

Aconséllase o seu uso cando as dificultades de aprendizaxe non son moi importantes. As características fundamentais deste tipo de medidas son as seguintes:

- Non precisan dunha organización moi diferente da habitual.- Non lles afectan aos compoñentes prescritivos do currículo.

Aínda que en cada unha das áreas se aplicarán de forma específica unha serie de medidas concretas que permitan a adecuación ás diferenzas individuais dos alumnos, quixemos establecer unha serie de pautas ou directrices xerais que actúen como marco de referencia para o conxunto do profesorado e que sirvan para unificar as actuacións de cada profesor.


Unha medida aplicable pode ser a diferenciación de niveis nos contidos e nas actividades. Esta diferenciación de niveis responderá tanto ás distintas capacidades e estilos de aprendizaxe coma aos diverxentes intereses e motivacións dos alumnos.

- Contidos.

Dentro do conxunto de contidos que lle asignaramos para a súa aprendizaxe por parte dos alumnos a cada área e curso, estableceremos unha diferenciación entre información básica e información complementaria. É dicir, en primeiro lugar fixaremos un corpo de contidos esenciais que deben ser aprendidos por todos para alcanzar os obxectivos previstos. A partir de aí, consideraremos outra serie de contidos que poderán ser traballados ou non en función das peculiaridades e das necesidades de cada alumno.

- Actividades.

As actividades organizaranse por categorías en función da súa distinta finalidade. Por un lado, contemplaremos actividades de reforzo, de consolidación daquelas aprendizaxes que consideramos básicas; para iso, o nivel de dificultade das tarefas propostas estará en consonancia coa asequibilidade media que caracteriza a información esencial. Por outro lado, deseñaremos outro tipo de actividades máis diversificadas que impliquen ben unha complexidade maior, ben unha ampliación da perspectiva do tema traballado.



161

O mellor método de ensinanza para alumnos cunhas determinadas características pode non selo para alumnos con características diferentes e á inversa. É dicir, os métodos non son mellores ou peores en termos absolutos, senón en función de que o tipo de axuda que ofrecen responda ás necesidades que en cada momento demandan os alumnos.

As adaptacións na metodoloxía didáctica son un recurso que se pode introducir na forma de enfocar ou presentar determinados contidos ou actividades, como consecuencia de diversas circunstancias:

- Os distintos graos de coñecementos previos detectados nos alumnos.- A existencia de diferentes graos de autonomía e responsabilidade entre os alumnos.- A identificación de dificultades en procesos anteriores con determinados alumnos.- etc.



A utilización de materiais didácticos complementarios permite axustar o proceso de ensinanza e aprendizaxe ás diferenzas individuais dos alumnos. De forma xeral, este tipo de material persegue catro obxectivos:

- Consolidar contidos nos que a súa adquisición por parte dos alumnos supón unha maior dificultade.

- Ampliar e afondar en temas de especial relevancia para o desenvolvemento da área. - Practicar habilidades instrumentais ligadas aos contidos de cada área.- Enriquecer o coñecemento daqueles temas ou aspectos sobre os que os alumnos mostran




- Que os alumnos poidan situarse en distintas tarefas.- Propoñer actividades de reforzo ou ampliación segundo as necesidades de cada grupo.- Adaptar o ritmo de introdución de novos contidos.


162


- As aprendizaxes básicas e imprescindibles para seguir progresando.- A incorporación dunha avaliación que detecte as necesidades de cada grupo.


163

ADAPTACIÓNS CURRICULARES SIGNIFICATIVAS

Consisten basicamente na adecuación dos obxectivos educativos, na eliminación ou na inclusión de determinados contidos esenciais e na conseguinte modificación dos criterios de avaliación.

Destinatarios.

Estas adaptacións lévanse a cabo para lles ofrecer un currículo equilibrado e relevante aos alumnos con necesidades educativas especiais.

Dentro deste colectivo de alumnos, contémplanse tanto aqueles que presentan limitacións de natureza física, psíquica ou sensorial, como os que posúen un historial escolar e social que produciu “lagoas” que impiden a adquisición de novos contidos e, á vez, desmotivación, desinterese e rexeitamento.

Finalidade.

Tenderán a que os alumnos alcancen as capacidades xerais da etapa de acordo coas súas posibilidades. O obxectivo último deberá ser proporcionarlle a cada alumno a resposta que necesita en función das súas necesidades e tamén dos seus límites, tratando que esa resposta se aparte o menos posible das que son comúns para todos os alumnos.

Avaliación e diagnóstico previo.

O maior ou menor afastamento do currículo básico dependerá da avaliación e do diagnóstico previo de cada alumno, que debe realizar o Departamento de Orientación.


A integración dos alumnos con necesidades educativas especiais e a concreción das adaptacións curriculares serán posibles mercé ás seguintes medidas articuladas no centro:

e) A cualificación do profesorado e a importancia da acción titorial.


164

O profesorado do centro posúe a predisposición, a sensibilidade e a formación necesarias para asumir a tarefa de colaborar co Departamento de Orientación e seguir as súas directrices.

f) A metodoloxía.

O centro parte da constatación de que os alumnos con dificultades de aprendizaxe aprenden, basicamente, da mesma forma ca o resto. É dicir, os axustes metodolóxicos van responder a uns principios e unhas consideracións sobre a aprendizaxe que son comúns a todos os alumnos. Non obstante, convén poñer a énfase na planificación máis rigorosa e minuciosa, na flexibilidade, na metodoloxía activa e na globalización. Dentro deste contexto metodolóxico fíxanse unha serie de medidas especialmente beneficiosas:

- O traballo nun pequeno grupo.- As visitas e as saídas ao contorno.- O uso do ordenador e de diversidade de materiais e recursos.

g) Espazos.

Para favorecer o proceso de integración-normalización e para crear as condicións óptimas para o fomento de interaccións ricas e fluídas, prevense as seguintes medidas:- Salas para as actividades de apoio específico.- Posibilidade de modificar a aula e de crear máis dun espazo.- Disposición adecuada do mobiliario e coidado das condicións ambientais (acústica,


h) Tempos.

A xestión do tempo guiarase por dous criterios: a adaptación ás peculiaridades especiais de cada alumno e a flexibilidade horaria. Así, algunhas actividades requirirán tempos máis prolongados (talleres, saídas etc.) e outras máis reducidos, debido á fatiga, falta de concentración ou outros motivos.


165

Proxecto curricular

RELIXIÓN

6º curso

1. PRESENTACIÓN

Elaborar o Proxecto educativo do centro é unha das tarefas máis decisivas do equipo de profesores. O éxito do proceso de ensinanza e aprendizaxe depende en gran medida do consenso previo dos diversos aspectos do plan de acción educativa: que ensinar (obxectivos e contidos); cando ensinar (secuencia de obxectivos e contidos); como ensinar (metodoloxía); e que, como e cando avaliar (criterios de avaliación). Todo iso, xunto co desenvolvemento das competencias básicas, a educación en valores, a formulación da atención á diversidade do alumnado e as liñas mestras da orientación, configuran o Proxecto educativo do centro. A estes elementos curriculares, o equipo directivo sumará outros documentos que rexen a vida escolar: o Regulamento de réxime interior, o Plan de convivencia e o Carácter propio (no caso dos centros de titularidade privada).

O Proxecto educativo do centro convértese así nunha carta de navegación, un instrumento práctico e público que permite a cada profesor encadrar as súas programacións de aula no marco conxunto de actuación, e a todos os axentes educativos (dirección, profesores, familias e alumnos) coñecer a proposta pedagóxica do centro, así como as correccións xerais que poden exporse ou os mecanismos de reforzo e ampliación que se deben poñer en marcha.


166

2. CARACTERÍSTICAS EVOLUTIVAS DOS NENOS E NENAS ENTRE 10 E 12 ANOS

DESENVOLVEMENTO SOCIOAFECTIVO E INTELECTUAL

O período de idade comprendido entre os dez e os doce anos, que se corresponde co terceiro ciclo de Educación Primaria, caracterízase por unha serie de trazos evolutivos que afectan o desenvolvemento socioafectivo e intelectual dos nenos e nenas.

Desenvolvemento socioafectivo.

Os nenos e nenas revelan unha autonomía e unha autodeterminación que ata agora non mostraran e que constitúe un dos trazos esenciais desta etapa de desenvolvemento; pero, ao mesmo tempo, continúan sendo moi sensibles ás influencias do seu grupo. Pódese dicir que os nenos necesitan o grupo para comprender o seu mundo e requiren de estímulos suficientes para exteriorizar de forma controlada a súa afectividade.

Desenvolvemento intelectual.

Os nenos e nenas desta idade teñen unha visión máis obxectiva da realidade e alcanzan maior capacidade de operar cos sistemas de símbolos da linguaxe, as matemáticas e a vida social. Adquiriron mecanismos mentais que os distancian do mundo dos obxectos directamente percibidos e das accións concretas sobre eses obxectos. No seu lugar, agora poden operar con símbolos, aínda que, sen dúbida, necesitan axuda para realizar estas operacións; ademais, empezan a comprender que nunha situación dada interveñen e funcionan moitos factores, e tratan de separalos. En xeral, aos doce anos desenvólvese o dominio das operacións formais e dos razoamentos, que levan a identificar as consecuencias dos feitos ou a deducir novas ideas doutras xa coñecidas.

3. OBXECTIVOS


Os obxectivos da Educación Primaria estarán encamiñados ao logro da adquisición, por parte de todo o alumnado, das capacidades que permitan:




167


Coñecer, comprender e respectar as diferentes culturas e as diferenzas entre as persoas, a igualdade de dereitos e oportunidades de homes e de mulleres e a non discriminación de persoas con discapacidade.


