Na procura da internacionalización da educación . . . . . .2

Entrevista Juanda a Borja e viceversa . . . . . . . . . . . . . . . . .6

A violencia de xénero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

Lugo e os seus patrimonios: O Camiño Primitivo . . . . . . .8

Lugo e os seus patrimonios: A Catedral . . . . . . . . . . . . . .11

Lugo e os seus patrimonios: A Muralla . . . . . . . . . . . . . .14

Entrevista Nerea Miguélez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

Entrevista Saúl Buján . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18

Maratón de coñecementos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21

Catro persoas maiores comparten experiencias da emigra-

ción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22

Miguel González triunfa en Budapest . . . . . . . . . . . . . . .23

Intercambio con Alemaña . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24

Ciclo superior de animación de actividades fisico deporti-

vas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28

A miña cadeira de rodas non pode ser máis relevante cá

miña capacidade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32

O femenino daquela e o intercambio con Francia hoxe .34

A lingua sabe a historia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36

Manuel María e Xose Fernández Núñez . . . . . . . . . . . . .40

Visita á casa museo de Manuel María . . . . . . . . . . . . . . .42

José James . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46

Olimpíada de xeoloxía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47

O día de Samain en 2º da ESO D . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48

O Profesor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50

Versa o poeta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51

Escolma de premios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51

Lugo e as súas historias (crucigrama) . . . . . . . . . . . . . . . .52

SumarioEfoi precisamente neste ano dedicado o noso benquerido Manuel María

un ano especial para Lugo. Nada máis e nada menos que estreaba douspatrimonios da humanidade máis.. e xa son tres!. Parabéns Lugo, enhoraboalucenses, podémonos sentir orgullosos da nosa cidade!. Tempus non quixodeixar pasar tan espectacular e excelente noticia e púxose man á obra. Osesforzados alumn@s de 2 da ESO D e 4 ESO A fixeron os monográficos dostres patrimonios: Muralla, Catedral e Camiño Primitivo.

E se Lugo está de festa e moi orgulloso, o noso instituto tamén, porque osnosos alumnos non paran de recibir premios e ocupar páxinas e páxinas dosxornais. Que se o premio extraordinario da ESO, que se prata no mundial deBudapest, que a bolsa para os EE.UU, o maratón de coñecementos, a olimpí-ada de xeoloxía, o premio de superación persoal..... Saúl, Miguel, Nerea,Borja, Juanda.... e todos os que participastes... parabéns, sentímonos moiorgullosos de vós e Tempus dedícavos un bo número de páxinas para inten-tar averiguar como o facedes e como vos sentides.

Tempus tampouco permanece alleo a crecente e xa totalmente palpableinternacionalización do noso centro. Ano tras ano e cada vez mais, profeso-res e alumnos participan en distintos programas europeos que sen dúbidaenriquecen tremendamente a toda a comunidade educativa. Deste xeito,Tempus tamén “vai de viaxe” plasmando as ilusións, os sonos, os aprendiza-xes, os lugares, os amores... alguén dixo algunha vez que unha viaxe nuncase olvida pero, por se se equivoca, en Tempus sempre atopará a foto.

E como non podía ser doutro xeito tamén dedicamos un espazo a ManuelMaría, á súa casa, a Penas de Rodas, e ó seu tío, si, o mesmo que construíua igrexa da Milagrosa, que por certo foi profesor neste instituto.

Non queremos esgotar estas liñas sen agradecer moi sinceramente aaxuda prestada por todas as persoas que colaboraron co EDLG, sincerante,moitísimas grazas... sabedes que sen vós non seriamos capaces de facelo.

O EDLG está formado por:

Coordinador:Javier Gómez Vila

Profesorado:Mar Neira González (Departamento de Economía)Ramón Cando Vázquez (Departamento de Filosofía)Yolanda Espiñeira Martínez (Departamento de Filosofía, Xefa de Estudos)Ana María López Cela (Departamento de Tecnoloxía, Secretaria)Carmela Mendo Rivero (Departamento de Educación Física. Ciclos Formativos)Francisco Javier Núñez Aguado (Departamento de Economía. Vicedirector)Jose Manuel Ortiz de Galisteo Pérez (Departamento de Educación Plástica)María Aurelia Vázquez Vázquez (Departamento de Relixión) Juan Carlos García Lorenzo (Departamento de Inglés)

Alumnado:Carlos Álvarez Nieto (2º D – ESO)Laura García Santiago (2º D – BAC)María Peinó Camba (2º D – BAC)Esther Testa Portomeñe (2º C – BAC)

Persoal non docente:María Victoria Ares AmilJesús López GandoyMaría Concepción Lozano CourtierJuan Ignacio García ReboloMaría Luisa Rodríguez Reija

Edita: IES OLLOS GRANDESDeseño e maquetación: Javier GómezDebuxo portada: Esther Testa 2º BAC CImprime: CartafolTirada: 225 exemplares

2

Intercambios lingüísticos

Así, cada ano, de forma ininterrumpida dende o 2001, alumnos de 1ºde bacharelato do noso centro participan nun intercambio co centroTibble Gymnasium de Täby de Suecia, por un período que, se ben hoxeen día está limitado a unha semana, no seu momento chegou a ser dunmes. O programa, que conta con financiamento da Unión Europea através do programa Erasmus+, conta tamén cun intercambio de longaduración, no que durante dous meses, os alumnos participantes inté-granse plenamente no día a día da vida en Suecia, acudindo a clase reg-ularmente e vivindo con familias suecas. Compre destacar que o IESOllos Grandes foi pioneiro na implantación deste tipo de intercambiosno noso país, e leva participando nos mesmos de forma ininterrompidadende a súa creación no curso 2010-2011.

O intercambio con Francia, neste caso co Lycée Joseph Saverne deL’Isle Jourdan, conta tamén con moita tradición no noso centro.Inicialmente dirixido ao alumnado de 4º da ESO, en ocasións teñentamén participado no mesmo estudantes de 1º de bacharelato e, oca-sionalmente, de 2º. A dinámica é similar a do intercambio curto coTibble Gymnasium: períodos dunha semana en réxime de acollida enfamilias, o que supón un importante grao de integración coa cultura dopaís de acollida e un importante reforzo da aprendizaxe da lingua.

En Alemaña, Leipzig é a cidade á que se dirixen os nosos alumnos

Na procura da dimensión inter-nacional da educaciónFrancisco Núñez

Hai xa moito tempo que o IESNosa Señora dos Ollos

Grandes se vén caracterizando porunha especial inquedanza no que áformación en linguas estranxeiras serefire, que pode acreditarse non sópola variedade e número de depar-tamentos didácticos dedicados aisto (Inglés, Francés, Alemán,Portugués) se nón tamén polo can-tidade e frecuencia con que os inter-cambios con centros doutros paísesse veñen celebrando cada curso.

3

de 4º da ESO na súa viaxe de intercambio. A nosarelación co centro de acollida en Leipzig, o EvangelischesSchulzentrum, remóntase xa seis anos atrás, cando asprofesoras coordinadoras alemás decidiron achegarse aLugo para coñecer de primeira man a vila e o centro,quedando encantadas de ambas. Quizais tivera algo quever o feito de que esa primeira visita a Lugo coincidiracoas festas do San Froilán, ademais da calorosa acollidaque tiveron por parte da comunidade educativa.

O intercambio co Evangelisches Schulzentrum seguea mesma dinámica que os intercambios lingüísticos decurta duración con Suecia e Francia: visitas dunha sem-ana en réxime de acollida en familias con viaxes a desti-nos próximos para coñecer un pouco mais a cultura local.En todos os casos búscase a reciprocidade, é dicir, que osque na viaxe de ida actúan como anfitrións e invitadosintercambien papeis na viaxe de volta. Destacar quedende hai dous anos a viaxe de ida a Leipzig vén sendoorganizada de forma conxunta co IES Lucus Augusti quetamén conta cun intercambio en nesta vila.

Intercambios non lingüísticos

Neste esforzo por potenciar a aprendizaxe de linguasestranxeiras do que xa falamos mais arriba, o centroconta tamén, dende hai uns anos, con tres seccións bil-ingües: unha promovida dende o departamento deFilosofía e dúas dende o departamento de Economía.Para motivar ao alumnado participante nas mesmas estesdepartamentos tratan tamén de promover acordos inter-nacionais con centros doutros países. Este ano os alum-nos da sección bilingüe de Obradoiro de IniciativasEmprendedoras de 4º da ESO, están a participar nunproxecto financiado con fondos da Unión Europea nomarco do programa Erasmus+, no que traballan conalumnos de Alemaña, Bulgaria, Croacia, Francia eRomanía, tendo efectuado ata o momento dúas saídasdunha semana a Francia e Croacia.

Estes proxectos son un pouco diferentes dos chama-dos proxectos lingüísticos. Neste caso a adquisición decompetencias nunha lingua estranxeira e só o marco dereferencia para o desenvolvemento de traballos máis rela-cionados co currículo da materia obxecto de estudio,neste caso a economía. Así o tema central de traballo é omercado de traballo europeo e a identificación das com-petencias e destrezas necesarias para a súa incorporaciónao mesmo con éxito.

Se ben a duración das viaxes soen ser tamén dunhasemana, os alumnos non son acollidos en familias senónque conviven todos xuntos urante ese tempo nun alber-

4

becas de formación para profesorado, algo que o IES NosaSeñora dos Ollos Grandes leva facendo dende o inicio do pro-grama con notable éxito.

Co obxectivo de mellorar e actualizar o coñecemento de lin-guas estranxeiras, adquirir novas competencias profesionais ouperfeccionar as existentes, intercambiar experiencias educativase crear vínculos profesionais con colegas e centros de outrospaíses o noso centro ten recibido este ano axudas para douscursos de linguas en Dublín, (Irlanda); un curso de actual-ización lingüística en Hamburgo, (Alemaña). Un intercambiode experiencias educativas en Avezzano, (Italia); e un curso para

gue ou hostal. E combinan viaxes para coñecer a cultura localcon visitas de traballo a empresas, reunións con emprende-dores ou empresarios e exposicións e traballo en equipo sobredistintos aspectos do proxecto.

Formación de profesores no estranxeiro

Pero dende hai uns anos non só os alumnos viaxan; o novoformato do programa europeo para a Educación, Xuventude eo Deporte, Erasmus+, permite que o centro solicite tamén

5

o achegamento ao sistema educativo islandés enReiquiavik.

