REVISTA DE INFORMACION CULTURAL, CONIUNICACION, … · 2018-03-05 · trata de captar tanto a...

VRAN 1983

REVISTA DE INFORMACION CULTURAL, CONIUNICACION, TRADUCIONS, PSICOANALISE, ARTE, CONIIC, CREACION

FOLE, NOBELABEL CON B. Claudio Rodrlguet Fer. DON MANUEL LEIRAS PULPEIRO. Ricardo Carballo Calero. Da critica, do universo, dos universes da critica. EDUARDO PRADO COEIHO. Margarita Ledo Andibn. Aos tres anos do congreso de Poio. UNHA ASOCIACION DE ESCRITORES GALEGOS MALOGRADA. Salvador de Lorenzana. A HISTORIA COMO DISCURSO NA PINTURA DE MOLDES. Alfonso Pezegueiro. PREGARIA A GIBIL, DEUS DO LUME. Antbn Parada. 0 ESCRITOR E 0 TEATRO. Manuel Lourento. 0 CASO D A ESPECTACULARIZACION. 1Mauro Wolf. SOCIEDADE E PEDANTERIA. X. I. Taibo. SOBRE 0 XENIO DE FREUD. Cipriano J i m h e z Casas. SUXERIR JOYCE. Phelym Henry. 0 Pasado Informe desrigura. Novoneyra Cunqueiro en Mondoftedo. Dario Xohan Cabana. De Sonte cristal eles cantores. Veizquet Pintor. CARTA POETICA PRA SALVADOR ESPRIU. Fit Vergara Vilariiio. Unha rosa, unha pomba. Marica. Magnificat. Forcadela. A Casa do Lago. Auendario. e zoaba metilica a voz de mao ze dong. Reira. Nada. Rorn6n. 0 prorrateo do Medelo. Olero Pedrayo.

I I

Fole, nobeliibel con b f Por Claudio Rodrtguez Fer

, NXEL Fole (Lugo, candil (1951) e lin. B m (I955), cidadn galegas, como mostran os sin08 plegos. Asimesrno, Pole tennde ambas compostas por relatos breves. seus libros Conlos da nCboa (1973) e a enmarcar os contos nun context0 Na mesma lifia sithase a sda peza de Hislorias quo ninguCn ere (1981). Es- novelesco, de forma que case todos teatro folkl6ri~o Paulo do demo ta ubicaci6n no murldo urbano e vi- os relatos proceden sempre doutro (1958). Nestas obras retrata o mun- lego esti moi en consoancia coa sua relato mhis arnplio. Por exemplo, en

Ainda que ini- do rural gatego a partir do seu fondo lrtboura periodistica, recollida, na A lus do candil, os personaxes se xun- caliecimento das terrae luguesaa do parte referida a sua cidade natal, no tan nunha torre aillada pola nwe Courel, Incio e Quiroga, respectiva- libro Cartafolio de Lugo (1981). para contarse contos que son oa que rnente. Mais a sua visi6n da Galicia compofien o libro. Mesrnamente, en aldeana non 8 unilateral, sen611 que En aorreapndencia coa sua temh- Terra Brava, o protagonista inicial trata de captar tanto a dirnensibn tics, tbcnica de Fole se bmea nos encontra un cartapacio cheo de con- material dae terras e dos homes que habit08 narrativoa da tradici6n oral toa que serhn os que formen a obra. describe como esa outra dimensi6n popular, polo que 0 propi0 autor ten Tan popular como a t e d t i c a e a inmaterial, espiritoal e rnhxica que dito que para el un conto 6 bon can- tCcnioa de Fole 6 a lingua que utiliza, caracteriza ao pobo galego e que esth do lido parece contado. Esta t6cnica pue trata de recoder directamente patente na sua riquw.8 de vivencias do conto contado conleva a chamada -case magnetofbnicamente- da metapsiqujcas ~ I J parapsicol6xicas, narracibn en espiral, na que un rela- booa do pobo. Esta captaci6n da rea- de superstici6ns e de crencias miticaa to trai outro e asi sucesivamente, ate lidade linguistics codeva pois a in-

M ~ n l a , Fole centrou- e relixiosas. deixar remota a anCcdota inicial, tal clusibn das numerosas variantes dia- corn0 ocurre nas lmga8 conversa8 lectais do galego, dos arcaiamos que

Posteriorrnente, Fole localizw que -a car6n do lume ou ao freficor ainda se conservan, dos vulgarismos, mestras: A lus do mais ban os seus relatos en vilas e en da solaina-, rnanteflen 0s campe dos barbarismos e dos casos de diglo- rtmI nhnero - - I - - - "ran - -. 831-1 . - - - - -

sia, estes liltimos provocadas pola penetraci6n casteltin.

1952. A 1~i.s do candil. Conlos a car6n ah lume. 1955. Terra Brava. Conlos da solai-

nu. 1958. Paulo do demo. 1972. iE decEmolo ou non-o deci-

mos? 1973. Contos da nkboa. 1981. Carlafolio de Lugo. 1981. Hislorias que ningukn ere. No preb: Conlos lbstrego.

Conlos de loboa.

Bibliografia sobre o autor:

1981. A Galicia rnisleriosa de An- re1 Fole. Estudo, escolma e notas de Claudio Rodriguez Fer.

vez 6 m8is necesario que a voz dos escritores galegos non estk condicionada

dendesd'o pasado siglo esta voz foi avangarda ((lanza ponteira)) cara a recuperacibn da concencia nacional de GALICIA a definici6n da identidade galega i a salvagarda do propio herdo cultural de- positado na Fala nosa forma viva e raz6n incues- tionable de diferencia e peculiaridade

esta voz ha de ser decisiva tam6n tanto na prolon- gaci6n profundizacidn i extensi6n do devandito como na loita que se sigue pola chamada norma- lizaci6n idiomAtica i os outros dereitos naciona- les

pra esta loita requirese non s6 a volunti dos escritores sen6n t a m h de tbdolos que sinten o ser i o problema de GALICIA e teiien a certeza de que a forza do noso amor non pode ser inutil.

Leiras Pulpeiro Por Ricardo Carballo Calero

D O N M a n u e l L e i r a s Pulpeiro B un escritor que non nos convida a atui-lo, tirando-lle o don e tratando-o con desenfadada camara-

dage. Hai escritores que non aturan o don. Seria estrafalirio falar de don Manuel Ant6ni0, ou don Luis Ama- do, ou don Manuel Maria. Non e s t i o n6 da questi6n na idade dos intere- sados. Se klanuel Ant6nio PCrez Sdnchez ou Luis Amado Carballo morreron mozos, Manuel Maria Fer- n i n d e z T e i x e i r o n o n p o d e considerar-se un rapaz. Con toda ua- turalidade podemos dicer Manuel Curros Enriquez, mais non cadra Ant6nio Mpez Ferreiro. Non b natu- ral pofier o don a Ram6n Cabaniltas, nen a Ant6nio Noriega, ainda que o primeiro chegou a curnprir oitenta e dous anos, e o segundo-setenta e se- te. A image persoal do poeta, o seu aspect0 fisico entra por muito, a car6n do ton da sua obra, para decidir quen C quen. IJnhas veces deci- den 6ns factores; outras, outros. No caso de Leiras, p0et.a republicano e anticlerical, como Curros, a sua tra- za fisica e a sua actividade profisional foron decisivas. Barbas tifian o un e o outro, e barbas tefien Bernar- din0 Grafia e Ugio Novo Neira, a quen non titulamos de don. Se cadra, a Bernardino poiien-lle o don os seus alunos. Non o sei. Leiras, coas suas brancas barbas fluviais de Escaman- dro mindoniense e a sua sacerdotal actividade de curador vilego e rural, aparece-se-nos como un sefior sabio e benbfico, mensageiro de potkncias salutiferas, aureolado polo prestigio migico dun conselleiro popular, unha especie de profeta ou juiz de Is- rael, g h i o familiar y respeitado, druidic0 e mitol6gico. 0 medico no campo galego decimon6nico B un pouco o feiticeiro da tribo, o conju- rador dos demos dombsticos. Leva naturalmente o don, quase corno os abadw bieitos.

Don Manuel Leiras Pulpeiro fai as suas visitas dacavalo ou dapC, apoia- do ou non na sua bengala ou cajado, e, medico humanista, en cada casa campesina deixa receita e consello, e recolle respeito cordial e agradeci- mento carifioso. .4 figura do medico de aldeia, de vila, de cidade -mesmo na sua proxecci6n literiria (o doutor Itloragas, miis on lnenos tra- sunto pardobazaniano do republicano PCrez Costales)--, mellor provei- do de carisma patriarcal que de cibn- cia terapCutica nos anos finais do XIX, 6 familiar entre os galegos, e instituiz6n social de muito peso e prestigio.

Por outra banda, don Manuel Lei- ras, como Eduardo -mellor sen don que con el- Pondal, milita no repu- blicanism~. E un republicano idealista, pigmargalliano, corno don San- tiago de la IglCsia, fillo de don Fran- cisco de la Iglbia e sucesor de don Francisco Suirez -0 autor de Cran- dal- na jefatura do republicanismo hist6rico en Ferrol ; don Santiago, mitico prohome cuja fasquia asom- brou a miiia primeira idade. Estes republicanos decimon6nicos eran santos laicos. En Leiras o anticleri- calismo C frecuente motivo literirin. Mais a caridade cristii ou a filantro- pia filoabfica -realmente, as formas culturais que reveste, se cadra por determinaz6n ambiental, son as da

primeira miis do que as da segunda- 8 nel pritica quotidiana, e imaginimo-lo abandonando a casou- pa do niiserento labrego doido, enle- vado por un coro de benz6ns que lle desejan e prometen a gl6ria de Jesus, baixo o patrocinio da Virge dos Re- medios. Asi, as suas exCquias foron apote6sicas. Un liberal do tempo do Syllabus simbolicarnente beatificado polo povo de Deus na levitica e enla- tada Mondafiedo dos seus amores.

Porque a popularidade de Leiras foi tan firme como o seu popularis- mo, que o levou a escrever e publicar uns Cantares gallegos que non son glosas de cantares galegos, como os de Rosalia, sen611 puros e simples cantares galegos populares -ainda que da sua autoria-, corno os que Rosalia glosou.

Ainda que coiiecia os seus cl8sicos, Leiras nunca pretendeu, como Pon- dal, ser el mesmo un clisico, ou facer unha poesia clisica, ou neocldsica, 011 pseudoclisica. 0s seus recursos estilisticos mlis frecuentes -e miis felices- son os da poesia popular. A sua lingua B marcadamente local. Mais os t6picos da ret6rica tradicional e o vocabulArio e os giros da lin- guage coloquial campesina mindoniense son beneficiados e aproveita- dos cunha economia persoal tan acu- rada e fresca que nos causa sorpresa ver como este versificador realista e provinci.ano, penetrado de doutrina progresista e galeguista e anticaci- quil e anticlerical, logra i s veces efei- tos artisticos verbais, utilizando as palavras mais enxebres da sua fala comarcal, que fan dos seus poemas criaz6ns aut6nomas de arquitectura lingliistica. 0 partido que tira Leiras ao seu dialect0 B de notar, e seen toda ocasi6n, en geral, a sua dici6n B briosa e colmada, por de veces esa dici6n chega a asumir o protagonis- rno do poema, que se converte nunha festa da palavra. Non direi que o hon galeno seja un parnasiano nen un esteticista, porque sempre hai un contido ideol6gico que suporta con- ceptualmente a estrutura verbal; mais a verdade 6 que certos poemas valen sobre todo polo brillo loc~~t ivo , polo enlevo vocabular, polo intenso lume idiomdtico que os eonverte en pequenas joias de ourivesaria popular, dunha bebza e un luxo musicais que o seu protegido Noriega, con lniis ccirrega sentimental, atingiri raras veces e miis fragnientariamen- te nas suas viiletas ou ins tan theas pastorais escritas en versos curtos, ainda aue nos sonetos ha r~erseauir . - con consciente prop6sit0, aprendido en nlodelos parnasianos e simbolis- t a s brasileiros e portugueses, unha plasmaz6n de gentileza aclistica miis entoada e crrlta.

Lembremos a concentrada canzbn da triste Frouseira, na que o fundo reivindicativo civil non anuvia a ple- nitude verbal organizada en sonori- simas expresi6ns:

Desque lle a pela bolaron naide mdis joi d Frouseira; soilo Dios puzo jroliiias por enlremMias das penas; Jroliiias pequerrichi r2as e agrouladas, que semellan Wgoas de sangue calladas no bico dae carmsgueiras; frolifius que, cot1 ser froles, caladanlenle se gueixan de que tanlo, lartlo tarden en cobrar-se conlas vellas!

Non menos recendente 15 a lingua- ge da cordial elegia $ morte da rne- niiia de don CCsar Seco:

Era raiola maiega que esvala as nhoas pardas e aos avisios mdis jondos preslava contento a ialrna! Por eso lodo desloce donde ela adoilo jolgaba dendes que o Nubro engafado puido por sampre enloldd-la; por eso secas ja terien as doces fonlea caladas cto consolo os que en seus 0110s noile e dia se espellavan, os que jinar-se sinlen de non senlir sua barcalla, nin apaxar suas rnancirias nin l lm matmir 6 chuchar-llas!

Esta ternura de av6 -ainda que agora estemos celebrando o garbo do dicer, e non o sentido do. pensar- resplandece asimesmo na graza en- cadeada deste cantar de pandeiro, ben que aqui o vocabulirio seja mdis humilde e vulgar:

Donde vai a miiia nena, don& vai o meu anjiiio, que non me ven dar a aperla;

que non me ven dar a aperta pra que a colla no meucolo e lle din o biro na lesla; !

e lle dia o bico rl,a lesla e mdis o par de azouliilas nus cachirlas de manleiga.

