1

TEACCH metodoa Treatment and Education of Autistic related Communication Handicapped

Children

Ø  1970 hamarkadan Eric Schoper Dr.ak proposatutako

metodoa. Ø  HELBURUA: .Beharrezkoa ez den instituzionalizazioa prebenitu. .TEA duten pertsonak, etxean, eskolan eta komunitatean era eraginkorragoan bizi izateko prestakuntza

2

TEACCH metodoa Autismoa eta komunikazio arazoak dituzten haurren tratamendua eta heziketa

Jokabideak, portaerak (Síntomak)

²  Isolatu egiten da ²  Gutxitan begiratzen

du ²  Ez du konpartitzen ²  Ekolaliak ²  Estereotipiak ²  Erritualak

Prozesu Psikologikoak (Funtzioak)

²  Giza orientazioa ²  Egoera pertsonalen

partekatzea ²  Hizkuntza ²  Planifikazoa

Biologia ²  Garun estrukturak ²  Geneak ²  Neurotransmisoreak

AUTISMOA

3  

► INGURUNEAREN ESANAHIA Irakatsi. ► KAUSA-EFEKTU kontzeptua. (komunikazioan)

► TREBETASUN FUNTZIONALAK GARATU

4

TEACCH METODOAREN HELBURUAK

ü  Ingurunearen ulertze maila errazten du. ü  Nagusiki ikusmenean oinarrituz Ikaskuntza errazten du. ü  Komunikazioa errazten du. ü  Independentzia sustatzen du. ü  Lasaitzen eta erlajatzen laguntzen du. ü  Portaera arazoak gutxitzen ditu. ü  Ikus zein entzumenezko deskuidoak gutxitzen ditu

5

TEACCH metodoa Heziketa Estrukturatua erabiltzeko arrazoiak

Ø  Espazio fisikoa Ø  Ordutegi propioa: Agendak Ø  Lan sistematizatua: estrategiak eta errutinak. Ø  Zereginen antolamendua

6

TEACCH metodoa Ikus baliabideekin antolatzen den heziketa

7

TEACCH metodoaren piramidea

1.Ikuspegi, foku, duala. ► Estrukturazioa erabiliz, atentzioa, ulermena eta lasaitasuna indartzen dira. Adierazpen hizkuntzan ere egiten du enfasia. 2. Arauak ► Baimenak eta debekuak. ► Aukerak, espektatibak, bisualki argitu. ► Kontzeptu abstraktoak bisualki argitu. ► “Lehen, aurrez, gero, amaitu da” erabili eta ez “baldin…” ► Tresnak eramangarriak eta banakoak izan behar dira.

8

TEACCH: Nola lagundu?

3. Estrés maila jaisteko. ► Ariketak ►Gune seguruak ►Erlaxazio estrategiak 4. Oharpenak ► Gizarte gertaerak, historioak. ► Agendak, egunkariak.

9

TEACCH: Nola lagundu?

5. Krisi baten aurrean ► Ahozko komunikazioa gutxitu. ► Zentzumen gainkarga gutxitu ► Gizarte presioa gutxitu (lasai egon) ► Aurrerago, izozmendia (iceberg) marraztu eta estrategia pro-aktiboak asmatu

10

TEACCH: Nola lagundu?

Iceberg teknika

11

ADIBIDEZ: AGRESIOA

12

Portaera konkretoak Azpigabeziak

PREBENTZIORAKO ESTRATEGIAK. Whitaker-cols. 2001

.Arrazoia ekiditu.

.Atentzioa desbideratu.

.Portaera komunikazio modura ulertu

.Estres maila jaitsi.

.Egoera lasaitzeko aukerak eman.

.Eskaerak modifikatu.

Estrategia pro-aktiboak: portaera positiboak apoiatzen.

13

§ Gustuko jarduera fisikoa egin. § Nerbioso dagoenean gehien lasaitzen duena jakin behar dugu. (musika, liburuak, pelikulak..); baliabide hau eskura izan behar dugu gelan. § Ezpazio, baztar, seguruak izan, ahal bada gela barruan. § Presio soziala jaitsi: lasaitasuna mantendu, ez eman dimentsio handiagoa egoerari. § Ingurumena lasaitu; zarata asko?, argia?

ESTRESSA JAISTEKO TEKNIKA EGOKIAK

14

Ø  Informazioaren AURKEZPEN BISUALA Ø  Lan egiteko zuzenbideak: GOITIK-BEHERA eta EZKERRETIK- ESKUINERA Adib: lanerako materialak ezkerrean daude eta amaitutako lanak eskuinean…

Ø  AMAIERA kontzeptuaren garrantzia; denbora neurtzeko sistemak erabili (kronometroa….)

