TEMA 10: TEMPOS DE CONFRONTACIÓN EN ESPAÑA

PABLO TORRES MIGUÉNS4ºESO

1.1 O REXENERACIONISMO DINÁSTICO Programa de reformas .O REFORMISMO CONSERVADOR Novo líder conservador , Antonio Maura “Revolución desde arriba” Maior protagonismo para os partidos da oposición A SEMANA TRÁXICA Levantamento popular en Barcelona , a Semana Tráxica Recrutamento para a Guerra de Marrocos Oposición Represión polo fusilamento do pedagogo Francisco Ferrer Guardia Dimisión de Maura .O REFORMISMO LIBERAL José Canalejas Limitou a influencia da Igrexa Estableceu medidas para regular as relacións laborais e impulsou o servizo militar obligatorio Descentralización do Estado coa creación da Mancomunidade de Cataluña 2. 1.2. OS GRUPOS DA OPOSICIÓN Partidos da quenda dinástica :- O republicanismo : creación da Unión Republicana e do Partido Radical- Os grupos catalanistas : Coalición Solidaritat Catalana .-

- O socialismo : PSOE e o seu sindicato UXT ; primeiro deputado socialista , Pablo Iglesias - Os anarquistas : Fundación da Confederación Nacional do Traballo (CNT) 3. 1.3. A CRISE DE 1917 Causas do amplo movemento de protesta :- O descontento político ante a forma de gobernar de EduardoDato - Empeoramento das condicións de vida dos sectores populares ,polo aumento dos

prezos- Protesta dos sectores do exército contra os sistemas de censura. Campañas de

Marrocos (africanistas) - As forzas políticas da oposición (Asemblea de Parlamentarios deBarcelona) - Grupos militares que censuraron a política de goberno - Convocación dunha folga xeral revolucionaria por parte dossindicatos CNT e UXT 4. 2.1. A DESCOMPOSICIÓN DO SISTEMA Inestabilidade política Radicalización do movemento obreiro Gravamento da guerra de Marrocos

OS GOBERNOS DE CONCENTRAIÓN Creación de sucesivos gobernos de concentración , formados por liberais, conservadores e catalanistas , que non conseguiron estabilizar o sistema A CONFLITIVIDADE SOCIAL Mobilizacións obreiras e campesiñas Os traballadores industriais promoveron unha serie de folgas reivindicando mellorassalariais e das condicións de traballo Pistolerismo Guerra social A DERROTA DE ANNUAL Expansión francesa no protectorado do Rift , polo que España quixo afianzar a súa presenza para defender os intereses económicos da zona Actuacións militares que non contaban con ningún apoio social , tan só o das forzas económicas interesadas A intervención militar española bateu cos resistencia das tribos rifeñas Expediente Picasso Golpe de Estado

5. 2.2. A DTADURA DE PRIMO DE RIVERA Apoios de Miguel Primo de Rivera :- Organizacións patronais - Grupos políticos conservadores Xustificación do golpe militar co argumento de que o sistema parlamentarioe constitucional español estaba desprestixiado e non era quen de garantir a orde socialO DIRECTORIO MILITAR Suspensión da Constitución e disolución do Parlamento Instauración dunha forte represión contra :- As liberdades - O movemento obreiro : especialmente a CNT e o Partido Comunista de España - Os nacionalismos Desembarco de Alhucemas O DIRECTORIO CIVIL Partido único , a Unión Patriótica Creación dunha Asamblea Nacional Consultiva Economía dirixida que fomentou as obras públicas e os monopolios do Estado (Exposicións Internacional de Barcelona e Iberoamericanas de Sevilla en 1929)(Telefónica , Iberia , Campsa … ) Aumento da oposición á ditadura “Ditabranda” do xeneral Berenguer