Tamén buscando mellorar a actualizaciónlingüística, pero esta vez por iniciativa propia,docentes do IES teñen participado este curso enestadías dun mes en Montreal, (Canada), e Lisboa,(Portugal), dentro do Programa Integral deAprendizaxe de Linguas Estranxeiras - PIALE - daXunta de Galicia. Trátase dun programa moi intere-sante no que se combina a inmersión do profesorparticipante na cultura e lingua do país de acollida aotempo que visita distintos centros educativos paraacadar un coñecemento mais profundo do seu sis-tema educativo e da súa forma de traballar.

Recepción de profesores estranxeiros

E, como non podía ser doutro modo, tamén seachegaron ao noso centro profesores estranxeirospara coñecer de primeira man a nosa lingua, a nosacultura, e sobre todo o noso sistema educativo e anosa forma de traballar. Ademais de docentesdoutros países europeos como Austria e Suecia, coninterese por coñecer a ensinanza das linguas no nosopaís e compartir con nos as súas experiencias, estecurso tivemos a oportunidade de contar ca visita decinco docentes de Çorum, Turquía, atraidos polasnosas seccións bilingües. O seu obxectivo era coñe-cer metodoloxía seguida no centro para ensinarsimultaneamente unha lingua estranxeira e unhamateria non lingüística e ao mesmo tempo achegarseá metodoloxía e dinámica da práctica educativa nonoso país.

Formación de profesores no centro

Pero non queda aí a cousa, co gallo de impulsaraínda mais este enfoque internacional da educación,constituíuse no centro un Seminario Permanentepara profesores coa mesma denominación quetomamos prestada para este artigo, “Na Procura daInternacionalización da Educación”. O obxectivo épotenciar e normalizar os intercambios con outroscentros estranxeiros establecendo unhas pautas eprocedementos de traballo, unificar criterios e elab-orar material que despois poida ser utilizado nos dis-tintos proxectos, facilitando deste xeito a organi-zación e xestión de todos eles.

Por azares do destino, a volta das vacacións de

Semana Santa coincidiu no centro, por unhas horas ou, nalgúnscasos, días, a meirande parte destes intercambios de alumnos eprofesores: Alemaña, Francia, Suecia e Turquía. Foron uns díasmoi atarefados, con moito movemento, entradas e saídas no cen-tro, viaxes, benvidas, despedidas, moitos cambios na nosa rutina,sorpresas ... Foi sen dúbida unha experiencia interesante da que seaprendeu moito e cuxos beneficios esperamos repercutan naorganización futura deste tipo de actuacións.

Agradecementos

E xa para terminar unhas verbas de agradecemento non sópara os profesores coordinadores destes intercambios, que fan unimportante traballo, en moitos casos pouco visible, senón taménpara os alumnos e familias que tan xenerosamente participan nosmesmos, acollendo nas súas casas e colaborando doutros xeitos.Agradecementos tamén para o resto do profesorado que, sen par-ticipar directamente, sofren estoicamente as incomodidades xen-eradas no día a día do seu traballo; e, en definitiva, para toda acomunidade educativa do IES Nosa Señora dos Ollos Grandessen cuxa desinteresada colaboración toda esta actividade non sepodería levar a cabo.

6

ENTREVISTA DE BORJA PARA JUANDA.

BORJA: Recentemente gañaches o Premio á SuperaciónPersoal. Sénteste recompensado co galardón?JUANDA: Só en parte. O mellor sería que eu non tiveseque ser compensado.B: Nalgún momento durante a cerimonia sentiches vergo-ña ou, mesmo cando cando saíches no telexornal?J: Vergoña non. Tiven medo pola imaxe que se ía transmi-tir, non sempre me sinto identificado co que os demais

pensan de min.B: Logo, pódesme dicir que sentimentostiveches neses momento nos que eras ocentro de atención?J: Orgullo, porque me pareceu unhaforma de recoñecer o meu traballo, e ale-gría porque recibín moitísimas mensaxesde felicitación. Non me imaxinaba quetanta xente me fora manifestar o seuapoio.B: Que palabras usarías para definir anosa amizade?J: Honesta, especial. Moi enriquecedora.B:Entre todos os momentos máis gra-ciosos, cal elixirías para o recordo?J: As clases de Lengua con quen tisabes...Sempre me río cando as recordo!

ENTREVISTA DE JUANDA PARABORJA

JUANDA: Ti tamén gañaches un pre-mio, sentíaste con posibilidades de gaña-lo?BORJA: Certamente gañei un segundopremio sobre xeoloxía. A dicir verdade, axeoloxía non é a materia que máis meapasiona e non contaba con gañar nadanesa competición, pero, aínda así, queroagradecerche a ti e a todos aqueles quedepositaron e seguen depositando tantaconfianza en min. Ese apoio incondicio-nal sempre se agradece.J: Eu a simple vista non parezo un rapazcoma os outros. Por que decidichesfacerte amigo meu?B: Pois éche unha boa pregunta... Amellor resposta é que nin decidín nindeixei de decidir. Xa sabes... son cousas

que aparecen sen que requiran unha planificación previa.J: Nalgunha situación pasouchese pola cabeza rompela?B: Xamais! Nin a mera pregunta. Que sentido tería per-der un bo amigo?J: Cres que a nosa amizade seguirá manténdose no futu-ro?B: Hoxe en día dispoñemos de suficiente tecnoloxíacomo para manternos en contacto aínda que son sepa-ren moitos kilómetros, polo que teño as miñas razónspara pensar que seguirá. Maloserá, ou?

Entre

vistas

7

A VIOLENCIA DE XÉNERO

Aldara Hermida Silva1º ESO AIES Sanxillao

Neste mundo, desgraciadamente,vivimos cun problema que

afecta a máis de 32.000 mulleres domundo ao ano, a violencia de xénero.Consiste en causar danos ás mullerespor parte das súas parellas tanto físicacomo psicoloxicamente tan só polo seusexo. Estas agresións impactan negati-vamente na súa identidade e no seubenestar social, físico ou psicolóxico.Unha cousa que pode resultar tristeante este tema é que a violencia dexénero é algo que se comete conscien-temente a maior parte das veces.

En España en 2016 xa foron asasina-das once mulleres do que levamos deano (estamos no mes de marzo). E enGalicia a primeira vítima produciuse odía 11 de febreiro. En 2015, en Españamorreron cincuenta e sete mulleresvítimas da violencia de xénero e en2014 cincuenta e catro. Este problematamén afecta aos nenos e ás nenas detodo o mundo, tanto porque lles fandano como porque as agredidas son assúas nais.

Na miña opinión, a violencia dexénero non debería de existir, e menosno século XXI , 2016 e isto segue pre-sente nas nosas vidas, e na de moitasmulleres que sofren. Paréceme ata ver-gonzoso que este tema siga presentementres que outros moitos non tangraves se solucionaron totalmente. Eucreo que estes homes teñen que termoita maldade para facer algo así. E averdade é que non gañan nada facendotodo o que lles fan a esas mulleres que

na maior parte dos casos non teñen a mínima culpa. Que poderiamos facer para que a violencia de xénero desapareza das nosas

vidas e da de todas esas mulleres?-Nas casas os pais e as nais poderían tratar igual aos fillos e fillas.-No colexio, plasmar que todos somos iguais e que temos os mesmos debe-

res e dereitos.-Tamén na casa, o pai e a nai facer tarefas os dous por igual para facer ver

aos nenos a repartición.E moitas cousas máis, porque… que sentido ten facernos dano se elixes en

paz e tranquilidade?

Colaboración

IES SANXILLAO

LUGO e os seus patrimonio O Camiño Primitivo. Patrimo

Texto: Fotografías:Gundar da Pena Miguel BourioRubén Lombao Daniel AriasJesus Castro David BourioBruno Fernández Ivan Gómez

Adrián Álvarez2º ESO D 4º ESO A

A orixe

OCamiño Primitivo, tamén denominado Camiño d´Ovedo, vai dende Oviedo a Santiago de Compostelauníndose en Melide ao Camiño Francés. Como case todos os camiños que van a Santiago xurdiu polo des-

cubrimento da tumba do Apóstolo. Un achazo crucial para o desenvolvemento de Galicia tanto a nivel culturalcomo económico.

Este camiño ten unha particulari-dade: foi a primeira ruta de peregri-nación Xacobea. De feito, foi reco-rrida polo rei “Afonso II el Casto “,que foi o primeiro peregrino coñe-cido. Este rei católico, ao coñecer odescubrimento da tumba doApóstolo, non tivo demora encamiñar dende a corte ovetense ataSantiago para venerala e de pasoconstruír a primeira igrexa paraalbergala. O curioso deste primeiropercorrido é que foi integramenterealizado a través de calzadas roma-nas que aínda perduraban no sécu-lo IX e que retazos delas aínda sonvisibles hoxe en día nalgúns dosseus tramos.

Po iso é denominado Camiñoprimitivo, por ser o primeiro cami-

s da humanidade onio da Humanidade

ño coñecido. Foi o máis importante nos primeirosanos do culto xacobeo, perdeu o súa privanza porrazóns políticas ligadas á Reconquista. No século X opoder da monarquía galaico-asturiano desprazouse aosur, a León. Isto orixinou que se fosen a maioría dosperegrinos.

Este antigo Camiño foi recuperado definitiva-mente co Xacobeo 93 onde se levaron a cabo impor-tantes actuacións arqueolóxicas dirixidas a delimitar oseu trazado, reparar as súas estruturas e analizar a súa

antigüidade, recibindo o espaldarazo definitivo en xullode 2015 ao ser declarado Patrimonio da Humanidadepola Unesco.

Trazado urbano en Lugo

É o unico Camiño de peregrinación que atravesa acidade de Lugo. Despois de salvar o río Rato pola ponteda Chanca e deixar á súa dereita a antiga fábrica de cur-

10

tidos, entra na cidade pola Porta de S. Pedro. Un pouco mais adiante sitúase o seu albergue, na rúa Nóreas, desde ocal sigue cara á Praza Maior e catedral. De aí temos dúas posibles saídas cara a Santiago. A mais antiga pola romanaPorta Miñá que contaba con fonte, hospital de peregrinos e a capela da Virxe do Camiño para encomendarse a elano último tramo. A outra saída, mais moderna, é pola chamada Porta de Santiago. Esta estivo pechada durante todaa Idade Media xa que estaba reservada para uso exclusivo dos clérigos e non sería ata 1759 cando se abriu aos pere-

grinos xa que o bispo Izquierdo considerou acertada-mente que sería a mellor ruta a seguir.

