reglas evolucion fonetica

28
1 PRÁCTICA DE REGLAS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA PARA LATÍN I y II REGLA 1 (-m> -) arietem > inertem > infamem > matronam > participem > personam > pontificem > principem > superficiem > togam >

description

reglas evolucion latin español

Transcript of reglas evolucion fonetica

Page 1: reglas evolucion fonetica

1

PRÁCTICA DE REGLAS DE EVOLUCIÓN

FONÉTICA PARA LATÍN I y II

REGLA 1 (-m> -⊗)

arietem >

inertem >

infamem >

matronam >

participem >

personam >

pontificem >

principem >

superficiem >

togam >

Page 2: reglas evolucion fonetica

2

REGLA 2 (´-(e)> -⊗)

antecédere >

centuriónem >

consulem >

crucificáre >

depónere >

domináre >

legiónem >

satisfácere >

sermónem >

vulneráre >

Page 3: reglas evolucion fonetica

3

REGLA 3 (- > -o)

barbarum >

Cupidum >

nefastum >

imperium >

indomitum >

libertum >

neutrum >

postumum >

sacrificium >

urbanum >

REGLA 4 (-x-> -j-)

Alexandrum >

crucifixum >

exemplum >

exercitum >

fixum >

fluxum >

influxum >

proximum >

relaxáre >

téxere >

Page 4: reglas evolucion fonetica

4

REGLA 5 (-c +e/i-> -θ- =-c/-z)

créscere >

ferácem >

fugácem >

mendácem >

mordacem >

náscere >

nescium >

resuscitáre >

sagácem >

vorácem >

REGLA 6 (/s/-> /es-/)

scribam >

spectaculum >

speciem >

spectrum >

spermam >

stadium >

statuam >

stérilem >

stimulum >

studium >

Page 5: reglas evolucion fonetica

5

REGLA 7 (/ae/-> /-e-/)

aedificáre >

aemuláre >

caesuram >

coaetaneum >

Daedalum >

paedagogum >

paeninsulam >

praematurum >

praesagium >

scaenam >

REGLA 8 (/y/ > /-i-/)

Aegyptum >

cyclopem >

gymnasium >

gynaeceum >

Lyceum >

lyram >

myopem >

pyram >

symposium >

syndicum >

Page 6: reglas evolucion fonetica

6

REGLA 9 (dig/ph/ > /-f-/)

blasphemiam >

phantasmam >

pharaonem >

pharmacum >

philosophiam >

phosphorum >

physiologum >

sphaeram >

sphingem >

trophaeum >

REGLA 10 (dig/th/ > /-t-/)

athletam >

cathedram >

catholicum >

epithetum >

theatrum >

theogoniam >

theologiam >

Thermopylas >

thronum >

thium >

Page 7: reglas evolucion fonetica

7

REGLA 11 (dig/ch/ > /-c-/ -/-qu-)

Aeschylum >

charactérem >

chartam >

chirurgicum >

choleram >

chorum >

Christum >

christianum >

chronicum >

scholárem >

REGLA 12 (/-p-, -t-, -c-/intervoc.

o +R > /-b-, -d-, -g-)

acutum >

aprilem >

caecáre >

dracónem >

sanitátem >

sapórem >

securum >

senatórem >

statum >

virtútem >

Page 8: reglas evolucion fonetica

8

REGLA 13 (/-TT-/ > /-T-/ por

simplificación de cons. GEMINADAS)

affluentem >

aggraváre >

bacillum >

bellicum >

fallácem >

flagelláre >

occasum >

peccatum >

praedecessórem >

triennálem >

REGLA 14 (/-kw-/ > /-C-/-QU- /-

GU-/-g/)

aequanimem >

aquaeductum >

aquilam >

quaerere >

quaestiónem >

qualitátem >

quantitátem >

quinquennálem >

sequácem >

squalidum >

Page 9: reglas evolucion fonetica

9

REGLA 15 (/-NS-/ > /-S-/ la

consonante NASAL ANTE –S DESAPARECE. Se mantiene en

CULTISMOS)

ansam >

mensam >

pensáre >

pensatórem >

transfugam >

transcéndere >

transgressiónem >

transitiónem >

transmíttere >

transcriptiónem >

REGLA 16 (/´ (E)-/ > /-⊗-/ las vocales

latinas POSTÓNICAS (a excepción de la –A-) desaparecen en

castellano)

