KKKKaaaa� ���IIIIxxxxwwwwÜÜÜÜ ssssaaaaM MMMssssaaaaAAAArrrrmmmmaaaaAAAA ����AAAA����nnnnaaaau uuu BBBBaaaayyyyaaaaoooosaMsaAr s£ixwÜ h¦na paihlyaq  yahA< vacana* iTayao.  yaovacana parmaezvar saMgÜÜa h¦nauh¦nTyao/ �ina vacana parmaezvar

h¦nauh¦nTyao. 2�hA<ka�o vacana naq zauämaA parmaezvar saMgÜÜah¦nauh¦nTyao. 3r �hA<kaq� maADyamabaAwÜ ivazva s£janaA h¦nasaka�yao. �hA< ibanaA kae�hI sa]janaA h¦na sakae�na. 4�hA< svayaMjaIvana h¦nauh¦nTyao.  yao jaIvana maAinasahäka�o inaimta jyaoitaiTayao. 5tyao jyaoita �<DyaAromaA camka�nCÜ. �ina �nDaka�ArLeÜjyaoitaLÜA�R ijatna sakaÍdqna.

6parmaezvardVArA paWÜA��ka�o yaUhnnaA* naA�<ka�A �ka�maAinasa iTa�. 7yaUhnnaA  yahI jyaoitaka�o ivaxayamaA saA»aIidnau �A�ka�A iTa�. �nakaq� maADyamaæArA maAinasahäLeÜjyaoita r ivazvaAsabaAre jaAnna-saunna paA�. 8yaUhnnaA jyaoitaiTa�nana�/ tar �naI jyaoitaka�o baAremaA saA»aI idnau �A�ka�AiTa�. 9sa ya-jyaoita saMsaArmaA �A�Rrhka�A CÜna� Banaer �naLeÜbataA�R id�.  yao jyaoitaLeÜ sampaU,ÜÜaR maAinasahäLÜA�R jyaoitaidnaeCÜ. 10�hA< saMsaArka�A h¦nauh¦nTyao/ saMsaAr �hA< æArA h¦na�Ayao/ tar saMsaArLeÜ �hA<LÜA�R icanaena. 11�hA< §vayaMLeÜsa]janaA gÜÜareka�o saMsaArmaA �A�nauBayao tar �hA<ka�o �ApaÍnaomaAinasahäLeÜ �hA<LÜA�R svaIka�Ar gÜÜarenana�. 12kae�hI maAinasahäLeÜmaA¤a �hA<LÜA�R §vaIka�Ar gÜÜare. ja-jasaLeÜ �hA<LÜA�R §vaIka�ArgÜÜare �naIhäLÜA�R maA¤a parmaezvarka�o santaAna h¦nae �iDaka�Ar�hA<LeÜ idnauBayao. 13taI baALÜka�hä PaAk£�itaka� tavarbaAwÜjanmaeka�A iTa�nana�. itanaIhä itanaIhäka�o �AmaA-baAbauka�ozarIirka� �cCÜA �TavaA yaojanaAbaAwÜ janmaeka�A ho�nana�.

vvvvaaaaccccaaaannnnaaaa Ê�aIka� zabdmaA "LÜogÜÜaosa/® jasaka�o �TaR kau�naq paina Paka�Arka�osaMcaAr. yasaLÜA�R "samaAcaAr® BanaI äpaAntar gÜÜanaR saika�nCÜ. yahA</yasaka�o �TaR Ka�IxwÜ ho/ parmaezvarLeÜ �ApaÍnao ivaxayamaA maAinasahäLÜA�RyasarI Bannau Bayao.

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA yaUhnnaA jasaLeÜ baiptasmaA id�/  yahI vyai(aá jasaLeÜmaAinasahäLÜA�R Ka�Ixw �A�<nau h¦dq<CÜ Bannae kau�ro bataA�.

bad�LÜAmaA itanaIhä parmaezvarbaAwÜ janmaeka�A iTa�.

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAALLLLeeeeÜÜÜÜ LLLLeeeeÜÜÜÜKKKKaaaae eeekkkkaaaa����oooo ssssaaaau uuussssaaaammmmaaaaAAAAccccaaaaAAAArrrr

111114vacana zarIr h¦na �A� r hAmaI maABaá basae. hAmaILeÜ

�hA<ka�o maihmaA deKyaAÏ/ �ina hAmaILeÜ ipataAka�A �ka�maA¤apau¤aka�o maihmaA jastao �hA<ka�o maihmaA deKyaQ=. vacana�nau�ah r sa yaLeÜ paU,ÜÜa R iTayao. 15yaUhnnaALeÜ Ka�IxwÜkaq�sambanDamaA maAinasahäLÜA�R Banae/ "�hA< �ka�janaA h¦nauh¦nCÜjasaka�A ivaxayamaA ma Bainarheka�o iTa<�/ 'jao ma paiCÜ �A�nauh¦nCÜ/ �hA< ma BandA mahAna h¦nauh¦nCÜ. ika�naBanae �hA<maBandA paihlyaq �A�nau Ba�ka�o iTayao.¾®

16�hA< vacana �nau�ah r sa yaka�o Ba,fAr h¦nauh¦nCÜ.hAmaILeÜ �hA<baAwÜ Daerq �Aizaxa paA�ka�A CÜQ=. 17maozaAbaAwÜvyavasTaA PadAna gÜÜair�ka�o iTayao tar �nau�ah r sa yaka�obaAwÜo yaezaU Ka�IxwbaAwq �A�na gÜÜayao. 18ka�saqLeÜ painaka�ihlyaq parmaezvarLÜA�R deKaeka�A Cqnana�. tar �ka�maA¤a pau¤ajao parmaezvar h¦nauh¦nCÜ �ina jao ipataAka�o �ita naijaka�maAh¦nauh¦nCÜ r jasaLeÜ hAmaILÜA�R parmaezvar icanaA�nau Ba�ka�oCÜ.

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAALLLLeeeeÜÜÜÜ yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU iiiivvvvaaaaxxxxaaaayyyyaaaa bbbbaaaattttaaaaAAAA����nnnnaaaau uuu hhhh¦¦¦¦nnnnCCCCÜÜÜÜ:ma(aI 3É1-12; makaUR�sa 1É2-8; LÜàka�A 3É15-17ò

19yaäzaLeÜmamaA yahUdIhäLeÜ kae�hI paUjaAhArIhä rLeÜvaIhä* yaUhnnaA ka�hA< paWÜA�. itanaIhäLÜA�R yaUhnnaA ka�oho "itamaI ka�o hQÀ® BanaI saoDna paWÜA�.

20yaUhnnaALeÜ Patyau(ar idnaLÜA�R ihca�ika�caA�nana�/ KauLÜstaBanaI id�/ "ma Ka�IxwÜ ho�na.®

21yahUdIhäLeÜ yaUhnnaALÜA�R saoDae/ "taba itamaI ka�o hQÀitamaI �iLÜyaA hQÀ® yaUhnnaALeÜ �(ar id�/ "ho�na/ ma�iLÜyaA ho�na.®

yahUdIhäLeÜ saoDae/ "itamaI �gÜÜamava(aáA hQÀ®yaUhnnaALeÜ �(ar id�/ "ho�na/ ma �gÜÜamava(aáA ho�na.®

LLLLeeeeÜÜÜÜvvvvaaaaIIIIhhhhääää LeÜvaIhä LeÜvaI samaUhka�A maAinasahä iTa� jasaLeÜ yahàdIpaUjaAhArIhäLÜA�R maindrmaA saGaA�<Tae.

111133335555 yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 1111ÉÉÉÉ22222222----4444222222taba yahUdIhäLeÜ saoDae/ "taba itamaI ka�o hQÀ

�Apa��nao ivaxayamaA hAmaILÜA�R bataA¬ ika� jasaLeÜ hAmaILÜA�RpaWÜA� itanaIhäLÜA�R bataA�nau sakaU�<. itam�ao ivaxayamaA itamaIkae� BanCÜQ=À®

23yaUhnnaALeÜ itanaIhäLÜA�R �gÜÜamava(aáA yasaqyaAka�o vaA,ÜÜaIhäBanaeÉ

"maäBaUimamaA icacyaA�R ih<ùf�nae vyai(aáka�o ma �AvaAjah¦<É 'parmaPaBauka�o inaimta saoBaáo baAwÜo banaA¬Bandq.¾®

yazaqyaA 40É3

24taI yahUdIhä pa�irsaIhäbaAw* paWÜA��ka�A iTa�.25itanaIhäLeÜ yaUhnnaALÜA�R saoDae/ "yaid itamaI Ka�IxwÜ ho�naAÏBanae/ �iLÜyaA ho�naQ=/ Baivaxyava(aáA ho�naQ ika�na maAinasahäLÜA�RbaiptasmaA idnCÜQÀ®

26yaUhnnaALeÜ �(ar id�/ "ma paAnaILeÜ maAinasahäLÜA�RbaiptasmaA idnCÜu. tar �ka�janaA vyai(aá itamaIhäsa<gÜÜaq �ihLeÜh¦nauh¦nCÜ jasaLÜA�R itamaIhä icandqnaQ. 27taI �ka� maA¤avyai(aá jao maero paCÜAiùf �A�nauh¦nCÜ/ jasaka�o ma jau(aAka�oipa�taA Kaolnae yaogya samma Cqna.®

28yaI sabaq kau�rAhä yadRna nadIka�o �ka�oR sTaAnabaeTaAinayaAmaA Ba�sakae�ka�o ho. jahA< yaUhnnaALeÜ maAinasahäLÜA�RbaiptasmaA id�rheka�A iTa�.

29�ka�oR idna yaezaULÜA�R �ApaU�itar �A�Rrhnau Ba�ka�oyaUhnnaALeÜ deKaer Banae/ "her/ parmaezvarka�A TaumaA* jasaLeÜsaMsaArka�o paApahä �WÜA�R LÜAnae CÜ. 30 yao �hI hojasaka�o ivaxayamaA maqLeÜ Banaeka�o iTa�<. '�ka�janaA pau¨xa maeropaiCÜ �A�naevaALÜA h¦nauh¦nCÜ jao ma BandA mahAna h¦nauh¦nCÜika�naBanae � ma BandA paihLeÜ naq �istatvamaA iTayao.¾31�hA< ka�o h¦nauh¦nCÜ Banaer paina ma jaAindna iTa�</ tar mamaAinasahäLÜA�R paAnaILeÜ baiptasmaA iddq �a<� taAika� yahUdIhäLeÜjaAnauna ika� �hA< Ka�IxwÜ h¦nauh¦nCÜ Banaer.

ppppaaaa����iiiirrrrssssaaaaIIIIhhhhääää pa�irsaIka�o �TaR "�LÜgÜÜa gÜÜair�ka�o vyai(aá®. yahUdIDaAimaRka� samp�adAyaka�Ahä jasaLeÜ jaeivasa �A$aA r naIitaka�o paALÜnasahI äpamaA gÜÜadRCÜna�.

TTTTaaaau uuummmmaaaaAAAA Baeùfoka�o paAWÜA. baA�baLÜmaA yaezaULÜA�R "Lampaef God® painaBainanCÜ jasaka�o �TaR PaBauka�o Bae= ùfo= naBanaer yahA< 'iPaya CÜoro¾banaA�R�ka�o CÜ.

32-33taba yaUhnnaALeÜ Banae/ "Ka�IxwÜ ka�o iTa� Banaer

paina jaAindna iTa�<. tar parmaezvarLeÜ maLÜA�R paAnaILeÜmaAinasahäLÜA�R baiptasmaA idna paWÜA�nau Ba�ka�o ho. �inaparmaezvarLeÜ maLÜA�R BannauBayao/ 'itamaILeÜ �AtmaA �oiLRÜdq�ka� janaA maAinasamaAiTa basaeka�o deKnae CÜQ=.  yahI maAinasaLeÜpaiva¤a �AtmaAæArA* baiptasmaA idnaeCÜna�.¾® yaUhnnaALeÜ Banae/'maqLeÜ yao sabaq Ba�rheka�o deKaeka�o CÜu. maqLeÜ svagÜÜaRbaAwÜ�AtmaA �oLÜRªdq gÜÜareka�o deKae|. maqLeÜ paiva¤a �AtmaALÜA�RFuðau�r jastaq deKae= �ina �hA<maAiTa basaeka�o deKae=. 34maqLeÜyao deKaeka�o h¦< r ma PamaA,ÜÜa idnCÜu ika� �ha< parmaezvarka�Apau¤a h¦na.®

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUUkkkkaaaa����AAAA PPPPaaaaTTTTaaaammmmaaaa ccccaaaae eeeLLLLÜÜÜÜAAAAhhhhääää35�ka�oR idna pae�ir yaUhnnaA  yahA< �paisTata iTa�.

�naIsa<gÜÜa �hA<ka�A du�janaA caeLÜAhä iTa�. 36yaUhnnaALeÜ yaezaUihifrheka�A deKae r �naLeÜ Banae/ "her/ parmaezvarka�A TaumaA.®

37yaUhnnaAka�o kau�rA sauinasakae� paiCÜ taI du� caeLÜAhäyaezaUka�o paiCÜ LÜAgÜÜae. 38yaezaU pa�kaeR�r henauRBayao r �hA<ka�opaiCÜ taI du�janaA caeLÜA �A�rheka�o deKaer �hA<LeÜ BannauBayao/"itamaIhä kae� caAhnCÜQÀ®

taI du�janaALeÜ Banae/ "rbbaI/ tapaA�Rª ka�hA< basnau h¦nCÜÀ®39yaezaULeÜ �(ar idnauBayao/ "masa<gÜÜa �A¬ �ina itamaIhäLeÜ

deKnaeCÜQ.® taba taI du�janaA yaezaUsa<gÜÜa gÜÜa�. itanaIhäLeÜ yaezaUbasnau Ba�ka�o WÜA�< deKae.  yasa idna yaezaUsa<gÜÜaq itanaIhäbaAsa basae.  yasabaeLÜA caAr bajaI sakae�ka�o iTayao.

40yaUhnnaAbaAwÜ yaezaUka�o ivaxayamaA jaAnae paiCÜ itanaIhäyaezaUkaq� paiCÜ LÜAgÜÜae. taI du�janaA maDyae �ka�janaAka�o naA�<�in�yaAsa iTayao. itanaI izamaona pa¤ausaka�o BaA� iTa�.41paihLeÜ �in�yaAsaLeÜ �apaÍnao Baa�R izamaonaLÜA�R Kaojnaeka�Ama gÜÜare. izamaonaLÜA�R �in�yaAsaLeÜ Banae/ "hAmaILeÜ masaIh*paA�ka�A CÜQ=®

42taba izamaonaLÜA�R �in�yaAsaLeÜ yaezaUka�hA< lyaA�. yaezaULeÜizamaonatapaR� hedqR Bannau Bayao/ "itamaI yao�Annaesaka�o CÜoroizamaona hQ. itamaILÜA�R kae�pa�Asa* Banaer BainanCÜ.®

ppppaaaaiiiivvvvaaaa¤¤¤¤aaaa ����AAAAttttmmmmaaaaAAAA parmaezvarka�o �AtmaA/ yaezaUka�o �AtmaA �ina�ArAmadAyaka� paina BainanCÜ. parmaezvarLeÜ �Q Ka�IxwÜisata imaLeÜrsaMsaArmaA maAinasahä maABaá �naLeÜ parmaezvarka�o ka�Ama gÜÜaCÜRna�.

mmmmaaaassssaaaaIIIIhhhh masaIhka�o �TaR 'Ka�Ixw¾ ho.

kkkkaaaae eee����ppppaaaa����AAAAssssaaaa jauna �aIka� BaAxaAmaA patarsa jaska�o �TaR ca·Ü�Ana.

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 1111ÉÉÉÉ44443333----2222ÉÉÉÉ11112222 11113333666643�ka�oR idna gÜÜaALÜILÜ jaAnaLÜA�R yaezaULeÜ inazcaya

gÜÜanauRBayao. yaezaULeÜ ipa�iLÜpaLÜA�R Baewnau Bayao r Bannau Bayao"maLÜA�R paCYa�.® 44�in�yaAsa r pa¤ausa jastaq ipa�iLÜpapaina baeTasaedA zahrka�A iTa�. 45ipa�iLÜpaLeÜ naTanaeLÜLÜA�RBae·Ü�A� r Banae/ "maozaALeÜ vyavasTaAmaA kae� LeÜKnau Ba�ka�oiTayao samBaá. maozaALeÜ �ka�janaA maAinasaka�o ivaxayamaA�A�RrheCÜ BanaI LeÜKnau Ba�ka�o iTayao jao �a�rheka�o CÜ.�gÜÜamava(aáAhäLeÜ paina �hA<ka�o ivaxayamaA LeÜKnau Ba�ka�oiTayao. hAmaILeÜ �hA<LÜA�R naq paAyaQ. �hA<ka�o naA�< yaezaU ho/yaosaepa�ka�A pau¤a. �hA< naAsartaka�A h¦nauh¦nCÜ.®

46tar naTanaeLÜLeÜ ipa�iLÜpaLÜA�R saoDae/ "kae� naAsartabaAwÜkae�hI rAm�aA kau�ro �A�na saka�CÜÀ®

ipa�iLÜpaLeÜ �(ar id�/ "�A¬ �ina her.®47yaezaULeÜ naTaAnaeLÜLÜA�R �ApaU�tapaR� �A�Rrheka�o deKnau

Bayao r BannauBayao/ "yao �A�Rrheka�o maAnCeÜ saA<i�ca naq�ka�janaA �êaA�LÜI h¦na�. �namaA  yastao kau�naq KaowÜ Cqna.®

48naTanaeLÜLeÜ �naLÜA�R saoDae/ "maLÜA�R ka�sarI tapaA�RªLeÜica÷au h¦nCÜÀ®

yaezaULeÜ �(ar idnauBayao/ "ipa�iLÜpaLeÜ itamaIsa<gÜÜa maeroivaxayamaA baAtaÜ gÜÜanaR BandA paihlyaq itamaI naeBaArAka�o äKamauinah¦<dq KaerI naq itamaILÜA�R deKae.®

49taba naTanaeLÜLeÜ yaezaULÜA�R Banae/ "gÜÜauä tapaA�Rª parmaezvarka�Apau¤a h¦nauh¦nCÜ. tapaA<�R �êaA�LÜka�A rAjaA h¦nauh¦nCÜ.®

50yaezaULeÜ naTanaeLÜLÜA�R BannauBayao/ "itamaI yasaka�Ar,ÜÜaivazvaAsa gÜÜadqRCÜQ ika� maqLeÜ itamaILÜA�R naeBaArAka�o äKa mauinadeKaeka�o iTa� BanaerÀ itamaILeÜ yao BandA mahAna caIja deKnaeCÜQ.® 51taba yaezaULeÜ paina BannauBayao/ "ma itamaILÜA�R satyaBannaeCÜu. itamaIhä sabaqLeÜ §vagÜÜaR �iG�a�ka�o deKnaeCÜQ= �inaitamaILeÜ 'parmaezvarka�A svagÜÜaRdUtahäLÜA�R maAinasaka�o pau¤amaAiTa*jaA<dq taLÜ �A<�dq¾* gÜÜareka�o deKnaeCÜAÏ.¾®

kkkkaaaa����AAAAnnnnaaaaAAAAmmmmaaaaAAAA iiiivvvvaaaavvvvaaaaAAAAhhhh----ssssaaaammmmaaaaAAAArrrroooohhhhdu�idna pazcaAta� gÜÜaALÜILÜka�o ka�AnaA Bannae zahrmaA

mmmmaaaaAAAAiiiinnnnaaaassssaaaakkkkaaaa����oooo ppppaaaau uuu¤¤¤¤aaaa yaezaULeÜ §vayaMLÜA�R 'maAinasaka�o pau¤a¾ Banaer painacaLÜA�nau sambaoDana gÜÜanauR h¦nCÜ. dAina�LÜmaA 7É13-14 yao naAmamaisahILÜA�R paina sambaoDana gÜÜareka�o iTayao.