Adquirir polo menos nunha lingua estranxeira a competencia comunicativa básica que lle permita expresar e comprender mensaxes sinxelas e desenvolverse en situacións cotiás.

Desenvolver as competencias matemáticas básicas e iniciarse na resolución de problemas que requiran a realización de operacións elementais de cálculo, coñecementos xeométricos e estimacións, así como ser quen de aplicalos a situacións da súa vida cotiá.




Valorar a hixiene e a saúde, aceptar e aprender a coidar o propio corpo e o da outra xente, respectar as diferenzas e utilizar a educación física e o deporte como medios para favorecer o desenvolvemento persoal e social.





168

OBXECTIVOS DE ETAPA: RELIXIÓN E MORAL CATÓLICA

O ensino da Relixión e moral católica na etapa de Educación Primaria ten como obxectivo o desenvolvemento das seguintes capacidades:

Coñecer os aspectos básicos das relixións xa desaparecidas relacionándoas co cristianismo. Recoñecer os fundadores e algúns elementos distintivos das grandes relixións vixentes, na

súa resposta ás preguntas básicas sobre o sentido da vida e o compromiso dos crentes. Coñecer a Biblia, a súa estrutura e sentido, identificando algúns textos básicos como

Palabra de Deus. Descubrir a acción de Deus na natureza e na persoa, como fundamento e fonte dos valores

básicos do ser humano. Identificar algúns personaxes fundamentais da Historia da salvación e a súa resposta de fe,

descubrindo o valor central da persoa de Xesucristo e a resposta de fe da Virxe María. Valorar a novidade do amor de Deus que nos salva do pecado e da morte, polo seu Fillo

Xesucristo e a través da vida e acción salvífica da Igrexa, Corpo de Cristo. Identificar o significado dalgúns acontecementos, formulacións, expresións e textos básicos

da mensaxe cristiá, que faciliten a comprensión da vida do Espírito Santo no mundo e na Igrexa.

Identificar a Igrexa nas súas manifestacións, coñecer a presenza de Deus e a súa graza nos sacramentos, e o servizo eclesial prestado polos apóstolos e os seus sucesores.

Comprender e distinguir o sentido sacro, festivo, cultural e celebrativo das festas e os seus ritos nas relixións monoteístas, relacionándoas cos aspectos culturais e celebrativos da liturxia.

Analizar a xerarquía de valores, actitudes e normas que conforman o ser cristián e aplicalos ás distintas situacións da vida.



Descubrir que o destino eterno do ser humano empeza aquí como don que xorde da vitoria de Cristo sobre a morte.


169


170

OBXECTIVOS DE 6º Curso: RELIXIÓN E MORAL CATÓLICA

Recoñecer a Biblia como colección de libros sacros do Cristianismo, agrupados en dúas coleccións: Antigo e Novo Testamento.

Ler a Biblia con respecto e descubrir nela os ensinos que Deus quixo transmitir a través de acontecementos, relatos, poemas, preceptos, máximas e outros xéneros literarios.

Diferenciar, no relato da creación, a roupaxe literaria e o ensino fundamental que Deus nos transmite.

Relacionar as figuras de Abrahán e Moisés, respectivamente, coa Promesa divina de salvación e coa Alianza do Sinaí tras a liberación de Israel da escravitude de Exipto.

Recoñecer a Abrahán como referencia común das tres grandes relixións monoteístas. Recoñecer que, en Xesús de Nazaret, Fillo de Deus, se realiza plena e definitivamente a

salvación prometida por Deus a Abrahán. Facer referencia a pasaxes evanxélicas nas que se pon de manifesto a natureza humana de

Xesús e a pasaxes nas que se manifesta a súa natureza divina. Comprender o concepto Reino de Deus e o seu programa: Benaventuranzas, Sermón da

montaña e identificar a Igrexa como reino de Deus na terra. Coñecer como celebra a Igrexa a memoria do Señor: Domingo, Nadal, Semana Santa e

Pascua de Resurrección. Recoñecer que Cristo é o fundador e a cabeza da Igrexa e que, nela, dentro da igualdade

esencial de todos, cada cristián ten unha función ao servizo da comunidade. Identificarse como membro da Igrexa diocesana e coñecer os niveis de organización

eclesial: Igrexa universal, diocese, parroquia. Valorar o acontecemento de Pentecostés como o impulso do Espírito Santo para o

nacemento da Igrexa e coñecer o modo de vida das primeiras comunidades. Recoñecer que a Igrexa conduce á salvación mediante a oración, o cultivo das virtudes, o

perdón dos pecados e a celebración dos sacramentos. Valorar os sacramentos do Matrimonio e da Orde sacerdotal como carismas ao servizo da

comunidade. E coñecer a función da familia e do sacerdocio cristián. Identificar os signos de pertenza á comunidade eclesial, comunidade de fe, amor e

testemuño, e desenvolver sentimentos de integración nela. Coñecer os episodios máis notables da vida de María e o contido das festas principais na

súa honra: Nai de Deus, Inmaculada Concepción e Asunción. Identificar as preguntas transcendentes da humanidade e diferencialas dos interrogantes

da ciencia ou a cultura. Descubrir no contorno signos de presenza da fe cristiá: na linguaxe, na arte, nos costumes,

nas festividades, na historia, nos cemiterios, etc. Recoñecer o politeísmo como característica das relixións da Antigüidade e coñecer

algunhas das súas manifestacións en Mesopotamia, Exipto, Grecia e Roma. Coñecer os elementos fundamentais do xudaísmo: monoteísmo, Lei e templo. Coñecer algúns trazos importantes do hinduísmo e do budismo: valor da interioridade,

respecto aos demais e á natureza. Desenvolver actitudes de respecto e diálogo fronte a outras crenzas. Descubrir o valor da conciencia rectamente formada, como guía e xuíz dos nosos actos. Desenvolver actitudes de respecto á dignidade da persoa e de denuncia de todo atentado

aos dereitos humanos fundamentais. Identificar e coñecer o funcionamento dalgunhas organizacións promovidas pola Igrexa ao

servizo dos Dereitos Humanos.


171

Valorar as achegas positivas da Igrexa ao ecumenismo, ao dialogo interrelixioso, á paz e ao desenvolvemento dos pobos.

4. CONTIDOS

CONTIDOS 6º CURSO RELIXIÓN

Mapa das grandes relixións no mundo de hoxe. Relación entre as grandes relixións vixentes, descubrindo as súas principais semellanzas e diferenzas.

O ser humano, o sentido da súa vida e a súa salvación no hinduísmo e no budismo. Respecto ás conviccións relixiosas como condición mínima para a convivencia. A Igrexa, novo pobo de Deus. Manifestacións da estrutura xerárquica da Igrexa. O papa, os

bispos, os sacerdotes, a vida consagrada. A Igrexa universal e a Igrexa diocesana.

Xesús chama e envía os seus discípulos por todo o mundo para continuar a súa obra de salvación. A vida e a presenza do Espírito Santo. A expansión da Igrexa.

Xesucristo, Salvador e Redentor do pecado e da morte. Xesucristo, plenitude do home. A presenza da Virxe María no Evanxeo e nos Feitos dos Apóstolos. A unción dos enfermos. Deus prepara unha terra nova onde habitará a xustiza. Os derradeiros momentos do ser

humano. O home novo e a lei do espírito. O amor a Deus e o amor aos demais. O mandamento do

amor ás situacións cotiás. O ser humano é responsable dos seus actos. O valor da conciencia, a verdade, a liberdade e

a vontade. O valor da liberdade e a responsabi-lidade dos propios actos á luz do Evanxeo. Manifestacións da presenza de Deus na cultura cristiá.


172

5. COMPETENCIAS BÁSICAS

QUE SE ENTENDE POR COMPETENCIA BÁSICA

A LOE (Lei Orgánica de Educación) presenta unha importante novidade: a incorporación das competencias básicas ao currículo.

Enténdese por competencia a capacidade de pór en práctica dunha forma integrada, en contextos e situacións diferentes, os coñecementos, as habilidades e as actitudes persoais adquiridas.

O concepto de competencia inclúe tanto os coñecementos teóricos como as habilidades ou coñecementos prácticos e as actitudes. Vai máis aló do saber e do saber facer ou aplicar, porque inclúe tamén o saber ser ou estar.

No marco da proposta realizada pola Unión Europea, identificáronse oito competencias básicas:

1. Competencia en comunicación lingüística.2. Competencia matemática.3. Competencia no coñecemento e a interacción co medio físico.4. Tratamento da información e competencia dixital.5. Competencia social e cidadá.6. Competencia cultural e artística.7. Competencia para aprender a aprender.8. Autonomía e iniciativa persoal.

As competencias básicas teñen as seguintes características:

Promoven o desenvolvemento de capacidades máis ca a asimilación de contidos, aínda que estes sempre están presentes á hora de concretarse as aprendizaxes.


173

Teñen en conta o carácter aplicativo das aprendizaxes, xa que se entende que unha persoa «competente» é aquela capaz de resolver os problemas propios do seu ámbito de actuación.

Fundaméntanse no seu carácter dinámico, xa que se desenvolven de xeito progresivo e poden ser adquiridas en situacións e institucións formativas diferentes.

Teñen un carácter interdisciplinar e transversal, xa que integran aprendizaxes procedentes de diversas disciplinas académicas.

Son un punto de encontro entre a calidade e a equidade. Por unha banda, con elas inténtase garantir unha educación que dea resposta ás necesidades reais da época na que vivimos (calidade). Por outra banda, preténdese que sexan asumidas por todo o alumnado, de maneira que sirvan de base común a todos os cidadáns e cidadás (equidade).