Ramallos de uces bravas como es- tas, monllos de pimpinelas recenden- tes como estoutras, ainda que non sempre tan acuguladas en plicaros de tan enxebres barros, abundan na poesia, sempre esparegida e ventu- rdka, do medico mindoniense, ainda na satirica, ainda na costumista, ainda na picaresca. Leiras, fora dos seus cantares de feitura popular, nunca ordenou o plan dun livro, nunca tra- zou o programa dun poemdrio. Es- crevia $ toa, segundo a inspiraz6n He vifia, louvanzas marifia, doestos ti montaiia, pinturas da formosa paisage do seu val, ledas glosas de rlisticos galanteios, picoadas B cregage, mis- teriosas endechas a o Mariscal , canzdns de protesta perante a injus- t.iza e a opredn. Yon Ile falt.ou para ser poeta dos maiores miis que que- rer se-lo. En vigor, en dominio da lingua, en riqueza e naturalidade do ICxico, non o pasa ninguCn. Ben se pode pofier gallamardo o val de Brea, a terra de Noriega e Cunquei- ro, tamen por este barbouzln e aga- rimoso patrhcio, cuja paisage pokti- ca pode descrever-se coas suas pr6- prias palavras:

Dart-se ao pe dos lojos bravos as margaridas singelas; enlre espitiosas xivardas o cabrinjollo jrolea; e o fero acivro e a abrula jurilos nos cdmaros medran ...

Que romaria de voces. Que foli6n de fonemas. Mais se queredes unha arela de irmandade ut6pica, dci-vo-la tamkn:

iCando uns pra os oulros os homes serernos disa maneira? rn

Pres iden te d a Asociaci6n de Escritores e n Lingoa Galega

gRhilt ndmero 1 - vran 831 L

Da critica, douniverso, dos universes da crit ica

Eduardo Prado Coelho

Por Margarita Ledo Andzijn

e a sua lese doctoral

acadkrnico lilulo de nos Universes

o vencella coas cousas da Crilicaw. To& o que

pasa pola l e n g m e e o esludo da lenguaxe corm instrumento (fe poder e seduci6n levao a exercer o comenlario politico nos xornais. Dende as folgas estudiantis do 61 quedoulle, quizaves ese ~ e d i d o da acci6n que tanlo lle jai artellar programas cullurais pra a T V corn andar polo engranaxe dun festival de cine indepednle como o de Figueira da Foz. E unha das m e s &is actuais,

- - . portuguesa. T d n ,

0 sJornal das Letras))? 0 JL B a tinica alternativa nese

anque compre entender que estes

m, niimero 1 - vran 8315 L

15' os crearfores, fanlle caso a oc~lros nlrcfios, por exernplo o cine, O I L si- gum considerando o libro como lu- gnr cte p r i ~ ~ i l ~ x i o ?

0 s esrri tores portugr~eses esco- Ileron, no salazarismo a co rk cos medios oficiais e, xa que logo, ne- gibanse case todos a ir 6 TV, non recihiari prernios, etc., e o escritor ue participaha na radio ou 1. nu T era ma1 visto polos outros. ,\gora hell, de ai tarnkn rearltou unha gran dificr~ltade pra adap- tarense a novos medios de comu- nicacidn social. 0 escritor non sa- he corno se traballa prd radio, pra o ci i~r 011 pra TV; u rnaioria dan nula irnaxe, fdan rnal na TV e I'aise dificil, asi, traballar con eles. No caso do cine, o cine significa rnuitos cartos.

I'ero esld nacionalidado.. . . Non, esth subvencionado polo

Estado pero as produtoras son privadas, ademiis faise soio cine de arte e ensaio e falta o cine-in- dustria. Si somente houbera a soluci6n institutional a rnaior parte dos cineastas -que son un n6rnero considerabel- estaria catro, cinco, seis anos condenado a non filmar porque os subsi- dios non abondan; condenado a facer un, dous, tres peliculas que non dan pra axustar o tiro. Refe- rente 6 colaboracidn cos escritores, F: cativa e non se crearon escritores pra un cine crue se resinte muitos nos di8logos.

Hai exceso de palabra, p& que lemos uislo.

Si, ou Mvase isto as dltimas consecuencias, coma o cine de Manuel de Oliveira, ou ficase nun cine alikratado pouco con- vincente. Manuel de Oliveira po- derh gustar ou non pero k unha aposta radical en terrnos de cine, con deterrninadas propostas que realiza de rnaneira intransixente, por exernplo, na Franciska non hai un linico plano que corres- ponda ao que serla o ollar de calquera dos personaxes, non hai ptanos suxetivos, a d m a r a C ex- terior. Tocante ao cine portu- g u b coido que a chave C o seguinte: non sendo capaces, razirns tCcnicas, raz6ns de la r' o- r ratorio, razdns da propia forma- ci6n dos actores de facer films normais temos que resolver as flevezas da nosa cinematograffa en forza. en soluci6ns inxeniosas. O propid traballo que Manuel de Oliveira fai cos actores, que lles fai levar o feito de representaren ma1 atk o artificio ou certas iin- guaxes --separaci6n entre a imaxe e o son, por exemplo, do Fer- nando Lopes- orixinanse na propia dificultade de filmar directamente a palabra ou a voz en off, que solventa problemas coa dici6n dos aches, van compen- sando as dificultades que hai pra facer un cine tipo americano e k iso, precisamente, o que convirte ao cine portuguhs no mundo -un mundo mui dominado polo cine televisivo e arnericano- en indlito: de shpeto, xurden uns tolos na peninsula que fan cine en contradici6n co dorninante, cheo de soluci6ns delirantes, cun tempo mui lento, rnui especifico.

Palemos dos intelectuais porlu- gueses mmo lais, serve ainda a Ira- se el' esprit c'esl a gauche#?

Despois dun periodo en que a oposici6n de~ei ta - esquerda era irreductibel, Ideoloxizada, hoxe hai un refluxo e verificase que certos autores que suscitaban a desconfianza da esquerda miis ortodoxa porque eran metafisi- cos, porque eran irracionalistas, son aceptados de xeito doado. Ai ternos a rehabilitaci6n, podemos decir, en term- ideol6xicos, de Agustina Bessa Luis, hoxe, considerada unha gran escritora e antes considerada da dereita, li-

gada a tinha especie de visihn rriistica tias forzas telliricas, das forzas nacionais, do inconscente, e por iso reueitabel por unha certa i rnax~ do que era a cultura, di- garnos, ~)rogresLsla. Penso qrre- hoxe ainda non hai sefiais con- vincentes dunha culturrl dc dereita pero foise esvaendo a oposi- ri6n dcreila - esquerda e existen platarorrnas de entendimento que nor1 pasan pola rixeza dos ar~os 40 or1 60, forternente mani- q ueistus.

E lamPn desaparece o inlelec- luat cornpromelido.

Fundibase no seu compromiso como intelectual e hoxe, anque as posici6ns politicas personais fagan que os intelectuais portugueses voten esquerda, como intelectuais telien unha especie de neutralidade ided6xica e a idea de compromiso non pasa polo que Fan; e isto refirese ao propio PC onde algirns escritores, na sua versi6n literaria non tefien nada de programaticamente ideol6xico. Por outra barlda, nos sectores mdis novos c o i b que es- tAn ctesvalorizados os contidos en beneficio de custi6ns afectivas, vitais e asi, un grupo de rock cun discurso conservador como os [[Herois do Mar,,, B aceptado pola esquerda e pola dereita cunha especie de indiferencia o que inbere sa son as formas pra decir non o que dicen. Eu diria uue as obras que hoxe tooan a bnsibilidade miis nova 8on portadoras de determinada enerxia pulsional, libi- dinal que tampouco C especifica da forma ou do contido e ten que ver coa brza interior das obras. Estamas nunha cultura mui musical e a mlisica C un dominio onde a relaciirn contido-forma de- vala pra a valorizacidn do ritmo Lernbrorne oirlle aos alumnos do instituto que Apocalipsis now era como un concerto de rock e o contido da loita do Vietnam Bra- lles indiferente, o que sentian era o espect4cul0, e terd que ver coa necesidade de multiplicar expe- riencias fortes que, no cine, pasan polos efectos apeciais, a ciencia-fici6n. o terror.

No Apocalipsis, Wagner, as escenas de choque, lerien lectura rinica e hoxe reivindicase, na poC- tica, a leclura mhlliple, awnduc- . .

tista. Hai un aspect0 univoco en

Apocalipsis ero a maim parte dos efectos fi i' rn-espectador non B reducibel a esa lectura, a pelicula existe noutros planos, como par- titura musical, xogo de cores. Mais a16 do contido dun fdm de Fassbinder o film existe como xogo de espacios: 0 Amigo Ameri- cano de Winders caseque non ten historia, o que interesa C que est i cheo de referencias a outros films e produce emotions. Cando se fala de mriltiple e univoco C unha cuesti6n de sentido e coido que neste caso C mdis unha cues- ti6n de contaxio, a obra ag8rra- nos m6is do que a interpretamos. Hoxe as persoas ollan e dicen: k bonito en vez de perguntar quC quere decir. Este vaciado de contido, por outra banda, ten que ver co gusto pola nostalxia, o re- vivalism~, polo par6dico. DB a sensaci6n de que a cultura chegou a un certo esgotamento e que se urnan temas parodiandoos, extremo evidente en muitas novelas conlemporineas, por exemplo nas de Agusto Abelaira, pa- rodias de novelas, xa non temos medo nen chorarnos cos personaxes, temos lecer coa rnesma com- posicicin da novela, pero B un Le- cer en segundo grau, o primeiro grau 6 o lecer inxenuo, e este re- torno dase no cine, a volta d aventura con esprito de xogo, aos usaltantes da arca perdida. E

m, nlmero 1 - vran 8316 t

Unha asociaci6n de A historia como discurso

na pintura de escr ztores Moldes

Por Alfonso Pexegueim I Por Salvador de Lorenzana

OS anos trinta existia en Galicia unha actividade cultural viva ao

Dirixirse ao Axuntamento da Co- rufia pra que erixise un mausoleo que gardase os restos de Curros En- riquez. Edr~ardo Pondal, Vilar Pon- te, ChanC, e outros galegos ilustres.

Solicitar do Ministerio de Instru- ci6n Pliblica:

1 ." A creaci6n de cltedras de Lin- gua galega, con carlcter obrigatorio, nos plans de estudos das nosas Esco- Ins Normais, asi como unha dc Lin- gua e Literatura galegas na Faculta- de de Letras da Universidade de

NMENUDA ASTUCIA A DE M E ENDOSAR UNHA LINGUAXE DA QUE S E MAXINAN QUE EN- DEXAMIIS M E PODEREI SER-

en I,amazares, anque en NIoldes son mdis irbnicos, acriticos, analiticos; actlian como unha lcarnalizaci6n* do plural: Eiqul i\'os; A1 Alaque; Tempranza e Furia (representan ca- baleiros coas lanzas e nos seus caba- 10s pelexando) ; Un a Cabalo (un Rue-

servic mes

do pais. 0 s ho- Xeneraci6n VIR SEN ME RECONECER DA

S L ~ A TRIBU)). BECKETT eIV6s. e os do "Semina-

I rio de Estudos Galegos. vifian realizando un labor de positiva eficacia nos eidos da creacibn, do ensaio e da pescuda, no que se conxugahan o alento europeista e o afondamento nas raizames da nosa autoctonia.

Eran moitos os escritores que an-

11 1 rreiro a cabalo), Unha a Cabalout un guerreiro a cabalo), Falando (caba- leiros pelexando) ; Parolando (tamdn guerreiros pelexando), etc. C

ORECER aquelo que non son para volver a ser. Sentido mlxico do ~ ~ s u x e t o ~ ~ dividido. A ironia d o necesario pasa pola violencia da

forma. 0 oficio de Nserm pasa pola mentira, a mentira como ~ v e r d a d e ~ , o ~ m a l . como concept0 revoluciona- rio. l? necesilrio escribir sobre a historia na historia. h'ecesario escribir e afondar nos signos que nos compro- meten. Somos historia. Reducidos, quizlis. Pero incindicionais animais histirricos que camifiamos s6s i en grupo, e que necesariamente elabo- ratnos un *texton, unha linguaxe.