''''iiiittttaaaammmmaaaaIIIILLLLeeeeÜÜÜÜ ²²²² ttttaaaaLLLLÜÜÜÜ ����AAAA< <<<����ddddqqqq¾¾¾¾ �tpa(aI 28É12.

ivavaAh samaAroh Ba�rheka�o iTayao. yaezaUka�o �AmaA  yahA<2222

h¦nauh¦nTyao. 2yaezaU �ina �naka�A caeLÜAhäLÜA�R paina  yahA<inamtaA��ka�o iTayao. 3ivavaAh samaArohmaA Pazasta dAKarsaiTa�na. dAKarsa jaita saika�sakae� paiCÜ yaezaUka�I �AmaALeÜ�hA<LÜA�R Bainana "itanaIhäsa<gÜÜa �ba rka�saI Cqna.®

4yaezaULeÜ �(ar idnauBayao/ "iPaya naArI/ maqLeÜ kae� gÜÜanaRpaCÜR/ maLÜA�R naBana maero samaya �Baá �A�R sakae�ka�o Cqna.®

5yaezaUka�I �AmaALeÜ naoka�rhäLÜA�R Bainana�/ "�naLeÜ jaeBanCÜna�  yahI gÜÜar.®

6 yahA< FuMgÜÜaAka�A WÜULÜ-WÜULÜA CÜ vawÜA paAnaIka�A GyaAmpaAhäiTa�. yahUdIhäLeÜ �ApaÍnaA zauóI DamaARnauxWÜAnamaA taI paAnaIka�AGyaampaAhä caLÜA�nae gÜÜadRTae. Pa yaeka� GyaAmpaAhä baIsa�TavaA taIsa gÜÜaeLeÜna pairmaA,ÜÜaka�o iTayao.

7yaezaULeÜ naoka�rhäLÜA�R BannauBayao/ "GyaAmpaAhä paAnaILeÜBar.® tabaÉ naoka�rhäLeÜ cauLÜI-cauLÜIsamma GyaAmpaAhämaApaAnaI Bairid�.

8taba yaezaULeÜ naoka�rhäLÜA�R BannauBayao/ "�ba kae�hIpaAnaI GyaampaAbaAwÜ inaka�ALÜ r LÜgÜÜaer samaArohka�A �Dya»aka�ka�hA< paurYA¬.® itanaIhäLeÜ  yasaq gÜÜare. 9ivavaAh samaArohka�AmauiKayaALeÜ caAKae/ paAnaI dAKarsa Ba�Rsakae�ka�o iTayao. dAKarsaka�hA<baAwÜ �Ayao itanaLÜA�R TaAhA Ba�na. tar yao ivaxayanaoka�rhäLÜA�R maA¤a TaAhA iTayao jasaLeÜ paAnaI lyaA�ka�AiTa�. taba mauiKayaALeÜ baeh¦LÜALÜA�R* baoLÜA�na paWÜa� r10�naLeÜ baeh¦LÜALÜA�R Banae/ "maAinasahäLeÜ paihLeÜ rAm�aodAKarsa sa<Daq baA<ùfCÜna�. paiCÜ paAh¦naAhä maAtdq gÜÜa�paiCÜ�iLÜka� sastao rka�saI baA< ùfna TaAldCÜna�. tar itamaILeÜ�ihLeÜsamma rAm�ao dAKarsa jaogÜÜaA�r rAKaeka�A rheCÜQ.®

11yaezaULeÜ savaRPaTama gÜÜaALÜILÜka�o ka�AnaA zahrmaA gÜÜanauRBa�ka�o camatka�Ar yahI iTayao. yaezaULeÜ �ApaÍnao mahAnataAdeKaA�nau Bayao. �ina �hA<ka�A caeLÜAhäLeÜ �hA<maAiTa ivazvaAsagÜÜare.

12 yasapaiCÜ yaezaU ka�pa�naRh¦ma zahr tapaR� jaAnau Bayao.�hA<ka�I �AmaA/ BaA�hä �ina caeLÜAhä �hA<sa<gÜÜaq gÜÜa�.itanaIhä kae�hI idnaka�o LÜAigÜÜa maA¤a ka�pa�naRh¦mamaA baAsabasae.

bbbbaaaae eeehhhh¦¦¦¦LLLLÜÜÜÜAAAA ivavaAhka�o inaimta yaogya pau¨xa.

111133337777 yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 2222ÉÉÉÉ11113333----3333ÉÉÉÉ11111111yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUUkkkkaaaa����oooo mmmmaaaaiiiinnnnddddrrrrttttaaaappppaaaaR RRR���� PPPPaaaassssTTTTaaaaAAAAnnnnaaaa

:ma(aI 21É12-13; makaUR�sa 11É15-17; LÜàka�A 19É45-46ò

13yahUdIhäka�o inastaAr caAùf* �ita naijaka� iTayao.�taÉ yaezaU yaäzaLeÜmatapa�R jaAnau Bayao. 14yaäzaLeÜmamaA yaezaUmaindr tapaR� jaAnau Bayao. �hA<LeÜ maindrmaA maAinasahäLeÜgÜÜaA�RgÜÜaoä/ BaeùfA �ina parevaAhä baecdq gÜÜareka�o deKnau Bayao.�nya maAinasahä weÜbaLÜmaAiTa baisarheka�o deKnau Bayao.itanaIhä LeÜnadena r maAinasaka�o paqsaAka�o vyaApaAr gÜÜairrheka�AiTa�. 15yaezaULeÜ kae�hI forIka�A wÜu¤a�AhäiLÜ�r ka�orARbanaA�nau Bayao. taba jammaq taI maAinasahäLÜA�R Bae=ùfA r gÜÜaA�Rsaihta maindr baAihr LÜGaAnauR Bayao. yaezaULeÜ LeÜnadena gÜÜair�ka�opaqsaA CÜrpauxwÜ paAdqR weÜbaLÜ �lwÜA�R idnauBayao. 16yaezaULeÜ taIFukau�rhä baecaIrheka�A maAinasahäLÜA�R BannauBayao/ "yaI caIjahäyahA<baAwÜ LÜgÜÜaer gÜÜa�RhALÜ. maero ipataAka�o GaäLÜA�R ika�nabaecaka�obajaAr jastao nabanaA¬.®

17yao Ba�sakae�paiCÜ yaezaUka�A caeLÜAhäLeÜ DamaRzaAs¤amaAkae� LeÜiKa�ka�o iTayao  yaska�o samBaánaA gÜÜareÉ

"itam�ao Garka�o vya�ataALeÜ maLÜA�R maAnaeR CÜ.®BajanasaM�ah 69É9

18yahUdIhäLeÜ yaezaULÜA�R Banae/ "yaI caIjahä gÜÜanae RtapaA<�Rka�o �iDaka�Arka�o PamaA,ÜÜaka�o LÜAigÜÜa camatka�Ar deKaA�nauhosa�.®

19yaezaULeÜ BannauBayao/ "yao maindrLÜA�R DvaMza paAr rpae�ir ma yasaLÜA�R taIna idnamaA banaA�R idnaeCÜu.®

20yahUdIhäLeÜ Banae/ "yao maindr inamaAR,ÜÜa gÜÜanaRLÜA�RmaAinasahäLÜA�R CÜyaALÜIsa vaxaR LÜAgÜÜaeka�o iTayao. yasaka�Ar,ÜÜayasaLÜA�R taIna idna iBa¤amaA pae�ir banaA�na saka�CÜu Banaerka�sarI Gaoxa,ÜÜaA gÜÜanaR saka�CÜQÀ®

21vaAstavamaA maindrka�o saMdBaR yaezaULÜA�R �ApaÍnao dehsa<gÜÜaiTayao. 22m£tyaubaAwÜ �hA< baQrI �WÜI sakae�paiCÜ �hA<LeÜ  yasaoBanaeka�o kau�rA �naka�A caeLÜAhäLeÜ samBaeá. taba yaezaULeÜBannauBa�ka�o vacana r DamaRzaAs¤amaA itanaIhäLeÜ ivazvaAsagÜÜare.

23yahUdIhäka�A inastaAr caAùfka�o samaya yaezaU yaäzaLeÜmamaA

iiiinnnnaaaassssttttaaaaAAAArrrr ccccaaaaAAAAù ùùùffff yahàdIhäka�o mah vapaU,ÜÜaR CÜu·Ü�Ika�o idna. maozaAka�osamayamaA parmaezvarLeÜ itanaIhäLÜA�R maIZmaA dAsa vabaAwÜ mau(aá gÜÜarA�nauBa�ka�o samBaánaAmaA yao idnna Pa yaeka� vaxaR ivazaexa KaAnaA KaAnCÜna�.LeÜvaI 23É4-8; vyavasTaA 16É1-8.

h¦nauh¦nTyao. �hA<ka�o camatka�Arhä deiKasakae�paiCÜ Daerq

maAinasahäLeÜ �hA< maAiTa ivazvaAsa gÜÜanaR TaALeÜ. 24taryaezaULeÜ itanaIhämaAiTa ivazvaAsa rAKnauBa�na. ika�na  yasaogÜÜanau R BayaoÀ ika�naBanae taI maAinasahäLeÜ �hA<Paita kae�saoicarheka�A h¦nTae/ 25ka�saqLeÜ maAinasahäka�o ivaxayamaA �hA<LÜA�RBannau panaeR �avazyaka� iTa�na ika�naBanae �hA<LeÜ maAinasaka�o�dyamaA kae� CÜ jaAnnau h¦nTyao.

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU rrrr iiiinnnnaaaakkkkaaaa����ooooddddeeeemmmmaaaassssaaaa yahA< inaka�odemasa naA�< Ba�ka�o �ka�janaA maAinasa iTa�.itanaI pa�irsaIhä maDyae �ka� �ina yahUdIhäka�A �gÜÜauvaAhä

maDyae �ka�janaA iTa�. 2�ka� rAta inaka�odemasa� yaezaUka�hA<�A�. �naLeÜ Banae/ "rbbaI* hAmaI jaAndCÜQ tapaA�Rª parmaezvaræArApaWÜA�@�ka�o �ka�janaA iza»aka� h¦nauh¦nCÜ. ika�naBanae parmaezvarka�osahyaogÜÜa ibanaA tapaA�RªLeÜ jauna camatka�Arhä gÜÜanauR h¦<dqCÜ kau�naqmaAinasaLeÜ gÜÜanaR sa(aq�na.®

3yaezaULeÜ �(ar idnau Bayao/ "ma itamaILÜA�R sa ya kau�rABanCÜuÜ. maAinasa pae�ir �ka�palwÜ janmanau paCÜR. yaid maAinasapae�ir janmaena Banae/  yasaLeÜ parmaezvarka�o rAjyamaA PavaezapaA�nae Cqna.®

4inaka�odemasaLeÜ Banae/ "�ka� vyai(aá jao bauùFo CÜ/ �pae�ir ka�sarI janmana saka�CÜÀ kae� �Ü paunaÉ �AmaAka�ogÜÜaBaRiBa¤a doêao palwÜ pasna saka�CÜ �ina pae�ir janmanCÜÀ®

5tar yaezaULeÜ BannauBayao/ "ma itamaILÜA�R sa ya kau�rABanCÜu. maAnCeÜ paAnaI r �AtmaAbaAwÜ janmanau naq paCÜR. yaid � yasarI janmaena Banae/ parmaezvarka�o rAjyamaA PavaezagÜÜanaR sa(aq�na.6maAnCeÜka�o zarIr �AmaA-baAbaubaAwÜ jainmanCÜ. tar maAnCeÜka�o�Aitmaka� jaIvana �AtmaAbaAwÜ jainmanCÜ. 7�azcayaR namaAna/maqLeÜ itamaILÜA�R Banae/ 'itamaI paunaÉ jainmanaq paCÜR.¾ hAvaA jataAcaAhnCÜ  yataq bahnCÜ. itamaILeÜ hAvaA baheka�o saunCÜQ. 8tarhAvaA ka�hA<baAwÜ �A�<dCÜ r ka�taAitar gÜÜa�RrheCÜ itamaIjaAndqnaQ. yasaTaR maAnCeÜ  yastaq h¦<dCÜ jao �AtmaAbaAwÜjanmanCÜ.®

9inaka�odemasaLeÜ saoDae/ "yaI sabaq ka�sarI samBava h¦nasaka�CÜÀ®10yaezaULeÜ BannauBayao/ "itamaI �êaA�LÜka�o �ka� iza»aka�

hQ. tar �Baásamma yaI kau�rAhä bauJdqnaQÀ 11ma itamaILÜA�Rsa ya kau�rA BanCÜu. hAmaI jae jaAndCÜQ  yasaka�o ivaxayamaAkau�rA gÜÜanae RCÜQ. hAmaILeÜ jae deKaeka�A CÜQ  yasaka�o saA»aI

rrrrbbbbbbbbaaaaIIII �TaR gÜÜauä.

idnCÜQ. tar paina itamaILeÜ ham�ao saA»aI §vaIka�Ar gÜÜadqRnaQ.

3333

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 3333ÉÉÉÉ11112222----33336666 11113333888812p£TvaImaA Ba�ka�A kau�rAhäka�A ivaxayamaA maqLeÜ Baina sakae�ka�oCÜu.tar itamaI ivazvaAsa gÜÜadqRnaQ. taba itamaILeÜ ka�sarI ivazvaAsagÜÜanaeR CÜQ yaid maqLeÜ §vagÜÜaIRya vastauhäka�o ivaxayamaA kau�rA gÜÜareBanaeÀ 13maAinasaka�o pau¤a baAheka� ka�ohI ka�ihlyaq §vagÜÜaRgÜÜa�ka�o Cqna. �hA< naq �ka� h¦na jao §vagÜÜaRbaAwÜ taLÜ �A�.

14"maozaALeÜ maäBaUimamaA saA<paLÜA�R �WÜA�nau Bayao.maAinasaka�o pau¤asa<gÜÜa paina  yastaq CÜ. maAinasaka�o pau¤a paina�caAiLÜnau paCÜR. 15 yasaTaR �hA<maAiTa ivazvaAsa gÜÜanaeR Pa yaeka�LeÜ�nanta jaIvana paA�naeCÜ.®

16ho/ parmaezvarLeÜ saMsaArLÜA�R yaita saAHo maAyaA gÜÜanauRBayao ika� �ApaÍnaA �ka�maA¤a CÜorALÜA�R idnau Bayao. parmaezvarLeÜ�apaÍnaA CÜorALÜA�R idnauBayao  yasa æArA �hA<maAiTa ivazvaAsagÜÜanaeR hreka� naAzah¦nae CqÜna tar �nanta jaIvana Paapta gÜÜanaeRCÜ.17parmaezvarLeÜ �ApaÍnaA CÜoroLÜA�R saMsaArka�o NyaAya gÜÜanaRLÜA�RpaWÜA�nau Ba�ka�o ho�na. tar parmaezvarLeÜ �apaÍnaA pau¤aLÜA�R�baAwÜ saMsaAr baA<caosa� Banaer paWÜA�nau Ba�ka�o ho. 18jasaLeÜparmaezvarka�o pau¤a maAiTa ivazvaAsa gÜÜadRCÜ � doxaI WÜhir<dqna.tar jasaLeÜ ivazvaAsa gÜÜadqRna r �saka�o paihlyaq NyaAyaBa�saka�o CÜ � vaihxk£�ta h¦nCÜ. ika�naÀ ika�naBanae  yasavyai(aáLeÜ parmaezvarka�o ��wqÜ pau¤a maAiTa ivazvaAsa gÜÜareka�oCqna. 19maAinasahäka�o NyaAya yahI �aDaarmaA gÜÜairnCÜÉsaMsaArmaA jyaoita �a�ka�o CÜ/ tar maAinasahäLeÜ jyaoitaka�obad�LÜImaA �nDaka�Ar mana parAyao. ika�naÀ ika�naBanae itanaIhäLeÜduxwÜ ka�Amahä gÜÜairrheka�A iTa�. 20Pa yaeka� jasaLeÜ duxwÜ-ka�maRhä gÜÜadRCÜ  yasaLeÜ jyaoitaLÜA�R G£,ÜÜaA gÜÜaCÜR. itanaIjyaoita tapaR� �A�nae Cqna. ika�naBanae �saka�o duxwÜ ka�AmahäjyaoitamaAÜ deiKanae CÜ. 21tar  yao jasaLeÜ sa yaka�o baAwÜopaihlyaaÜ�r �ina jyaoita tapaR� �A�<dCÜ yasaTaR yao deKaA�naeCÜ ika� �saka�o ka�Ama parmaezvar maApaR�ta gÜÜair�ka�o ho.*

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU rrrr bbbbaaaaiiiippppttttaaaassssmmmmaaaaAAAA iiiiddddnnnnaaaae eee yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA22 yasapaiCÜ/ yaezaU r �hA<ka�A caeLÜAhä yahUidyaAka�o

�LÜaka�Aitar gÜÜa�.  yahA< yaezaU �ApaÍnaA caeLÜAhäsa<gÜÜa basnauBayaor maAinasahäLÜA�R baiptaSmaA* idnau Bayao. 23yaUhnnaALeÜ paina

ppppaaaaddddhhhhääää 11116666----22221111 kae�hI ivaæAnahä padhä 16 deiKa 21samma yaezaUka�o vacanahä BanaI saocCÜna�. �ähä BanCÜna� yaIyaUhnnaALeÜ LeÜKaeka�A h¦na�.

bbbbaaaaiiiippppttttaaaassssmmmmaaaaAAAA ��wÜA �aIka� zabd jasaka�o �TaR kau�naq vyai(aá/ caIjaLÜA�RpaAnaImaA hÂka�A fuvaA�nau/ �TavaA caobnau.