As competencias básicas son, pois, aqueles coñecementos, destrezas e actitudes que todos os individuos necesitan para a súa realización e desenvolvemento persoal, para a súa inclusión na sociedade e para a súa incorporación ao mundo do emprego. As competencias deberían adquirirse ao final do ensino obrigatorio, e terían que constituír a base dunha continua aprendizaxe ao longo de toda a vida.


174

AS COMPETENCIAS BÁSICAS NA ÁREA DE RELIXIÓN E MORAL CATÓLICA


Aínda que o ensino relixioso está presente e axuda á conformación das competencias básicas fixadas na lexislación, tendo en conta que as competencias básicas son aquelas que sustentan a realización persoal, a inclusión social e a cidadanía activa, algunhas delas teñen unha especial relación coa acción educativa da relixión católica, e ata podería afirmarse que outras, se se prescinde da realidade relixiosa, carecerían de elementos importantes para a súa adquisición e desenvolvemento.

Entre outras, a Conferencia Episcopal de Ensino e Catequese propón as seguintes:

Competencia en comunicación lingüística.

O diálogo da fe coa cultura contribúe ao desenvolvemento desta competencia, na medida en que esixe exercitarse na escoita da palabra de Deus, a exposición dos seus contidos e aplicación á cultura e ás distintas formas de vida social, así como á argumentación adecuada a esta idade e sempre presente no ensino relixioso.

Por outra banda, é propio do ensino relixioso católica a utilización dos diversos modos de comunicación que a acción de Deus sobre o home utilizou. A súa revelación é rica en distintas linguaxes. Así, a linguaxe bíblica e a súa riqueza de expresión e simboloxía; a linguaxe doutrinal e a súa precisión conceptual, analítica e argumental; a linguaxe litúrxica e a súa proximidade á linguaxe dos símbolos do pobo cristián; e a linguaxe testemuñal que fai posible a transmisión vital do crido.

Todo iso é imprescindible para a comprensión da linguaxe en todas as linguas da cultura occidental. O ensino relixioso fai posible unha verdadeira comunicación lingüística, ao utilizar as distintas linguaxes na súa expresión verbal ou escrita, explícitas e implícitas en fontes diversas. Finalmente, a análise de feitos sociais que se presentan na clase de relixión, como elementos motivadores da realidade evanxélica, posibilitan o enriquecemento do vocabulario.

Competencia social e cívica.

Nesta competencia intégranse elementos esenciais para a humanización (persoais, interpersoais e interculturais) e recóllense todas as formas de comportamento que preparan ás persoas para participar dun xeito eficaz e construtivo na vida social e profesional. O ensino relixioso católico expón, fundamenta e xerarquiza os valores e virtudes que contribúen a educar a dimensión moral e social da personalidade do alumno, en orde a facer posible a maduración na corresponsabilidade, o exercicio da solidariedade, da cooperación, a liberdade, a xustiza e da caridade. Todo iso, como expresión coherente do coñecemento de Deus revelado en Xesucristo.

O desenvolvemento do ser humano, das capacidades da súa mente e do seu corazón, das potencialidades que lle configuran e que desbordan as expectativas puramente materiais e


175

funcionais, fundamentan e dan sentido á acción social e cívica do alumno. O ensino relixioso neste labor incide substancialmente no descubrimento e desenvolvemento da verdadeira humanización, capaz de facelo competente na acción social.

Con iso estamos fundamentando un dos valores básicos, a súa dignidade como ser humano, como fillo de Deus. O alumno necesita, xa nestas idades, motivacións para amar, para construír a personalidade máis humana, para ilusionarse en proxectos de vida altruísta e desinteresada. O testemuño de homes e mulleres santos en toda a historia constitúe un referente continuo para a autoasimilación dos valores máis xenuinamente cristiáns.

En consecuencia, contribúese directamente á dimensión moral da persoa favorecendo que os alumnos recoñezan a raíz do seu propio ser e os seus mesmos comportamentos. Iso implica mellorar as relacións interpersoais baseadas en principios e valores que emanan da persoa de Cristo e axuda a afrontar as situacións de conflito mediante o diálogo, o perdón e a misericordia.

No máis profundo do ser cristián xorde o gran valor da fraternidade universal. Por iso é polo que as mínimas esixencias éticas de convivencia, participación, coñecemento da diversidade e das situacións de discriminación e inxustiza, estean fundamentadas e sexan consecuencias da fe cristiá. Os valores do respecto, cooperación, solidariedade, xustiza, non violencia, compromiso e participación teñen a súa fundamentación e referencias cristiás na filiación polo amor de Deus, o amor, a fraternidade, a xustiza, a misericordia, o perdón, a doazón de si mesmo, a entrega total a favor dos pobres.

Competencia cultural e artística.

A contribución a esta competencia relaciónase cos seus aspectos de coñecemento e valoración de toda a expresión artística, plástica, histórica, simbólica, lingüística, de costumes, ritos, festas, valores e modos de vida impregnados de cristianismo desde a súa orixe e o seu desenvolvemento actual, como manifestación do feito relixioso. O alumno non só vai coñecer, senón que poderá comprender e asumir os valores que leva o coñecemento do feito relixioso na súa expresión artística, cultural e estética, teolóxica e vivencial.

A cultura e a historia europea occidental, e a propia historia e cultura española, non poden ser comprendidas e asumidas se se prescinde do feito relixioso presente sempre na historia cultural dos pobos. É coñecido por todos que a maduración da personalidade humana se realiza dentro da tradición cultural onde crece e se sustenta. Esta maduración realízase nun mundo cada vez máis complexo e de maior contraste cultural e de presenza, respecto e diálogo de culturas.

A área de Relixión e moral católica presenta o acontecemento cristián en diálogo coa cultura, incorporando organicamente o saber da fe no conxunto dos demais saberes. Con iso o alumno adquire unha valoración crítica da cultura á luz do Evanxeo, motivando ao mesmo tempo o aprecio da propia cultura e a estima adecuada doutras tradicións culturais e relixiosas.

O ensino relixioso católico non só achega á competencia cultural e artística uns coñecementos da arte e cultura con referencia relixiosa e unhas destrezas, senón tamén o sentido e profundidade da súa presenza que remite a un xeito concreto de ver a vida, de expresala e de vivir desde a achega cristiá á cultura, colaborando así tamén na conservación e valoración do patrimonio cultural.

Competencia para aprender a aprender.


176

Esta área contribúe ao desenvolvemento desta competencia, fomentando as capacidades a través da educación, o impulso do traballo en equipo, a síntese da información e a opinión.

Ademais, o ensino relixioso axuda aos alumnos a ser protagonistas da súa propia aprendizaxe como resposta á vontade de Deus de que o ser humano colabore activa e libremente co plan por El establecido. Por iso, aprender a aprender leva non só unha proposta consensuada de sentimentos, valores e actitudes, senón un marco de referencia aceptado voluntariamente segundo as súas conviccións, que ha de ser crisol na procura da verdade e do ben.

Autonomía e iniciativa persoal.

É finalidade fundamental do quefacer da escola que os alumnos descubran a súa identidade persoal, pero isto non será posible sen unha apertura ao significado último e global da súa existencia humana. A autonomía e iniciativa persoal non poderá realizarse no alumno se non se inicia no coñecemento de si mesmo, no seu ser máis profundo, nas súas potencialidades, na súa dignidade e no seu sentido. A formación relixiosa católica achega deste xeito unha cosmovisión que fai posible a apertura cara ao fundamento e o sentido último da vida e, xa que logo, ao sentido da ciencia, da cultura e da identidade mesma da persoa humana.

O ensino relixioso católico non se reduce a un ensino de valores; diríxese á persoa concreta nas súas raíces, nas súas posibilidades humanas de acción e de servizo e, sobre todo, diríxese ao ser humano na súa finalidade transcendente. Todo iso leva o ofrecemento do Evanxeo de salvación de Xesucristo, para que, unha vez coñecido, xurda a humanidade nova feita de homes novos conforme ao designio de Deus. Por iso o ensino ha de propor a Xesucristo como camiño que nos conduce á verdade e á vida e ha de facerse desde a convicción profunda que procede da Igrexa que confesa, celebra e vive a fe en Xesucristo, e, en consecuencia, mediante a forma propia e máis coherente de transmitir esa fe da Igrexa: o testemuño.

Na contribución ao desenvolvemento persoal do alumno, a relixión é xeradora de valores e de integración social. A relixión colabora nesta competencia entregando ao alumno as virtualidades necesarias para crear as disposicións e actitudes que favorecen a inserción social. A autonomía do individuo cristián vén precisamente favorecida pola apertura a unha visión totalizante do mundo e da realidade, unha cosmovisión que fai posible a formación integral do alumno fronte a visións parciais e determinantes da liberdade propia.

Desde os procedementos da área favorécese esta competencia básica desenvolvendo iniciativas e atende especialmente a que os alumnos constrúan un xuízo moral baseado nos principios, valores e actitudes que xera o mesmo Evanxeo.

Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico.

Esta área contribúe á adquisición desta competencia a través da doutrina social da Igrexa, iluminando as respostas e as solucións aos problemas que xorden na interacción do ser humano co medio físico e con si mesmo. Tamén contribúe á valoración ética do uso da ciencia e da tecnoloxía.

Á súa vez, apoia e dá sentido ás habilidades e destrezas relacionadas coa ecoloxía que se adquiren desde esta competencia. O cristián entende a natureza como creación de Deus, polo que a valora, a coida e a fomenta.