Etapas

O camiño comeza enAsturias, en concreto nacapital Oviedo. Continúapolos concellos de AsRegueras, Grado, Salas,Tineo, Allande e Grandasde Salime. Entra en Galiciapola provincia de Lugo,(en concreto) polo conce-llo de A Fonsagrada, econtinúa por Baleira,Castroverde, Lugo, Guntíne Palas de Rei. Entra naprovincia de A Coruñapola Serra do Careón e chega a Melide desde ondecomparte trazado co Camiño Francés ata Santiago deCompostela.

Igrexa de Soutomerille

A Coruña

A Catedral de LugoPatrimonio da Humanidade

ACatedral de Santa María é Patrimonio daHumanidade dende xullo do 2015.

A Catedral non comezou sendo tal, senón que erauna igrexa, que foi mandada construír polo bispoOdoario en 755. Máis tarde debido ás deficiencias naconstrución e as guerras que se sucederon nesa época,a Igrexa quedou nunhas condicións pésimas; polo queo bispo desa etapa, Pedro III, viuse obrigado a cons-truír un novo templo.

Este foi comezado polo mestre Raimundo no 1129e continuaría ata o 1273. Unha cousa curiosa da

Catedral de Lugo é que posúe case todos os estilosartísticos coñecidos: románico, barroco, neoclásico,gótico, renacentista debido ás reformas que se fixe-ron nela e aos danos causados polo terremoto deLisboa no 1755 que obrigou a reedificar toda a zonada fachada a finais do século XVIII por SánchezBort.

Posúe unha planta de cruz latina con 3tres naves,cruceiro e deambulatorio con cinco capelas. A navemaior está cuberta cunha bóveda de canon de esti-lo Románico.

Iker GarciaRamón Fernandez

Sabela SantisoSonia RábadeCarla Carreira

4º ESO A

12

Cabe destacar a portada do cruceironorte onde se atopa un tímpano cuncristo xuíz e, xusto debaixo, un capitelinvertido ou “pinxante” ca representa-ción da última cea. As portas son orixi-nais do século XII o que é sumamenteraro.

No interior destacan as pinturasobras de Xosé de Terán que represen-tan á igrexa triunfante e a militante,onde se pode ver un retrato do rei daépoca Carlos III.

Un dos lugares mais destacados destacatedral é a Capela da Virxe dos OllosGrandes, de estilo barroco obra deFernando de Casas Novoa a mediadosdo XVIII, que despois marcharía paraSantiago onde construiría a fachada daCatedral desa cidade. Esta capela gardaa imaxe da patroa de Lugo de autor des-coñecido e que se atopa en actitude dedar o peito ao seu fillo.

No interior podemos encontrartamén o Tesouro do que quedan pou-cos restos xa que sufriu o saqueo napo-leónico en 1809.

Outra xoia é coro, feito en madeirade nogueira por Francisco de Moure enestilo barroco no 1624. Nel sentábanseo bispo mais os cóengos. Nos respaldoshai esculpidos santos, como o patrón deLugo San Froilán, apóstolos comoSantiago e mesmo pecadores como

13

María Magdalena.A catedral posúe o privilexio papal case único no

mundo que é a exposición permanente do SantísimoSacramento. Por este feito no escudo da cidade apa-recen o cáliz e a hostia coa lenda "Hic hoc misterivm

fidei firmiter profitemvr", en referencia ao misterio daconsagración do corpo de Cristo (tamén se trasla-dou ao propio escudo de Galicia) . Este feito é o quefai que Lugo se denomine a cidade do Sacramento.

A MURALLAROMANA

Fotografía: Manuel Aira

Marina AtanesNerea Miguélez

Nicolás GonzálezRaquel LeirasSusana Mayor

4º ESO A

15

Oprimeiro que destaca dela é o feito de ser aúnica muralla romana do mundo da que se

conserva todo o seu perímetro e que se pode perco-rrer.

Comezou a súa construción moito despois ca cida-de, probablemente contra o ano 260, ao medrar aimportancia de Lucus Augusti como centro de comu-nicacións e comercial do norte peninsular. A devandi-ta construción prolongouse ata a época deConstantino, rematando sobre o ano 325. Moitos sécu-los máis tarde, xa no século XX, concretamente en1921, quedou catalogada como Monumento Nacional,e case oitenta anos máis tarde, o 30 de novembro de2000, a UNESCO declarouna Patrimonio daHumanidade.

O perímetro da muralla, que forma unha elipseimperfecta, é de 2.266 ou de 2137 metros, dependendopor onde se mida, e a súa altura varía entre os 8 e os 12metros,] sendo unha das fortificacións máis grandes doseu tempo. Sobre a muralla o camiño de ronda varíaentre os 4, 5 e os 7 metros de ancho. Na parte exteriorda muralla un foxo con forma de V podía encherse deauga en caso de perigo. En orixe tiña 85 torres, das que

se conservan 72 (11 de planta rectangular) e a súa fun-ción era defensiva. O paso do tempo fixo desaparecera metade superior de todos estes cubos agás o que seatopa na zona da Mosquera no que se percibe duasventanas. Isto nos pode dar idea de como serían enorixe, con dous ou tres pisos cn ventanas e tellado.

E curioso tamén facer constar que as escaleiras inte-riores orixinais non son as que se ven agora. Cada cubotiña as súas pero non chegaban ao chan senón que secortaban a media altura. Desde aqui poñíanse outrasescaleiras de madeira con rodas, unha forma moi efec-tiva de aumentar o sistema de defensa xa que en casode que os inimigos lograsen chegar ao paseo de roldaestas retirábanse e asi no se podía baixar dun xeitododado.

As portas da muralla.Inicialmente a muralla romana tiña cinco portas

mais posteriormente abríronse outras cinco.

1. Porta de Santiago. Tamén chamada do Postigo.Era de uso exclusivo para os eclesiásticos que a manti-ñan pechada. Na época do Bispo Izquierdo abriuse eremodelouse para dar saída aos peregrinos e decorou-

16

se cun escudo do bispo e un SantiagoMatamoros.

2. Porta do Bispo Aguirre: foi construida afinais do século XIX. No seu interior hai unhabitáculo a cada lado, chamado fielato, que seempregaba para o cobro de impostos aoscomerciantes que entraban na ciudade.

3. Porta do Cárcere ou do Castelo: constru-íuse en 1888 para dar servizo á nova cárcereconstruída no exterior e que sustituia ao caste-lo que habia no interior da muralla e que tiña afunción de ser o cárcere do bispo.

4. Porta de San Pedro: era a entrada princi-pal da cidade. Nela hai a coroa do rei CarlosIV. Unha lenda di que se pides un desexo, tirasunha moeda cara á coroa e métela dentro, oteu desexo cumprirase.

5.Porta da estación: posibilitou unha mellorcomunicación coa estación do ferrocarril e apotenciación comercial da praza de SantoDomingo.

6. Porta falsa: o seu uso era exclusivamentemilitar. Ao parecer estivo pechada na IdadeMedia.

7. Porta de San Fernando: foi a primeira dasmodernas, máis tarde foi ampliada.

8. Porta Nova: a antiga foi derrubada no1899.

9. Porta do bispo Odoario: foi a últimaporta aberta en 1921 para dar uso ao hospitalde Santa María construído no exterior.

10. Porta Miñá: é a máis antiga. Conservaunha habitación destinada ao crpo de garda eoutra á maquinaria que movería a verxa metá-lica ca que se pecharía.

- Como te informaches do acceso á bolsa deAmancio Ortega?Pois unha compañeira que tamén estaba interesadainformoume e decidimos pedila.

- En que consiste a bolsa?Esta bolsa dá a posibilidade de estudar un ano enEE.UU. ou Canadá, cubrindo todos os gastos e asig-nándoche unha cidade cunha familia.

- Como se consegue?Primeiro hai que inscribirse e cubrir moitos papeiscon preguntas persoais. Despois danche unha data etes que ir facer un exame a Santiago de Compostela;este exame pásano a metade dos inscritos. Se pasaso exame fanche unha entrevista por Skype para deci-dir quen vai. En Galicia van 40 a EE.UU e outros40 a Canadá.

- Como foi a experiencia?Desde o principio tiña asumido que non ma ían dar,pero presenteime ao exame para non arrepentirmenin quedarme coa dúbida de “Que pasaría se… ?“Sorprendeume a facilidade do primeiro exame, doque non saín moi contenta porque cometín moitos

Entrevi

stas

1º de Bac

fallos bobos, a diferenza dos meus amigos aos que atodos lle saíu moi ben. Ao pasar o exame púxenme moicontenta. Estaba en clase cando o souben. Malia todo,aínda tiña que facer a entrevista por Skype e seguía vendomoi difícil conseguir a bolsa.

- Como foi a entrevista?Antes de empezar estaba moi nerviosa, pero despoistranquiliceime: o texto que tiña preparado saíume moiben e as entrevistadoras inspiráronme moita confianza.No momento no que me deron a bolsa púxenme moicontenta, pero seguía sen crelo.

- Como ves o teu próximo ano en EE.UU? Sabes algo dafamilia ou da cidade?Vou ir a Missouri e estou moi contenta, porque me tocouunha familia que penso que é moi boa, pero teño medode ir ao instituto e ter que estudar en inglés e comunicar-me todo o tempo en inglés. O ano que vén véxoo comounha gran experiencia, síntome moi afortunada porque éalgo que moita xente solicita e tocoume a min. Sei quevou botar de menos á miña familia e aos meus amigos,pero alí vouno pasar xenial e vou facer moitos amigos.

Raquel Leiras4º ESO A

Premiada cunha beca AmancioOrtega

Nerea Miguélez

SAÚL BUJÁNPremio extraordinario da ESO

Alex Trashorras

Entrevi

stas

Alex Trashorras: Vén recentemente de gañaro Premio Extraordinario da ESO, o único daprovincia de Lugo! Como se sente?Saúl Buján: Pois síntome moi orgulloso perotamén me sorprende, non sei noutros cen-tros, mais no noso había compañeiros quetamén son moi bos.

