x x xAzpeitiko herri aldizkaria x x x2018ko otsaila x x x202. zenbakia x x x x x x x x

HAINBESTEDIRA...Familia ezizenek indar handia izan dute herrian, eta belaunaldietantransmititu dira horiek 20

x x xx x x

x x x x x x x x x sarrera 03

Argitaratzailea.UztarriaKomunikazio Taldea. Azpeitia

Egoitza.Perez Arregi plaza 1, behea,(Azpeitia, 20730)

Telefonoa eta faxa.943 15 03 58Posta elektronikoa.uztarria@uztarria.eus

Posta kutxa. 227, AzpeitiaLege gordailua.SS-860/2000Zenbakia. 202.a (2018ko otsaila)Urtea.XVIII.a (1999ko azaroan sortua)Maiztasuna.HilabetekariaDiseinua. Eregi Komunikazio etaEuskara Zerbitzuak

Publizitatea.685780412 /uztarria@uztarria.eus

Bazkidetza.943 15 03 58Tirada. 2.500 ale hileroInprimategia.Leitzaran GrafikakAzaleko argazkia. Iñaki MartinezWebgunea.www.uztarria.eus

Uztarria herri aldizkariarenlaguntzaileak

iritziaInkesta.Karnabaletarakoarropa erosi edoberrerabili? 13

mamiaElkarrizketa. AsierAgiriano ile-apaintzaileeta makillatzaileaBerlinen bizi da 04Klik! 2017. urtearierrepasoa, irudietan 16Ipuin kontalariak.Istorioak sortzen etakontatzen dituztenazpeitiarrak, solasean 26

jakitekoBestaldetik. MirenLarrea OrkestraInstitutuko kidea, lanjardunaz haratago 34

x x x2017KO OTSAILA UZTARRIA ALDIZKARIAN ZER?x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

Ba al dakizu hilaren 10etik derrigorrezerabili beharko dela txipa errefusa etahondakin organikoak botatzeko?. Uztarria

26

23

Izan uztarriaren bazkide1.060bazkidegara Uztarria KomunikazioTaldean; eskerrik asko denei.

Herri aldizkariaz gain, Uztarriaren produktuakere eskuratuko dituzu.Uztarria Komunikazio Taldeakorain arte 13 liburu, CD 1, DVD 1 eta biografiatxikiakatera ditu. Bazkideak baino ez ditu jasotzen.

t943 15 03 58

30eurodira urtean.

Liburuxka biografikoak, oraingoz. Julian Bereziartua, Leo Etxeberria, Valentina Agirre, Santi Lazkano, Amaia Garmendia,Enkarna Arregi, Iñaki Bergara, Bernardo Aizpitarte ‘Kabra’, Enrike Zurutuza, Maria Jesus Arregi, Patxi Azkargorta

Oharra.Uztarriak ez du bere gain hartzenaldizkarian esandako iritzien erantzukizunik

Eusko JaurlaritzakoHezkuntza, Hizkuntza

Politika eta Kultura Sailak(Hizkuntza PolitikarakoSailburuordetzak) diruz

lagundua

04

mamia x x x x x x x x x gizartea

ASIER AGIRIANOile-apaintzailea eta makillatzailea

Pixka bat pinpirinaizan egin behar da”Desfile handietako modeloak orrazten eta makillatzenditu Agirianok. Pasareletan ez ezik, kalean ere irudiazaintzea garrantzitsua dela uste du. .9 Ihintza Elustondo

A ktore gisalehen pausoak ematen hasi bazenere, batere espero gabe “maite-mindu” zen irudiaren munduarekinAsier Agiriano. Egun, Berlinen bizida, eta bi agentziatan egiten dulan: Madrilgo Coolen eta BerlingoNina Kleinen. Ile-apainketaz etamakillajeaz arduratzen da, baina ezdu ohiko ile-apaindegietan lan egi-ten: moda desfileetan, katalogoe-tan eta aldizkarietako moda erre-portajeetan aritzen da. MadrilgoFashion Weeken eta Berlingoanizan da duela gutxi, eta iragarkieta-rako nahiz bideoklipetarako erehasi da lanean. Egun zauden lekura iristekopixkanaka joan beharko ze-nuen... Donostiko TAEn antzerkia ikasi

nuen eta lan pixka bat egin nuenaktore eta antzerki irakasle bezala.Zerbait gehiago nahi nuen, ordea,eta Madrilera joan nintzen ikaste-ra. Diru pixka batekin joan nintzen,baina ikusten nuen diru hori gas-tatzen ari zitzaidala, eta ez nuennahi tabernan lan egitea. Azpei-tian, aurrez, Javier Jauregi ile-apaintzailearekin tarteka lan eginizan nuen; kajan kobratzen, buruagarbitzen, kafea zerbitzatzen... Etapentsatu nuen ile-apaindegirenbatean harreran lanean hastea.Deitu nuen ile-apaindegi batera,eta esan zidaten harreran lan egi-teko mutilak ez zituztela nahi,baina ile-apaintzaileak behar zituz-tela, eta ea proba egingo al nuen.Ezagun bat orraztu nuen probahartan; urduri nengoen eta goitik

x x xDATUAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x xJaio. 1974ko abenduak 10.x x xHerria. Azpeitia. x x xBizitokia.Berlin. x x xLanbidea. Ile-apaintzailea eta makillatzailea.

lanerako onenak. Javier Jauregirigomendio bat eskatu nion, etaMadrilgo ile-apaindegirik onenazein zen esan zidan. Hara joan, etazera esan nien: “Nik ezer ez dakit,baina hemen lan egitea nahi dut”.Grazia egin zien. Justu langilebaten baten bila zebiltzan, etahartu egin ninduten. Iruditzen zi-tzaidan behin ere ez nuela moztu-ko ilea haiek bezala, baina Londre-sera kurtsoak egitera bidali nindu-ten, eta, pixkanaka, aurrera eginnuen ile-apaindegi hartan. Aukerabat eman zidaten, eta maiteminduegin nintzen lanbidearekin. Osozortedun sentitzen naiz. Nola egin zenuen salto moda-ren mundura? Lagun bat mundu horretan ibil-tzen zen, eta Madrilgo Fashion

behera busti nuen, baina, azkene-an, ez zen gaizki gelditu. Bertako-ak esan zidan hobetzea bazegoe-la, eta kontratua sinatzera pasa-tzeko. Barrez hasi nintzen. Ez zida-ten sinesten norbait orrazten nuenlehen aldia izan zela. Zer gertatu zen gero?Esku pixka bat hartu nue ile-apain-degi hartan. Kurtso batzuk egiterabidali ninduten, eta, pixkanaka,jendeari ilea mozten hasi nintzen.Kate horietako batekoa zen lanegiten nuen ile-apaindegia, eta nikzerbait gehiago nahi nuen. Ofizioamaite baduzu, kate horiek ez dira

“

04

horrek kudeatzen du urtero Ma-drid Fashion Week. Aurten, hama-laugarren aldiz parte hartu dut ber-tan, eta oso-oso gustura nago.Kanpotik ematen duen be-zain brillantea al da pasarela-ren atzeko aldea?Keba, kaos bat da. Bost egun irau-ten du Fashion Weekek, bainazortzi desfile izaten ditugu egune-an. Ordu eta erdiro desfile bat iza-ten da, eta 40 minutu bakarrik iza-

ten ditugu pertsona bat edo biorrazteko. Hala ere, adrenalinaematen dit niri horrek, harrapatuegiten zaitu erritmo horrek. Bainabost egunerako, gehiago ez.Agian, lau kilo argaltzen naiz horre-lakoetan; inhumanoa da. Pasare-lan ikusgarriena modeloak ikusteadela dirudi, baina desfile batenonena atzean dago: desfile bat bu-katzen da, modeloak korrikadatoz, ez dago denborarik, bestelook bat prestatu behar da, maki-llatu... Mundu polita da, baina... Noiz eta zergatik joan zinenBerlinera bizitzera?Urtarrilean zortzi urte bete dirahara joan nintzela. Veneziako (Ita-lia) Biennalera joan nintzen, etahandik Berlinera, lagun bat bisita-tzera. Lehen gauean Matias ezagu-tu nuen, nire bikotekidea. Eta ile-apaintzaileak mundu osoan behardirenez, hara joatea erabaki nuen.Funtzionatu dit lanak, eta harrema-nak ere segitzen du [barreak].Zer proiektu dituzu aurrerabegira?Estudio bat ireki nahi nuen Berli-nen, baina ile-apainketako titulazioofizialik ez nuenez, ez zidatenuzten. Zarauzko Monte Albertianikasketak egin berri ditut, eta,orain, ja, uzten didate. Ideia politbat dut, eta lokal bila ari naiz. Ziur jende pila bat orraztekoaukera izan duzula. Zein, adi-bidez?Goya sarietarako Marta Eturaorrazten dut beti, nire maitea da.Harez gain, beste ospetsu askoere orraztu ditut: Nieves Alvarez,Veronica Blume, Isabeli Fontana,Daniela Braga, Blanca Padilla, JonKortajarena, Andres Velencoso...Zein da orrazkera on bat egi-teko sekretua?Esku ona eta gustu pixka bat edu-

Agiriano modelo bat orrazten. x x xNelohagen

Weekera eramaten gintuen, be-raiek lana nola egiten zuten ikuste-ra. Hura ikusi eta esan nuen: “Nikhemen egotea nahi dut” .Ikusten zenuen gauza ba-koitza are erakargarriagoaegiten zitzaizun. Bai. Hor muturra sartzea oso zailazen, ordea. Horretarako, leku zeinune egokian egon eta pertsonaegokia ezagutu behar duzu. Behinlagun hark esan zidan pertsona

bat behar zuela Women Secretendesfilean lan egiteko, eta ni nahininduela horretarako. Joan eginnintzen, bost pertsona orraztu ni-tuen, eta oso ondo irten zitzaidanfroga. Handik bi hilabetera, mezubat bidali zidaten Fashion Weeke-ko taldean nahi nindutela esanez.Sekulako beldurra sentitu nuen.Astebete lorik ezin eginda pasatunuen, gaizki. Eta gero ja Coolagentzian sartu nintzen; agentzia

gizartea x x x x x x x x x mamia 05

kitzea, zure aurrean dagoen ho-rrek zer nahi duen entzutea etaharen onena ateratzea. Niri ez zaiz-kit egunerokorako asko elaboratu-tako gauzak gustatzen; nahiagodut zerbait normalagoa, “orraztugabeko orrazkera” esaten dena.Izan ere, ile-apaindegira joatenzara, sekulako kortea egin eta ko-lore polita jartzen dizute, bainagero hartzen dugu etxean plantxa,hasten gara ilea kizkurtzen, etatxapuza bat irteten da. Horregatik,gauza arruntagoak gustatzen zaiz-kit, gutxi landutakoak, baina gustueta esku pixka batekin egindako-ak. Zer da orain moda-modan da-goena?Ez dago modan liso tabla hori, kiz-kur suabeak baizik. Bop klasikoakere asko eramaten dira. Luzera ez-berdinetako melenak ere modandaude, baita korte motz-motzakere: flekilloarekin, kasko modukomozketak... Zeren arabera aukeratubehar da orrazkera?Osotasun baten parte da orrazke-ra. Horregatik, ile-apaintzaileokarreta handia jarri behar dugu.Pertsona bat atetik sartzen dene-an, nola datorren ikustea gusta-tzen zait; asko esan nahi du horrekniretzat. Norberaren estiloa, gor-puzkera eta aurpegiaren fisiono-mia izan behar dira kontuan; horre-kin guztiarekin harmonian joanbehar du orrazkerak. Nahiz eta

gauza batzuk modan egon, ez dirapertsona guztientzat egokiak. Asko zaintzen al dute azpei-tiarrek irudia?Bai, asko. Ile-apaindegi oso onakdaude Azpeitian nahiz Euskal He-rrian, eta inguruotan diru askoegon da beti. Gazteek agian ez,baina gure amak edo amamak as-tero edo astean bitan joaten zirenile-apaindegira. Kolore perfektuaketa sekulako korteak izaten zituz-ten, eta, egun, bide bera jarraitzendu jendeak. Dena den, gauza askozikindu dira: ile-apaindegien katehoriekin ohitura onak galtzen arigara. Baina ondo orraztuta ibiltzeagustatzen zaion jendeak badakinora joan ilea moztera. Zer desberdintasun nabarituduzu azpeitiarren eta alema-nen artean?Berlin pixka bat alternatiboagoada. Han jendeak mozketa eta kolo-re onak eskatzen ditu, eta, gehie-nek, blogarien mototsa. Orokorre-an, askoz ere informalagoak diraAlemanian.Garrantzitsua al da norberakbere buruari denbora es-kaintzea?Bai, pixka bat pinpirina izan eginbehar da. Niri esaten didatenakparean topatutako lehen bi gau-zak janzten dituztela... Hori ez!Gustatu egiten zaigu janztea etailea zaintzea. Azkenean, gureparte dira arropa eta ilea, eta era-kutsi egin behar ditugu. Eta denoi

gustatzen zaigu gure alderikonena erakustea. Azpeitia ez al duzu faltan su-matzen?Bai, asko. Hala ere, sarri etortzennaiz, urtean lau bat aldiz edo.Baina familia pila bat sumatzendut faltan, lagunak ere bai, kosta,jatekoa... dena. Txikiteoa ere bai,han ez baitaukagu halakorik. Hanjendeak lana egiten du, eta, buka-tzean, etxera edo gimnasiora joa-

ten da. Lagunekin bi astean behinedo elkartzen naiz han, inork ezdugu denborarik... Gabonetan izan zinen azke-nengoz Azpeitian. Zer egite-ko aprobetxatu zenuen?Ilobekin Donostiara joan nintzenegun batean, familiarekin afariakegin nituen, jan eta edan... Kilobatzuk hartu nituen, baina eske-rrak nire lanak kiloak botatzen la-guntzen didan!6

Asier Agiriano Azpeitira egindako azken bisitan. x x xIhintza Elustondo

mamia x x x x x x x x x gizartea06

Osasuna dut, eta eskerrak;lagunak ditut, eta eskerrak; maite naute, eta es-kerrak; ametsak ditut ,eta eskerrak; bizi pozadut, eta eskerrak; bihotzez, esker oneko senti-tzen naiz, baina ez zorretan.

Bizitza ematean eta hartzean datza. Eskerrakemateko garaian, eskua zabaldu, heldu eta es-tutzen den bezala. Hartu eta eman. Besoak za-baldu eta bestea besarkatzen dugunean edobegiak lausotzean, estutu eta malkoak askatzenditugunean bezala. Hartu eta eman, eman etahartu. Eta hartu-eman horretan aberasten gara,bestearen ikuspuntua ikustera iritsi edo iristensaiatzen gara, behintzat.

Esan bezala, osasuna dut, eta kaletar petoanaizenez, Azpeitiko adokinek ondo baino hobe-to ezagutzen dituzte nire oinetakoen zolak. Nirekabuz ibili zalea izanik, gehienetan nire eraraibiltzea maite dut. Ibiliak hausnarketa sakonakegiteko parada eman izan dit, sormenerakoideien olatuak ere izaten ditut, eta norbere bu-ruarekin bakean egoteko ere, ariketa ezinhobea deritzot norbere kasa ibilian ibiltzeari.