177

Todas as achegas ás distintas competencias poden ser agrupadas e definidas en canto á achega relixiosa como un desenvolvemento da capacidade transcendente da persoa, é dicir a súa achega espiritual e relixiosa. Iso capacítao para dar sentido á súa vida. Con este obxecto, conforman a capacidade transcendente:

A apertura da razón á procura da verdade na superación de todo itinerario racional redutivo, a capacidade de deixarnos confrontar e interpelar pola chamada á liberdade e á felicidade verdadeira, o empeño no diálogo da fe e a razón, da fe e a cultura, a atención á capacidade innata para dinamizar a intelixencia e chamar á razón humana á procura de «algo máis», da identidade propia do ser humano, a capacidade de ser e estar xunto aos outros desde a fraternidade, o amor e a misericordia, a ansia de infinito, o anhelo de Deus e a planificación do ser na vida eterna... son, entre outros, obxectivos e elementos fundamentais no desenvolvemento das competencias antes descritas.


178

6. EDUCACIÓN EN VALORES

A educación en valores preséntase como un conxunto de contidos que interactúan en todas as áreas do currículo escolar, e o seu desenvolvemento afecta á globalidade do mesmo; non se trata dun conxunto de ensinos autónomos, senón máis ben dunha serie de elementos da aprendizaxe sumamente globalizados, estudados dentro de Lingua, Matemáticas, Coñecemento do medio, etc. A aprendizaxe significativa, que se establece sempre desde a realidade inmediata do alumno, propicia ademais esta forma de abordar os valores, dado que a mesma situación contextual que introduce os coñecementos dunha área serve de base a estes contidos. Ademais, a metodoloxía adecuada debe coidar especialmente a coherencia entre os contidos e a forma de actuar na aula.

Entre os valores que teñen unha presenza máis relevante neste ciclo destacamos os seguintes:

Educación moral e cívica.

Preséntanse contextos nos que os alumnos e alumnas se ven obrigados a xulgar e xerarquizar valores. En todas as actividades colectivas maniféstase unha valoración positiva da participación, o intercambio de puntos de vista, o respecto ás opinións e regras, etc.

Educación para a paz.

O obxectivo é que o neno comprenda que a construción da paz é tarefa de todos. Igual que sucede cos conflitos cotiáns, moitas veces o odio entre os pobos é froito do descoñecemento e a falta de comunicación, e o mellor xeito de superar estes problemas é o diálogo.

As diferenzas culturais entre os distintos pobos son un rico patrimonio que hai que coñecer para valorar a todas as persoas por igual. O neno debe achegarse ao coñecemento doutras realidades, coa finalidade de respectar os costumes e formas de vida que alí se manifestan.

Educación para a saúde.

O coñecemento do propio corpo é a base para introducir algúns conceptos básicos de saúde e hixiene que deben traducirse en hábitos e manterse durante toda a vida da persoa.

Educación sexual.

Exponse como esixencia natural da formación integral da persoa. O obxectivo é coñecer os cambios corporais que aparecen co crecemento e que diferencian fisicamente os dous sexos.

Educación ambiental.

As grandes cuestións da educación ambiental céntranse no descubrimento do contorno e no desenvolvemento dunha actitude favorable á protección e conservación do medio inmediato.

Educación viaria.

O obxectivo é capacitar o neno na súa faceta de peón autónomo e posible condutor de bicicletas. Para iso serven como eixos de globalización as unidades referidas ao medio social: a rúa, a cidade, os pobos... Establécense coñecementos sobre os elementos e signos viarios, e foméntanse outros de tipo condutal que lle permiten a adquisición de hábitos precisos para


179

desenvolverse en situacións concretas. Ademais aténdese ao coñecemento das redes e infraestruturas de transporte, facendo partícipe ao neno das pautas de actuación no uso de calquera dos medios de transporte, privados ou colectivos.

Educación do consumidor.

A educación para o consumo responsable comeza con reflexións sobre as actitudes dos nenos e nenas, que deben empezar a distinguir entre aquilo que realmente necesitan (a roupa, a comida, o transporte, etc.) e aquilo do que poden prescindir facilmente. O aproveitamento de elementos que se consideran de refugallo proporciona experiencias que desenvolven nos nenos e nenas os hábitos adecuados de utilización dos recursos que teñen ao seu alcance.

Educación non sexista.

Preséntase á muller en situacións iguais ás do home, tanto no ámbito da escola como no do traballo e noutros contextos cotiáns. Por outra banda, utilízase unha linguaxe coeducativa.


180

7. METODOLOXÍA DIDÁCTICA

PRINCIPIOS PEDAGÓXICOS XERAIS

O proceso de ensinanza e aprendizaxe debe cumprir os seguintes requisitos:

Partir do nivel de desenvolvemento do alumnado e das súas aprendizaxes previas. Asegurar a construción de aprendizaxes significativas a través da mobilización dos seus

coñecementos previos e da memorización comprensiva. Posibilitar que os alumnos realicen aprendizaxes significativas por si sos. Favorecer situacións nas que os alumnos deben actualizar os seus coñecementos. Proporcionar situacións de aprendizaxe que teñen sentido para os alumnos, co fin de que


En coherencia co exposto, os principios que orientan a nosa práctica educativa son os seguintes:


Supón atender dous aspectos intimamente relacionados:

- Integración activa dos alumnos na dinámica xeral da aula e na adquisición e configuración das aprendizaxes.

- Participación no deseño e desenvolvemento do proceso de ensinanza e aprendizaxe.

Motivación.

Consideramos fundamental partir dos intereses, demandas, necesidades e expectativas dos alumnos. Tamén será importante arbitrar dinámicas que fomenten o traballo en grupo.

Autonomía na aprendizaxe.

Como consecuencia dos dous puntos anteriores, a metodoloxía favorece a maior participación dos alumnos. Concrétase nos seguintes aspectos:

- A utilización dunha linguaxe sinxela, clara e estruturada na presentación dos novos contidos.

- A gradación das actividades, cuxa xerarquización varía segundo a natureza de cada programa, aparecendo en último lugar as que requiren un maior grao de habilidade e autonomía.

- A énfase nos procedementos e técnicas de aprendizaxe, que inclúen unha reflexión sobre os contidos obxecto de estudo e unha revisión final.

Programación cíclica, perfectamente integrada nos obxectivos xerais da etapa, e unha rigorosa selección dos contidos, que reforzan o aprendido nos cursos precedentes e abren o coñecemento cara a novos temas.


181

Atención á diversidade do alumnado.

A nosa intervención educativa cos alumnos asume como un dos seus principios básicos ter en conta os seus diferentes ritmos de aprendizaxe, así como os seus distintos intereses e motivacións.

Sensibilidade pola educación en valores.

O progresivo acceso a formas de conduta máis autónomas e a crecente socialización dos alumnos fai obrigada a educación en valores. Esta contémplase na presentación explícita de actividades que conducen á adopción de actitudes positivas sobre o coidado do propio corpo, a conservación da natureza, a convivencia…

Avaliación do proceso educativo.

A avaliación concíbese dunha forma holística, é dicir, analiza todos os aspectos do proceso educativo e permite a retroalimentación, a achega de informacións precisas que permiten reestruturar a actividade no seu conxunto.

AGRUPAMENTO DOS ALUMNOS/AS

Os diversos modelos de agrupamento que adopta o centro son unha dimensión esencial. Cremos que utilizar un único modelo de agrupamento, con independencia da diversidade de características do conxunto de alumnos e das actividades de ensinanza e aprendizaxe, limita o potencial enriquecedor do proceso educativo.

A diversidade de agrupamentos ao longo deste proceso cumpre dous obxectivos:

Proporciona unha mellor explotación das actividades escolares. Constitúe un instrumento de adecuación metodolóxica ás necesidades dos nosos alumnos.

A selección dos diversos tipos de agrupamento que se van a articular atende os seguintes principios:

Parte do modelo educativo do centro. Responde ás posibilidades e recursos materiais e humanos do centro. É suficientemente flexible para realizar adecuacións puntuais en certas actividades. Baséase na observación real dos nosos alumnos e na predición das súas necesidades. Mantén unha estreita relación coa natureza disciplinar da actividade ou área.

Os criterios de distribución do alumnado por aulas obedecen a unha análise sistemática, que recolle aspectos de debate tan importantes como o punto de partida dos alumnos ao chegar ao comezo do ciclo e de cada curso, as peculiaridades educativas do centro e a natureza da área ou actividade.

CRITERIOS DE AGRUPAMENTO:


182

Procedencia dun mesmo centro. Idade cronolóxica. Nivel de instrución. Ritmo de aprendizaxe. Intereses. Motivación. Natureza da área ou da actividade.

TIPOS DE AGRUPAMENTO:

Aula. Gran grupo. Pequeno grupo. Talleres. Comisións de traballo. Grupos de actividade.


183

ORGANIZACIÓN DOS ESPAZOS

A distribución de espazos formúlase a partir destes obxectivos:

Incrementar as posibilidades de interacción grupal. Potenciar na actividade escolar un grao de autonomía suficiente. Permitir o aproveitamento de espazos alleos á propia aula.

O ESPAZO DO AULA

O primeiro bloque de decisións contempla a adscrición do espazo de aula ben ao grupo, ben á área impartida. Esta decisión tamén implica a elección dos materiais integrantes do espazo fundamental de traballo e a súa relación cos agrupamentos flexibles, e a aplicación de dinámicas de grupo adecuadas a cada contexto e situación de aprendizaxe (recunchos de aprendizaxe, comisións de traballo, grupos de actividade, quendas de roda...).

Ademais, considérase o problema da disposición das mesas, o lugar ocupado polo profesor na aula e a relación kinésica da aula. As decisións atenden á existencia de diferentes espazos con ritmos distintos de participación, cunha zona de acción e unha zona marxinal (zona anterior e zonas posterior e laterais, respectivamente) e a necesidade de activalas.

En síntese, algúns dos aspectos a ter en conta no modelo de aula son os seguintes:

Aula-grupo / aula-área. Materiais integrantes da aula. Relación con agrupamentos. Disposición da aula. Recursos para a mobilización. Relación espacial profesor-alumnado. Condicións xerais (iluminación, estado, etc.)