�naonamaA maAinasahäLÜA�R baiptaSmaA id�rheka�A iTa�. �naona

Bannae WÜA�< saALÜImaka�o CeÜ�maA padRCÜ. yaUhnnaALeÜ  yahI|baiptasmaA id� ika�naBanae  yahA< Pazasta paAnaI iTayao.maAinasahä baiptasmaA iLÜna  yahA< gÜÜa�rheka�A iTa�. 24yaoGawÜnaA yaUhnnaA jaeLÜmaA TaunauvaA panauR �gÜÜaAif yastao Bayao.

25yaUhnnaAka�A caeLÜAhä r kae�hI yahUdIhä maABaáDaAimaRka� zauëIka�r,ÜÜa* ivaxaya vaAd-ivavaAd Ba�rheka�o iTayao.26 yasaqLeÜ caeLÜAhä yaUhnnaA ka�hA< �A�. itanaIhäLeÜ Banae/"gÜÜauäjyaU/ kae� tapaA�Rª  yao maAnCeÜLÜA�R samBaánau h¦nCÜ jaotapaA<�Rsa<gÜÜa yadRna nadI paArI iTayaoÀ �naI  yahI �ka� maAinasah¦na jasaka�o ivaxayamaA tapaA�RªLeÜ maAinasahäLÜA�R BainarhnauBa�ka�o iTayao. �ihLeÜ �naLeÜ maAinasahäLÜA�R baiptaSmaaid�rheCÜna� �ina DaerqjanaA �naI ka�hA< gÜÜa�rheCÜna�.®

27yaUhnnaALeÜ �(ar id�/ "maAnCeÜLeÜ  yahI maA¤a paA�nasaka�CÜ jao parmaezvarLeÜ idnauh¦nCÜ.® 28itamaIhä �Apaq�LeÜsaunaeka�A CÜQ ika� 'ma Ka�IxwÜ ho�na Banaer. ma �ka�maA¤a  yaovyai(aá h¦< jasaLÜA�R �hA<ka�o inaimta baAwÜo tayaAr paAnaRparmaezvarLeÜ paWÜA�nau Ba�ka�o ho.¾ 29baeh¦LÜI baeh¦LÜAkaq� maA¤aho. baeh¦LÜAka�o saaTaI jao �saka�o CeÜ�maA �iBanCÜ �saka�o�AvaAja saundA �Anaindta h¦<dC/ ma sa<gÜÜa  yahI �Anand CÜ�ina �ihLeÜ yao �anand paU,ÜÜaR Ba�ka�o CÜ. 30�hA< �iDaka�mah vapaU,ÜÜaR h¦nau paCÜR �ina ma �lpa mah vapaU,ÜÜaR h¦nau paCÜR.

����hhhhAAAA< <<< ����kkkkaaaa����mmmmaaaaAAAA¤¤¤¤aaaa §§§§vvvvaaaaggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaaR RRRbbbbaaaaAAAAwwwwÜÜÜÜ ����AAAA����nnnnaaaau uuu BBBBaaaa����kkkkaaaa����oooo31"tar �ka� jao §vagÜÜaRbaAwÜ �A�nau h¦nCÜ/ �naI sabaq

Banda mahAna h¦nauh¦nCÜ. jauna vyai(aá p£TvaIbaAwÜ �A�<dCÜ �p£TvaIkaq� ho r �saLeÜ jae paina p£TvaIbaAwq gÜÜadRCÜ. jao�ka�maA¤a §vagÜÜa RbaAwÜ �A�nauh¦nCÜ �hA< sabaqBandA mahAnah¦nauh¦nCÜ. 32�hA<LeÜ jae deKnau r saunnauBa�ka�o CÜ/  yasaka�osaA»aI �hA< idnauh¦nCÜ/ tar maAinasahäLeÜ �hA<ka�o saA»aILÜA�R§vaIka�Ar gÜÜadqRnana�. 33�naIhä jajasaLeÜ �hA<ka�o saA»aILÜA�R§vaIka�Ar gÜÜaCÜR. itanaIhäLeÜ parmaezvarLeÜ sa ya baoLeÜka�o saA»aIgÜÜadRCÜ. 34�hA<LeÜ jao parmaezvaræArA paWÜA��ka�o CÜ parmaezvarka�osaMdeza Bannau h¦nCÜ. parmaezvarLeÜ �hA<LÜA�R saImaAhIna �AtmaAPadAna gÜÜanauRBayao. 35ipataALeÜ pau¤aLÜA�R Paema gÜÜanauRh¦nCÜÜ �inahreka� ba§taumaA zai(aá PadAna gÜÜanau R Ba�ka�o CÜ. 36jaunavyai(aáLeÜ pau¤amaAiTa ivazvaAsa gÜÜaCÜR �saLeÜ �nanta jaIvana

DDDDaaaaAAAAiiiimmmmaaaaR RRRkkkkaaaa���� zzzzaaaau uuuëëëëIIIIkkkkaaaa����rrrr,,,,ÜÜÜÜÜÜÜÜaaaa yahUdIhäka�A DaAimaRka� inayama iTayao/ KaAna/�ArADanaA gÜÜanaR r kae�hI ivazaexa ka�AyaR gÜÜanaR �gÜÜaAif zauëIka�r,ÜÜa gÜÜanaeRinayama.

PaApta gÜÜadRCÜ. tar jauna vyai(aáLeÜ pau¤aka�o �A$aA maAndqna

111133339999 yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 4444ÉÉÉÉ1111----22227777�saLeÜ  yao jaIvana deKnae Cqna. parmaezvarka�o k�a�oDa �maAiTarhnaeCÜ.®

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU ����kkkkaaaa���� ssssaaaaAAAAmmmmaaaarrrrIIII ssss¤¤¤¤aaaaIIIIssssaaaa< <<<ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaa bbbbaaaaoooollllnnnnaaaau uuuhhhh¦¦¦¦nnnnCCCCÜÜÜÜyaezaULeÜ yaUhnnaALeÜ BandA Daerq caeLÜAhä banaA�<nau h¦dqCÜsaATaq baiptasmaA paina idnau h¦dqCÜ Bannae pa�irsaIhäLeÜ

saunae. 2tar vaAstavamaA yaezaU §vayaMLeÜ baiptasmaA idnau Ba�ka�oiTa�na. �hA<ka�A caeLÜAhäLeÜ �hA<kaq� inaimta maAinasahäLÜA�RbaiptaSmaA id�rheka�A iTa�. pa�irsaIhäLeÜ �hA<ka�o ivaxayamaAsaunaIsakae�ka�A iTa� Banaer yaezaULÜA�R TaAhA iTayao. 3 yasaqLeÜyaezaUÜ yahUidyaA CÜoùfer gÜÜaALÜILÜ pa�kaR�nau Bayao. 4gÜÜaALÜILÜjaA<dA yaezaULÜA�R saAmarI dezaBa�r jaAnau paTyaoR.

5saAmarI �ntagÜÜaRta isacaAr Bannae nagÜÜarmaA yaezaU �A�RpaugnauBayao.yao nagÜÜar yaAkaU�baLeÜ �ApaÍnaA CÜoro yaUsaupa�LÜA�R id�ka�ojamaInaka�o nagÜÜaIca paTyaoR. 6yaAkaU�baka�o kau�vaA  yahA< iTayao.yaezaU �ApaÍnao LÜAmao yaA¤aAbaAwÜ TaAkae�paiCÜ  yahI kau�vaAkaq�CeÜ�maA ivaZAma gÜÜanaR basnauBayao. tyasabaeLÜA PaAyaÉ maDyaA�Üka�osamaya iTayao. 7�ka�janaA saAmarI s¤aI maAinasa kau�vaAmaA paAnaIBanaRLÜA�R �A�R. yaezaULeÜ itanaLÜA�R BannauBayao/ "dyaA gÜÜarermaLÜA�R ipa�nae paAnaI dee¬.® 8 yasa samaya yaezaUka�A caeLÜAhäKaAnaA ika�nna gÜÜa�ka�A iTa�.

9saAmarI s¤aILeÜ �(ar id�R/ "tapaA<�RªLeÜ paAnaI maAgÜÜaeka�odeKaer ma CÜða� pare. tapaA�Rª yahUdI h¦nauh¦nCÜ �ina ma�ka�janaA saAmarI s¤aI?® yahUdIhäka�o saAmarIhäsa<gÜÜa* kau�naqsambanDa CqÜna.

10yaezaULeÜ �(ar idnauBayao/ "yaid parmaezvarLeÜ kae� PadAnagÜÜanauR h¦nCÜ �ina � jasaLeÜ paAnaI maA<gdq CÜ/ itamaILeÜ jaAnaeka�oBa�/ itamaI maLÜA�R maAgÜnae iTayaAÏ r ma itamaILÜA�R jaIvanaka�opaAnaI idnae iTa�<.®

11 yasa svaAsnaI maAinasaLeÜ BanaI/ "mahodya/  yastaojaIvanaäpaI paAnaI ka�hA< paA�nauh¦nCÜÀ yao kau�vaA inakaq� gÜÜaihroCÜ/ paAnaI inaka�Alna tapaA�RªsaMgÜÜa kae�hI Cqna. 12tapaA�Rª hAm�aopaUKaAR yaAkaU�baBandA paina mahAna h¦nauh¦nCÜÀ yaAkaU�baLeÜ yaokau�vaA hAmaILÜA�R idnauBayao. �hA<LeÜ yasaqbaAwÜ paAnaI ipa�nauBayao. �hA<ka�A CÜorAhä r �hA<ka�A gÜÜaA�R-bastauhäLeÜ yahI

ssssaaaaAAAAmmmmaaaarrrrIIII yahA< �nauvaAdmaA naepaALÜI 'saAmarI¾ banaA��ka�o CÜ.saAmarIhä vaAstavamaA yahUdI samaudAya naq h¦na. tar yahUdIhäLeÜitanaIhäLÜA�R zauë vaA KaAwÜI yahUdI maAndqnana�. yasaqLeÜ saAmarIs¤aILeÜ �ApaU�LÜA�R yahUdIhäBandA inamna WÜAndCÜna�.

kau�vaAbaAwÜ paAnaI ipa�.®

4444

13yaezaULeÜ �(armaA BannauBayao/ "Pa yaeka� vyai(aá jajasaLeÜyasaka�o paAnaI ipa�<dCÜ itanaIhä paunaÉ itaKaAR�nae CÜna�. 14tar yasa vyai(aá jasaLeÜ/ maqLeÜ id�ka�o paAnaI ipa�<dCÜ � pae�iritaKaAR�nae CqÜna�a. maqLeÜ jauna paAnaI �saLÜA�R idnCÜu  yao vyai(aáiBa¤a paAnaIka�o êaota bainanaeCÜ. jauna paAnaILeÜ �nanta jaIvanaidnCÜ  yahI êaotabaAwÜ bahnaeCÜ.®

15 yasa s¤aILeÜ yaezaULÜA�R BanaI/ "mahodya/ maLÜA�R yaopaAnaI idnauhosa� taAika� ma ka�ihlyaq itaKaAR�nae Cqna �ina ma�Baá baesaI paAnaI BanaR yahA< �A�Rrhna padqRna.®

16yaezaULeÜ itanaLÜA�R BannauBayao/ "jaA¬/ itam�ao paitaLÜA�RbaoLÜA¬ �ina yahA< pa�kae�Rr �A¬.®

17 yasa s¤aILeÜ BanaI/ "tar maero paita Cqna.®yaezaULeÜ itanaLÜA�R BannauBayao/ "itamaILeÜ sahI BaNyaQ ika�

itam�ao paita Cqna. 18itam�ao paA<ca janaA paitahä iTa�/ �inaitamaIisata jauna pau¨xa �ihLeÜ baisarheka�o CÜ  yao itam�ao paitaho�na. "itamaILeÜ jae BaNyaQ saA<cao ho.®

19 yasa s¤aILeÜ BanaI/ "mahodya/ �ba ma jaAnna saka�CÜuika� tapaA�Rª �ka� �gÜÜamava(aáA h¦nauh¦nCÜ.® 20hAm�aA pauKaARhäLeÜyao pavaRtamaA �paAsanaA gÜÜaTaeR. tar tapaA�Rª yahUdIhä Bannauh¦nCÜika� yaäzaLeÜma naq  yao sTaAna ho jahA< hAmaILeÜ parmaezvarka�o�paAsanaA gÜÜanauR paCÜR.®

21yaezaULeÜ BannauBayao/ "maLÜA�R ivazvaAsa gÜÜar/ naArI?��wÜA samaya �A�Rrheka�oCÜ jaba itamaILeÜ ipataALÜA�R yaopahAùfmaA �TavaA yaäzaLeÜmamaA �ArADanaA gÜÜanaeR CqnaQ=. 22itamaIsaAmarIhä jae �ArADanaA gÜÜadRCÜAÏ  yao jaAndqnaQ. hAmaIyahUdIhä kae� �ArADanaA gÜÜadRCÜAÏ  yao jaAndCÜAÏ. maui(aáyahUdIhäbaAwq �A�<dCÜ. 23samaya �A�RrheCÜ jaba sa ya�ArADaka�hä �ApaÍnaA ipataALÜA�R �AtmaA r sa yataAmaA�paAsanaA gÜÜanaeRCÜna�. �ina  yao samaya �A�sakae�ka�o CÜ. yasaika�isamaka�A �ArADaka�häLÜA�R naq ipataALeÜ caAhnauh¦nCÜ.24parmaezvar �AtmaA h¦nauh¦nCÜ. yasaqLeÜ jasaLeÜ parmaezvarLÜA�RpaujdCÜ �hA<LÜA�R �AtmaA r sa yataAmaA naq paujnau paCÜR.®

25 yasa s¤aILeÜ BanaI/ "ma jaAndCÜu masaIh :Ka�IxwÜBainanCÜò �A�nau h¦<dqCÜ.® "jaba �hA< �A�nau h¦nCÜ/ �hA<LeÜhAmaILÜA�R Pa yaeka� kau�rAka�o vyaaKyaA gÜÜanauR h¦naeCÜ.®

26taba yaezaULeÜ BannauBayao/ "�ka� jao itamaIisata baoiLÜrheCÜu/ma masaIh h¦<.®

27 yasa samaya yaezaUka�A caeLÜAhä zahrbaAwÜ pa�kae�Rr�A�. itanaIhä yaezaULÜA�R �ka� janaA s¤aIsa<gÜÜa yasarI baAtagÜÜairrheka�o deKaer CÜða� pare. tar itanaIhä ka�saqLeÜ paina

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 4444ÉÉÉÉ22228888----55554444 111144440000saoDnae �A<wÜ gÜÜarenana�/ "ta<paa�R kae� caAhAnau h¦nCÜÀ® vaA "tapaA�Rªyasa s¤aIsa<gÜÜa ika�na baAta gÜÜairrhnau Ba�ka�o CÜÀ®

28taba  yasa s¤aILeÜ paAnaI BanaeR gÜÜaA�ao  yataq CÜAùfI rnagÜÜar itar LÜAgÜÜaI. itanaLeÜ zahrvaAsaIhäLÜA�R Bainana�/29"�ka�janaA maAinasaLeÜ maqLeÜ gÜÜareka�o sabaq kau�rAbataA�idnauBayao. �A¬ �hA<LÜA�R her. kae� �hA< Ka�IxwÜ h¦nasaka�CÜÀ® 30taba maAinasahä zahr CÜAùfe �ina yaezaU ka�hA<gÜÜa�.

31jaba  yasa s¤aI nagÜÜarmaA iTa�R/ yaezaUka�A caeLÜAhäLeÜ�hA<LÜA�R �A�ah gÜÜairrheka�A iTa�/ "gÜÜauäjyaU/ kae�hI KaAnauhosa?®

32tar yaezaULeÜ �(ar idnauBayao/ "masa<gÜÜa KaAnae Baojana CÜ/jauna itamaIhäLÜA�R TaAhA Cqna.®

33taba caeLÜAhäLeÜ �ApasamaA saoDae/ "kae� ka�saqLeÜyaezaULÜA�R kae�hI Baojanahä lyaA�R id�ka�A iTa�À®

34yaezaULeÜ BannauBayao/ "maero Baojana jasaLeÜ maLÜA�R yahA<paWÜA<�nau Ba�ka�o CÜ �hA<ka�o �cCÜALÜA�R �nausar,ÜÜa gÜÜanauR ho�ina �hA<LeÜ maLÜA�R id�ka�o ka�Ama paurA gÜÜanauR ho. 35'jabaitamaIhä ropaA�R gÜÜaCÜQR r BanCÜQ baALÜI ka�AwÜna �Baqá caArmahInaA CÜ/ tar itamaIhä �ApaÍnaA �A<KaA KaoLÜ rmaAinasahäLÜA�R her.¾ itanaIhä paina baALÜI ka�AwÜnae samayaBa�ka�o KaetabaArI jastaA CÜna�. 36�ihLeÜ samma/ jasaLeÜbaALÜI ka�AwÜ�CÜ �saqLeÜ jyaALÜA paA�<CÜ. �saqLeÜ �nantajaIvanaka�o LÜAigÜÜa pa�saLÜ TaupaAdRCÜ. yasaqLeÜ jasaLeÜ ropaA�RgÜÜadRCÜ r jasaLeÜ baALÜI ka�AwÜ�dCÜ duvaq sa<gÜÜaq �Anaindta h¦<dCÜ.37yasaTaR  yao BanaA�R/ '�ka�janaA maAnCeÜLeÜ ropCÜ �ina �ka�oRmaAnCeÜLeÜ baALÜI ka�AwÜ�C yaosa ivaxaya sa ya CÜ.¾ 38 itamaIhäLÜA�RmaqLeÜ baALÜI ka�AwÜ�na paWÜA� jauna itamaIhäLeÜ ropaenaQ. �¨LeÜka�Ama gÜÜare r itanaIhäka�A ka�AmabaAwÜ itamaI LÜABaAinvataBayaQ.®

39 yao naArIka�o PamaA,ÜÜaka�o ka�Ar,ÜÜaLeÜ gÜÜadAR saAmarInagÜÜarmaA Daerq jasao maAinasahäLeÜ ivazvaAsa gÜÜare. itanaLeÜBainana�/ "�hA<LeÜ maqLeÜ jae gÜÜareka�I iTa� Pa yaeka� kau�rA BannauBayao.® 40taba saAmarIvaAsaIhä yaezaUka�hA< �A�. yaezaULÜA�R�naIhäsa<gÜÜaq basnae �A�ah gÜÜare. taba yaezaU  yahA< du� idnabasnauBayao. 41tar �Baá Daerq maAinasahäLeÜ �hA<kaq� vacanaka�oka�Ar,ÜÜaLeÜ �hA<LÜA�R ivazvaAsa gÜÜare.

