Tercero Catecismo (1585) III Concilio Limense

download Tercero Catecismo (1585) III Concilio Limense

If you can't read please download the document

description

LENGUA GENERAL QUECHUA LITERARIO

Transcript of Tercero Catecismo (1585) III Concilio Limense

md\M ^5^V-

'iX/w:.s^.V>'^

K'>

/

>-

-^^

XL^^

V.

;>^-

^

TERCERO

CATECISMO

POISSY.

TYP. Y STER. DE

A.

BORET.

,308

^i}1

.

TERCERO/

CATECISMOY EXPOSICINDE LA DOCTRINA CRISTIANA POR SERMONESPARA QUE LOS CURAS Y OTROS MINISTROS PREDIQUEN, Y ENSEEN A LOS INDIOS Y A LAS DEMS PERSONASCONFORME A LO QUE SE PROVEY EN EL SANTO CONCILIO PROVINCIAL DE LIMA EL ANO DE 1583

MANDADO REIMPRIMIR POR EL CONCILIO PROVINCIAL DEL ANODE 1773

;

>

^T^

''

i

'z'.

r\'

60;i5PARSLIBRERA DE ROSA Y BOURET23, CALLE VISCONTI, 23

186

pfl^\f-

J0^^Lf

t %^i

n

TERCERO CATECISMOY

EXPOSICIN

DE LA DOCTRINA CRISTIANAPOR SERMONES

NOS DON TORIBIO ALFONSO MOGROVEJOPor la gracia de Dios, y de la Santa Iglesia de Roma, ArzobispoDE LOS Reyes, y del Consejo de

Su Majestad, etc.

Habiendo

visto

el

Catecismo Tercero^ y Exposicin de la

Doctrina Cristiana^ hecha por Sermones^ conforme lo que enel Concilio

Provincial

que

se celebr

en

la

Ciudad de

los:

Reyes

el

ao pasado de ochenta y

tres se platic,

y

trat

y los pareceres que los Telogos, y Personas doctas, que por1

orden y comisin nuestra vieron

el

dicho Catecismo, y Ex:

posicin de la Doctrina Cristiana en su aprobacin dieron

Decimos, que aprobamos los dichos sermones, y los damos

por de catlica y sana doctrina, y por

muy

tiles

y prove-

chosos, para que se predique, y ensee por ellos la DoctrinaCristiana los Indios:

y que

asi se

publiquen, impriman

juntamente conse contienen

el

Catecismo, segn, y

como

estn escritos, y

en este Original que nos ha sido exhibido. En

testimonio de lo cual lo firmamos de nuestro sello, y refrendar

de nuestro Secretario.

Dada en

la villa

de Arnedo del Per veinte y tres dias del

mes de

Julio de mil quinientos ochenta y cuatro aos.

T. Archiepiscopus de los Reyes liustrsima.

Por mandado de su Seora Illma.

Juan

RODRGUEZ.

Secretario.

PROEMIO DE LOS SERMONESDEL MODO QUE SE HA DE TENER EN ENSEAR, Y PREDICAR A LOSINDIOS

La Caridaddice el Apstol

Cristiana que obliga, y constrie,

como

\

que busquemos, no nosotros^, sinoal

Jesucristo

:

ensea

que trata con pequeos que

se

huelgue antes de bajar, y condescender con los bajos

para ganarlos en Dios, que no de subirse en cosas altas

para cobrar opinin de sabio

^.

El

mismo Apstol Sans

Pablo que dio

el

aviso, mostr en:

admirablemente

tambin

el

ejemplo

facti

sumus

(dice escribiendo los

Tesalonicenses) parvuli in medio vestrum^

tamquam

si

nutrix foveat

filios suos, ita desiderantes

vos cupide^ vol-

hamus

tradere vobis^.

non solum Evangelium Dei^ sed etiamel

animas nos tras

Por

simil

que pone en

si

del

ama

1.

2.3.

2. Ad Corinth C. Ad Romn, 12.

V.C. II.

Ad Thosalon,!,

IV

PROEMIOcria, declara

que

escogidamente

el oicio

del Predicadorel

Evanglico, que

l

hacia gente nueva y tierna, y

quela

debe imitar cualquier Ministro de Cristo zeloso deconversin, y salud de los Indiosaparte el afecto y ternura con que*.

Porque dejandotrae colgada

una ama

de sus pechos la criatura, y

el

no cansarse de sus nieces,

importunidades, envolvindola, limpindola, acallndo-

la,

le

y adormecindola, y dejando por momentos lo que da gusto, por acudir su chicuelo. Todo lo cual es un

propio retrato de la caridad, paciencia, perseverancia, y

longanimidad que

las

amas

Evanglicas^, que son los quef,

doctrinan gente nueva en la

han dese les

tener,

si

quierendi-

que sus hijuelos espirituales nocen) malogrados.

mueran (como

Mas en

el

particular de que hablamos,la

es cosa notable lo

que San Agustn advierte, tratandoel

propia autoridad, que es ver

lenguage, y

pltica

que

tienen las amas, Madres con sus chiquillos de teta, ha-

blando aniadamente^ y gorgeando con

ellos.

Y

aun

los

hombres con canas, en siendo Padres, noy mama, y eneiectat,

se

empachan

de parlar con sus hijuelos su tono, y repetirles tayta,efecto hacerse niosnisi^

como

ellos.

Num

enim

dice,

amoret

invtete decurtata^ et mutilatce

verba immurmuraretes^

tune optant homines habere infan^:

quibus id exhibeant

et

suavius est matri inmutaet de-

mansadan

inspuere prvulo suo,2.

quam ipsam mandere^loslo

vorare grandioralos

Mas de

que por imprudencia

les

pequeos mas recio manjar de

que sufre su

1.

Ad

Thesalon,

3.

2.

August de Cas. Rudib, C. XII.

PROEMIOtierna edad,

Vde la doctrina conformeestos, dice

y no

lesel

dan

el trigo

su medida,

como

Seor

lo

manda; de

San

Gregorio Nazianceno que hacen notable dao con su predicacin.est,

Qudam^ dice

l, lactis

alimonia opushdbent^ hoc

simplici, et rudimentaria doctrina^ qui

nimirum animi

habitudine teneri sunt^ nec virilem sermonis cibum ferunt,

quemsi quis

ipsisprceter vires admoverit^ ejus pondere op-

presis, atque obrutis, pristinas

etiam vires labefactabit

*.

Esto hacen los Predicadores, y Maestros de la Ley Evanglica,

que no teniendo

la consideracin

que deben, mas

excediendo de la capacidad, y necesidad de los oyentes,se

ponen predicar Indios cosas

exquisitas, en estilo

levantado,

como

si

predicasen en alguna corte, univer-

sidad

:

y en lugar de hacer provecho, hacen gran daolos cortos,

porque ofuscan^ y confundendimientos

y tiernos entenQui

de

los

Indios.

De

esto

tambin avisa San:

Gregorio Papa, exponiendo aquel verso de Job

li-

gat aquas in nubibus suis^ ut non erumpant pariter deor-

sum

2

:

donde declarando comoel

los

Apstoles y Predila doctrina ce-

cadores son nubes que lluevenlestial,

agua de

dice

:

Curaverunt summopere rudibus populis

plana,

et captabilia^

non sumnia, atque ardua prcedicarc

Nam

si

scientiam sanctam^ ut hauriebant corde, ita ore

funderenty immensitate ejus auditores suos opprimerentpotius

quam

rigarent

^

:

y no hay duda, sino quela Escritura sin

es esta

una de

las causas

de hacerse poco fruto, pues unos son

como nubesLuc. 11.Job. 26.

estriles,

que llama

agua de

1.

S.

Greg. Naz. in Apolog.

2.3.

S.Gregor. Lib. 17 Moral. Cap. XIV.

VIciencia

PROEMIOy doctrina:

otros por ostentacin en lugar de llofructifi-

ver mansa lluvia que se empape en la tierra, y

que

*,

son como aguaceros que espantan^ y enturbian los

flacos entendimientos.

Hase pues de acomodar en todo que quisiere hacer fruto

la capacidad de los oyentes el

con sus sermones, razonamientos.los Indios, gente nueva,gelio,

Y siendo,

como sonEvan-

y tierna enno de

la doctrina del

y

lo

comn de

ellos

altos,

y levantados en-

tendimientos, ni enseados en letras, es necesario lo pri-

mero

:

que

la doctrinaf,

que se

les

ensea sea

la esencial

de nuestra

y

la

que es de necesidad saberla todos

los

cristianos. Esto llama el Apstol elementos, A. B, C,

de la doctrina de Diostienen enel

2,

como son:

las cosas

que se con-

Catecismo, Cartilla

porque tratar Indios

de otras materias de la sagrada Escritura, de puntosdelicados de Teologa^ de moralidades,, y figuras,

como

se hace con Espaoles, es cosa por ahora excusada,

y pues semejante manjar slido, y que ha menester dientes, es para hombres crecidos en la religinpocotil;

cristiana,

y no para principiantesles preguntis

:

porque acaece que

muchosmones,

Indios, despus de haber oido largo tiempo Sersi

que sienten de

Cristo,

y de

la

otra vida,

y

si

hay mas que un Dios, y cosas

tales,

que

son q\A.B.ni es

C, cristiano, los hallis tan ignorantes,

que

aun

el

primer concepto de eso han formado, que

cierto

un grande

vituperio al cabo de tantos aos de frecuen-

tar la Iglesia,

y

oir la palabra de Dios,

Lo segundo ne

se

1.

Jui.

1.

2.

Ad

Haebr. 5.

PROEMIOdebe enfadarel

VIIdi-

que ensea Indios de repetirles con

versas ocasiones los principales puntos de la doctrinacristiana,

para que los:

fijen

en su memoria, y les sean

familiaresbis

Eadem

scribere

mihiquidem non pigrura^ voel

autem necessarimrij decia

Apstol

*

y

asi

con estos,

como que sonen los que

discpulos rudos, conviene inculcarles los

puntos mas esenciales de nuestra religin, especialmenteellos

padecen mas ignorancia, como es

la uni-

dad deDios;

un

solo Dios,

y que noes:

se

ha de adorar mas de un

que Jesucristo

Dios, y hombre,

y

es nicoel

Salvador de los hombrescielo,salir

que por

elel

pecado se pierde

y

se

condena para siempre

hombre

:

que para

de pecado se ha de bautizar, confesar entera:

mente

que Dios es Padre,vida,

Hijo,

y Espritu Santolos malos,

:

que

hay otra

y pena eterna para

y

gloria

eterna para los buenos. Tales cosas

como

estas,

que sonllama

los fundamentos esenciales de nuestra f,la Escritura2,

y

asi los

es necesario en todas ocasiones repetirlos,

inculcarlos los Indios, hasta

que estn

muy

entera-

dos en ellos, y no lo sepan como poco mas menos.

El tercero aviso es deltrina,

modo de proponer:

esta doc-

y ensear nuestra f

que sea llano,

sencillo, claro^

y breve, cuanto se compadezca con la claridad necesaria

y

as el estilo

de Sermones, Plticas para Indios se re-

quiere ser

fcil,

y humilde, nolargas,

alto,

ni levantado. Las

clausulas no

muy

ni de rodeo. El lenguage

no

exquisito, ni

trminos

afectados;

y mas modo de

1.

2.

Ad Phihp. 3. Ad Hspbr, 6.

VIHquienplatica

PROEMIOentre

compaeros,,el

que

no de

quien

declama en teatros. Finalmente

que ensea ha de

tener presente el entemlimiento del Indio quien hal)la,

y su medida ha de cortar

las razones,

mirando que

la

garganta angosta se ahoga con bocados grandes. Estoadvierte el Sabiofacilis^ .

cuando dice

:

Doctrina prudentium

El cuarto aviso, y

el

mas importante

es,

que de

ral

manera

se

proponga

la

doctrina cristiana, que no solo

se perciba, sino

que tambin se persuada.