OS ESPAZOS DE USO ESPECÍFICO

O segundo ámbito de decisións referentes á distribución de espazos refírese a aqueles que teñen un uso específico no centro, e que en definitiva son de uso común por parte de todos os alumnos.

Algúns destes espazos son os seguintes:

Biblioteca. Talleres. Sala de informática. Sala de usos múltiples.


184

ORGANIZACIÓN DO TEMPO

A organización do tempo contémplase desde dúas perspectivas claramente diferenciadas: a confección dun horario xeral, co correspondente desenvolvemento das áreas, acorde coa súa óptima temporización, e a elaboración dun horario de actividade docente, no que se expón as restantes actividades organizativas do centro. En consecuencia, teremos en conta as seguintes variables:

ÁREAS:

Coñecemento do medio. Educación artística. Educación física. Educación para a cidadanía Lingua galega e literatura Lingua castelá e literatura. Lingua estranxeira. Matemáticas. Relixión e moral católica.

ACTIVIDADE DOCENTE:

Coordinación de equipos. Coordinación de niveis. Coordinación de grupos. Atención a pais. Acción titorial. Clases de reforzo.

SELECCIÓN DE MATERIAIS E RECURSOS

Os criterios de selección dos materiais curriculares que sexan adoptados polos equipos docentes seguen un conxunto de criterios homoxéneos que proporcionan resposta efectiva ás formulacións xerais de intervención educativa e ao modelo didáctico anteriormente propostos. De tal modo, establécense oito criterios ou directrices xerais que perfilan a análise:

Adecuación ao contexto educativo do centro. Correspondencia dos obxectivos promovidos cos enunciados no Proxecto educativo do

centro. Coherencia dos contidos propostos cos obxectivos. A acertada progresión dos contidos e obxectivos, a súa correspondencia co nivel e a

fidelidade á lóxica interna de cada área. A adecuación aos criterios de avaliación do centro.


185

A variedade das actividades, diferente tipoloxía e a súa potencialidade para a atención ás diferenzas individuais.

A claridade e amenidade gráfica e expositiva. A existencia doutros recursos que facilitan a actividade educativa.

Atendendo a todos eles, establecemos unha serie de pautas concretas que dirixirán a nosa selección e que están plasmadas na seguinte guía de valoración de materiais curriculares.

INDICADORES:

1. Encádrase con coherencia no Proxecto educativo do centro.2. Cobre os obxectivos do currículo.3. O número de unidades organiza adecuadamente o curso.4. Os obxectivos están claramente explicitados.5. Os contidos seleccionáronse en función dos obxectivos.6. A selección de contidos está adecuada ao nivel de desenvolvemento psicoevolutivo dos

alumnos.7. A progresión é adecuada.8. Contribúe ao desenvolvemento das competencias básicas.9. Parte dos coñecementos previos dos alumnos.

10. Asegura a realización de aprendizaxes significativas.11. Esperta a motivación cara ao estudo e a aprendizaxe.12. Potencia o uso das técnicas de traballo intelectual.13. Presenta actividades de reforzo e de ampliación. 14. A cantidade de actividades é suficiente.15. Permiten a atención á diversidade.16. As actividades están ben diferenciadas dos contidos.17. As informacións son exactas, actuais e cientificamente rigorosas.18. A información e as explicacións dos conceptos exprésanse con claridade.19. Facilita a memorización comprensiva mediante unha adecuada organización das ideas,

destacando as principais sobre as secundarias.20. A linguaxe está adaptada ao nivel.21. As imaxes achegan aclaracións ou ampliacións ao texto.22. Recórrese suficientemente á información gráfica mediante esquemas, táboas, gráficos, mapas,

etc.23. A disposición dos elementos nas páxinas aparece clara e ben diferenciada.24. O aspecto xeral do libro resulta agradable e atractivo para o alumno.25. Presenta materiais complementarios que facilitan o desenvolvemento do proceso docente.


186

8. AVALIACIÓN

A AVALIACIÓN: UN PROCESO INTEGRAL

Entendemos a avaliación como un proceso integral, no que se contemplan diversas dimensións ou vertentes: análise do proceso de aprendizaxe dos alumnos; análise do proceso de ensino e da práctica docente; e análise das programacións de aula.


Os resultados da avaliación do alumnado expresaranse, segundo a Orde do 23 de novembro de 2007 (DOG 30 de novembro), nos termos seguintes: insuficiente (IN), suficiente (SU), ben (BE), notable (NT) e sobresaliente (SB). Considérase cualificación negativa o insuficiente e positivas as restantes.


A avaliación concíbese e practícase do seguinte xeito:

Continua e global, xa que atende a aprendizaxe como proceso, contrastando os diversos momentos ou fases, e ademais, tendo en conta o progreso do alumno no conxunto das áreas do currículo. Contémplanse tres modalidades:

- Avaliación inicial. Achega datos sobre o punto de partida de cada alumno, proporcionando unha primeira fonte de información sobre os coñecementos previos e características persoais, que permiten unha atención ás diferenzas e unha metodoloxía adecuada.

- Avaliación formativa. Concede importancia á evolución ao longo do proceso, conferindo unha visión das dificultades e progresos de cada caso.

- Avaliación sumativa. Establece os resultados ao termo do proceso total de aprendizaxe en cada período formativo e a consecución dos obxectivos.

Individualizada, centrándose na evolución de cada alumno e na súa situación inicial e particularidades.

Integradora, para o que contempla a existencia de diferentes grupos e situacións e a flexibilidade na aplicación dos criterios de avaliación que se seleccionan.

Cualitativa, na medida en que se aprecian todos os aspectos que inciden en cada situación particular e se avalían de forma equilibrada os diversos niveis de desenvolvemento do alumno, non só os de carácter cognitivo.

Orientadora, dado que achega ao alumno ou alumna a información precisa para mellorar a súa aprendizaxe e adquirir estratexias apropiadas.


187

Algúns dos procedementos e instrumentos existentes para avaliar o proceso de aprendizaxe son os seguintes:

Observación sistemática:

- Escala de observación.

- Rexistro anecdótico persoal.

Análise das producións dos alumnos:

- Monografías.

- Resumos.- Traballos de aplicación e síntese.- Caderno da clase.- Textos escritos.- Producións orais.

Intercambios orais cos alumnos:

- Diálogo.

- Entrevista.- Postas en común.- Asembleas.

Probas específicas:

- Obxectivas.

- Abertas.- Exposición dun tema.- Resolución de exercicios.

Autoavaliación. Coavaliación.


188

AVALIACIÓN DO PROCESO DE ENSINO E DA PRÁCTICA DOCENTE

Atenderá estes aspectos:

a) Organización e coordinación do equipo. Grao de definición. Distinción de responsabilidades.b) Planificación das tarefas. Dotación de medios e tempos. Distribución de medios e tempos.

Selección do modo de elaboración.c) Participación. Ambiente de traballo e participación. Clima de consenso e aprobación de

acordos. Implicación dos membros. Proceso de integración no traballo. Relación e implicación dos pais. Relación entre os alumnos, e entre os alumnos e os profesores.

Algúns dos procedementos e instrumentos existentes para avaliar os devanditos aspectos son os seguintes:

Cuestionarios:

- Aos alumnos.

- Aos pais.

Intercambios orais:

- Entrevista con alumnos.

- Debates.

- Entrevistas con pais.

- Reunións con pais.

Observador externo. Resultados do proceso de aprendizaxe dos alumnos.

AVALIACIÓN DAS PROGRAMACIÓNS DE AULA


Desenvolvemento en clase da programación. Relación entre obxectivos e contidos. Adecuación de obxectivos e contidos coas necesidades reais. Adecuación de medios e metodoloxía coas necesidades reais.


189

AVALIACIÓN DO PROXECTO CURRICULAR


Desenvolvemento en clase da programación. Relación entre obxectivos e contidos. Adecuación de obxectivos e contidos ás necesidades reais. Adecuación de medios e metodoloxía ás necesidades reais.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN DE 6º CURSO: RELIXIÓN E MORAL CATÓLICA

Saber identificar algúns signos e símbolos representativos do fenómeno relixioso na antigüidade.

Relacionar as grandes relixións vixentes, descubrindo as súas principais semellanzas e diferenzas.

Distinguir o sentido último da vida segundo as relixións monoteístas.

Saber diferenciar as concepcións sobre a salvación do home no Hinduísmo e o Budismo.

Comentar algúns textos do Novo Testamento onde se manifesta a humanidade e a divindade de Xesucristo.

Describir qué consecuencias ten no ser humano o feito de ser creado e amado por Deus como fillo.

Sintetizar os puntos esenciais sobre a salvación do home realizada por Xesucristo, e razoar como Deus se nos dá a través dos sacramentos.

Sinalar en textos evanxélicos a orixe da Igrexa e a súa finalidade de salvación.

Describir a misión dos membros da Igrexa como continuidade da misión de Xesucristo.


190

Especificar o servizo eclesial que os apóstolos e os seus sucesores prestan ao pobo de Deus, e distinguir o significado das palabras apóstolo, xerarquía e Colexio Episcopal.

Situar e valorar a presenza da Virxe María nos momentos culminantes da vida de Cristo, recoñecendo que ocupa un lugar especial na salvación.

Razoar o valor da liberdade e a responsabilidade dos propios actos á luz do Evanxeo, e saber aplicar o mandamento do amor ás situacións cotiás.

Identificar algunhas institucións da Igrexa dedicadas á axuda aos necesitados.

Sinalar e respectar os valores das distintas relixións e a súa contribución á cultura.

Interpretar o significado transcendente da arte relixiosa, e distinguir as festas civís das festas cristiás.