S6 o inconsciente pode atravesar a historia, torturer a raz6n e porier en crisis dialBcticaniente os c6digos es- tablecidos. I daban a traballar no empeiio de nos Santiago.

dignificar como pobo con personali- 2.O Que os topdnimos ou nomes de dade diferenciada. Pero non existia vilas, aldeas e cidades -de versi6n un corpo aglutinador que sumase aos castellana dificil ou imposible- e, cultivadores das letras propias nun- en xeneral, a nomenclatura xeogrdfi- ha entidade comlin. A idea de os in- ca do pais, sefian nos mapas e docu- tegrar nunha asociaci6n xurdiu a co- mentos oficiais as de uso corrente e mezos do ano 1936. E foi asi como o traditional en Galicia. 30 de marzo dese ano fixose unha 3.O Constituir un ComitC do Libro asamblea pra constituir a ~Asocia- galego encarregado de organizar un-

e escritores de Galician. ha Exposici6n do niesmo. 0 act0 tivo lugar o 30 de marzo Despois dun xantar no que se pro-

dese ano no sa16n de sesi6ns do nunciaron brindis por parte dalglins amento de Santiago. Presidiu dos asistentes, reanudlronse pola

a reuni6n o Alcalde AnxeI Casal, tarde as sesi6ns da Asamblea. De re- or da Editorial t(h'6s,,, na que mate quedou elexida a seguinte xun-

se deran a cofiecer moitas das princi- ta directiva: pais figuras da literatura galega con- Presidente, Gonzalo Lbpez Aben- temporinea. Asistiron, ou estiveron te. Segredario xeneral, hlvaro de las representados, todolos intelectuais Casas. Segredario de actas, Francis- galegos daquela hora. E mandaron co Fernlndez del Riego. Vocales, adhesi6ns os xornais de Galicia que Roberto Blanco Torres, Xulio Si-

e publicaban nus difererites giienza, Martinez Mords, Sant.os localidadcs do pais. Bugallo, Iglesia .Alvariiio e Lustres : AIvaro de las Casas, no nome da Rivas.

zadora, deu conta A seguido foron elexidos os repre- o pola mesma pra sentantes da ..lsociaci6n nas locali-

i6n, que, en prin- dades importantes. Quedaron elexi- cipio, habia ser venceHo de relaci6n ~ O S : En Madrid, Alfonso R. Caste- entre todolos escritores galegos. Fix0 lao. En Barcelona, Maria LUZ Mora- un pouco de historia, e lembrou que l e ~ . En Buenos Aires, Eduardo Blan-

Pontevedra, dez anos antes co Amor. E n Ourense, Ramcin Otero c o n motivo do enterro de Lousada Pedrayo. E n Pontevedra, eRoxe- Dikguez-- cando se falara por pri- rius.. E n L u ~ o , Anxel Fole. Na CO- rneira vez da necesidade de crear a rufia, Pllcido Castro. En Vigo, XOSB

6n. Esta habia ter, entre ou- Posuda Curros. En Santiago, Lau- lidades -adem&s dun fan- reano Santiso Gir6n. f io Ferrol, Ri-

do sentido de camaraderia-, a de cardo Carballo Calero. En Vilagar- categorizar 0 labor do escritor; a de cia, Lisardo Barreiro. E n Tui, Ricar- esparexer nas ideas e iniciativas da do Torres Q~riroga. E n Mondoiiedo, intelectualidade galega; a de estirnu- Alvaro Cunqueiro. E na Estrada, lar a venda do libro, e a de elevar, en Manuel Garcia Barros. xeneral, o nivel cultural da nosa te- Entre os acordos tornados figura-

ron os relativos aos homenaxes a ao Alcalde Anxet Ant6n Vilar Ponte e a h n x e ~ Casal.

cordial recibimento dispen- AO primeiro pola longa e teimuda la- escritores ali reunidos, e bor que, ao Iongo de tantos anos, veu

propiixose que se fixese constar en realizando na prensa en defensa dos acta un voto de gratitude pra o mes- valores galegos. A0 segundo, polo es-

, I ma. Con nlaior motive porque Ca- b rzo editorial que propiciou canle , , sal, coma editor benemdrito que le- axeitado pra que os escritores novos

vara 0 pensamento galego aos ten- e vellos desen a cofiecer a sua obra. tros culturais de todo 0 mundo, me- A ~Asociaci6n de escritores de Ga- recia doblement,e 0 recofiecemento licia., xurdida baixo tan b o ~ auspi-

cios, cornezou a trabaHar con entu- 1 Par ser un dos primeiros propuIso- siasn~o nos eidos previstos. 0 progra-

res da Asociacibn, proplixose pra ma de actividades contou coa cola- - .' presidir 0 act0 de constituci6n da boraciirn de todos. Pero a sua vida mesma a Roberto Blanco Torres. foi efimera. Desde o primeiro mo-

m' Este, en breves palabras, agradeceu mento fix0 act0 de presencia nunha or- chea de iniciativas que fan ter poste- de rior desenrolo. Noustrante, cando a tre Asociacibn estaba en Inarcha pra or- cumplir os cobizosos obxetivos, pro-

sa na prensa e no li- duciuse a treboada da guerra civil. 0 os intereses de Galicia. grande esforzo unificador viuse trun-

Ikr e discutir pro- cado. 0s dramlticos acontecernentos cons- destrulron o fermoso empefio, e moi-

ro- tos dos seus protagonistas pagaron da coa morte a entrega a un xeneroso

Moldes conseguiu pintar (escribir) a novela dos signos.

(<Dos diversos personaxes que eu son sucesivamente, non vou falar. Carecen d e inter& ou deb0 calalos. Eu sigo co meu prop6sito -de evo- car unha experiencia interior- sen necesidade de tratar de eles. Tales personaxes, en principio, son neu- tros, u n pouco c6micos (aos meus 0110s). En relaciirn coa experiencia interior da que falo, es t in privados de sentido, salvo nesto: que rematan a mifia disarmonia. (1 ) .

Moldes pinta a libertade do dex- to.. Recurrindo ao trazo e a color, compromete a visi6n idealista do uoutror facdndoa .real.; o ~~suxeto. fala e ironiza sobre a Bpoca recrean- do a ilusibn do pasado, como a tra- vCs de miles de espellos superpostos. 0 pintor, cun inconsciente rebelde e incisivo, xoga coa historia ironiz6n- doa.

Fuxir a existencia: ese saber falso, engafiado, dqi~kn son?, dhai alglin .son*?, dhai alguCn en min?, e meter- se mlis na vida, no irnposible. Mol- des transmitenos o irnposible e Idva- nos 6 linguaxe da escoitam; das palabras en guerra; ao desexo de ser des- truido en respostas (se 6 que as hai) de saber. A guerra ten un soido q e non se escoita se non B co silencio a door, co silencio da victima.

I

Non vou a entrar na forza expresi- va de M. hloldes, non no seu talent0 pictbrico, un dos mlis grandes que temos actualmente en Europa, senbn no xogo da slia ironia como en- frentarnento de contrarios, ou de lin- guaxes, ou ese discurso cia color sobre a ficci6n e a realidade dun nlic)) que a historia ten de sobra cofiecido:

Moldes ten a lucidez de liquidar (eliminar) todo o vacio e enfrentar- nos co que negarnos por medio do que mos. aceptamosT reimoi e enriquece-

Moldee n a c e u e n Pontevedra o 12

d e novembre d e 1949. T e n

obras n o Mueeo Castrelos d e Vigo, n o A x u n t a m e n t o

e n o Caetelo de S a n Antiin

d a Corut ia , n o Ndutico

d e Las P a l m a s e e n colecci6ns part iculares .

a guerra.

Curi0sament.e presididos polo ir6- nico triptico de Alfonso X, Moldes ofrBcenos trece cadros atudindo gue- rreros da cabalo e da pe en actitude de guerra (case de comic), pero que nos imprime un significado que vai mlis a16 da simple lectura do texto pict6ric0, pra convertirse en linguaxe universal do inconsciente ou do sorio, fora dos limites do rational. 0 s titulos dos cadros forman parte ta- mCn desa linguaxe, como en Klee ou

nChamo experiencia a un viaxe at6 o limite do posihle para o home. (2 ) . Neste senso Moldes nos desplaza hastra esa experiencia, igual que Giacometti, Van Gogh, Kafka ou Holderlin.

( I ) Bataille.

(2) Bataille.

. .

ponencia: Que o Concello compostelano, da-

cordo co Cabildo Catedral, coame- rnorasen o centenario a celebrar no seguinte ano, do nacemento do his- toriador L6pez Ferreiro, trasladando as suas cinzas a Santo Domingo de Bonaval, onde repousan as de Rosa- lia e Brafias.

ideal. Decorreron desde aquela m6is de

cuarenta e seis anos. PorCn, o prop6- sito que os escritores galegos do 36 alournifiaban -inda que malogra- do- rnarcou un fito na historia das nosas letras.

/ him, niimero 1 - "ran 8318

0 testo que hoxe aqui presentamos -unha de tan tas resencibns asirias pertenecentes a Biblioteca de Asurba- nipal- B unha mostra tipol6xica do que foi a

literatura sumerio-akidica, que se remonta ao 20 milenio a. C. 0 Dre- sente testo pertenece a o x6nero da li- rica relixiosa, xbnero que se distin- gue dos simples recilados Bpicos, ou incluso de testos de caracter cientifi- co, por unha disposici6n simbtrica

F das lineas nas tellas de barro; polo movimento do pensamento, por un estilo m6is cheo-de imixes, algunhas

I

veces por un certo paralelismo e un especial tip0 de rima (1). 0 paralelismo destas lineas ou versos aparece aqui moi marcado: paralelismo da construcci6n ou volta dunha forma de pensamento en tBrminos pareci- dos, cando non idbnticos; repetici6n e insistencia nunha mesma construc- ci6n. 0s poetas sumerios remataban intencionadamente toda unha serie de versos 011 lineas nunha mesma rima (Cf. Is. 6-9, "at-ta*); ou ben se- paraban unha rima por un ou varios versos de rima diferente. Por veces a simetria est6 determinada por simple analoxia na construcci6n (Cf. vers. 6-10, (cia*; 11-13: -ki-ma.) e in-

cluso se chegan a repetir <colons. en- teiros, tanto en final de linea como 9 ao principio (Cf. vers. 1 e 2: .sa ina ma-a-ti sa-qu-urn).

Nesta invocaci6n, cantanse as propiedades do lume, personificado nun deus de procedencia infernal, GIBIL ( 2 ) ; incluso se Ile manda pu-

Pregana rificar ao home atfillo do seu deusm. A importancia radica non d no seu va- lor lilerario, como xa dixemos, sen6n tamkn na informaci6n aue nos pode a aportar para o conocirnento da mito- loxia e da relixi6n da Bpoca sumerio- akhdica. 0 testo B b i l ing~e (3) ; aqui traducimos a parte semita, que a sua vez traduce a part.e ideogr6fica. Gibil,

NOTAS (1) dNon se debe falar de mCtrica tambn?; esto ainda non esta demos- trado, a pesa*res dos eaforzan, de ZIMMER, Cf. ~Babyl . Hymn, und Gebu. (D. Alte Or., 1905, H. 3).

(2) GIBIL B o deus d o lume. Co- ma Ea, Marduk, Assur b fillo de Ap- su (Cf. .Enurna Elis., tab. I). Cicais haixa que Ger nel o simbolo cia Fog0 solar que, cada mafiQn, nace do seo do ocbano que rodea o mundo. A traverso da sua lue descobre as crimines nocturnos. Pola aua calor, BI fai bri- lar os metais. E o purificador, por antonomasia,. e xoga un papel rele- vante nos esconxuros para que 0 en- fermo qetoupe de brilo coma os c e o s ~ e ~rebri le coma a terra.. A sua cornpadeira C Nin-kasi, cuxo nome po& significar *a muller da boca €ht?a~. Era probablemente unha dei- dade do viiio, ou cicais, dos bebedi- 20s. (Vid. DHORME, P., *La reli- gibn Asyro-Babyloniennew, Paris, 1910, plxs. 45 e 51).

( 3 ) T e s t o e n DELITZSCH, AH W : ~ h s s y risches Handworter- b u c h ~ , pax. 133 ( = ~Coleccibn de Kuyundjik*, in .British Museum.) e I S , pax. 188.

(4) Para a traducci6n de nab-kal- lu" que aqui traducimos ~mensaxsi- row, \lid. <*Enurns Elisn, Poema da Creacibn, tab. 111, 1. 55.

deus do

galego r l

(5) 0 ltrrne deciase que era fillo de ,tApsu~, 6 decir, doOcBano que rodea a Terra. Cicals teliamos que ver aqui unha alusi6n ao Sol que sae pola rnafian deste ockano e se recolle cada noite. 0 segundo hemistiquio refirese a Gibil: o verso C paralelo ao ante- rior.

(6) ei-sa-ti-ka-, que aqui traduci- nlos por ~seixom, en realidade signili- ca jiteratmente ~ p e d r a para o lumen ou upedra que fai sair o lumen.

(7) Literalmente: KO que os fun- de*; pois .mu-bal-lil* = Jacendo co- rrer*. Coidamos logo que scria a tra- ducci6n esacta: .o fundidor*, dahi a traducci6n que facemos de Jerrei- rap,. TamBn poderiamos interpretar este termo, nunha segunda acepci6n: -0 que da vida., de ~balatum = .facer \ ivir..

(7b) Vid. nota (2) . (8) <~ir-ti-su., liter.: <(o que se en-

f ren ta~ , de .irtu- = atacar. (9) ski-gal., en renlidade sign\fica

<.base, fundamento,,. A concepci6n cosmol6xica semita supofiia que os ceos estaban asentados nunha especie de columna ou base sobor da cal xiraba todo cosmos, e esta era de du- ro metal. Preferimos traducir aqui por ~eixe*, pois recolle moito mellor esta concepcicin.