Y

aunque

esta es propia obra del Espritu| Santo, cuyo fin es abrirlos oidos del corazn,

y levantar

el

alma para que asienta

cosas que son sobre todo nuestro entendimiento, y no

conformes nuestro apetito

:

pero ayudan mucho las bue;

nas razones, y eficacia del que predica, ensea

pues

aunque no podamos hacer evidencia derios,

estos

miste-

podremos bien mostrar que son muyf,

crebles 2,

y

dar satisfaccin de nuestra

como

dice la Escritura^.

Y

asi lo

hacan los Apstoles^ cuando predicaban los

Judios,

y Gentiles

el

Evangelio, aprovechndose con los

unos de

los testimonios de la Escritura

que tenian, y con

los otros de la

bios

'^

.

Mas

es

buena razn, y sentencias de sus sade advertir que con los Indios no sirvenpersuaden argumentos

razones

muy

sutiles, ni los

muylla-

fundados. Lo que mas los persuade son razonesnas^ y de su talle,1. 2.

y algunos smiles de cosas entre

ellos

Prov. 14.

Pselm. 92.Actor. 1. 3.7. 13. 17.

3. In Pest. 32.4.

PROEMIOusadas.

IXla

Ejemplos tambin de cosas que:

Escritura

cuenta

y sobre todo

el descubrirles

sus errores, y mos-

trarles la burlera y falsedad que contienen; y desau-

torizar sus

maestros los hechiceros,:

declarando suslo cual es

ignorancias, y embustes, y maliciasfcil

muy

de hacer, como se tenga cuidado de saber de raiz

sus ritos y supersticiones. ltimamente por experienciaconsta,

que estos Indios, comose persuaden,

los

dems hombres^afectos^

comunmente masque por razones:

y mueven por,

y

as

importa en los Sermones usar

de cosas que provoquen,apostrofes,,

y despierten

el afecto,

como

exclamaciones, y otras figuras que ensea

el arte oratoria,

y mucho mejorardeel

la

gracia del Espritudel

Santo,

cuando

sentimiento:

Predicadoresse

Evanglico. El Apstol decainodo^ et

Vellem apud vos

mutarevocem meam^

:

porque sin duda, aunqueera sin comparacin

sus cartas tenan

mucha

eficacia^

mayor

la

de su pronunciacin, y semblante con quecielo todo

daba un espritu delesto

cuanto decael

:

y por

aconseja

tanto

San Agustn, quela palabra de

Predicador

que desea imprimirSermones,la

Dios en otros pors

imprima primero en;

por oracin^

Y

aunque

esto es general todos

pero

muy

especialmente

se espermenta

que

los

Indios,el

como gente de suyoles

blanda, en sintiendo en

que

habla algn gnero:

de afecto, oyen, y gustan, y se mueven estraamente

porque

ellos

entre

s

mismos en su lenguage tienen

1.

Ad

Galat. 4.4.

2.

Avgust. Lib.

de Doctrin, Christian. Cap. XV.

Xtanto afecto

PROEMIOenel

decir,

que parece quien no los

conoce

pura

afectacin,

y melindre.

Y

asi

usar

vueltas de la doctrina que se ensea

algunos afectos

con que se provoquen amarlo

lo

bueno,

y aborrecerparael

malo,

es

negocio

muy

importanteIndios.

queestas

hubiere

de predicar

estos

Ylas

todas

advertencias,

y

otras"

que se ofrezcan, no

debe tenertratar

en poco

el

que desea ser obrero de almas yel ministerio

dignamente

de la palabra de Dios.

DEL INTENTO DE ESTE

TERCERO CATECISMO, O SERMONES SOBREDEL FRUTO QUE SE PUEDE' SACAR DE

LA DOCTRINA CRISTIANA YELLOS.

Habindose pues tratado ense

el

Snodo Provincial, que

celebr en la Ciudad de los Reyes el ao pasado

de ochenta y tres del Catecismo, y forma de ensearla

Doctrina

Cristiana

los

Indios

;

pareci

los

Prelados, y otras Personas graves, y expertas, que fueradel Catecismo Menor,

y Mayor que habia de hacerse

por

modo de Dilogo de Preguntas y Respuestas onvenia mucho hacerse otra manera de Catecismo, por

PROEMIO

XI

modo de Sermones,asi

Plticas,

que sirvan principal-

mente pralos Curas, y Predicadores de Indios. Porque

como

el

Catecismo Menor es para que todos los

Indios, por rudos que sean, lo sepan,

y tengan de memisterios de

moria, y

el

Catecismo Mayor

es,

para que los que sonlos

mas capaces sepan mas por enteronuestra religincristiana,

y que parala

esto se recite,

y repita de coro,

cuando se juntan

Doctrina

;

asles

tambin es menester que esta misma Doctrina, sepropusiese los Indiospercibiesen,cristianas;

en

tal

modo, que no

solo la

y formasen concepto de estas verdades pero tambin se persuadiesen creerlas^ yse requiere

obrarlas

como

para ser salvos

es necesario diferente estilo,

y para esto ha de ser como Sermn, y:

Pltica del Predicador, y tal que ensee, y agrade, y

mueva

los oyentes^ para que asi reciban la Doctrina

de Dios, y la guarden.

Y

aunque durante

el Concilio

Provincial no se hizo este tercero Catecismo,otros

como;

los

que

el

dicho Concilio aprob y

public

pero

vista la intencin de los Prelados,

y

lo

mucho que im-

portaba, se procur que quien por comisin del Snodo

habia sacado los otros Catecismos hiciese tambin estetercero,

y con aprobacin del Metropolitano de nuevo

se publi-

case para utilidad de los Curas, y Sacerdotes que doc-

trinanInfieles.

Indios,

predican

el

Evangelio

Ya pues

toda la Doctrina Cristiana por

modo

de Sermones, acomodados la capacidad de Indios; y conforme los avisos que arriba se han dicho. Se hatenido cuenta deciales;

que

la Doctrina sea de cosas

esen-

y

las

que son mas importantes

se repitan

muchas

XII

PROEMIO:

veces

y

el estilo

sea humilde y

fcil,

y razones

llanas,

smiles que persuadan lo que es contra errores, vicios

mas usados

entre Indios

;

y que y

la

misma Doctrina

lleve alguna mezcla de exhortacin

afecto.

Y

aunque

esto

no

se

haya hecho como era de desear,

se

da siquiera

ocasin,

para que se entienda como se ha de hacer.la Doctrina

Aunque

de los Sermones es la misma delel

Catecismo,

no va todo por

mismo orden, mirandolos

ala mayor comodidad para ser bien percibida. En

primeros Sermones se trata de los Misterios de nuestraF, poniendo primero los fundamentos, y puntos mas sustanciales, y despus lo dems por modo de narracin, que es el mejor

modo

de catequizar, como San

Agustn ensea, y se ve por experiencia, y aun porejemplo de la Ley Escrita, y Evanglica, que ambas se

ensean por narracin^tateuco,

historia,

la

una en

el

Pen-

y

la otra

en los cuatro

Evangelios.

Despus

de la F se trata de la Penitencia interior. Despus delos Sacramentos, cuanto los Indios parece conveniente.

Tras esto de los

Diez Mandamientos y Oracin, tra-

tando en particular de lasvicios contrarios

costumbres

cristianas,

mas

familiares estas gentes.

y Al cabo

de los Novsimos, con que se concluyen los Misteriosde nuestra F, y se despierta laesperanza, y

amor

para cumplir la Ley de Dios, que por

todos son treintala

y un Sermones. Pnese en cada Sermnprincipio, parala Doctrina

suma

al

que se noten

los principales puntos dela

Cristiana.

Se han traducido enel

Lengua

general del Cuzco por los mismos que

Snodo nom-

br para

la traduccin del

Catecismo, aunque no todos

PROEMIOy ocupaciones de algunos de

XIUellos

porque

la ausencia,

no;

ha dado lugar juntarse todos, ni hay tanta necesidadpueslos principales trminos son los

mismos

del Cate-

cismo, y estos Sermones no son cosa de obligacin,lo es el

como

Catecismo, sino de pura voluntad del que quisiere:

aprovecharse de este trabajo

y

asi le

queda lugar cadael

uno que predique

la

misma Doctrina por

modo ylos

palabras que mejor le pareciere.

Pueden aprovecharque sonsas:

estos

Sermones, lo primero,

faltos

de Lengua de Letras, de ambas co-

porque con tomarlos de memoria, y predicarlos con buen afecto, podrn sin duda hacer gran fruto en losIndios.

alguno tuviere esto por cosa impropia, y agena de la autoridad de un Predicador, sepa que se ussi

Y

asi entre

hombres

muy

sabios en la Iglesia Santa, y esel

pareceral fin

muy

aprobado de San Agustn,

cual escribe:

de los Libros de Doctrina Cristiana asi:

Sunt sane

qudam^ qui bene pronuntiare possuntnuntiant, excogitare non possunteloquenter^ sapienterque.

quid autem pro-

Quod si ab aliis sumanteeam personam

conscriptum^ memoriaque com(

mendent^runt)est^

et

ad populum proferant^

si

ge-

non improbe faciunt. Sic enim quod jorofecto*.

titile

multi prcedicatores veritatis fiant

Esto alaba San

Agustn.:

y

esto

vemos que hoy

dia hacen los

mas de

los

Predicadores, que predican por Papeles y Cartapacios

de otros; y silo hacen con espritu, no dejan de hacer

mucho provecho. Asi podr

ser este

tapacio, Sermonario de Indios.

como un breve CarPueden tambin apro-

1.

Auguslin. Lib. 4, do Doelrin. Christian. Cap. 29.

XIV

PROEMIO

.

vechar para dar materia y ocasin otros mas hbiles,

y prcticos enlos

la

Lengua

:

porque

les

ser fcil

dilatar

mismos puntos, y tendrn pao de que sacar mas ropa.

Finalmente aunque solamente se leyesen, recitasen, nodejaran de ser de provecho los Indios,

como son

los

Tratados, Libros compuestos en latin, en romance los

que

los leen,

oyen

leer. Solo resta advertir,

y rogarno

los que en Letras, y en Lenguas vuelan

masel

alto,

desprecien los pequeos, ni por tener hecho

gusto

viandas

mas

delicadas, se enfaden de estas papitas de

nios; pues no se han de mirar estos Sermones, sino

comohay

dichos gente nueva en las cosas de Dios

:

que

si

caridad, y zelo de su bien, cierto es que parecern cosas

muy nuevas, y muyyatrilladas,

gustosas, las que miradas en

si

son

y sabidas. Debemos tomar en esta parte el saludable y docto consejo del glorioso San Agustin, queescribe asi:

Si

iisitata^ et:

parvulis congruentia^ scepe reeis

petere fastidimus

congruamus

per fraternum^ patercopulatis cordi

num^ maternumque amorem,etiam nobis] nova videbuntur*.

et

eorum

El smil que trae este

propsito es galano. Cuando estamos hechos ver un Jardin,

una Pieza

rica de nuestra casa,:

no sentimos mucho

gusto en mirarla

mas

si

algn amigo, persona quiense

mucho deseamos que agrade,es cosa cierta

pone de nuevo mirarlaal otro,

que con

el

gusto de que agrade

nosotros tambin nos le da

muy:

particular mirarla,as

y rolos

dearla, y mostrarla de espacio

ha de

ser,

y es en

AugUbtin. de Cat. Rud. Cap. Xl,

PHOtMlO

XV

que tienen amor de

la salud

de los Indios, que las cosas

muy menudas

y

muy

ordinarias de nuestra Religin

Cristiana, se hacen nuevas,

y muy gustosas, cuando las almas, que Dios llama su gracia, de nuevo las oyen yellas.

gustan de

SERMN PRIMEROEn quese declaran los primeros presupuestos de la F. Es saber, que hay otra vida donde van nuestras almas, porque son inmortales Dios hizo al hombre para que goce de l y porque es justo, los buenos da descanso, y los malos pena.:

:

Hermanos mos muy amados Deseo ensearos la verdadera Ley de Dios para que conociendo y amando el bien, salvis vuestras almas. Oidme con atencin, porque os va la vida en saber el camino del cielo y si me escuchis, entenderis cual es lo bueno que habis de seguir, y cual es lo malo que habis de dejar.:

;

:

Esto ensea la palabra de Dios, la cual yo os vengo declarar,lo

comolos

Jesucristo nuestro

Seor manda que

hagamos

que somos sus Ministros, y Predicadores.

sois Primeramente, hermanos, bien sabis que hombres como yo, y como los dems; y que todos los hombres, ac dentro de este cuerpo que veis, tenemos

DE LOS MISTERIOS DE LA KE

Ancha munascay chriycnayachachiyta munayquichic,

:

apunchic Diospa simintan

allicta riccispa

munaspa, animay-

quichicta quispichincayquichicpac. Chayraycu ari, soncocama

uyarihuaychic, hanacpacha anta yachaspatacmi quispinqui-

chicman.allictapas,

Tucuy soncoyquichichuan uyarihuaptiyquichicca, mana aUictapas unanchachiscayquichicmi, allictaallictari

munancayquichicpac, mana

uischuncayquichicpac.