Baina, aurrekoa garrantzitsua bada, besteaentzuteak, bestearekin hitz egiteak, lan egiteakedo bestearekin elkarbizitzeak ematen dio bo-robiltasuna zirkuluari, zentzua gizarteari eta gi-zakiari, nire ustez. Zuzeneko hartu-eman zaleanaiz ni; bestearen ahotsa entzun zalea, bestea-ren begiak ikusi zalea, bestearekin egotekodenbora gelditu zalea. Horrek betetzen nau, ko-munitatearen parte sentiarazten nau.

Zirkulu asko ditugu herrian: batzuk, kulturatiketa zaletasunetik sortutakoak dira; besteak, afi-zioetatik sortutakoak; eta badira pentsatzekomoduetatik sortutakoak ere. Urteen poderioz,badira hormak gogortuak dituzten zirkulu sen-doak; kolore bakarrekoak biltzen dituztenak dirabeste batzuk. Ilusio eta lan askori esker sortueta eraikitako zirkuluak inondik ere! Barne gora-beherak medio, lagunarte eta giro ederrez bete-ak dira asko eta asko; zirkuluei eta horiek osa-tzen dituzten kideei esker, erronkei aurre egineta helburu asko lortu dituztenak.

Zirkululandia

x x xOrdu erdi gorabehera, joannahiko nukeen ekitaldidenak solapatzen zaizkit...Eta orduan bai, etsi egiten dut

x x x x x x x x x x x x x x x xolatz aguadox x x

Baina, zirkuluek babesa eta kide izaera es-kaintzen duten arren, nolabaiteko burbuila ereizan daitezke; besteengandik bereizten zaituenarren, bestelako zirkuluetara iristeko muga izandaitezke.

Kalean nabilenean eta hormako kartel pilaribanan-banan erreparatzen diedanean, kartelbakoitzaren lau izkinak borobiltzen hasten zaiz-kit begien aurrean, efektu berezien moduan, etazirkulu bilakatzen zaizkit.

Ados jar zaitezteInteresgarria den elkarrizketa batera joangonintzatekeen arren, are interesgarriagoa denfilm ez komertzial batera ere gogotsu joangonintzateke. Orduan, noizean behin, edo urteanbehin edo asko jota bitan, antolatzen diren planalternatibo batek bereganatzen du nire arretaguztia... Norbera bitan egitea ezinezkoa denez,ordutegiari erreparatzen diot, eta tapa! Orduerdi gorabehera, joan nahiko nukeen ekitaldidenak solapatzen zaizkit... Eta orduan bai, etsiegiten dut, haserretu egiten naiz, eta baieztatuegiten da “zirkuluen teoria”. Zirkulu erdiko biraeman, kabalen malabarean zirkuluak biran ipinieta banan-bana erortzen uzten ditut bakarrare-kin gelditu arte. Zer erremedio!

Mesedez, zirkulukideok, zaleak nahi baditu-zue, ikusleak edo entzuleak, ados jar zaitezte,eta zirkuluak zabal itzazue, eskutik heldu, koor-dinatu, elkar lagundu. Hartzera ireki eta ema-tera zabaldu!6

xxxx x x x x x iritzia 07

iritzia x x x x x x x x x08

Zelanda Berria izan zen ema-kumeei botoa emateko eskubidea aitortu zienlehen herrialdea, 1893an. Hego Euskal Herri-ko emakumeek 1933an eman zuten bozalehen aldiz; eta 1945ean, Iparraldekoek. XX.mende hasieran, Marie Curiek irabazi zuen,senarrarekin batera, Nobel Saria, fisikaren alo-rrean. Lehen emakumea izan zen. Handik urtegutxira, berriro jaso zuen aitortza hori, besteesparru batean, kimikan. Bi arlotan Nobelsaria lortu duen pertsona bakarra da. 1960anlehen ministro egin zuten Sirimavo Bandara-naike, herrialde bateko buru izan den lehenemakumea; Asia hegoaldeko Sri Lanka erre-publikakoa, hain zuzen. Margaret Tatcher1979tik 1990 artean izan zen Erresuma Batu-ko buruzagia.

Horiek guztiek eta itzalpean diren beste mi-laka emakumek borroka eta bakea egin beharizan dute, emakume izateagatik soilik. Andrejaiotzeagatik, eskailera bat beheragotik heldudiote munduari, eta sufritu egin behar izandute tontorrera iristeko.

Sansebastianetan, aitortza egin zitzaienduela 50 urte danborradan irten ziren lehenemakumeei. Orduan ere, ziur aski, hainbat gu-netan gaizki ikusiak izango ziren danbor-jotzai-le haiek. Zenbait begitatik, putak izango ziren.Araua hausten duen emakume oro bezala, ezziren izango “etxerako modukoak”. Ez dituguurrun Hondarribiako eta Irungo alardeak. Gauregun, aitortza egiten diegu emakume danbor-joleei, eskerrak ematen dizkiegu. Dena den, ezdakit inoiz aitortu dugun haien sufrimendua,gizarte bezala eta herri bezala, Azpeitiak (Az-peitiaren zati batek) sentiarazi ziena. Ez litzate-ke soberan egongo.

Hona ekarri nahi nuke, gainera, 2009a arte-an bazirela gizonezkoz soilik osatutako talde-ak gurean. Hau da, “normaltzat” ikusten dugunberdintasun hori ez dela kontu historikoa.

Lehendabizi, emakumeEz naiz izango ni ospakizunei zilegitasuna ken-

Puta

x x xEmakumeak ez diradesoreka egoeran berez bizi.Ez dira gizonak bainogutxiago horrelaxe jaiozirelako

x x x x x x x x x x x x x x x xeneritz albizux x x

duko diena, horiek ere beharrezko direlako.Hala ere, gogorarazi nahi nuke bide asko da-goela egiteko. Ez gara berdintasun egoeranbizi. Lehendabizi emakumeak gara; eta, ondo-ren, langileak, artistak eta kirolariak. Emakumebatek badaki jendaurrera pausoa eman beharduen bakoitzean erreparatuko diotela bere i-txurari, janzkerari, ileari, estiloari eta gorputzari.Begiratu egingo diote, eta komentatu egingodute. Emakumeak badaki hori, eta hori jakindajoaten da lanera, igotzen da oholtzara eta irte-ten da zelaira. Eta, gero, ez alferrik, esatendugu emakumeak falta direla bizitza publiko-an: politikako lehen lerroan, musika taldeetan,kirolean eta egunkarietako azaletan. Gainera,emakumeen errua balitz bezala aurkezten dagabezia hori. Baina horren atzean, emakume-ek sentitzen dute gaitasuna eta profesionalta-suna baino lehen epaituko dutela eme izateaeta eme izateko modua; eta, gainera, estereo-tipo batzuen barruan egingo zaiela sailkapenaeta balorazioa. Eta ez naiz ari soil-soilik gizo-nen jarreraz, emakumeenaz ere ari naiz.

Emakumeak ez dira desoreka egoeranberez bizi. Ez dira gizonak baino gutxiago ho-rrelaxe jaio zirelako. Emakumeek “arrakastara-ko” bide zailagoa badute, zapalduak izan dire-lako da. Haiek gutxiesteko neurriak hartu dire-lako eta kontzienteki apartatu direlako gunepublikoetatik. Bien bitartean, 50 urteren oste-an, puta izaten jarraitzen du araua haustenduen horrek.6

Iñaki Ruizek Pancafit me-todoarekin hamaketan luzaketakegiten laguntzen die herritarrei.Azpeitiko Iñaki Azpiazu kaleaneskaintzen ditu saioak.Zer da Pancafit?Gorputzaren jarrera berroreka-tzeko eta giharrak modu oroko-rrean luzatzeko gimnasia da. Gai-nera, gorputzeko artikulazioakmugiarazten ditugu, beti ere, ar-nasketa eta erritmo jakin batekin.Tentsioak eta kontrakturak aska-tzen ditugu ariketokin. Zer garrantzia du gorputzarenposturak?Muskuluen eta artikulazioenfuntzionamendu onaren adie-razle da postura zuzen eta oreka-tu bat hartzea. Gorputzeko mus-kuluen bi herenek postura fun-tzioa dute, eta horiek lantzea etaestimulatzea ezinbestekoa da.Postura txarren eraginez, musku-lu batzuk besteak baino gehiagolantzen ditugu, eta horietan gain-karga sortzen zaigu; kontraktu-rak eta muskuluetako tentsioak. Nolako luzaketak egiten dituzuesaioetan? Muskulu katearen luzaketa oro-korrak; hau da, burutik hanketa-rainoko muskulu guztiak luzatzea

x x x x x x x x x publierreportajea 09

lortzen dugu. Hamakaren ange-luekin luzaketen intentsitateagehitzen edo murrizten dugu,pertsonen beharren arabera.Zer dira muskulu kateak?Gure giharrek ez dute bakarriklan egiten, taldeetan elkartzendira eta muskuluen arteko kateaksortzen dituzte. Artikulazioetanedo muskuluetan deskonpen-tsazioren bat badago, estrukturaosoari eragiten dio horrek modunegatiboan. Hamaken bidez,kaltetutako katea lantzen dugu,galdutako elastikotasuna berres-kuratzeko eta blokeatuta dau-den artikulazioak askatzeko. Ho-rrekin guztiarekin, gure gorpu-tzaren funtzionalitatea hobetzendugu, eta eguneroko ekintzetannabaritu egingo dugu.Zer alde dago ohiko luzaketeneta hamakakoen artean?Hamakarekin, luzaketa orokorraegiteaz gain, denbora guztianizango dugu gorputza lerrokatu-rik. Hamakaren sostenguak ezdu uzten gorputza jarrera txarre-kin edo lerrokatze ezarekin kon-pentsatzen.Saioak banakoak al dira?Talde txikiekin egiten dut lan. As-tean ordubeteko saioak eskain-tzen dizkiet –hileko kuota 38 eu-rokoa da–, eta oso garrantzitsuada nik pertsona bakoitzaren ara-zoen berri izatea, lehen egunetik

Gorputzeko jarrera txarrak zuzentzekoeta tentsioak askatzeko gimnasia da Pancafit”“

Iñaki RuizIñaki Azpiazu kalea, 5 (Dantzakiren lokala)Telefonoa: 666 19 06 53E-posta helbidea: rusku2@msn.comWebgunea: www.luzafit.comOharra: lehen saioa doakoa izango da.

ondo hasteko min horiek murriz-ten edo osatzen. Nori zuzenduta dago Pancafit?Bizi kalitatea hobetu eta lesioaksahiestu nahi dituen edonori: ki-rolariei, ordu asko eserita egotendirenei, helduei, haurdun dau-denei, umea izan berri dutenei...Nolatan ezagutu zenuen Panca-fit metodoa?Bi belaunetan ebakuntza egin zi-daten, eta, gainera, eskoliosi txikibat dut bizkarrean. Posturari lotu-

tako deskonpentsazio asko ni-tuen. Duela 4 urte gomendatu zi-daten hamaka bidezko saioetarajoatea, eta halaxe egin nuen. Zu-maian egin nituen saioak, etaepe laburrean egin nuen hobe-kuntza ikusita, lesioen erreabilita-zioan espezializatzea erabakinuen. Gainera, askotariko forma-kuntzak egindakoa naiz, beti ere,gorputzaren jarrera zuzenketaneta pertsonen ongizatean eragi-teko asmoarekin.

x x xESANA DAGOx x x x x x x x x x

x x x“Sanagustinkulturguneakerakutsi du herriangauza asko direlaposible. Asko emandio herriari eta, aldiberean, herriakasko ematen dio”AITOR BENGOETXEAKulturaz kooperatiba

x x x“Zergei buruzkoeztabaida sanoa da,baina izenburukatastrofistakbilatzea ez daeztabaida”

x x x“ [Gipuzkoan]izenez eta aurpegizezagutzen dituguenpresak etaenpresariak:herrikoak dira”JABIER LARRAÑAGAOgasun diputatua

Aitor Bengoetxea.

iritzia x x x x x x x x x10

x x xHIZKUNTZ ESKUBIDEAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

Ahozkoa paperean jasotaKalean da ‘Azpeitiarrez Natul’, herritarrek egindako ekarpenekinherriko hizkeraren ehunka esapide, esamolde eta hitzekin osatutakoliburuxka. Uztarriaren bazkideek doan jasoko dute etxean.. Uztarria

Urtarrilaren 27an aurkeztu zuten Natul euskaraelkarteak, Uztarria Komunikazio Taldeak eta UdalakAzpeitiarrez Natul liburuxka Sanagustin kulturgune-an. Azpeitiko hizkeraren ehunka esapide, esamoldeeta hitz jasota daude argitalpenean, guztiak herrita-rrek egindako ekarpenetan oinarrituta.

Natul elkarteak orain dela urtebete pasatxo mar-txan jarritako egitasmoaren fruitua da Uztarria komu-nikazio taldearen eta Azpeitiko Udalaren laguntzare-kin plazaratutako liburua. Herritarren ekarpenak jasoeta galbahea pasatu ostean, webgune batean bilduzituzten Azpeitian erabiltzen diren hitzak eta esapide-ak. Orain, paperera ekarri dituzte ehundik gora herri-tarrek egindako ekarpenak. Azpeitian soilik erabiltzen

diren hitzak eta esapideak, Azpeitian asko erabiltzendirenak edo adiera berezi batekin erabiltzen direnak,eta Azpeitian erabilera galtzen ari direnak jaso dituzte.

Azpeitiko euskalki “bizi-bizia”, ahozko jarduna, gor-detzeko sortu zuten Azpeitiarrez Natul egitasmoa,baina argi utzi dute liburua ez dela hiztegi bat, “ezta az-peitieraz idazteko jarraibideak ematen dituen eskuli-burua ere”. Gainera, egitasmoa ez da bukatzen libu-ruarekin; herritarrek ekarpenak egiten jarraitzea nahidute Natulekoek, orain artekoak osatzeko eta azpei-tieraren gordailua gizentzen joateko.

5 euroren truke eros daiteke liburuxka Sanagusti-nen eta Uztarrian. Uztarriaren bazkide guztiek, horibai, doan jasoko dute etxean.6

Ane Uranga, Eneritz Albizu, Garbiñe Bereziartua, Eneko Etxeberria eta Josu Labaka, aurkezpenean. x x xJ. Frantzesena

x x x x x x x x x iritzia 11

Urtea hasteko, aurten, aspaldiko partez,sukarra etorri zait bisitan. Etorri bada etorri,nire barruko egitura osoa dar-dar batean utzidu. Ustez seguru eta zihur nuenaren aurrean,zalantzaz beterik utzi nau. Nor naiz, zer naizeta naizena zertarako naiz? Axaleko galdereierantzuteko gaitasunik ez, eta hasi hadi orain,galdera sakon horiei tajuzko erantzunen bateman nahian. Hireak egin dik Urbieta. Akerra-ren odola duen xapoa nintzelakoan, orain za-lantza izugarri. Sansebastianek aspertu egi-ten naute; inauteriak zentzugabeak iruditzenzaizkit; saninazioetan, ekartzen ez banaute,

Izan eta sentitux x x x x x x x x x x x x x x xtxetxu urbietax x x

x x xIKUSTEKOA!x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

sBURDINBIDEAREN MUSEOAREN BIKIA GALIZIARRA.Urolako Trena zenaren Azpeitiko geltokiak, gaur egungo Burdinbidearen Euskal Museoa denak, badu bikia Galizian(argazkian). 1943an eraiki zuten, Ramon Kortazar Urruzola arkitektoak Azpeitikoan oinarrituta egindako diseinua jarraituz.Ordesen (A Coruña) dago eta, Azpeitikoak bezala, aspaldi utzi zion geltoki izateari. . Mailo Oiarzabal9 Galicia Maxica6

ez naiz etorriko; santotamasek uxatu egitennaute; eta Gabonek, gabon madarikatuek,haserretu eta deprimitu egiten naute. Biakbatera.