SQ~IDI~ nlimero I - vran 8319 e

0 escritor e o teatro. Un terna que onda n6s non se ten abordado rnoitas veces. Hai un sCculo, e ainda bastante rnenos, a palabra espectdculo

I tifia un significado restrinxido a certas Qreas ou aspectos do que hoxe en-

0 escritor e o teatro Por Manuel hurenzo

tendemos par- tal; por exemplo, a s variedades, o circo, nunca d repre- mntaci6n dunha obra teatral. Asistir a un espectdculo non era o rnesrno que acudir d representacibn dunha

i .obra.. Ainda entre os vellos c6rnicos perdura a denominacibn ((teatro de verso~l, frente 6s outras variedades, menos literdrias, do espectdculo. Do- na Maria Guerrero non rnontaba espectdculos, montaba obras; e ainda dubido que aquela exirnia actriz usa- se o terrno de .montar)), e rnoito menos o de ~ p o s t a en escena>b, e rnoito menos .posts,,, a secas, que semella un vocabulo referido Q galiiia ... Hai un sCculo, e rnenos, o escritor de teatro ou dramaturgo -esquezarnos a significacibn que esta palabra vai co- llendo hoxe-, era un redornado literato, con todas as consecuBncias. El escrebia a obra, que logo vendia a unha cornpadia, para que Ila (anon- t a m . A rnirido as obras escrebian-se por encarrego do titular da dornpa- riia, e inexcusablernente habia nelas un papel destacado para o tal titular, primeiro actos ou prirneira actriz, que adernais de interpretar e di- rixir a ernpresa, adoitaba tamen ser

director de escena. Ainda non chega- ra a rnoda da saposta en escena., e portanto, tampouco a de charnar-lles ~textos. ou p pro post as^^ ds obras tea- trais. Ainda o teatro, por resurnir e ir d prCsa, non era ~espectdculo~~. Sta- nislavski dirixia obras que escrebia ChCkhov ; Meyerhold tarn6n dirixiu obras que escrebira ChBhov; mais no caso de Meyerhold, estaa obras -forzando unha miga a expresibn- eran ~~espectdculos~ de Meyerhold (<sobre obras), de ChCkhov. No prirneiro dos casos, o pGblico ia ver -ou dicia-se escoitar3- unha obra de Chekhov polo Teatro de Arte de Moscu; no segundo, ia-se presenciar a rnontaxe de .A horta das cerdeiras~ que fixera Meyerhold ... Nacera o espectdculo e cornezara a era das

haber6n de guiar-ae ... 0 autor defende a sua obra, que sabe exposta 6s mil e unha heterodoxas interprets- cibns. Brecht defende a Brecht e teo- riza para salvar-se do fog0 das trans- gresibns, para non ser 96 .autor de letram, pois el mesmos, na mhis pura Lradici6n formal de autor burgubs, pretendia ter dado coa definitiva concepci6n ideol6xica e plistica d o teatro da era da productividade ... E salta Artaud, contra esa productividade e mdis contra ese m u d o . E salta o misticisrno de Grotowski. E sal- tan esperpentos, xigantes e cabezu- dos. Esaltan hiperrealismos e neosu- rrealisrnos.. Unha parafernalia. Nos anos sesenta e setenta, e nestas lati- tudes, o mCtodo charnado de cria- ci6n colectiva adoita basear-se nun-

o que eu pretend0 debater, 6 a pre- sunttl crise do autor, do escritor de teatro. Aquel que os bechtianos acu- saban de aristotBlico, os aurtaudia- nos de burguCs e literirio, os gro- towskianos de tecn6crata das letras... 0 autor que escrebe obras e que as firrna, o que ten de buscar unha compaiiia que as represente e un editor que as publique; o npoeta dra- rndtico~, enfin, que escrebe desde hoxe e para hoxe; non o arnaiiador, o tradutor, o escrebidor .ad hot. para calquer evento cuasi - teatral ... Hai ese autor? Hai o poeta convencido e p r o f ~ ~ n d o que non necesita estar a ben coas a'estruturas. para viver e es- creber? Hai o drarnaturgo que 6 dramaturgo porque si? E, sobretodo, B necesario que o haxa? Si!, O necesario

cas que nuncs existimn a Vallea f l m - m do non mi que idiorna desde un esce- nlrio ... Pois ben, isto pasa. E ainda ousaria dicer que 8 o que rn&s pasa. E non d no teatro. Vivernos unha Bpoca desenfadada, agreste. A demo- crhcia tapa-o todo. Fala-se en p6bli- co sen saber de que nen corno, escre- ben-se libros sen coiiecer o idioma nen sentir a obriga de entrar no tema, desculpa-se calquer aberracibn porque son moitas as aberraci6ns ... 0 s supremos valores son a politica e a econornia. A arte existe cando ven- de. Non irnporta o que venda. 0 ar- tista, o criador, ten que vender; non pode expor-se a traballar calada- rnente no seu nobre oficio. A sociedade -velai tedes o drama- non vai receber mdis testemuria daquel labor

e "grandes propostas esc6nicasz sobre ha fina ditadura persoal: a do "pa- e imprescindibel. 0 que pasa C que que a que os altos e baixos rnecanis- este o u aquel autor. Era, en parte, a tern, agachado detres do ~ n 6 s pensa- talvez traballarti para o futuro. 0 rnos politicos e econ6rnicos queiran ruina do drarnaturgo profisional. 0 mosn c do grupo an6nim0, do que 96, teatro, hoxe, estti dominado pola pe- filtrar e potenciar. Hai tantos ocos director de escena, corno antes fixera paradoxicamente, se cofiece a figura danteria. Cada director pretende ser corno previsi6ns. Mesrno hai un oco o prirneiro actor, impufia a s normas do director, chamado 6s veces coor- un director xenial dun espectdculo para os rnarxinais. Entre os que, cla- do seu despotismo. d escritor de teatro, a secas, pasaba na Alemafia a ser o dramaturgo de tal cornpaiiia, val dicer, o literato funcional dunha pas- ta en escena preconcebida. Brecht escrebe e arnaiia para Piscator, o cine arnericano inventa os guionistas, rnoitas veces traballando en equipo; o pr6prio Brecht, terneroso das in- terprestaci6ns que puideran facer-se das suas obras, irnp6n os ~~rnode los~~,

dinador; calquer denominaci6n valia, catquer eufemismo, con tal de es- cusar a coca paternalists ... 0 caso era agachar-se e manexar; o csso era, en definitiva, ter poder; un poder rnontado sobre a mlis fina ambigtli- dade dernocritica. Todos valetnos, todos nos servimos; rnais, en definitiva, un C o que rnanda, un 6 o im- prescindlbel. Xuatamente a repro- duccidn d a ditadura contra a aue,

xenial. I r a por todas a cada nova aventura. Estou falando do teatro que charnarnos <(sBrio., claro; do s61i- do, do consistente. Do carisirno. E os directores -e tarnen os ernpreslrlos, que non son parvos- buscan prirneiro unha obra, un cltisico, algo in- disutibel, para dar-lle a sua interpre- taci6n heterodoxa, discutibel; para que se deixe de falar de Shakespeare ou de CaIder6n e se fale do SShakes-

ro, conto aos verdadeiros poetas dra- rndticos. Aos verdadeiros poetas. Non 6 certo que o autor estexa en crise. I? a Bpoca a que nos produce desaz6n. Unha Cpoca que consagra e defenestra cuase a un tempo. Unha Bpoca econ6rnico-politica onde o papel do escritor apenas pode ter outros rnatices que o de resistencia e advertbncia. Grdcias que no teatro ainda nos restan as cldsicas rndsca-

unhas coleccibns de inertes fotogra- onda nbs, se facia teatro ... ~ a i s e $ a 6. p a r e de Pepiiio e do Calderbn de ras: unha para risa, outra para o la- mas polos que os futuros directores outre cuesti6n. Aqui o que se debate, Andresifio ...

- nijmero 1 - vran 83 11 1

1. .L 0 cadro xwal k a refarenc'ia a

tm importante d ~ r r v o l v ~ m n t o ~ d a socioioxia dos ernlsarps, en particu- lar Q p m da adlaci6n 6s estudos m- bre a .socidaxia das profesibns .(cfr.. por exemplo Gieber, 1964; Gam, 1.974) 6a pacudas nobre etnografla da c d p u n i ~ i b r i no qparato dos 'maseahedia anha Cask dwan'te para o eatudl, da inforrnacib kdevi- siva.

No prLheiro tipo.de &proxhacida analleense eobre todo as camcte&ti- car wciaia dos &m, e ula lam- &n social no aparalo, a expeajamb labord, as relaci6ns.w~ colegaa e coma8 aal. E ra que logo un ostudio dos factores .que ee p r e a q c que' t e ~ ~ i k i a a nodesenvolvenien- to da rdes prof~ionais na idforma- di6n. Da she ,bands, o ache amento miis rmCn (diluc$wente in !I uencia- do pola b~cialpxla feino1nen016xica). e d z a a nafuruza do fraballo de pro- duair hforma6Sn no% epratoa de camu&ac;i8n de maaa Cambia o obxecta do p e e d e cambian oa aeus preaupckoe bbsicos: a ooticia ..fi non se entade como alga a &K.-

oubrir. graciaa A pon& & eertea cualigadek pgaoPis (o ucheirom, a

~ s e r r s W n ) e profkinais. Agora emkbese como g r o h c b resultante. !da organiiaeih camplexe I? w t d e - mda de moitoe facboree qua w cow didman reclproaamatrte. Esb a a m hio mi venoeIlado e usha m~difica-. cl6n abondo.importante,. a da mpt raeirjn eta nmidn -nalglins qspectoa limitaiiva- de &rfluen&a~c urnani. 'pulaci&n., ~distorsibn., no intsnto de d k a r un decsmento mdw da forma de noticia e do am procwo phoductivo. A idea de ummlpia- can. vai inexbicablew.nte Og& 4 m c e p h b media mmo wpqUos &red-& e , q 3 o h d pmib do poder aaon15ui4~ .r poHtica qm di- rectamerits i d d e n~ qndo do huw informacida. lsta ~yidenLementC. aoantece, e esw xeih de menip&- cJ6n existe. Pero 88(L nQn 6 mBh aa unha das carasdo prablema, Ahn da rnanipirlaci6n eiplicita, aberta, re cofiecible, axista a a u t o m d a pr&- , iond do que..fai'hEormaci6~. A @a- tra 'cars do pxoblema 'toca- o punto da ielaaiijn entre autonomla profi- oianal e pencialidade na.intonnaci6n. Cbmpm ertudiar e comprender c6mo e pot guk autonomia pmfisional e pwciali&de infarmativa codsten, p ahda &, r o s t b f i e ~ . u d a ' ma-

espectacu e l a m ka. 0 estudio da manipcdacibn di- rqcta, visible, hai. que engadlrlle o da manlpdacidn interioriaada, indirec- ta, Ugada &a prhcticasl p~fisionais, h~ rutinas pcoductivas.

1.2. A ar_lguein de t rnshrmar a cotio en novaa' os acontgcementm do : m ~ d o 4 o ,resultado da reaiizeci6n 'de prhcticar e rtltinae proctirctlvaa, atravCs das que se constnSe e (rdexi- vameote) ce~tifiea a, noticiabilidade desea etcontecemntor.

Por noticiabilidoh f newsworthi- peas) enthcbnm WI reqpiaitos que or wpnt~went~a k&n de maptir pare mm .cnepcoe.~t.er da o a ~ o d a de neticis. T& u ~ H B nou &pre e e nquiaitoi deeh6bm en mnh que, p ~ r diversoe d ~ o a , nan ae axeih 63 r u h m plrod4stivae; mnr ~istp ~ M O , o que non aca B" a e estatuto pikibco de no- convlrk- se nun acontewmento que se p d c antre a mataria prkna que o aparab ban dB tranafarmado. Un $em6nto importante na crms-

truccida e o mofkmmmto da noti- ciablidade dun aconhqmenLg, v a repreesntado polas v d o m jnociuia :(new v a b ) . Caltvrlg-Ruge (1966), &t&ng-Elliot (1979). h n r r (1979) s u b b n ' o b pqlriai.toa (eomplemen-

&rim e xararquizados antre &lea), waves ch que se Use dB. forrna 6.3 acontecementos para conv&I~xs en materia Lnfarmativa, para iutegraloa nos prooews de produccih de infor maci6n.

A definici6n da aatiua. e m algo excepci~t&'f6ra da norma, inas- perdo, non wcojle intiis'ca un aos seus aspector. Hai wbms criterios que a m tank m miie inportantea: oa' aoonkwnentpe oanvirteno% pa

mtiaiaS, w sexa que acadap diman- eitm p$bllaa, as aatWn - m e ou- Qar- as w o w ch k ~ w h , ausolda de amblgtled&, ~qigdh- tividda, afinidade d i m d & v a n - c i t requlsSDPs~implIoan hupwi.6nuil~ D w W mwptos.dificU- qtts wLes

Enente delinibla, vgaos: pero ee con- ejBsrmaa d~ pBFtQ as m t h a pro.. dttctivae+.a d i a e de Cbmo QO vdo- m )aotida aordao na prktica e de c b m cm wxpnalistua os aplioan reat men& no trabda cotiin, a caueapa- r w intereeante. A irnporianckr & noticia, pot exemplo, estabhebe en base a) 6 ango ou 6 gmlt que ur au- xeita w uuha icci6n oatentan nmba institucida; b) A s6a iacidenaia run inkrases oacionaia; o) d cantidade de xwta impl ida nesta accibn; d) ti

duraci6n futura dm consecuencies da a c d n (Gam, 1979). Vetepui a pardrnet~oe qur.de E Q , ~ seiven para decidir se un acont&ento 6 (N

nor 6 i.mportank, e se, xa que bgo, pode au Ron pode aei n ~ t k i a .

Ahbla se aplican e i a l m rnoitcm w t r o i valores/naticie. lmQr ver ~6 un d i s , a calidade &.hirtoria que db conta dun a a . i m t e w m a .

CUIe a oalidedt wte caw? E 4d- ma vm velo*2 N o rn~do o c t d .dm pFaduab U r n a d d 4 pareen fww~r..cim8o parhmetms no b c s a 1. did&: e) e ncia dcln- ha. d 6 n . i b) a falta S" e k i b n , p- cbma a poaibilidbde de da~lle r i m 4 noticia (sobre tado visual) ; c) c o w p~irnento dm dadoe relativq 6awn- tecemcato (par. i@osto,' rmba k mancirs e h l u t a , &n6n con relaci6~

' & stag&r& pmdicados; d) a sinte- t ic i lde (evitase o rabdno na =dun- dehaia, . a pdiuiilade] ; e) a coaxan- ,Oibn de caractmhcla eatbhicPs e tbcaicns, eobrs todo no b n t e d 08- l ihde daa filrnacibns, a ainc& ci6a o tipe de eobertura, etc.

En mnxuntet, os oabre~/noiicia --am pitgl d a ca douq pero B inte r w n h ver c6mo ecibah globalma+ & l aar i un 'dobre'uaa. d d a ban-

jlugncia doti mass-media sobre o s i s i e mu polttico por un lado e dos single-is- sue movernanls por oulro. (Pasquirm, 1981). Xa qus logo, asistese a &a progresive iafegracidn entre comuni- caci6n polEtica e m i o l e l e u k b , s o b e todo no senso dunha asirnilacibn do diacurpo p d t i c o e gartidario 6s m6- dt~los ds comuniceci6n tipicos da te- kvisi6n (Pitati. 1982).