Caytaca Diospa siminmi yachachin, ocari cayta yacliachi-

queyquichictacmi cunan hamuyquichic. Cay simicta runacunacta yachachinqui, ispa Jesu Ghristo

camachihuaycu paypa

ranlin padrecunacla, cunacpac iscacunacta.

Ghuriycuna, caytarac aupaclla uyarihuaychic. aracaytaca yachanquichic.Gamcunapas, llapanchicpas,canchic,

ari

runacamam pana animanchicta, (mana aychayoc, mana tulluyoc2

4

SERMOiN PRIMERO

una alma, que aunque no la vemos, porque no es de carne, ni de hueso como el cuerpo, pero con ella vivimos, y hablamos, y andamos, y sentimos, y pensamos, y queremos, y hacemos muchas cosas, y en saliendo esta alma del cuerpo (que es cuando muere un hombre), luego el cuerpo queda sin habla, y sin sentido, y sin

menearse como una piedra, un pedazo de tierra. Esta alma, hijos mios, cuando sale de este cuerpo, no se acaba, ni muere, como se acaban las bestias, y animales, que en muriendo el caballo, el perro le echis en el muladar, y no hay mas cuenta con l, porque ya se acab del todo. Mas los hombres no son asi, antes cuando el alma sale de este cuerpo, va luego otra vida, donde para siempre ha de durar, y nunca jams se ha de acabar. Por eso los hombres tienen tanta cuenta con dar sepultura ios cuerpos, y hacerles enterramiento, y no echan los cuerpos de sus difuntosal

muladar como los perros, caballos. Porque si pensis porqu el alma vive todavia, huelga que se tenga cuenta con su cuerpo, y esto as lo entendieron vuestros antepasados, aunque en muchas cosas anduvieron muy errados y engaados pero bien atinaron que habia otra vida, y que las nimas salidas de los cuerpos no se acababan luego, mas vivian en la esto mismo dice la palabra de Dios que otra vida tienen los Cristianos, la cual no puede errar, ni mentir. Esta dice que hay otra vida despus de esta de ac, y que aquella vida nunca se acaba y dice que nuestras almas son inmortales, y no se pueden acabar. Y dice mas, que los que en esta vida viven bien y; :

agradan Dios, tienen bienes y descanso para siempre en la otra vida^ y los que en esta vida son malos, y enojan Dios con pecados, en la otra vida son castigados con penas y tormentos para siempre. Y esto, hermanos mios, es muy justo, y muy conforme razn:

DE LOS MISTKUIScascanmanla) mana ricunchicchuy,

D\l

LA FE

5

cay animayoc caspam ri-

manchicpas,

purinchicpas,

yuyanchicpas,

munanchicpas.

ymahaycanchicpas.

Y

chaca cay animanchic, cay aychanchic-

manla raquiricuptinmi huaunchic, huausparimanchicchu, maDaam yuyanchicchu,manchici

manam rimanaam ymananchicmanam huaunchu,:

paschu, rumihuan, curpahuan pactapunim canchic. Cay ani-

aychanchicmanla

llocsispa,

manam

puchucacunchu, llamacuna hia

Gaballoca allcoca

huauspa yancan uischucayan, uzucayan, ranacanacpac iscachu canchic:

manam

h-

Yallinracmi animanchic ucunchlc-

mantaari

llocsispa, pachalla

huc cauzayman

rin,

chay cauzaypim

uiaypac cauzanca. Ghayraycum ranacuna ayanta cuya-

cuspa,

zumacta pampancu, huacintapas huacichachipuntac.caballo huauctaca

AUco huauclaca,

manam

hinacchu yan-

callam maypipas uischuc.

Ymaraycutac ayancunacta runacuna pampacpas, ymacpas?

animanmi uiaypac cauzan, chayraycum ayanta,ricun,

allichascact

ancham cusicun. Cay cunan

iscaytaca machuyquichic-

cunapas checamlam unancharcancu pana yma haycacta auzahia hapraycachacpas, pantaycachacpas. Y, huc cauzay can-

mi, chay cauzaypim animacuna ucunmanta llocsispa uiaypaccauzan, ispam ic carcancu. Cay quiquillantatacmi Diospa

siminpas

christianocunaman

yachachisca

yichihuanchic.

Diospa siminri

mana panlacmi, mana

llullacm, cay simin in.

Cay cauzay puchucaplin, huc cauzay canmizayri

ispa, chay cau-

mana

tucuc,

mana puchucacucmi, animacunari uiay

cauzacpac camascam, Diosman sonco ranap animanmi, huccauzaypi cusizamacuy causayta uiaypac causanca, mana Dios-

man

sonco runap animanmi cana, huc cauzaypi uiaypac ain. Caytari checampi, coAlli

cayman cauzanca, ispa caycaytallanantapuni

Diosninchic

camachin.

ranaca manachu

Diospa simincama

cauzascanmanta,

cusinchaypaclac,

mana

6

SERMN PRIMERO

Porque, decidme, no es razn que los buenos tengan premio del bien que bacen? No es razn que los malos tengan castigo por el mal que cometen? Asi vemos que lo hace el buen padre con sus hijos, que al buen hijole

honra, y hace bien, yl,

al

malo, y desobediente se

enoja con

y

le castiga.

As tambin los Seores que mandan, y rigen los pueblos, honran y hacen bien los que les sirven ygan, y aun veces los

obedecen, y los soberbios y malos los azotan y castimandan matar, y todo esto

Porque la virtud merece premio, y el pecado merece castigo. Pues as, hijos mos, aquel gran Dios que est en el cielo^ y es Seor de todo el mundo, como es bueno y justo, tiene mucha cuenta con todos los que en esta vida vivieron, y mira si obran bien, si obran mal y los buenos y obedientes les da premio de gloria, y los malos, y rebeldes sus manjustamente.:

damientos castigo de infierno.Este Dios es padre de todos los nombres, y les tiene por Porque as como el hijo es semejante su padre,

hijos.

y

es

como imagen suya,

as los

hombres

los hizo

Dios

su imagen y semejanza. Porque esta alma que tenemos ac dentro conoce lo bueno y lo malo, y tiene libertad demal. Y esta alma nunca se acapuede conocer, y gozar de Dios y su Criador. Y por eso todos los animales, y aves, y peces no los tiene Dios por hijo^ porque no son como l pero al hombre le tiene por hijo, porque su alma es se-

tomarba,

el bien,

y dejarvive,

el

mas siempre

mejante su hacedor.

As que Dios,hijos

siendo bueno, y justo,

como

lo

es,

y

padre de todos los hombres, justo es que los buenos

que obedecen Dios, y guardan su

ley, les d

DE LOS MISTERIOS DE LA FEalli

7

runari

manacha

huchamantaca muchuchiypactac?

Y,

checam. Yumaquenchic yayanchicpas soncoyoc cachinactacmicahuanchic, yupaychacuc sonco churinlaca huayllucmi,

mu-

nacmi, hatun soncoctaca macacmi miraracmi.

Camachicnanactaca,aispari

apucunapas

runacta

hinactacmi,

soncocama

yupaychaquentaca, sirviquentaca cuyacmi, allichacmi. Huaapuscachac soncoctaca macacmi,huarcucliichicpasmi,

muchuchicmi,huauchi-

cipichichicpasmi,

chicpasmi. Gayri collanan camachisca piinim. Alli runaca cu-

sinchaypacmi,cuna,

mana

alli

runari muchuchiypactacmi. Ghuriy-

hian capac

Diosninchicpas hanacpachapi cae tucuyallin caspa, collananalli

hinantin

ymaymanap zapay apun, paymanaalli

caspam cay uraypachapi cauzac runacunacta ricnanchiccauzascanchictapas,

cauzascanchictapas,

alli

runa-

cunacta, paypa siminta huacaychactam, hanaspachaman pusaspa uiaypac cusichin, zamachin.

Mana

alli

runactan canaacaricuchin.

ucupachaman carcuspa uiaypac muchuchin,Cay Diosmillapa

runap yayanchic, payri churinta hinam

huaylluhuanchic.Ymanam yumacyayanchicpa ricchaynin manricchacuc canchic, chay hinatacmi Diosninchicpas, quiquimpa

ricchayninman unanchanman camahuarcanchic. Cay animanchic ucunchic ucupi cacmi, allictapas,

mana

allictapas riccic,

yachac,

paymantatacmi

allictapas

munasac ispa muan,

mana

allictapas

animanchicri mana tucucmi, pac cauzacmi

ama jnunasacchu ispa mana munanchu. Cay mana puchucacmi,yaripas uiayari

Dios ruraquenta riccicpac, payhuan uiaypacDiosninchicca,

cusicucpac camascan. Chayraycum

runa

zapallanta, churiy ihuanchic, pay ruraquenchicpa ricchaynin-

man camasca cascanchicmantachallhuacunacta;

:

huaquinnin cauzaccunacta,

piscocunactaca,

manam

ari

churiy ninchu.

Manam

ari

chaychaycunaca Diospa unanchanman camascaallin, chica

chu. Cay chica

collanan Diosri, llapa runacunap

yayanchic caspam, caytaallintataccamachipuanchicjalli sonco,

8

SERMN PRIMERO:

bienesnas.

malos y desobedientes les d males y peTodos diris, as es padre^ no hay que dudar. Pues mirad ahora vosotros, bien veis que en esta vida hay muchos hombres malos, que roban otros, y les toban sus mugeres, y son soberbios, y cometen

y

los

No

es esto asi?

maldades, y con todo eso estn ricos y contentos. Pues estos no han de ser castigados por sus grandes deli-

Es posible que Dios, que es justo, ha de dejar que merecen? Por eso, hijos mios, hay otra vida, donde se castigan esos malos, y all pagarn con tormentos el mal que hicieron. Al contrario otros buenos hay en esta vida, que estn pobres y enfermos, y callan, y no hacen mal nadie, antes obran bien, y son buenos Cristianos. Qu ser de estos? Por eso hay otravida donde los buenos reciban bien.tos?estos malos sin el castigo

De manera, hijos mios que nuestro gran Dios, que es Seor del Cielo y de la tierra, hizo todcfs las cosas cuantas veis, hizo al hombre su imagen y semejanza,para quele conociese,

y

sirviese,

y guardase sus manda-

mientos, y en pago de esto alcanzase en la otra vida, que dura para siempre, aquel descanso y bienes que Dios tiene,rios,

y y aves, y peces, y animales, cri Dios para que sirvan al hombre, que le tiene Dios como hijo suyo y si el hombre no quisiere servir Dios, ni guardar sus mandamientos, enojarse h Dios mucho con l, porque habiendo recibido tantos bienes de Dios, es tan malo, ingrato. Bien me habis oido. Pues ahora no os quiero decir mas, sino que guardis en vuestra memoria, como:

y todas esas

otras cosas, cielos,

y mar, y

tierra,

DE LOS MISTERIOS DE LA FE

9

ynpaychacuc sonco churintaca,uyriaypacmicusichin, mana allsonco churintariuiaypacmimuchuchin, acaricuchin.Gheca-

chucay? y checampi hinapunin. Ricuychycriinactan

ari

ancha achcacauzactacama,

caypachapi ricunquichic

mana

alli

paycunamantahuaquinninca, zuapas, huachucpas,hucpa huarminta quechupucpas, apuscachac, soncopas,

ymaymana huc-

chapi cauzacpas, hia caspatac chaycunaca, llaquimanalla puricun, cauzacun.