AT: Destacaría logo a competencia.Gustaríame coñecer como foi o exame e, porsuposto, como o abordou.S: O exame era bastante accesible, eramoito máis de razoar que de estudar, decoñecemento xeral de seis materias, aíndaque varias cousas creo que non as dera navida. Se son sincero, non o preparei moito,non sabía como estudar catro anos de claseen dous meses de verán así que, presentei-me sen grandes expectativas.

AT: Ás veces mellor razoar que tanto chaparnon? S: A min resúltame moito máis doado e con-

sidero máis útil aplicar coñecementos que acu-mulalos, pero o noso sistema educativo non opermite.

AT: Antes de cambiar de tema… o premio xaestará por Panamá ou non?S: Hahaha, a verdade é que de momento aforrei-no todo porque non tiven en que gastalo

AT: Hahaha na última entrevista que concedichesa un compañeiro atopábaste en Suecia! Es “rapazde mundo”?S: Tiven moita sorte de viaxar dous meses aSuecia, e recoméndoo. Gústame andar polomundo adiante pero… non hai nada como estarna casa!

AT: Tamén estivo en Alemaña e Italia non? E todonun ano!S: Non me podo queixar, supoño, é unha sorteque o instituto ofreza tantas oportunidades.

AT: Falemos do instituto. Leva cinco anos no IESOllos Grandes, é real a fama que posúe?

Hoxe na nosa sección de entrevistas falaremos cun talen-to dos estudos, o único rapaz lucense que gañou o PremioExtraordinario da ESO: Saúl Buján Souto que actualmentecursa 1ºBacharelato no IES Ollos Grandes. Falaremos doseu recoñecemento, dos seus pensamentos e como non,da súa faceta de viaxeiro. Atópome con el nunha céntricacafetería de Lugo onde decidimos quedar porque é o seulugar favorito para quedar a tomar algo cos amigos.

S: Creo que isto é mellor respondelo candoremate segundo , pero si é certo que en xeralhai alumnos moi bos e profesores implicados.

AT: Non me importaría facerlle outra entrevis-ta o ano vindeiro hahaha. Resaltaría logo o boambiente no centro.S: Si, si, destes cinco anos non hai queixa.

AT: Seguro que primeiro de Bacharelato requi-re dun esforzo maior que os dos anos anterio-res. E encima se nos pasamos de letras a cien-cias...S: E se marchas dous meses nin che conto! ,é unha experiencia e require algo máis deesforzo, pero de todo se aprende.

AT: Como lle deu por cambiar de itinerario?S: Simplemente creo que cambiei de gusto, asletras non me desagradan de todo, pero demomento creo que fixen o máis axeitado,aínda que entendo que sexa un pouco raro, defeito meus pais, amigos e profesores non ocrían ao principio.

AT: Tamén decidiu xunto con algún amigo dei-xar a un lado o inglés e mellorar no alemán.Fálolle da súa escolla de primeira lingua ale-mán. Arrepíntese? Recoméndao?S: Ao contrario, cada día estou máis convenci-do de que fixemos o correcto. Recoméndoosempre e cando se teña certo nivel en inglés,do contrario pode ser bastante complicado,pero creo que ata BAC é mellor ter inglés deprimeira lingua.

AT: Como sabe, estamos nun momentopor así dicir… crítico no tocante á políticaespañola. Apolítico? Moita xente á súaidade prefire non falar do tema.S: A verdade é que non considero queningún dos catro grandes partidos nin doresto en xeral represente os meus ideais,considérome algo máis de esquerdas quede dereitas pero se agora mesmo tiveradereito a voto teño claro que o faría nulo.

AT: Gústalle o fútbol? Deporte estrela nonoso país por antonomasia!S: Nin practicalo nin moito menos velo, émáis, creo que non vexo a televisión agásque algún informativo ao xantar!

AT: Con que compaxina os estudos?Séntese realmente con estrés ou certa-mente vive "tranquilo"?

20

S: Pois non fago actividades extraescolaresestritamente falando, pero claro que teño asmiñas afeccións e gustos como calquera per-soa da miña idade. O estudo en si non é tanpreocupante, pero ao xuntalo con traballos,deberes e as horas de descanso que cada unprecisa si ocasiona estrés por momentos.

AT: Polo que vexo gústalle o café, este estáben bo por certo hahaha.S: Boísimo hahaha.

AT: Defíname nunha palabra o devir da súaxeración.S: IncertezaAT: Incerteza, palabra complexa, futurocomplexo.

AT: Finalmente, gustaríame saber o que tenpensado facer, ou tamén posúe certa incerte-za?S: A verdade non o teño claro ao 100%,mais posiblemente algo relacionado con físi-ca ou matemáticas.

AT: Cambiaría algo en Lugo ou está feito aoseu xeito?S: Tras ter viaxado bastante este último ano,non podería estar máis contento con Lugo,non sei se nun futuro para traballar, pero parapasar os primeiros anos da vida está moi ben.

AT: Ben Saúl, un pracer tomar este café convostede e un pracer coñecer algo mellor a súavida, a do único gañador do premio extraor-dinario da ESO en Lugo. A ver se para o anoque vén...S: Oxalá!

21

Maratón de coñece-mentos O equipo do IES Nosa Señora dúas Ollos

Grandes resultou vencedor, tras desem-patar co Xoán Montes, do V ConcursoLucus Intercentros, unha competiciónorganizada por profesores e alumnos doMuralla RomanaUnha pregunta sobre o

Museo Interactivo dáHistoria de Lugo (Mihl) deu avitoria ao equipo do IES NosaSeñora dúas Ollos Grandes no VConcurso Lucus Intercentros quetivo lugar no IES MurallaRomana. Os gañadores medíron-se na gran final cos alumnos doIES Xoán Montes, con quen dis-putou unha batalla moi axustada,na que os dous equipos alterná-ronse levando a dianteira eseguíronse moi de preto no mar-cador. Finalmente, foi o equipoformado por María FernándezVila, David Parrado Espiña eCarlos Rodríguez Ascariz o querecolleu o primeiro premio.Quedaron subcampións Manuel

García Carreira, Dánel Negro Rilo e Adrián do RíoMontero.

O concurso estruturouse en tres cuartos de final,dúas semifinais e unha gran final. Cada unha delassupón dez preguntas de temática diversa, ás quecorresponden tres posibles respostas e unha únicacorrecta.

O terceiro posto correspondeu ao IES LucusAugusti, que entrou directamente na semifinal por sero gañador do ano pasado, un privilexio que na edicióndo ano próximo corresponderalle gozar ao equiporepresentante de Nosa Señora dúas Ollos Grandes. Ocuarto lugar correspondeu ao Leiras Pulpeiro, quetamén tivo que recorrer ao desempate na segundasemifinal co Xoán Montes.

22

Catro persoas maiorescomparten experiencias daemigración

Asunción Dacal Vila, Jesús SalgadoCarballal, José Luis Mundiña Pozas eRaquel Branco Fernández compartironexperiencias da emigración con alumnosde segundo da ESO. Todos eles participa-ron no programa interxeracional: “Fálamedá emigración”, de Afundación.

Catro voluntarios do centro demaiores de Afundación comparti-

ron os seus relatos de vida na emigra-ción con máis dunha vintena de alum-nos de segundo curso da ESO, quen, ásúa vez, devolvéronlles aos maiores assúas respectivas historias familiaresmigratorias, moi similares, nalgúnscasos, a pesar dos anos transcorridos.

Esta actividade forma parte do pro-grama interxeracional 'Fálame dá emi-gración', posto en marcha porAfundación e que se complementa coaexposición itinerante ?Nós tamén fomosemigrantes?, con imaxes de axénciaaEfe. O encontro foi xa o segundo quemantiveron maiores e novos. Nestecaso, os rapaces contaban a estes avós

outras historias similares, aínda que máis próximasno tempo, que viviron eles e as súas familias.

No primeiro encontro, Asunción Dacal Vila, JesúsSalgado Carballal, José Luis Mundiña Pozas eRaquel Branco Fernández ?os voluntarios do centrode maiores de Afundación? relataron aos rapaces assúas historias de emigración a Canadá, Bilbao,Cuba, Estados Unidos e Venezuela.

23

Miguel Gonzáleztriunfa en BudapestMiguel González Carballada de 2 BAC Bconquista a medalla de prata no Mundialde cros escolar na capital húngara, ondeAdrián Ben acabou sétimo. España faiseco subcampeonato por equipos.

Día inesquecible en Budapest. O atleta lucense MiguelGonzález Carballada alcanzou o subcampeonato no

Mundial de cros escolar, nunha proba na que foi un dosgrandes protagonistas durante todo o percorrido e atopou opremio do segundo posto tras un gran esforzo ao longo docase cinco quilómetros de que constou a competición.

Ademais dese segundo posto para Miguel González, asboas noticias para a representación lucense non pararon aí,xa que o mariñán Adrián Ben fíxose coa sétima posición. Obo traballo de ambos, xunto ao do resto de compoñentes daselección nacional, permitiu a España subirse tamén aopodio co segundo posto por equipos, tras Marrocos.

Unha carreira en constante explosión e cinco meses deilusión. Miguel González, sempre baixo a referencia e asupervisión de Mariano Castiñeira e do seu pai, o granPerico Margaride, completou onte en Budapest un broche aunha tempada na que o podio se ha convertido no seu hábi-tat.

Despois daquel decimotercer posto que conseguiu enagosto de 2015 na proba dos 3.000 metros do campionatodo mundo júnior en Cali (Colombia), González vive un fre-nesí de éxitos acelerado a partir do mes de novembro pasa-do. Todo empezou cunha cuarta posición na súa categoríano cros internacional de Soria e, antes de pechar o ano, cuntriunfo na San Silvestre de Lugo.

O día 16 de xaneiro, Miguel González impúxose nun crosinternacional celebrado na cidade alxerina de Fregha e,apenas quince días despois, todos os lucenses puideronseguir as súas evolucións na Lugo Monumental, na quelogrou unha contundente vitoria. Poucos días despois che-gou a súa vitoria no campionato galego de cros enRibadavia (Ourense) e un control de pista a finais do mesde febreiro no que cegou cunha marca de 3.51 minutos nos1.500 metros. O día 28 de febreiro, Miguel González acudiu

ao campionato de España de cros por clubs eaí logrou o segundo posto en individual etamén por equipos.