~ e i s t e s c 6 leito de iu1~t C ~ n t a m6is crdibilidads, capaddade de rnovili- eaci6n e incideneia social perckn os partidos tradicionais, mfcis forzados se ven a reforzar a propia cepacidade de mmunicacion e de c r e a m unha i m x e . Deterdnese mi unha m i o r inlportancia da irnaxc, no senso de que or: p a r t i h s , cada vez mbls perdida a tradicbnnl i&ni,idadt socia! de cada un tenden a a p a m coma su- x&tm dc aeontecsrnentos espectacu- l a m . E o que se chama a espectacu- .larizaci&n da wlit im.

A comemencia de todo b t o parece 8er un p k o crecmte das jpebrrr per- soais: d olitica coma espcctddulo d r n p r d & penoe*as msceptiblel de ~eaaumir e mptemtar a identidade do partido pohtioo e do seu pro- gmma. OMra consewencia pbrece ser e diEusi6n dun x d b de h c e r poli-

Jou rnah t I n t i m i d a t e s becauee iw cur rency e p p e a r r to be irrefutable fac t e n d the g r e a t m y t h a b o u t himeelf and h ie profeaaion to which t h e j l o u r ~ a l i a t s u c c u m b s i s t h ~ t h i is e w g e d m&dy & €he tpmtq-on of objetive fr\ct. auk i!: we view

c h e m i c a l c o m p o u n d a n d k ~ s k it down, we would find the ingred ien t 'fact' eristed in bnlv s m a l l q u a n t i t i e s a n d even t h e n I u m b e r e d b y h u m a n impur i t i es .

ARNOLD W E S U R

tica pal-ticubamenteatento Bs estra- t e r h de represeptaai6n daa propias. esadhs. Efecto keral, olnio .p yial- ble, da espec tach izac i6n d a pollti- ca it o relevo que se Ile da enlra l 6 mundo da pdltica, 65 aeus actiritece4 mentos, seudo-acontecemeht~g. e non-acontecementos, sobre todo Ra inforrnhcjbn telev-kiva. F e n h e n o de super-representaeibn s6 en pards exphcable pola tsma dos media0 de comunicaei6n de masw par park, dos partidm politicos.

E &.go que lsto non explica b h d - meno m4is ca en parte, parque en- tendo que a espectacularbaci6a da politics 6 o resuitado de drias 16dcaa complernentarias, pue se rei6rzan entre ebe~, pero au t6noms. C a i h que hai que ver 8 e4pectacul~Aza- ci6n da politica esencialrnenk como dexeneracibn ou transformwibn dun funcionarnento propio do didtema politico e pardidarw. L q o , s w n d o eu o vexo, acar6n deste proceso ape ra alrt6nomamenle outro interno B. 16- xica productiva da informacibn noa aparatos de maws: este outro prace- so cmsiste ao re lev^ czue se Ilea dB a certas fontes, consiste nas restric- ci6ns d t tempo, meies e castes, rm- tricci6ns que o b r l p n a certas esco- Ilas Idormativase nan a outras, consiste na dependencia das redes de c c l r r e ~ p a n s d s estabiecida~~ e noubras cpueas e e r n e u a ~ t e ~ . Q conxunto des- tes h t o r e s determina -wor raz6ns estrwturais prapias do proceso de producclh cia in forn lwib , que con- dicionan case de hado a in jwmatidn leleyisi~a- a chegada 6 primdro plano das notitias polltdcas, en perxuicio docilras. I3 non xa das aoticias polltl- cas en xeral, m b n desas mesmea noticias (as centradas en kliter, zn acun- lecemenlas e non en areeesos, relativas a dcclaraci6w d i s ' ca a ei(os reais, personalizadas, etc.), el d oradas en base Q criterios mais econ6rnico4 productivos e funcianois dentra dos que p-revit a planificaci6n do apara- to.

Doua FA id08 exemplos: un traba- !lo de ~ o l i n g e Elliott ( l979i . feito comparativamente en t r t as TV de Suecia, Eire e Nhria, relrexaba qua nos mticiarios dos tms palses a malm. parte das noticias pertecia 6 Bmbito da palitica (interior ou exte- rior) e que os acmtecementos coo m f i i u r ~ ~ q r e m ~ c i t 5 n d w t m da propia eofera politicd eran 0s p~evistos, uqfecc@nadoss : Cop-J~enoias de prrrisa, declarac&s, dlecursos au a e u n k a m h i iytiluhais. 0 outro exam 0: na inf~rmeci6n

teleuisive,kal P' a tmel ra cadea de tdevisi6rl i t a h ) , a orgaflizacidn do lraballo e dQs (ben sonecidos) recursos e tizios disponibles, esteblece qiie a distribuci6n & matarlal ae decida semanahenbe na xilnthnZ8 de p h n - ning do Officicr Produzionr, en vistas B planificaci6n do tmballo dos equi- poiqt.0 obvio msdtpdo t qde c .uda setnana de adianto s6 se cofiecen oe acmtecmcntoe imtitucionais pre- vi$tos no a s l d a r i o : rcuni6ns ooliti- ass, aindicais, proceaos, d c .

Nan hi dirbida en que t o d ~ k t o delermina a pre8encia maviva da politico na informacMn tejevisiva. Pero ainde hai m6i9: a informaoibn televi- sivs & infarmaci6n, prrD tarnen B te- leviaibn. Non he i que ter dd du usar a espegiftcidade do meio, que cansiste en fornecer imaxes dos acontecemenlos praerkdos. Eate vdm/noticia do use de rnaites irnarea coatribire tarnkn d difuai6ri do p ~ l i t i ~ ~ ne. informacibn, ou polo menus 6 espectacu- larizacidr, deste univerao do politico. tmos ver tarn&n dous breves exem- p1oa.

X a se abbe ue p d e do material filmado h s &arias procede do inlercsullbie que ap redaccl6ns tele- v i s i v ~ rarlizan d h s veces cada dia atraves de Eurovisi6n. Obviamente, cads a t e ten tendencia a ofrecer o material que -en hme 6 s criterios combinados de profisionalidde e de valores )noticia- tefia as maipres p~&tlbilidades 1) dk insadrse QU ru- timn productivaa, m+pigmehte h ~ - mrheas CamP;n antre oe dlversos aparaios; 2) de p o d e ~ e m h s e p i r e LntmamBlar. 0 m P a d o k a preva- fedcia dtts filmaci6ns que poadstl es- tcs requisitoe, que veden sendo noti-

cias ooliticas sobre acontecementos pmv&.tgs: vidtas de xda .de ~ t a d o , cacbio& mamenlas imutitucionaib dqe o r g a n h s Inte#t~a~iomis, ete. (Sempre %undo o trahallo mmtado ck Gotding-Elliott, r e d t a qw a m i o r p o r c e n t a ~ & fllmaci6nti id- tercambiedas, tanto par medio dc Eurovisibn c m pola rrxencia Vis* dqws,, 6s items seguinles: a p e e & i ' F m ~ meeting/c~derenee

:nee h s c b pdt t ica interior e exte- rior. war# d n o l i c i ~ oelativas a cusatibnna rmlFferesl. 0 sbguhdp &4mpI~ tm.0 punto

da espectaculmizu da infama- ciba. QLma .&Ins ( 1979) qm a co- berturi tdMvti das cadeas ~ m r i - canaa sobre i g u e n a d~ Vieteam modelmbe (athdql e n bme g criterlos e vabracibqs. m d o r da R F Q ~ V ~ J J - ~ i i c i a ! a escolla de m & d d l . f l t h ~ d o gtle f u ~ a telwisinmyh &az levou 6 aoarato . ~ k v i s t v o a ttarlh ore- ferenoid 6 drarnatico, facendo que rd csdeas mbriran a guerra principal,- m n t e etravks de imaxes de cornha- tes, operad6tlR de rastrexo, ernbas- cad- e causas asi. Desque c 0 1 k ~ n por este camifio, 0s media vironse pestrinxid~s a el, en excl~sive, por mor dt coosidwacI6na relativas B eoricurrenci~. Ning~~Bn estaha dis- posto ain prepamdo para afastarse deata fbrrn& .jnicid, m o t i v b se- bre todo en valares/lnoticia refativos 4 eaoecihidade do meia televisivo. S6 a interuenci6n exter- foi uen de oeutrslizar e s u opciOo penoffisti- ea: dmqut empevtran a abondar pri- m ? r o s plapoa de s6lhdos f&dm e mortos, o PdniBpoao prolbip s g ~ l l r con aquilo, dado que mu infa~esdba que as f ~ i l i a s se eatefarctn p#r medio das h a m s da perda dun dos wus rnembros. Queriase q u t a noticia non c h e p r a mdis ca pala o d e da via buro~rhtica ofldat, e non ccasualnen- te, atravbs dun telediario. Conside- racibns relativas 6 ~db l i ce inducirnn

1 .

a modificar as critwios sabre o pro- dueto.

Ainda unha obeemacidn a ~ b r e a creclda influenck~ e o maier esoacio reaervado 6s r i ~ g l e - i ~ e u e mouernents. A min p u C c w que, d s d e o punto de vista da s~cioldxia dos madin mdi's que do da ciencia poUca, e s 8 Cenbmenp lutrciaa porfectarnente no mcda 2% pmduccibn dos aparatos kd(5hl l~t i ros e I!@ slips rutidaa Es- tcs tnwcmmtos prodwen --a n ivd de c a m m i c a c i b ~ todo aquelo do qu t re w t r e a QS msdia:. d o ~ m e l ~ t a cidn, rmtwiaig informatiuoq, Uderes, rnmernmtm ds opinidn, c o n t m t e s de pareceres, rnanifestaei6nb, etc. : nunba palabra, kn p e r i e c b m n t e noticia \'+ul que os media e ~ n eatrudturalrnar~te abocades a falar deles ou e difundlr a she imgxt; cir- cunatancia que, da shz1 ban&, acrece a impartanua e o rol desw mave- mentos, acelerando Q 4eu Bvanter cara o ~ i t u c i ~ n a t i z a c i a n . Ou aexa, que o m c o se pechb.

Resumindo: eu sosteilo que 8 rela- ci6n entrp informaci6n e poIitica faise cada uez &is estreiia e reciproca, e isto porque se ve alimentade por d m factores que sa reforzan un 6 outro. Dunha hande as tralisforma- ci6os que na mciedade actual sofre o funcionttrnent~. do sistema politico, da outra a 16xica p d u c t i v a e a or- ga~izacl6n do trrrhalle que manten a infarmaoi6n tak\?iaiva. Eotrambos f a c t m , d e un palo seu hdo, pro- vomn a tepectacularimcibn da in- foimacibn poliiica, ainda que este con.cepha de momento siga apareen- do moi wmplexo e & veces confuso.

T r a d u c i d o d o i t a l i ano

Par X. H. Gonziilez

N. d e R.-Este t raba l lo d e ~ M a u r o Wolf,

profesor d a facu l tade d e Le t ras d e Bolonia ( I t a l i a )

e a u t o r d a o b r a i(Socioloxia d a vida

cot idianan, foi p resen tado polo a u t o r

ao congreso (rDemocracia

e Comunicac i6n e n AmCrica e Europa

latinas,, (Barcelona, s e t e m b r o d o 82).

Publ icamolo hoxe en ~ E S C R I T A H o m i t i n d o

somente as referencias

I

da Cultura Galega

I I

Unha biblioteca basada nos feitos hist6ricos, nos datos econ6rnicos, nas manifestacibns estiticas e nas creacibns populares da comu- nidade galega. Unha cultura cimentada na claridade e ao servieio de todos.

Biblioteca BhsEca da Cultura Galega. <FD a-ws

*% ga\ailae Reconquista, 1 - Telfs. (986) 21.82.04 - 21.82.1 1 - VlGO

SUSCRIBASE POR 700 PTAS.

A 0 A N 0

Sociedade e pedantaria Por X. I. Taibo

redondas ( a & moderadores) , 3.2.2.6 reseilado, 3.2.2.7 conferen- riunte

3.3.-con titlrlaci6n acadkrnica SII- ficiente

espaUadas rollas dun diario, o upda- ling, cando non a erudicion, deberdn uutomaticarnente translncir~e na ci- tacion, a falnr por pena doutros tan- to conlo por si proprio. Esto non 8 mais que un xeito de socialization, de rnergullamento e autodisolucion do proprio discurso na literatura universal, colectiva, abstraida, glo- balrnente considerada. En todo caso.

tencia, aqui e agora, dun poeta que non dea verbalmmte pliblicos reci- tais? Temos dereito no Aqubn-Mino, en vista da nosa tradicion, m a b ainda sen contarmoe coela, a disociar o poeta-escritor do trovciro ambulan- t e ? -pubs, romarias, samba- can~ao-.

.Isso faz lembrar (...I quando declarou que seu ideal C ser vagabundo. 0 que v o d entende por vagabundo? E corno conse- gue ser?

-Comigo, trabalhando naquilo de que gosto e que me fez bem. Mw eu goeta- ria de ser como aqudes rnenestdia da Id& MB- dia, que m h n vrtgueando pejos caminhos & viola na maa. Mas sao apenas son- has..

(ptlnla estruct~rrai de interrelacibns: 3.2.1 e 3.2.2 deben aparecer en leito si- multhneo. Pr4 consideraci6n do ~ltirno, calquera das sum subcondici6ns 6 alternativamente suficiente pr6 definicion do noso home, ainda que o concurso simul- t6neo de varias 6 moito mais vencellante, a d s no caso da 3.2.2.3 que de seu C abondo pr6 inclusion no grupo que quero defi- nir, mesmo en ausencia de 3.2.1, ainda que tal privilexio 6 mais ben corolario da rondicion 3.3. Esta ~iltima 3.3 pode rem- plazar con grande vantaxe a calquera das 3 2.1 e 3.2.2, que xa non han aparecer 4- rnullaneamente, rnais precisa por form combinar alternativamente cumha ou outra delas. 3.3 pose0 unha serie de de- graos ou escada valorativa, da que o cu- mio 6, probabelrnente, ctitedra de institu- to )universidade, descend0 ostensible- mente a valoracion "chtedra de universi- daden cando non se instala no Aqubn- %lift0 (mesmo por baixo da nc6tedra de institute*). Toda esta cuestion dos nume- rilios B verdadeiramente anoxante. La- mentoo moito. Adxunto cita)

*I was very ywn8 when I wrote my first book. By a lucky chance it excited at tent ion, and various persons sought my ac- quaintance~.