Manachu, chaycan ninacuna haycap pachacaallin cas-

huchanmanta muchuncanta muchunca? Diosri chicapa, achu, caci, quispilla

cauzacuchun inca? Manan, Chayra-

cummana

churiycunaya, huc cauzay can, chay cauzaypim, chayalli

runacuna huchallicuscancama, uiaypac muchunca,

acaricunca. Huaquin runacunari cantacmi,sonco,alli

paycunam llampu

sonco,

mana

pictapas, maytapas, quezachacuc yan-

cachacuc runa, chica

alli

runatac, huaccha

mana ymayoclla,simintarialli

acaymanachristiano

,

oncorayascalla

puric,

Diospa

caspaalli

lucuy

sonconhuan huacaychaspa cauzac,chica

cay

chica

runacuna,ari,

Diosman sonco

ymanam

canea? chayraycumalli

huc cauzay can,

chay cauzaypim,

sonco cascanmanta, cochocuspa, cusicuspa, uiaypac cau-

zancu.

Ghayca churiycuna, hucllamzapallaniacmi

ari Diosninchic,

cay Diosmi,

hanacpachapi, caypachapi caccunap yayanchic, apunchic, pay

ymaymana, haycaymanacta

ricuscanchicta,

ma-

na ricuscanchictahaampas camarcan, rurarcan. Runactan qui-

quimpa ricchayninman unanchanman, rurarcan, payta ricucpac, payta sirvicpac, paypa siminta huacaychacpac, caycaytaalli

huacaychaspa, hanacpachaman rincanpac, chaypiri uiay-

pac

ymaymanahayca.

cusicuypi, cochocuypi caazancanpac.

Tucuy

ymala,

Rurascantari,

hanacpachacunacta,

hatuncochac

caypachacta, mayueta, piscocunacla, challhuacunacla, tucuy

hinantin cauzaccunactahuampas, runap sirviquenpac

camampamric-

rurarcan

:

runactaca, churinta

hinam

ari

munahuanchic, ru-

nari Diospa chica munascantac, huaylluscantac siminta

pachanca cliayca ancha puni, Diosta piacuchinca mana

10

SERMN PRIMERO

hay Dios que es Seor, y hacedor de todo, y que este Dios es muy bueno, y muy justo, y as hace bien los buenos, y castiga los malos. Y que hay otra vida despus de esta, donde van nuestras almas, y all reci ben de Dios los buenos gloria, y los malos pena parasiempre. Ahora conmigo de todo vuestro corazn, ado-

rad este gran Dios, y llamadle, diciendo.

Obres,

altsimo,

en

el

y eterno Seor que nos hiciste los hompara que te conozcamos, y sirvamos, y gocemos cielo y aunque somos tan pequeos, y tan po:

bres criaturas,, nos llamas hijos:

t,

y nos quieres como

haz que nuestro entendimiento reciba tu pala-

bra, y que nuestro corazn telo

ame y te desee, y guarde que nos mandas, para que as alcancemos la vida del cielo para que nos criaste para siempre jams.

Amen,

DE LOS MISTEBIOS DE LA FEciciic

It

soricoyoc

cascanmsnta.

Allich

ar

cay

iscaycunacla

uyarihuanquichic. Gunanca chicallarac cachun, ychaca cayllata

soncoyquichicpi apaychic.

Huc zapallampun, paymi

Dios,

paymi

tu-

cuy yma haycacacpa ruraquen, pacarichiquen. Cay Diostacmianchaallin,

ancha collanan

alli

runacunacta

uiaypac cusichic, mana allicunactari uiaypac muchuchic.

Cay cauzaymanlari huc cauzay cantacmi, chay cauzaymanmi animanchiccuna rin chaypi cauzascancama, ucupachamampas rin, hanacpachamampas uiaypac rin. Cunanri cay capac Diosninchicta

muchaycuusihuaychic ispa.

A

capac yayay, capac apuy. Dios, chunca muchaycuscay-

qui, huacchayquicla, runayquicta, rurahuascayquiraycumanta,

camtariccicpac, camta sirvicpac,

camhuan hanacpachapi

ui-

aypac cusicucpac, zamacucpac. Yanca mana yupay churillayquictapas

hamuy ihuanquim, churiy ihuanquim, campaaililla

calpayquicta coaycu, yuyayniycuhuan capac simiyquicta

hatallincaycupac soncoycuhuanri

cam

zapallayquicta huayilua

ncaycupac, yupaychancaycupac. Hinaspari, hanac cusipachy-

quiman, maypacmi camahuarcanqui, chayta usachincaysapac.

Amen.

SERMN SEGUNDOEn quese declara

cuanto enoja Diosel

el

pecado, y

el

dao que nosel

hace, y se exhorta huir

mismo pecado, y

buscar

remedQ

de tanto mal.

Si os acordis,

hermanos mios, enoti-a

el

Sermn pasado

os dije

como hay

vida despus de esta, donde;

nuestras nimas viven para siempre

y que aquel gran

Dios, y Seor, y hacedor de todo lo criado, los bue-

nos que

le

sirven les d bienes de gloria,al

para 'siempre; porque quiere muchocri su semejanza,

y descanso hombre, y le

y le tiene como hijo, y asi tiene guardados para los que son buenos hijos, y guardan sus mandamientos, bienes eternos tan grandes, que no hay lengua que pueda^ contarlos, ni corazn que pueda pensarlos. Ahora os dir por qu causa pierden los hombres tantos bienes, y caen en tantos males que no se pueden contar. Quiero, hijos mios, ensearos en que est todo el mal y perdicin de los hombres, para quelo sepis

y huyis, y busquis

el

remedio. Todo nes-

Huauqueycuna, canimpa cunacuscayta yuyarinquichiccha,chaypm uillarcayquichicispa, cay cauzay pucliucaptin,

huccac-

cauzay canlacmi. Ghay cauzayri animanchicpa uiay cauza-

nanmi. Gapac Dios yayancliicri, paymi tucuypa apun, ruraquen, huallpaquen, paytacminacta camachicuscan simintaalli

yma hayca

all

christianocu-

huacaychacta, hanacpacha-

man

pusaspa uiaypac cusichic, paymi runacunacta checa

sonco munaspa, paypa ricchayninman, unanchanman cama-

huarcanchic, churinta hinatac munhuanchic. Ghayraycum

caychapun. Ghay cusicuytari

payman sonco churincunapac, ymaymana cusicuyninta liuamanam rimaspapas yayayhuau,

yuyaspallapas tucuychahuanchuchic.

caycayta uyarichircayqu-

Gunanmicana uillascayquichic, ma ymaraycus runacunaall

chay chica

cusioc, cancanchicta zaquirispa,

dcaricuymanchayanchic, cunanmi hatunin aucanchicta,

ymaymana yma

14

SERMN

II

tro

hacer

mal es el pecado. Sabis qu es pecado? no querer lo que Dios manda, sino lo que nosotros nos:

da gusto

tad de Dios

hacer nuestra voluntad, y no hacer la volunmas traspasar sus mandamientos, esto es:

pecado. Pecado es hurtar, y adulterar, y jurar falso, y adorar huacas, y hacer mal otro, todo esto es pecado, y todo aquello que es contra lo que Dios quiere y manda, esto es toda vuestra perdicin. Y para que sepis enteramente, cuan mala cosa es el pecado, y cuantos

daos os hace^ y sabindolo asi, lo aborrezcis, y huyis de l sabed que dice Dios que el pecado es sierpe, y culebra que echa ponzoa, y mata, y que es:

una pestilencia que corrompe, y hiere de muerte el alma quu toca, y mirad lo que hace la muerte en vuestros cuerpos,

que eso hace el pecado en vuestras nimas. El cuerpo muerto, ya veis cuan feo se pone, cuan

sucio, y hediondo. Antes era una doncella muy hermosa, y linda en muriendo est fea^ y hiede. Quien hizo eso? la muerte que apart el nima de aquel cuerpo. Era primero un mozo recio, y valiente^ despus de muerto no se menea, ni anda, ni habla^ ni siente, y si lo echis al muladar, le pisis, no se defiende.:

liente?

Pues como es tan para poco el que antes era vaCon la muerte perdi las fuerzas, y la vida, el sentido, y todos huyen del muerto, porque espanta, y huele mal. * Habis mirado esto? Pues eso propio haceel

pecado en vuestras nimas

;

espiritual,

que es Dios, y

el

porque les quita la vida alma apartada de Dios,

DE LOS MISTERIOS DE Lk FEliaycap

15

acaricuyinan,

raycuquenchictachaycantaalli

riccichiscayquichicriccispa,all

unanchachiscayquichic

unan-

chaspa zupaymanta, ayquec hia ayquisun.

Imach, ymaca

Hucha zapallantacmi tapia millay aucanchicca. Imactatac hucha inchic? Imactac? Dios ruraquenchicpa siminta, munascanlahuan mana huacaychaspa, mana yu-

canman?

paychaspa sonconchicpa

munascallanta

catinchic,

yupaycaci-

chacunchic, chaytam ari hucha inchic, hucpa ymanta zua-

cuypas, huchan,

huachuc tucuypas, Diospa

sutinta

manta juracuypas, huaca muchaypas, runacta quezachaypas^, huchacaman, imapich Diospa siminta, munaynintahuan runahancuchan, chaytam, hucha inchic. Cay checampi aucanchicca. Cay campa manaatitapiaalli

huchallam

cascanla asta-

huanrac yachancayquichicpac, yachaspari, millancayquichicpactocaycuncayquichicpac, paymanta, ayquencayquichicpacuilascayquichic.

cayllanmauta

Buchaca amarun, macha-

chuay

huauchicpuni hampiocmi, ispan Diosninchic in.tuychicalla huauchic, oncoylacsi.

Ghaymanta animanchicta

Ymanam huauypaAyaca ancha manamillay asnacmi.nalla,

chayaycuscan ucunchic, aychanchic cae,

chay hinallatacmi animanchicpas huchap chayaycuscan cae.alli

ricchayniocmi cae, millay

mapam,

Zumathia

sipasca,:

cisaymanallam cae

manarac huauspa eicllaymahuaucun, chayca millay riechayhuaynapas, maa huauspaca,

nioc an.