ásinum >

cálidum >

domínicum >

ínsulam >

mánicam >

monstrábilem >

nóbilem >

óperam >

régulam >

stábilem >

Page 10: reglas evolucion fonetica

10

REGLA 17 (/-t -/te + E/ /-c(h) /c(h)e-

+E/ > /-c- /-z-/ )

aequatiónem >

allocutiónem >

bracchium >

crematiónem >

factiónem >

diligentiam >

gratiam >

Martium >

traditiónem >

traductiónem >

REGLA 18 (/E-b-E, E-d-E, E-g-E

(intervoc.) / > /- -)

cádere >

fidélem>

légere >

litigáre >

paradisum >

radícem >

regálem >

succidum >

taedam >

uaginam >

Page 11: reglas evolucion fonetica

11

REGLA 19 (/-PL-/-FL-/-CL- > a) –pl-; -fl-; -

cl- (cultismos); b) –LL- ; c) en interior > -CH-d) fl- > l- )

amplum >

clavem >

flaccidum >

flammam >

placidum >

planitiem >

planum >

plenilunium >

plenum >

ploráre >

REGLA 20 (/- - u breve tónica > /o/)

ang stum >

b ccam>

corr mpere >

c rrere >

fl xum >

l pum >

p teum >

turpem >

t ssem >

lmum >

Page 12: reglas evolucion fonetica

12

REGLA 21 (/- - i breve tónica > /e/)

b bere >

c bum>

c stam >

comm ttere >

conu ncere >

l nguam >

l tteram >

mal tiam >

p lum >

u ridem >

REGLA 22 (/- - o breve tónica > /ue/)

abs lutum >

b num >

ch rdam >

f cum >

h rtum >

p pulum >

p rcum >

r tam >

s cerum >

s lidum >

Page 13: reglas evolucion fonetica

13

REGLA 23 (/-LL-/-NN-/> -LL- / -Ñ-, respectivamente)

annum >

ballaenam >

caballum >

cannam >

capillum>

c llum >

decolláre >

grunnitum >

m llem >

stannum >

REGLA 24 (/- - e breve tónica > /ie/)

b ne >

c ntum >

des rtum >

quam >

f brem >

h deram >

l porem >

m tum >

n bulam >

t rram >

Page 14: reglas evolucion fonetica

14

REGLA 25 (/-T> - excepto en monosílabos

en /–m / > /-n/ ; se conservan /-S > -S; -L, >-L; y –R > pasa a interior (metátesis))

tam >

quantum >

quam >

consules >

inter >

qu m >

narrabant >

cum >

magis >

s mper >

REGLA 26 (/ F-/ > H-)1)

fabam >

fácere >

farinam >

fatum >

feríre >

ferrum >

ficum >

formicam >

fumum >

fungum >

1 También en el interior de algunas palabras compuestas.

Page 15: reglas evolucion fonetica

15

REGLA 27 (DIP./-oe-/ > MON. /e/)

amoenum >

comoediam >

foederáre >

foedum >

foenum >

oboedientem >

oeconomicum >

Phoebum >

poenam >

tragoediam >

REGLA 28 (/-ĭ- i breve átona > /e/)

brevĭtátem>

caerĭmóniam >

frĭcáre >

gravĭtátem >

ĭnĭmícum >

ĭnvólutum >

ordĭnáre >

pĭscáre >

plĭcáre >

tĭmórem >

Page 16: reglas evolucion fonetica

16

REGLA 29 (/-CT-2/ > -CH- /-T- 3)

auctórem>

cataractam >

delictum >

despectum >

filictum >

luctum >

noctem >

refectum >

respectum >

strictum >

REGLA 30 ( /e/´; /i/´, /o/´, /u/´4> / / )

aperíre>

benedíctum >

bonitátem >

civitátem >

consutúram >

delicátum >

litterátum >

maledíctum >

populátum >

2 EL GRUPO SE CONSERVA EN CULTISMOS. 3 En algunos casos pierde la /k/ 4 ÁTONAS PROTÓNICAS INTERNAS, SALVO LA VOCAL –A-.

Page 17: reglas evolucion fonetica

17

REGLA 31 (grupos interiores /–MN-/, /-NG-/, /-GN-/,

/-NI-/, /-NE-/ + VOCAL > Ñ)

araneam>

Hispaniam >

scrutiniáre >

seniorem >

damnáre >

damnum >

annum >

cognatum >

lignum >

grunnitum >

REGLA 32 (/-au- /> -o-, /al+T/ > -O-T)