E STA C unha breve an& lise destinada a unha

I '. revista literaria, de c o n s u m o e s c r i b 6 n --ensaistas, narradores e poetas con suficiente

&to publicada; inkditos, en princi- Po, absterse-. Non est6 pechada Bs m d e s masas, rnais tarnpouco non

I . tutd escrita, probinas, pra elas. Este '4 p r tanto, un pudoroso microen-

@U de consumo interno. c .No entanto procurava

distrair-me. E corno as cir- cunvalu~oes do rneu &re- bro me nao habilitavam a compor odes. B rnaneira de tantos outros ao rneu lado

I - que se desforravam assirn do tkdio da professao; ...

e de non haber outra bagaxe pero si existir a necesidade citativa (necessi- las quolandis) (3) , hai unha inmedia- ta tentacion a contar o eventual libro que se estd a ler cada noite, brando o cabezal, imperioso e ade- mdn. Esta bmptacion rnaterializase mais cando un concreto e material EAA -especialmente e n periodo de afirrnacion )implantation de acordo co paradigma antes definido- se ve obrigado ou inipelido a encher unha colurnna de xornal e nada que dicir hai; a s citas asi consideradas son sen dribida tarnen vtilidas, porque con- tribrien, ao rninimo, a conservar a consideration, profesionalidade, rol social do EAA corno ente socialmente diferenciatfo e, en todo caso, eu non vou entrar en considerations Cti- cas -neither ethics, nor aesthetics (4)- nen, moito rnenoe, en cam- pafins ptlblicitarias de trepa inconsi- derada. (5)

(0 Esftadode Sao P a d o , 18 de F e v e d a de 1979, en- trevista con Vinicius de

Moraes) Eqa de Queiroz, 0 Mandarim Vou, primeiro de todo, arrombar

coa bizantina discusi6n de se o escriz tor debe ou non crear/ensaiar prd so- ciedadeau pra si. E vou esguellar a discusioa porque

-Eiw, tendo sido arnplamente desenvolvida por numerosos trata- distas, polemistas e teblogos, tanto

Ainda mais, de aoordo coa seriedade wquwida (b), o EAA deaem- peiidndose m u conferendrtdor t e r l igualmente de win te r unha compos- tura equi l ihda: esraralle, por ejtemplo, vedado o adoptar determi- nadas posturas de showman, e no meio dunha pdblica comparecenda descobrir a cabika e, saiatea e parn- lelos os beiws, cantar ((J'ai mirs uile plume A rnon chapeau parce quc ga h i t plus rqoh....

The /Moon and Sixpence, W. Somer- set Maugharn. 111 b) Seriedade no comportamento,

que non ten por que vir exenta dunha fina dose de -britBnico?- hu- mor. A seriedade vai residir mais ben nas actitudes, fontes do comporta-

na nosa terra corno universalmente (no alkn-Potornac, al8n-Ganxes, etc.), non hai, naturalmente, solu- ci6n concluinte ou, celeris paribus, a proposta e s t i demanstra&sima, co- mb tamen o est6 o seu contrario. Doutores ten a Igrexa, e con fre- cuencia emprCstetnosilos aos leigos &da que non llos tefiemos pedido. , t-Zwei, neste pequeno trabaHo in-

terksame a relaci6n do escritor en canto tal (6 decir, o individuo con- ceptuado w m o escritor pola sociedade a p o i o social (I)-, coa sociedade en si -tanto na sua acepci6n universal como na sociedade .aqui e agora., ver sollo-; non 6, por tanto, da relaci6n sociedade/discurso lite-

3.4.-detentador dunha determinada opinion colectiva alCn dos sub- grupos ~familia., .amigos de tomar as tazasm, pm transcender a exogu- pos. Non se trata exactamente do lipoio social devandito, en canto a opinion colectiva non ten por que ser favortibel e aprohadora, e de feito conviri que non sempre o sexa. Ou todo seria logo moi aborrecedor, e moi dificil de chegar a unha produc- cion con efeclo.

3.5.-desempeiio de certos roles que poden, en definitiva, ser Funcion dos seus requerementos intelectuais, mais que en todo caso determinan a inclusion do noso home en determi- nados grupos ou actitudes especiali- zados, que en conxunto configurarAn a personalidade social do escritor (tertulia, asociacions culturai$, e s p cializacion cultural na militancia politica, timbre de voz, alifio/desalifio no atavio, t8cnicas aproximativas ao sexo contrario cando se apresenta apetitoso ... )

4.--0 escritor asi delimitado, ar- mado dunha praxe non ocasional, dunha continuidade no seu status, pasamos a grafalo p r l nosa manipu- lacion futura, e por razons de can- fort, E A A (escritor slriclu sensu, aqui, agora).

A imaxe sentada, reflexionemos agora: que 8 o que a sociedade en xeral -1ectora ou non- espera do fun- cionario -0 que cumpre cunha funcion- asi deslindado? Pois logo, o esforzo consistiu pra min en procu- rar reunir e sintetizar actitudes, opi- nions, requerimentos subxectiva- mente expresados por ambos os dous elernentos da relacion. A enumera- cion resultante, en nengun caso ex- haustiva, C a seguinte,

mento: que espect6culo resi l tar i dun E A A xogando publicamente, por exemplo, As rndquinas de mar- cianos ou de ditieiros? Prti sociedade que sabe quen 8 o xogador, que C ca- pez de identiflcalo corno un E A A , nada de edificante, por suposto. Es- to non B rnwal ersoal rnitia, senon 8bica colectiva. i o b v i o que un E A A con firrna recoaecida por algubn mais que polo seu banco/caixa de aforros non pode falar en pGblico de calquera cousa; non ten dereito a ex- presarse vulgarmente; non pode e n xeito aIgun compatibilizar a sua po- sicion ne sociedade con actitudes \~ulgares, rnedia~ias, rnediocres. Se pertence a este estreito e select0 cir-

( M o n beau chapeari, Sncha Dis- t t l Iba. Thd)

"Roe de Rivoli! un rnoiisieur poli entre daw una cbapallaie.

11s vepdent des jolis... Le M o n h v t poli gentirnent lui dit;

( .-, ) rario da que pretend0 ocuparme.

-Drei, persoalmente, e sen a rne- nor posibilidade de demonstralo, en- tendo que, no iirnite, os fins creado- res sociedade/ego poden tender a coincidir se 6 que se da unha serie de precondici6ns relacionadas coa praxe persoal socializadora (2) d o crea- dor vocacional, desinteresado, autis- tico e constante.

Toda esta secuencia reflexiva enunciada, en principio, universaL mente, B aplichbel restrictivamente a unha nociedade concreta e doeda- mente delimilsbel, tal e coma 6 a nosa (1.-Aqu6n-Mifio) / 2.-sincroni- caniente considerada (seis anos despois da d i c t a d u r a , r e c e s i 6 n econ6mica-cultural e politica, supe- rados os rnundiales), oride a erector relacionais o primeiro termo de com- paracibn, o escritor (e non, insisto, o seu discurso), B invariibel. Dado que no que segue imos facer persistente emprego del, ao escritor asi delimitado espacial (I.--) e ternporariarnen- te (2.-) precisamos.

3.-deslindalo tarnen estructural- mente (pois que dos seus roles fun- cionais temos xa prescindido, e dos

M a d m e , je voudrais un chapeau,

un chapeau mmme U faul, tout I& oo~lo l r s d e n t discrbtes sans q u ' m semt des b u n de t&te ...

{LLP &aperut, L!'eF. Freed/J. Ma- reuil)

CD -0 que nada ten que ver co elitis- mo-, hai que He eaixir, ao rnenos, unha precision na expresion oral (vide ssollo) non excluinte do que vulgarmente denornina procacidade a xen- ainda que sexa en Fra&, lingua

tradicional de culturn -4ecadente cultwa, qundr, algunha corrente opiniiticer eqecializda-. Con todo, a actitade rhewmdnlca non ten por que ser s e m p rexeitada na pb- hlica aparicion do BAA, e soo el -revestid0 & scriedade profesirnl, de savoir faire- e a b e d mmo ~qui f i - b a r boo psto]&r&ida oriximlida- de. P o q w awrixinalmla& B o eixo un iveml srredar do que xire o que a sociedade espera en cada instante do

te tradicional, que non da, por suposto, o peso medio da relacion social que virnos procurando deseribir. Tarnen os atavios son, con frecuen- cia, un elernento diferenciador do EAA -ainda que demasiado a miu- de coincidentes cos do progre para- digmtitico (6) (t6pico xa, por sorte, en decadencia), xeitos vestimentais que, l discricion do equilibria do EAA teaen moito que ver co elernen- to orixinalidade social, do que volvo me ocupar no parigrafo que segue.

C) Relacidn conferencial coa socie- dude: o status de E A A nen se adque- re dunha vez pra sempre nen se ads- cribe ad aeternurn B persoa definida segundo mais en riba fixemos: ten de ser Crecuenternente revalidado ou rnesmo, se valia xa hai, afortalado. Un dos meios hhaituais e socialmente mais valorado son as conferencias. 0 E A A ten que saber per se falar en pdblico -moi diferente do pequeno- burguks savoir Ctre na vida social-, e se non 8 hlbil podera polo menos desenvolverse, porque o EAA se debe certarnente ao priblico: non, en- tendlmolo, l masa indiscriminada, mais si ao pliblico -minoritario, po-

E A A . rE oe I'hdeme di tante

vedth f o s e una grande menaop-ti? E urn doman- ch s w l i c e che potrebbe trovvrtre une risposta wm- pl iw .

,cHarpagon, yui veillait son p&re agonisant, se dit, re iveur, devant ces lbvres d8jh b l a n c h e s : ' N o u s avons au grenier un nom- bre suffisant, ce me sem- ble, de vieilles planches?'~

Candido, Lewarda Scias- cia

seus roles sociais, prescriptoe como tal escritor, 6 do que estamos, coiio, a falar). 0 ~ e a c r i t o r ~ a asi delimitar pode ser abstraido como individuo

3.1.-con clara conciencia socio- funcional do seu idiorna

3.2.-con nome rexistrado en papel impreso

3.2.1.-en libras da sua autoria (3.2.1.1. individual ou 3.2.1.1 colectiva)

3.2.2.-en aparicibns xornalisticas como 3.2.2.1 colabaador 3.2.2.2. cri. ticado 3.2.2.3 critico, 33.2.4 fotogra- fado, 3.2.2.5 intervidente en mesas

Naturhlmante, o feito de a confe- rcncia eonatruirtje a base da simples estructura funcional dc eu, me, a min, non desmerece: non 4 outra a c o u ~ que socialmente a0 demand8 do dlalector. E a ternltica conferen- &i n6d peba a ter, obviamente, in- h e n c i a oengunha err n d a do 8UprCJ dlto.

L'impreuu, Charles Baudelaire

a ) Allor inleleclual. Manterse ao dia nas novidades literarias 6, mais ca conveniente, unha actitude socialmente dernandada no EAA, inda que menos enfBt.ica no ( E A A ) en- saista, rnais cando o EAA ten a obriga ou a oportunidade de se clirixir ti sociedade en cuestion a traverso das

lo de agora- coliecedor, e con fre- cuencia cornpracente, que asiste a conferencias e mesas redondas. 0 mais reconfortante e accesibel por casos particulares 8 o do E A A poeta. Pode socialrnente aceptarse e exis-

(Continuari no pr6ximo niimero)

m, numero 1 - vran 83/15 t

Suxer ir

Joyce Por Phelym Henry

2, dO par qn6 dese paralelo coa Odisea? Segundo a rnaioria dos criticos, Joyce utilizouna para que lle axudara a ordear a materia. E Q cer- to, 8 unha das raz6ns; 6 usar o rnlto grego, Joyce universalize o tema 20" ,usexa,-Joyce = Ulises = t6d0los homes--. Pero hai outra razbn, e eu coido que 6 a mais importante.

l? dificil decir dos persoaxes do lilises dpor quC non fixeron outra cousaNPor quC el ou ela non actua- ron dotra maneira? Gracias 6 paralelismo co mito grego, ternos unha verdadeira estructura c m o modelo pa- ' ra xulgar. Podemos comparar os actos de Bbom cos de Ulises, se esta comparanza adquire especial ai~nifi-

A rnaior parte da xcnte cofiece a Joyce a t ravb da sha grande novela Ulises. Isto non B un resume nin unha anili- se &la. E unha expli-

caci6n. Unha sinxela explicaci6n ba- seada en catro sinxelas prsguntas. Non hai que perder de vista o que Joyce lle dixera ao seu amigo Bud- gen, en Paris:

~Comigo, o pensamento 6 sempre doado* (cante isto coa mifia Cnfase}.

1. dPor quBn escolleu o dazaseis de xufio de 19043

2. dPor quC ese paralelo coa Odi- sea?

3. CPor quB o capitulo WALPUR- GISNACHT en forma de drama?

4. dC6mo h a a novela? 1. Hai criticos yue sostefien que a

acci6n do Ulises pode aeootecer cd- quera dia, porque ~pasar, non pma nadan. Outros din que a Joyce Ue pareceu ben a data, parque era a da cita coa muller coa que despois casa- ria. Ainda hai outra raz6n.

Sabernos que fiqud dia houbera unha carreira impartante de cabalos, e que gafiara un que ningnbn espera- ba. En Dublin indo o mundo falara do caso. Desta maneira, Jayce puido vencellar a un feito real a sba ficci6n, que, 6 fin e 6 cabo, Ulises 6 un pro- ducts do maxln. 0 amante da muller de Bloom este

cabreadlsirno polo resultado da carreira, porque el apast6ralIe a autro cabalo. Bloom B igual que a cabal0 que gafiou, un de tentos, oon poucas oportunidades de acadm Cxito. A rnuller aquel dia vallla xogm par prirneira uez, que digan o que ~ a e i r a n os demiis criticos, e xa que logo, a data vai ter unha importancia grande para os dous.

