A Unión Europea

O proceso de Ampliación

Da Europa dos “Seis” á dos “vintesete”

1957. Países Fundadores

Francia

Luxemburgo

Italia

Alemaña

Bélxica

Holanda

1973. 1ª Ampliación

Irlanda

Dinamarca

Reino Unido

1981. 2ª Ampliación

Grecia

Grecia

1986. 3ª Ampliación

España

Portugal

1995. 4ª Ampliación

Austria

Suecia

Finlandia

2004. 5ª Ampliación

Estonia

Letonia

Lituania

Polonia

Rep. ChecaEslovaquia

Eslovenia

Chipre

Malta

Hungría

2007. 6ª Ampliación

Bulgaria

Rumania

Os obxectivos

• A Unión Europea naceu co desexo de acabar coas frecuentes conflitos entre veciños que culminaran na Segunda Guerra Mundial e que deixaran a Europa arruinada e dependente das grandes superpotencias.

• Necesitábase tamén acelerar a reconstrución económica, logrando uns mercados máis amplos cos nacionais.

Aínda que houbo tentativas anteriores, o primeiro paso na creación da Comunidade Europea o vai dar o Ministro de Asuntos Exteriores francés, Robert Schuman. En1950, vai propoñer un plan, deseñado por Jean Monnet, para integrar e xestionar en común a produción franco-alemá de carbón e aceiro. Esta medida de integración económica buscaba desenvolver o achegamento entre Francia eAlemaña, afastando definitivamente a guerra de Europa.

“Francia actúa pola paz (...) e asocia a Alemaña. Europa nace disto, unha Europa sólidamente unida e fortemente estruturada. Unha Europa onde o nivel de vida elevarase grazas á agrupación de produccións e a ampliación de mercados que provocarán o abaratamiento dos prezos. (...) Europa non farase de golpe, nin nunha obra de conxunto, farase por medio de realizacións concretas, que cren, en primeiro lugar, unha solidariedade de feito”.

Declaración Schuman

■ Polo Tratado de Paris asinado en 1951, naceu a Comunidade Europea do Carbón e o Aceiro, a CECA, que converteu en realidade o Plan Schuman de 1950. A esta primeira comunidade europea uníronse seis países: Francia, Alemaña, Italia, Bélgica, Países Baixos e Luxemburgo ("Os Seis").

■ Era evidente que a integración económica era o único camiño claro para unha unidade que debería chegar tras un longo período.

■ O éxito da CECA, decide ós gobernos a profundizar na experiencia. O 25 de marzo de 1957, "os Seis" asinaban os Tratados de Roma polos que se creaba a Comunidade Económica Europea (CEE) e a Comunidade Europea da Enerxía Atómica (EURATOM).

O Proceso

O Tratado de Roma• O Tratado CEE prevé a creación dun mercado común, dunha unión

alfandegueira e de políticas comúns. Os artigos 2 e 3 do Tratado abordan directamente estes tres temas. Precisan que a misión principal da Comunidade consiste na creación dun mercado común e enumeran as accións que esta deberá emprender para cumprir o seu mandato.

• Por primeira vez, os seis Estados membros renuncian, se ben nun ámbito limitado, a unha parte da súa soberanía en favor de Comunidade. Isto é o que diferencia á CEE dunha simple unión alfandagueira ou dunha zona de Libre Comercio.

• Este mercado común baséase nas famosas "catro liberdades" que son a libre circulación de persoas, servizos, mercancías e capitais. Establece un espazo económico unificado que instaura a libre competencia entre as empresas. Senta as bases para unha aproximación das condicións do comercio de produtos e servizos, agás os xa cubertos polos outros Tratados (CECA e Euratom).

• O Tratado CEE suprime os dereitos de aduana entre os Estados e os continxentes para as mercancías que intercambian. Establece un arancel aduaneiro exterior común, a modo de fronteira exterior para os produtos dos Estados terceiros, que substitúe aos aranceis precedentes dos distintos Estados.

• A elaboración de políticas comúnsestán previstas formalmente polo Tratado, como a política agrícola común, a política comercial común e a política común de transportes. Outras poden lanzarse en función das necesidades.

• Tamén o Tratado CEE establece institucións e mecanismos de toma de decisións que permiten a expresión ao tempo dos intereses nacionais e dunha visión comunitaria. O equilibrio institucional repousa nun «triángulo» constituído polo Consello, a Comisión e o Parlamento Europeo, todos eles chamados a colaborar xuntos.