42maAinasahäLeÜ saAmarIka�I  yasa §vaAsnaI maAinasaLÜA�RBanae/ "PaTama hAmaILeÜ itamaILeÜ jae BanyaQ  yasaka�o ka�Ar,ÜÜaLeÜgÜÜadAR yaezaUmaAiTa ivazvaAsa gÜÜarYQ. tar �ba hAmaILeÜ �ApaÍnaoLÜAigÜÜa jae saunaeka�A CÜQ=  yahI ka�Ar,ÜÜaLeÜ ivazvaAsa gÜÜaCQÜR.

hAmaILeÜ �ba bauJna TaAlyaQ ika� �hA< maA¤a �ka�  yastaovyai(aá h¦nauh¦nCÜ jasaæArA yao saMsaAr baA<cna saka�CÜ.®

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLeeeeÜÜÜÜ ����kkkkaaaa����jjjjaaaannnnaaaaAAAA ����iiiippppaaaa����ssssaaaarrrrkkkkaaaa����oooo CCCCÜÜÜÜoooorrrrooooLLLLÜÜÜÜAAAA����RRRR iiiinnnnaaaakkkkaaaa����oooo ppppaaaaAAAAnnnnaaaau uuuR RRR BBBBaaaayyyyaaaaoooo:ma(aI 8É5-13; LÜàka�A 7É1-10ò

43du� idna ibataIsakae� paiCÜ  yao WÜA<� CÜafer yaezaUgÜÜaALÜILÜmaA jaAnauBayao. 44yaezaULeÜ �iGa baAwq Bainasaka�nauBa�ka�o iTayao ika� �hA<ka�o �ApaÍnao zahrmaA �gÜÜamava(aáALÜA�R�Adr gÜÜairdqna. 45yasaTaR jaba yaezaU gÜÜaALÜILÜmaA �A�RpaugÜnauBayao itanaIhäLeÜ �hA<LÜA�R §vaAgÜÜata gÜÜare ka�Ar,ÜÜa itanaIhäLeÜyaezaULeÜ yaäzaLeÜmaka�o inastaAr caAùfmaA gÜÜareka�A sabaq kau�rAhädeKaI sakae�ka�A iTa�. itanaIhä paina caAfka�o LÜAigÜÜa gÜÜa�ka�AiTa�.

46yaezaU gÜÜaALÜILÜ �ntagÜÜaRta ka�AnaAmaA pae�ir jaAnauBayaojahA< yaezaULeÜ paAnaILÜA�R dAKarsamaA pairvataRna gÜÜanauR Ba�ka�oiTayao.  yahA< ka�pa�naRh¦mamaA �ka�janaA rAjaAka�A �iDaka�ArIiTa�.  yao �iDaka�ArIka�o CÜoro ibamaArI iTayao. 47 yasamaAinasaLeÜ yahUidyaAbaAwÜ yaezaU gÜÜaALÜILÜmaA tapaR� �A�rhnauBa�ka�o BanaI saunae. taba yaezaULÜA�R BaewÜ�na itanaI ka�AnaAtapaR�gÜÜa�. �saLeÜ yaezaULÜA�R ka�pa�naRhumamaA �A�nae �ina �saka�oCÜoroLÜA�R inaka�o paArIidna ibantaI gÜÜarYo. �saka�o CÜoro manaR�A<weÜka�o iTayao. 48yaezaULeÜ �naLÜA�R BannauBayao/ "itamaIhäLeÜ�AzcayaRpaU,ÜÜaR kau�rAhä r camatka�Airka� saMkae�tahä henauR paCÜRna¤a itamaIhäLeÜ ivazvaAsa gÜÜanaeR CqÜnaQ.®

49rAjaAka�o �iDaka�ArILeÜ BaNyao/ "mahodya/ maero CÜoromanaR �iGa maero GarmaA �ka�palwÜ �A�R idnauhosa.®

50yaezaULeÜ �(ar idnauBayao/ "jaA¬/ itam�ao CÜoro baA<cnaeCÜ.®yaezaULeÜ Bannau Ba�ka�o kau�rA  yasa maAinasaLeÜ ivazvaAsa gÜÜare

�ina Gar pa�ka�IR �a�. 51Gar jaA<dq gÜÜadAR baAwÜAmaA �saka�onaoka�rsa<gÜÜa BaewÜ Bayao. naoka�rLeÜ Banae/ "tapaA�Rªka�o CÜoroWÜIka� Ba�ka�o CÜ.®

52 yasa maAinasaLeÜ saoDae/ "kau�na samayabaAwÜ  yao inaka�oh¦na TaAlyaoÀ® �saka�o naoka�rLeÜ �(ar idyao/ "ihjao �ka�bajaedeiKa tapaA�Rªka�o CÜoroka�o jvaro hwÜ�yao.®

53 yasa �iDaka�ArILeÜ bauJyao ika� yaezaULeÜ �saLÜA�R  yahIsamayamaA BannauBa�ka�o iTayao/ "itam�ao CÜoro jaIivata rhnaeCÜ.®yasaTaR �naI LÜgÜÜaAyata Garka�A sabaq maAinasahäLeÜ yaezaUmaAiTaivazvaAsa gÜÜare.

54yahUidyaAbaAwÜ gÜÜaALÜILÜmaA �A�paiCÜka�o yao doêaocamatka�ArpaU,ÜÜaR ka�AyaR yaezaULeÜ gÜÜanauRBa�ka�o ho.

111144441111 yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 5555ÉÉÉÉ1111----22223333ttttaaaaLLLLÜÜÜÜAAAA����kkkkaaaa����oooo CCCCeeeeÜÜÜÜ����mmmmaaaaAAAA BBBBaaaa����kkkkaaaa����oooo mmmmaaaaAAAAiiiinnnnaaaassssaaaaLLLLÜÜÜÜAAAA����RRRR

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLeeeeÜÜÜÜ iiiinnnnaaaakkkkaaaa����oooo ppppaaaaAAAAnnnnaaaau uuuR RRRhhhhnnnnCCCCÜÜÜÜ yasapaiCÜ yaezaU yahUdIhäka�A ivazaexa caAùfka�A LÜAigÜÜayaäzaLe Üma jaAna uBayao. 2yaäzaLeÜmamaA paA<cavawÜA

dLÜAnahäLeÜ Gaeir�ka�o �ka� taLÜA¬ CÜ. yahUdIhäka�ABaAxaAmaA yasaLÜA�R baeTaesdA BainanCÜ. yao taLÜA¬ BaeùfA-Foka�Aka�onagÜÜaIcamaA CÜ. 3Daerq rogÜÜaI maAinasahä  yahI kau�vaAka�o taIdLÜAnamaA Liùfrheka�A iTa�. itanaIhämaA ka�ohI �nDaAhä/ka�ohI LÜÄ�[ùfAhä �ina ka�ohI pa»aAGaAta Ba�ka�Ahä iTa�.*4* 5 yahA< �WÜ�taIsa vaxaR deiKa rogÜÜaLeÜ �asta Ba�ka�o�ka�janaA rogÜÜaI iTayao. 6yaezaULeÜ  yasa vyai(aáLÜA�R  yahA<LÜiùfrheka�o deKnau Bayao. yaezaULÜA�R  yao vyai(aá LÜAmaosamayadeiKa ibamaAr Ba�ka�o TaAhA iTayao. �taÉ yaezaULeÜ  yasavyai(aáLÜA�R saoDnau Bayao/ "itamaI inaka�o h¦na caAhnCÜQÀ®

7 yasa rogÜÜaILeÜ �(ar idyao/ "mahAzaya/ maLÜA�R  yao paAnaIcaiLÜrheka�o baeLÜA  yahA< pasna sahAyataA gÜÜanaeR ka�ohI CqÜna�.maqLeÜ ka�oizaza gÜÜadAR gÜÜadqR maero �iDa kau�vaAmaA maAinasa paisahAlCÜ.®

8taba yaezaULeÜ BannauBayao/ "�WÜ? itam�ao �oCYAna �WÜA¬r ihùf®

9taba taurntaq  yao maAinasa inaka�o Bayao.  yao maAinasaLeÜ�ApaÍnao �oCYAna �WÜAyao r ihMùf�na TaAlyao.  yastao GawÜnaABa�ka�o idna zabaATaka�o idna* iTayao.

10taba yahUdIhäLeÜ  yasa maAinasaLÜA�R Banae/ "�ajaka�oidna zabaATaka�o idna ho. zabaATaka�o idna yasarI �oCYAnabaokae�r jaAnau/ hAm�ao vyavasTaAka�o iva¨Dd ho.®

11tar  yasa maAinasaLeÜ Banyao/ "jauna vyai(aáLeÜ maLÜA�Rinaka�o taulyaa�nau Bayao/ �naqLeÜ BannauBayao/ 'itam�ao �oCYAna�WÜA¬ r ih=ùf.¾®

ppppaaaadddd 3333 3 padka�o �ntamaA �aIka� PaitaiLÜipahämaA TaipanCÜ "�inaitanaIhäLeÜ paAnaI hölLÜÓaeLÜ paKaeR.®

ppppaaaadddd 4444 kae�hI paiCÜka�A PaitaiLÜipaLeÜ pad 4 maA Tapaeka�o CÜÉ "kau�naqkau�naq samayamaA PaBauka�o dUta paoKarImaA �A� �ina paAnaI hlLÜA�.dUtaLeÜ yasao gÜÜare paiCÜ jao paihLÜo vyai(aá paoKarI iBa¤a jaAnTyao  yao�saka�o kau�naq paina ivamaArbaAwÜ inaka�o h¦nTyao.

zzzzaaaabbbbaaaaAAAATTTTaaaakkkkaaaa����oooo iiiiddddnnnnaaaa jasaka�o �TaR ivaZAmaka�o idna Baina�ka�o CÜ.yah¦dIhäka�A saptaAhka�o yao saAtaQ idna ho. �ina yahUdIhäka�ALÜAigÜÜa yao ivazaexa DaAimaRka� pavaR paina ho.

5555

12yahUdIhäLeÜ saoDae/ "itamaILÜA�R  yasarI �oCYAnabaokae�r jaA� Bannae maAinasa ka�o hoÀ®

13tar  yao maAinasaLeÜ jasaæArA �ApaU� inaka�o Ba�ka�oiTayao/ �hA< ka�o h¦nauh¦nTyao icanaena.  yasa baeLÜA  yahA< DaerqmaAinasahä iTa� r yaezaU sauwÜuða� gÜÜa�sakaÍnau Ba�ka�o iTayao.

14kae�hI samaya paiCÜ yaezaULeÜ  yasa maAinasaLÜA�R maindrmaABaewÜA�nau Bayao. yaezaULeÜ �naLÜA�R Bannau Bayao/ "her/ �baitamaI WÜIka� BayaQ. tar �ba paApa nagÜÜar/ itamaImaAiTa �BaáKarAba GawÜnaAhä GawÜ�naeCÜ.®

15taba  yao maAinasa yahUdIhäka�hA< gÜÜayao r itanaIhäLÜA�RBainaidyao ika� jasaLeÜ itanaLÜA�R inaka�o paAnauR Bayao �hA< yaezaUh¦nau h¦<dorheCÜ.

16yaezaULeÜ  yastaA ka�Amahä zabaATaka�o idnamaA gÜÜanau RBa�ka�o iTayao. yasaqLeÜ yahUdIhäLeÜ yaezaU ivaäë narAm�aAka�Amahä gÜÜanaeR TaALeÜ. 17tar yaezaULeÜ yahUdIhäLÜA�R BannauBayao/"maero ipataALeÜ ka�ihlyaq ka�Ama roka�nau Ba�na. �ina yasaqLeÜ mapaina ka�Ama gÜÜanaR roikaÍdna.® yaezaULeÜ yaI kau�rAhä Banae paiCÜ/yahUdIhäLeÜ �hA<LÜA�R maAnaeR �Baá inazcaya gÜÜare.

18ika�naBanae/ "yaezaULeÜ zabaATaka�o idnamaA vyavasTaA maA¤aBaÄ� gÜÜarenana�. �hA<LeÜ parmaezvar naq �hA<ka�o �apaÍnao ipataAh¦na paina Bannau Bayao. �ina yasaPaka�ArLeÜ yaezaULeÜ �ApaU�LÜA�Rparmaezvarka�o samaAna taulyaA�?®

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUUmmmmaaaaAAAA ppppaaaarrrrmmmmaaaae eeezzzzvvvvaaaarrrrkkkkaaaa����oooo ����iiiiDDDDaaaakkkkaaaa����AAAArrrr CCCCÜÜÜÜ19tar yaezaULeÜ BannauBayao/ "ma itamaIhäLÜA�R saA<cao

BanCÜu. pau¤aLeÜ �ka�LqÜ kae�hI gÜÜanaR sa(aq�na. ipataALeÜ gÜÜareka�oka�Amahä deKae paiCÜ maA¤a pau¤aLeÜ  yasaq gÜÜadRCÜ. ipataALeÜ jaegÜÜadRCÜ pau¤aLeÜ  yahI gÜÜadRCÜ. 20ipataALeÜ pau¤aLÜA�R maAyaAgÜÜanauRh¦nCÜ �ina �ApaU�LeÜ gÜÜareka�o sampaU,ÜÜaR ka�AyaRhä pau¤aLÜA�RdeKaA�nau h¦nCÜ. yao maAinasa inaka�o Bayao. tar ipataALeÜ yaoBandA paina mahAna ka�AyaR pau¤aLÜA�R deKaA�nau h¦nCÜ. tabaitamaIhä sabaq CÜða� panaeRCÜQ. 21ipataALeÜ mareka�A mAAinasahä�WÜA�nau Bayao r itanaIhäLÜA�R jaIvana idnau Bayao.  yastaqPaka�ArLeÜ pau¤aLeÜ paina jasaLÜA�R caAhnau h¦nCÜ itanaIhäLÜA�RjaIvana idnau h¦nCÜ. 22�ina ipataALeÜ ka�saqka�o NyaAya gÜÜanauRh¦nna. NyaAya gÜÜanaeR sampaU,ÜÜaR �iDaka�Ar ipataALeÜ pau¤aLÜA�R saumpanauBa�ka�o CÜ. 23parmaezvarLeÜ yasao gÜÜanauR Ba�ka�o CÜ/ taAika�savaq maAinasahäLeÜ pau¤aLÜA�R �Adr gÜÜanaeR CÜna� jasarI ipataALÜA�R�Adr gÜÜareka�A CÜna�. yaid � jasaLeÜ pau¤aLÜA�R �Adr gÜÜadqRna

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 5555ÉÉÉÉ22224444----6666ÉÉÉÉ3333 111144442222�saLeÜ ipataALÜA�R paina �Adr gÜÜadq Rna jasaLeÜ �hA<LÜA�RpaWÜA�nau Bayao.

24"ma itamaIhäLÜA�R saA<cao BandCÜu/ yaid kau�naq Ãyai(aáLeÜmaero kau�rA saundCÜ r maerA ipataAmaA ivazvaAsa gÜÜadRCÜ Banae�saLeÜ �nanta jaIvana paA�nae CÜ.  yao vyai(aáLÜA�R ka�ihlyaqnyaAya gÜÜairnae CqÜna. �naI m£ yaubaAwÜ baAihr �a�ka�A h¦na� �inajaIvanamaA Pavaeza gÜÜareka�A h¦na�. 25ma itamaIhäLÜA�R saAcaoBandCÜu/ ��wÜA samaya �A�rheka�o CÜ. vaA§tavamaA  yao samaya�ihLeÜ naq �A�sakae�ka�o CÜ. maAinasahä jao mareka�A CÜna��naIhäLeÜ parmaezvarka�o pau¤aka�o �AvaAja saunnaeCÜna. �inajajasaLeÜ taI saunaeka�A kau�rAhä maAnnaeCÜna� �naIhäLeÜ �nantajaIvana paA�naeCÜna�. 26jaIvana ipataAbaAwÜ �A�<dCÜ r pau¤aLÜA�Rpaina �hA<LeÜ jaIvana-dAna idnae �iDaka�Ar PadAna gÜÜanauRBa�ka�oCÜ. 27�ina ipataALeÜ �ApaÍnaA pau¤aLÜA�R maAinasahäLÜA�R NyaAyagÜÜanaeR �iDaka�Ar idnauBa�ka�oCÜ. ika�naÀ ika�naBanae �hA< maAinasaka�opau¤a h¦nauh¦nCÜ. 28yasamaA �camma namaAna. samaya �A�rheCÜjaba sampaU,ÜÜaR maAinasahä jao mareka�A CÜna�/ itanaIhäLeÜ�hA<ka�o �AvaAja saunnaeCÜna�. 29taba itanaIhä jajasaLeÜ rAm�aoka�Amahä gÜÜareka�A CÜna� baQrI �WÜnaeCÜna� �ina �nanta jaIvanapaA�naeCÜna�. tar itanaIhä jajasaLeÜ �ApaÍnao jaIvanamaA duxwÜka�Amahä gÜÜareka�A CÜna�/ doxaI WÜhirnauka�o LÜAigÜÜa baQirnaeCÜna�.