Da mesma maneira que Q cabalo vai gafiar a carreira, aei e todo, a Bloom vaille pasar igual na carreira da vida este dia de ver6n en Dublin e en 1904. Con todo encontra dd, 6 cabo Leopotd, un de tantos, vai triun- far. Bloom, igual que o cabala, C Mes- tranxeiro., ~distintom (o outsider do inglks v8n de oulside, fora); B xudeu na capital cat6lica, hQngaro de orixe, home de slso nun mundo de bCbedos, vagos e larnpantins.

oadd na liltima &usa qbe 3loom h i , e coa que termina a novela. Na Odi- sea, Ulises volve e mata 6s amantes. No Illises volve Bloom e perdoa. Ve- leiqui corno acaba o libro. 4. Bloom perdoa, e a novela suxire que o de maah serl un dia distinto na vida del e meis a slia muller.

3. CO por quB do capitulo (rn6is b m a secci6n) en form de drama? Mobs crlticas bvan escrito moitas cousas sobre a revoluci6n da palabra, a revoluci6n literaria de James Joyce, o cume do mondlogo interior, e todo iso. Pero, no medio do diluvio de teses doutorais, 6 curioso que, as- tra de agora, ningp6n escribira sobre a 6nica verdaddra nova tCcnica que aportou Joyce (ainda que teiia pre- cursores), a de pmentarlle 6 Iector a mesma informacldn dlias veces.

A primeira delas, a forma en que se presenta 6 a dunha narrativa nor- mal, e a segunda B a dun drama w que se exteriorizan os pensamenbos dos persoaxes. CE para qub? Cando experimentas a comparanza daa ddas versibnfi, recebeg a impresibn, palabra clava, dunha mente en proceso de cambia. Lbxicamente, a tare- fa de expresar isto 6 irnposible, da mesma rnaneira que B imposible, 6 fin e 6 cabo, dar unha descripcibn dunha cor ou dun cheiro, pero si se pode suzerir o cambio, e valai o gue fai Joyce.

Traducido do castelhn

por X. M. GonzClez

numero I - vran 83/18 t

CUNQUEIRO EN MONDONEDO Ese pumar de estrelas do teu corpo vencido e ese cheiro de velas do espirito durmido.

Esa pedra vermella coma c4rcere eterno e esa lareira vella co mol remol do inverno.

Ese renxer das horas nas invernias c r ~ a s e esas voces cantoras de antigas fragas ntias.

r IF-

0 PASADO INFORME DESFIGURA

ANOS sin o poema o pasado informe deafigura e cornenza a medrar como algo bdrbaro / xorda arnenaza / un desconocido cuia pantalla nos tapa e tapa o MUNDO

encorga de novo o tempo sin saida pra aquil a quen a6 lle abonda a verba

SOLO ABONDA A VERBA

Uxio Novoneyra 83

Pantalia: Presencia desmedida Encorga: Ernpoza

SDPIPI, nlmero 1 - vran 83/19 e

Ese zoar do vento sen principio nin fin e ese estrafio lamento do chltico Merlin,

son, amigo cabal que na terra as esperas, o preludio fatal doutras mil primaveras.

Dario XohLn Cabana 83

DE FONTE CRISTAL CARTA POETICA ELES CANTORES PRA SALVADOR ESPRIU para mirar de frente mares vento que chaman pitorr6i. Espellos poliedro cando o amor lento e progresivo dando voltas b6vedas en branco n6s cereixa e caravel, catedral do gozo, insente catedral de torres, goletas da miiia singladura os teus 0110s terra noite nos que soiio chrcere gaiola, xilgaro eu en permanente febrecida.

(Do libro DIALOGOS DE AMOR E AMIGO)

iMestre Salvador Espriu, bon compaiieiro de solpores e abrentes es- trelecidos, fillo egrexio da Catalunya soberana,

dseica non sintes zoa-10s rneus latexos nQos mixturados coas tra- montanas mais esgrevias e bravias?l Oga114 chegue a miiia carta 6 pombal do teu peito cando o Mediterri- neo baiie 0s teus pbs encallecidos e unha ringleira de gueivotas che percorra as veas candia as notas da sardana,

d6ce mrisica. Escriboche dende unha patria pequenifia:

Galicia ferida e chagada dende veIio,

pobo ensumido nos oYos das xuvencas, deitado rente 6 mar, ise o h d o ,

talmente como deixou dito

UNHA ROSA... Unha rosa, unha pomba, unha cantiga e ti non estds comigo. Chuvia maina -jtos de nube- e ti non estds comigo. Pregalla a un Deus lonxano e perlo e ti non eslds comigo. 0 camirio Cerca-lonxe e ti non est4s comigo. Esquencer - lembrar - esquencer e ti non eslds comigo.

M: Pilar Campo Dominguez 70

MAGNIFICAT Senhor ti que espido te compraces nas cereixas, nas granadas, nas gaivotas e pardelas a chiar polos cons se acaso nos meus dias non houber unha noite branca onde ancorar os versos que a tua man acostumada Qs colleitas de cinza no outono robe do meu corpo a eternidade

M. Forcadela

e p e r c w r con teimoeia a t t a voz ecaante,

extendida sobre a longa pel1 de brau. Veleiqui o meu odntigo

--t~emante de anceos e esperanzas- a tie xunguri en parella

6 teu cdntigo maduro, dispostn a abrir oamiiios e sulcos novos,

extensos sulcas -coma h o r i z o n b e

cmde.al$ukn semente a m r e mais alboradas.

Galicia sos eu, r n e e Selvadar, ieo 1 :

un home ddraxado polos deuses,

un cativo midaxoaias, un paiaso ambulante

a sorrir tristemente na feira da vide. As mifias pernas eivadas son Galicia,

real e verdadeira, as mifias maus deformes son Galicia,

real e verdadeira, a mifia lingua trabada tambn b Galicia,

real e verdadeira. iEsta terra ven a ser un retrato do meu corpo derreado, unha imaxe da mifia ialma encheita de S O ~ O S e arelas ...! A miQdo baixo Bs raigames do pobo sumiso e asoballado

-sintoo refolgar no meu peito a pleno pulm6n- e considbrome sangue do seu sangue e carne da sua

carne maceirada. iCantos solpores me debruzo riba do caxato, . .

meu compaiieiro, e esculco cos meus 0110s murchos e feridos unha paisaxe de campos e labradios ermos, e, 6 lonxe, albisco o mar,

o enorme mar galgante e destemido!

Ent6n pasa un labrego camifio das labouras, a son eu,

e volve un marineiro, coas redes valeiras, 0 son eu,

e vefien as emigrantea, carregadoa de maletas, e tambn son eu.

iEsbou mergulleda enteiramente -de p& a cabeza- na bosta social do meu pais latabrego e marifieiro! Par iso, mestre Salvador, a Terra dos homes bo8 e xsnerosos

e maid eu, entrarnbcm marcados a ferro dende o p~iineiro folguexo, latexamos sernpre 6 comphs dun meamo corazdn namorado e temos rexaa ewe- raszas a nos abprUar no pelexa e nunca rrerernoa vencidos nen do- mefiados,

inunca 1 ilnunca!!

iiinuncal!l

Fiz Vergara Vilarifio

A CASA DO LAG0 A Grendel e d sLia na i , 6 nzislerioso e rrlaligno lago de augas negras, 6 mocedade preguiiosa de O v a .

Espero que chegue. A auga i: plana na espera. A sorte p6deme ser propicia se chega e estou: neno afastado e indefenso. GBrdeme o ceo e baixo as slias nubes medre e prospere en fortuna ata que desde preto e lonxe, xentes que vivan alkn dos mares que cruzan as baleas, escoiten a miiia voz e paguen o seu tributo. Estou esperando a s6a chegada. Helga tenme as s6as poutas e a miiia folla guerreira non dB fendido o noxo do combate. Eu espero que chegue.

Tornou acougado no cabezal. Cheirando o seu perfume de novo, tivo a tentaci6n de collelo entre as manse botalo lonxe. Claro que el a fixera entrar. Nunca levara a ningunha outra muller ali, a non ser por Helga que non daba saido do seu maxin.

- ~ ~ E s p e r a ~ ~ , dixolle ela de esguello. ((Nan quero face-las cousas mhis complicadas. Eu non parezo mQis vella do que son. Ti si. Ti ne- cesitas actuar como se foses mQis novo, ser mQis novo. Por que 6s veces pareces mQis \re110 e sabio ca min!..

Mentres conducia f6ra da cidade ela arreconchegQbase agarimo- sa por debaixo dos seus brazos, subia as cellas ata mira-las del, facia- Ile preguntas maliciosas sobre outras rapazas. As respostas del eran simples: si a todo e outros fungares afirmativos. E el erigadia coida- dosamente que nun se fiaba das mulleres. Ela agachabase no seu bra- 20.

0 seu pelo penduraba maino polas s6as costas aquela tarde: non parecia ter mQis de dezaoito, como prometera. El d i s f r ~ ~ t o u aquela tarde como nunca na s6a vida. 0 s homes fithbana famentos. Ela s6 tiiia 0110s para el. 0 s seus cabelos cheos de perfumes acendendo a slia meixela. Ela suxeita 6s s6as palabras como un n6.

A saida do club, logo, bicouna inesperadamente. Lembrou o coiiac dos domingos na casa dos pais cando era neno. De golpe, ela chiscou os 0110s e phxose tesa, ergukndose, pretendendo ser alta.

~ N o n sei se pode ser. Tesme que levar a casa. Esti hen, n o n ? ~ . -c(Teremos que facelo de nova.,)

Respostou el, lene, sentindo certa tensi6n nada familiar na en- treperna, tentando de acouga-la sim respiraci6n -maldecindose por ser insegr~ro e odiindose por ser novo.

Como unha pedra que se deixa caer Q auga, precisando racha-lo silencio, ela comenzou a falar sobre ter que marchar. I'iu a slia cara e, rosmando polo sell ventre abaixo, arnarroulle o brazo pregando. El

XO : -(<\'Cn comigo.~~ Ela lanzou lonxe o seu brazo e comenzou de s i~peto a rir cun son

de cristal sentindo unha excitaci6n nova: esas formigas prohibidas que Ile comenzan nas virillas espallQndose por todo o seu corpo. Ela colleu as s6as mans. Ela aprendeulle moitas cousas. Ela aprendeulle todo. El era demasiado novo para parala.

Unha luz entraba en fios esvaidos polas persianas botadas. Acen- deu unha lamparifia cheo co remorso, a amabilidade doente do dis- gusto. El queria que ela marchase. 'Vunca levaba a outras mulleres a este lugar. Helga non daba saido do seu maxin. As mantas, gabeando 6s pes da cama polo chan, o corpo dela sernicuberto, o cabelo longo enmaradando como as xestas os peitos tesos. Todo ira vanidosa, pu- dor ferido, mestura furiosa de noxo e magoa. El saiu da casa e oi 6 pe do lago. Era o membro mQis depravado da Roma decadente. T6dolos seus cambios non pasaban de ser cuantitativos, incapaces de determi- nar unha nova calidade. Xuntoa a t6dalas slias formas positivas: xogo de espellos dun neno indefenso que se define por contraste, un ob- servador atento podia albiscar sintomas ameazadores de decadencia acocachdos baixo un aparente benester.

Unha vez, non obstante, no medio e rnedio das slias cavilaci6ns

E ZOABA e zoaba metilica a voz de mao ze dong mano penalty lo tiro if iu rili guana gou zru video come to sony dazibao este vent0 verde o sorriso apache das femias eles empenetrices da corrida precoz xa es t i xa este vento verde as areas beibi do desert0 este vento verde as cabezas moco dos mistos este vento verde canto arroz todo caiba nun pufio este vento verde taxis e taxis que van para a ant i r t ida este vento verde beixos bogart e tornillos este vento verde Qs veces cunha man distraida nos huevos dig0 para min este vento verde amo (replay) se a montafia 6 picuda o sorriso do tigre 6 alka seltzer a victoria B certa o desacougo necesario non valen cacheir6ns

A. R . Reixa

SXLPI, nimero 1 - vran 83/21 e

autodestructivas sentiu o xangue xeado como nun ma1 soiio: a auga do lago comenzaba a poiierse negra: Helga morrera nn dia de sol sen un ruido baixo as rodas dun taxi que viAa lanzado desde outra rlia e entrorl na dela, batkndoa, ainda correndo. NIorreu rhpido, unha am- bulancia que triscou o ambiente dun xeito pouco comlin levou o seu corpo rompido e cego, lonxe. El non sabia nada: Helga non daba saido do seu maxin: sempre ia Q casa do lago por esperala: tiAa que facer marchar a Sjlvia de ali con urxencia.

I I1

Helga carniiiaba varrendo coas xemas dos dedos dos pes a moqueta do cuarto e desde o seu lugar a rente da fiestra onde ainda estaba mirando, el virou o corpo para te-los ollos dela.

--((Sahes que hora 6?)) Mentres ela se movia, el achegouse e puido senti-lo seu alento

nu. Logo moveuse cara 6 fiestra de novo. -l<P6dese saber que tes?)) Ela estaba moi cansa mesmo para falar. Por que non a collia en-

tre os seus brazos e exorcizaba a t6dolos malos espiritos en vez de actuar como se fose o 6nico home no mrlndo con raz6ns de peso para estar caviloso e distante? Por que? Helga foi onda el, tropezando, medio correndo. e apretou o seu corpo contra o dela.

-((L6vame 6 colo, por favor.,, Helga esperou os seus brazos como unha acollida pero, no seu lu-

gar, algo na rixidez do corpo do home duelle frio e moi lenemente er- gueu a s i ~ a cabeza de cabelos recollidos para alcanza-10s seus 0110s.