Resumir a fe da Igrexa acerca da vida eterna

MÍNIMOS ESIXIBLES PARA UNHA AVALIACIÓN POSITIVA

6º CURSO

Tomar conciencia do importante que é respectar as relixións do mundo actual. Coñecer as principais relixións do mundo actual. Ler e comprender o relato bíblico «A historia de Ruth». Saber en que consiste a salvación eterna no hinduísmo, o budismo e o cristianismo. Coñecer os camiños que ofrece o hinduísmo, o budismo e o cristianismo para atopar a

salvación. Ler e comprender a historia bíblica «Os amigos de Xesús de Nazaret». Descubrir o importante que é respectar as relixións para acadar unha boa convivencia. Saber en que consiste o dereito de liberdade relixiosa. Coñecer os compromisos dos cristiáns para defender o dereito de liberdade relixiosa. Ler e comprender a historia bíblica «A vida de San Paulo». Saber que a Igrexa é o novo Pobo de Deus. Descubrir a Igrexa universal e a Igrexa diocesana. Ler e comprender a historia bíblica «San Pedro, o primeiro Papa». Saber en que consiste a misión da Igrexa.


191

Coñecer as orixes da Igrexa e a súa expansión. Ler e comprender a historia bíblica «As primeiras misións da Igrexa». Saber as principais verdades da fe cristiá sobre Xesús Cristo. Coñecer a Xesús Cristo, Salvador, Redentor e plenitude da persoa. Ler e comprender a historia bíblica «Os nomes de Xesús Cristo». Saber a importancia da Virxe María para a Igrexa católica e na Historia da Salvación. Descubrir a María no Novo Testamento. Ler e comprender a historia bíblica «A Anunciación a María». Saber a orixe e as características do sacramento da Unción. Identificar as partes da liturxia do sacramento da Unción. Ler e comprender a historia bíblica «As curacións de Xesús». Saber a importancia para a Igrexa da fe na vida eterna. Coñecer as principais verdades da fe da Igrexa sobre a vida eterna. Ler e comprender a historia bíblica «Os encontros con Cristo resucitado». Saber que Deus ten un plan de felicidade para as persoas e para a Creación. Coñecer a Providencia de Deus. Ler e comprender a historia bíblica «A historia de Xosé, o fillo de Xacob». Saber que son a moral civil e a moral cristiá. Coñecer que significa a expresión «persoa nova» para a Igrexa. Ler e comprender a historia bíblica «Esaú e Xacob». Saber que é o compromiso social dos cristiáns. Coñecer en que consiste a doutrina social da Igrexa católica. Ler e comprender a historia bíblica «O mozo rico». Saber que é a liberdade e como practicar a verdadeira liberdade. Coñecer a importancia da liberdade para os cristiáns. Ler e comprender a historia bíblica «A parábola do trigo e o xoio». Saber a valoración que fai a Igrexa católica da democracia. Identificar os compromisos democráticos que realizan os cristiáns na sociedade e na Igrexa. Ler e comprender a historia bíblica «O verdadeiro servizo á sociedade». Saber a importancia que ten a cultura para os cristiáns. Coñecer diversas manifestacións da cultura cristiá na sociedade. Ler e comprender a historia bíblica «Deus na cultura de Israel»


O sistema de cualificación dos procedementos e instrumentos para a avaliación do alumnado será na seguinte porcentaxe:



192




9. A ATENCIÓN Á DIVERSIDADE E AS MEDIDAS PARA AFRONTAR OS PROBLEMAS DE APRENDIZAXE

VALORACIÓN INICIAL E VÍAS DE ACTUACIÓN

Con obxecto de axustarnos o máximo posible á realidade dos nosos alumnos, acordamos realizar unha valoración das súas características segundo os seguintes parámetros:

Que valorar:

- Rendemento do alumno no curso anterior.- Personalidade.- Afeccións e intereses. - Situación económica e cultural da familia.- Etcétera.

Como obter a información:

- Informes de titores anteriores.- Cuestionario previo aos alumnos.- Entrevista individual.- Cuestionario aos pais.- Entrevista con pais.- Etcétera.

Deste xeito, o centro prevé distintas vías de resposta ante o amplo abano de capacidades, estilos de aprendizaxe, motivacións e intereses dos alumnos.

Consideramos adaptacións curriculares cantos cambios se produzan no currículo co fin de atender ás diferenzas individuais dos nosos alumnos. O equipo ou o profesor, ao establecer cada adaptación, deberá determinar con antelación tanto a estratexia a seguir como as características do alumno ou alumna que poidan axudar ou entorpecer a estratexia: en que agrupamentos traballa mellor, que tempo permanece concentrado, a que reforzos é receptivo, que autoconcepto ten, etc.


193

Dentro das adaptacións curriculares imos diferenciar dous modelos de resposta en función das situacións de distinta natureza que imos atopar:

Adaptacións curriculares non significativas.

Adaptacións curriculares significativas.

ADAPTACIÓNS CURRICULARES NON SIGNIFICATIVAS

Aconséllase o seu uso cando as dificultades de aprendizaxe non son moi importantes. As características fundamentais deste tipo de medidas son as seguintes:

- Non precisan dunha organización moi diferente á habitual.- Non afectan aos compoñentes prescritivos do currículo.

Aínda que en cada unha das áreas aplicaranse de forma específica unha serie de medidas concretas que permitan a adecuación ás diferenzas individuais dos alumnos, quixemos establecer unha serie de pautas ou directrices xerais que actúen como marco de referencia para o conxunto do profesorado e que sirvan para unificar as actuacións de cada profesor.


Unha medida aplicable pode ser a diferenciación de niveis nos contidos e nas actividades. Esta diferenciación de niveis responderá tanto ás distintas capacidades e estilos de aprendizaxe como aos diverxentes intereses e motivacións dos alumnos.

- Contidos.

Dentro do conxunto de contidos que asignemos para a súa aprendizaxe por parte dos alumnos a cada área e curso, estableceremos unha diferenciación entre información básica e información complementaria. É dicir, en primeiro lugar fixaremos un corpo de contidos esenciais que deben ser aprendidos por todos para alcanzar os obxectivos previstos. A partir de aí, consideraremos outra serie de contidos que poderán ser traballados ou non en función das peculiaridades e necesidades de cada alumno.

- Actividades.

As actividades organizaranse por categorías en función da súa distinta finalidade. Por unha banda, contemplaremos actividades de reforzo, de consolidación daquelas aprendizaxes que consideramos básicas; para iso, o nivel de dificultade das tarefas propostas estará en consonancia coa asequibilidade media que caracteriza á información esencial. Doutra banda,


194

deseñaremos outro tipo de actividades máis diversificadas que impliquen ben unha complexidade maior, ben unha ampliación da perspectiva do tema traballado.


O mellor método de ensino para alumnos cunhas determinadas características pode non selo para alumnos con características diferentes e á inversa. É dicir, os métodos non son mellores ou peores en termos absolutos, senón en función de que o tipo de axuda que ofrecen responda ás necesidades que en cada momento demandan os alumnos.

As adaptacións na metodoloxía didáctica son un recurso que se pode introducir na forma de enfocar ou presentar determinados contidos ou actividades, como consecuencia de diversas circunstancias:

- Os distintos graos de coñecementos previos detectados nos alumnos.- A existencia de diferentes graos de autonomía e responsabilidade entre os alumnos.- A identificación de dificultades en procesos anteriores con determinados alumnos.- Etcétera.



A utilización de materiais didácticos complementarios permite axustar o proceso de ensinanza e aprendizaxe ás diferenzas individuais dos alumnos. De forma xeral, este tipo de material persegue catro obxectivos:

- Consolidar contidos cuxa adquisición por parte dos alumnos supón unha maior dificultade. - Ampliar e profundar en temas de especial relevancia para o desenvolvemento da área. - Practicar habilidades instrumentais ligadas aos contidos de cada área.- Enriquecer o coñecemento daqueles temas ou aspectos sobre os que os alumnos mostran




195


- Que os alumnos poidan situarse en distintas tarefas.

- Propor actividades de reforzo ou profundización segundo as necesidades de cada grupo.- Adaptar o ritmo de introdución de novos contidos.


- As aprendizaxes básicas e imprescindibles para seguir progresando.

- A incorporación dunha avaliación que detecte as necesidades de cada grupo.

ADAPTACIÓNS CURRICULARES SIGNIFICATIVAS

Consisten basicamente na adecuación dos obxectivos educativos, a eliminación ou inclusión de determinados contidos esenciais e a consecuente modificación dos criterios de avaliación.

Destinatarios.

Estas adaptacións lévanse a cabo para ofrecer un currículo equilibrado e relevante aos alumnos con necesidades educativas especiais.

Dentro deste colectivo de alumnos, contémplase tanto a aqueles que presentan limitacións de natureza física, psíquica ou sensorial, como aos que posúen un historial escolar e social que produciu «lagoas» que impiden a adquisición de novos contidos e, á súa vez, falta de motivación, desinterese e rexeitamento.

Finalidade.

Tenderán a que os alumnos alcancen as capacidades xerais da etapa de acordo coas súas posibilidades. O obxectivo último ha de ser proporcionar a cada alumno a resposta que necesita en función das súas necesidades e tamén dos seus límites, tratando que esa resposta se afaste o menos posible das que son comúns para todos os alumnos.

Avaliación e diagnóstico previo.

O maior ou menor afastamento do currículo básico dependerá da avaliación e diagnóstico previo de cada alumno, que debe realizar o Departamento de Orientación



196

A integración dos alumnos con necesidades educativas especiais e a concreción das adaptacións curriculares serán posibles mercé ás seguintes medidas articuladas no centro:

a) A cualificación do profesorado e a importancia da acción titorial.

O profesorado do centro posúe a predisposición, a sensibilidade e a formación necesarias para asumir a tarefa de colaborar co Departamento de Orientación e seguir as súas directrices.

b) A metodoloxía.