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLeeeeÜÜÜÜ yyyyaaaahhhhUUUUddddIIIIhhhhäääässssaaaa< <<<ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaa LLLLÜÜÜÜggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaaAAAAttttaaaaAAAArrrr vvvvaaaaAAAAttttaaaaAAAAR RRRLLLLÜÜÜÜAAAAppppaaaa ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaaiiiirrrrrrrrhhhhnnnnaaaau uuu BBBBaaaayyyyaaaaoooo30"ma �ka�LqÜ kae�hI paina gÜÜaidRna<. ma parmaezvarbaAwÜ

jastao saunCÜu  yahI Paka�ArLeÜ NyaAya gÜÜaCÜuRÜ. yasaqLeÜ maero ina,ÜÜaRyaWÜIka� h¦nCÜ. ika�naÀ ika�naBanae ma �Apaq�LÜA�R KauzaI paAnaeRka�oizaza gÜÜaidRna. tar ma �hA<LÜA�R KauzaI paAnaR caAhnCÜujasaLeÜ maLÜA�R paWÜA�nau Bayao.

31"yaid maqLeÜ �ApaÍnao saA»aI �Apaq�LeÜ idnCÜu taba maerosaA»aI samaiTaRta h¦<dqna. 32tar  yahA< �Nya vyai(aá CÜ jasaLeÜmaero ivaxayamaA maAinasahäLÜA�R bataA�<dCÜ. �ina ma jaAndCÜu/�naLeÜ jae BanCÜna� taI sabaq kau�rAhä sa ya h¦na�.®

33"itamaIhäLeÜ yaUhnnaA sama»a maAinasahä paWÜAyaQ.�ina �naLeÜ itamaIhäLÜA�R sa ya kau�rA Banae. 34maLÜA�R maeroivaxayamaA BannaLÜA�R maAnCeÜka�o �Avazyaka�taA Cqna. tar maitamaIhäLÜA�R taI kau�rAhä BannaeCÜu taAika� itamaIhä baA<cnasaka�CÜQ. 35yaUhnnaA �ka� ba(aI iTayao jauna baLeÜka�o iTayao rPaka�Aza idyao. �ina �lpa samayaka�o LÜAigÜÜa maA¤a paina  yaojyaoita paA<�dA itamaIhä �Anaindta BayaQ.

36"tar masa<gÜÜa maerq ivaxayamaA jauna saA»aI CÜ  yaoyaUhnnaAka�o BandA mahAna CÜ. jauna ka�Amahä ma gÜÜairrheka�oCÜu yahI naq maero saA»aI ho. ipataA jasaLeÜ maLÜA�R paWÜA�nauBayao  yao ka�Amahä zaexa gÜÜanaRLÜA�R idnau Bayao. 37ipataAjasaLeÜ maLÜA�R paWÜA�nau Bayao �hA<LeÜ maero baAremaA saA»aIpaina idnauBayao. tar itamaIhäLeÜ �hA<ka�o �AvaAja ka�ihLeÜÜsaunaenaQ r itamaIhäLeÜ �hA<LÜA�R ka�ihLeÜ deKaenaQ=. 38ipataAka�osaMdezaLeÜ paina itamaIhämaA ka�Ama gÜÜairrheka�o Cqna. ika�naBanaejasaLÜA�R ipataALeÜ paWÜA�nau Bayao �hA<LÜA�R ivazvaAsa gÜÜadqRnaQ.39itamaIhäLeÜ DamaRzaAs¤amaA saAvaDaAnaisata �Dyayana gÜÜarika�naBanae itamaIhä saocdCÜQ ika� taI DamaRzaAs¤aæArA itamaIhäLeÜ�nanta jaIvana paA�naeCÜQ �ina iyanaq DamaRzaAs¤aLeÜ maeroivaxayamaA gÜÜavaAhI idnCÜna�. 40tar itamaIhä jaIvana paA�naLÜA�Rmaka�hA< �A�<na caA<hdqnaQ.

41"ma maAinasahäbaAwÜ PazaMsaA caAhnna. 42tar maitamaIhäLÜA�R jaAndCÜu itamaIhämaA parmaezvarka�o Paema Cqna.43ma maero ipataAbaAwÜ �A�ka�o h¦<- �ina ma �hA<kaq� inaimtabaoldCÜu. tar itamaIhäLeÜ maLÜA�R �ah,ÜÜa gÜÜadqRnaQ. tar yaidkau�naq vyai(aá �A<�CÜ �ina �ApaÍnaq ivaxayamaA baolCÜ Banae/�saLÜA�R itamaIhä �ah,ÜÜa gÜÜanaeRCÜQ. 44itamaIhä �ka�A�ka�ARmaAPazaMsaA gÜÜareka�o äcaA�<CÜQ. tar itamaIhäLeÜ  yao PazaMsaAka�oKaojaI gÜÜadqRnaQ jao �ka� parmaezvarbaAwÜ maA¤a �A<�CÜ. tabaitamaI ka�sarI ivazvaAsa gÜÜanaR saka�CQÀ 45nasamBaá ika� maipataA sama»a itamaIhäka�o ivaroDamaA BannaeCÜu. maozaA taIvyai(aá h¦na� jasaLeÜ itamaIhä ivaäDd baolCÜna�. �ina �naq�ka� h¦na jasamaAiTa itamaIhäLeÜ bacaA¬ka�o �AzaA gÜÜaryaQ.46yaid itamaIhäLeÜ saA<�caI naq maozaALÜA�R ivazvaAsa gÜÜareka�oBa�/ itamaIhäLeÜ maLÜA�R paina ivazvaAsa gÜÜanae R iTayaQÀika�naBanae maozaALeÜ maero ivaxayamaA LeÜKnau Ba�ka�o CÜ. 47taritamaIhäLeÜ maozaALeÜ kae� LeÜKae  yasaLÜA�R ivazvaAsa gÜÜadqRnaQBanae taba ma jae BanCÜu itamaIhäLeÜ ka�sarI ivazvaAsa gÜÜanaRsaka�CÜQÀ®

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLeeeeÜÜÜÜ ppppaaaaAAAA< <<<ccccaaaa hhhhjjjjaaaaAAAArrrr BBBBaaaannnnddddAAAA bbbbaaaae eeessssaaaaIIIILLLLÜÜÜÜAAAA����RRRR KKKKaaaau uuuvvvvaaaaAAAA����nnnnaaaau uuu BBBBaaaayyyyaaaaoooo:ma(aI 14É13-21; makaUR�sa 6É30-44; LÜàka�A 9É10-17ò

yasapaiCÜ/ yaezaU gÜÜaALÜILÜka�o BaáILÜ paAir jaAnauBayao.2Daerq WÜULÜo BaIùfLeÜ yaezaULÜA�R paCYAyao ika�naBanae itanaIhä

ivarAmaIhäLÜA�R inaka�o paAnaR camatka�Arhä gÜÜanauRBa�ka�o deKaeka�AiTa�. 3yaezaU fA<fA maAiTa jaAnau Bayao �ina �ApaÍnaA

6666

111144443333 yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 6666ÉÉÉÉ4444----22227777caeLÜAhäsa<gÜÜa  yahA< basnau Bayao. 4 yasabaeLÜA yahUdIhäka�oinastaAr caAùfka�o samaya PaAyaÉ �a�sakae�ka�o iTayao.

5yaezaULeÜ �ApaÍnao paLÜka� �WÜA�nau Bayao �ina DaerqmaAinasahä �hA<ka�hA< �A�rheka�o deKnau Bayao. yaezaULeÜipa�iLÜpaLÜA�R BannauBayao/ "hAmaILeÜ itanaIhäLÜA�R KauvaA�naka�oinaimta rowÜIhä ka�hA< ika�nna saka�CÜq|À® 6yaezaULeÜ yao Paznaipa�iLÜpaLÜA�R jaA<cnaLÜA�R saoDnau Ba�ka�o iTayao. �hA<LÜA�RTaAhA Ba�sakae�ka�o iTayao ika� �hA<LeÜ kae� gÜÜairrhnau Ba�ka�oCÜ.

7ipa�iLÜpaLeÜ �(ar id�/ "yaid hAmaI sabaqLeÜ maihnaA Bairka�Ama gÜÜarYQ Banae paina Pa yaeka�LÜA�R �ka� �ka� wÜuk�a�A rowÜIidnae paqsaA paugÜnae Cqna.®

8 yaha< �ka�oR �ka� janaA yaezaUka�A caeLÜA iTa�. itanaIizamaona pa¤ausaka�A BaA� �in�yaAsa iTa�. 9�in�yaAsaLeÜBanae/ "yahA< �ka� janaA kae�wÜo CÜ. jasaka�omaA paA<ca vawÜAjaQka�o rowÜI r duu� wÜuk�a�A saAnaA saAnaA maACÜA CÜna�. tar yao yaita ivaGna maAinasahäka�o LÜAigÜÜa kae�hI ho�na.®

10yaezaULeÜ BannauBayao/ "maAinasahäLÜA�R basna LÜA¬.®yao GaA<saq GaA<sa Ba�ka�o WÜA�< iTayao.  yahA< 5/000 jaitamaAinasahä baisarheka�A iTa�. 11yaezaULeÜ rowÜI iLÜnau Bayao rparmaezvarLÜA�R yasaka�o inaömta DaNyavaAd idnauBayao/ �ina yahA< basaeka�A jammaqLÜA�R rowÜI baA<ùfnau Bayao. maACÜA paina yasarInaq baA<ùfnau Bayao. yaezaULeÜ maAinasahäLÜA�R jaita caAhAnTae yaita naq idnau Bayao.

12jaba itanaIhäLeÜ KaA�R sakae�/ yaezaULeÜ �ApaÍnaAcaeLÜAhäLÜA�R BannauBayao/ "�b�aeka�A wÜu¤a�Ahä bawÜuLÜ. kae�hIpaina naxwÜ napaAr.® 13taba caeLÜAhäLeÜ �iba�ka�o rowÜIka�owÜuk�a�Ahä bawÜuLeÜ. paA<cavawÜA jaQka�o rowÜIhä maAinasahäLeÜKaA�r �b�aeka�o wÜuk�a�AhäÜ itanaIhäLeÜ WÜULÜAWÜULÜA baAHvawÜAfoka�ohä Bare. paA<cavawÜA rowÜIhä r du�vawÜA maACÜAbaAwÜmaA¤a zauä gÜÜareka�A iTa�. caeLÜAhäLeÜ taI �b�aeka�A wÜu¤a�AhäWÜULÜWÜULÜA baAH foka�ohämaA Bare.

14yaezaULeÜ  yastao camatka�Ar gÜÜanauRBa�ka�o maAinasahäLeÜdeKae. itanaIhäLeÜ Banae/ "saMsaArmaA jao �gÜÜamava(aáA �A�naevaALÜAh¦nau h¦nTyao saA<�caq �hA< naq h¦nau h¦<do rheCÜ.®

15yaezaULeÜ bauJnau Bayao ika� �A�nae �ina �hA<LÜA�RjabarjastaI rAjaA banaA�nae yaojanaA maAinasahäLeÜ gÜÜadqR iTa�.yasaka�Ar,ÜÜa/ itanaLeÜ  yao WÜA<� CÜAùfe �ina �ka�Lq pahAùfmaAgÜÜa�.

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU ppppaaaaAAAAnnnnaaaaIIIImmmmaaaaAAAA iiiihhhhMMMMù ùùùffff����nnnnaaaau uuu hhhh¦¦¦¦nnnnCCCCÜÜÜÜ:ma(aI 14É22-27; makaUR�sa 6É45-52ò

16 yasa saA<Baá yaezaUka�A caeLÜAhä gÜÜaALÜILÜ BaáILÜ tapaR�gÜÜa�. 17yasabaeLÜA �nDyaAro Ba�sakaÍdA paina yaezaU pa�kaR�nauBa�ka�o iTa�na. caeLÜAhä fuÄ�[AmaA caùFe �ina ka�pa�naRh¦majaAna LÜAgÜÜa e. ka�pa�naRh¦ma samau�ka�o �ka�oR pai·Ü� iTayao.18hAvaA jaoùfLeÜ caLeÜka�oLeÜ gÜÜadAR  yasa samau�maA WÜULÜo CÜALÜ�WeÜr fuÄ�[ALÜA�R �lwÜA GacaeiwÜrheka�o iTayao. 19itanaIhäLeÜtaIna-caAr ka�ozasamma fuÄ�[A iKayaA�r LÜgÜÜae. taba itanaIhäLeÜyaezaULÜA�R deKae. �hA< paAnaImaAiTa ih<iùfrhnau Ba�ka�o iTayao.�hA< fuÄ�[A Ba� tapaR� �A�nau Bayao. caeLÜAhä frA�. 20taryaezaULeÜ itanaIhäLÜA�R Bannau Bayao/ "nafrA�/ yao ma h¦<.®21jaba �hA<LeÜ itanaIhäsa<gÜÜa baAta gÜÜanauRBayao �hA<LÜA�R fuÄ�[AmaAlyaA�na paA<�dA itanaIhä �anaiNdta Ba�. taba fuÄ�[AjamaInaitar �A�R paugyao jauna WÜA�<maA itanaIhä paugÜna caAhnTae.

mmmmaaaaAAAAiiiinnnnaaaassssaaaahhhhääääLLLLeeeeÜÜÜÜ yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLÜÜÜÜAAAA����RRRR KKKKaaaaoooojjjjaaaae eee22�ka�oR idna �A�R paugyao. ka�ohI maAinasahä samau�ka�o

�ka�oR ika�naAritar basaeka�A iTa�. yaezaU �ba �ApaÍnaAcaeLÜAhäsa<gÜÜa jaAnau Ba�na Bannae kau�rA taI maAinasahäLeÜTaAhA paa�/ tar itanaIhä �apaq� CÜoùfI�. itanaIhäLeÜ painaTaAhA paA�  yahA< ��wÜA maA¤a fuÄ�[A iTayao. 23taritabaeiryaAsabaAwÜ kae�hI fuÄ�[Ahä �A�. taI fuÄ�[Ahä  yahIWÜA<� naijaka� TaAima� jahA< parmaPaBauLeÜ parmaezvarLÜA�RDaNyavaAd id� paiCÜ  yao BaIùfLeÜ rowÜI KaA�ka�o iTayao.24taI maAinasahäLeÜ  yahA< �ba na ta yaezaU na �hA<ka�AcaeLÜAhä naq deKae. yasaTaR itanaIhä fuÄ�[Ahä iLÜ�rka�pa�naRh¦maitar LÜAgÜÜae. ika�naBanae itanaIhä yaezaULÜA�R BaewnacaAhnTae.

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU jjjjaaaaIIIIvvvvaaaannnnaaaakkkkaaaa����oooo rrrroooowwwwÜÜÜÜIIII hhhh¦¦¦¦nnnnaaaau uuuhhhh¦¦¦¦nnnnCCCCÜÜÜÜ25maAinasahäLeÜ yaezaULÜA�R samau� pai·Ü� deKae. itanaIhäLeÜ

�hA<LÜA�R saoDae/ "gÜÜauäjyaU/ tapaA�Rª yahA< ka�ihLeÜ �A�R paugÜnauBayaoÀ® 26�hA<LeÜ �(ar idnau Bayao/ "itamaIhäLeÜ maLÜA�Rika�na KaoijarheCÜQÀ kae� maero camatka�Arhä jasaLeÜ maerozai(aáka�o PamaA,ÜÜa idnCÜ deKae paiCÜ maLÜA�R KaojaIrheka�A CÜQÀ�h<? ma sa ya BanCÜu/ itamaIhäLeÜ maLÜA�R Kaojaeka�o ka�Ar,ÜÜakae� ho Banae itamaIhäLeÜ rowÜI KaAyaQ r paurA �GaAyaQ.27jauna KaA´a naxwÜ h¦nCÜ  yasaka�o inaimta ka�Ama nagÜÜar tarjauna KaA´a naxwÜ h¦<dqna �ina �nanta jaIvana idnCÜ  yasaka�o

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 6666ÉÉÉÉ22228888----55556666 111144444444inaimta ka�Ama gÜÜar. maAinasaka�o pau¤aLeÜ itamaIhäLÜA�R  yastaoKaA´a idnau h¦nCÜ. ipataALeÜ deKaA�ka�A CÜna� ika� �naImaAinasaka�A pau¤a sa<gÜÜa CÜna�.®

28maAinasahäLeÜ yaezaULÜA�R saoDae/ "parmaezvarLeÜ hAmaIbaAwÜka�§tao Paka�Arka�o ka�Ama caAhnau h¦nCÜ.®

29yaezaULeÜ �(ar idnauBayao/ "parmaezvarLeÜ itamaIhäbaAwÜka�stao ka�Ama caAhnauh¦nCÜ Banae itamaIhä �hA<LeÜ paWÜA�nauBa�ka�o �ka� maAiTa ivazvaAsa gÜÜanauR paCÜRÜ.®

30taba maAinasahäLeÜ saoDae/ "tapa<A�Rª parmaezvarLeÜ paWÜA�ka�oPamaA,ÜÜa idnaLÜA�R �ka� ho Bannae kae� camatka�Ar gÜÜanauR saka�nauh¦nCÜÀ yaid hAmaILeÜ tapaA<�Rka�o camatka�Ar deKyaQ Banae tabatapaA�Rª maAiTa ivazvaAsa gÜÜanae RCÜQ. tapaA�Rª kae� gÜÜanau R h¦naeCÜÀ31maäBaUimamaA hAm�aA paUKaARhäLeÜ manna KaA�. yao DamaRzaAs¤amaALeÜiKa�ka�o CÜ/ 'parmaezvarLeÜ svagÜÜaRbaAwÜ rowÜI KaAnaLÜA�RidnauBayao.¾* ®

32yaezaULeÜ BannauBayao/ "ma itamaIhäLÜA�R saA<cao BanCÜu.maozaA itanaI �ka� ho�nana� jasaLeÜ itamaIhäLÜA�R §vagÜÜaRbaAwÜrowÜI id�. tar maerA ipataALeÜ itamaIhäLÜA�R §vagÜÜaRbaAwÜ saA<caorowÜI idnauh¦nCÜ. 33parmaezvarka�o rowÜI kae� hoÀ parmaezvarka�orowÜI Banaeka�o  yao caIja ho jauna §vagÜÜa RbaAwÜ �ALeÜ RrsaMsaArLÜA�R jaIvana idnauh¦nCÜ.®