O día 13 de marzo chegou a súa participa-ción no campionato de España de cros porautonomías, unha cita na que alcanzou a ter-ceira posición e o 19 de marzo foi capaz deconseguir a medalla de prata na proba dos3.000 metros dentro do campionato deEspaña de pista cuberta en Sabadell. Antes dechegar a Budapest, o seu último logro fora otriunfo no campionato ibérico de gran fondode 10.000 metros en Maia (Portugal). Alíimpúxose cunha marca de 30.28 minutos.

24

INTERCAMBIOCON ALEMAÑA

SONIA RÁBADE ALVARIÑO 4ºESO A

25

Poucas liñas para falar dunha viaxe tan cheade experiencias coma esta. O intercambio

con Alemaña foi unha moi boa forma para abrir-me ao mundo e coñecer unha cultura diferente ánosa. Desta viaxe lévome tamén a experiencia decoñecer rapaces alemáns e a amizade que creeicon moitos deles.

As vivencias en Alemaña foron moi abundan-tes que comezaron pola miña primeira vez quemontaba nun avión. O intre previo á chegada aopunto de encontro coas nosas familias, na esta-ción de tren, foi un dos momentos de máis axi-tación de toda a viaxe, xa que por unha bandaestaba desexando coñecer á miña familia e aomesmo tempo volver á miña casa onde todo xaera coñecido para min. Pero alí estaba, lendo omeu nome naquela pancarta de benvida quesuxeitaba aquela rapaza que sería a miña guía ecompañeira durante a miña estancia en Alemaña.

Unha das cousas que máis me impresionaron

foi o uso tan frecuente que a xente fai dotransporte público, en concreto do tranvía.Para ir ao colexio ía en tren, algo que me sor-prendeu moitísimo xa que en Lugo non usa-mos o tren en distancias curtas, en cambio enAlemaña é algo tan normal como en Lugo iren coche. Tamén me sorprendeu o número debicicletas que había pola rúa e a cantidade decarrís-bici dos que dispoñían.

En canto á forma de vida, era difícil afacer-se ao horario nos primeiros días, aquilo delevantarse ás seis da mañá non era tarefadoada para ninguén. O mellor de espertar tancedo era que faciamos moitas cousas polamañá ata a hora de xantar, sobre a una domediodía, e despois tiñamos toda a tarde ataás seis, cando xa comezaba ser de noite. Aíndatendo tempo libre pola tarde para estar cosamigos e os compañeiros alemáns para facer oque nos apetecese, nunca era dabondo.

26

Os días a Dresde e Berlín foron dous dos meus díasfavoritos a pesar do frío que ía en Dresde que, sen dúbi-da foi o día máis frío de toda a semana.

O día en familia foi outro dos meus mellores días.Unha das cousas que cambiaría do intercambio seríaque poría un día máis en familia, pois fíxoseme dema-siado curto e realmente era o único día para coñecer deverdade a miña familia e pasar o día con el.

En canto á miña familia, non teño queixa ningunha,senón todo o contrario. Tratáronme xenial e nunca pen-sei que podería adaptarme tan ben nunha familia en tanpouco tempo. A verdade é que a familia non era unpunto do intercambio que me aterrorizase, pois nonpodemos ir a un intercambio pensando que nos podetocar unha “mala familia”. Temos que ir coa idea de quea forma de vivir da familia pode ser completamentediferente á nosa e temos que adaptarnos a eles, sen pen-sar que son raros por ter una estilo de vida distinto aonoso. Nun caso extremo, os profesores axudarannos earranxarán os problemas que teñamos, e senón é eficaz,cámbiannos de familia.

Cando a miña compañeira veu a Lugo, todo foi com-

pletamente diferente, xa era eu a que tiña que poñero meu gran de area para que se sentise coma na súacasa. A verdade é que foi moi doado, pasámoloxenial xuntas e cada día que pasaba coñeciamos máiscousas unha da outra.

O que máis me impresionou dela foi a rapidez coaque colleu confianza na nosa casa e o cooperadoraque era á hora de axudarme coas tarefas da casa oumesmo coas do instituto. Tamén me sorprendeu quena miña casa era moito máis cariñosa comigo e,incluso cos meus pais, aos que lles colleu verdadeira-mente moito afecto.

En canto aos emparellamentos, foi incrible o benque os fixeron. A miña compañeira mais eu pareciá-monos moito na personalidade e tiñamos moitascousas en común. Noutras eramos completamentepolos opostos polo que tiñamos que ser solidariasunha ca outra: uns días tocaba ver películas de fanta-sía porque eran as que a ela lle gustaban e outros díasrománticas porque son as miñas favoritas. Estas dife-renzas levámolas moi ben de feito, fixemos cousasque nunca fariamos e sempre nos riamos do diferen-

27

tes que eramos nalgunhas cousas.As miñas amigas estaban nas casas das amigas da

miña alemá polo que estabamos continuamentexuntas as súas amigas e as miñas. Todas conxenia-mos moi ben e era xenial que nos levásemos tan ben

todas.Grazas a isto, puiden aproveitar ao máximo o intercam-

bio e aprender moito sobre unha nova cultura e, sobretodo, perfeccionar o alemán.

28

CICLO SUPERIOR DEANIMACIÓN DE ACTIVI-DADES FISICO DEPORTI-VAS

Elena Garcia Iglesias2º Tsafd

29

Hoxe en día a posibilidade de acceder a una educa-ción publica gratuíta de calidade segue ó noso

alcance a través dos ciclos formativos. No IES Nosa

Señora dos OllosGrandes temos unaalternativa de formaciónno ámbito deportivo através deste ciclo, quedará como fin último ósseus estudantes o títulode Tsafd.

30

QUEN PODE ESTUDAR O CICLO?

Trátase dun ciclo superior, con o cal calqueraalumno que desexe acceder deberá ter cursa-do Bacharelato ou ben realizado a proba deacceso correspondente. É importante saberque pese a que se trata dun título con amplocontido deportivo, e actividade física comoprincipal protagonista, os alumnos que queiranmatricularse non teñen que realizar ningunhaproba física ou test de acceso. Só se necesitangañas e actitude positiva, xa que calquera per-soa pode ser capaz de realizar todas as activi-dades nel integradas, sexa cal sexa a súa con-dición física e capacidades iniciais.

PARA QUE SERVE O CICLO?

Por unha parte, unha vez rematado, o alum-no será Técnico Superior en Animación deActividades Físicas e Deportivas, isto queredicir que poderá desempeñar funcións demonitor de actividades físico- deportivas erecreativas, ou ben, coordinar e animar acti-vidades físico- deportivas. É dicir, as opciónsque se abren no mercado laboral van dende otraballo en empresas privadas dedicadas adiversas actividades (turismo, ocio, servizosdeportivos, balnearios, ximnasios…) ata orga-nismos públicos como as deputacións ou osconcellos.

Por outra parte, é unha boa porta de accesopara estudos superiores, todos aqueles estu-dantes que unha vez superado Bacharelato eSelectividade teñan as dúbidas frecuentessobre que carreira elixir, ou que a nota obtidanon sexa a suficiente para acceder a esacarreira que desexan, coa realización do cicloterán dous anos para decidir sobre o seu futu-ro, e ademais, contar cunha nova vía de acce-so á universidade a través da nota do ciclo. Éimportante saber que durante os dous cursos

31

os estudantes teñen a posibilidade de gozardunha bolsa de estudos, e que poderán seguirmantendo a mesma nos posteriores estudosuniversitarios.

As carreiras ás que da acceso directo o ciclosen necesidade de realizar as probas de selecti-vidade son: Fisioterapia, Maxisterio, EducaciónSocial, Traballo Social, INEF e Técnico enEmpresas e Actividades Turísticas.

En definitiva, ao longo das 2000 horas deduración do ciclo os alumnos realizarán diversasactividades a través dos diferentes módulos,algún deles de amplo contido práctico: deportesindividuais, colectivos, con implementos, xogos,salvamento acuático…; e outros con contido teó-rico: fundamentos biolóxicos, metodoloxía, xes-tión de empresa… a través de todo esto osalumnos recibirán a formación adecuada paradesempeñar as funcións propias do título.

32

A miña cadeira de rodas nonpode ser máis relevante cá miñacapacidade

Recentemente resultei premiado polo meu traballona ESO, ao igual que outros compañeiros do cen-

tro o foron, neste e en anos anteriores. Reproducindo aspalabras que me adicou o admirado Iago Santalla “hai todoun recoñecemento a quen loita asumindo e forzando oslímites para recoller o froito sagrado do traballo propio”.

Non me importa dicir que tiven medo moitas veces por-que o medo fainos humanos. Non foi nada fácil pero, porsorte, hai palabras que eu non entendo, como a de render-se.

Este premio é, por tanto, o resultado dun longuísimocamiño de traballo e ilusións, non só meu senón de moitas

persoas que loitaron por darme igualdade nas condicións desaída e nas oportunidades. E podo dicir que, lamentablemen-te, aínda hai moitísimas barreiras mentais por derrubar. Esas,e non as arquitectónicas, que se arranxan con cemento, son asque me preocupan.

Por iso, quero compartir este recoñecemento con todos osque contribuístes a que fose posible.

- Cos meus irmáns, por todo.- Cos meus primeiros amigos, cos que "escalei" a miña pri-

meira escola. Nunca souben diferenciar moi ben onde acaba-ban as leccións da clase e comezaban as do patio, onde mepoñiades sempre de porteiro.

- Con aquelas mestras valentes, que apostaron polas miñasposibilidades e me deron a man. Creron en min e deixáronmesen escusas.

- Cos novos profes do Instituto, que me recibiron conmedo ao principio, pero que tiveron a vontade de descubrir-

Juan David Serrano1º BAC

33

me, e seguiron apostando. A frustración invadiume ás vecespero afortunadamente atopamos o camiño e creo que che-gamos xuntos á meta. Sen esa confianza que me apoiou,non sería posible.

- Con eses compañeiros que non lle fixeron caso ás eti-quetas que me acompañaban, e que tiveron a valentía e alucidez de tratarme con normalidade.

- Coas miñas coidadoras (Ánxeles, a primeira, que se con-verteu nunha nai para min, Cruz e Mercedes, coa que man-teño xa unha relación sen fronteiras, tecida a forza de inti-midades, respecto, admiración e moita ilusión polo camiño).