6. 3.1. A PROCLAMACIÓN DA REPÚBLICAEleccións municipais do 12 de abril de 1931 Os partidos monárquicos preséntanse divididos Os partidos da oposición preséntanse unidos polo Pacto de San Sebastián Resultado das eleccións :- A nivel xeral gañaron os monárquicos - Nas principais cidades gañaron os republicanos Proclamación da República na cidade de Eibar (Guipúscoa) Proclamación pacífica 7. 3.2. O GOBERNO PROVISIONAL Composición : republicanos , spcialistas e nacionalistas Primeiras reformas :- Amnistía ; para os presos políticos - Leis sociais - Establecemento dunha Xeneralidade provisional de Cataluña - Nova ordenación electoral Problemas de orde público :- A queima de conventos - Folgas obreiras anarquistas Eleccións a Cortes Constituíntes

Pacto de San Sebastián

8. 3.3. A CONSTITUCIÓN DE 1931 Constitución democrática progresista Principios fundamentais :- Centralización ; construción de gobernos autónomos - Separación de poderes O poder lexislativo bicameral O poder executivo : o Consello de Ministros e o Presidenteda República Independencia do poder xudicial e créase un Tribunal deGrantías Constitucionais Sufraxio universal , masculino e femenino - Aconfesionalidade do Estado : permítese o divorcio e omatrimonio civil - Recoñece os dereitos individuais e establécense amplasliberdades públicas Poderíanse expropiarse bens que poden ser deutilidade pública Presidente da República , Niceto Alcalá Zamora Presidente do novo goberno , Manuel Azaña 9. 4.1. AS REFORMAS REPUBLICANAS Obxetivos :- Estado laico e descentralizado .- Reformas socioeconómicas pendentes Reforma do exército : pretendíase modernizar unha instituciónatrasada tecnicamente

Reforma relixiosa : intentouse diminiuir o peso da Igrexa Católica Reforma educativa Reforma territorial : descentralización do Estado : creación dasautonomías Reforma agraria Tres grandes obxetivos :- Poñerlle fin ao problema do latifundismo e do paro dosxornaleiros - Lograr apoios sociais para a República entre os campesiños - Incrementar a súa capacidade adquisitiva para axudar ámodernización económica

do país Creación do IRA (Instituto de Reforma Aagraria) 10. 4.2. A OPOSICIÓN ÁS REFORMASDESDE O CONSERVADORISMO Os grandes propietarios agrarios A xerarquía da Igrexa Católica O exército Amplos sectores das clases altas e medias Golpe do xeneral Sanjurjo , en 1932 Organizacións políticas da dereita ante o novo réximerepublicano - CEDA (Confederación Española de Dereitas Autónomas ) - Os monárquicos de Renovación Española , liderados por JoséAntonio Primo de

Rivera

Orientación similar á das Juntas de Ofensiva Nacional Sindicalistas (JONS) DESDE O OBREIRISMO Certos grupos campesiños Xornaleiros e obreiros A UXT , que realizou as súas posicóns Os anarquistas , sobre todo os vinculados á CNT e á Federación Anarquista Ibérica (FAI) Levantamentos obreiros (Alto Llobregat ,1932) Levantamentos campesiños (Casas Viejas , 1933)11. 5.1. OS GOBERNOS DE DEREITAS Levantamento de Casas Viejas Ganan as eleccións os de centro.dereitas O presidente do goberno é Alejandro Lerroux , que contaco apoio de CEDA Política do novo goberno : desmantelamento da obrareformista anterior : paralizou as reformas agraria e militar ,modificou a poítica relixiosa … Aumento da movilización social de esquerda , polo medoao fascismo 12. 5.2. AS REVOLTAS DE 1934 Entrada de tres ministros da CEDA En Asturias vanse asociar : militantes , anarquistas , socialistas e comunistas