Pim

cucuchin? huauymi, animanta chay:

ucunmanta raquircun, chaymi hia tucunnarac huauspaca cinchi,

huamineam

cae,

manaam yuyarinchu, puririnchu, rimarinchu, ymampaschu. Huauecman uischurcuscapas, zarur euscapas, manapunim ama inchu, anay ninchu.Chicacinchca

imanatac

yancalla

quezachachieun hua-

uymi

eallpantapas, eauzaynin tapas yuyaynintahuampas atin,

chaymi hia tucun? Ayaecmantaca,

pipas ayquelamunmi,

miticatamunmi. Piraccha, y, chica asnacman^aca chica manchay manchaymantaca mana, ayquenmam? * Cayta rieucchu

canqui? chay hamuUatacmi hucha pas tucuchic cahuanchic

16

SERMNfea,

l

queda

pultada en

Pues si porque no os hiera, y de la sierpe, y vbora porque^ no os mate porqu no aborrecis el pecado, que os hace mas mal que la vbora, ni el cuchillo^ ni el fuego? Si en vuestra ropa, cuando es nueva, y de muy fina lana, veis que os echan alguna grande mancha, os enojis con el que tal hace, y es pesa de ver vuestra ropa manchada pues eso es el pecado en el alma que la cri Dios muy hermosa, muy linda, muy blanca, y por el pecado se vuelve muy sucia, y muy negra. Si queris saber qu cosa es el pecado, sabed que os hace esclavo del Diablo, enemigo de Dios, condenado los tormentos eternos del infierno, que el que muere en pecado v para siempre jams condenado al fuego, donde arder sin fin, y aunque mas gritos d con rabiosos dolores, nunca acabar de penar lo que merece por el pecado que hizo contra Dios. Maldito sea el pecado que tanto mal hace los hombres Me diris, hijos, Padre, la muerte del cuerpo biea la vemos, y cuan feo y sucio queda despus de muerto pero no vemos como el pecado mata al alma, y la deja tan fea y abominable como decs, antes hacemos cada dia muchos pecados, y con todo eso comemos, y bebemos, y hablamos ni mas ni menos que antes. Pues como decis que el pecado hace tanto mal, pues no lo vemos? Tampoco veis hijos mios vuestras nimas, y no por eso dejais de creer, que tenis almas; pues como no veis vuestra alma con los ojos del cuerpo, tampoco veis el pecado, que es enfermedad del alma, y con todo eso sabis que pecis cuando cometis adulterio con la mujer agena, y cuando hers vuestro hermano, y cuando hurtis, porque all dentro os dice vuestro corazn, que hacis mal, y luego de lo mal hecho os remuerde, y procuris encubrirlo, y que no:

y sucia, y sin fuerzas, y condenada ser seel infierno, y padecer eternos tormentos. liuis del fuego, porque os quema, y del cuchillo

:

!

:

DE LS MISTERIOS DE LA FE

17

aiiimancliicmaii chayaycuspa? Diosmi animanchicpa cauzay-

nin,

maypacham Diosninchic animanchicmanta anchurin,

chayllatacmi animanchic mapachacun, maiiafiam callpampas

canchu, pisipapunmi, ucupachap camanani. Ninactaca, runacuiia

manchacmi

cancliic

rupahuanmancha ispahuchactaca

cuchilluc-

tapas

nacalmanmancha

ispa, ainaructa

machachuaylabuam:

pas huauchihuaiimancha ispa,

Imaraycutac

mana manchanchic, manallumantapas,

millanchic, ninamantapas cuchi-

machachuaymantapas ashuanrac manchanan-

chicta? Mosoc pachayquicla,

zumac pachayquicta mapacha-

puqueyquipac manachu piac canqui? Imaraycutac, huchac-

tam mana piapayanqui, animayquicta, chica zumacla, chicayuracta, mapachapuqueyquicla yanayachipuqueyquicla? Ma-

nan hia

cachicllachii,

huchaca,

hucham zupaypa yanan,chicnispan

tucuchisunqui

hucham Diospa,

tucuchisunqui,

hucham ucupachaman ayzaycusunqui, chaypiluiaypac muchuncayquipac acaricuncayquipac. Huchamanla manarac penitenciada ruraspa huaucca, ucupachamanmi checachatamun. Chay ucupacha ninapim, uiaypac nupanca. Panaanau, acau ispa haycapas caparcachanca, manatacmi chay-

mantaca quispimunmanchu, manatacmi Diosman huchallicus-

canraycumanta muchuscantaca ymaypachapas puchucanmanchu. Atha huchaya muypi uzuc ruada chica allparichicI

Nihuanquichicmanraccha. Padre, ucunchic aychanchic hua-

un, chay laca

y,

ricuycum, ymahina mapa cascantapas, miricuycum, ychaca ymanach

llay ricchaynioc cascantapas, y,

hucha animanchicta huauchicuc, yanayachicuc, ymanachicucpas,

cay caytaca

manan

ricucracchu caycu, yaliinracmi

punchaunincuna huchallicuyllata yuyaycu, micuytaca, upiaytaca, rimaytaca

cochocuycum, Imactatac camca hucham

hi-

nachic, canachic cahuanchic ipayahuanqui, ocaycu mayrac

ricuycu? Ghaypachuyarihuaychic tapuscayquirac. Animayquictaca ricucclm canquichic?

lachucay

Manan. Mana ricuscayquiraycumanmana animayoc canquichic? ymanan animayquichicta, aycha auihuan mana ricunquichicchu, hipatacmi hu-

18

SERMN

II

lo

sepan. Porqu? porque es malo. Quien os dijo que

era malo hurtar, y adulterar, y matar?

es malo. Pues ese Dios

Dcelo Dios en vuestro corazn, y no podis negar que ha dicho por su sagrada palabra,el

le enoja mucho, y que tiene por enemigos hacen pecados, porque contra el mismo Dios, y los que contra su santa Ley cometen grande ofensa. Si vuestro

que

pecado

hijo,

es rebelde

quien engendrastes, y criastes, y le mantenis; y desobediente, y os dice palabras feas, y tomal,

un palo para daros conqu merece portal

qu

diris de este

mal hijo?

maldad

? Si el

criado roba la hacienda

de su seor, y dice mal de l, qu har el seor? no se enojar? no le castigar como malo? Dios es vuestropadre, que os

y os mantiene. Dios es vuestro seor, y vuestro Rey, en cuya casa estis (que toda la tierra es casa suya), pues no os parece que habindoos l hecho tanto bien, y siendo tan gran Rey y seor, se enojar con razn de que vos le ofendis^ y le despreciis, y le quebrantis su ley? Si, que se enojar mucho, y con mucha razn. Por un pequeo y sucio decri3,

y dio

el ser qjie tenis,

leite

Dios.

quebrantas, t adltero, y t borracho la ley de Por un pequeo enojo maldices tu hermano, y

le hieres.

Por una pequea ganancia hurtas y desprecias la ley de Dios. No se enojar Dios de esto contra t ? Mucho,y con mucha razn. Y el que deja de adorar Dios, y adora al Diablo y las huacas, y no quiere aprenderla ley de Dios, ni obedece los padres, sino en sus enfermeda-

DE LOS MISTERIOS DE LA FEchaclapas,

19

anima} quichicpa

oncoyninla

cay

auiyquihuan

mana

ricunquichicciiu, pana

mam

ricuspapas, hucpa huar-

minla huchallicupuspaca,

runa maciyquicta quirichaspaca,

hucpa ymana zuapuspaca, y, huchallicunim, mana allictam Furani inquim ari, soncoyqui ucupi cae, chaymi, huchalli-

cunquim, ipayasunqui. Chayraycum huchallicuspa, huchay-

ama pipas, yachahuancachu, fiinqui. Imaraycum hinaycuycachac canqui? Hucha mana alli cascanmanLam. Pim huchaca manam allichu nispa yuyachisurquicLa pacaycachanqui,

canqui ?

Diosmi soncoyqui ucupisunqui. Manatacmi huchaca

lian,

chaymi cayta yuyachipaya-

yachacunchu. Quiquin Diosmi quellcampi in huchaca, mana allin, qaiquin uchacta huchallicuquentahuampas ancham checnini, halunin aucayta hian ricuni fiispam in. Churiyqui yumacuscayqui,

allim, incayqui

huchuyllamanta uyhuacuscayqu

, uiachicuscayqui hatun sonco caspa simiyquicta, camachiscayquicta, mana yupaycha-

sunquiman,

ayisunquiman

,

camisunquiman

,

collcohuan

huactarcosac ispa camapayasunquiman, ma,

yma ihuacmi?

chaycan churiyquiri

yma muchuchiypac camanmi? Yanayqui canman, chayri yanayqui caspatac, ym.ayquiclapas zuapuzunquiman, paytac zipcicasunquiman, rimacusunquiman, chaycantaca, maymanahuacmi? piacuacchamacahuaccha. Diosmi yayayqui huyhuaqueyqui chusacmanla ruraqueyqui, cachiqueyqui Diosmi capaqueyqui, apuyqui.Gaypa huacimpim tianqui

hinanlin liccimuyupas paypa huacincaman ari, pay chica aliichaqueyqui caspaca, chica capac caspaca, manachu checantatac piacunca ? Cam uzupa runallaracchu, Diosta allcocha-

cunqui, payman huchallicunqui, simintapas pampachanqui?

Cam huachucCamlacta

runa,

cam machay camayoc runa, huc

millay

cusicuy hucharaycullachu Diospa simintahaplla

pampachapunqui.

runari asila piachiscailachu runa maciyquicta

acaycunqui, quirichanquipas.

Cam

za runari as coUquelsiminta

mirachicuncayquiraycullachu. Diospa

pampa.3

chaspa hucpa ymanla zuapunqu. Manachu chay huchayqui-

20

SERMN

11

des y necesidades consulta los hechizeros y viejos., cuanto os parece que tendr enojado Dios? Sabed que esterrible Dios, y que castiga bravsim ament los pecados. Por el pecado de soberbia ech los Angeles, con Satans del cielo, y se hicieron fieros Demonios. Por el pe-

cado de desobediencia desterr nuestros primeros padres, AdaU;, y Eva del paraso "de deleites, y todos sushijos,

y descendientes padecemosel

trabajos,

y miserias, y

muerte. Portodoel

pecado de lujuria y fornicacin, hundi mundo con el gran diluvio, y solo escaparon ochoel

personas. Por

pecado contra natura nefando, con fuegodir,

del Cielo abras cinco ciudadeslos volvi

y todos sus moradores hermanos mios, de otros mil castigos crueles, hechos por el pecado? Mucho enoja Dios el pecado, huyamos hermanos mios del pecado, y lloremos haber pecado, y busquemos remedio contra el pecado, porque no perezcamos para siempre, y vamos al infierno por las culpas que hemos cometido mas seamos salvos para siempre. Amen.en ceniza. Que os:

DE LOS MISTERIOS DE LA FE

21

raycumanta Dios campac ancha pianca? Y, checampi piancapunin.

Cam

huaca muchac, zupay muchac Diosta muchan,

cayquilacchuDiospa

chaycancunactarac

mnchaycunqui manatacpadre Diospa

simintaca

yachacuyta munanquichu,

ramlimpa simitapas, manatac yupaychasac inquichu, oncospa nanaspa,

ymamanta muchuspa huanaspari umacunallactasonconta

machucunallacla mincacuc, manan hinallachu Diosta piacuchinqui.

Diospa

piacucta manaracmi

riccicchu

casca canqui, a piacuspaca

mana atiytam

piacuc, ruada

muchuchispaca

,

mana

rimaytam muchuchic.AngelcunactaSatans

xVpuscachay

bucharaycullamantan

aputintahuan

hanacpachamanta carcotamurcan, zupay tucuncampac Diospasiminta pampachascanchicta

huchanraycnllamantamAdan machun-

Eva mamanchictahuan, huc ancha cusicuy pachamanla

cayhuequcpachaman carcomurcan, hinam ari ocanchic chirincuna miramuquencunapas ymaymana acaricuypi cau^zanchic huaunchicpas. Huachuc hucharayculiamantan, hinantin runacunacla,llocUacta

hinantin cauzaccunactahuampas

halun

cachamuspa yacu cincaypi huauchichircan puzac

runallam unumantaquispimurcan.