Konturatuko zinenez, horrela iraun bai,iraun liteke, baina bizi? Jarrai dezadan. Txo-txeko denboraldia hasi da, baina ni ez nauzuilaran basoa eskuan dudala zain ikusiko; alko-holik ez dut edaten; jan, ahal dudan garbienjaten dut; gaua ez dut maite... Horrelako tipobatekin zer egin liteke? (Lapatx ere itxi dute).Munduari nola demontre esan behar diot nikazpeitiarra naizela xapo batek serietik ekarri

behar duen guztiari “alergia” badiot? Atera dudan ondorioa honako hau da: az-

peit iarra naiz Azpeit ian jaio nintzelako –Atxuian, Valentinari eta Mariari esker–,baina ez naiz azpeitiarra sentitzen, edo besteera batera esanda, azpeitiar batek sentitubehar lukeena sentitzeko gai ez naiz. “Zerhaiz hi Txetxu, zer haiz?”, da neure buruari as-paldian egiten diodan galdera. “Lasai, Urbie-ta ez duk ezer larria. Aberi galanta daukek hik.Beste ezer ez. Pare bat kalimotxorekin denasendatuta”. Baina alkoholik ez badut edaten,nola sendatu?6

iritzia x x x x x x x x x12

POLITIKA. Azken hilabete hauetan, Euskal Herriko hainbat tokitan, oroigarrienaurkako eraso ugarri izan dira: margoketak, pegatinaz betetzea edota txikizioak,besteak beste. Azken eraso horietako bat Pasaian egin dute; hain zuzen, badianegindako segadaren oroigarrira erasotu dute. Zer lortu nahi dute horrekin? Ahaz-tea? Guztiz kontrakoa lortzen ari dira, indar gehiagorekin gogoratuko ditugu eta.

Bigarren erasoa

x x xURTARRILEKO ARGAZKIEN OINAK. HIL HONETAN...x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

FESTAK. Urtero bezala, ezin zuten gure herrira bisitarikez egin Ekialdeko Errege Magoek. Etxeko txikiei gutunatxukun eta garbi idazten lagundu Erregeen laguntzaileeiemateko, desfilera joan gozoki batzuk hartzera eta goiz lo-tara. Goizean, umeek opariak aurkitzen eta irekitzen dituz-tenean aurpegian izaten duten ilusioa eta poztasuna ikus-tea ezin da munduko diru guztiarekin ere ordaindu.

Egin zuten bisita

FESTAK. Urtarrilari amaiera emateko danbor hotsak izaten ditugugurean. Jantziak prestatu eta txukundu, danborrari hautsa kendu etaafarira. Afalostean, danbor-jotzaileak kaleak hartzen hasten dira pixka-naka, baina ospea, beti bezala, Donostira, nahiz eta Azpeitikoa mila

Azpeitikoa ala Donostiakoa? Azpeitikoa, noski!aldiz ederragoa izan. Ehundaka herritar hainbat taldetan banatuta pla-zan, eta jantzi guzti horien aniztasuna; guztiak San Sebastian Martxajotzen. Behin Azpeitiko plazako irudia ikusita, Donostiakoak txikia etadena dirudi!6

xxxx x x x x x x x x x x x xieltxu caballerox x x

Laurent Fignon txirrindulari handiak bere bizi-tzako arlo guztiak hainbat urteko ziklotan banatzenzituen; behin ziklo hori amaituta sentitzean, agur-benhur zaharrari eta bonjour berriari. Baditugu,ordea, bene-benetan gustatzen zaizkigun pertso-nak-jarduerak-gauzak-egoerak, eta ziklo amaierahori norberak erabakitzen ez duenean, zerbait haus-ten zaigu barruan.

Sei urteko ibilbidea amaitu berri dut eskola kirole-an entrenatzaile gisa. Asko gustatzen zait saskiba-loia. Dakidan apurra irakastea. Eta barruko hausturatxikia den arren, ematen dit pena, ondo entrenatzeneta jokatzen baikenuen; baina, era berean, gusturanago egindakoarekin, helburuak bikain bete ditugu-la iruditzen baitzait: kirola egitea, saskibaloiaren oi-narriez jabetzea, lehiakorrak izaten saiatzea, eta, ho-rrekin lotuta, irabazten zein galtzen jakitea, disfruta-tuz eta denek parte hartuz.

Bukatu dugu saskibaloi-aldia, bukatu dut nire zi-

Agurbenhur eta bonjour?x x x x x x x x x x x x x x x ximanol amianox x x

kloa, eta nire agurra eskola kirola bera ulertzekobeste modu batekin batera dator: lehiakortasunasaihestu eta parte-hartzea zein berdintasuna susta-tu nahian –hala ulertu dut, behintzat–, saskibaloikozein futboleko finalak kendu dituzte eta neska-muti-lek nahastuta elkarrekin jolasten (jokatzen?) dute.

Eskola-kirola ulertzeko modu berri hori abian jarrizutenean, duela bi ikasturte, ez zitzaidan ideia txarrairuditu, kirolean parte-hartzea eta berdintasuna sus-tatzearen alde bainago. Kirolaren arkadia horrek,ordea, baditu albo-ondorioak; zehar-kalteak. Izanere, neska askok, mutilekin batera jardun behar du-tela jakitean, muzin egiten diote eskola-kirolari, etahorrela, paradoxikoki, kalte parte-hartzeari zein ber-dintasunari. Gainera, ondo ulertutako lehia, alegia,norberak egindako hobetzeko ahalegina, taldearenmesederako bideratzea oso garrantzitsua iruditzenzait. Beraz, agurbenhur, bai, baina bonjour?6

Galdetzen hasita,txakur kakak jasotzenez dituzten txakur jabeak noiz hasikodira horiek biltzen? . Uztarria

Karnabaletakoarropa erosi edoberrerabili?. Ainitze Agirrezabala

MAITE AZPIAZU34 urte

“Nik betidanikberrerabili eginizan dut, gurasoenganbaratik garai

bateko arropa hartuta. Ohiturabera dut semeekin ere, etaElkargunetik bigarren eskuanerostea ere ez da aukera txarra”.

AITZIBER LANGARAN 39 urte

“Mozorro batzukerosita ditugu, etahiru seme-alabenartean berrerabili

dituzte. Eta familiakoen etalagunen artean ohitura badugujantziak trukatzeko”.

NAGORE ALBERDI27 urte

“Etxeko jantziekinmoldatu izan gara,baina, normalean,erosi egiten dugu,

edo bestela tela eskuratu etageuk josi”.6

xxxINKESTAx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x x x x x x x x iritzia 13

Duela egun gutxi, nire bizitzako esperientziahunkigarrienetako batez gozatu nuen Azpeitian. Le-hendabizikoz, danborradan ez nintzen ikusle soilaizan; guztiengan zirrarak sortzeko gai den danborhorri orru eginarazi bainion. Pribilegioa, urduritasu-na, zirrara... “Ospakizun batek nola batu dezakeenjendea”, horixe pentsatu nuen. Belaunaldien, ideo-logien, kulturen edo gizarte-mailen arteko desber-dintasunak izanda ere, gau batez, garrantzitsuenaguztiek batera danborra jotzea zen. Eskarmentuhandikoek ni bezalako hasiberriak animatzen gin-tuzten, eta irri artean, musika eta kolore artean, gaubatez zoriontsu izan ginen.

Komunean dugun zerbait babestearren, gure ar-teko desberdintasunak alde batera zenbat aldiz utzibeharko genituzkeen... Gogoeta horixe egiten dutnik. Oinarrizko hainbat eskubide galtzen dugu elka-rrengandik urruntzen gaituen ikuspuntu ñimiñoetanzentratzeagatik, eta elkarrekin indar handiagoa du-

Danborradax x x x x x x x x x x x x x x xlinette montalvox x x

gula ahaztu egiten zaigu. Argi utzi nahi dut, badaez-pada ere, desberdintasun mota batzuekin ezin delahorrelako konpromisorik hartu, asko ezin baitirazaku berean sartu, eta, beraz, ez naiz horiei buruzari. Ez dut gure idiosinkrasia zalantzan jartzerik nahi,baina zenbait kasutan, bat egin beharko genukeelairuditzen zait, danborradan egin genuen bezala,guztiok erritmo bera joz gure danborrek honakohauxe esan dezaten, adibidez: “Erabakitzeko esku-bidea dugu, indarkeria matxistarik ez dugu nahi,beste gauza askoren artean”. Zatituta dagoen he-rriak ez du aurrera egingo.

Lehen kanpotarra nintzen lurralde honetan –bar-katu neure burua jada hemengotzat dudala esateraausartzeagatik–, zuengandik desberdintzen nin-duen horretan neukan fokua jarrita, eta horrek ezzidan integratzen uzten. Eskerrak ez nintzen horre-tan geratu, bestela hainbeste abentura galdukonuen, ez nuen danborradan parte hartuko...6

iritzia x x x x x x x x x14

x x xHAU HOLAXEENKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x x x x x x x x x x x x x x xenok sudupex x x

Bagera!”. Azpeitiar zein azpeitiano egu-notan pozez eta alai. Ilaran zuzen joatea errit-moak eta musikak bat egitea baino garrantzi-tsuagoa den festako mozorroa gorde berridugu, eta egun batez izan nahi dugunaren itxu-ra hartzea bermatuko digun jantzia prestatzengabiltza. Zezenak harrapatuko gaitu horretan(ere), aurten inoiz baino literalago gainera.

“Gu ere bai!”. Azpeitiar zein azpeitiano,umore ona zabaltzen saiatuko gara egun sei-nalatu hauetan, eta kaleak hartuko ditugu, ta-malez, festen aitzakian ez bada, eragin ezindaitekeen moduan. Eta kaleekin batera ta-

Instant batean...x x x x x x x x x x x x x x x x x xfelipe murillox x x

bernak ere beteko ditugu. Batzuek ibilbidefinkoa dute –tradizioa traizionatu ezinean–,baina ohikoa da tabernara sartu aurretik hain-bat faktore ebaluatzeko instant bat hartzea,barra hori geltoki bihurtuko dugun edo ezerabaki aurretik. Segundo gutxiko zalantza.Ziurrenik, ingurukoekin katigatu ez eta aurre-tik zoazten potearen arduradunok hartzenduzuen erabaki inkontzientea. Baina ariketabat proposatzen dizuet: pentsa ezazue se-gundo horietan baloratzeko gai garen fakto-reekin; zerrendatu eta azter ditzagun.

Espazioa: dantza egiteko izango dugun

lekua edo tragoa eskatzerakoan izangodugun irisgarritasuna neurtzen du. Jende ko-purua: momentua baino lehenago ezagutueta kontrolatu ezin dugun arren, garrantzi-tsutzat jotzen den datua; lokalaren tenpera-turarekin eta gorputzeko izerdiarekin zuzenkiproportzionala. Barrukoen adin tartea: fakto-re hori beste baterako utziko dugu inor minduez gaitezen. Musika: musika ere zerrendatuduzula faktoreen artean? Ezaba ezazu, musi-ka aukera desberdinekin egin duten mo-duan; izan ere, beldur naiz Lolitak baltseatze-ari utziko ote dion perreatzen hasteko.6

xxxx x x x x x iritzia 15

Gozogilea da ogibidez Ina-zio Egaña. Abizen hori du izen fa-miliako negozioa duten Egañagozotegia. Egañari egokitu zaiohil honetan galderei erantzutea.116 urte bete ditu Egaña go-zotegiak. Zein da sekretua?Lanbidea maitatzea.Gozogintzan sortzaileazara. Zure erotikan sorme-nak ba al du lekurik?Bai, ahal den neurrian.Zenbat azukre botatzendiozu bizitzari?Asko, baina gatza eta piperra erebai, e!Zer postrerekin seduzitukozenuke gustuko pertsona?Frutazko pastel batekin. Kolore-tsua, bustia... [Barrez]Zer behar da nor bere burua-rekin gozo sentitzeko?Lasai bizitzea.Nola jarriko zenioke gingaharreman bati?Maitasunez eta errespetuz.Azpeitiarrak animatzen aldira zapore berriak dasta-tzera?Pixkanaka irekitzen ari garen

Erotikan Plax!x x xhaizea egiguren-edurne mendizabal (Arremanitzeko kideak)x x x

tzen zara erosoago: gidarilanetan edobeste norbaitengidaritzapean?Bietan, txandaka.Anekdotarik bai?Mutil kuadrilla batek ezkon aurre-ko bazkarirako aludun pastel ero-tiko bat eskatu zigun. Ohartugabe, zakil formakoa egin genien.Bazkalostean, pastela ateratze-an, a ze sustoa!

Izozki zapore bat?Mangoa.Jaki afrodisiako bat?Txokolatea.Zerk urtzen zaitu?Eguzki goxoak.Oroitzapen bat?Asko ditut. Usamenarekin lotzenditut askotariko oroitzapenak.Kolore bat?Urdina.6

xxxINAZIO EGAÑAx x x

x x xErotikan Plax! Sexu eta bikote aholkularitza:Sindikatu Zaharra, 2. solairuawww.azpeitikoudala.eus/sexu( 688 89 79 20)Hitzorduak: hilaren 7an (16:00-19:00) eta 24an (10:00-13:00).

arren, joera tradizionalekoakgara.Zer osagai aukeratuko zenu-ke mundu hobe batean bizi-tzeko?Elkartasuna, besteen tokian jar-tzeak asko lagunduko liguke.Eskuekin ala tresnekin?Eskuekin, noski!Gozotegiaren nagusia zara.Sexu kontuetan, nola senti-

Jaio. 48 urte.Herria. Azpeitia.Bizitokia. Azpeitia.Lanbidea. Gozogilea.

2017a argazkitanIaz hainbat gertakari izan zen herrian. Horietakobatzuk ekarri ditu Uztarriak hona, joan den urtearenerrepasoa egiteko. .9 Ainitze Agirrezabala

sOTSAILA.Valentin Bengoa Etxeberria (Aretxa hil zen hilaren 24an. ELA sindikatuk urte pasa egin zituen Loiolako jesuit historikoa izan zen, eta Azpeitian eg Ikastolaren alde, besteak bestek.

sURTARRILA.Artzubia, Jose Artetxe eta Ildefonso Gurrutxaga kaleen arteko jolas parkea dagoen plazariBalentina Agirre Elorza emaginaren izena eman zioten, hilaren 28an. Azpeitiko kaleizendegiaren historian efemeride berezia izan zen, emakume izeneko aurreneko plaza baita.

mamia x x x x x x x x x klik!16

APIRILA.Espainiako Urrezko LEBMailara igo zen Sammic ISBtaldea hilaren 16an, ligakoazken aurreko neurketairabazita. Iker Buenorenmutilek denboraldi bikainaegin zuten, 30 partidatatik 23irabazita. Iker BuenoZilarrezko LEB mailakoentrenatzaile onenaizendatzeaz gain, SammicISBko hainbat jokalariri ereaitortu zioten egindako lana.

sMARTXOA.Jabier Bergarak 65 urte bete zituen San Sebastian egunean Azpeitiko Udal Musika Bandakokide bezala, eta omenaldia egin zioten Sanagustin kulturgunean, Udal Musika Bandak JulianBarrenetxea abesbatzako kideekin batera eskaini zuen inauterietako kontzertu berezian.Errekintoarekin debutatu zuen bandan Bergarak, baina egun bonbardinoa jotzen du.

klik! x x x x x x x x x mamia 17

OTSAILA. baleta, 1923) sindikalista eta jesuita

o historikoetakoa izan zen, eta 50 ten etxean. Abertzale eta militante

in zuen lanik horren alde;

s

IRAILA.Sagardoak Azpeitiarekin duen lotura islatzen duen ‘SagardoaAzpeitian’ liburua argitaratu zuten. Laxaro Azkunek idatzizuen eta Juan Joxe Agirrek egin zituen argazkiak.

s

ABUZTUA.50 urteko gizon azpeitiarbat hil zen istripuz GlualEnergy enpresan, hilaren25ean.