En Cataluña prodúcese unha inxurreción nacionalista que proclamou o Estado catalán dentro da República Federal Española Suspéndese o Estatuto de Autonomía 5.3. A FRONTE POPULAR (1936) Causas da convocación das eleccións :- Coalición gubernamental do Partido Radical e CEDA- Escándalos de corrupción dos radicais Agrupación na Fronte Popular , cuxo obxetivo era recuperar as reformas do bieniorepublicano A dereita está máis dividida Nas eleccións de febreiro déronlle a victoria á Fronte Popular Presidente da República , Manuel Azaña Xefe do goberno , Santiago Casares Quiroga Medidas da Fronte Popular :- Amniscía para os represaliados de 1934 - Continuación da reforma agraria - Dispersión dos xenerais sospeitosos de golpismo - Reinización do proceso autónomo no País Vasco e Galicia , para a aprobacióndos

seus respectivos estatutos

13. 5.4. A PREPARACIÓN DO GOLPE DE ESTADO Clima social problemático Os sectores máis radicais de esquerda propagan aconvenencia de levar a cabo unha revolución social A extrema dereita defendía a necesidade de lle poñer fin aogoberno e preparar un golpe de Estado Predúcense enfrontamentos , que provocan o asasinato dodeputado de dereitas José Calvo Sotelo , en represalia polamorte do tenente José Castillo O asasinato de José Calvo Sotelo , fixo que se adiantara ogolpe de Estado 14. 6.1. DO GOLPE DE ESTADO Á GUERRA CIVIL17 de xullo de 1936 en Canarias e nalgunhas prazas africanas 18 de xullo na Península Xenerais máis importantes de orzamento : Franco , Mola , Sanjurjo , Queipo de Llano… Alzamento que contou co apoio dos grupos sociais que se opuxeran ás reformasrepublicanas e das organizacións políticas antirrepublicanas , etc. Mantivéronse fieis ao goberno republicano algúns núcleos do exército , da Guerra de Asalto , as clases populares e parte das clases medias Actuación do Goberno nos primeiros días de alzamento

Xefe do Goberno : José Giral Entegra de armas ás milicias dos sindicatos e dos partidos da Fronte Popular O alzamento triunfou nas rexións agrícolas e de orientación política conservadora Controlación de Canarias , parte de Andalucía , Castela e León , Navarra , Galicia,Baleares (agás Menorca) , e tamén un sector de Aragón de Estremadura O alzamento fracasou nas grandes cidades e nas principais rexións industiais e obreiras Mantemento de Cantabria , Asturias , Cataluña , todo Levante , Madrid , Castela A-Mancha e a meirande parte do País Vasco e Andalucía 15. AS CAUSAS DA GUERRA CIVIL Profundas :- Grandes desequilibrios socioeconómicos de España - Oposición dos grupos siciais privilexiados ao reformismoreoublicano - Deriva das clases privilexiadas cara a solucións autoritarias(fascismo) ante o temor dunha

revolución social - Desengano dos traballadores ante a lentitude das reformasrepublicanas - Radicalización das formas políticas e sindicais de esquerda - Tradición intervencionista do exército Inmediatas :- Polarización social e violencia política - Conflitividade social - Deterioración da orde pública - Intención de rematar co goberno da Fronte Popular Golpe de Estado do 18 de xullo de 1936

16. 6.2. A INTERNACIONALIZACIÓN DO CONFLITO Gran repercusión internacional da Guerra Civil española Imaxe da Guerra de España : enfrontamento entre fascismoe democracia Francia e Gran Bretaña crean o Comité de Non Intervención, ao que se sumaron outros países europeos Italia e Alemaña axudan ; mediante aviación (Lexión Cóndor), artillería, carros e equipos de transmisións Voluntarios procedentes de Portugal A “non intervención” prexudicou á República, que seencontrou sen axudas europeas A URSS converteuse no único aopio ao goberno republiano As Brigadas Internacionais desempeñaron un papel moiimportante na defensa de Madrid 17. 7.1. A ZONA REPUBLICANA : A REVOLUCIÓN SOCIAL Causas da revolución social Defensa da República en mans dos militantes dos partidos e dos sindicatos A REVOLUCIÓN SOCIALDefensa da República ás militancias e voluntarios de partidos e sindicatos deesquerdas Creación de comités obreiros