• O de Roma foi modificado polos seguintes Tratados:

• Tratado de Bruxelas, denominado «Tratado de fusión» (1965) Este Tratado substitúe aos tres Consellos de Ministros (CEE, CECA e Euratom), por unha parte, e ás dúas Comisións (CEE, Euratom) e a Alta Autoridade (CECA), por outra, por un Consello e unha Comisión únicos. Acta Única Europea (1986)

• A Acta Única Europea constitúe a primeira gran reforma dos Tratados. Establece a extensión dos casos de voto por maioría cualificada no Consello, reforza o papel do Parlamento Europeo (procedemento de cooperación) e amplía as competencias comunitarias. Introduce o obxectivo do mercado interior para 1992. Tratado sobre a Unión Europea denominado «Tratado de Maastricht» (1992)

MODIFICACIÓNS ACHEGADAS AO TRATADO

• O Tratado de Maastricht. 1992 reúne nun mesmo marco á Unión Europea, as tres Comunidades (Euratom, CECA, CEE) e as cooperacións políticas institucionalizadas nos ámbitos da Política Exterior, Defensa, Policía e Xustiza. Dá un novo nome á CEE que se converte na CE. Ademais, este Tratado crea a Unión Económica e Monetaria, establece novas políticas comunitarias (educación, cultura) e amplía as competencias do Parlamento Europeo (procedemento de codecisión).

•O Tratado de Amsterdam.1997. permitiu ampliar as competencias da Unión coa creación dunha política comunitaria do emprego, a comunitarización dunha parte das materias no ámbito de Xustiza e Asuntos de Interior, as medidas destinadas a aproximar a Unión aos seus cidadáns e a posibilidade de cooperación máis estreita entre algúns Estados membros (cooperacións reforzadas). Por outra parte, amplía o procedemento de codecisión e o voto por maioría cualificada, e realiza unha simplificación dos artigos dos Tratados.

• Tratado de Niza (2001) Dedícase esencialmente aos «asuntos pendentes» de Amsterdam, é dicir, aos problemas institucionais vinculados á ampliación que non se resolveron no 1997. Trátase, en concreto, da composición da Comisión, da ponderación de votos no Consello e da ampliación dos casos de voto por maioría cualificada. Tamén simplifica o recurso ao procedemento de cooperación reforzada e aumenta a eficacia do sistema xurisdicional.

• O Tratado polo que se establece unha Constitución para Europa foi asinado en outubro de 2004. Concibido para derrogar e substituír por un único texto todos os Tratados existentes a excepción do Tratado Euratom, este texto consolidaba 50 anos de Tratados europeos. Para entrar en vigor, o Tratado polo que se establece a Constitución debía ser ratificado por todos os Estados membros, de acordo coas súas respectivas normas constitucionais, ben mediante ratificación parlamentaria, ben mediante referendo. A raíz das dificultades que houbo en determinados Estados membros no concernente á ratificación, no Consello Europeu dos días 16 e 17 de xuño de 2005 os Xefes de Estado ou de Goberno decidiron iniciar un «período de reflexión» sobre o futuro de Europa. Finalmente, no Consello Europeo dos días 21 e 22 de xuño de 2007, as dirixentes europeus acadaron un acordo. Se conveu nun mandato para convocar unha CIG encargada de finalizar e adoptar xa non unha Constitución, senón un «Tratado de reforma» para a Unión Europea.

As institucións europeas

• A Unión Europea (UE) non é unha federación nin unha mera organización de cooperación entre gobernos, como as Nacións Unidas. Os países que constitúen a UE (súas "Estados membros") seguen sendo nacións soberanas independentes, pero comparten a súa soberanía para ser máis fortes.

• Compartir a soberanía significa que os Estados membros delegan algúns dos seus poderes nas institucións comúns creadas por eles para poder tomar decisións sobre asuntos de interese conxunto.

• As decisións se toman por tres institucións principais: O Parlamento Europeo, o Consello e a Comisión.

O Parlamento europeo• O Parlamento Europeu (PE) é escollido directamente

polos cidadáns da Unión Europea para representar os seus intereses.

• As eleccións teñen lugar cada cinco anos e conta con 785 membros dos 27 países.

• O Parlamento ten tres funcións principais:• Aprobar a lexislación europea, conxuntamente co

Consello en moitos ámbitos. • Exercer o control de tódalas institucións da UE, e en

especial da Comisión. Ten potestade para aprobar ou rexeitar o nomeamento dos Comisarios, e dereito a censurar á Comisión no seu conxunto.