MAIATZA.100 urte bete zituen Basilio Urbistondo gudari urrestildarrak,hilaren 30ean. Eguneko zentroan zoriondu zuten bertakokideek, senitartekoek eta udal ordezkariek. 1936ko gerranErrepublikaren alde borrokatu zuen Eusko Gudarosteko SanAndres batailoian, eta hamaika hilabetez gatibu izan zuten.

s

s

UZTAILA.Izarraizko Atea parkea uztailaren5ean inauguratu zuten. Belardiak,zuhaitzak eta ura dira aisialdirakoparke berriko osagai nagusiak.

EKAINA.Iaz bete ziren 30 urte Azpeitia eta Hazparne senidetuzirela, eta bi herriak sei etapatan oinez lotzen dituen‘Azpeitia-Hazparne. 30 urte’ egitasmoa hilaren 4anbukatu zen, Hiru Zango eguneko festarekin. Bestalde,irailaren 23an, Gernikako arbola landatuz irudikatuzuten senidetzaren urtemuga Hazparnen (Lapurdi).

s

s

mamia x x x x x x x x x klik!18

sURRIA.Espainiako Poliziak 1984ko martxoaren 22anPasaian hil zituen Komando AutonomoAntikapitalistetako lau kiderekin gertatutakoarenbueltan osatu duten ‘Pasaiako badia’ dokumentalaherritarren aurrean aurkeztu zuten Yuri Agirrek,Xabier Otamendik eta Erik Aznalek Soreasuantzokian, hilaren 27an.

sAZAROA.Aizkoran egindako ibilbideagatik, omenaldia jaso zuen Jose IgnazioOrbegozo ‘Arria II’.ak hilaren 25ean, Izarraitz pilotalekuan. Eta astebetelehenago, aizkolariaren biografia kaleratu zuten. Azaroaren 18an, berriz,Imanol Arregi ‘Iturbide’ pandero-jotzailearen biografia jasotzen duen‘Iturbide, igitai jolea’ liburua eta diskoa aurkeztu zituzten; AmagoiaGurrutxagak idatzi zuen lana. Argitalpenekin jarraituz, abenduan beste bilanek ikusi zuten argia: Enekoitz Esnaolaren ‘Luhuso. ETAren armagabetzezibilaren kontakizuna’ liburuak eta Pello Elorzaren ‘Aberria bihotzean:Azpeitiko EAJren ehun urtetik gorako ibilia’ argitalpenak.

ABENDUA.Urte Zahar goizean hilda aurkitu zuten aurreko egunean La Mongiendesagertu zen eskiatzaile azpeitiarra. Pistatik kanpo eskiatzen ari zela haitzbatzuen kontra jo ondoren hil zen 24 urteko gaztea.6

s

klik! x x x x x x x x x mamia 19

Zeinetakoa zara zu?Ezizenen kulturak indar handia izan du gurean. Izenaduena bada eta ezizena dutenak ere badira; eta ez diragutxi, gainera. .Mailo Oiarzabal/Julene Frantzesena/Ihintza Elustondo

Aazpeitiarrak xapoak direlaaski jakina da. Badira, baina, familia ezizenak di-tuzten herritarrak ere. Hainbat dira baserriarenedo etxearen izenez deitzen dietenak; edo seni-deren baten ofiziotik datorren ezizenez ezagu-tzen direnak; edo senitartekoren baten izenagoitizen dutenak. Belaunaldien arteko transmi-sioa hautsi ez da egin, baina asko galdu dute in-darra goitizenek. Ez daude, noski, diren guztiak,baina daudenetako batzuk ekarri ditu Uztarriakhonako erreportaje honetara.

MUSIKOMAIORRENEKO-AK

Kontxita Bereziartuaren (Azpeitia, 1922) aitazenaren ofiziotik datorkie ezizena haren hurren-go belaunaldiei. Hain zuzen ere, Hilario Bere-ziartua (Ataun, 1892) Azpeitiko Musika Banda-ren zuzendaria izan zen 1915etik 1940ra bitar-tean, eta, orduan, musiko maiorra deitzen zi-tzaion bandaren gidaritza zuen pertsonari.

Bereziartuak oroitzen duenez, herrian ezagu-na zen beren aita, eta beraiek ere musikomaio-rrenekoak bezala ezagutzen zituzten. “Txikitanjendeak nor ginen galdetzen zigunean ‘musiko-maiorrenekoak gara’, esaten genuen”. Aita mu-sikaria, eta amak dantza egiten ez ziela uztendio Bereziartuak: “Musika entzun orduko dan-tzan hasten ginen gu, eta aitak hala esaten zionamari: ‘Alabek aita dagoen tokian egoteko bai-mena dute’. Dantza pila ederra egiten genuen.

Justi Olaizola, Kontxita Bereziartua eta Lurdes Olaizola musikomaiorrenekoak. x x xIulene Frantzesena

Sasoi hartan kongregazioan nengoen, eta bi-dali egin ninduten dantza egiteagatik”.

Kontxitaren seme-alabei ere hala deitzendiete. Horietako bi dira Justi (Azpeitia, 1950)eta Lurdes Olaizola (Azpeitia, 1959), eta be-raiengana ere iritsi zen aitonaren ogibideari lo-tutako ezizena. “Lehen zuzendariari hala deitu-ko zitzaion, eta... Ohikoa zen ofizioari lotutakoezizenak izatea familiek”. Ahizpek esan dutenez,hurrengo belaunaldira ez da iritsi musikomaio-rrenekoa goitizena. “Gure seme-alabei ez dietehorrela deitzen, ez diet sekula entzun behintzat”,dio Justik. Eta Lurdesek esan du beraiei eregero eta gutxiago deitzen dietela horrela. “Ume-tan askotan esaten ziguten; orain, baterenbatek esan izan digu ‘a, zu musikomaiorrenekoazara’, baina hortik aurrera ia inoiz ez. Galtzenjoan da, hurrengo belaunaldietara ez da iritsi”.

Aitaren aldetik ere badute ezizena Justik etaLurdesek. “Gure aitari Mantxille deitzen zioten,baina ez dakigu ez nondik datorren eta ez zer-gatik deitzen zioten horrela”.

ITURBIDETARRAK

Familia handia da, inondik, iturbidetarrena.Imanol Arregi (Azpeitia, 1935) pandero-jotzai-lea da hamar senideetan zaharrena. Iturbidebaserrian bizi da Imanol, Milagros Azkue emaz-tearekin, baina hain familia jendetsua izaki,egunero izaten dute bataren edo besteren bisi-ta. Familiari ezizena eman dion baserrira lanerajoanak ziren elkarrizketaren egunean Joxe MariArregi (Azpeitia, 1948) eta haren seme AitzolArregi (Azpeitia, 1981). Graziarik ez zaie faltaloiolatarrei, eta hizketarako gabeziarik ez dute.

mamia x x x x x x x x x herria20

Iturbide deitzen diote Imanoli, baita harenanai-arreba batzuei ere, baina “gainerakoeiIturbidekoak edo iturbidetarrak”, Joxe Marikdioenez. “Lehen, askotan, etxea jasotzen zue-nak hartzen zuen baserri izena, eta besteakhangoak bezela izendatzen ziren; normalean,Iturbide deitzen digute, baina batzuek Iturbi-dekoa esan izan didate”. Aitzolek esan due-nez, jendeak Iturbide deitu izan dio bere izenaez dakielako: “Jendeak badaki iturbidetarrakgarela”. Belaunaldietan mantendu da etxea-ren izena daraman goitizena, baina aldaketakere izan ditu. Izan ere, Imanolen alaba Ainhoakdio Iturbi deitu izan diotela. Ainhoaren alabeiere deitu izan diete modu horretan: “Andere-ño batek Iturbide deitzen dit”.

Imanolek dioenez, “aspaldikoa” da base-rria: “400-500 urte izango ditu”. Halere, be-raien aitona-amonak izan ziren hara joaten au-rrenak. “Gure aita eta osaba-izeba gehienakErrekarten –gaur egungo Garate Anaiarenetxea– jaio ziren, ez Iturbiden”. Halere, Imano-lek dioenez, beraiek izan dira etxearen goitize-na hartzen aurrenak. Aitzolek uste du Imano-lek zabaldu duela goitizena. Imanolen arabe-ra, berriz, senideetan zaharrena izateak“gauza bat” ekarri dio ona: “Zaharrena izandaneuk jan nuen lehenengo taloa. Gainerakoan,hauek denak aguantatu behar. Denak estu-diatzera batera eta bestera, eta ni hemen la-nean”.

Arregitarrak gaitzizenarekin gera zitezkeenIturbide baserriko familiako kideak, baina ezda hala izan. Imanolek Arregi sinatu beharre-an Iturbide erabiltzen duela azaldu du, etaharen anaia Joxe Marik ere bai zenbaitetan:

“Enkargu bat-edo jaso behar badut, izena gal-detzean Joxe Mari Iturbide esaten dut”.

XAMARTIÑENEKOAK

Lehengusuak dira Felisa Garmendia (Azpeitia,1940), Paco Garmendia (Azpeitia, 1943), Ig-nacio Garmendia (Azpeitia, 1950) eta JoxeMari Garmendia (Azpeitia, 1952). Haien aito-na eta amona Urrestillako San Martin baserri-ra ezkondu ziren, eta baserriaren izena oinor-detzan hartu zuten zazpi seme-alabek eta bilo-bek. “Gure aitona-amonak izan ziren Xamartinezizena jasotzen aurrenak”, azaldu dute. Denaden, Joxe Marik adierazi duenez, Xamartingaitzizena ez zen baserriaren izenagatik zabal-

du. “Gure aitak eta osabak lantegi bat zabalduzuten Aranean, eta denek Xamartinen tailerradeitzen zioten. 60ko hamarkadan denda za-baldu genuen, eta geuk jarri genion hari Xa-martin izena”.

Paco eta Ignacio San Martin baserrian jaio-ak dira, eta, gaur egun, Ignacio eta bere familia

Felisak gogoratu duenez, hainbat familiabizi izan zen baserrian beraien aitona-amonenaurretik, baina “asentatu zen bakarra“ beraie-na izan zela dio Joxe Marik. Horregatik, gar-mendiatarrek diote beraiei soilik deitzen diete-la xamartindarrak. Halere, lehengusuek ustedute ezizen hori gehiago erabiltzen dutela he-rritarrek beraien belaunaldietan. “Gure adine-ko jendeak xamartindar bezala identifikatzenditu gure seme-alabak, baina lagunek ez dietehorrela deitzen”. Ignaciok, baserrian bizidenez, bere izena esaten lotsatu egiten deladio barre artean: “Ni baserriarekin lotzennaute, izenik ez daukadala ematen du: Samar-tingo Paco eta Samartingo Inazio gara anaiok.Gainera, anaia gaztea naizenez, askok ‘Sa-martinen anaia’ deitzen didate”.

Joxe Marik gogoan du beraien anaia batigertatu zitzaion anekdota: “San Juan tailugileazenarenenean zegoen, eta telefonoz deituzuen norbaitek: ‘San Pedro?’. Eta besteak:‘Ez, hemen San Juan’. Eta telefonoaren bestal-dekoak: ‘Aizu, txantxa gutxi e!’. Eta San Juanek:‘San Juan naiz, eta San Martinekin nago’. Ho-rrelaxe eskegi zuen telefonoa”.

PRAKAUNDITARRAK

Ugariak dira prakaunditarrak, eta hizketarakojario eta abilezia berezidunak ere bai horietako

Hainbat iturbidetar baserriko sukaldean. x x xJulene Frantzesena

Joxe Mari, Felisa, Paco eta Ignacio xamartiñenekoak. x x xIulene Frantzesena

herria x x x x x x x x x mamia 21

mamia x x x x x x x x x herria22

asko. Ez da erraza zehaztea belaunaldiz belau-naldi gaur arte iritsi den azken dohain horren ja-torria, baina bai ezizena aspaldikoa dela etaUrrestillan duela sorburua. Pilar (Azpeitia,1931) eta Jabier Lazkano (Azpeitia, 1948)anai-arrebak, Manuel Etxeberria (Azpeitia,1935) eta Arantxa Etxeberria (Azpeitia, 1948)lehengusuak dira eta, antza, lehen Prakaundiharen birbilobak; Manuelen seme Julen Etxebe-rria herenaitona izango zen, beraz.

Gotizenaren arrazoia edo sorrera, berriz, esa-nahi literalarekin lotzen dute. “Praka oso zaba-lak erabiltzen omen zituen eta, behin, Sinber-guentzako zubitik pasatzen ari zela, baten batekesan omen zion ‘horixe ba, praka haundi’, etahorrekin geldituko zen. Gure amak horrela kon-tatzen zigun, behintzat”, kontatu du Arantxak.

Birraitona bezala, urrestildarra zen familiarenezizenaz hitz egiteko elkartu diren lehengusuenaitona ere, Joxe Domingo Etxeberria Prakaun-di. Kalekoa berez, baina ezkondu eta Altunakobaserrietako batean jarri zen bizitzen, Txatone-an, maizter. “Han jaio ziren seme-alaba denak,sei mutil eta bi neska”, azaldu du Pilarrek, bereamaren eta senideen belaunaldira igarota. “Ba-serri hori omen zen Azkoitiko San Juan bainue-txeko nagusiarena. Bidali egin zituzten Altuna-tik, zortzi umerekin, eta orduan etorri ziren Az-peitira eta erosi zuten Prakaundineko etxea”.Badira urte batzuk Madalenako sarreran etaSoreasu auzorako errepidearen kantoian zego-en etxe hura bota zutela. Jatorrian bi solairukoazela kontatu dute, eta beste bi gehitu zizkiotelaprakaunditarrek. Han jaiotakoak dira Pilar etaArantxa; Manuel, berriz, Urrestillan jaio zen, ar-basoak bezala, han bizi izan zirelako zenbaiturtez bere gurasoak. Prakaundineko etxeanurte batzuetan taberna izan zuten familiakoek,eta lantegi bat ere bazen beheko solairuan.

zuelako izena. Gertatzen dena da, gu guztioiere Dioni hots egiten digutela, eta inor ez gare-la Dioni izenez. Baina iloba zaharrena bai, harenizena Dioni da”, gogoratu du Jabierrek (Azpei-tia, 1965). Ramonek azaldu du aita 1974ko irai-laren 18an hil zela, “eta lau egun lehenago jaiozen biloba zaharrena; eta hari Dioni jarri zioten.Aitak ez zuen jakin izan attitte egin zela. Nireanaia zaharrenaren [Joxe Luis] kapritxoa horixeizan zen, semeari Dioni deitzea. Gero, besteanaiak, orain dela gutxi hil denak [Jesus edoJeisto], esaten zuen anaiak jarri izan ez balio,berak jarriko ziola semeari Dioni izena”.