-((Oes. ))

El podia senti-lo corpo dela e tivo esa sensaci6n de ter un peixe reckn collido na man. Que pasaba con ela? Que fixera esta vez? El queria mante-la slia voz baixo control e razonable. Ela non achaba a maneira de comprender. Recordaba unha cousa:

Eles cofiecCranse unha tarde de chuvia, pero no seu recordo ela soamente podia ve-lo paraugas e pingas, un atol6n de pingas enchen- do o seu recordo. Acabara a illtima sesibn nun cine do centro e cho- via. A pelicula, si, a pelicula tiiia que ver cun home que se obsesiona coa esencia dunha rapaza: pero esa esencia tiria un corpo e ese corpo unha vida independente que non tiiia por que ser menos vulgar que outras moitas vidas adornadas dun corpo, uns xestos e unha vibra- cibn fermosa. Non, James Mason sufria pero estaba equivocado. Yon. E antes de se atopar inesperadamente os dous discutindo o contido e as (~ernanaci6ns~~ p a l a b r a dela- da pelicula, el xa Ile contara a sila teima de non mirar 6 cara 6s taxistas, nin sequera cando lles pa- ga: asi, o acto de viaxar nun taxi convertiase para el en algo mQxico. A ela isto non Ile pareceu gracioso. 0 rnellor el non pretendia ser gracioso. Por outra parte os seus pensamentos estaban moi lonxe da maxia naquel momento. El levouna a casa no seu coche.

Un dia ela chamou. Iso si que o recordaba ben. Calquera que fose a slia act i t i~de aquela tarde, a revolta interna e mQis t,anxible dos seus sentimentos, habia algo obvio: necesitaba que todo aquelo que recibira algunhas noites atrhs se enchese da forma mQis fisica posible. de corpos.

Aquela mes atarde 61 levouna 6 casa do lago eternamente. -([Sabes quehora 63)). Dixolle ela deitando medio corpo mentres os seus pes permane-

cian pousados na moqueta do cuarto. Pero el habia tempo que anda- ba lonxe porque volvera a mirar pola fiestra a paisaxe negra que Ile daba aqrrela hora. El pensaba nas augas do lago. 0 tempo fixoos biro- 110s e as cousas que antes se collian coa perspectiva bifocal dunha actitude agora esluian os sells corpos fackndoos mliltiples.

Habia tempo qile eles xa non estaban xuntos. n'alglin lugar ela vira o taxi que se achegaba. A crlneta era un

obxecto rnol case atrativo. Helga sentia a sGa vida repousar entre al- godbns. El estaba 6 pe do lago pensando. Helga baixara da mazaira para alimenta-la terra. El non sabia nada.

Alberto Avendaiio

NADA 0 home B home ainda que muller. Ainda que calado. Andando. 0

home decide ir pola alameda, B montaiia. Sofre. Aproximase 6s feitos. Pero non hai luz. Pode que haxa algo de luz, pero el, en calquera caso, estB definitivamente cego. Paseo palos lugares abertos con soltura. Boa dispoeici6n. Mostra boa disposicibn, bo Bnirno. 0 home ainda que rnuller era casual. Avi6ns e ruidos estridentes: fai como qua non escoita. Est4 f6ra do tempo. Non, lonxe. Certamente dificultades a causa da neve. Cando por fin chega 6 como se non chegase. 0 home 6 home ainda que unha mesa.

Manuel M. Rom6n

0 grupo de comunicaci6n p06ticn

ROMPENTE nace n o ano 196

Ten publicado: SILABARIO DA

TURBINA. Colectivo, 1978

AS LADILLAS DO TRAVESTI. A. R.

Reixa, 1980 GALLETAS

KOKOSCHKA NON. Manuel M. Rom6n,

1980 FACER

PULGARCITOS TRES. Alberto Avendaiio, 1980

A DAMA QUE FALA. Colectivo, 1983

0 PRORRATEO DO MEDELO -ctAndanpolo aire os levadoresu dixo a garduiia da rba do Pelou-

rifio. -ctTerio folios p ra rillar deica o San Brais)) respondeu o verme

longo da Cabeanca. -Polaquelas congostras o frio tolle hastra os arecursos de fuerza

eu conocer)) esbirrou, mais ben que falou, o estornelo da Avia, acQ do seu nifio quente de bandullos de galdrupeiras, tecido de prumas de maorasgos de moito porqui. e horfas chuchadoras polos medos da al- dea.

Ningbn escribfin, inda ben afeito a rebulir e salferir nas tullas sin fondal do mindoniense Febreiro se astrevia coaquil prorrateo de foral de letra antiga, termos de Medelo onde o luar albexa nos lagares des- treiteados, pergameos xa esgotados polos ratos hermeneutas. 0 sefior da Pena Rubra co xenio feudal abouraba mallando unha e cen veces: ~(Tres moios e doce netos de branco a bica do lagar, dous ferrados, seis copelos de centeo limpio pola medida de Avila, dous dias de traballo despois de frolecer as tollemerendas na camposa da Cruz, catorce re6s e medio de vell6n por dereituras e ducia e coarto de ferQs coiro de sapo)~. Acurt6banse as faldras do ser6n. 0 tempo da cobranza com- pria na oitava de San Martiiio e habia de ser sadisfeito no curro da casa das Carlinas. .Hastra lles dispensaria da obriga de manter a xu- gada ... si iles nomean cabezaleiro conteste e se abefien a comprimen- to)). Desnois de moitas esculcas e andaduras do tio Paio, o mordomo da casa,'tam&n alcuiiado ((0 Servilletas,), aparesceu un esquirb6n de unllas porcas, narias de canada, 0110s pitarrosos, sempre a refregar as mans, vecifio de Casar do Rego, vellote que noutro tempo quentara a cinza fria de moitas rendas dos bernaldos de Oseira e na curia do Bis- po e ainda na do Rei era cofiecido polo <~Angazo)).

-~iHast.ra as noces!. sentenciou sobre os seus dereitos no pleito de un casal de moito entrefollo o abade de Leiraslongas consultado sobre o caso.

0 fidalgo, pexado polo reuma veu sair 6 esquirban, despoixa de ben fortecido con augardente de guindas madurecidas baixo Calros 111 e co mollo de esquirturas nas alforxas da kgoa, e o cachicdn co ca- rro dos bois, a pipa ben fregada e basoirada por medo do hermo, a xe- rra e a taza da probadura, a ola de medir -a can6nica, naquila ribei- ra- o ferrado co rebolo e os copelos, o equipo e outros preparos. Iba de axudante un homifio listo e brincadeiro, da xente das ~(Chascas,, do rueiro do Folgoso, onde sernpre para a xiada. Co iles iba o can ((Sou- varof)) xa cafioso, pola amizade dos bois que 6s veces hastra Ile bota- ban o alento quente cando viiia xiado e canso da tuna.

Era ser6n tristeira, de ventos salaiantes, follas murchas e quei- xumosas, fumes rente as ourizadas. Colleron os crobadores polas laxes do Vedral, desceron a encosta chimposa con traballo. Soio atopa- ron unha orfa, vella, feixe ma1 avencellado de cinascos, lingoa de qui- na brava, a Biouba da Canella no vieiro. Rosmoulles unha saraiva de maldici6ns. Chegado a Medelo semellaba que os petoutos como tapas de area baixaban pra pech6rense en noite. Soio un cons6io de dia de- morhbase nas encostas. Na soedade de erbedeiros e sucalcos que fo- ran de bacelos, esborrallados, soio se amosaban pardiiieiros escanas- trados, treitos coma chapeus esburacados con pelaxe de hedras, eiras, recios, calzadas de pedra mollada polas arroiadas, queimada polas xiadas, onde a gusto esterricabanse as cobras e o raposo folgaba ledo das rapiiiadas galiiieiras.

--0s levadores rafian o bandullo noutros logares e ben saben como estamos comprindo cos termos do foro, mais vello do que tres

ou cinco seiiores reis ... Si non comparecen, outra desmerma pra seus arcaces ... 0 seiiorio nomear6 cabezaleiro 6 m6is bicho de-

Non estaba ledo o rap&, cun bruido do follateira, atesaba as ore- llaso can, tremaba o cerrizo dos bois, o seiior Paio non daba 6 com6n I creto a un calafrio que Ile decorria pola so6 ... Diantes de o esquirbQn I

con voce xa mirrada querendo ser roufeiia chegare Q metade da segunda citaci6n ~ ~ p o s e e d o r e s y usufructuarios, descendientes y cola- terales en virtud de ... ))- xa unhas pasadas baixas e amodiiio anun- ciaban a chegada dos pagadores.

Do curro das Carlinas soio ficaban unhas pedras desartelladas e un moamio de muradellas. 0 comkn non albiscaron a ningu6n confor- me a noite se esperguizaba nos ocos e unha n6boa silandeira como ba- So de tomba rubia. Nela ben logo pecha, cheiro de cera de velatorio, , se enteiraron, sombras apenas dibuxadas, os patrds, os homes, as mu- Ileres, nomeadas como constitutivas e debidoras da obrigacibn foral. Chegagban amodiiio, alento e ulido, tristeiros e respeitosos, non abu- sadores do seu medofiento poder, alghs humoristas. Teimban disimu- lare o estalido dos hosos enxoitos e por contra o vento os forrados dos entrefollos podrecentes.

( ( M i i i a ola e seis netos de branco polas cepas de Penascados chantadas a picarafia polo meu ah6 no tempo dos Reis vellos, e catro netos de miiia tia a Fibela polos inxertos da Carreira longs)) dixo o tio Tenacio, langranote que fora escudeiro de lanza da casa forte das Pe- reiras cando a guerra da Raia Seca con Portugal da que fala o P. G6ndara ... NChate. chate, seiior esauirb6n)).

E sentiase no oco da cuba un bruido maino e pouco. -~Hoxe por hoxe, non quero custionar ... Mais polos bacelos do

Erbedeiro t6calle pagar 6 abade de San Fis que pra iso colga as uvas de aquel pago pr6 tostado)) falou o Estebo da Costa, rexo destouzador de xesteiras.

Tremaba coma vara verde o rap&, non atinaba co Padre Noso o cach ich , soio o curial por vello costume comezaba e non seguia o gri- morio da execucibn dos tonsurados, cando unha forma levidn, unha I fala de vento doce nas roseiras do adral, dixo: -.Son horfa, e probe, deixada, namorada e cantareira vendimadora; amo meu parral, do Alkn por riba do rego muifieiro e seus Bcios zucarados g6stanme; g6s- tanme os bicos do amante que fuxiu ... Dispensen a vasixa. Outra non atopei na mifia orbeza~l.

E unhas mans de luar portaban unha caveira con tento pra que se non emborcase. Dous netros de vifio branco de v6goas e lembran- zas das parreiras da Morte. Falaba a voce baixifia, como a ialma de unha folla tremadoira polo delor e a fermosa lembranza escolleita:

-,(Outra vasixa non tiven Q man... Quero pagar o foro do meu eido namorado. Eran loiros meus cabelos e verdecentes rneus 0110s ... Coma o sol do derradeiro setembre nas parreiras ... Seiior escribin, aponte o pago da partida mais tristeira e dote...,).

E houbo mbllos de hosos de vellas releando copelos de centeo en- xoito das agras da YIorte, e nas laxes petar de zocos molmente leva- dos por murchas canivelas e bafos de coba ... Ningu6n soupo, niri iles mesmos de que xeito os cobradores sairon a terra descoberta e leiras amigas. Quezais foron os bois que atinaron co camifio e apbs deles as persoas. Dende aquela o esquirbin fix0 algunhas restituci6ns e os pa- rentes lev6ron a unha casa de Orates. Facia citaci6ns de mortos, con toda a lei e cerimoiia pra logo tremar co medo. 0 cachicQn non quixo saber do pouco viiio da pipa nin do grau no saco. E se non demorou moito en morrere. Era toda a sua teima pedir un papel pr6 cabezaleiro do foral grande da morte. Calado, aqueloutrado o estribillante ra- p6s rematbu indo pr6s frades capuchos.

0 cabaleiro cando o soupo pechando o Diccionario filos6fico de Voltaira ou o canonista Van Spen, chatado de cheirume a xofre do demo, ben logo atopou a raz6n do caso deseguida espallada: -((Ises viiios de renda son moi treidores e as castes remanecidas de kledelo sempre foron maliciosas e traizoeiras ... iHan rir Qs cachizas sabendo parva a xente de tnta listeza!),.

0 s mais calaban. &on foi rozada en tres xeraci6ns nin unha ga- bela nas encostas do Medelo e as silvas e loureiros encobriron os quin- tairos.

Quixo esculcal o fidalgo o labio daquil viiio. Non daba a cara e non houbo xeito de o librar de unhas pingotas romo de cera que o l i - xaban. 0 c e n t e ~ sementado a man tenta en sucos escolleitos diu unha herba de cementerio.

Rami5n Otero Pedrayo 10-XI-62

se non livese amigos, se non livese que escribir pra eles, ainda lerla pulo pra escribir? l'ollase senlpre 6 revista))).

Barthes fala de Barthes ?'el Quel, 47, out. 71

proxecto e coordinaci6n: Margarita Ledo edita: Asociaci6n de Escritores en Lingua Galega Presidente: Uxio Novoneyra Secretario: Alfonso Pexegueiro diseiio griifico, foto e maquetaci6n: Xurxo Fernhndez correspondencia: Gran Via, 180-1.O C - VlGO suscripci6n anual: 700 ptas. Precio exemplar: 175 ptas.

cia1 de Ourense e do

I ) i \ isid11 rle Artes Grificau. .La \'oz de Gnlicia, S. A . 0 . La CoruRa. Dep. Legal: C. 1.027 - 1983

REVISTA DE INFORMACION CULTURAL, CONIUNICACION, … · 2018-03-05 · trata de captar tanto a...

Documents

Transcript of REVISTA DE INFORMACION CULTURAL, CONIUNICACION, … · 2018-03-05 · trata de captar tanto a...