álterum>

audíre >

aullam >

aurum >

aut >

falcem >

paucum >

pauperem >

saltum >

taurum >

Page 18: reglas evolucion fonetica

18

REGLA 33 (metátesis5 simple o recíproca)

animalia>

capitulum >

catenatum >

graphium >

inter >

parábolam >

s mper >

sibiláre >

spatulam >

t nerum >

REGLA 34 (/U/ átona > -/O/)

cuminum>

curtáre >

dupláre >

epístulam >

gubernatórem >

putáre >

subornáre >

superbiam >

supersedére >

umbilícum >

5 Metátesis es EL CAMBIO DE POSICIÓN DE SONIDO/-S DENTRO DE UNA PALABRA

Page 19: reglas evolucion fonetica

19

REGLA 35 ( a) grupos consonánticos interiores /c’l/,

/g’l/, /t’l/ > /j/. Se conservan en cultismos b) grupos consonánticos interiores

CONSONANTE +/c’l/, /g’l/, /p’l/ > /ch/. Se conservan en

cultismos)

acúc(u)lam >

anníc(u)lum >

annúc(u)lum >

apíc(u)lam >

auríc(u)lam >

cubíc(u)lum >

grác(u)lum >

spéc(u)lum >

rég(u)lam >

tég(u)lam >

vét(u)lum >

saeculum >

sortíc(u)lam >

ovíc(u)lam >

lentíc(u)lam >

clavíc(u)lam >

trúnc(u)lum >

cíng(u)lum >

pellíc(u)lam >

vulpéc(u)lam >

Page 20: reglas evolucion fonetica

20

REGLA 36 (/ai/ > /e/; o procedentes de

grupos: -arium > -AIru6 > -AEru > -ERO; -ariam6

> -ERA; -

act- > -AIT7- >/-ECH-/. Se conserva en cultismos)

basiáre8 >

basium >

laicum >

calidarium >

carnarium >

dentariam >

lactosam >

lactucam >

magistram >

facturam >

ferrarium >

ben(e)factórem >

mal(e)factórem >

quadraginta >

quinquaginta >

operarium >

ripariam >

solitarium >

thesaurarium >

tractum >

6 Con metátesis. 7 Con palatalización. 8 Con metátesis -ASI- > -AIS-

Page 21: reglas evolucion fonetica

21

REGLA 37 (Disimilaciones:

a) parciales= -n-m- > /lm/;-m-m- > /nm/; -

m-n- > /ml/; -l-l > /lr/; -r-r- > /lr/ o /rl/; -ti-

ti- > /tii/ b) totales= -r-r > /l-⊗/ o /⊗-l/

animam >

aratrum >

arbórem >

carcérem >

fragrántem >

immunitátem >

laetitiam >

marmórem >

lilium >

proprium >

proram >

prorsam >

prostráre >

róborem >

st rcorem >

stultitiam >

taratrum >

solstitium >

temperáre >

tristitiam >

Page 22: reglas evolucion fonetica

22

REGLA 38 (Grupos interiores latinos /-li-/, /-le-

/ + vocal > /-ll+ v /o /-j-+ v /. Se conserva en cultismos)

alium >

alienam >

battualia >

despoliáre >

filiam >

humiliáre >

meliórem >

molliáre >

muliérem >

murália >

REGLA 39 (Hiatos latinos > ⊗9)

coag(u)lum >

cogitáre >

comédere >

cooperíre >

frigidum >

manuaria >

puteolum >

rubeum >

sedére >

sigilláre >

9 POR CONTRACCIÓN VOCÁLICA; FORMANDO DIPTONGOS: /oi/ > /ui/,…); CON METÁTESIS; CON PÉRDIDA DE UNA DE LS VOCALES.

Page 23: reglas evolucion fonetica

23

REGLA 40 ( /- -10/ > /-i-/)

adscribere >

carpentarium >

castellum >

cingere >

dec mbrem >

defunctum >

denarium >

deputátum >

sellam >

tepidum >

REGLA 41 (Epéntesis11 de consonante.