Hona ekarritakoetan ezizenik berriena dadionitarrena: bi belaunaldi besterik ez ditu,Dioni zenaren seme-alabena eta bilobena. “Nirigustatu egiten zait Dioninekoa esatea”, dio Ja-bierrek. “Taberna batean edo denda batean,enkarguren baterako izena eskatzen badidate,‘ipini iezadazu Dioni’ esaten diet, Jabier Dioni.Nik, bai, eta harro, gainera. Izan ere, Transpor-tes Dioni kamioian, Carbonería Dioni, ButanosDioni... Anaiak elektrogailu denda zeukanean,hura ere Dioni... Eduki ditugun negozio eta jar-duera guztiak izan dira Dioni”.

Bigarren belaunaldikoek ere askok manten-tzen dute Dioni ezizena. Bere semeei hala esa-ten dietela dio, esaterako, Ramonek. Jabierrek,berriz, semeari hainbeste ez zaiola gustatu izankontatu du. “Hasi zitzaizkion Dioni esaten eta‘atte, ni Iker naiz’ esaten zidan. Txikitan ez ziongraziarik egiten; orain, ohitu egin da. Norari bai,Norari gustatzen zaio”, dio alabaz.

ZULOILENEKOAK

Maria Luisa Arrutiren (Azpeitia, 1932) aita, Es-ther Arrutiren (Azpeitia, 1963) eta Miren Arruti-

Prakaunditarrena belaunaldi askoan man-tendu den familia ezizena da, baina gehienekbezala, galtzen joateko joera du. Julenek orain-dik mantentzen badu ere, beste lehengusuenseme-alaben kasuan ez dirudi hala denik. Bos-garren belaunaldikoez galdetuta, “isil samarrakdira, horixe dute akatsa”, bota du Jabierrek.

DIONITARRAK

Prakaunditarren oinordeko zuzenak dira dioni-tarrak. Dioni Etxeberria Prakaundi zen Urresti-llako Altunan jaiotako zortzi anai-arrebetan gaz-teena. Aita zirtolari amorratua eta etorri handi-koa zela dio Ramon (Azpeitia, 1958) semeak,“oso txistosoa”. Haren izena ezizen bilakatu zi-tzaien “txikitatik” Elizkaleko 33. zenbakiko lehensolairuan jaiotako sei anai-arrebei; eta halamantentzen dute, baita ezizena atzera izenbihurtuta ere. “Aitari Dioni esaten zioten, Dioni

Prakaunditar batzuk Prakaundineko etxea zegoen tokian. x x xMailo Oiarzabal

Dionitarrak Elizkaleko jaiotetxea zegoen lekuan. x x xMailo Oiarzabal

ren (Azpeitia, 1990) aitona, alegia, izan zen Eliz-kaleko Zuloileneko familiako azken zulogilea.Baina lanbide horren tradizioa, familiari ezizenaeman diona, bi belaunaldi lehenagotik zetorren,eta Maria Luisaren amaren familiatik, hark ala-bari kontatutakoaren arabera: “Nire attitterenosaba bat izan omen zen gure familiako lehe-nengo zulogilea; nik ez nuen ezagutu. Nire atti-ttek segitu zion, eta gero nire aitak”. Maria Luisa“seguru-seguru” dago aitak behintzat 50 urteegin zituela lanbide horretan, Beloki koruko te-norrarekin eta Epelde sakristauarekin bateraomendu zutelako, “Silvestre Otamendi alkatezela”, beren jardueretan mende erdia betetzea-gatik. “Amak esaten zuen, gure etxeko hirurenartean ehun urte egin zituztela lan horretan”.

Bukatu ziren zulogileak zuloiletarrenean,baina bosgarren belaunaldira iritsi da familiaezizena, Estherrenera eta Mirenenera, besteakbeste. Biak bat datoz gazteen artean familia ezi-zenen erreferentzia galtzen ari dela esatean.“Nire belaunaldikoek badakite zuloiletarra nai-zela, aurrekoetakoek ere bai. Baina gazteagoekez dute jakingo. Norbaitek galdetzen badit non-goa naizen, nire adin modukoa edo pixka batzaharragoa bada, nik esaten dut ‘Elizkalekoa,zuloiletarra’; edadetuentzat hori da erreferen-tziarik onena. Gazteagoa bada, ‘Elizkalekoa’,eta hortxe bukatzen dut”, dio Estherrek. “Hori

Eta zenbaitek halaxe esango du, e, baina nikinoiz ez”, azaldu du Estherrek.

AITZAKITARRAK

“Zerbait justfikatzeko ematen den arrazoia”. Ai-tzakiaren definizioa bilatzen hasita, antzeko zer-bait azaltzen du hiztegiak. Ezin jakin aitzakiakasmatzen artistak zirelako jarri zieten goitizenhori, baina bada aitzakitarren familia Azpeitian.

Angel (Azpeitia, 1941) eta Fatima Arakistain(Azpeitia, 1947) anai-arrebak dira familia horre-tako zaharrenetakoak. Angelen alaba da Bego-ña (Azpeitia, 1977) eta haren lehengusua JuanJose (Azpeitia, 1962). Arakistain abizenarieutsi diote guztiek, baina Aitzaki ezizenarenjabe ere badira.

Goitizenaren nondik norakoak argitzen hasinahi, baina ezin. “Neuk ere ba al dakit ba nondikdatorren”, dio Fatimak. “Bustinzuriko Errebale-ko soziedade bat zen Aitzaki. Gerra denboransoziedadea desegin egin zen, eta gerra bukatuzenean, gure aita Pedro Arakistainek eta harenkoinatu Juan Olaizolak zabaldu zuten”.

Gerra aurreko elkarte haren izena zen Aitzaki,eta berriro zabaldu zutenean, izen bera man-tendu zuen. Olaizolak han lan egiteari utzi ziongerora, eta Pedrok jarraitu zuen, zazpi seme-alaben laguntzarekin. Aitzaki ez zen ohiko elkar-

da. Pertsona heldu bati azaldu behar badiot nornaizen, bai aipatzen dut Zuloilenekoa naizela.Baina neure adineko jendearekin, ez; azkene-an, abizenagatik ezagutzen naute, zuloiletarre-na ez dute ezagutzen”, gaineratu du Mirenek.

Zuloile izena xurubile edo zurubile ere bihurtudute askok. “Guri aitak oso garbi esplikatzenzigun: ‘Xurubile-eta esaten zigunabe, baina Zu-loilenekoa den’. Xurubilerena izan da nahastenedo degeneratzen joan den ahozko erabilera.

Zuloilenekoak hilerriko seinalearen aurrean. x x xMailo Oiarzabal

Aitzakitarrak Errebalean, Aitzakinekoa zegoen tokiaren inguruan. x x xIhintza Elustondo

herria x x x x x x x x x mamia 23

te gastronomiko bat, dena den. “Janaria norbe-rak ekartzen zuen, eta guk prestatu egiten ge-nuen. Postrea eta bertan egindako sagardoajartzen genuen guk”, gogoratu du Angelek.

Begoñak ezagutu zuen elkarte hura, eta lekuzaharra bazen ere, “bere xarma” zuela dio.Jende ezagun asko pasatu zen leku hartatik:obispoak, toreatzaileak, kirolariak... “Orduan Ki-rurira ez, Aitzakira ekartzen zuten jendea”, azal-du du Begoñak. Juan Josek gogoan du jendeanola egoten zen zain ilaran Aitzakira sartzeko.

Arrakasta handia izan bazuen ere, leku huraixtea erabaki zuten 1993ko irailean. “Zahartuegin ginen, aspertu ere bai, negozioarekin ja-rraituko zuenik ere ez atzetik, eta...”, oroitu dutebi nagusienek. Etapa hura amaitu bazen ere,oroi-tzapen politak dituzte gordeta guztiek, etabizi-tza markatu dien elkarte haren arrastoa i-tsatsita daramete izenean oraindik ere. “Ni Ai-tzakineko txikiaren alaba naiz”, eta “ni Aitzakine-ko Javierren semea” diote Begoñak eta JuanJosek.

KINTTELDARRAK

Aitak lehengusuak dituzte Aitor Larrañagak(Azpeitia, 1962), Javier Etxanizek (Azpeitia,1959) eta Bixen Etxanizek (Azpeitia, 1938).Azken hori da kintteldarren sagan bizirik den za-harrena; 79 urte ditu. Hiruren birraitona zenFrancisco Larrañaga; hari deitu zioten aurrene-koz Kinttela.

Ia 200 urte izango dira Francisco jaio zela,eta laugarren belaunaldikoak dira familiaren in-guruan hitz egiteko bildu diren hirurak. Inork ezzuen birraitona ezagutu, baina gurasoek eta ai-tona-amonek kontatuta jakin dituzte haren non-dik norakoak. Bixenek ondo daki nondik dato-

200 bat lagun izango direla kalkulatu dute. Az-koitian ere bada Kintela abizena duen familiabat, baina ez dute zerikusirik Azpeitiko sendia-rekin. Azkoitiarrekin gutxi jakin nahi dute kinttel-darrek, gainera; “azpeitiar peto-petoak” direladiote ozen. “Sansebastianak eta karnabalaketa... horiek denak sakratuak dira guretzat!”, dioJavierrek.

Donostian, Frantzian, Legazpin, Zarautzennahiz Txilen ere bizi dira kintteldarren ondoren-goak. Azpeitian ez ezik, mundu zabalean ereutzi du arrastoa, beraz, familiak. Egun, bosga-rren eta seigarren belaunaldiak ere badatoz at-zetik, eta, diotenez, “bizi-bizirik” jarraitzen duoraindik ezizenak. “Niri inork ez dit Javier Etxanizdeitzen, ni beti izan naiz Javier Kinttela”.

Ezizena ia-ia abizen bihurtua dute, beraz,kintteldarrek. Hainbeste kilorekin ez, baina bi-rraitona zenaren umorearekin jarraitzen duteondorengoek ere.6

rren ezizena: “Beti adarra jotzen omen ziotengure birraitonari: 'Hi txikia eta potoloa haiz!'. Etabehin esan omen zuen: 'Nik kintal bat pisatzendiat!' [Kintal bat ehun kiloren baliokidea da].Apustua jokatu zuten, eta bai asmatu ere! Ehunkilo pasatu egin zituen!”. Hortik gelditu zitzaionezizena: Kinttela. “Grazia handikoa omen zengure birraitona”, oroitu du Bixenek.

Tailugilea zen Francisco, eta tailer bat zeukanparrokiaren ondoan. Egun oraindik ere herrianezagunak diren hainbat kontu egin zituen harkbere garaian: parrokiaren ondoko haitzuloa, hi-lerriko kapera, agintarientzat gordeta parrokianlehen lerroan dauden bankuak, berak zuzenduzuen Urolako trena...

Jende askok kintteldarrak Etxaniz abizenare-kin lotzen baditu ere, izatez Larrañagatik datorezizena. Franciscoren ondorengoek oinorde-tzan jaso dute haren goitizena, eta, egun, fami-lia handia osatzen dute kintteldarrek; guztira,

Kintteldarrak beren birraitonak egindako haitzuloaren aurrean. x x xIhintza Elustondo

mamia x x x x x x x x x herria24

A maia Illa-rramendi (Azkoitia, 1997) HaurHezkuntza gradua ikasten ari daatzerriko hizkuntza ibilbidean,Mondragon Unibertsitateko Hu-manitate eta Hezkuntza Zien-tzien Fakultatean, Eskoriatzan.Aurten, ikasketa horietako hiru-garren maila ari da egiten. Zergatik aukeratu zenuen HaurHezkuntza gradua, eta zergatikMondragon Unibertsitatean?Betidanik eduki izan dut hez-kuntzarekiko interesa, eta ez zi-tzaidan graduaren aukeraketaegitea gehiegi kostatu. HaurHezkuntzako edo Lehen Hez-kuntzako gradua egin aukera-tzea, ordea, pixka bat gehiagokostatu zitzaidan. Informazioajaso eta Haur Hezkuntza gradukoikasleei zein irakasleei galderakegin ondoren, etapa honek per-tsonen bizitzak baldintzatzen di-tuela ohartu nintzen. IkasketakMondragon Unibertsitatean egi-tea aukeratzearen zergatia hasie-rako aurkezpena izan zen; izanere, oso giro goxoa, gertutakoa

eta euskalduna sentitu nuen ber-tan. Horregatik erabaki nuenikasketak han egitea. Nola balioetsiko zenuke orainarte bizitako esperientzia?Gradua egiten ari naizen heine-an, lehendik nuen hezkuntzare-kiko interes hori are gehiago piz-tea lortu dutela esango nuke. Az-pimarratu nahi nuke aurkezpenhartako sentipenak ez zirela oke-rrak eta espero nuen esperien-tzia bizitzen ari naizela. Gainera,alde teorikoa lantzea, praktikoariere garrantzia handia ematendiogunez, praktikaldirako osobaliagarriak izaten diren espe-rientziak bizitzeko aukera izatendugu. Graduan zehar landutakoharreman pertsonalei esker,geure burua ezagutzeko eta za-lantzan jartzeko aukera izandugu; horretara animatu gaituz-te, gure hezkuntza profesionalzein pertsonala garatzea ahalbi-detuz.Nolakoa da HUHEZIn jasotzenduzun ikasteko metodologia?Ikasten ikasi behar dugula iraka-tsi digute, eta elkarrengadik askoikasten dugu. Azterketa gutxibatzuk eta bakarkako lanak egi-

Tutoreekin dugungertuko harremanagustatzen zait gehien”“

x x x x x x x x x publierreportajea 25

ten ditugun arren, batez ere,talde lanean aritzen gara. Talde-ak txikiak izan ohi dira, zalantzak,jakin-minak, kezkak eta jakintzakpartekatzea delako helburua;izan ere, partekatze horretatikasko ikasten dugu. Gainera, gau-zak geure kasa egiten uzten di-gutela ere aipatzekoa da; balia-bideak eskaintzen dizkigute, etahorietatik abiatuta geuk sortzenditugu lanak.Unibertsitatetik zer da gehiengustatzen zaizuna? Eta ba al dazerbait hobetzeko?Batez ere, gehien gustatzen zai-dana da tutorearekin izatendudan gertuko harremana. Min-tegiak egin ohi ditugu norberezein gelakideen esperientziakpartekatzeko, eta horiek gure ar-teko harremana estutzen lagun-tzen dute. Gainera, nahi izanezgero, gure jarreran eragin deza-keen iraganeko zein oraingoegoera pertsonala azal diezaio-kegu tutoreari, eta horrek, guulertzeko eta batzuetan lagun-tzeko aukera ematen die haiei.Egia esan, laguntzeko prestagertu ohi dira beti, eta harre-man pertsonal hori edukitzea eta

entzungo zaituen norbait izatea,eskertzekoa izaten da. Hobetze-ko diren gauzen artean esangodudana, agian, erronka pertso-nala ere izan daiteke. Askotan,guri uzten digute lanak egitenedo sortzen, eta horrekin bateraetortzen zait segurtasun falta;lanak egiten ari garen bitartean,batzuetan, ez dugu jakiten eska-tutakoa erantzuten ari al garen.Hala ere, horrek badu bere aldepositiboa ere: akatsak egiten di-tugunez eta horiek hobetzekoedo aldatzeko aukera ematen di-gutenez, geure akatsetatik ikas-teko aukera izaten dugu.Etorkizunera begira, zeintzukdira zure asmoak?Oraindik ikasteko asko dudanez,kontziente naiz horretan jarraitubeharko dudanaz. Hala ere, le-henbailehen lana aurkitzea gus-tatuko litzaidake, praktikaldianizandako esperientzietan ikusidut-eta oso gustura ibiltzen nai-zela lanean. Bestalde, ikasturtehau bukatzean, egindakoazhausnartzeko beste ikasturte batizango dut, eta espero dut ordu-rako gauzak pixka bat argiagoeduki ahal izatea.