- Con todo ese persoal que non entra nas aulas pero sientrou na miña vida. Persoal de limpeza, de Conserxería, deCafetaría, do Transporte Escolar, que non me poñían notaspero si que me poñían as pilas, e que sempre me envolveronen risas e complicidade.

- Con Germán, ao que me une unha comunicación eafecto imposible de transmitir con palabras, e que pasou

máis nervios ca min antes de cada exame.- E con Susana, que se viu obrigada a representar todos os

roles do mundo, para darme todas as respostas, e que sempreme fixo sentir o alumno máis especial do universo, e nunca omáis necesitado.

Síntome feliz por ter con quén compartir. Para min, ese foio auténtico premio. Nun primeiro momento, eu non lle deimoita importancia a este recoñecemento porque pensaba quenon fixera nin máis nin menos ca calquera outro rapaz. Perodespois de que se fixera público pola prensa, recibín tantísimasfelicitacións e tanto afecto, que me fixo pensar que son unhapersoa afortunada.

Remato dicindo que espero seguir aprendendo todos osdías da miña vida, e se alguén me considera un exemplo deesforzo, que sirva para axudar a facer un mundo á altura detodas as mans, un mundo onde ser diferentes non sexa serinferior. Oxalá chegue un día en que darlle un premio a alguéncoma min non lle cause sorpresa a ninguén.

O FEMININO DAQUELA E O

INTERCAMBIO CON FRANCIA

HOXE. Fátima Pérez Calderón

Cando eu tiña 9 anos fixen o exame de ingre-so no Feminino. A miña avoa fixérame un

vestidiño de piqué branco con botóns nacarados,meu pai acompañoume. Non esteas nerviosamuller. Había un tribunal con catedráticos de insti-tuto, don tal, dona tal….Eramos señoritas…a verseñorita…dígame o presente de indicativo do verbovouloir e traduza esta frase.

Despois, fixen a reválida de cuarto para serbacharel elemental, a reválida superior, o COU (eraexperimental). Así que no Feminino pasei sete cur-sos. A maioría fala con nostalxia desa época, eu

non a lembro desa maneira. Máis ben os recordosestán ligados ao autoritarismo do sistema, ás pro-fes da sección feminina que pasaban revista ao nosouniforme con saias que tiñan que estar impecables.A aprendizaxe ligada á memoria. Impecables man-dilóns brancos que levabamos os venres e volvían osluns recén lavados e pasados ó ferro, a reixa queseparaba o patio do Masculino….Duros tempos paramin.

Cando a celebración dos 50 anos de existencia dosOllos Grandes, consigo una praza de profesora defrancés, por iso teño o pin de prata co logo do insti-

tuto, con ese deseño de García Gesto tan boni-to…E aquela nena que fixo o ingreso no Femininovai rematar a súa vida laboral nos Ollos Grandes.Si, como Eric Romher cría, paradoxicamente, todoé fortuito, agás o azar.

A aprendizaxe das linguas estranxeiras sempreestivo nas avangardas , os profesores estamosmáis en contacto cos medios de comunicación, eeu o que quería era que os meus alumnos comu-nicasen, que falasen, que visen como se vive nopaís veciño, nas familias, como se estrutura o seusistema educativo, a súa sociedade. Empezamoscos intercambios no instituto. A dirección estabade acordo. E comigo veu moitos anos Pilar, quelles explicaba ós alumnos no Musée de Sciencesna Rochelle….regardez..c´est un requin!

Este curso veu Paloma. Non é doado encontrarprofesores colaboradores que falen francés e dis-postos á viaxe e compartir responsabilidades.

Estes últimos dous anos traballamos co lycéeJoseph Saverne, situado nunha localidade pretode Toulouse, que se chama L´Isle-Jourdain.

Para os rapaces é un enorme esforzo porque vanvivir unha semana nunha familia que non coñe-cen, teñen que falar, ser autónomos, independen-tes. Pois diso se trata, de escoitar, de falar, deaprender directamente. Hai que deseñar activida-des nesa semana, as clases, as visitas ás cidadesda contorna, ós museos. Hai que informar as fami-lias, apaisar os medos…..ser profesora, psicóloga,guía turística, enfermeira….

Este curso chegamos o 13 de novembro, o díado terrible atentado en París. O día seguinte, noinstituto francés, que gran experiencia. O grupofrancés e o noso, reunidos coas profesoras, nunhaespecie de terapia de grupo, porque a ministra de

educación así o decretara, os profesores, tiñan quefalar e facer falar. Que gran lección….

E en Toulouse descobren que hai un quai de l´exil,o peirao ó lado do Garona, onde colocaban as more-as de republicanos españois ó remate da guerracivil. Toulouse acolleu uns 20.000 exilados.

Os avós de Magali Rouze, a miña colega francesa,coñecéronse no campo de concentración de Argelès-sur-Mer. Alí casaron e concebiron o seu primeirofillo. Non quixeron volver nunca a España. Alí colo-cou o goberno francés os refuxiados españois rode-ados de muros de espiño e custodiados por senega-leses e marroquinos. Había familias enteiras, mulle-res, nenos, brigadistas, militares fuxindo da morteou da represión terrible. Para durmir facían un ocona area. Alí morreron moitos, de tifus, de frío, deinfeccións…

Os nosos alumnos non saben nada diso e sorprén-dense de escoitar falar español na súas casas fran-cesas, de que as profesoras son Madame……, deseren tratados por vostede….de que o director doinstituto vista de traxe e garavata, de que os profesnon fagan gardas, de que haxa documentalistas nabiblioteca.

A min encántame escoitalos falar francés cos seuscorres, e penso eu, pois si que aprenderon algo enclase….pero sobre todo, é que son muller, as miñasalumnas cando falan dos seus proxectos, do ambi-ciosas que son, admiro, envexo e alégrome tanto decomo cambiaron os tempos, de botar risos con elas,de escoitar embobada eses discursos dos de segun-do de BAC , dos seus proxectos de futuro falando enfrancés…. de que non sexan nunca máis nenas convestidiño branco mortas de medo polo incerto futu-ro que virá.

36

Este é o nome da exposición que oEquipo de Dinamización de Lingua gale-

ga do IES Ollos Grandes montou na entradado instituto. É o resultado da recolección feitacoa colaboración dun amplo número de perso-as relacionadas co centro dun xeito directo ouindirecto. A todas elas, moitas grazas polovoso préstamo desinteresado.Cando nos puxemos a recompilar materiais

non imaxinabamos que iamos atopar tal canti-dade. De feito desde que empezamos a mon-taxe ata hoxe tivemos que ampliar o espazodedicado varias veces.Participaron nesta montaxe os alumnos de

4º ESO que se encargaron de buscar osnomes e funcións dos distintos trebellos asícomo distintos profesores e persoal nondocente que achegaron todo o seu bo facer.A experiencia tivo tal éxitoque foi máis aló

do instituto, mesmo nos viñeron visitar osalumnos de 1º e 2º de primaria da Anexa ade-mais de contactar con nós a rede de museosprovincial para participar nun proxecto interna-cional con outros centros educativos.Entre as pezas que máis chamaron a aten-

ción están:- A indumentaria da época: roupa masculina,feminina e de neno/a, xunto cunha colección

A LINGUA SABE A HISTORIA. A HISTORIA SABE A LINGUA.

37

de bonecas vestidas con traxes tradicionais de distintas zonas de Galicia.

- A bicicleta que debido aos poucos avances tecnolóxicos carecía de marchas.

- Un ferro de pasar de ferro fundido fabricado pola empresa Elorrio para Alemaña nazi, como se podeapreciar na esvástica superior. Funciona con brasas de carbón e cunha saída na parte dianteira para ofume.

- A zona da cociña na que atopamos á señora Filomena debullando fabas e unha espeteira chea delouza.

A LINGUA SABE A HISTORIA. A HISTORIA SABE A LINGUA. Mar Neira González

Distintos obxec-tos da exposiciónvistos por PaulaChao de 2º cursoda Anexa

38

Como xa é costume, o departamento de francésdo IES Nosa Señora dos Ollos Grandes orga-

nizou un intercambio co instituto Joseph Saverne, enL’isle Jourdain.

Os nosos alumnos de 4º de ESO, 1º e 2º de BACpartiron rumbo Francia o 13 de novembro de 2015 eviviron unha bonita e inesquecible experiencia alí. Cosánimos polo ceo chegou tamén o día da chegada aLugo dos alumnos de L’Isle Jourdain.

Durante o intercambio non houbo ningún inconve-niente, o que permitiu que este se levase a cabo deforma fluída. Alí visitamos cidades moi bonitas eimportantes como Toulouse, Auch e Albi. Unha viaxecunha fin, á vez que didáctica, experimental. Cabe daras grazas ás profesoras Fátima e a Paloma por acom-pañármonos máis aló da fronteira e, xunto coas profe-soras do instituto Joseph Saverne, por dar o cen porcen para que este intercambio tivera éxito. Grazas!

Para nunca esquecer unha experiencia de tal calibree para coñecer un pouco máis o punto de vista dosalumnos franceses, elaboramos unha serie de pregun-tas que responderon Leila,Michael,Romain, Léa eSacha, algúns dos nosos correspondentes.

P: Que tal foi o intercambio?R: Moi ben. Nunca vamos esquecelo. Foi unha

experiencia xenial.

P: En xeral, que tal estivestes nas casas?R. A verdade é que moi ben. As familias portáronse e pórtanse

moi ben connosco.P: Gustaríavos quedar máis tempo en Lugo?R: Si, para coñecer más a cidade, a xente, os costumesP: Sabemos a longa duración do viaxe. Prefeririades cambiar o

medio de transporte o vir en bus?R: No, en bus é máis divertido a pesar do tempo.P: Gústavos máis o voso instituto ou o noso?R: Son diferentes. Pero polos nosos amigos escolleriamos o

noso.P: A disposicións das vivendas é moi diferente aquí e alí, que

preferides?R: Como aquí, porque estamos todos moito máis xuntos e

podemos pasar máis tempo xuntos.P: Comida: España o Francia?R: É diferente. Aquí facedes comidas moi boas. E tamén está

ben iso de nunca deixar de comer, é dicir, comer entre horas.P: Coruña ou Santiago?Coruña, porque fixo moi bo día e o mar estaba moi bonito. A

torre tamén nos sorprendeu moito, aínda que catedral deSantiago tamén é impresionante.