Grupos: a) –B-=/m’n/> /mBr/, /m’r/> /mBr/, /m’l/> /mBl/; b)-R= /-st-

/ > /-stR-; c) –N-; d) –D-= /n’r/ > /nDr/ )

*fám(i)nem >

fém(i)nam >

hóm(i)nem >

stellam >

trem(u)láre>

stuppác(u)lum >

sem(i)náre >

lum(i)nariam >

*húm(e)rum >

ingen(e)ráre >

10 > /ie/ > /-i/ (sobre todo en diminutivos –ellum, -ellam); > /-i/; ě > /-i-/ (especialmente en los

infinitivos de la 3ª C); /-e/ > /-i/ 11 Se intercala una consonante.

Page 24: reglas evolucion fonetica

24

REGLA 42 (Asimilaciones de grupos consonánticos

interiores: a) /-st+T-/ > /-s+T-/; b) /-pt-/ > /tt/ /-t-/ ; c) /-m’t-/ > /-nd-/; d)

/-kss-/ > /-ks-/,…)

aptare >

cóm(i)tem >

exsístere >

lim(i)táre >

rupturam >

exstirpáre >

sém(i)tam >

septem >

postp situm >

temptatiónem >

REGLA 43 ([[-]h-] 12> [-]h- / ⊗-)

hastam >

harenam >

harpam >

harúspicem >

Helenam >

incoháre >

infláre >

ssum >

prehéndere >

umidum >

12 La h- inicial latina > CASTELLANO dejó de ser escrita, aunque suele conservarse como rasgo de cultismo.

Page 25: reglas evolucion fonetica

25

REGLA 44 ([-] - > a) + /á /, /é/ > y-; b)

ante /a/, /e/ átonas > ⊗-; c) +/o/, /u/ > [-]j-)

iacére >

iactáre >

i cum >

Iouis >

iubilatiónem >

iud(i)cáre >

Iuppiter >

iuratum >

iuventútem >

coniuratiónem >

REGLA 45 ( /-o-/ > -u-)

cognatum >

doctum >

dormientem >

foraneum >

complére >

mollíre >

politórem >

polypum >

pollicárem >

tóllere >

Page 26: reglas evolucion fonetica

26

REGLA 46 (Otras asimilaciones: a) -rs- > -

ss- > -s-; b) –ns- > -ss- > -s-; c) –ps- > -ss- > -s-)

o ursum >

o tersum >

o ipse >

o ipsum >

o ansam >

o mensam >

o pensáre >

o sensum >

o desponsáre >

o sponsum >

REGLA 47 (Otros grupos consonánticos

interiores: a) /-p'd-/, -p't-, -b't-, -v't-/ > bd > /-ud-/; b) /-

nct- / > /-nt-/)

o déb(i)tam >

o deb(i)tórem >

o cap(i)tálem >

o ráp(i)dum >

o civ(i)tátem >

o *repunctare >

o punctum >

o sanctitátem >

o sanctificáre >

o sanctum >

Page 27: reglas evolucion fonetica

27

REGLA 48 (/-sce-/, /-sci-/> /-ce-/, /-ci-/)

o scientiam >

o abhorréscere >

o floréscere >

o páscere >

o *roscidáre >

o roscidum >

o cognóscere >

o cognoscit >

o recognóscere >

o recognoscis >

o créscere >

o *paréscere >

o apparéscere >

o *a-manéscere >

o *a-noctéscere >

o *reiuuenéscere >

o *in-surdéscere >

o addormíscere >

o incanéscere >

o intuméscere >

Page 28: reglas evolucion fonetica

28

REGLA 49 (Los grupos /-di- /, /-de-/ + vocal>

/-y-/, /-z-/. Se conserva en cultismos.)

o *a-podiáre >

o podium >

o audiuit >

o audiuerunt >

o irradiáre >

o radiáre >

o radium >

o *gaudiáre >

o *gaudia[ue]runt >

o gaudium >

REGLA 50 (-f- > /-v-/,/-h-/, /-b-/, Se

conserva en cultismos)

o *ap-profectáre >

o profectum >

o trifól(i)um >

o *affiliáre >

o *affiliatiónem >

o *affiliatum >

o refácere >

o refectum >

o refec runt >

o profiliáre >