34maAinasahäLeÜ Banae/ "PaBau/  yao rowÜI hAmaILÜA�R sa<Daqidnauhosa�.®

35taba yaezaULeÜ BannauBayao/ "ma  yao rowÜI h¦< jasaLeÜjaIvana id<dCÜ. jauna vyai(aá maeromaA �A�<dCÜ � ka�ihlyaqBaoka�o h¦<dqna. jauna vyai(aáLeÜ mamaAiTa ivazvaAsa gÜÜadRCÜ �ka�ihlyaq itaKaAR�<dqna. 36tar maqLeÜ itamaIhäLÜA�R Bainasakae�ka�oCÜu ika� ya´aipa maLÜA�R deKaeka�A CÜQ taApaina itamaIhäLeÜmaLÜA�R ivazvaAsa gÜÜadqRnaQ. 37jauna maAinasahä ipataALeÜ maLÜA�Ridnauh¦nCÜ maka�hA< �a�nae CÜna�. maka�hA< jao �A<�CÜna� maka�saqLÜA�R paina pa�ka�AR�nae CÜu�na. 38parmaezvarLeÜ jae caAhnauh¦nCÜ  yao ka�Ama gÜÜanaR ma §vagÜÜaRbaAwÜ �a�ka�o h¦. maqLeÜcaAheka�o ka�Ama gÜÜanaRLÜA�R ma �A�ka�o ho�na. 39maqLeÜka�saqLÜA�R paina gÜÜaumaA�nau h¦<dqna jauna parmaezvarLeÜ maLÜA�RidnauBayao �ina �intama idnamaA maqLeÜ itanaIhäLÜA�R jaIvanamaA�WÜA�nau paCÜR. �hA< �ka� jasaLeÜ maLÜA�R paWÜA�nau Bayao/�hA<ka�o yahI �cCÜA ho. 40Pa yaeka� maAinasa jasaLeÜ

''''ppppaaaarrrrmmmmaaaae eeezzzzvvvvaaaarrrrLLLLeeeeÜÜÜÜ ²²²² iiiiddddnnnnaaaau uuuBBBBaaaayyyyaaaaoooo¾¾¾¾ BajanasaM�ah 78É24.

parmaezvarka�A pau¤aLÜA�R icanae r ivazvaAsa gÜÜare itanaIhäLeÜ

�nanta jaIvana paA�. ma itanaIhäLÜA�R �intama idnamaA�WÜA�nae CÜu. yao maerA ipataA parmaezvarka�o �cCÜA ho.®

41yahàdIhäLeÜ yaezaUka�o ivaxayamaA gÜÜaunaAsao Paka�wÜ gÜÜanaRzau¨ gÜÜare. yaezaULeÜ Bannau Ba�ka�o iTayao/ "ma naq rowÜI h¦< jauna§vagÜÜaRbaAwÜ taLÜ �a�ka�oCÜÜ.® 42yahUdIhäLeÜ Banae/ "yao yaezaUho. hAmaI �hA<ka�A baAbau-�AmaA icandCÜQ. � yaUsaupa�ka�oCÜoro ho. �saLeÜ ka�sarI Banna saka�CÜ/ 'ma §vagÜÜaRbaAwÜ taLÜ�A�ka�o h¦<À¾

43tar yaezaULeÜ Bannau Bayao/ "�ka�A�ka�ARmaA gÜÜanagÜÜanaA�nauband gÜÜar. 44ipataA �ka� h¦nauh¦nCÜ jasaLeÜ maLÜA�R paWÜA�nauBayao �ina maAinasahäLÜA�R ma sama»a lyaA�Ridnau h¦nCÜ.itanaIhäLÜA�R ma �intama idnamaA jaIvanamaA �WÜA�nae CÜu.ka�ohI paina �apaÍnao majaIRLeÜ �a�na sa(aqána. kae�vaLÜ ipataALeÜmaA¤a maka�hA< lyaA�idnau saka�nauh¦nCÜ. 45�gÜÜamava(aáAhäLeÜLeÜKaeÉ 'parmaezvarLeÜ sabaqLÜA�R isaka�a�nau h¦naeCÜna�.¾* maAinasahäjasaLeÜ ipataALÜA�R saunnaeCÜna� �ina �hA<baAwqÜ isaka�nae CÜna�maka�hA< �A�naeCÜna.� 46maqLeÜ yao Banna Kaojaeka�o ho�na ika�ipataALÜA�R ka�saqLeÜ deKaeka�ACÜna�. itanaI maA¤a �ka� h¦na jaoipataAbaAwÜ �A�ka�ACÜna� jasaLeÜ ipataALÜA�R deKaeka�A CÜna�. 47maitamaIhäLÜA�R saA<cao BandCÜu/ jasaLeÜ ivazvaAsa gÜÜaCÜR  yasaisata�nanta jaIvana h¦naeCÜ. 48ma rowÜI h¦< jasaLeÜ jaIvana PadAnagÜÜadRCÜ. 49itamaIhäka�A pauKaARhäLeÜ ma¨BaUimamaA mannaA KaA�tarq paina �nya maAinasahä jastaq itanaIhä mare. 50ma  yaorowÜI h¦< jao svagÜÜaRbaAwÜ �Ayao. yaid kau�naq vyai(aáLeÜ yao rowÜIKaA<dCÜ Banae � ka�ihlyaq madqRna. 51ma ija�<do rowÜI h¦< jaosvagÜÜaRbaAwÜ �A�ka�o ho. jao vyai(aáLeÜ  yao rowÜI KaA<dCÜ ��nanta samma baA<cdCÜ. yao rowÜI maero zarIr ho. ma idnaeCÜutaAika� saMsaArka�A maAinasahäLeÜ jaIvana paA�nae CÜna�.®

52taba yahUdIhäka�o �ApasamaA vaAdivavaAd zauä Bayao.itanaIhäLeÜ Banae/ "yao maAnCeLeÜ ka�sarI �ApaÍnao zarIr KaAnaidnCÜÀ®

53yaezaULeÜ Bannau Bayao/ "ma saA<cao BanCÜu. itamaIhäLeÜmaAinasaka�o pau¤aka�o zarIr KaAnaq paCÜR. �saka�o rgÜÜata ipa�naunaq paCÜRÜ. yaid itamaIhäLeÜ  yasao gÜÜarenaQ Banae itamaIhäLeÜjaIvana paA�nae CqnaQ. 54tar jasaLeÜ maero zarIr KaAnCÜ rrgÜÜata ipa�<CÜ �saka�o jaIvana �mar h¦nCÜ. �intama idnamaAma �saLÜA�R �WÜa�naeCÜu. 55maero zarIr saA<cao Baojana ho.

''''ppppaaaarrrrmmmmaaaae eeezzzzvvvvaaaarrrrLLLLeeeeÜÜÜÜ ²²²² hhhh¦¦¦¦nnnnaaaae eeeCCCCÜÜÜÜnnnnaaaa� ���¾¾¾¾ yazaqyaA 54É13.

maero rgÜÜata saA<cao ipa�nae kau�rA ho. 56jasaLeÜ maero zarIr

111144445555 yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 6666ÉÉÉÉ55557777----7777ÉÉÉÉ11113333KaAnCÜ r rgÜÜata ipa�<dCÜ taba  yao vyai(aá ma iBa¤a r ma �iBa¤a h¦naeCÜ. 57jaIivata ipataALeÜ maLÜA�R paWÜA�ka�A h¦na�.�hA<ka�o ka�Ar,ÜÜaLeÜ ma baA<cCuÜ. yasaTaR jasaLeÜ maLÜA�R KaA<dCÜmaero ka�Ar,ÜÜaLeÜ paina ¬ baA<cnae CÜ. 58ma  yao rowÜI jastaoho�na jauna hAm�aA pauKaARhäLeÜ maäBaUimamaA KaA� �Qe �NyamaAinasahä sarh mare. ma §vagÜÜaRbaAwÜ �A�ka�o  yao rowÜI h¦<.� jasaLeÜ yao rowÜI KaA<dCÜ/ �nanta baA<cnae CÜ.® 59yaezaULeÜtaI kau�rAhä  yaitabaeLÜA gÜÜanau RBayao jaba �hA< ka�pa�naRh¦managÜÜarka�o yahUdIhäka�o �ka� saBaAGarmaA isaka�A�nau h¦<dqTyao.

DDDDaaaae eeerrrrq qqq ccccaaaae eeeLLLLÜÜÜÜAAAAhhhhääääLLLLeeeeÜÜÜÜ yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLÜÜÜÜAAAA����RRRR CCCCÜÜÜÜAAAAù ùùùffffeeee60Daerq yaezaUka�A caeLÜAhäLeÜ yastao saunaepaiCÜ Banae/ "yao

iza»aA bauJna gÜÜaAHo CÜ. ka�saLeÜ yao iza»aA �ah,ÜÜa gÜÜanaRsaka�CÜÀ®

61yaezaULeÜ caeLÜAhä gÜÜangÜÜanaA�<dqCÜna� Bannae TaAhA paA�nauBayao. itanaIhäLÜA�R BannauBayao/ "kae� yasa iza»aALeÜ itamaIhäLÜA�RWeÜsa LÜAgCÜÀ 62taba itamaIhäLeÜ maAinasaka�o pau¤aLÜA�R jahA<� paihLeÜ iTayao/  yahA< jaA<dq gÜÜareka�o deKyaQ Banae kae� h¦nCÜÀ63 yao �atmaA ho jasaLeÜ maAinasaLÜA�R jaIvana idnCÜ.zarIrbaAwÜ kae�hI pa�A�RdA Cqna. ma jao caIja itamaIhäLÜA�RBanCÜu  yao �atmaA ho itanaIhäLeÜ jaIvana idnCÜ. 64taritamaIhä maDyae ka�saqLeÜ ivazvaAsa gÜÜadqRnaQ.® yaezaULÜA�R zauäbaAwÜnaq TaAhA iTayao ka�sa ka�saLeÜ ivazvaAsa gÜÜarenana� �Q ka�saLeÜDaoka�A idnCÜ. 65yaezaULeÜ Bannau Bayao " yasaqLeÜ maqLeÜ Banaeka�oCÜu'ipataALeÜ �naumaita naid� samma ka�ohI paina ma Ba�ka�omaA�A�na sa(aqána.¾®

66jaba yaezaULeÜ  yasao BannauBayao/ �naka�A Daerq caeLÜAhäpaiCÜ hweÜ r �hA<ka�o paiCÜ LÜAgna CÜAùfe.

67yaezaULeÜ baAHjanaA caeLÜAhäLÜA�R BannauBayao/ "itamaIhäpaina CÜAùf�na caAhnCÜQ=À®

68izamaona pa¤ausaLeÜ �hA<LÜA�R javaAba id�/ "parmaPaBauhAmaI ka�saka�omaA jaA¬<À ta<paA�Rka�omaA iza»aA CÜ jasaLeÜ�nanta jaIvana idnCÜ. 69hAmaI tapaA�Rª maAiTa ivazvaAsagÜÜaCÜQR. hAmaI jaAndCÜQ ika� tapaA�Rª maA¤a �ka� paiva¤a h¦nauh¦nCÜjao parmaezvarbaAwÜ �A�nau Ba�ka�o ho.®

70taba yaezaULeÜ �(ar idnauBayao/ "maqLeÜ itamaIhä baAHjanaALÜA�RcaunCÜu. tar paina itamaIhämaA �ka�janaA duxwÜ CÜ.®

71yaezaULeÜ yahUdAka�o ivaxayamaA Bainarheka�A iTa�. yahUdAizamaona �ska�iryaotaka�o CÜoro iTa�. yahUdA taI baAH

caeLÜAhä maDyaeka�A �ka�janaA iTa�. ika�naBanae �saLeÜ �hA<LÜA�RDaoka�A idnaevaALÜA iTa�.

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU rrrr ����hhhhAAAA< <<<kkkkaaaa����AAAA BBBBaaaaAAAA����hhhhääääyao GawÜnaApaiCÜ/ yaezaULeÜ gÜÜaALÜILÜ dezaka�o caArqitar yaA¤aAgÜÜanauRBayao. yaezaULeÜ yahàidyaAmaA ºama,ÜÜa gÜÜanauR caAhAnau Ba�na

ika�naBanae yahUdIhäLeÜ �hA<LÜA�R maAnaeR maQka�A KaojaI rheka�AiTa�. 2 yasabaeLÜA yahUdIhäka�o CÜAPao vaAsaka�o caAùf*iTayao. 3taba yaezaUka�A BaA�häLeÜ �hA<LÜA�R Banae/ "tapaA�RLeÜyataA CÜoùfer yahUdAka�o pavaRmaA jaAnaupaCÜR. taba tapaA�Rªka�AcaeLÜAhäLeÜ  yahA< tapaA�RªLeÜÜ gÜÜanauR Ba�ka�A mahAna ka�AyaR deKnasaka�nae CÜna�. 4yaid ka�saqLeÜ �ApaU�LÜA�R janasamaUh maABaáPaka�Aza gÜÜanaR caAhnCÜ Banae/ �saLeÜ �apaÍnao ka�Ama gÜÜauptaIäpaLeÜgÜÜanauR h¦<dqna. saMsaArLÜA�R �ApaU� svayaMLeÜ deKaA¬. itamaILeÜgÜ Üareka�A camatka�Arhä itanaIhäLeÜ deKauna�.® 5:yaezaUka�ABaA�häLeÜ samma �hA<maAiTa ivazvaAsa gÜÜadqRna iTa�.ò 6yaezaULeÜ�hA<ka�A BaA�häLÜA�R BannauBayao/ "maero inaimta WÜIka� samaya�Baqá �A�RpaugÜÜaeka�o Cqna. tar kau�naq samaya paina itamaIhäka�ALÜAigÜÜa jaAnaebaeLÜA �A�<CÜ. 7saMsaArLeÜ itamaIhäLÜA�R G£,ÜÜaAgÜÜanaR sa(aq�nana�. tar yao saMsaArLeÜ maLÜA�R G£,ÜÜaA gÜÜaCÜR. ika�naBanaemaqLeÜ itanaIhäLÜAA�R itanaIhäka�a ka�Amahä duxwÜ CÜna� BanaIdeKaA�<. 8yasaTaR itamaIhä pavaRmaA jaA¬. ma pavaRmaA yasapalwÜ jaA<idna. maero inaiµta WÜIka� samaya �Baqá �a�ka�oCqna.® 9 yaita Bainasakae�paiCÜ/ �hA< gÜÜaALÜILÜmaA naq basnauBayao.

10taba yaezaUka�A BaA�hä pavaRitar gÜÜa�. taba �hA<painapavaRmaA jaAnauBayao. tar yaezaU KaulLÜma KaulLÜA  yahA< jaAnauBa�na/tar gÜÜa uptaäpaLeÜ jaAnauBayao. 11 yao pavaRmaA yahUdIhäLeÜyaezaULÜA�R Kaojae. itanaIhäLeÜ Banae/ "tyao maAinasa ka�hA< CÜÀ®

12 yahA< Daerq maA¤aAmaA maAinasahäka�A Gau�<cao iTayao.itanaIhä maDyae ka�ohILeÜÜ yaezaUka�o ivaxayamaA gÜÜaupta Paka�ArLeÜkau�rA gÜÜairrheka�A iTa�. ka�itapaya maAinasahäLeÜ Banae/ "�hA<�ka� �saLÜ maAinasa h¦nau h¦nCÜ.® tar ka�itapayaLeÜ Banae/"ho�na/ maAinasahäLÜA�R maUKaR banaA�<dCÜ.® 13tar ka�saqka�opaina yaezaUka�o ivaxayamaA KaulLÜma KaulLÜA Paka�ArLeÜ kau�rA gÜÜanaeR

CCCCÜÜÜÜAAAAPPPPaaaaoooo vvvvaaaaAAAAssssaaaakkkkaaaa����oooo ccccaaaaAAAAù ùùùffff maozaAka�o samayamaA yahUdIhäka�A �ApaÍnaAmaAinasahä maä´aAnamaA �lmaiLÜrheka�o 40 idnasammaka�o saMJanaAgÜÜanaeR idna ho. yao pavaR jauna Pa yaeka� vaxaR yahUdIhäLeÜ manaA�<dCÜna�.yahA< 'yahUdIhäka�A ivaZAmaka�o pavaR¾ Banaer �nauidta CÜ.

�A<wÜ iTa�na. maAinasahä yahUdI �gÜÜauvaAhäsa<gÜÜa frA�<dTae.