• O poder do diñeiro. O Parlamento comparte co Consello a autoridade orzamentaria da UE, e pode polo tanto influír no gasto da UE. Ao final do procedemento orzamentario, o Parlamento adopta ou rexeita o orzamento na súa totalidade.

Número de escanos por país (lexislatura 2009 – 2014)(en orde alfabético segundo o nome do país na súa lingua oficial)

Alemaña99 Irlanda 13

Austria 18 Italia 78

Bélgica 24 Letonia 9

Bulgaria 18 Lituania 13

Chipre 6 Luxemburgo 6

Dinamarca 14 Malta 5

Eslovaquia 14 Países Baixos 27

Eslovenia 7 Polonia 54

España 54 Portugal 24

Estonia 6 Reino Unido 78

Finlandia 14 República Checa 24

Francia 78 Romanía 35

Grecia 24 Suecia 19

Hungría 24 TOTAL 785

O Consello da Unión europea• O Consello é a principal instancia decisoria da UE. Representa aos

Estados membros, e ás súas reunións asiste un ministro de cada un dos gobernos nacionais. Os ministros cambian en función dos temas da orde do día.

• Ata catro veces ao ano, os Presidentes e/ou os primeiros ministros dos Estados membros, así como o Presidente da Comisión Europea, reúnense no Consello Europeo: son as 'cumes europeas‘.

• Consello ten seis responsabilidades básicas:

• Aprobar leis europeas. En moitos ámbitos lexisla en común co parlamento Europeu (Codecisión).

• Coordinar as políticas económicas xerais dos Estados membros. • Concluír acordos internacionais entre a UE e outros países ou

organizacións internacionais. • Aprobar o orzamento da UE, xunto co Parlamento. • Desenvolver a Política Exterior e de Seguridade Común da UE

(PESC, Política Exterior e de Seguridade Común.• Coordinar a cooperación entre os tribunais nacionais e a policía en

materia penal .

A toma de decisións no Consello• As decisións do Consello tómanse por votación. Canto maior é a

poboación dun país, máis votos ten, pero non proporcionalmente.

• Sistemas de votación:

• Votación por unanimidade • Nalgúns ámbitos particularmente sensibles tales como a PESC, a

fiscalidade, o asilo ou a inmigración, as decisións do Consello teñen que ser unánimes.Es dicir, cada Estado membro ten poder de veto nestas materias.

• Votación por maioría cualificada.

• se unha maioría de Estados membros apróbano (nalgúns casos unha maioría de tres cuartos);

• se se reúne un mínimo de 255 votos a favor, o que supón o 73,9% do total.

• Ademais, un Estado membro pode pedir a confirmación de que os votos a favor representan polo menos o 62% da poboación total da Unión. No caso de non ser así, a decisión non se adopta.

Alemania, Francia, Italia y Reino Unido: 29

España y Polonia: 27

Rumanía: 14

Países Bajos: 13

Bélgica, República Checa, Grecia, Hungría y Portugal:

12

Austria, Bulgaria y Suecia: 10

Dinamarca, Irlanda, Lituania, Eslovaquia y Finlandia:

7

Chipre, Estonia, Letonia, Luxemburgo y Eslovenia:

4

Malta: 3

TOTAL 345

 

Votos ponderados no Consello

A Comisión Europea• A Comisión é independente dos gobernos nacionais. A súa función

é representar e defender os intereses da UE no seu conxunto.• É tamén o brazo executivo da UE, o que significa que é

responsable de aplicar as decisións do Parlamento e do Consello. Isto supón xestionar a actividade diaria da Unión Europea: aplicar as súas políticas, executar os seus programas e utilizar os seus fondos.

• Os comisarios son 27: un por cada país membro.

• A Comisión Europea ten catro funcións principais:

• propoñer lexislación ao Parlamento e ao Consello; • xestionar e aplicar as políticas da UE e o orzamento; • facer cumprir a lexislación europea (xunto co Tribunal de

Xustiza); • representar á UE nos foros internacionais, por exemplo,

negociando acordos entre a UE e outros países.

Fuentes: Eurostat, Banco Mundial.

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

China

UE-27

USA

India

Rusia

Xapón0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1ertrim.

2dotrim.

3ertrim.

4totrim.

China

UE-27

USA

India

Rusia

Xapón

Extensión (millóns km2) Poboación (millóns km2)

A política rexional• Unión Europea é unha das zonas   máis

prósperas do mundo. Pero as disparidades entre os seus Estados membros son grandes, e sono aínda máis entre súas rexións. Co fin de atenuar estas disparidades e mellorar o nivel de vida dos cidadáns, a UE desenvolveu a súa política rexional.