15

TEACCH HEZIKETAren TEKNIKAK

Ø  ERRUTINA MALGUAk erabili: .Gertaerak ulertzen eta aurreikusten lagundu. .Errutinak helburu funtzionala izan behar dute. .Errutinak malguak izan behar dira. (alternatiba) Ø  NORBANAKO heziketa plana erabili behar da.

16

TEACCH HEZIKETAren TEKNIKAK

17

TEACCH: INGURUNE FISIKOAren antolamendua

Ø  Muga argiak ezarri: fisikoak zein bisualak. Ø  Ikusmen zein entzumenezko arreta galtzeko

aukerak minimizatu.

18

TEACCH: INGURUNE FISIKOAren antolamendua

Ø ARLOAK: § Lana BANAKA egin: hezitzailea-ikaslea ►Aurrez aurre, begiz begi: komunikazioa eta sozial trebetasunak. ►Bata bestearen alboan: eskulanak, ikusmen eta hizkuntza. Atentzioa materialetan eta irizpideetan zentratu behar da 19

TEACCH: INGURUNE FISIKOAren antolamendua

§ Lana BANAKA egin: hezitzailea-ikaslea ►Lan INDEPENDIENTEA ►TRANTSIZIOA ►JOLASA eta AISIA: motrizitate lodia… ►TALDE ekintzak ►OTORDU, Janari arloa ►ALDAGELA, KOMUNA, HIGIENEA ►Besteak (espazio amankomunak…)

20

TEACCH: INGURUNE FISIKOAren antolamendua

► Muga fisikoak zein bisualak argi ezarri. ► Estimuloak kontrolatu, entzun edota ikusten dena kontrolatu. ► Gelako guneak ekintzen arabera prestatu: ▪ Talde lana ▪ Lan independientea ▪ Gune pertsonala ▪ ▪ Jolas gunea ▪ Motrizitatea lodia ▪ Atseden gunea (!!) ▪ ▪ Argibide taulak, panelak prestatu-

21

ESTRUKTURA eta ANTOLAMENDU FISIKOA

Ø Altzairuen antolamendua Ø Pertsona zein objetuen kokapena Ø Inprimatutako materialak: seinaleak, kartelak, logotipoak, etiketak. Ø Idatzizko mezuak, instrukzioak, menuak Ø Gela desberdinetako etiketak, makinetakoak, tresneriarenak, ikastetxeko gailuenak.

22

INGURUNE FISIKOAREn SEINALEAK

Piktogramak, argazkiak, miniaturak, abestiak,

soinuen erabileran oinarritzen da; horrela, ingurunearen ulermena eta ekintza

desberdinei aurre hartzea errazten da. 23

INGURUNE FISIKOAREn SEINALEAK

.Ezaugarriak: .Errazak, konkretoak, eskematikoak. .Erabiltzeko errazak (tamaino egokia) .Adierazpen berbala argia eta erraza izan behar da beti ► Autismoa duten pertsonen pentsamendu ezaugarriekin bat egiten du.

EUSKARRI BISUALAK (Piktogramak…)

24

.Sinbolizatzeko gaitasun oso mugatua duten haurrekin, benetazko objetuak, miniaturan, erabili daitezke. .Haurraren gaitasunak hasten doazen einean, argazkiak erabiltzen hasiko gara eta, aurrerago, piktogramak edota hizkuntza idatzia.

EUSKARRI BISUALAK

25

26

GORPUTZ HIZKUNTZA

Gorputzak bidaltzen dituen

seinaleak ulertzen jakiteak, mezuen eraginkortasuean zer ikusi handirik

dauzkate

► Aurpegi adierazpena ► Gorputzaren hurbiltasuna eta orientazioa ► Gorputzaren postura ► Gorputzaren mugimendua ► Harrapatu, ukitu, seinalatu ► Ikusmen kontaktua, begiradaren finkatzea, begiradan aldaketa…

Ø Helburua: Komunikazioa/ giza interakzioa. •Hitzezko hizkuntza gero eta gehiago erabili. (laguntza bisualarekin oraindik…) •Ekintzen hasiera/amaiera bisualki adierazi. •Interes handiko ekintzen planifikazioa (materialak, ekintzak…

27

TEACCH: IRAKASKUNTZA TEKNIKAK

Ø Helburua: Ekintza independiente baterako trebeziak irakatsi. • Irakaslearen laguntza behar handia dagonenean bakarrik. • Ikus apoio askorekin ekintzak diseinatu; horrela, orokortze azkarragoa lor daiteke.