Amaia Illarramendi

Kontu kontalariBadira han eta hemen ipuinak kontatzen dituztenherritarrak. Orotariko ikus-entzuleei zuzendutakoaskotariko istorioak sortzen dituzte. .9 Elena Margüello

A xen Escaladak (Donos-tia,1964), Onintza Zeberiok (Azpeitia, 1974)eta Lorea Etxeberriak (Azpeitia, 1993) lanbi-de desberdinak badituzte ere, badaukatepartekatzen duten afizio bat: ipuinak konta-tzea. Azpeitiko hiru bizilagun horiek motaguztietako istorioak helarazten dizkiete adindesberdinetako pertsonei.

Escalada, aurretik ipuin kontalari ikastarobatzuk egina bazen ere, Hiromi Yoshidak Ja-poniako tradiziozko istorioak euskarara itzulieta lagun batzuei horiek kontatzea eskatuzielako hasi zen ipuin kontalari lanetan. Bes-telakoa da Zeberioren kasua. Azpeitiko Ikas-tola Karmelo Etxegaraiko liburutegiko ardurahartu ostean, umeei bertako ipuinak konta-tzen hasi zen. Etxeberria, berriz, “beti” ibiliizan da umeen inguruan “asko gustatzen”zaizkiolako, eta animatzaile lanetan hasi zenDonostian. Hain zuzen ere, umeen urtebete-tzeetan magia, globoflexia eta abar egiteariekin zion. Egun batean, baina, hurrengo egu-nerako ipuin kontalari bat behar zutela esanzioten, eta txotxongilo batzuk erosi eta isto-riotxo bat asmatu zuen.

Afizioa ez datorkie txikitatik, ordea. Etxebe-rriak aitortu duenez, ez du irakurtzeko ohiturahandirik, eta txikitan ez zen “inoiz” joatenipuin kontalariak entzutera. “Euskarazko libu-ru gutxi zegoen gure garaian”, azaldu du Ze-beriok bere aldetik. Karmelo Etxegarai Ikas-tolan duela hamar urte jarri zuten liburutegia, Onintza Zeberio, Axen Escalada eta Lorea Etxeberria Udal Liburutegian. x x xElena Margüello

mamia x x x x x x x x x kultura26

eta, hasieran, euskarazko liburuak gutxi ba-tzuk baziren ere, urte hauetan “izugarrizkoaldea” nabaritu dutela aitortu du liburutegikoarduradunak. “Orain garrantzia gehiago ema-ten diote irakurtzeari. Besteak beste, liburute-gi txokoak jarri dituzte ikastoletan”, gehitu duEtxeberriak.

Escaladak kontatzen dituen istorioak raku-goak dira, Japonian orain dela 400 urtetatikahoz aho jaso dituzten kontakizunak. Gidoiaikasita izaten dute kontalariek “istorioak betiberak” direlako, eta elkarrizketetan oinarrituta-ko istorioak direnez, “batzuetan, inprobisatubeharra” izaten dutela azaldu du. Japoniannola, Escalada eta bere taldekide rakugolariekhala kontatzen dituzte istorioak: eserita etageldirik. Zeberiok ere ez ditu asmatzen konta-kizunak. “Gustatzen zaizkidan liburuak hartzenditut. Lehenengo, semeei kontatzen dizkiet,eta gustatzen bazaizkie, gainerako haurrei”,azaldu du. Etxeberriaren kasua bestelakoa da.Kontatzen dituen istorio gehienak berak as-matutakoak dira, baina plazaratzen ditu nor-baitek kontatu dizkion eta berak moldatu di-

tortu du. Dena den, istorioa “barneratuta etamenperatuta” duela sentitu behar izaten dujendaurrean aritu baino lehen. Escaladak, be-rriz, “kontakizuna hobeto barneratzeko” talde-kideekin entsegu batzuk egiten dituela aipatudu, baina ez du “aparteko lanik” egiten rakugo-ak prestatzeko.

Hiru sortzaileen arabera, desberdina daipuinak norbaitek kontatzea edo norberak ira-kurtzea. Etxeberriaren ustez, istorioa bestenorbaiten ahotik badator “entzulea errazagosartzen da kontakizunean”. Escaladaren abu-ruz, jendearekin harremanetan egonda etaerreakzioak ikusita “badakizu kontatzen ari za-rena gustatzen ari den edo ez”, eta hori “balia-garria” da kontakizunarekin aurrera nola eginjakiteko. Hala eta guztiz, nahiz eta kontatzenden istorioa beti bera izan, publikoa beti izan-go da desberdina, eta, beraz, “kontakizuna al-datu” egiten dutela baieztatu du Etxeberriak.

Badute bizipenikIpuinek entretenitzeko ez ezik, balio duteumeen heziketarako ere. Zeberiok dioenez,gaur egun ipuinen bidez “emozioak lantzen”dira; izan ere, “beti mezu bat bidaltzen zaio pu-blikoari”. Etxeberriak ere, ipuinetan “askotarikogaiak” lantzen saiatzen dela dio, umeek “nahi-gabe xurgatzen” dituztelako. Escaladak, raku-goen bidez, heziketa baino kultura gehiagolantzen du. “Publikoa urrutiko istorio horiekentzutera etortzen da, bitxiak direlako. Tokiorajoanda ere ez lukete rakugoen berri izango”,gehitu du.

Publikoa esker onekoa izan ohi dela ere ai-tortu dute Azpeitiko hiru ipuin kontalariek. E-txeberriaren hitzetan, “entzundako istorioagustatzen bazaie, eskerrak eman gabe esker-tzen dakite umeek. Besarkada bat edo muxubat ematen dizute hitzekin eskertu beharrean”.Escaladak jakinarazi duenez, esker hitzekinerantzuten dio publikoak. “Behin, LegorretakoJubilatuen Elkarteak antolatutako ikuskizuna-ren ondoren, jubilatu guztiak gerturatu zitzaiz-kigun eta esker hitzak baino ez genituen jaso”,oroitu du irribarrez.

Ipuin kontalariek bizipen politak izan badi-tuzte ere, bitxikeria batzuk badituzte gogoan.Zeberiok irribarre txikiarekin kontatu du pape-rean gehiegi sartu eta ume txikiak negarrez ira-kaslearengana joatea ere egokitu izan zaiola.Etxeberriak, berriz, saio batean ume bat azpei-tiar peto-petoa zela ohartu zela adierazi du.“Mamuen istorio bat kontatzen ari nintzen, etaume hark mamuari motozerrarekin gorputzekozatiak moztu behar zizkiola oihukatu zuen. Se-kulako barreak egin nituen”.6

xxx“Publikoa urrutiko istoriohoriek [rakugoak] entzuteraetortzen da, bitxiakdirelako”

AXEN ESCALADA

rakugolaria

x x x“Lehenengo, semeeikontatzen dizkiet [ipuinak],eta gustatzen bazaizkie,gainerako haurrei”

ONINTZA ZEBERIO

ipuin kontalaria

x x x“Entzundako istorioagustatzen bazaie, eskerrakeman gabe eskertzen dakiteumeek”

LOREA ETXEBERRIA

ipuin kontalaria

kultura x x x x x x x x x mamia 27

tuen ipuinak ere. Batzuetan, gainera, “umee-kin momentuan asmatzen ditut ipuinak”, gehitudu.

Kontatzearen garrantziaPublikoaren eta adinaren arabera, gustuak “al-datu” egiten direla diote Etxeberriak eta Zebe-riok: “Txikienei begietatik sartzen diren istorio-ak gustatzen zaizkie, abestidunak edo parte-hartzeko aukera ematen dutenak. Gaztetxoei,berriz, emozioak edo intriga erakusten dute-nak”. Batak zein besteak azaldu dutenez, betieramaten dute mozorroren bat soinean,umeen arreta “azkarrago” erakar-tzeko. Etxe-berriak dioenez, kontakizunak egiten hasi ze-nean, lehen saioetan, gidoia “beti prest” izatenzuen badaezpada ere, baina denborak eraku-tsi dio, haria galtzen baldin badu ere, hobe delainprobisatzea: “Errazena, prestatuta dudanhori ateratzen zaidan erara kontatzea da”.

Ipuin kontalarien lana ez da izaten, ordea,ahozko kontaketa prestatzea soilik. Zeberio is-pilu aurrean entseguak egiten aritzen ez badaere, eszenifikazioa “esajeratu” egiten duela ai-

jakiteko x x x x x x x x x otsailari begiratua28

Mertens, Uribe eta ‘Mussche’Ondarroakoaren eleberriari musika jarriko dio egile flandriarezagunak Soreasu antzokian, hilaren 23an. Azpeitiko emanaldiaizango da Mertensen Euskal Herriko bakarra. . Mailo Oiarzabal

W im Mertensek (Neer-pelt, Flandria, 1953) kontzertuaemango du Azpeitian, eta horibera bada albistea. Mundu osoanda ezaguna Mertens, piano-jo-tzaile eta musikagile bezala bere-ziki, bere musika jarduera zabala-goa bada ere. 1980tik aurreraetengabea izan da haren sormenlana eta kontzertu andana emandu, horietako asko agerleku fa-matuenetan. 1983ko StruggleFor Pleasure diskoarekin hartuzuen sona eta, beste soinu-banda askoren artean, Peter Gre-enaway-ren The Belly of an Ar-quitect fi lmaren musika sortuzuen flandiarrak.

Bira hasieraAzpeitian kontzertu bira berri batiekingo dio Mertensek, eta Sorea-sukoa da Euskal Herrian emango

x x xDATUAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x xZer.Wim Mertens etaKirmen Uriberen emanaldia:‘Mussche’. x x xEguna.Otsailak 23 (ostirala).x x xOrdua. 22:00 x x xTokia.Soreasu antzokia.x x xAntolatzailea. KulturazKooperatiba.

duen bakarra. Gainera, bereziaizango da saioa, musikariarekinbatera igoko delako oholtzara Kir-men Uribe idazlea. Ondarroakoa-ren Mussche eleberria izango daemanaldiaren hari nagusia; Mer-tensek musika jarriko dio liburua-ri, eta Uribek Musscheren pasar-teak irakurriko ditu. Horrez gain,beste pieza batzuk ere joko ditumusikariak, eta idazleak bestela-ko testuak ere irakurriko ditu.

x x xMERTENS ZENBAKITANx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x x x x x x x x x x x x x x x x x

75grabazio.Mertensen diskografia oso da zabala. 2016anplazaratu zuen orain arteko azken lana.

9kontzertu iragarri ditu momentuz 2018rako, eta Azpeitikoaizango du lehendabizikoa.6

1KarnabalakbadatozOtsaileko bigarrenasteburuarekin iritsiko diraaurten karnabalak; hilaren 11izango da Jai Karnabala.Kaldereroak, berriz, hilaren 3anizango dira.x x xEgunak.Otsailaren 11, 12aeta 13a (igandea, astelehena etaasteartea. x x x x x xAntolatzailea.Azpeitiko Udala.

2IrudhitzenerakusketaOtsailaren 6a arte ikusgai daSanagustin kulturguneanIrudhitzen erakusketa. Uztarriak2018ko egutegia osatzekoantolatutako argazkien eta testulaburren lehiaketaraaurkeztutako lan guztiak ikusdaitezke bertan. Guztira, 64argazki eta 41 testu.x x xEguna.Otsailaren 6a arte,egunero. x x xTokia. Sanagustinkulturgunea. x x xAntolatzaileak.Uztarria Komunikazio Taldea etaKulturaz Kooperatiba.

3Pupu eta LoreSoreasun‘Euri tanta banintz’ ikuskizunataularatuko dute Pupu eta Lorepailazoek eta lagunek Azpeitian,beren lanik berriena, alegia.Sarrerak dagoeneko salgaidaude eta Kultur Bonoa erabildaiteke saio horretarako.x x xEguna.Otsailaren 24a(zapatua). x x xOrdua. 17:00x x xTokia. Soreasu antzokia.x x xAntolatzailea. KulturazKooperatiba.6

xxxBESTERIKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x xAzpeitiko ekimenez informaziogehiago: uztarria.eus/agenda Wim Mertens. x x xwww.wimmertens.be

x x x x x x x x x x x x x x x xramon etxezarretax x x

B adira beste 500 urte,gero Iruñako apezpiku izango zen CesareBorgia Vatikanoan torero bezala nabarmen-du zela. Zezenketa haren antolatzailea bereaita Alejandro VI aita santua izan zen. Bainazezenen kontua Vatikanoan, zezen ehiza ita-lieraz, mendez lehenagokoa da, kommemo-razio ospakizunetarako batzorderik osatu ezden arren! Nahikoa dugu alderdi honetakozale sutsuen ekimen eskergekin. Ez zirenhala ere guztiak zezenekin jolasak egin edoikusi zale. San Pio V aita santuak Salute Gre-gis bulda bidez debekatu zituen “kristau kari-tatearen kontrako” jotzen ziten ikuskizunhaiek. Felipe I I erregek bereganatu zuenbeste aita santu bat, Gregorio XIII, eta honekbeste bulda batekin, Expone Nobis, eta he-rria kontentatze aldera, berriro askatu zituenzezenketak. Geroztik, gaurdaino, etenikgabea gertatu da mezak eta zezenketak os-pakizunetako bikote bereizezin izatea eta ze-zenketen inguruko eztabaida. Mendeetanzehar, Manuel Vicenten hitzak dira hauek,animaliei egin burlak, tortura eta plazakozezen hilketek exorzismo gisan erabili izandira tribua deabrutatik husteko, baina erlijioizaera galdu dute eta azkenean guztia laidoada, herri batek bere buruari egiten dion lai-doa.

Honako hau datorkit Azpeitian sokamutu-rrak 500, gutxienez, urte bete omen dituelaeta harrotu den haize herritarra dela eta. Zo-rionez herririk gehienetan jolas hori ez daadin horretara iritsi. Esanak esanda daude-nez, eta nik egingo nukeena baino egokiagogainera, Vicenten hitzekin osatu ditut hurren-go bi paragrafo:

“Emozio zezenzaleak bizi guztia iraun de-zake. Asko dira bizi osoan zaletasun horreta-tik askatu ezin direnak. Inork zezenketari era-sotzen dionean, sakonenean zauritu dituztelasentitzen dutenak; uste baitute beren haur-tzarotik garraiatu duten experientzia hau zer-bait sagratukoa dela. Kasurik hoberenean

Dozena bai, baina frailearena!

x x xFernando VII. erregerenerairitsi gabe oraindik,unibertsitatea itxi etatauromakia eskola zabaltzera

iristen da une bat jabetu egiten zarena haur-tzaroaren aztarna hark ezkutatzen duen mi-seriaz. Hain zoriontsu izandako jolas haien le-kura itzuli eta jolas berdinarekin basatutakoneska mutikoak ikustean, berehalakoan, be-giak irekitzen dira eta gardentasun osozazaltzen da giza ankerkeria.