Huauza hucharaycumanllapallanta

tam ancha nanac runacunacla, pichca llactantintahuan hanacpachamanta ninacta cacharimuspa

ymancamapas

haycancamapas rupachichircan, uchpa tucuchircan. Ati moscoy hucharaycu, runacuna mucquscantaca, acaricuscantaca,

manatacmi

uillayta

tucuychayquichicmanchu. lluchaca an-

chamchacta

Diosla piachin.

Ghayraycu

ari

huauqueycuna

,

hu-

zaquesunchic, huchamanla

ayquesunchic, huchayoc-

cunarihuchanchicmanla llaquicusun, puticusun, penitenciadarurasunchic. Pactach zupay huaciman rispa, chaypi uiaypac

acaricuchuan, yallinrac hanacpaqhaman uiaypac cusicuc,

zamacuc risum. Amen.

SERMN TERCEROEn quese declara,

como

el

nico remedio de los hombres, para

li-

brarse del pecado, es Jesu Cristo nuestro Seor, y se refieren en suma ios misterios de su humanidad, y se exhorta poner todo

nuestro corazn en nuestro Salvador.

Ya

os dije,

hermanos, en

el

Sermn pasado,:

la feal-

dad del pecado, y el dao que nos hace y sohre todo, cuanto enoja Dios. Ahora os quiero decir el remedioque tenemosSabed;,los

hombres, para librarnos del pecado.es

hermanos mios, que Dios nuestro Seor

muy

piadoso, y misericordioso, para sus criaturas. Y aunque le enoja mucho el pecado, que los hombres cometen con-

pero tambin le duele el grande mal en que caen hombres, y le pesa de que sean condenados, y desea librarlos de la pena eterna^ y del mal del pecado. Y porque todo el mundo est lleno de pecados, y todos los hombres segn nuestra flaqueza, pecamos, y desde el primer pecado de nuestros primeros padres Adn y Eva,tra l;

los

quedamos todos condenados muerte por eso;

la inmensa

Huauqueycuna, panaycuna canimpa, cunacuscaypi, caytauillarcayquichic ispa,

buchaca ancha mana alUm, huchan

hatunin aucanchic, chaymichic,

ymaymana acaricuyman raycuan-

chaycan huchatacmi, Diosta anchapuni piacuchic, is-

pan caycayta uyarichircayquichic. Gunanmi cana illascayquichic,

ma, ymahuanmi chaycan huchamanta quispisunchic

:

Chaypac uyarihuaychic. Dios yayanchic checampi llampu sonco caspam, huacchaycuyac caspam

runanta cuyaycuanchic,

pana ocanchic huchallicuspa, huchanchichuan Diospa sonconta anchapuni nanachipunchic,y,

ocanchicpac yuyaycu-

puanchictacmi, ymay soncon, huacchaycuna chica acaricuy-

man chayapullahuan, ymayalliyninmanta, uiay

soncollam ucupachaman runay-

cuna ripuan, amatac hinaca cancachu, ocatac huchap mana

muchuncanmantahuan

quispichicullasac,

24

SERMN

III

bondad de nuestro Dios orden un remedio poderoso yadmirable para quitar todos los pecados de todos los hombres,

yel

este es Jesucristo nuestro Seor, al cual adora-

mos, y entodotrajo,

creemos, y en l esperamos, y de lrecibimos bien este es el remedio de nuestras almas, quel:

medicina del

cielo,

para sanar todas las enfermeel

dades del alma. Este es

cordero de Dios que quita losel

pecados del mundo. Este es

que aplaca

la ira de Dios,

y hace los hombres amigos de Dios. No hay otre nombre debajo del cielo que nos pueda salvar, sino el de Jesucristo nuestro Seor. A este Jesucristo nos convieneconocer,

amar, y servir, y obedecer,dir

si

quere-

mos

ser salvos.

Pues ahora os

hermanos mios muy amados

quien sea este Jesucristo^ y despus os dir como habernos de alcanzar perdn de nuestros pecados por l.

Sabed, hijos mios, que Jesucristo es hijo de Dios vivo y verdadero, el cual con el Padre eterno, y el EsprituSanto, esgloria:

un mismoas lo

Dios,

y una misma

sustancia, y

confiesa la fe de los cristianos, y lo dice la palabra de Dios, que no puede errar. Este

que

tambin Jesucristo es hombre verdadero como vosotros, y yo, porque este hijo de Dios, por remediar los hombres, tuvo por bien hacerse hombre como ellos, y con su infinito poder vino del cielo, y en las entraas de la Virgen Mara nuestra Seora por obra del Espritu

San Gabriel

Santo, se hizo hombre, y fu concebido segn el ngel lo anuncio la Yirgen Maria, y despus na-

ci en Beln ^ quedando Yirgen su aladre por el gran poder de Dios, y siendo nio fu adorado de los pastores, y de los Reyes, y de los Angeles, y despus cuando ya grande de treinta aos, predic en el mundo la pala-

bra de Dios, y ense los hombres el camino del cielo, y obr grandes maravillas, sanando con sola su palabralos enfermos,

y contrahechos, y

ciesjos,

resucitando

lOvS

DE LOS MISTERIOS DE LA FEyanapacullasac ihuanchicmi.cauzacca,

25pacliapi

Manam

pillapas, cay

mana huchayoc canchic (pisi callpa caspa) pim mana huchaman lirmanman? Gallaric machunchic Adn, Evamamanchicpa pacarichiscan huchanmanta pacham, uiaypac huaucpac isca carcanchic, chayraycum huacchay cuyac Diosyayanchic Jesu Christom Diosninchicta cauzachiquenchicpac,coarcanchic, paytam ari mucha ycunpaymanmi yinchic, paypim suyacunchic, payraantatacmi yma alli caquenchiccunactahuampas chasquicunchic. Cay Jesu Christom animanchicpa hampin paymi ari hanacpachamanta animanchicpa oncoynimpac nanaynimpac, ham-

quispichiquenchicpacchic,

picta

apapumuarcanchic. Cay Jesu Christom Diospa uallan,

runacunap huchanta pampachapuc, paymi Dios yayampa sonconta huchayoccunapac piacta llampuyachin, runacunactari

Diosmantin

culirichispa.

Manatacmi Jesuspa sutin hynaca hinan-

pachapi quispichiquenchic canmanchu. Hanacpachaman

riyta

munaspaca, cay Jesu Ghristotaracmi riccisunchic, tucuysirvisunchic,

sonconchichuan munasunchic,

paypa siminta

huacaychapusunchic. Cunanmi huauqueycunaya Jesu ChristoDiosninchicta, riccichiyta munayquichic.uillascayqui,

Chaymantam cana

ymahinas pay Jesu Chrisloraycu huchanchicta:

pampachachicusun

chaypac uyarihuaychic. Cay Jesu ChrisDios yayahuan, Dios

tom

ari

Diospa zapay churin, paymi

Spiritu Sanclohuampas, huc quiquin Dios, cay quimzantinri

huc cayniocllam, huc cusicuyniocllam, caytamnapf

christia nocu-

yinccanchic yachachihuanchic, Diospa simimpas

mana

pantac.

mana

llullac caytatacmi

yachachilhuanchic. Pana Dios

caspapas ocanchic hia checan runatacmi, paymi quispichi-

huancanchicpac runa tucurcan, hinantin atipac cayninhuanmi

hanacpachaman la virgen sanctaMariapuiczanman uraycumurcan,chaypimSpiritusanctomantaruna tucurcan, ymanam ngelDiospa cachan nuestra Seoraman uillarcan, chay hinallatac.

Chaymantam Beln

sutioc llactapi

mamanmanta pacarimur-

can, uiay virgen captin, Diosmi hinantin atipac cayninhuan

cay hinapac ircan. Huahuallarac cactaa Angelcuna, llama

26

SERMNel

111

mar, declarando las cosas secretas, y por venir, y haciendo otras^grandes maravillas con sola sa palabra. Su vida era santa, sin pecados. Sumuertos, andando sobre

amorosa, todos hacia bien, y los pobres, y flacos amparaba, y mantenia. Y todos los pecadores convidaba con el perdn^ y daba los hombresconversacin

muy

amaba como hijos, y rogaba al Padre siempre, y lloraba por ellos. Y asi muchos pecadores^ y pobres se iban tras l, y el los reciba todos con grande amor.sus entraas, porque los

que

otros hombres malos, y soberbios, y mentirosos, llaman Fariseos, teniendo grande envidia, y rabia contra l, sinrazn ninguna le persiguieron, y procuraronse

Mas

darle la muerte,

y todo

lo sufri

con gran mansedumbrel.

por nuestro amor.

Y

para que tomsemos ejemplo en

En

esto gast treinta

y

tres aos

,

al

cabo de los cuales

siendo su voluntad morir, por redimirnos del pecado, fu

vendido, y entregado por un falso discpulo suyo llamado

Judas, y puesto en manos de sus enemigos padeci cruelsimos tormentos y afrentas gravsimas por noso,

tros, fu azotado reciamente,

coronada de crueles espinas

su cabeza, escupido y abofeteado por hombres viles. Levantronle muchos falsos testimonios, y llevando una cruz sobre sus hombros en compaa de ladrones fullevado al monte calvario., ytresall

fu crucificado, y estuvo,

horas padeciendo grandes tormentos

y muchas

DE LOS MISTERIOS DE LA FE

27

michiccuna, capaccunapas muchaycurcancu. Quimza chunca

huatayoc caspam Diospa siminta caypachapi yachachircan,

hanacpacha antapas ricuchircan, ymaymana milagrocunacla rurarcan, simllanhuanmi oncoccunactapas, suchucunactapasalliay ispalla,

alliachic carean,

huauccunactapas cauzariy

ispalla, cauzachic carean,

hatun cochaclapas chaquillahuancactapas,

puricmi carean,

yma hayca

manarac eactapas ya-

chacmi carean.

Mana huellapas huchayoc cauzayta cauzacmihuaechac-

carean, rmaspapas misqui misquillacta soneoman chayactam

rimae carean, tucuy runaetapas allinchacmi careant.a,

:

quesiacta,

pisi callpayoeta

yanapacmi carean, micuchic,

upiachic, pachalliehienai carean, huchayoc runactari, pay qui-

quin maseaspan,

hamuy pampaehascayqui,

ic carean, son-

contapas, atinlapas

runacunamnn coemi carean, churunta

hia huayllucuii carean, Diosyayantari huequenhuan, aun-

huan haycay huaeayeuspa mucha puemi, uillapucmi carean.Huehazaparunacunapas huayllucmi carcancu, catiemi carcancu, payri llapantapas cuyacuc sonconhuancarean.

hamuy icmimana:

ehaca huaquinco,

runacunam yscay sonco,Fariseo

allison-

apuscachae sonco carean,

sutioceuna

chay-

cancunam Jesu Ghristocta mana huchayoctatac,eatirayac carcancu.

chiquicuc

sonco caspa, eanillayac carcancu, huauehisun eayta nispa

Payri hia caspa ayicusac inmanrac-

chus, upallallamsoncontaitiycucuspa

muehucuc

carean, o-

canchicman sonco caspa, yachaehiyta munaspan hinac carean.

Cay hian quimza chunca quimzayoc huala caypachapi acaricuspa cauzarean.