Colectivización das fábricas, confiscación de terras e repartición entre os campesiños Virulento anticlericalismo Persecución de todo símbolo aristocrático , burgués ou relixioso OS INTENTOS DE CONTROLAR A SITUACIÓN REVOLUCIONARIA Formación dun novo goberno , presidido polo socialista Largo Caballero Endereitamento do proceso revolucionario e mantemento da legalidadeconstitucionalExército Popular SUCESOS DE MAIO DE 1937 E O GOBERNO DE NEGRÍNFracasos militares da República Enfrentamento entre o POUM (Partido Obreiro de Unificación Marxista) Eliminación dos partidos dos anarquistas Goberno de Negrín Os Trece Puntos de Negrín Influencia comunista18. 7.2. A ZONA SUBLEBADA : UNHA DITADURA MILITARA XÉNESE DO ESTADO FRANQUISTA O primeiro órgano de poder foi a Xunta de Defensa , que nomeou a Francoxeneralísmo e xefe de goberno Unificación da falanxistas e tradicionalistas nun partido único (FET t de las JONS)

O primeiro goberno , o Goberno de Burgos Novo estado en contra da democracia , inspiración fascista , abediencia cega aocaudillo , desprezo do parlamentarismo , exaltación da violencia Estrutura ao redor do exército , que se erixíaen garantir os valores tradicionais ecatólicos de EspañaEspíritu de cruzada Reformas :- Reforma agraria - Abolición de lexislación laboral sociale os estatutos de autonomía - Prohibición de todos os partidos políticose os sindicatos , coa excepción de

Falange, e púxoselle fin ao Estado laico UNHA DEPRESIÓN SISTEMÁTICA Obxetivos:- Eliminación dos enimigos - Atemorización dos enimigos Enterramentos en fosas comúns 19. 8.1. O DESENVOLVEMENTO DO CONFLITOA Guerra Civil durou trinta e tres meses Exército mellor organizado e equipado , levou sempre a iniciativa Republicanos á defensiva

República , máis organizada , menos apoio exterior O AVANCE CARA MADRID Paso do estreito de Xibraltar Ocupación de Extremadura e Toledo O goberno da República , ante una taque inminente , abandonou Madrid e instalouse en Valencia Fracaso na Batalla de Madrid Batallas do Jarama e Guadalaxara Intento de entrar en Madrid BATALLA DO NORTEBombardeo de Guernika e toma de Bilbao e as zonas industriais mieneirasdo País Vasco Caída de Santander en agosto e a de Asturias dous meses despois Ofensivas en zonas do norte (Belchite, en Zaragoza, en Brunere e enMadrid) 20. A BATALLA DO EBRO Despois dunha ofensiva republicana coñecida como Batalla de Terurel Avanzaron sobre Argón e chegaron ao Mediterráneo pola zona de Castellón, co que Cataluña quedou illada do resto do territorio republicano Ofensiva republicana , Batalla do Ebro

Caísa de Cataluña A FIN DA GUERRA Consello Nacional de Defensa que intentou negociar sen éxito con Franco O 1 de abril rematouse de conquistar os territorios restantes 21. 8.2. CONSECUENCIAS DA GUERRA Perdas demográficas e económicas :- O número de mortos roldou os 550.000 - Suma do número de exiliados , 470.000 - Destrución dun elevado número de infraestruturas - A produción agraria e industrial descende notablemente Perda da democracia Ruptura da convivencia 22. 9.1. A CRISE DE RESTAURACIÓN EN GALICIA (1898-1931) Restauración , o caciquismo continuou a funcionar nameirande parte de Galicia Outras opcións políticas :- Republicanismo , só tivo epresentación nalgúnsconcelleiros do Concello da Coruña - Nacionalismo , fundou a Solidaridad Gellega en 1907 Agrarismo ; movemento social a favor de combios no réximeda propiedade das terrras

Lei de Redención de Foros de 1926 23. 9.2. A SEGUNDA REPÚBLICA E A GUERRA CIVIL ORGA (Organización Republicana Gallega Autónoma) Membro do goberno central , Casares Quiroga Galicia votou á Fronte Popular Creación do Partido Galeguista en 1931 Convocación do referendo sobre o Estatuto O pronunciamento militar en Galicia e a rexión quedou na zona nacional