28

TEACCH: IRAKASKUNTZA TEKNIKAK

•BISUALKI, zerbait non, zertarako eta nola egingo den adierazten dute. •INGURUNE FISIKOETAN ongi mugitzeko balio du. •ERRUTINA POSITIBOAK 29

AGENDAK

• Trantsizioetarako • Helburuak sekuenzializatzeko • Argazki/ marrazki bakarra • Egun osorako argazkiak • Egunaren parte baterako argazkiak • Marrazkien sekuentziak • Idatzitako zerrenda 30

AGENDA TIPOAK

§  Ikasleak, jarraian gertatu behar den ekintza batekin

elkartzen du. §  Objektu, argazki, piktograma edota idatziko hitzekin

antolatua dago. §  Aldaketak errazago onartzeko balio du. §  Esparru fisiko desberdinetatik lasaitasunez eta

independentziaz mugitzen adierazten dute. §  Ikasleak kokatzen dituzte: non izango diren, zertarako eta

zein ordena jarraituz. Hasi, jarraitu, amaitu. §  Malgutasuna lantzen da §  Ingurumenaren ulermenerako balio dute. Esperientzia

berriak ullergarriak egiten ditu. 31

NORBANAKO ORDUTEGIAren AGENDA

§ Gertatuko diren ekintzak ikusten dira. (non, noiz…) § Aldaketak onartzen laguntzen duen errutina positiboa da. (ekitaldiak aldatzen dira baina ordutegia begiratzeko errutina berdin jarraitzen du)

32

NORBANAKO ORDUTEGIAren AGENDA

Erloju egokituak: “Denbora” kontzeptua oso abstraktoa da eta zaila egiten zaie ulertzea ikasle hauei. Lan bat amaitzeko edo beste lan bat hasteko duten denboraz jabetzea asko kostatzen zaie. Mota desberdinetako erlojuen erabilera denbora ulertzen laguntzen die.

Denboraren antolamendua. DENBORA IKUSGAI EGIN (bisibilizatu)

33

34

DENBORAREN ANTOLAMENDUA denbora ikusgai egin.

§ Eskola egunak argi bereiztu. § Urtebetzeak, jaiak, oporrak… § Txangoak, medikuarengana… § Pertsona bat etorri edota joan… § Eskolara ekarri behar dena (eta noiz)

35

DENBORAREN ANTOLAMENDUA

denbora ikusgai egin.

36

ORDUTEGI DESBERDINAK….

37

ORDUTEGI DESBERDINAK (Egunekoa)

38

Ordutegi desberdinak

39

ORDUTEGI DESBERDINAK (ASTEKOA)

40

ORDUTEGI DESBERDINAK (Hilerokoa)

41

1.  Eskuila hartu 2.  Hortzorea jarri 5.  Hortzak eskuilatu 6.  Ahoa garbitu, irakuzi 7.  Eskuila garbitu 6. Eskuila gorde

42

ERRUTINAK eta ESTRATEGIAK

ERRUTINAK eta ESTRATEGIAK: NOLA?

43

ZEREGINEN SEKUENTZIAK

44

ü Ordutegiak: Etxerako zein eskolarako. Ekintza desberdinak markatzen dira. Egunaren zehar gertatuko dena aurretik ezagutzeak garrantzi handia du. ü Koadernoak: Ohiko egoeren argazkiak edo marrazkiak jar daitezke, besteei konta ahal izateko. ü Eskaeren panela: Gustoko dituen janari, gauza, ekintzen argazkiak jar daitezke, ongi ikusten den toki baten, komunikazio nahia pizteko.

EUSKARRI BISUALEN ERABILERA DESBERDINAK

45

§ Mota guztiko ekimenetarako konfidantza eta aurreikuspena ematen du. § Malgutasuna hornitzen du. § Ekimen baten hasiera, eman behar diren pausoak, zein ordenean eta amaiera erakusten du. § Bukaera, akabera, kontzeptua oso motibagarria da eta antolatzen laguntzen du.

46

LAN INDEPENDENDIENTEAREN ABANTAILAK

Ø EZKERRETIK-ESKUINERA, ontzi espezifikoetan Ø BERDINTASUNAK, ANTZEKOTASUNAK aurkitu. .Koloreak, formak, letrak, zenbakiak… Ø IDAZKIAK: zerrendak… ► Elementu oso errazekin hasi.

47

LAN-SISTEMAK

48

EZKERRETIK-ESKUINERA

49

50

KUTXA edo ERRETILUEKIN Deskuidoak gutxitzen dituzte. Lanean zentratzeko egokiak

51

PAREKATZEAK

52

KOLOREEKIN

53

FORMA/ITXUREKIN

54

Organizadores visuales

CEP Albiz Sestao

Escuela pública de Lekeitio

Escuela pública de Lekeitio

Escuela pública de Lekeitio

59

mintzaira.blog e-mintza arasaac

disfasia de zaragoza pictotraductor.com

60

LAGUNTZA GARAIZ EZ KENTZEA,

LAGUNTZA EZ EMATEA BEZAIN

TXARRA DA