O centro parte da constatación de que os alumnos con dificultades de aprendizaxe aprenden, basicamente, da mesma forma que o resto. É dicir, os axustes metodolóxicos van responder a uns principios e unhas consideracións sobre a aprendizaxe que son comúns a todos os alumnos. No entanto, convén pór a énfase na planificación máis rigorosa e minuciosa, na flexibilidade, a metodoloxía activa e a globalización. Dentro deste contexto metodolóxico fíxanse unha serie de medidas especialmente beneficiosas:- O traballo en pequeno grupo.- As visitas e saídas ao contorno.- O uso do computador e de diversidade de materiais e recursos.

c) Espazos.

Co obxectivo de favorecer o proceso de integración e crear as condicións óptimas para o fomento de interaccións ricas e fluídas, prevense as seguintes medidas:- Salas para as actividades de apoio específico.- Posibilidade de modificar a aula e de crear máis dun espazo.- Disposición adecuada do mobiliario e coidado das condicións ambientais (acústica,


d) Tempos.

A xestión do tempo guiarase por dous criterios: a adaptación ás peculiaridades especiais de cada alumno e a flexibilidade horaria. Así, algunhas actividades requirirán tempos máis prolongados (talleres, saídas, etc.) e outras máis reducidos, debido á fatiga, falta de concentración ou outros motivos.


197

1.10. PLANS DO CENTRO

Ver en páxinas seguintes.


198

PLAN ANUAL DE BIBLIOTECACurso 2014-2015

PUNTO DE PARTIDA

Incluense a continuación as propostas de mellora expresadas no proxecto da biblioteca presentado en abril do 2014.

Non obstante, este plan non pretende ser un proxecto pechado, polo que si ao longo do curso surxen ideas para realizar actividades que non se atoparon recollidas nel, poderian levarse a cabo grazas a coordinación entre os Mestres e o Equipo de Biblioteca.

OBXETIVOS: Difundir entre a comunidade escolar os distintos soportes documentais. Integrar as tecnoloxías de comunicación e da información en coordinación co equipo TIC. Fomentar o hábito da lectura dando a coñecer os fondos e programando campañas de

fomento da lectura, atendendo ás suxerencias e en colaboración co EAEC, EDL e TIC, así como no desenvolvemento dos proxectos educativos nos que o centro participa .

Facilitar o acceso igualitario aos recursos culturais. Apoiar ao alumnado con necesidades educativas específicas. Ordenar, rexistrar, etiquetar, … todos os libros e materiais existentes no centro co

Programa MEIGA. Idear un sistema de sinalización universal para facilitar a localización dos fondos. Promover actividades propias da biblioteca. Integrar a biblioteca escolar no proceso de ensino-aprendizaxe e nas actividades

educativas do centro, utilizándoa como recurso educativo para traballar as diferentes áreas curriculares.

Como resumo, o obxectivo que pretendemos lograr é que a biblioteca escolar se converta nun centro de recursos organizado que utilice calquera tipo de soporte, apoie as aprendizaxes activas de todas as áreas do currículo e que permita a igualdade educativa de todos os estudantes , con independencia da súa condición social.ACTIVIDADES

- Seguir catalogando no Programa MEIGA os fondos bibliográficos segundo a CDU adaptada.

- Establecer criterios de selección a seguir á hora de adquirir os materiais necesarios.- Establecer uns criterios de préstamo individual, colectivo e de aula.- Establecer prioridades na adquisición de fondos, unha vez ordenados e clasificados os

documentos e comprobadas as lagoas existentes tendo en conta as necesidades dos diversos ciclos e dos programas educativos do Centro.


199

- Dar a coñecer a biblioteca: a súa función, servizos, organización, recursos, CDU, ...

- Organizar xogos de busca en diferentes soportes: impresos, dixitais, informáticos,… para saber localizar a información precisa.

- Realizar actividades na utilizacións das TIC: busca de títulos ou autores na páxina web da nosa biblioteca ou outras para familiarizarse co entorno gráfico das páxinas e poder utilizar todas as ferramentas dispoñibles.

- Adxudicar unha hora semanal á lectura na biblioteca.

- Dixitalizar todos os materiais elaborados desde a biblioteca na rede, utilizando documentos colaborativos, blogues ou páxinas de xestión de arquivos, asegurando a súa accesibilidade ás familias e outros centros do contorno.

- Elaborar guías de lectura.

- Xestionar un blogue de Biblioteca que recolla as accións levadas a cabo e no que colgar os documentos elaborados para o seu aproveitamento didáctico.

- Colaborar cos diferentes proxectos educativos no que o Centro participa.

RECURSOS

No presente curso, a Dirección ha asignado horario de biblioteca aos seguintes mestres que formaran parte do Equipo da Biblioteca:

- Mª Ángeles Muries Fernández: 3 horas. Coordinadora e membro da Comisión da Biblioteca.- Mª José López López: 1 hora. - Mar López Dafonte: 1 hora.- Susana Vázquez Regueiro: 2 horas.- Teresa López Farelo: Xefe de Estudos.

O resto do profesorado do centro colaborará co equipo da biblioteca.

HORARIO

A biblioteca non terá restrición horaria.

Asignarase unha hora semanal a cada curso para o fomento da lectura que quedará reflectido nos horarios de inicio de curso e no Plan Lector do centro, exceptuado as horas de traballo dos membros do equipo da biblioteca. As horas sen asignar quedarán a disposición de todo o profesorado.


200

AVALIACIÓN

Ao término do curso realizarase unha avaliación por parte do Equipo da Biblioteca e do resto do claustro.

Avaliaremos: o proxecto, a intervención dos alumnos e profesorado, a consecución dos obxectivos propostos,…

Para avaliar axeitadamente a consecución dos obxectivos do proxecto poderemos responder a unha enquisa, por exemplo:

O espazo da biblioteca é agora máis axeitado ás necesidades dos diferentes usuarios? Están familiarizados os usuarios coa CDU e saben desenvolverse por si mesmos para a

busca de información? Saben diferenciar e utilizar os diferentes documentos, obras documentais e obras de

referencia? Poden realizar unha busca documental utilizando as novas tecnoloxías? Foron detectadas as novas necesidades nas diferentes materias? Realizáronse as compras pertinentes para a actualización dos fondos documentais? Están centralizados e catalogados os documentos existentes no centro? Cal foi o grado de implicación do conxunto dos docentes no proxecto da biblioteca? Foi en

aumento o uso dos recursos da mesma? Cal foi o resultado das actividades de formación de usuarios e o aproveitamento das

mesmas por parte do alumnado? Cal foi o grao de utilización da biblioteca como ámbito de lectura e lecer? (número de

préstamos, presenza de lectores na biblioteca, participación no fomento de actividades de lectura,…)

…


201

Documento 3: ORGANIZACIÓN E FUNCIONAMENTO

3.1 ÓRGANOS DE GOBERNO

A.CONSELLO ESCOLAR

Presidente MªManuela Rodríguez Losada 2011X. Estudios MªTeresa López Farelo 2011

Representante Concello Mª Jesús Roldán Pérez 2012

Repres Admón. Serv. Pilar Souto Roda 2012

Representante ANPA Adela Soler Quiroga 2012

Repres. Pais/Nais Francisco O. Fdez. Carrete 2011

Mónica Fernández Alonso 2011

Mª Isabel Pereira Díaz 2012

Vicente Rodríguez Doval 2012

Repres. Profesorado Francisca Álvarez Telo 2010

Inés Deiros Deiros 2010

Rosana Quintero Vázquez 2010

Teresa Susana Vázquez Regueiro 2012

Secretaria Gema Lombó Lombrana 2011

B. CLAUSTRO DE PROFESORES


202

CLAUSTRO DE PROFESORESCURSO/ESP. NOME ESPECIALIDADE4º Ed.Infantil Mª Elena Rodríguez Núnez Ed. Infantil

5º Ed.Infantil Rosa Ana Quintero Vázquez Ed. Infantil

6º Ed. Infantil Marta Susana Vilar Aldariz Ed. Infantil

Apoio Ed.Inf. María Ángeles Muries Fernández Ed. Infantil

1º Ed. Primaria Yolanda López Besteiro Fil. Francesa

2º Ed. Primaria Mª José López López Ed. Primaria

3º Ed. Primaria María del Mar López Dafonte Ed. Primaria

4º Ed. Primaria Francisca Álvarez Telo Ed. Primaria

5º Ed. Primaria Diego González Arias Ed. Física

6º Ed. Primaria Teresa López Farelo Ed. Primaria

Ed. Musical Gema Lombó Lombrana Ed. Musical

Inglés Mª Inés Deiros Deiros Inglés

Ed. Física Diego González Arias Ed. Física

Relixión Enrique Luis Sánchez Arias Relixión

AL

PT Teresa Susana Vázquez Regueiro PT

Dep. Orientac.

Directora Manuela Rodríguez Losada Ed. Primaria

ÓRGANOS UNIPERSOAIS

DIRECTORA MANUELA RODRÍGUEZ LOSADA 1.7.2011 a 30.6.2015X. ESTUDIOS LÓPEZ FARELO, TERESA 1.9.2012 a 30.6.2015SECRETARIA LOMBÓ LOMBRAÑA, GEMA 1.7.2011 a 30.6.2015


203

2.2.- ORGANOS DE COORDINACIÓN DOCENTE

EDUCACIÓN INFANTILCoordinadora Mª Ángeles Muries Fernández Apoio EI

EI Marta Susana Vilar Aldariz 5º EI

EI Mª Elena Rodríguez Núnez 6º EI

EI Rosa Ana Quintero Vázquez 4º EI

B) DEPARTAMENTO DE ORIENTACIÓN:

DEPARTAMENTO DE ORIENTACIÓN

EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DAS LINGUAS

Coordinadora Teresa Susana Vázquez Regueiro

EI Mª Ángeles Muries Fernández

EP Yolanda López Besteiro

EP Mar López Dafonte

EP Gema Lombó Lombrana

EP Inés Deiros Deiros

EQUIPO DE ACTIV. COMPLEMENTARIAS E EXTR.