Zezenzaletasuna injenuitatea galtzen denbezalatsu galtzen da. Bizitza elementu irra-zional guztiak kentzen joaten zaizu, eta itele-jintzia laiko biluzi baten menpe gelditzenzara, itsaspen magikorik gabe batere”.

Dozena zirenIa-ia, baina, Fernando VII.a erregerenera iritsigabe oraindik, unibertsitatea itxi eta tauro-makia eskola zabaltzera, baina, badezpada-re, bihoa hau sansebastianetan Azpeitia ze-zenzalea ez denaren lekuko izan ziren pan-kartazale herritarren eta herritartasun gorenaduten dozena pertsonaren omenaldi. Frailea-ren dozena izatera iristen ziren.6

xxxx x x x x x iritzia 29

x x xHITZ GEZIDUNAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

.Egilea:Luma

x x xSUDOKUAx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

jakiteko x x x x x x x x x denbora-pasa30

Bilatzaile

Lanbidea

Lilitegi

Galioa

Madari-kazio

Ezkamutsak

Gotorle-kuak

Baizik

Ikustekoorganoa

Hizki batenizena

Gipuzkoa-ko herria

Bare

Korrikarenantolatzaile

Bi bokal,herri bat

Egoskinmota

Ez eme

Jupiterrensatelitea

Neure

Dardara

Bokala

Kontso-nantea

Kontso-nantea

Kasik

Pl., txorimota

Perukohiriburua

Lehenbakoitia

Sufrea

Jainkoegiptoarra

* Musikari azpeitiarra

Suaridariona Nasa

lehiaketa x x x x x x x x x jakiteko 31

nBnBnZnBn

BIZIBIDEA

nLORATEGI

nBnGARAIAnIA

SAGARRONDOAn

nSAnIOnAEKnL

ATUNnTEnLIMA

nIDIAZABALnS

EDERRAnIKARA

nANEnKEAnKAI

x x xLEHIAKETAREN ERANTZUNAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x xUZTARRIAREN LEHIAKETA: JEROGLIFIKOAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x xJEROGLIFIKOEN SOLUZIOAK BIDALTZEKO EPEA. Otsailak 21 (asteazkena) x x xNORA BIDALI ZURE ERANTZUNA. Perez Arregi plaza 1, behea (Azpeitia) edo

lehiaketakuztarria@gmail.com e-postara x x x IRABAZLEARI SARIA.Kutxillo urdaitegiaren produktu sorta x x xPARTE HARTZEKO BALDINTZA.Uztarria

Komunikazio Taldean bazkide izan behar da eta jeroglifikoen irudien azpiko galderei erantzun behar zaie.

2HARRAPATU DUGU NOLA ZEGOEN PLAZA

x x x BAZKIDEAREN IZEN-ABIZENAK x x x HARREMANETARAKO TELEFONO ZENBAKIA

SUDOKUA

xxxUZTARRIAREN URTARRILEKO LEHIAKETAxxx

IRABAZLEA

2

Iratxe Etxeberria

Uztarria Komunikazio

Taldearen bazkidea da

aldizkariko 201.

lehiaketaren irabazlea.

Kutxillourdaitegiak

emandako produktu

sorta irabazi du sari

gisa. Argazkian,

lehiaketaren irabazlea

Kutxilloren oparia

eskuetan duela.

x x xSOLUZIOAKx x x x x x x x

HITZ GEZIDUNAK

1

1

1 2AURREKO HILEKO JEROGLIFIKOAK

Izarra Kezkatu

jakiteko x x x x x x x x x uztarria.eus32

x x xEFEMERIDEAKx x x x x x x x x x x

1716Utzitako haurraren bataioa.Enparango zubian aurkitutakohaurra bataiatu zuen alkateak;bera izan zen aitabitxia.

1876Erlijio botoak. JesusenLagundiko erlijio botoak eginzituen Anaia Frantzisko Garatek.

1928Joxe Mari Altuna musikariajaio zen. 1928ko otsailaren10ean jaio zen azpeitiarra.

1985Kaldereroen konpartsa. Urtehartako otsailaren 16an aterazen lehen aldiz kaldereroenkonpartsa herrian.

2010Itzalaldi analogikoa iritsi zenAzpeitira; Matxinbetara ez.

. Iturria: Azpeitiko efemerideak.Herria historian zehar liburua.x x xEgilea: Imanol Elias Odriozola.x x xArgitaratzailea: Uztarria KulturKoordinakundea.6

xxxKOMUNITATEAx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

Iazko maiatzaren 28an zezentxiki bat ibili zen Loiola aldean pa-seoan; irudimen handiko mozo-rroak ikusi ahal izan ziren Astele-hen Karnabalean; zoritxarreko lanistripuak izan dira gurean, baitabestelako ezbeharrak ere; Korri-karen 20. edizioa herritik igarozen apirilaren 5eko goizaldean;Mikel Larrañagaren eta Txikonenarteko apustuak hautsak harrotuzituen; hotz eginagatik, danborhotsek ez zuten hutsik egin san-sebastianetan; eta, urte bukae-ran albiste lazgarria iritsi zen LaMongietik.

Zerrenda amaigabea osa ge-nezake 2017. urtearen errepasoaegiten hasita, baina aipatutakohoriek izan ziren zuok, irakurleok,gehien klikatu zenituzten albiste-ak. Dena den, ez dira oharkabeanpasatu beste dozenaka berri ere;eta atal irakurrienen artean izandira aurten ere Eskelak eta Pou-rra. Honako datu hau ez da iazkourtearen errepasorako puntuaga-rria, baina dagoeneko –azkenlauzpabost egunetan– ehunkaentzunaldi izan dituzte danborra-dako abestiek. Zer garen ba az-peitiarrak! Zer zareten ba....

Milioi eta erdi! Bi milioi bai?

eta beste batzuetan ikusi dut al-biste izatera iristen ez den bitxike-ria edo Azpeitian esango genuke-en moduan "txorakei" batek mila-ka ikustaldi izan dituela.

Eta hor gabiltza zer bilatuko,zer idatziko, zer egingo, jira etabuelta, ahaleginean, herritarren-gana iristeko lanean. Eta irakurle-on erantzuna ikusita, harrokeria-rik gabe baina harro sentitzekomoduan garelakoan nago. Harro,egunero-egunero egiten ditu-zuen ekarpenengatik; harro, Uz-tarria zuon eta azpeitiar guztionataria eta bozgorailua delako;harro, kexak adina lore entzutenditugulako egunero; harro, milioieta erdi bisita egin dituzuelako.Eskerrak, beraz, zuri, irakurle, iritziedo berriemale.

Iaz egin zituen Uztarria.eus-ek15 urte –2002an sortu zuen Uz-tarria Kultur Koordinadorak–, etaurtez urte, hazi eta hazi ari daeduki nahiz irakurle kopuruei da-gokienez. Eta pozik nago, etaezin dut ezkutatu "emoziyo" hori.Ea 2018an bi mi l ioi bisitakolanga pasatzen dugun/duzuen!6

xxjulene frantzesenax x

x x xEta hor gabiltza zerbilatuko, zeridatziko, zer egingo,jira eta buelta

Eta urtea bukatzean, betiko ari-keta: StatCounter-i eta GoogleAnalytics-i errepasoa. 2017ko ur-tarrilaren 1etik abenduaren 31razenbat bisita? Zenbat orri irekidira? Onak al dira datuak? Bestehedabideek zer nolako zifrak izandituzte? Ba aurten (ere) poziknago ni; izan ere, Uztarriak 1.5 mi-lioi bisita izan ditu 365 egunetan.

Ehunka albiste argitaratu dituherri hedabideak webgunean,eta herritarrek horiek irakurri egindituzte. "Irakurri egin dituzte"diot, batzuetan, estatistikei begi-ratu gabe, pentsatu izan dudala-ko halako edo bestelako albisteirakurtzen ote duen jendeak; bat-zuetan, pentsatu izan dut elkarriz-keta bat asko irakurriko dela, etadatuei begiratuta konturatu izannaiz niretzat interesgarria zenaherritarrei ez zaiela interesatzen;

1.Zer arlotan aritzen zara?Auto, bizi eta osasunaseguruekin aritzen naiz.2.Zer aseguratzeagomendatzen duzu?Norberak hausnartu behar dudituen arriskuez.3. Letra txikia ez al datxikiegia?Estaldurarik gabeko kasuetan

bezeroen interesakdefendatzeko gaude.4. Iruzur egitea...Gero eta zailagoa da, bainabeti daude pikarokeriak.5.Arrisku orokoakendu, eta danba!Bizitzaren arriskuak dira.6. Jendea zintzoa daordaintzerakoan?

Epe mugan ordaindu ezean,estaldurak indarra galtzen du.7.Bitxikeriarik?Baserria aseguratzera joaneta 300 urteko seaska zuten.8.Muturreko askojasotzea dagokizu?Ez, estaldura egokiaeskaintzea dugu helburu.6

. Ainitze Agirrezabala

x x x x x x x x x jakiteko 33

Askotan esan ohi da eguneko otordurik garran-tzitsuena dela, baina egunean egin beharreko besteotordu bat besterik ez da, garrantzia kendu gabe. Egiada platerean zer jarri erabakitzeko aukera bikaina dela.

Egunero gauza bera gosaltzeko ohitura izaten dugu,eta gainera, gaileta, margarina, azukrez beteriko zere-lak, zumoa eta kakaozko edari industrialalak eta aba-rrez osatuta egoten da askotan. Gosari gozoegiak etapresakakoak egiteko joera dago. Batzuetan, goserikgabe esnatzeak, gosari monotonoak egiteak eta den-borarik ez izateak edo gosaltzea ez gustatzeak jatorduhori ez egitera bultzatzen gaitu. Guzti horrek gosariaberriz planteatzera eramaten gaitu.

Planifikazioa izan daiteke gure aliatu onena. Frutafreskoa, zereal integralak, arrautza egosiak, aurrezkonjelatutako ogi integralak edo olioa beti eskura iza-teak gosariak minutu gutxitan sekulako bihur ditzake.Apetitu ikaragarrik ez baduzu goizeko lehen orduan,gosaria bitan banatu eta goiz erdian biribildu. Egun ba-koitza aukera desberdin bat da gosaria berezi eta des-berdin egiteko. Eta errezeta berriekin ausartu, araurikez baitago osasuntsua den bitartean.

Milaka aukera ditugu. Imajinatzen espeltazko ogi xi-gortua, arrautza egosiarekin eta intxaurolioarekin bustita eta sagar erre bate-kin lagunduta? Ummmm!6

xxxx x x x x x x x x x xaitziber aizpurux x x

Gosaria JON ARREGI aseguru saltzailea

Etxekoenepela abaroLurralde garapenean ikertzaileada Miren Larrea, eta harenegunerokoak “errusiar mendia”dirudien arren, lanetik kanpo“lasaitasunaren zale sutsua” da..9 Ainitze Agirrezabala

Osasun arduradunen au-rreikuspenak beteta, San Sebastian bueltanjo zuen goia gripearen birusak, eta urterokoepidemia horri izkin egitea lortu gabe harra-patu du gaitzak Miren Larrea (Azpeitia, 1970)ere. Uztarriarekin elkarrizketarako hitzorduajartzerakoan, etxean zegoen erretiratuta,baina ohearen epela utzi eta patxadaz arituda solasean gaur egun Orkestra Lehiakorta-sunerako Euskal Institutuko lurralde garape-naren arloan ikertzaile dena.

Paulo VI.a auzoan bizi izan zen Larrea gura-soekin eta anaia-arrebekin, eta hiru senidee-

bidaiatzea” eta jendearekin “etengabe” ha-rremanetan egotea ditu betebeharrak. Ho-rregatik, lanetik kanpora, “bakarrik eta isilik”bere baitan egoteko “denbora” hartzea be-harrezkoak du: “Askotan, bizitza pribatua la-naren ispilua da; baina kontrako eran, pixkabat orekatzeko”. Kirolaria inoiz ez dela izandio: “Ikastolan soinketa eman genuenetik ko-rrika ez dut egin, unibertsitate garaian goize-ko autobusa harrapatzeko metro batzuk ezbada!”. Baina “bertigo arazoak” tarteko, Nor-dic Walking ikastaroa egin zuen, eta “kirolarisutsua” den Norvegiako lagun batek anima-

tan zaharrenak haurtzaroko oroitzapen “onak”dituela adierazi du. “Umetasunetik atera nin-duen inolako ezbeharrik ez nuen izan; zailta-sun berezirik gabe bizi izan nuen garai hura.Amak beti esan izan du eraman erraza naizela,iragazkirik gabe, guztia kontatzen nuelako”.Eta gaur egun ere, halakoxea izaten jarraitzenduela dio. “Ingurukoek askotan esaten didatemusean jokatzeko ez dudala balio, aurpegiandena irakurtzen zaidala eta”.

Egunerokoan, “izaera lasaiko” emakumeaeta “lasaitasunaren zalea” da Larrea, bainalanak hala eskatuta, batera eta bestera “asko

jakiteko x x x x x x x x x Bestaldetik: Miren Larrea34

tuta mendi bueltatxoak egiten hasi zen: “Ha-sieran, uste nuen bertsoak aterako zizkidate-la makilak hartuta ikusten nindutenean, bainadenborarekin asko zabaldu den modalitateada”. Astean hiruzpalau aldiz, Urretatik joan-etorria egiten duela dio, eta buelta egin iza-naren lekuko, Urreta baserria baino behera-xeago selfia ateratzen du, ondoren Norvegia-ko lagunari bidaltzeko. “Telefono mugikorraUrretako argazkiz beteta dut, baina bueltamaitea dut. Ordubete inguruko ibilaldi horrekeguneko zurrunbiloa antolatzeko balio dit,eta, bueltan, e-posta asko bidaltzen ditut. La-nean esaten diet Urretako joan-etorria lan or-duetan sartu beharko nukeela, handik buel-tan deskonektatzen baitut zinez”.

Joan den uztailean, berriz, Larrearen sena-rrak Pirinioak zeharkatu zituen, Cap de Creu-setik (Herrialde Katalanak) Hondarribiraino,eta azken astean, Larrea batu zitzaion aben-turara: “Nafarroatik Hondarribira joan nin-tzen; egunean, batez beste, bost-sei ordu eta20-30 kilometro egin genituen oinez. Niretzatproba bat izan zen, uste bainuen egunen ba-tean autobusa hartu beharrean izango nintze-la, baina sasoi onean burutu nuen ibilaldia”.