7777

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 7777ÉÉÉÉ11114444----33336666 111144446666yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLeeeeÜÜÜÜ yyyyaaaaääääzzzzaaaaLLLLeeeeÜÜÜÜmmmmaaaammmmaaaaAAAA iiiizzzzaaaa»»»»aaaaAAAA iiiiddddnnnnaaaau uuuBBBBaaaayyyyaaaaoooo

14 yao pavaR �ADaA jastao isaiëna TaALeÜka�o iTayao. tabayaezaU maindrka�o PaAÄ�[,ÜÜamaA jaAnauBayao �ina maAinasahäLÜA�Risaka�A�nau zauä gÜÜanauRBayao. 15yahUdIhä CÜða� pare. itanaIhäLeÜBanae/ "yao maAinasa ka�ihlyaq ska�ULÜmaA paFena �saLeÜ ka�sarIyaita ivaGna kau�rAhä jaAnaeÀ®

16yaezaULeÜ javaApa�maA Bannau Bayao/ "jauna kau�rAhä mapaùFA�rheCÜu  yao maero �ApaÍnaq ho�na. maero iza»aA �hA<baAwÜ�A�<dCÜ jasaLeÜ maLÜA�R paWÜA�nau Bayao. 17yaid kau�naqvyai(aáLeÜ parmaezvarka�o �cCÜA �nausaAr ka�Ama gÜÜanaR caAhnCÜBanae taba �saLeÜ maero iza»a,ÜÜa parmaezvarbaAwq �A<�CÜ BanaIbauJnaeCÜ. yao maero �ApaÍnaq iza»a,ÜÜa ho�na Banaer �saLeÜjaAndCÜ. 18kau�naq vyai(aá jasaLeÜ �ApaÍnao ivacaAr maA¤abataA�<dCÜ �saLeÜ �Apaq� maA¤a sammaAna paA�naLÜA�R PayaAsagÜÜadRCÜ. tar jauna vyai(aá jasaLeÜ �apaU�LÜA�R paWÜa�nae ka�osammaAna lyaA�nae PayaAsa gÜÜadRCÜ �saLeÜ sa ya baoldCÜ. �ina�saka�omaA kae�hI �sa ya rhnae Cqna. 19kae� maozaALeÜitamaIhäLÜA�R vyavasTaA PadAna gÜÜanauR Ba�naÀ tar itamaIhäka�saqLeÜ taI vyavasTaA paALÜna gÜÜarenaQ. ika�na itamaIhä maLÜA�RmaAnaR caAhnCÜQÀ®

20maAinasahäLeÜ javaAba id�/ "�ka� BaUta�AtmaA itamaIiBa¤aCÜ r  yasaLeÜ itamaILÜA�R baQLÜAhA banaA�ka�o CÜ. ka�saLeÜitamaILÜA�R maAnaR cahAnCÜÀ®

21yaezaULeÜ itanaIhäLÜA�R BannauBayao/ "maqLeÜ �ka� camatka�ArgÜÜare| r itamaIhä sabaq CÜða� parYQ. 22maozaALeÜ itamaIhäLÜA�RKatanaAka�o baAremaA inayama PadAna gÜÜanau RBayao. tar KaAsamaAKatanaAka�o inayama maozaAbaawÜ �a�ka�o ho�na. KatanaA hAm�aoipataA pauKaARbaAwÜ �A�ka�o ho jao maozaA BandA �gÜÜaAiùfiTa�. ka�ihLeÜ ka�A<hI zabaATaka�o idnamaA itamaIhä �ka�izazau ka�o KatanaA gÜÜaCQÜR. 23yasaLeÜ kae� deKaA�<CÜ Banae�ka�janaA vyai(aáLeÜ maozaAka�o inayama �LÜÄè[na nahosa� BanaIzabaATaka�o idnamaA KatanaA iLÜna saka�CÜ. taba maqLeÜ zabaATakaq�idnamaA �ka�janaA vyai(aáka�o sampaU,ÜÜaR zarIr inaka�o paAdARitamaIhä maisata ika�na irsaA�<CÜQÀ 24baAihrI äpaLÜA�RjaA<ca gÜÜanaR CÜAùfI dee¬. inaxpa»a bana r sa ya �nausaAr jaAMcagÜÜar.®

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU nnnnaaaaq qqq KKKKaaaa� ���IIIIxxxxwwwwÜÜÜÜ hhhhoooo BBBBaaaannnnaaaae eeerrrr mmmmaaaaAAAAiiiinnnnaaaassssaaaahhhhääää CCCCÜÜÜÜððððaaaa���� ppppaaaarrrre eee25yaäzaLeÜmaka�A ka�ohI baAisandAhäLeÜ Banae/ "yao  yahI

maAinasa ho�na jasaLÜA�R maAinasahäLeÜ maAna e R caexwÜA

gÜÜairrheka�ACÜna�À® 26her/ itanaI KaulLÜma KaulLÜA iza»aAid�rheka�A CÜna�. ya´aipa ka�saqLeÜ �hA<LÜA�R iza»aA idna roka�naecaexwÜA gÜÜairrheka�A Cqnana. kae� ��ajahäLeÜ �naI naq Ka�IxwÜh¦na Bannae ina,ÜÜaRya gÜÜareÀ® 27tar hAmaI jaAndCÜQ �hA< ka�hA<baAwÜ �a�ka�A h¦na. jaba Ka�IxwÜ �A�nau h¦naeCÜ/ �hA<ka�hA<baAwÜ �A�nau h¦nCÜ ka�saqLÜA�R TaAhA h¦<dqna.®

28yaezaULeÜ maindrka�o PaAÄ�[,ÜÜamaA iza»aA id�rhnau Ba�ka�oiTayao. yaezaULeÜ WÜULÜo §varmaA Bannau Bayao/ "ho/ itamaIhä maka�o h¦< r ka�hA<baAwÜ �A�ka�o ho Banaer jaAndCÜQ. tar ma�ApaÍnaq �iDaka�ArbaAwÜ �A�ka�o Banae ho�na. maLÜA�R ka�saqLeÜpaWÜA�ka�A ho jao sa ya h¦nauh¦nCÜ. itamaIhä �hA<LÜA�RjaAndqnaQ. 29tar ma maA¤a �hA<LÜA�R jaAndCÜu �ina ma�hA<baAwq �A�ka�o h¦<. �hA<LeÜ naq maLÜA�R paWÜA�nau Ba�ka�oho.®

30jaba yaezaULeÜ  yasao BannauBayao/ maAinasahäLeÜ �hA<LÜA�Rpak�a�na caAhnTae tar ka�saqLeÜ paina �hA<LÜA�R CÜunasammasakae�nana�. yaezaULÜA�R �ihLeÜ naq maAir hAlnau panaeR WÜIka� samayaBa�ka�o iTa�na. 31tar Daerq janaALeÜ yaezaUmaA ivazvaAsa gÜÜare.maAinasahäLeÜ Banae/ "hAmaI Ka�IxwÜ �A�nau h¦nCÜ BanaerpaiKaRrheka�A CÜQ. jaba Ka�IxwÜ �A�nau h¦naeCÜ taba �hA<LeÜ yaomaAinasaLeÜ BandA �Baá baùFI camatka�Arhä gÜÜanaR saka�naCÜna�ÜùÀho�na/ �taÉ yahI maAnCeÜ Ka�IxwÜ h¦naupaCÜR.®

yyyyaaaahhhhUUUUddddIIIIhhhhääääLLLLeeeeÜÜÜÜ yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLÜÜÜÜAAAA����RRRR ppppaaaa¤¤¤¤aaaa����nnnnaaaae eee PPPPaaaayyyyaaaaAAAAssssaaaa ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaarrrre eee32pa�irsaIhäLeÜ yaeza Uka�o ivaxayamaA maAinasahäLeÜ

gÜÜauptaIäpamaA kau�rAhä gÜÜareka�o saunae. yasaqLeÜ PamauKa paUjaAhArIhär pa�irsaIhäLeÜ yaezaULÜA�R pak�a�na maindrka�o ka�ohI PahrIhäLÜA�RpaWÜA�. 33taba yaezaULeÜ BannauBayao/ "�ba kae�hI »a,ÜÜa maitamaIhä sa<gÜÜa basnaeCÜu. taba ma �hA<ka�omaA jaAnaeCÜu jasaLeÜmaLÜA�R paWÜA�nau Bayao. 34itamaIhäLeÜ maLÜA�R Kaojnae CÜQ/tar itamaIhäLeÜ maLÜA�R BaewÜ�nae CqnaQ. �ina jahA< ma h¦nCÜu yasa WÜA�<maA itamaIhä �A�na saka�naeCqnaQ.®

35yahUdIhäLeÜ �ApasamaA Banae/ "� ka�hA< jaAnaeCÜ ika�hAmaILeÜ �saLÜA�R BaewÜna saka�nae CqnaAÏÀ kae� � yaUnaAnaIhämaAjaAnaeCÜ jahA< hAm�aA maAinasahä vasdCÜna�À kae� itanaI yaUnaAnaImaAinasahäLÜA�R iza»aA idna jaAnaeCÜna�À 36�saLeÜ BanCÜ/'itamaIhäLeÜ KaojyaQ Banae paina maLÜA�R Baewnae CqnaQ.¾ �saLeÜyasao paina BandCÜ/ 'ma jahA< CÜu itamaIhä  yahA< �A�nasa(aqánaQ.¾ yasaka�o �TaR kae� hoÀ®

111144447777 yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 7777ÉÉÉÉ33337777----8888ÉÉÉÉ11110000ppppaaaaiiiivvvvaaaa¤¤¤¤aaaa ����AAAAttttmmmmaaaaAAAAkkkkaaaa����oooo iiiivvvvaaaaxxxxaaaayyyyaaaammmmaaaaAAAA yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLeeeeÜÜÜÜ BBBBaaaannnnnnnnaaaau uuu hhhh¦¦¦¦nnnnCCCCÜÜÜÜ

37pavaRka�o �intama idna iTayao. yao �ka�dmaq mauKya idnaiTayao.  yasaidna yaezaU �iBanau Bayao r WÜULÜo svarmaABannauBayao/ "yaid kau�naq maAinasahäLÜA�R taIKaAR LÜAgÜÜaeka�o CÜBanae maka�hA< �A¬ r ipa¬. 38yaid kau�naq vyai(aáLeÜ maLÜA�RivazvaAsa gÜÜaCÜR Banae/ �saka�o �dyabaAwÜ ija�<do paAnaI bagÜnaeCÜ. DamaRzaAs¤amaA yahI LeÜiKa�ka�oCÜ.® 39yaezaULeÜ vaAstavamaApaiva¤a �AtmaAka�o ivaxayamaA bataA�rhnau Ba�ka�o iTayao.�AtmaA maAinasahäLÜA�R �Baásamma id��ka�o iTa�na ika�naBanaeyaezaU �Baásamma mareka�o Cqna �ina gÜÜaQrvatapaR� naq �WeÜka�oCqÜnaÜ. tar paiCÜ/ taI jasaLeÜ yaezaUmaA ivazvaAsa gÜÜare �AtmaApaA�nae CÜna�.

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUUkkkkaaaa����oooo iiiivvvvaaaaxxxxaaaayyyyaaaammmmaaaaAAAA mmmmaaaaAAAAiiiinnnnaaaassssaaaahhhhääääkkkkaaaa����oooo vvvvaaaaAAAAddddiiiivvvvaaaavvvvaaaaAAAAdddd40maAinasahäLeÜ yaezaULeÜ Bannau Ba�ka�A taI kau�rAhä

saunae. ka�ohI maAinasahäLeÜ Banae/ "yao maAinasa saA<�caI naq�gÜÜamava(aáA ho.®

41�Nya maAinasahäLeÜ Banae/ "�naI Ka�IxwÜ h¦na�.®�NyahäLeÜ Banae/ "Ka�IxwÜ gÜÜaALÜILÜbaAwÜ �A�ka�o ho�na.

42DamaRzaAs¤a �nausaArÜ Ka�IxwÜ dA¬dka�o pairvaArbaAwÜ �A�naeCÜna�. �ina �Baá DamaRzaAs¤aLeÜ BandCÜ ika� Ka�Ixw baetaLeÜhemabaAwÜ�A�nae CÜna�/  yao zahr jahA< dA¬d basTae.® 43tabayaezaUka�o ivaxaya iLÜ�r parsparmaA itanaIhä sahmataI Ba�nana�.44ka�ohI maAinasahäLeÜ yaezaULÜA�R pak�a�na caAhnTae. tarka�saqLeÜ paina itanaImaAiTa �apaÍnaA hAta hALeÜnana�.

yyyyaaaahhhhUUUUddddIIII ����ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaau uuuvvvvaaaaAAAAhhhhääääLLLLeeeeÜÜÜÜ iiiivvvvaaaazzzzvvvvaaaaAAAAssssaaaa ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaannnnaaaaR RRR ����ssssvvvvaaaaIIIIkkkkaaaa����AAAArrrr ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaarrrre eee45maindrka�o pahredAr/ PamauKa paUjaAhArIhä r pa�irsaIhä

Ba� ka�hA< pa�kaeR�. itanaIhäLeÜ maiNdrka�A pahredArLÜA�R saoDae/"itamaILeÜ ika�na yaezaULÜA�R lyaA�naQÀ®

46maindrka�A pahredArLeÜ �(ar idyao/ "kau�naq vyai(aáLeÜpaina �Baá samma yasa Paka�ArLeÜ iza»aA id�ka�o CqÜna?®

47pa�irsaIhäLeÜ �(ar id�/ "taba itamaIhä paina maUKaRbainayaQ. 48�gÜÜauvaAhä ka�saqLeÜ yaezaUmaA ivazvaAsa gÜÜareka�o C/yahI ho�naÀ kau�naq pa�irsaIhäLeÜ �samaAiTa ivazvaAsa gÜÜareka�oCÜÀù ho�na? 49tar taI maAinasahä jao baAihr CÜna� jasaLeÜvyavasTaAka�o inayamaka�o ivaxayamaA kae�hI paina jaAndqnana� itanaIhäLeÜmaA¤a �hA<LÜA�R ivazvaAsa gÜÜareka�ACÜna�. parmaezvarLeÜ itanaIhäLÜA�RZApa idnau Ba�ka�o CÜ.®

50tar inaka�oidmasa� taI �gÜÜauvaAhämaDyae �ka�janaA iTa�.inaka�odemasa  yao vyai(aá iTayao jao yaezaULÜA�R henaR paihlyaqgÜÜa�ka�o iTayao �naLeÜ Banae/ 51"hAm�ao vyavasTaALeÜ �baAwÜpaihLeÜ nasaunaI taTaA �saLeÜ kae� gÜÜareka�oCÜ najaAnaI �ka�vyai(aáLÜA�R d,f idnau hAmaILÜA�R �naumaita id<dqna.®

52yahUdI �gÜÜauvaAhäLeÜ �(ar id�/ "itamaI paina gÜÜaALÜILÜIbaAwq�A�ka�o hQÀ DamaRzaAs¤a �Dyayana gÜÜar �ina itamaILeÜ jaAnnaeCÜQ ika� kau�naq paina �gÜÜamava(aáA gÜÜaALÜILÜbaAwÜ �A�<dqna�.®

:yaUhnnaAka�o yaI padhä 7É53-8É11 samma sabaqBandApaurAnao r �saLÜ yaUnaAnaI iLÜpaIhämaA paA�dÏna.ò

vvvvyyyyaaaaiiiiBBBBaaaaccccaaaaAAAArrrrmmmmaaaaAAAA ����AAAA����RRRRmmmmaaaaAAAA����RRRR ssssaaaammmmaaaaAAAAiiiittttaaaayyyyaaaaoooo53sabaq yahUdI �gÜÜauvaAhä Gar gÜÜa�.yaezaU jaqtaUna fAf<AmaA jaAnauBayao. 2ibahAnaq yaezaU maindrtapaR� pa�ka�RnauBayao. sabaq maAinasahä yaezaUka�hA< �A�.

yaezaU basnau Bayao r itanaIhäLÜA�R isaka�A�nau Bayao. 3�vyavasTaAka�A iza»aka�hä r pa�irsaIhäLeÜ �ka�janaA�A�RmaA�RLÜA�R  yahA< lyaA�.  yasa �A�RmaA�RLeÜ vyaiBacaArgÜÜairrheka�o baeLÜA samaAita�ka�I iTa�R. taI yahUdIhäLeÜ  yasa�A�RmaA�RLÜA�R baLÜjapa�taI janasamaUh sama»a lyaA�. 4itanaIhäLeÜyaezaULÜA�R Banae/ "gÜÜauäjyaU/ yasa �A�RmaA�R par-pau¨xasa<gÜÜa yaQnasambanDamaA rheka�o baeLÜA samaAita�R. 5maozaAka�o vyavasTaALeÜ�Adeza gÜÜadRCÜ ika� yaStao �A�RmaA�RLÜA�R FuMgÜÜaALeÜ hAnaer maAnauRpaCÜR. �ba tapaA�Rª kae� Bannau h¦nCÜÀ® 6yahUdIhäLeÜ yaezaULÜA�RjaALÜmaA paAnaRka�A inaiµta  yastaA Paznahä gÜÜairrheka�A iTa�.itanaIhä yaezaULeÜ gÜÜaltaI kau�rA gÜÜarosa� Bannae caAhnTae. taAika�itanaIhäLeÜ �hA<LÜA�R �Aropa LÜgÜÜaA�na sakau�. tar yaezaUinah¦rnau Bayao r �ApaÍnaA �Q=LÜALeÜ jamaInamaA LeÜKna TaAlnauBayao. 7yahUdIhäLeÜ LÜgÜÜaAtaAr  yahI Pazna yaezaULÜA�R saoiDarheÎ.taba yaezaU �iBanau Bayao �ina BannauBayao/ "itamaIhä maABaámaAkau�naq �ka� vyai(aá jao paApa rihta CÜ  yao vyai(aá �saLÜA�RFuÄ�[A hAnnau PaTama vyai(aá h¦naupaCÜR.® 8taba pae�ir yaezaUinah¦<rnau Bayao r jamaInamaA LeÜKnau Bayao.

9jaba yaezaULeÜ Banaeka�o itanaIhäLeÜ saunae itanaIhä �ka�paiCÜ �ka�oR gÜÜadqR  yahA<baAw ÜjaAna TaALeÜ. baUFA maAinasahäLeÜpaihLÜA CÜAùfe r  yasapaiCÜ �ä�äLeÜ CÜAùf�dq gÜÜa�. yaezaU�ka�LÜo CÜAiùfnau Bayao  yasa �A�RmaA�Rsa<gÜÜa.  yasa �A�RmaA�R�hA< sama»a �iBarheka�I iTa�R. 10yaezaU �WÜnau Bayao �ina

8888

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 8888ÉÉÉÉ11111111----33330000 111144448888itanaLÜA�R saoDnau Bayao/ "naArI/ itanaIhä ka�hA< CÜna�ÀitanaIhä ka�saqLeÜ itamaILÜA�R doxaI WÜhrA�na sakae�nana�À®

11�saLeÜ BanaI/ "mahodya/ maLÜA�R ka�saqLeÜ doxaI WÜhrYA�nasakae�na.®

taba yaezaULeÜ BannauBayao/ "taba ma paina itamaILÜA�R doxaIWÜhrYA�<idna/ itamaI jaAna saka�CÜQ/ tar pae�ir paApa nagÜÜanaUR.®

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU ssssaaaaM MMMssssaaaaAAAArrrrkkkkaaaa����oooo jjjjyyyyaaaaooooiiiittttaaaa hhhh¦¦¦¦nnnnaaaau uuuhhhh¦¦¦¦nnnnCCCCÜÜÜÜ12 yasapaiCÜ/ yaezaU pae�ir maAinasahäsa<gÜÜa kau�rAka�AnaI gÜÜanaR

TaAlnau Bayao. �hA<LeÜ BannauBayao/ "ma saMsaArka�o jyaoita h¦<.jauna vyai(aá maero paiCÜ LÜAgdCÜ � ka�ihlyaq �nDaka�ArmaApanaeR Cqna.  yasa vyai(aáLeÜ jyaoita paA�nae CÜ jasaLeÜ jaIvanaPadAna gÜÜadRCÜ.®

13taba pa�irsaIhäLeÜ yaezaULÜA�R Banae/ "tapaA<�R �Apaq��ApaÍnau saA»aI id�rhnau Ba�ka�o CÜ. yasaTaR tapaA<�Rka�o saA»aI�maANya WÜhirnCÜ.®

14yaezaULeÜ javaAba idnauBayao/ "ho/ yaid maqLeÜ yaIkau�rAhä �ApaÍnaq ivaxayamaA Baina rheka�o CÜu. tar maqLeÜBanaeka�A kau�rA sa ya h¦na�. ika�naBanae ma jaAndCÜu ma ka�hA<baAwÜ�A�ka�o h¦< r ka�hA< jaAnCÜu. ma itamaIhä jastao ho�na.itamaIhä jaAndqnaQ ma ka�hA<baAwÜ �A�< r ka�taAitar gÜÜa�rheCÜu.15itamaIhäLeÜ maLÜA�R �NyamaAinasaLÜA�R sarh NyaAya gÜÜadqRCÜQ.ma kau�naq vyai(aáLÜA�R NyaAya gÜÜaidRna<. 16tar yaid maqLeÜ NyaAyagÜÜarÎ Banae/ maero NyaAya sa ya h¦naeCÜ. ika�naÀ ika�naBanae jaba maNyaAya gÜÜadRCÜu ma �ka�LÜo h¦nna. ipataA jasaLeÜ maLÜA�R paWÜ�nauBayao �hA< masa<gÜÜa h¦nauh¦nCÜ. 17itamaIhäka�o �ApaÍnaq vyavasTaACÜ ika� yaid du� janaA gÜÜavaAhILeÜ ��wq kau�rA BaNyao BanaeitamaIhäLeÜ svaIka�Ar gÜÜanaqRpaCÜR. 18ma  yastaq �ka� gÜÜavaAhI h¦<jasaLeÜ �ApaÍnaq ivaxayamaA BandCÜ. �ina ipataA jasaLeÜ maLÜA�RpaWÜA�nau Bayao �hA< �ka�oR gÜÜavaAhI h¦nauh¦nCÜ.®

19maAinasahäLeÜ saoDae/ "tapaA�Rªka�o ipataA ka�hA< CÜÀ®yaezaULeÜ javaAbamaA BannauBayao/ "itamaIhäLeÜ maLÜA�R �TavaA

maero ipataALÜA�R icandqnaQ. yaid itamaIhäLeÜ maLÜA�R icandCÜQBanae/ itamaIhäLeÜ maero ipataALÜA�R paina icaNdCÜQ.® 20yaezaULeÜyaI kau�rAhä maindrmaA isaka�A�R rhnau Ba�ka�o baeLÜAmaABannauBayao. �hA<  yasa WÜA�<ka�o CeÜvamaA h¦nauh¦nTyao jahA< sabaqjanaA maAinasahä BaewÜI caFA�na �a�<Tae. tar kau�naq vyai(aáLeÜpaina �hA<LÜA�R pak�ae�nana�. yaezaUka�o WÜIka� samaya �Baá�A�paugÜÜaeka�o iTa�na.