P: Gustaríavos manter o contacto con nós?R: Claro! Se temos a oportunidade de volver, volveríamos a

España.P: Que foi o que más e o que menos vos gustou desta viaxe?

Entrevista aosfranceses

Gael Jauregui Andrea García BasantaIgnacio García Prieto

39

R: Gustáronnos que os españois foran tan abertos a coñecer xente nova, que foran tamén tan agradables con nós. Gustáronnosa festa e os bares. A Estrela Galicia e as tapas. Coruña sobretodo e o museo de Belas Artes. Quedamos impresionados coa cate-dral de Santiago. A comida estivo todos os días moi boa e moita cantidade. A relacións cos correspondentes e con Fátima, queresultounos moi agrada-ble. Tamén poder vir aEspaña cos meus compa-ñeiros de clase, e ir coneles ao Círculo de Lugo.A muralla tamén moibonita e subir a ela polanoite.

Non nos gustou quechovese tanto en Santiago.Tampouco nos agradou oson da gaita e o museo deEmilia Pardo Bazán , pois,encontrámolo un poucoaburrido.

Tamén dar as grazasaos correspondentes queresponderon a estas pre-guntas de forma moiagradable e as familias que acolleron sen ningún inconveniente aos alumnos franceses. Loitar por que viaxes coma esta permane-zan no futuro do instituto para que as novas xeneracións poidan vivir experiencias tan incribles como a que vivimos nós.

Manuel María e XoséFernández NúñezDaniel Álvarez David ValeMaster profesorado

Este 17 de maio adicarase o Día dasLetras Galegas a Manuel María

Fernández Teixeiro, un dos autores máisrelevantes da cultura galega. Manuel María(Outeiro de Rei, 1929 - A Coruña, 2004) foiun poeta, narrador e dramaturgo recoñeci-do grazas á súa extensa obra e compromi-so político co nacionalismo galego. De fami-lia labrega, aínda que acomodada, recibiuunha educación nun ambiente tradicional erelixioso, un ambiente que lle ofreceu aoportunidade de se achegar á lecturadende o fogar a idades ben novas. Tendocursado o ensino primario en Rábade tras-ladouse, logo da morte do seu pai, a Lugoco seu tío Xosé Fernández Núñez. Este,sendo párroco e profesor, posibilitaría ofeito de compartir a extensa biblioteca dasúa casa co poeta mentres que este cursa-ba o ensino secundario entre o InstitutoMasculino –hoxe I.E.S. Lucus Augusti– e ocolexio dos Maristas na cidade. Sería neste momento cando Manuel María

comeza a ter contacto coa xente da rele-vancia de Uxío Novoneyra e a amosarcuriosidades e inquietudes intelectuais gra-zas ó vinculo con Luís Pimentel, CelestinoFernández de la Vega, Ánxel Fole, ÁlvaroCunqueiro, Carvalho Calero ou AquilinoIglesia Alvariño. De feito, chegado o ano1950 escribe o seu primeiro libro, Muiñeirode brétemas, cando unicamente contaba

19 anos, converténdose dese modo no poeta máis novo enpublicar en lingua galega na posguerra. No devir da súa carrei-ra, como xa mencionamos, o seu tío tería relevancia, influíndotamén no feito de, en lugar de estudar Filosofía –como desexa-ba o poeta–, que este se decantase pola matrícula en Dereitona Universidade de Santiago de Compostela no ano 1951. O seu tío, home que tamén levara a cabo os seus estudos no

actual I.E.S. Lucus Augusti, fora xa un alumno destacado quesuperara os curso de bacharelato con sobresaíntes e ingresarano Seminario Lucense formándose en Teoloxía, Escolástica ouHistoria Eclesiástica, entre outras. Cunha incorporación á cle-recía producida de modo gradual, realizou un percorrido poloterritorio estatal no que compaxinaría a súa faceta eclesiásticacoa docente e incluso, de novo, coa estudantil ó licenciarse enMadrid na década dos trinta en Filosofía e Letras. Nesta mesmadécada, en concreto en 1937, retorna á Galiza para rexentar aparroquia da vila de Palas de Rei ó mesmo tempo que ensinaliteratura no Seminario Lucense, unha estancia que se faríacurta debido á súa volta a Madrid á altura de 1939 onde traba-llará coma docente de filosofía no Instituto San Isidro. Poucosanos máis tarde, e impartindo esta mesma materia, voltará ásúa terra, en concreto ó noso instituto, I.E.S. Nosa Señora dosOllos Grandes. Sen dúbida, esta foi unha personaxe relevanteno devir da cidade lucense, tendo importancia na parroquia deSan Froilán e incluso na construción da Igrexa da Milagrosa asícoma no desenvolvemento deste barrio. Xosé FernándezNúñez, foi, sendo docente no centro no que actualmente nosatopamos, un home relevante na construción da figura e aidentidade do autor ó que neste ano 2016 dedicamos o díamáis fermoso da nosa lingua, o Día das Letras Galegas.

42

VISITA Á CASA MUSEODE MANUEL MARIA 4º ESO

En Gaioso, ollando a CháHai duas penedas ergueitas.¡Semellan non ser verdáredondeces tan ben feitas!

As Penas de Rodas sondous ollos alucinadosQue espían con atenciónÓs eidos máis alonxados.

Si ambas penas se desfánarde, co mundo, un tesouro:¡unha pena é de alquitrán,a outra unha trabe de ouro!

Non sodes, non, cantería,ouh penas de encantamento.¡Temo que calquera díavos poida levar o vento!

43

O idioma é a chavecoa que abrimos o mundo:o salouco máis feble,o pesar máis profundo.

O idioma é a vida,o coitelo da dor,o murmurio do vento,a palabra de amor.

O idioma é o tempo,é a voz dos avóse ese breve ronselque deixaremos nós.

O idioma é un herdo,patrimonio do pobo,maxicamente vello,eternamente novo.

O idioma é a patria,a esencia máis nosa,a creación comúnmeirande e poderosa.

O idioma é a forzaque nos xungue e sostén.¡Se perdemos a falanon seremos ninguén!

O idioma é o amor,o latexo, a verdade,a fonte da que agromaa máis forte irmandade.

Renunciar ao idiomaé ser mudo e morrer.¡Precisamos a linguase queremos vencer!

A FalaManuel María(2001)

Horizontais: Verticais:1. Monforte 1. Moure5. Miguel 2. Ramón7. León 3. Terán8. Pinguela 4. Ollos9. Postigo 6. Miñá12. Lisboa 9. Izquierdo15. Froila 10. Lobo17. Carlos 13. Alfonso20. Odoario 14. Cortiñas21. Centurión 16. Capitón22. Fielato 17. Castaña

18. Serpe19. Carlistas

SOLUCIÓNS C

RUCIGRAMA páx 48

Jose James

Con sete dis-cos no merca-do e unhalonga e enri-quecedora tra-xectoria, é undos artistasinternacionaiscon maior ori-xinalidade ecarisma dopanoramamusical

Entrevista e tradución do Inglés : Ayla Armesto Roca EPAPU Albeiros 1º bacharelato.

Colaboración

EPAPU Albeiros

45

Amiúdo faise referencia a el como un cantante dejazz para a xeración do hip-hop. José James com-

bina o jazz, o soul, drum'n'bass e spoken word na súamaneira propia de interpretar o jazz vocal. Mentresdeclara como as súas influencias principais aos músicosJohn Coltrane, Marvin Gaye e Billie Holiday, o seu sonen vivo dos primeiros tempos lembraba ao de iconas dojazz-soul dos anos 70 como Terry Callier e a súa músicaparecía tamén unha actualización do estilo crossover deGil Scott-Heron, aínda que cun tinte moi persoal.

En novembro de 2015 tivemos o pracer de contar conJose James no XXV Festival Internacional de Jazz deLugo e tivo a amabilidade de concedernos unha entrevis-ta.

En primeiro lugar, mil grazas por concedernos a entre-vista!

- É un pracer.Este Festival cumpre vinte e cinco anos, Onde estabas

ti hai 25 anos?- Bo, é unha gran pregunta... Porque teño 37 anos,

así que tiña 12 anos, e estaba a piques de descubrir aBillie Holiday, cousa que fixen ao ano seguinte, con 13anos. O primeiro recordo que teño, estando na casa damiña nai, é rexoubar entre os vinilos e ver a portada quepoñía Billie Holiday e pensar ¡Wow, isto é moi inusual,realmente fermoso! a súa cara, esa flor na cabeza... pen-sei "é incrible!".

Esas son outras das preguntas que nos xorden aoescoitar o teu disco “Yesterday I Had the Blues: TheMusic of Billie Holiday”L: Como chegaches a BillieHoliday e por que te marcou tanto?

- Creo que, se queres involucrarte no canto enJazz, hai unha serie de artistas aos que tes que estudar osuficiente: Louis Armstrong, Billie Holiday, EllaFitzgerald, Nat King Cole…

Para min o canto en Jazz comeza con LouisArmstrong e, na miña opinión, divídese en dúas metades,nunha especie de “expresión luminosa” (Ella Fitzgerald,)e outra “expresión escura” (Billie Holiday), as dúas igual-mente preciosas.

Persoalmente estou máis metido no lado máis escuro etriste das cousas da vida. As dúas formas de expresiónteñen a mesma vida pero exprésanse de distinta forma.

E redescubrín a Billie Holiday de novo cando tiña 15 ou16 anos. Estaba a pasar uns momentos un tanto difíciles ea súa música realmente axudoume. Ela demostroume quepodes coller a túa dor e convertela en algo fermoso, asíque primeiro fun o seu “fan” e logo comecei a estudar, aler sobre Jazz e gustoume moito o seu estilo.

Onde che gustaría estar dentro de 25 anos?- Dentro de 25? Wow… Espero que vivo! (ri)Espero que vivo… nun planeta onde incidentes como

os que ocorreron recentemente en París xamais poidanvolver ocorrer, onde… (quedase pensativo) a miña filla tenagora 2 anos, así que tería 27 e… xa sabes, simplementevivir nun mundo mellor!.