Argentinara eta Norvegiara, sarri Gogoan dituen beste oroitzapenak Itsasinibili zen garaikoak dira: “Neska kozkorretanhasi eta 23 urtera arte aritu nintzen, belaune-tako arazoak izan arte. Lagunarte politaosatu nuen, eta dantza taldearekin Ingalate-rrara, Belgikara, Holandara, Hungariara, Po-loniara... bidaiatzeko aukera izan genuen”.Urte batzuetara, guraso izatea erabaki zute-nean, “ametsetako bidaia” egitea pentsatuzuten. “Seme-alabak izaterako, bizitzangehiago inoiz joango ez ginen norabait joa-tea erabaki genuen. Nik baleak ikusteko ilu-sioa nuen, eta Norvegiara joan ginen. Eta zerden bizitza, geroztik handik irten ere egingabe nabil!”. Izan ere, lanagatik Norvegiakoedo Argentinako unibertsitateetara eskolakematera joatea sarri tokatzen zaio, “urteanbizpahiru aldiz bai”, baina jarduera profesio-nala familiarekin uztartzeko “ahalegina” egi-ten duela adierazi du; are gehiago ama izan

zen duten nobelak gustatzen zaizkit asko,denbora tarte horretan beste norbaiten mun-duan sartzeko. Argentinan badut lagun batizugarri irakurtzen duena eta hari eskatzendiot zer leitu aholkatzeko. Bolada luze batean,berriz, autore nordikoak irakurtzeko joera izannuen. Une honetan, Dolores Redondoren Tri-logia de Baztan ari naiz irakurtzen”.

Larreak bizitzan, familia du gauza guztiengainetik “balore preziatuena”. Ikertzaile az-peitiarraren esanetan, lanean “ahalegin han-dia” egin zuten nazioarteko taldea sortzeko,eta Australiako, Mexikoko, Argentinako etaIngalaterrako lankideak ditu. “Duela gutxi,lankide bat bere jaioterrian, Mexikon, izan daadineko gurasoak bisitatzera joanda, etaaitak hala esan omen zion agurtzerakoan:'Elkar berriro oso azkar ikusiko dugula espe-ro dut'. Hitz horietan aitaren bizitzeko presasomatu zuen lankideak. Halakoetan jabetzenzara zer zorte dugun familiarengandik gertubizita. Gure gurasoek, esaterako, zapaturosenide guztiak biltzeko ohitura jarri zuten e-txean, eta familian otordu bat egin eta tertu-lian egote horrek ez du preziorik. Halakogauza sinpleei gero eta balio handiagoaematen diet”.6

1.Miren Larrea –argazkianeskubikoa– Argentinan. 2.Urretara egiten duen bueltahorietako batean ateratako selfia.3. Familiarekin. 4.Ostiraletakokuadrilla mimoz mozorrotuta,duela bi urteko Karnabaletan.

1

2

3

Bestaldetik: Miren Larrea x x x x x x x x x jakiteko 35

4

zenetik. “17, 15 eta 12 urteko alabak ditut,eta txikiak zirela asko mugatu nituen bidaiak.Gainera, jabetu nintzen, esaterako, Argenti-naraino joan eta aireportua, unibertsitateaeta hotela baino ez nituela ezagutzen, eta la-nean proposatu nuen aurrerantzean bidaiahaiek asteburura-edo luzatu eta hango baz-terrak ezagutzeko aprobetxatzea. Norvegiarafamilia osoa joan ginen, baina Argentinaraoraindik ez gara inoiz etxeko bostok joan”.

Kirolaria ez, baina parrandazalea ere inoiz ezdela izan dio: “Logura sartzen zait eta aurrene-ko txandan erretiratzen naiz”. Baina lagunarte-an egotea “asko gustatzen” zaiola gaineratudu, eta “hutsik egin gabe” janzten dira Elegan-te Egunean eta Astelehen Karnabalean. “Aur-ten, ordea, karnabalak galduko ditut, lan kon-tuak tarteko Norvegiara noa eta”.

Irakurle porrokatua ere bada Larrea, etahark dio “ohe-mahaian beti libururen bat”duen horietakoa dela: “Asko gustatzen zaitiluntzero ordu erdi batez irakurtzea, baina libu-ruak harrapatuta banauka, ordu eta erdi igoalluzatzen zait; eta hurrengo goizean, zera,lanak izaten ditut esnatzeko. Zerbait arina leit-zea gustatzen zait, gehiegi pentsaraziko ezdidan zerbait. Jendearen egunerokoa kontat-

x x xTELEFONO ZENBAKIAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

UDALETXEA x x xAsteguna: 08:30-14:00 x x xLarunbata: 09:00-12:30 UDALTZAINGOA x x xEgun osoz

irekita egoten da ANBULATORIOAx x xEgun osoz irekita egoten da IGERILEKUAx x xAstelehena:

14:00-21:00 x x xBeste egunak:07:00-21:00 x x xLarunbata: 10:00-13:00 eta 16:00-20:00 x x xIgandea eta jai

egunak: 09:00-13:00 xxxKanpokoa: ekaina arte itxita KIROLDEGIA xxxAstegunak: 10:00-13:00, 15:00-21:00

x x xLarunbata: 10:00-13:00, 16:00-20:00 LIBURUTEGIA x x xAstegunak: 09:00-13:00, 15:30-20:00

xxxLarunbata: 09:00-13:00 xxxEkaineko azken astean, uztailean, abuztuan: 08:30-14:00. Abuztuko lehen

hamabostaldian itxita. GAZTELEKUA x x xAsteartea-ostirala: 17:00-20:30 x x xLarunbata: 16:00-20:30

x x xFARMAZIAK (otsaila)x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

LARRIALDIAK

112

sIRUDHITZEN.Irudhitzen argazkilaritza eta literaturalehiaketako Uztarriaren egutegia bazkidedirenek etxean jaso dute, doan. 5 eurorentruke, berriz, Sanagustinen etaUztarriaren erredakzioan eros daiteke.

ODOL-EMAILEAK

Otsailaren 28an izango

dute hitzordua, 17:00etatik

21:00etara, anbulatorioan.

x x xGARRAIOAx x x x x x x x x x x x x x x x x x x

ALDALUR 943 85 2587

EUSKO TREN 902 54 32 10

GUIPUZCOANA 943 85 11 59

PESA 943 21 26 99

PIPER ELKARTEA 943 85 25 87

TAXIAK 943 81 13 07

x x xautobusen ordutegi osoa:

www.uztarria.eus/azpeitia/

autobusak

x x xORDUTEGIAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x xERABILGARRIx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

jakiteko x x x x x x x x x zerbitzua36

TOKI PUBLIKOAK

Udaletxea 15 72 00

Udaltzaingoa 15 13 13

Suhiltzaileak 112

Azpeitia Lantzen 15 71 83

Iraurgi Berritzen 026069

Nekazal Bulegoa 81 24 85

Iturritxiki Ludoteka 15 11 79

Txiki-Txoko Ludoteka 15 05 16

Gaztelekua / GIB 15 71 61

Lanbide 15 04 02

Kiroldegia 81 30 69

KIUB 15 72 01

Igerilekua 81 41 21

Emakumeen Txokoa 15 70 55

Ertzaintza-Azkoitia 0837 80

Baigera I 81 51 71

Baigera II 81 23 89

Epaitegia 02 51 91

Ekoetxea 81 24 48

OSASUNA

Anbulatorioa 0254 00

Anbulator. larrialdiak 02 54 01

Eguneko zentroa 15 74 96

Asepeyo 8144 00

Gurutze Gorria 85 32 97

DYA-Donostia 46 46 22

KOMUNIKABIDEAK

Uztarria 15 03 58

Hitza (Azpeitia) 81 38 41

Hitza (Zarautz) 8900 17

Azpeitian Zer? 080688

Erlo Telebista (Azpeitia) 81 53 35

Berria 943 30 40 30

Gara 943 31 69 99

Noticias (berriemailea) 687 60 50 06

DV (berriemailea) 610 81 29 12

Argia 943 37 15 45

Arrate Irratia 943 12 01 73

Euskadi Irratia 943 01 23 00

ETB 943 01 17 05

ALDERDI POLITIKOAK

Bildu 15 72 00

EAJ 81 55 70

Sortu 15 72 00

EA 81 00 11

Aralar 647 42 59 95

SINDIKATUAK

ELA 81 34 46

LAB 15 13 56

EHNE 81 39 28

KULTURA-EUSKARA

Sanagustin 10 52 20

Kultur Mahaia 674 16 56 84

Euskara Patronatua 81 45 18

Natul euskara taldea661 10 44 46

Udal Euskaltegia 81 19 47

Udal Liburutegia 15 71 95

Loiolako Liburutegia 8165 08

Kontseilua 943 59 12 00

Bai Euskarari 902 43 00 26

IKASTETXEAK

Iraurgi (Betharram) 81 16 68

Iraurgi (Milagrosa) 8163 80

Iraurgi (Jesuitinak) 81 22 49

Ikasberri 15 12 46

Karmelo Etxegarai 81 26 97

Urola BHI 15 02 28

Uztaro 81 31 90

BESTERIK

Xoxoteko aterpea 58 10 07

Eregi 943 08 06 88

1-8-12-17-18-23Arrieta (Azpeitia).943811274

2-5-14-19-26Aranburu (Azpeitia).943811350

3-4-9-15-21-28Beristain (Azpeitia).943811949

6-16-22-27Alberdi (Azpeitia).943 815974

7-10-11-13-20-24-25Jacome (Azpeitia).943080258

Alberdi (Azpeitia).943 815974

GAUEZ, URTE OSOAN

KARIN NATALIA KUPCHIK Buenos Aires, Argentina

Faltan sumatzendudan guztia neukekarri dut hona”

15-16 urte daramatza Azpeitian bizitzenargentinarrak. Sorterriak markatu dionizaerari uko egin gabe, bere lekua egin duhemen. “Zoriontsu” da.. Ihintza Elustondo

“

Zergatik utzi zenuen Argenti-na? 13 urte nituela hil zen aita, eta 21ekin galdunuen ama. Alaba bakarra naiz, eta aitona-amonarik ere ez dut. Ni naiz familian bizirik di-rauen bakarra. Euroa sartu zenean, Argenti-nan egoera konplikatu egin zen, eta alde egi-tea erabaki nuen. 25-26 urte izango nituenorduan. Sevillan [Espainia] eman nituen bosturte, eta gero Azpeitira etorri nintzen. Gustatzen al zaizu Azpeitia? Bai, bere xarma du. Bi aukera daude: zu ego-kitzen zara herrira edo herria moldatzen dazugana. Nire kasuan, herria egokitu da niga-na; aitortzen dut errebelde samarra naizela. Hirian bizitzeak askatasun gehiagoematen du? Bai, faltan sumatzen dut hiriko kaosa. Ustedut horregatik sartzen dudala muturra hain-beste gauzatan. Bakoitza den lekukoa da,eta nabaritu egiten da hori. Euskaldunok izaera itxi samarraomen dugu... Oso ezberdinak gara argentinarrak eta eus-kaldunak. Han pasio handia jartzen diegu

gauzei, eta, hemen, hori falta zaizue. Komuni-katzeko modua ere ezberdina da: han bat-batekotasun handia dugu, eta, hemen, ara-zoa da ez duzuela hitz egiten. Baina zorion-tsu naiz, bestela ez nintzateke hemen biziko.Asko kostatu al zitzaizun hona ego-kitzea? Hemen bizitzea ez zait erraza egin, bainadenborarekin, nire lekua egin dut. Ezin duzudenekin ondo moldatu, baina nire buruarekinkonforme nago, beti naizen bezalakoa izannaizelako. Ni lehengo bera naiz, faltan su-matzen dudan guztia neuk ekarri dut hona.Inoiz itzuli al zara Argentinara? Hona etorri eta sei hilabetera itzuli nintzen,paper kontuengatik, baina gehiago ez naizjoan. Han ez zait ezer galdu. Ez daukat seni-tartekorik zain, eta hori gogorra da. Momentutxarretan beste aldeko telefonoak aurreraegiten laguntzen du, eta nik hori ez daukat.Hemen dago zure etxea? Bai. Bakoitza den lekukoa izanda ere, nahiduen lekuan egiten du etxea. Familia txiki batdut hemen. Ez daukazu inorekin odola parte-katu beharrik familia osatzeko.6

1

2

3

hementxe bertan x x x x x x x x x jakiteko 37

1. Kupchik Amaia tabernan.2. Aitarekin etaamarekin duen argazki bakarrenetakoa. 3.Argentinan, unibertsitate garaian.

A smaezinak dira jainkoa-ren bideak, eta ez dakit, txuxen, nola ekin ge-nion berriketari. Tranparik gabe lotu ginenhizketan, eta 50 urte bete berria baitzen Kar-mele, adina ekarri nuen hizpidera. “Urte askodirela esaten du”. Laster erantzun zidan Leti-ziak. “Bost inporta urteak! Gure aitaitak esa-ten zuena esango dizut: ‘Adina zenbakihutsa da’”. Gustatu zait esateko postura,esaeraren barrunbeetan gordetzen denikuskera interpretatzeko nekerik hartu ezbadut ere. Leher eginda nengoen, buruarieragiteko ezgauza. Esateko postura hori,hala ere: “Adina zenbaki hutsa da”. Askobaino gehiago zekiena izan behar zuen Leti-ziaren aitaitak, inola ere. Aitaita Xanga, Japo-nian sortua, Nagasaki ondoan, BigarrenMundu Gerran Brasilera jo zuena, Sao Pao-lora, Letiziaren Mihuri amamarekin batera. Ezzen debaldeko helmuga Sao Paolo, hantxeosatu baitzen, Libertade auzoan, sorterritikkanpoko japoniar koloniarik handiena. Han-txe Xanga eta Mihuri, bertan osatu zuten fa-milia, Letiziaren ama, kasurako.

Orain, Letiziak berak berritu dizkit aitaita-amamen gorabeherak, “adina zenbaki hutsada”, hasi denean. “Xangak 98 urte harrapatuzituen, eta loreak zaintzea izan zuen bizia.Goizean goizago, bostetan jaiki eta eguerdi-ko hamabiak arte haiexei ematen zien arretadena, opa zien bere denbora eta lana. Eta al-ferrik joango zitzaion inor ezer esatera hama-biak ttanko baino lehen, ez zion jaramonikegingo! Aitaitak bere loreak zituen lehenen-go! Libertade-n guztiz ezaguna zen aitaitaXanga, inork ez bezala zaintzen baitzituen lili,orkidea, jazinto, jazmin, krabelin zuri, mimo-sa, arrosa eta diren eta ez diren lorerik harro-enak nahiz itxura sotilenekoak, eite zatarrekoeta beldurgarrienak zein petalorik txiki bitxie-nak ematen dituztenak ere! Loreen erresu-man bizi zen aitaita, Mihuri amamaren ondo-an”. Letiziaren aitaita-amamen istorioa gogo-an nik, batetik, “adina zenbaki hutsa da” mai-

Xanga, Mihuri

x x xGogoan josita geratuzaizkit Letiziaren hitzak,Letiziarenak bezainbatberaren aitarenak

x x x x x x x x x x x x x x x xmiel a. elustondox x x

luka nire burutzar gogorrean, berriz, beste-tik.

Letiziaren hitzak“Beste esaera bat ere bazuen gure aitaitak,nik neuretzat betiko gorde dudana: ‘Ez zaitezfidatu begietara begiratzen ez dizun jende-az’. Hori ere esaten zuen aitaita Xangak”. Go-goan josita geratu zaizkit Letiziaren hitzak,Letiziarenak bezainbat beraren aitaitarenak,Japoniako Nagasaki ondoan orain ehun urtebaino gehiago sortutako harenak, eta hare-nak baino lehen ehun urte lehenago sortuta-ko beste batenak, irribarre eder batean bil-duta begi-belarrietara ailegatu zaizkidanak.Iraungitze datarik gabeko oparia Letiziakegun hartan egin zidana Libertade auzokoaitaitaren lorategira eraman ninduenean,Xanga eta Mihuri xaharren altzora, bakean.“Adina zenbaki hutsa da”. Eta bizi.6

iritzia x x x x x x x x x38