Quepampim

cana, ocanchic huchazapa-

eunacta quispichihuancanchicpac, quiquimpa sonsollanmanta

huauyta munarcan. Ghaymi huc ancha munascan discipulonJudas suliocmi candan chayeanmi yscay sonco runaJess yayanchictacaspa,

aucancunaman collequepac ranticuspa cirpacarcan, Ghayeaneuna am haycay acaricuyta acarichirumantapas quichca piiluhuanIlau-

can, pencaycharean, azutircan,pillurichircan, uyantapas

uzupa runaeunaca yncharcan,

28

SERMNyall

III

afrentas de sus enemigos,

en

la cruz

rog

al

Padre

Eterno por aquellos que

hacan mal, y ofreci la sangre que derramaba por todos nosotros los pecadores.le,

Despus de muerto fu sepultadodas

y

al

cabo de tres

habla dicho sus discpulos, y como los Santos Profetas muchos aos antes lo haban dicho, resul lo

como

cit glorioso

en cuerpo inmortal,veces^,

impasible,

y apare-

ci los

suyos muchas

y

se estuvo con ellos cua-

renta dias^ ensendoles las cosas del cielo, y les mand que fuesen predicar por todo el mundo^ como haban

de creer en Jesucristo los hombres, y que creyendo en l, y dolindose de sus culpas, y recibiendo el Santo

Bautismo, y guardando la ley de Dios, seran salvos.

Y

nuestro

Seor Jesucristo

,

habiendo

ordenadoalto

estas cosas,ellos, est

se subi los celos,

y en

lo

mas

de

sentado la diestra del Padre eterno sobre

todos los Angeles,el

como Seor universal queall

es de todo

hombres de la tierra, lo que hacen, y como viven, y los que hubieren guardado su ley, les dar el da del juicio gloria para siempre, y los malos que no la guardaron, tormento sin fin en el infierno, porque ha de venir tomar cuenta los hombres en el postrero da del juicio final. Yes aqu, hermanos mos, el misterio de Jesucristo, y quien es, que es verdadero Dios, y verdadero hombre,desdeest

mundo.

Y

mirando

todos los

DE LOS MISTERIOS DE LA FEza llauza

29

tocaynmhuan tocaycurcan, ymaymana liuchayocraichaymanla huc anchallasac cruz-

ispa cacimanta tumparcan,ta

marcarichispan zuacunactahuan huaquilla pusarcan

huc

orco Calvario sutiocman.za

Ghaypim cruzpi chacatarcau, quimchicni-

huaycucuy chicam, anchapuni acarispa cauzarcan,allcochapayascan,

quencunap pencaychascan,ispa

hinacaspapas

hinaquencunapacrac Dios yayanta pampachay caycunactayaya

muchapurcan, yahuarintari ocanchicraycum Dios yafiacaricuspan

yanman cocurcan, hiacanchic:

yayanchic huaupuar:

a

huauctan

pamparcan

huauscanmanlari

quimza equen punchaupim, ancha collanan cusicuynioc cauzarimpurcan, ymanan Apostolnincunaman manarac huauspaircan, Diospa quellcampas

paymanta rimarcan chay hinalla-

lacmi, uiaypaca cauzancampac,

maana acaricuncampac,purircan,

hia cauzarinpuspan Apostolnincunaman sulin riccichicurcan,

lahuachunca punchaucaman paycunahuan huaquihanacpachapi ymaymana cacta yachachircan,alli

yachachispam

cana, paycunacta ircan, riychic hinanlin liccimuyu, runacunacla

simiyta

yachachimunquichic, paycuna ocaman yi-

huanca, huchancunamanta liaquispa, putispa baptizacunca,

camachiscay simiyta

alli

huacaychanca, cayta ruraspam hanac-

pachaman quispinca, chaypim uiaypaccusi zamacuy cauzaytacauzanca.

Cay cayta cunacamuspam, hanacpachaman uicha ripurcan,lucuy Angelcunap,

hanacpachacunap hanacquempim. Dios yayampa paaequempi tiaycun, tucuy hinantimpa apunchic

caspa.chicta,alli

Ghaymantam cana

llapa

runacunap ymana cauzascan-

ymascanchictahuampas ricumuanchic, Diospa simintaDiospa siminta mana

huacaychactala, taripay punchaupim hanacpachaman pu:

saspa, uiaypac cusichinca, zamachinca

huacaychactam cana, ucupachaman carcuspa uiaypac acarichinea. Payquiquin Jesu Ghristotacmi

quepa punchaupi

llapa

runacunacta

taripac

hampunca,:

Gaytam

churiycuna Jesu

Ghristomanta uillayquichicchecan Dios,

payta riccichiyquichic, paymi ari

checan runa,

hinantinpa quispichiquenchic

30

SERMN

111

Salvador de los hombres, y Seor del mundo. Veis aqu tambin lo que hizo por nuestro remedio, y lo que padeci

con tanto amor por librarnos de nuestros pecados. Resta deciros como habemos de aprovecharnos de tan grande remedio, y gozar de tanto bien, porque, si no hacemos lo que l nos manda para esto, ser para nosotros mayor condenacin (por nuestra culpa y maldad) la muerte preciosa

y sangre de

Jesucristo, pues la despreciamos,ella nuestras llagas_,

no

queriendo curar conlo

manda. Rogad Dios,

hijos mios, que

tros corazones deseo de oir la

y pecados como ponga en nuespalabra de Dios, que os he

de decir, y que mi

meen

d gracia para ensearos bien,ello,

que os vasiguienteestas

la salvacin

y venid para

el

Sermn

muy

atentos, y ahora platicad entre vosotros

que os he contado de Jesucristo nuestro mirad en la Iglesia la Imagen del Crucifijo, hincadas las rodillas adoradla^ y hablando con Jesucristo nuestro Dios y Redentor, que estuvo en la cruz como aquella Imagen os representa, herid vuestro pecho y con mucho dolor y lgrimas decid Seor mi Jesu Cristo, hijo de Dios vivo, que te hiciste hombre, y moriste en la cruz por m pecador, perdona por tu sangre todos mis pecados, y hazme buen cristiano, y que sea yo hijo obediente, y oiga tu palabra, y] la entienda, y guarde. Salva, Seor, esta alma que t criaste y redimiste, y dame gracia, para que siempre te sirva, y despus de mi muerte, alcance yo la vida bienaventurada del cielo.cosas

Seor.

Y

:

Amen,

DE LOS MISTERIOS DE LA FEapunchicpas,

31

ocanchic huchazapacunaraycu cuyac soncon:

huan acaricuscanlapas uillayquichictacmi chaymantaracmi uillascayquichic, ma, ymacta rurasparacsi, chay chica allimcnsicuyla usacliisunchic. Gaypac camachihuascancliicta hucliap

raycuscanrin

mana chaycama

ruraptinchicca, Jesu Christop yahuayaiicalla

ashuan ucupachapi acaricuncanchicpacmi canea,

uzuchiscanchicmanla, animanchic oncocta, quirichascacta caychica liumpac yahuarinhuan paypa simincama,

mana hampi-

cuyta munascanchicmanla. Chayraycu churiycuna Diosta

mu-

chaycuychic

,

soncoyquichicta

munachipusuncayquichicpac,

paypa simin

cunasac iscayla soncocama uyarihuancayqui-

chicpac, ocapacri gracianta calipanta maapuUahuaychictac,

camcunacta aUilla cunancaypac yachachincaypac, chaymi ancha cusioccanquichic. Cunan cay sermonpa catequenta uyaricuc hanpunquichic, lucuy soncoyquichichuan uyaricunquichic:

cunanri

caycay yachachiscaycunacta, camcuna

pura

yachachinacunquichic. Jesu Ghristo yayanchicpa unanchanlaIglesiapi ricuspari

concoriyquichichuan sayaycuspa muchay-

cunquichic,

chay hinam Jesu Ghrislo yayayqui, quispichi-

queyqui, chay hia cruzpi chacatasca carean, cascoyquictatacacuspa

hucque auiyquihuan

Diosniyquicla

rimarinqui

ispa. A, capac Jesu Ghristo yayay, Diosniypa zapay churin,

cammi ocaycu huchazapa runacunaraycu runa tucurcanqui, cruzpi huaurcanqui cay capac yahuariyquiraycum ma,

ayqui,tianocta

huchayta camayla pampachapullahuay,

alli

Chris-

rurahuay, camla yupaychac churiyqui cancaypac,alli

padrep cunascan simiyquictari

soncolla

uyaricuncaypac,

yachacuncaypac, soncoypi, aliypi huacaychancaypac.

Gay

animallayta campa rurascayqui camascayquicta quispichipul-

lahuay, graciayquictapas

coaycullahuay cam zapallayquicta

uiay sirvincaypac, huauspari hanacpacha cusicausay hua-

ciyquiman rincaypac. Amen.

SERMN CUARTOEn que se declara como hemos dela f

lo

que hemos de hacer para ser salvos, y

lo

primero

creer y esperar en Jesu Cristo, y de la firmeza de

y de

la

confianza en nuestro Salvador.

En

este

Sermn

os dir,

hermanos muy amados^ loque

habis de hacer para alcanzar perdn de vuestras culpas,

y salvaros, por Jesu Cristo nuestro Seor y Redentor. Cuando Jesucristo envi predicar sus Apstoles todas las gentes del mundo: mandles que predicasen penitencia, y perdn de pecados, y para que se salvasen los hombres, ense que hablan de hacer cuatro cosas. La primera es recibir la fe de Jesucristo creyendo en l. La segunda tener verdadero dolor de las culpas cornetidas, y firme voluntad de no cometerlas mas. La tercera recibir los sagrados Sacramentos, que l orden para re-

La cuarta cumplirlos Santos mandamientos de su Ley. Estas cuatro cosas, hermanos mios, hemos de tener en la memoria, y en el corazn. Y de estas os tengo de tratar en estos Sermones. Rogad medio delos pecados.

Gnnancay cunacusaciscaypim, uillascayquichicchuriycunaanchahuaylluscay,

ma

,

ymacta ruraptiyquichiccha

Jesu

Christo Dios npunchic,

quspichiquenchic huchayquichicta

pampachapiisunquichicman hanacpachaman pusasunquichic-

man. May pacham Jesu Christo Diosninchic Apostolnincunaclahinantin ticcimuyu ruada yachachincanpac, chaypacham ircan runacunacta inquichic, huchancunamanta quispiyla munaspa penitenciada ruranca, hanacpa-

cacharcan

:

chaman quispincanpacri cay tahuada huacaychanca ircan aupacpi, Jesu Christo Diospa churinman yinca. Iscayequenmi, llapa huchancunamanta llaquicunca puticunca,,

huanasacmi

Sacramentocunacta Quimzaequenmi chasquinca. Tahuaequenmi Diospa camachicuscan siminta huacaychanca, Cay tahuada churiycuna soncoyquichicpiinca.,,

yuyayniyquichicpihuan

alli

huacaychanquichic. Caylahua

is-

3i

SERMOx\

I

nuestro Seor que toque mi lengua para hablar, y vuestros oidos para oir su palabra. Lo primero pues, parasalvaros, es necesario que creis

vuestro, porque no

pecados, ni

le

niendo

la fe,

en Jesucristo Seor perdonan ningn hombre los recibe Dios por hijo y amado suo, sino teque los cristianos tienen. Y as debisse

dar gracias Dios, y estar muy alegres porque os ha dado Dios quien os predique, y os declare la f de Jesucristo.