204

EQUIPO DE ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARESCoordinadora Manuela Rodríguez Losada

Mª Ángeles Muries Fernández

Yolanda López Besteiro

Mar López Dafonte

Gema Lombó Lombrana

Teresa Susana Vázquez Regueiro

E) COMISIÓN DE COORDINACIÓN PEDAGÓXICA

COMISIÓN DE COORDINACIÓN PEDAGÓXICAPresidenta Manuela Rodríguez Losada

XE Mª Teresa López Farelo

Coord. EI Mª Ángeles Muries Fernández

Yolanda López Besteiro

Mar López Dafonte

Gema Lombó Lombrana

Coor. EDL Teresa Susana Vázquez Regueiro

Secretaria Gema Lombó Lombrana

F)TITORÍAS:

PLAN DE POTENCIACIÓN DA RELACIÓN COAS FAMILIAS.Reunións colectivas

ETAPA CICLO/CURSO DATA DAS REUNIÓNSINFANTIL 2º 22 DE SETEMBRO

PRIMARIA 1º 13 de outubroPRIMARIA 2º 13 de outubro



Entrevistas individuais coas familias:


205

ETAPA DIA DA TITORIA HORASInfantil Luns 16:30/17:30

Primaria Luns 16:30/17:30

Información por escrito sobre o resultado da avaliación:

1ª AVALIACIÓN 8 ao 12 de decembro. Entrega de notas: 18 de decembro2ª AVALIACIÓN 16 ao 19 de marzo. Entrega de notas: 26 de marzo3ª AVALIACIÓN/FINAL 8 ao 12 de xuno. Entrega de notas: 12 de xuno

Plan de adaptación para os novos alumnos de Ed. Infantil:

PLAN DE ADAPTACIÓN CONCRÉTASE EN ...Participación de colaboración cos pais Entrevista e reuniónsFlexibilización dos agrupamentos De acordo coa idadeActividades de adaptación Xogos - tempos de lecerOutras actividades previstas Visitas dentro do colexio e no entorno

2.3.- PROFESORADO

A) ADSCRICIÓN DO PROFESORADO

CLAUSTRO DE PROFESORESCURSO/ESP. NOME ESPECIALIDADE4º Ed.Infantil María Elena Rodríguez Núnes Ed. Infantil

5º Ed.Infantil Rosa Ana Quintero Vázquez Ed. Infantil

6º Ed. Infantil Marta Susana VIlar Aldariz Ed. Infantil

Apoio Ed.Inf. María Ángeles Muries Fernández Ed. Infantil

1º Ed. Primaria Yolanda López Besteiro Fil. Francesa

2º Ed. Primaria María José López López Ed. Primaria

3º Ed. Primaria María del Mar López Dafonte Ed. Primaria

4º Ed. Primaria Francisca Álvarez Telo Ed. Primaria

5º Ed. Primaria Diego González Arias Ed. Física

6º Ed. Primaria Teresa López Farelo Ed. Primaria

Ed. Musical Gema Lombó Lombrana Ed. Musical

Inglés Mª Inés Deiros Deiros Inglés


206

Ed. Física Diego González Arias Ed. Física

Relixión Enrique Luis Sánchez Arias Relixión

PT Teresa Susana Vázquez Regueiro PTDep. Orientac. DO

Directora Manuela Rodríguez Losada Ed. Primaria

2.5.- HORARIOS

A. HORARIO XERAL DO CENTRO:De luns a xoves Venres10:00 A 16:30 10:00 A 14:15(Comedor incluido)

B. HORARIO DOS PERÍODOS DE LECER

PERIODOS DE RECREOHorarios de recreo Zonas de atención preferenteInfantil Primaria Patios Recreo

12:00-12:30 12:00-12:30

H) HORARIO DO PERSOAL NON DOCENTE

FUNCIÓN APELIDOS E NOME HORARIOCONSERXE JOSÉ ANTONIO GUTIÉRREZ De 9 a 17,20 H.

LIMPADORA LIMPERGAL (EMPRESA) 16,30 A 18,30HCOCIÑEIRA Antonia 9 H – 16,30 H.

AX. COCIÑA Pilar Souto Roda 9 H – 16,30 H.


207

SERVICIOS COMPLEMENTARIOS

3.1.- TRANSPORTE ESCOLAR

Ruta nº Alumnos KMS. Tempo Empresa1 14 25.5 35 AUBESA

2 15 24 35 AUBESA

3 10 32 58 GLEZ. DE LA RIVA


5 4 10 12 RAMON A. GUTIERR

6 5 24 30 FERREIRÍN


8 7 22 45 HNOS. LOUREIRO

3.2.- COMEDOR ESCOLAR

TIPO DE COMEDOR...................B.ALUMNADO:ALUMNOS Nº ALUMCON AXUDA 110SIN AXUDA 12TOTAL 122


208

INSTALACIÓN EQUIPAMENTO

4.1.- INSTALACIÓNS.

Ó tratarse dun edificio de nova construcción, as instalacións non presentan deficiencias.

Mantemento e conservación (Responsabilidade do Concello) NECESIDADES URXENTES OUTRAS NECESIDADES

OBRAS R.A.M. (Reparacións, ampliacións e modificacións) NECESIDADES URXENTES OUTRAS NECESIDADESCubrir patio de Educación Infantil

PLANO DE USO DAS INSTALACIÓNS

CONDICIÓNS DE USOPARA PERSOAS ALLEAS ASOCIACIÓNS,SINDICATOS...ETC-Actividades extraescolares-Reunións de traballo

-ANPA.; Concello-Correos, Cruz Vermella....

PLANO DE AUTOPROTECCIÓN DO CENTROELEMENTOS DE SEGURIDADE Nº LOCALIZACIÓN

Saídas de emerxencia 3

Entrada principal e lateral, planta baixaSaída lateral, planta altaSaída semisoto, patio

Caixas de urxencia 2 ConserxeríaXinmasio

Elementos contra incendios 52 mangueiras planta baixamangueiras , planta alta1 mangueira, semisoto

OUTROS


209

Extintores 18

5 extintores planta baixa5 extintores, planta altaextintores, cocinaextintores, comedor3 extintores, escaleiras

Bocas de rego 1 1 no patio de recreo

PROTECCIÓN DO ALUMNADO

CONTROL DAS PERSOAS QUE ACCEDEN AO CENTRO RESPONSABLE

Profesorado por turnos.

4.2.- EQUIPAMENTO: MOBILIARIO E MATERIAL DIDÁCTICO

Equipamento non existente no centro

IMPRESCINDIBLE OUTRO

Equipamento para reponer o existente

IMPRESCINDIBLE OUTROEstanterías aulas.

FORMACIÓN DO PROFESORADO


210

MODALIDADES DE FORMACIÓN Nº DE PARTICIPANTESCursos

Grupos de traballo Seminarios

Programas e prox. investigaciónProxectos europeos

Licencias de estudiosCursos de especialización

Proxecto Formación en Centros

Ver apartado “Plans do Centro”

VARIOS

6.1.- MODIFICACIÓNS DO CALENDARIO ESCOLAR

DIAS NON LECTIVOS DE ELECCIÓN PROPIA

OUTRAS PROPOSTAS DE MODIFICACIÓN

3 novembro 20144 de maio 2015

6.2.- REVISIÓN, MODIFICACIÓN E AVALIACIÓN DA P.X.A.

*Unha revisión e avaliación continua que levará a cabo:

- Mensualmente a Comisión Pedagóxica- Trimestralmente o Claustro de Profesores.

*Unha avaliación final mediante a elaboración dunha memoria que deberá ser informada polo Claustro e Consello Escolar.


211

ANEXOSI .- VIXENCIA OU MODIFICACIÓN DOS DOCUMENTOS

VIXENTE MODIFICACIÓNPE En proceso de

adaptación á LOMCE PROGRAMC. DTCAS. En proceso de

adaptación á LOMCEREGULAMENTO INTERNO En proceso de

adaptación á LOMCEPLAN AUTOPROTECCIÓN SI

PLAN CALIDADE COMEDORES Si

II .- ADSCRICIÓN FUNCIONAL DO PROFESORADOCentro: CEIP SAN XOÁN de BecerreáCódigo: 27000629

POSTOS DE TRABALLOEI EP FI FF EM EF PT AL/DO Total

En catálogo aprobado por O. de 6 de xullo de 2007

4 5 1 1 1 1 1 0/0 14

Funcionando 3 4 1 1 1 1 1 0/1 14

Cubertas por persoal definitivo

2 4 1 1 1 0 1 0/0 9

Cubertas por persoal provisional

2 0 0 1 1 1 0 0/0 4

III .- HORARIOS DO PROFESORADO(Ver en páxinas seguintes)

IV .- HORARIOS PARA SUBSTITUCIÓNS(Ver en páxinas seguintes)


212

Dª Gema Lombó Lombrana. Secretaria do CEIP "San Xoán" de Becerreá.

CERTIFICO:

Que a presente Programación Anual do Centro para o curso 2014/15, foi aprobada na sesión do Consello Escolar con data 29 de setembro de 2014.

E, co fin de que tome conecemento e para os efectos que correspondan, asino esta certificación.

Becerreá, a 29 de setembro de 2014

A SECRETARIA

Asdo. Gema Lombó Lombrana


PXA 14 15 - copia

Documents

Transcript of PXA 14 15 - copia