• Esta basease na solidariedade financeira: unha parte das contribucións dos Estados membros ao orzamento comunitario transfírese para as rexións e categorías sociais menos favorecidas. No período de 2000-2006, estas transferencias representarán unha terceira parte do orzamento comunitario. Son os fondos estruturais e os fondos de cohesión.

OS FONDOS ESTRUTURAIS

• O Fondo Europeo de Desenvolvemento Rexional (FEDER) financia infraestruturas, investimentos produtivas para crear emprego, proxectos de desenvolvemento local e axudas ás PEME.

• O Fondo Social Europeo (FSE) favorece a reinserción profesional  das persoas sen emprego e dos grupos menos favorecidos, financiando accións de formación e sistemas  de axuda á contratación .

• O Instrumento Financeiro de Orientación da Pesca (IFOP) ten como finalidade adaptar e modernizar o equipamento deste sector.

• A sección "Orientación" do Fondo Europeo de Orientación e de Garantía Agrícola (FEOGA/Orientación) financia acións de desenvolvemento rural e de axuda aos agricultores, principalmente nas rexións menos desenvolvidas. A sección "Garantía" do devandito Fondo apoia tamén o desenvolvemento rural no marco da política agrícola común nas demais rexións da Unión.

Os Fondos de Cohesión

• O Fondo de Cohesión, que é un Fondo especial de solidariedade, foi creado no 1993 para axudar aos catro Estados membros menos prósperos: Grecia, Portugal, Irlanda e España. Este Fondo financia directamente proxectos concretos de infraestruturas medioambientais e de transporte nestes territorios. Entre 2000 e 2006, o orzamento anual do Fondo de Cohesión elévase a 2.500 millóns de euros, é dicir, 18.000 millóns en sete anos. Sexa cal fóra o tipo de intervención, as axudas europeas non substitúen ás axudas nacionais senón que compleméntanas.

• Os Estados e as rexións son os principais responsables da xestión e do control dos fondos asignados pola Unión e a Comisión só intervén para comprobar a eficacia dos sistemas de control aplicados.

o orzamento da UE

• Para financiar as súas políticas, a Unión Europea dispón dun orzamento anual superior a 120 000 millóns de euros. Este orzamento finánciase mediante o que se denominan os "recursos propios" da UE, que non poden exceder dunha cantidade equivalente ao 1,24% da renda nacional bruta total de todos os Estados membros.

Estes recursos proceden fundamentalmente de:

• os dereitos de aduana sobre os produtos importados de fóra da UE, incluídas as exacciones agrícolas;

• unha porcentaxe do imposto sobre o valor engadido (IVE) aplicado aos bens e servizos no conxunto da UE;

• as contribucións dos Estados membros acordes coa súa respectiva riqueza.

OS FONDOS ESTRUTURAIS EN ESPAÑA (2000-06)

• España recibirá durante o período 2000-2006 un total de 56.205 millóns de euros dentro do marco da política rexional da Unión Europea (40.045 millóns de euros dos Fondos Estruturais e 11.160 millóns procedentes do Fondo de Cohesión).

• Obxectivo 1 (recuperación das rexións menos desenvolvidas)

• As rexións subvencionables polo Obxectivo 1 son aquelas cuxo PIB per cápita é inferior ao 75% da media da Unión. En España trátase das rexións de Galicia, Asturias, Castela e León, Castilla A Mancha, Extremadura, Valencia, Andalucía, Murcia, Ceuta e Melilla e as Illas Canarias, ademais de Cantabria que, aínda que xa non está incluída no Obxectivo 1, conta con axuda transitoria ata o ano 2006. O orzamento para o Obxectivo 1 é de 38.096 millóns de euros.

Obxectivo 2 ( reconversión económica e social de zonas con deficiencias estruturais)As áreas do Obxectivo 2 divídense en catro categorías: áreas industriais, rurais, urbanas e áreas que dependen da pesca. O límite de poboación das áreas do Obxectivo 2 fixado pola Comisión para España é de 8.809.000, ou 22% do total da poboación española .

Obxectivo 3 ( modernización de sistemas de formación e fomento do emprego)O Obxectivo 3 non se basa en determinadas áreas designadas, senón que pode prover de financiamento a calquera zona da Unión Europea, agás a zonas do Obxectivo 1. O total de fondos destinados a España por este concepto é de 2.140 millóns de euros.

Rexións obxectivo 1 ( 2000-2006)