Y sabed,

hermanos, que todos los que no son cristianos, y todos los que adoran las huacas montes, cerros^ el sol, v la luna, cualquiera otra cosa, sinose condenan,

es nuestro Dios^ y criador, y nuestro padre, y hacedor, y Seor de todas las cosas, el cual es un mismo Dios con el Padre Eterno, y con el Espritu Santo, que sontres personas,

y un solo Dios verdadero.lo entendis

Yas

esto

aunque noeiTar.

como

es, debeislo creer

firmemente, porque lo ensea la palabra deDios^ que

no puede

Y est es la f, que han tenido,

y siempresu

tienen todos los cristianos. Estaf, ense Dios por

boca. Esta f predicaron los varones santos, y Profetas,

y Apstoles, alumbrados de Dios. Por esta

f

murieron

muchos

millares de

Mrtires, escogiendo antes perder

esta vida presente

que no laf.el

Y yo

que os predico estoy

aparejado morir en

fuego con la gracia de Dios, antes

que dejar esta f, y todos los padres, y buenos cristianos harn lo mismo con la ayuda de Dios. Con esta f obraron los Santos grandes maravillas, dando vista los ciegos, y sanando los enfermos, y resucitando los muertos,y mandando al mar, y al sol, y todas las criaturas, porque todas estn sujetas esta palabra de Dios. Con esta misma f, y palabra de Dios convirtieron todo el

mundo, Reyes, y

Seores, y sabios, y poderosos,

y todos se sujetaron la palabra de Dios, y f de Jesucristo^ y los que no reciben esta palabra de Dios y f de

DE LOS MISTERIOS DE LA FEcaytam,

35:

cunacuscaycunapi yachachiscayquichiccalluyta

chayraycuyachacuuyaricun-

Diosta muchapullahuaychic, simiyta,

allalli

chipuancampac, rinriyquichicri Diospa siminta campac.

Hanacpachaman

risac

ispaca

aupacracmi Jesu

Ghristoman yinquicliic, payri christianocunap iiscanta manayicta,

manapunim pampachanmaiichu manatacmicusicunquipas

pctapas

churimpac chasquiniiianchu. Chayraycu Diosta haycay cutipasmucliaycunqui,caspa.,

Diospa simin

cunaqueyoc

Caytahnampas

yachaycliictac.rin, liuacacta,

Mana

christiano runaca

ucupachaman camanJDios zapalianmi

orcocta, inticta, quillacta

yma ymaclaliuampas muchaccunaca, ucupachaman caman rin,muchancanchicca, payllamari Diosninchic,

apunchic, yayaiichic, quispichiquenchicca, payllatacrai tucuy

yma hayca

cacpa apunchic, paymi Dios yayahuan, Dios Spiri-

tusanclohuampas huc quiquim Dioslla, quimza persona caspanhuella checan Dios.

CayDiospa

iscaytaca, pana pisi soncoyquiliuan

mana chaycama

unanoliaspapas. soncoyquipica, y, checanmiispayinquichic.

simin

mana panlacmicaman

,

caytaca

yachachihuanchic.

Tucuy hinantin

christianocunari

aupacmanla

cunancama

cacpas, cay fe yiynioc

canchic.

Cay

f

yincanchictaca

quiquin Diosmi siminhuan yachachircan. Cay yincanchictacmi aupa Sanctocuna, Prophetacuna,

Apostolcuna Diospa

canchariscan soncoyoc, runacuna yinca ispa yachachircancu.

Cay

f

yincanchicraycum, Imaranca luinu hunu Martyrcuna

huaurcancu.

Cay

f

yiiincayraycuca haycapas huaucusac

ircancu oca cay fcta yachachicqueyquipas, cusicuspallamcay fraycuca Diospa yanapayninhuan ninapipas rupacuyman,

manatacmi zaqueymanca

:

tucuy padrecunapas, alU christiaf

nocunapas Diospa yanapascanca hinanmancamatacmi. Cayyiyniocmi aupa Sanctocunarurac carcancu:

ymaymana milagrocunactapas

auzacunaccapas cahuarichic carcancu, on-

coccunactapas alliachic carcancu, huauccunactapas cauzarichic carcancu,

cochactapas intictapas,\

yma hayca cauzaccu-

nactaliuampns camachispa

npa\ chachicncmi carcancu. Diospa

36

SERMN

IV

eternos del infierno, y mucho mas los que despus de haber recibido esta f y hchose cristianos, tornan los

y mentiras de sus antepasados, que les ensean y hechiceros ministros del Diablo, los cuales os procuran apartar de la f, y palabra de Dios, y os mandan adorar al Diablo, y no Dios, en las guacas^ yerrores,los viejos,

ofrecer sacrificios al Diablo, mochndole,tras necesidades,

y que en vuesenfermedades vayis los viejos hey

chiceros,

y

digis vuestros pecados,

y

ofrezcis vuestras

cosas, lo cual todo es mentira y maldad, y ellos son unos pobres y desventurados y tontos, y os engaan porque les deis de comer, y os llevan al infierno, donde ellos ar-

dern para siempre jams con

el

Diablo.

Guardaos de estos hechiceros, hijos mios,y no adorissino solo Dios verdadero, |que hizo los cielos y la tierra,

los que l es servido, y d losbienes del cielo para siempre los que le sirven,y castiga

y dalos bienes de

este

mundo

con tormentos de fuego para siempre los malos, infieles que sirven al Diablo. Y para todas vuestras necesidades^ y enfermedades acudid, hijos mios, Jesucristo que

y vuestro Dios, y tened gran confianza en l, que pues muri en una cruz, y dio su sangre por vuestro remedio, ninguna cosa os negar que le pidis,es vuestro padre,

y hayis menester.

DE LOS MISTERIOS DE LA FEsimintaca,

37

tucuy

yma haycapas yupaychancucamam.capaccunactapas,

Cay

feynihuanmi, Diospa siminhuanmi hinantin runacunacla Dios-

man

catirichircancu,

amautacunactapas,

cinchicunactahuampas, llapampas Diospa siminta yupaychaccaspa, Jesu Ghristoman yicmi carcancu, Diospa slniinta

manacay

yupaychacca, payman mana yicca, cusinnac runam, ucupachapifeta

uiaypac

acaricucpac

iscam.

Pi maycanchacaspatac,

cliasquispactac,

christiano

baptizasca

ma-

chiincunap apusquincunap pacarichisca cauzayninman cutim-

pun,

Immu zupaypa yananparispa

simintan huin yin. Ghaycaacaricunca.

ucupachamanzupaytacacta

anchapunim muchunca

Ghaycancuna, ama Diosman yincachu ispam llullaycuspa,muchachisunqui, huacacta

muchachisunqui. Hua,

muchacca

zupaytan

muchan

zupaymanmi

yma

haycayquictapas cocochisunqui.

Oncoyniyquipicri humucta

mincay,

humuman

huchayquicla uillay, ymayquictapas cocuy

ispa llullapallasunqui.

Ghaycan humucunaca, uzupacaman, huacchasonco,

uillullu, utic

poques uiczanraycum, chay cay

iypayasunquichic,

ucupachaman pusaytam-anaall

munasunquichic, chay pim chaycan

runacuna uiaypac ninapi rauranca.Amatac churiy-

cuna humucunamanca rinquichicchu, ama pictaca, maytaca

muchanquichu, Dios zapallanta muchanqui. Diosmi hanacpachacta, caypachactarurac:

caypachapiyma hayca cactapas,paysirviquencunapac uiaypac coc.

tacmi soncollanmanta pipacpas coc. Hanacpachapi yniaymanacaquencunactari, paytacmialli

Manacri,

alli

runacunactari,

huaca muchaccunactari,

paytacmi

ucupachaman carcuspa uiay

acarichic, Oncoyniyquichicpa-

yma muchuyniyquipacpas

Jesu Ghristo

Diosniyquiman,

yayayquiman cayllaycunqui, mafiacunqui: maacuspari^ pay-

manchu.

suyaycunqui. Jesu Ghristo camraycu cruzpi huaucca

yahuarinta hichacca,

manam

maacuscayquicta michasunqui-

Gamcuna Jesu Ghristoman checa sonco yinquichicman, chavea checan punin oncoyniyquipi yma hayca muchuyniyquipipas yanapasunquichicman, allichasunquichicman.

38

SERMN

IVl,

Y

si

vosotros tuvieseis la f que debiais con

verais

como

os ayuda, y favorece en vuestras necesidades y enir

fermedades; pero mucho mas habis de

Jesucristo,

y llamarle, para el remedio de vuestras nimas, y paraque vuestros pecados sean perdonados porque no hay otro remedio sino Jesucristo nuestro Seor, el cual por su preciosa sangre puede perdonar todos los pecados del mundo, aunque sean mas que las arenas del mar, y mayores que los montes, y l quiere perdonar los pecadores, y por ellos vino al mundo, y ahora os llama, y os est diciendo Hijos, yo mor por vosotros, en la cruz, y padec muchos tormentos por vuestro bien venid M los que estis cargados con vuestros pecados, que yo os des;

:

cargar,

y os dar descanso. Tomad mi sangre, y

ofre-

cedla por sacrificio, y sern perdonadas vuestras culpas, aunque hayis sido muy malos, y enemigos de Dios. Convertios M, que yo os recibir:

mirad

la sangre

que con

amor derram, para que sea medicina de vuestras almas. Con esta sangre se limpiarn vuestros corazones de vuestros pecados, y vosotros seris salvos. Mucho me costasteis hijos mios^ mucho y mucho hice por vosotros; y pues tanto os amo, dadme vuestro corazn, que yo os dartantocristo,

descanso y vida perdurable. Estas palabras os dice Jesu-r y con mucho amor os convida para perdonar vues-

y salvaros. Pues, hermanos mos muy amados, qu respondis Jesucristo? yo en nombre de todos vosotros le respondo^ diciendo Seor nuestro Jesucristotros pecados,:

que eres nuestro padre, y nuestro Dios, y nos haces todo bien, t pedimos perdn de nuestras culpas, y nos pesa de haber sido malos, y te suplicamos hayas piedad de nosotros miserables, y por tu muerte, y sangre preciosa nos hagas salvos. A t adoramos como nuestro verdadero Dios. En t creemos como maestro celestial; en t esperamos como nuestro Redentor y Salvador, y de aquvadelante no

hemos de adorar

al Diablo, ni sus

guacas, ni

DE LOS MISTERIOS DE LA FE

39:

Ichaca animayquichicpac maacucracmi Jesu Ghristoman

asliuan cayllaycunquichic, yanapahuay inquichic, huchayta

pampachahuay, inquichic. Manan pipas maypas, quispichisun-

quimanchu

:

Jesu Ghristo zapallantacmi quispichicca

:

Paymiaupa

capacyahuarinhuanrunap Iiuchantapampachac,chica, orco chicancactapas,

tiu chica,

paymi ari huchazapacanap huchanta

pampachayta muan, Imchazapacunaraycum hanacpachamantacay uequepachaman uraycumurcan, cunanpas

hamuy

ichca-

sunquim. Ghuriycuna ocam camcunaraycu cruzpi huaurcani,

ymaynana acaricuyta acaricurcani, camcunap

allizqui-

chicpac, cusiquichicpac. Chayraycu huchayquichicpa llasay-

cuscanca ocaecman

hampuychic, ocam huchayquichicta:

panpachapuscayquichic, zamachiscayquichcriyta

cachic yahua:

huchayquichicpa chaninta. Dios yuyayman cocuychic

cay yahuariyraycum huchayquichie pampachasca canea, pana

Diospa aucan caspapas, ocaman cutirimpuychic, ocan chasquipuscayquichic. Cay quiriycunactaricuaychic,

camcuna-

raycum cay hinaohicurcani, cay yahuariyta ricuychic, cuyac soncoyhuan animayquichicpa hampimpac hiiihascayta cay,

llumpac

yahuariyhuanmi animayquichicpa mapan pichascacanquichic,

canea, quispichiscapas canea. Ghuriycuna ancha acaricuspa

tariscaymi

manam

cay

cayllactachu

camcuna:

raycu rurarcani, chica huaylluscayca, munascaycaquichicta, animayquichicta coaychic, ocari

soncoycusi-

ymaymana

cuyta

zamacuyta

coscayquichic.

Gay caytam Jesuchristo

isunquichic, cuyacuc sonconhuanmi huchayquichicta

pam-

pachapusac isunquichic. Hanacpac