Creo que temos a capacidade de facelo e que o mundoda arte e a música ten un oco niso, aínda que sexa paralembrarlle á xente que está ben deixar as cousas ir e sentir-se ben, aínda que sexa por unha noite, ás veces só necesi-tamos unha noite para refrescarnos, volver empezar e pen-sar.

Sénteste identificado coa etiqueta de Hip Hop?- Ódioo totalmente ? (ri)Encántame! É a música da miña xeración, cada semana

dos meus anos adolescentes había un álbum novo,(nomes) era unha tolemia!

Para min, nunca vin unha separación entre o Jazz e oHip Hop ou outros xéneros, para min son só manifesta-cións da mesma cousa.

Cres que o Hip Hop está estigmatizado?- É interesante, porque hai moita honestidade no

Hip Hop, queremos modelos a seguir, os políticos a miúdofállannos, así que buscamos a artistas, Beyonce, TaylosSwift, quen queiras! E dáste conta de que son persoas,pero, o Hip Hop, desde os seus inicios veu de ambientesdifíciles, as persoas loitaban contra dificultades económi-cas e sociais e din a verdade sobre iso.

Moitas críticas teñen que ver co sexismo ou a misoxinia,das que non son fan, pero teño que dicir que prefiro queos artistas sexan honestos no que senten e no que din e deaí podes elixir entre escoitalos ou non. Non creo no racis-mo, nin no sexismo, pero creo na liberdade de expresión.

É unha historia con dobre final, porque sei que se esta-mos a falar sobre artistas de Jazz algúns eran moi sexistas,por exemplo Matt Davis, famoso que maltrataba a súamuller, pero non o dicía na súa música, así que suposta-mente está ben aceptado socialmente. En contraposición áhonestidade do Hip Hop, é un tema moi nubrado.

OLIMPÍADAS DE XEOLOXÍA

Este artigo foi redactado parainformar aos seus lectores do que

aconteceu o pasado Febreiro. Aosalumnos do IES Nosa Señora Dos OllosGrandes propuxéronnos en Xaneiro aposibilidade de asistir a unha olimpíadade xeoloxía celebrada nas facultades ocal tivo bastante boa aceptación. Agoravou a proceder a contarvos as viven-cias que alí pasamos, as cales recorda-remos como unha moi grata experien-cia sen dúbida algunha.

Saímos ás 9 dende o noso institutoen dirección ás facultades, onde foicelebrado este evento. En xeral, todosíamos con ganas de gozar o día e defacelo o mellor posible. Chegamos áfacultade con bastante tempo desobra. Ao longo da mañá fixemos oexame grupal de topografía e recoñe-cemento de rochas que consistía encinco preguntas relacionadas cun mapatopográfico; e, ao finalizar esa parte doexame proporcionáronos dous mine-rais para clasificar.Ao finalizar o exame da mañá dirixí-

monos a comer e descansar. Candorematamos de comer volvemos á facul-tade e fixemos o exame da tarde. Esteexame foi individual e foi un exametipo test no que había moitas pregun-tas referidas á xeomorfoloxía , mine-rais, placas tectónicas

A pesar de partir cunha pequena desvan-taxe fronte aos demais participantes desegundo de Bacharelato xa que a xeomor-foloxía se imparte normalmente en esecurso, en xeral fixemos un bo papel noconcurso chegando a quedar en terceirolugar Antón Salvador empatado con BorjaNúñez , o cal quedou en segundo lugar.Raquel Peña conseguiu o primeiro posto.

Só se podían clasificar dúas persoas paraa fase nacional celebrada este ano en Jaca;esas dúas persoas foron Raquel e Borja, osque participaron un fin de semana na com-petencia. Lamentablemente non se puide-ron clasificar para a fase internacionalpero non obstante fixeron un gran papel.

OLIMPÍADAS DE XEOLOXÍA

Jesús Veiga Morandeira

O DÍA DESAMAIN EN 2

DA ESO DCarlos Álvarez Nieto2º ESO D

Cando nos enteramos de que se ía cele-brar un concurso por Halloween, na

clase xurdiu a incerteza. Por un lado, osentusiasmados e impacientes por apuntar-se; os que se mostraban inparciais, e dába-lles un pouco igual iso de apuntarse ou non;e como non, tamén había aqueles que nomostraban interese algún en participar e sólles parecía unha perda de tempo.Houbovarias discusións sobre anotarnos ou non,pero foi Javier, o noso mestre de cienciassocias quen nos animou a todos a partici-par. Entre el e os que queríamos apuntar-nos convencemos aos demais.Había dous concursos distintos. O de

decorar a clase, que era colectivo, e o de

decorar unha cabaza ao noso estilo, que eraindividual. Apuntámonos ao primeiro. Dende o día que decidimos participar até a

semana previa ao concurso, tanto nas clasesde sociais como as de galego, impartidaspola nosa titora, houbo moitos debates sobrecomo organizarnos, que faría e que traeríacada un. Ao principio todo resultaba unauténtico caos, o único que conseguíamosera anoxar aos profesores cos nosos berros,pero co tempo aprendemos a respetar os tur-nos dos compañeiros, e finalmente logramosdeterminar o que íamos facer. Todos e cada un de nós levaría algo escalo-

friante e terrorífico co que contribuir nodecorado. A aula decorariámola dous e tres

días antes ser evaluada, e xa tíñamos acorda-das as horas ás que o iamos facer grazas aosprofesores que nos deixaron as súas clases. Sónos faltaba poñernos mans ao traballo.Durante todo o tempo que adicamos a esta

tarefa o grupo, por primeira vez no trimestre,colaborou e traballou xunto. Vernos traballaren equipo foi unha sensación nova para todos.Esforzámonos como nunca antes, pois queria-mos gañar, e estábamos disposto a todo paralogralo. Traballamos duro e, ao final, os esfor-zos deron o seu froito. Gañamos o concurso!

Pero non foi iso o que máis nos ale-grou. O que verdadeiramente nos fixosentir ben foi o feito de pasalo tan benesa semana, os bos ratos xuntos, asgargalladas que botamos, as bromasque nos fixemos e os momentos diver-tidos, e sobre todo, o traballo en equi-po.

P.D. E ademais de gañar o 1º premio doconcurso da decoración de clases poloSamain tamén gañaron:- 1º premio Postais Nadale o (ver páxina 51)- Premio da foto de grupo da hora de ler

Parabéns!!!!

50

Una tarde parda y fría de invierno.Los colegiales estudian

Monotonía de lluviaTras los cristales

(Antonio Machado)

Perdeu a súa forma e a súa figuraCano o pelo, perdida a miradaÁs rotasSobre o vértice da alma.

As súas palabras-pensa- só son poSobre o papel ;Mensaxes escritas polo musgoSobre a pedra ,Encrucillados de follaxe.

Expresando máis do que se pode expresarDicindo máis do que se pode comprender.

Quixo verte-la súa alma en cada temaUsando esa tintaQue o tempo non pode borrar.

Pero, pode, que so utilizaraRipios, erros, plaxio e outras torpezas.

Veu as miradas dos seus alumnosMiradas limpas, sinceras, transparentesMiradas con maxiaCapaces de transforma-la ilusiónEn realidade.

¿Esquecerán as pegadas por onde pisouNo patio do instituto cada díaOnde o chamaban polo seu nomeCando aparecía cos libros baixo do brazo?

Pode que nunca o esquezanPorque vive na memoria da aciñeiraQue lle agasalla o hálito do ar.

Por iso, esta tarde, quitará a súas palabrastanto óxido.Esquizáronselle xa tantas cousas…

Atragóaselle o tempoAtragóaselle …

¿Ficará nelAlgunha illa inédita Da esperanza?

Só agarda que o recordenE o saúdenamabelmente pola rúa.

Flor Sánchez

O PROFESOR

51

Versa el poeta:El silencio,Masa amorfa y oscura como el alma demoniacaque aterroriza a nuestros débiles corazones.

El silencio,Menosprecio a la vida, a la radiante naturaleza,a lo creado por Dios, a aquello llamado materia.

El silencio,Me persigue y me acorrala,me hiere y me mata.

Yo, el silencio, a ti, el poeta:

En momentos me buscas con desesperación, en otros me ignoras, lastimándome sin compasión.Curioso ser que la imperfección besa a tu eterna confusión.Cuando el vacío riega tu mente con dura tristeza,soy yo quien te acompaña, consuela y seca tus lágrimas.Cuando tus pensamientos discurren a galope de la inteligencia,Soy yo quien les guío, mimo y entretengo.Y cuando tu alma sacar quiere de su corazón las ideas que la carcomen,yo, ¡mírame!, solo yo, me siento en tu regazo, y a ti escucho, y a ti hablo.

Denis delCastillo

PREMIOSFELICITACIÓNS NADAL

1º PREMIO 2º PREMIO 3º PREMIO2º ESO D Pedro Mato 4º ESO D Nerea Pérez 4º ESO D

PREMIO HORA DE LER

2º ESO D

52

Horizontais

1. O mestre de obras que comezou a catedral no 1129 suponse que era da localidade de5. Nome de pila do fillo do arquitecto que construíu o edificio do Concello7. San Froilán foi bispo de ....8. Fonte situada no interior dunha porta da muralla11. Outro nome para a Porta de Santiago12. En 1755 a Catedral foi gravemente afectada polo terremoto de..15. Dise da suposta nai de San Froilán17. Rei Borbón que reparou a Porta de San Pedro20. Acróstico de ..21. Cargo militar do propietario da Domus do Mitreo22. Lugar de cobro na muralla

Verticais

1. Apelido do escultor que fixo o coro da Catedral2. Santo que tiña unha capela nunha das portas romanas da muralla3. Apelido do pintor da Capela Maior da Catedral4. Que ten grandes a patroa da cidade?6. Por que porta saían os peregrinos na Idade Media9. Bispo lucense gran reformador e promotor de varias obras na cidade10. Animal que acompañou a San Froilán13. Primeiro rei que peregrinou a Santiago de Compostela14. Antigo nome da Praza Maior16. Suposto primeiro bispo de Lugo17. Apelido da revolucionaria lucense de finais do século XIV18. Animal que aparece na piscina da Praza de Santa María19. O Reduto de Mª Cristina foi feito para deter aos...21. Que ten na súa man esquerda a figura da Fe da fachada da Catedral?

LUGO

... e as súas h

istorias

Javier GómezSolucións páxina 43