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUUkkkkaaaa����oooo iiiivvvvaaaaxxxxaaaayyyyaaaammmmaaaaAAAA yyyyaaaahhhhUUUUddddIIIIhhhhääääLLLLeeeeÜÜÜÜ bbbbaaaau uuuBBBBaaaae eeeáááánnnnaaaannnnaaaa� ���21pae�ir/ yaezaULeÜ maAinasahäLÜA�R BannauBayao/ "ma

itamaIhäLÜA�R CÜoùfer jaAnaeCÜu. itamaIhäLeÜ maLÜA�R Kaojnae-CÜQ/tar itamaIhä �ApaÍnaq paApaLeÜ manaeRCÜQ=. jahA< ma gÜÜa�rheCÜu yahA< itamaIhä �A�na sa(aq�naQ.®

22taba yahUdIhäLeÜ �ApasamaA saoDae/ "kae� yaezaULeÜ�Apaq�LÜA�R maAnaeRCÜÀ kae� yasaka�o �TaR yao ho jaba �hA<LeÜBannau Bayao/ "'jahA< ma gÜÜa�rheka�o CÜu  yahA< itamaIhä�A�na sa(aqánaQÀ®¾

23tar yaezaULeÜ taI yahUdIhäLÜA�R BannauBayao/ "itamaIhäyahA< taLÜbaAwÜ �A�ka�A hQ. tar ma maAiTabaAwÜ �A�ka�o h¦<.itamaIhä yasa saMsaArka�A hQ/ tar ma yasa saMsaArka�o ho�na<.24maqLeÜ Bainasakae�= itamaIhä �ApaÍnaq paApahämaa manaeRCÜQ=. ho/itamaIhä �ApaÍnaq paApahämaA manae RCÜQ/ yaid itamaIhäLeÜmaLÜA�R ma �hI ho* Banaer ivazvaAsa gÜÜarenaQ Banae.®

25yahUdIhäLeÜ saoDae/ "taba itamaI ka�o hQÀ®yaezaULeÜ javaAba idnauBayao/ "zauädeiKa naq maqLeÜ itamaIhäLÜa�R

jae BainarheCÜu ma  yahI h¦<. 26itamaIhäka�A ivaxayamaA maLÜA�RDaerq kau�rAhä Bannau CÜ. itamaIhäLÜA�R ma itam�ao NyaAya gÜÜanaRsaka�TaeÎ/ tar �hA< �ka� jasaLeÜ maLÜA�R paWÜA�nau Bayao sa ya�hA< naq h¦nauh¦nCÜ. �naqka�obaawÜ jae kau�rA maqLeÜ saunae taI kau�rAhä baoÜlCÜu.®

27yaezaU kau�na ivaxayamaA kau�rA gÜÜairrheCÜna� Banaer maAinasahäLeÜbauJdqnana�. yaezaULeÜ itanaIhäLÜA�R ipataAka�o ivaxayamaA BainarhnauBa�ka�o iTayao. 28yasaqLeÜ yaezaULeÜ maAinasahäLÜA�R BannauBayao/"itamaIhäLeÜ maAinasaka�o pau¤aLÜA�R �WÜA�nae CÜAÏ  yaitabaeLÜAmaA¤a ma �hI h¦< Banaer itamaIhä jaAnnae CÜQ. itamaIhäLeÜjaAnnaeCÜQ= ika� jauna kau�rAhä ma gÜÜairrheCÜu  yao maero �ApaÍnaq�iDaka�ArbaAwÜ gÜÜareka�o ho�na. itamaIhäLeÜ jaAnnaeCÜQ ika� maqLeÜjae jaita kau�rAhä BandqCÜu  yao ipataAbaAwÜ maqLeÜ jaAnaeka�o ho.29parmaezvar jasaLeÜ maLÜA�R paWÜA�nau Bayao �hA< masa<gÜÜah¦nauh¦nCÜ. ma saDaq=  yahI kau�rA gÜÜadRCÜu jasaLeÜ �hA<LÜA�R KauzaIid<dCÜ. yasaqLeÜ �hA<LeÜ maA¤a maLÜA�R �ka�Lq CÜofnau Ba�na.®30jaba yaezaULeÜ yaI kau�rAhä gÜÜairrhnau Ba�ka�o iTayao/ DaerqmaAinasahäLeÜ �hA<LÜA�R ivazvaAsa gÜÜare.

mmmmaaaa ����hhhhIIII hhhhoooo yasaka�o �TaR 'ma yaezaU h¦<¾ h¦nCÜ yasaqLeÜ yahA<�nauvaAdmaA 'ma �hI h¦<¾ gÜÜair�ka�o CÜ.

111144449999 yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 8888ÉÉÉÉ33331111----55556666yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLeeeeÜÜÜÜ mmmmaaaau uuu((((aaaaáááá hhhh¦¦¦¦nnnnaaaae eee iiiivvvvaaaaxxxxaaaayyyyaaaa bbbbaaaattttaaaaAAAA����nnnnaaaau uuu hhhh¦¦¦¦nnnnCCCCÜÜÜÜ

31taba yaezaULeÜ BannauBayao ika� yahUdIhä jasaLeÜ �hA<maAivazvaAsa gÜÜare/ "yaid itamaIhäLeÜ LÜgÜÜaAtaAr maero iza»aAhäpaALÜna gÜÜairrhçQ Banae itamaIhä saA<ccaq maero caeLÜAhä hAÏ.32taba maA¤a itamaIhäLeÜ sa ya jaAnnaeCÜQ. �ina sa yaLeÜitamaIhäLÜA�R maui(aá gÜÜarA�nae CÜ.®

33yahUdIhäLeÜ javaAba id�/ "hAmaI �b�aAhAmaka�A santaAnahQ. �ina hAmaI ka�ihlyaq ka�saqka�o dAsa Ba�ka�A CqnaQ. tabaika�na BanCÜQ/ 'itamaI/¾ §vatan¤a h¦naeCÜQÀ®

34yaeezaULeÜ javaAba idnauBayao/ "ma saA<cao BandCÜu. Pa yaeka�maAinasa jasaLeÜ LÜgÜÜaAtaar paApa gÜÜaCÜR � paApaka�o dAsa ho.paApa �saka�o maAiLÜka� ho. 35dAsa sadqva maAiLÜka�ka�opairvaArsa<gÜÜa basdqna. tar CÜoro saDaq= pairvaArsa<gÜÜa basCÜ.36yasaTaR jaba pau¤aLeÜ itamaIhäLÜA�R §vatan¤a paAdRCÜ/ tabaitamaIhä sa yaäpamaA §vatan¤a h¦naeCÜQ. 37ma jaAndCÜu itamaIhä�b�aAhAmaka�A santaAna hQ. tar itamaIhä maLÜA�R maAnaRcaAhnCÜQ. ika�naÀ ika�naBanae itamaIhä maero iza»aA svaIka�ArgÜÜanaR caAh<dqnaQ. 38ma BainarheCÜu ika� jae ipataALeÜ maLÜA�RdeKaA�nau Bayao tar itamaIhäLeÜ  yao ka�Ama gÜÜadRCÜQ jao itam�aAipataAbaAwÜ itamaIhäLeÜ sauNyaQ.®

39yahUdIhäLeÜ Banae/ "hAm�aA ipataA �b�aAhAma h¦na�.®yaezaULeÜ BannauBayao/ "yaid itamaIhä saA<i�a naq �b�aAhAmaka�A

santaAnahä h¦<do ho taA itamaIhäLeÜ tyahI kau�rAhä gÜÜanaeRiTayaQ jauna kau�ro �b�aAhAmaLeÜ gÜÜare. 40ma maAinasa h¦< jasaLeÜparmaezvarbaAwÜ saunaeka�o sa ya bataA�. tar itamaIhä maLÜA�RmaAnae R PayaAsa gÜÜaCÜQR. �b�aAhAmaLeÜ  yastaA kau�rA gÜÜarenana�.41taba itamaIhäLeÜ  yahI kau�rAhä gÜÜairrheka�ACÜQ= jao itam�aA�ApaÍnaq ipataALeÜ gÜÜaCÜRna.®

tar yahUdIhäLeÜ Banae/ "hAmaI  yastaA �vaq´a baALÜka�häho�naAÏ jasaLeÜ ka�ihlyaq paina �ApaÍnaA ipataA ka�o iTa�jaAnaenaQ. parmaezvar naq hAm�aA ipataA h¦na�. hAm�aA �ä ipataACqÜnana�.®

42yaezaULeÜ taI yahUdIhäLÜA�R Bannau Bayao/ "yaid parmaezvarsaA<�caq itamaIhäka�A ipataA Ba�ka�o Ba� itamaIhäLeÜ maLÜA�RPaema gÜÜanaeR iTayaQ. ma parmaezvarbaAwq �A�ka�o h¦</ r ma yahA<CÜu. ma �ApaÍnaq �iDaka�ArbaAwÜ �A�ka�o ho�na. parmaezvarLeÜmaLÜA�R paWÜA�nau Bayao. 43itamaIhäLeÜ yaI kau�rAhä ika�nabauJdqnaQù jao ma isaka�A�<CÜuÀ ika�naBanae itamaIhäLeÜ maeroiza»aA §vaIka�Ar gÜÜanaR sa(aq�naQ=. 44itamaIhäka�A ipataA zaqtaAnaÜho. itamaIhä �saka�A santaAna hQ. �saLeÜ jae caAhAnCÜ

itamaIhä  yahI gÜÜadRCÜQ. zaqtaAnaÜ �Aidka�ALÜdeiKa naq h yaArAiTayao. � saDaÏ sa yaka�o iva¨ë CÜ �ina � iBa¤a sa yaCqna. jaba � BaUáWÜo baolCÜ taba �saLeÜ  yao BaUáWÜo§vaBaAivaka� äpaLeÜ baolCÜ ho zaqtaAna �sa yavaAdI �ina�sa yaka�o ipataA ho. 45ma saA<cao BandCÜu.  yasaqLeÜ itamaIhämaLÜA�R ivazvaAsa gÜÜadqRnaQ. 46ma paApaka�o doxaI CÜu BanaeritamaIhämaA ka�saLeÜ PamaA,ÜÜa idna saka�CÜQ=À ma itamaIhäLÜA�Rsa ya BandCÜu ika�na itamaIhä maLÜA�R ivazvaAsa gÜÜadqRnaQÀ47jao parmaezvarka�o ho �saLeÜ parmaezvarLeÜ Bannau Ba�ka�Akau�rA maAndCÜ. tar itamaIhä parmaezvarLeÜ jae Bannau h¦nCÜ yao §vaIka�AdqRnaQ/ ika�naBanae itamaIhä parmaezvarka�A ho�naQ.®

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLeeeeÜÜÜÜ ����AAAAppppaaaaÍ ÍÍÍnnnnaaaaq qqq rrrr ����bbbb����aaaaAAAAhhhhAAAAmmmmaaaakkkkaaaa����oooo iiiivvvvaaaaxxxxaaaayyyyaaaammmmaaaaAAAA BBBBaaaannnnnnnnaaaau uuuhhhh¦¦¦¦nnnnCCCCÜÜÜÜ48yahUdIhäLeÜ �(ar id�/ "hAmaIhäLeÜ BanyaQ itamaI

saAmarI hAÏ. �ina duxwÜAtmaA itamaI iBa¤a CÜ. kae� yastaoBannau hAmaI sahI CqnaQ=À®

49yaezaULeÜ �(ar idnauBayao/ "ma iBa¤a duxwÜAtmaA Cqna. ma�ApaÍnaA ipataALÜA�R sammaAna gÜÜaCÜuR tar itamaILeÜ maLÜA�R sammaAnagÜÜadqRnaQ. 50ma �ApaÍnaq sammaAna paA�nae ka�oizaza gÜÜairrheka�oCÜu <�na �hA< �ka� h¦nauh¦nCÜ jasaLeÜ maero inaiµta sammaAnacaAhAnau h¦nCÜ. �hA< NyaAyaka�taAR h¦nauh¦nCÜ. 51ma saA<caoBanCÜu. yaid kau�naq vyai(aáLeÜ maero iza»aA paALÜna gÜÜaCÜR Banae/ yao vyai(aá ka�ihlyaq manaeR Cqna.®

52yahUdIhäLeÜ yaezaULÜA�R Banae/ "�ba hAmaI paða�A BayaAÏika� itamaIiBa¤a duxwÜAtmaA C �ina �gÜÜamava(aáAhä �ina�b�aAhAma paina mare. tar itamaI BanCÜQ/ 'jauna vyai(aáLeÜ itam�aoiza»aA paALÜna gÜÜadRCÜ � ka�ihlyaq manaeR Cqna.¾ 53kae� itamaI�apaq�LÜA�R hAm�aA ipataA �b�aAhAmaBandA mahAna saocCÜQÀ�b�aAhAma mare. �ina �gÜÜamava(aáAhä paina mare. itamaI�ApaU�LÜA�R kae� samBaánCÜQÀ®

54yaezaULeÜ javaAba idnauBayao/ "yaid maqLeÜ �ApaU�LÜA�RsammaAna id�ka�o Ba�/  yao sammaAna vyaTaR ho. jasaLeÜmaLÜA�R sammaAna idnauBayao �hA< maerA ipataA h¦nauh¦nCÜ. �inajasaLÜA�R itamaIhä �ApaÍnao parmaezvar BanCÜQ. 55itamaIhävaAstavamaA �hA<LÜA�R icandqnaQ. ma �hA<LÜA�R icandCÜu. yaidmaqLeÜ maerA ipataALÜA�R icainana< Banae ma itamaIhä jastaq BaUáwÜoh¦naeCÜu. tar ma �hA<LÜA�R icandCÜu. �ina ma �hA<LeÜ jaeBannauh¦nCÜ paALÜna gÜÜaCÜuR. 56itam�aA ipataA �b�aAhAma ma �A�naeidna henaRLÜA�R hixaRta iTa�. �naLeÜ  yao idna deKae r hixaRtaBa�.®

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 8888ÉÉÉÉ55557777----9999ÉÉÉÉ11119999 11115555000057yahUdIhäLeÜ yaezaULÜA�R Banae/ "itamaILeÜ �b�aAhAmaLÜA�R

deKaka�A CÜQÀ itamaI 50 baxaR paina paugÜÜaeka�A CqnaQ?®58yaezaULeÜ �(ar idnauBayao/ "ma itamaILÜA�R saA<cao BanCÜu.

�b�aAhAma janmana �iGa ma CÜu.® 59jaba yaezaULeÜ  yasaoBanae/ maAinasahäLeÜ �hA<maAiTa FuMgÜÜaAhä iwÜpaer hAnae. taryaezaU Âka�nau Bayao r maindr CÜAùfer jaAnauBayao.

����nnnnDDDDaaaaAAAA jjjjaaaannnnmmmmaaaae eeekkkkaaaa����oooo mmmmaaaaAAAAiiiinnnnaaaassssaaaaLLLLÜÜÜÜAAAA����RRRR yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLeeeeÜÜÜÜ iiiinnnnaaaakkkkaaaa����oooo ppppaaaaAAAAnnnnaaaau uuuR RRR BBBBaaaayyyyaaaaoooojaba yaezaU ihifrhnau Ba�ka�o iTayao/ �hA<LeÜ �ka�janaA�nDao maAnCeÜLÜA�R deKnau Bayao.  yao maAnCeÜ janmaq deiKa

�nDaA iTayao. 2yaezaUka�A caeLÜAhäLeÜ saoDae/ "gÜÜauäjyaU yaomaAnCeÜ janmaq deiKa ka�o �nDao ho. ka�saka�o paApaLeÜ �saLÜA�R�nDaA janmaAyaoÀ �saka�o �ApaÍnaq paApa vaA �saka�o maAtaAipataAka�opaApaÀ®

3yaezaULeÜ �(ar idnauBayao/ 'yao nata �saka�o nata �saka�ImaAtaAka�o paApaho jasaLeÜ �saLÜA�R �nDaA s£ixwÜgÜÜairna�. �janmaq deiKaka�o �nDao ho taAika� �saLÜA�R inaka�o paArermaAinasahäLÜA�R parmaezvarka�o zai(aá deKaA�na saika�yaosa�.4�ihLeÜ jaba idnaka�o samaya CÜ hAmaILeÜ �naqka�o ka�AmahägÜÜanauR paCÜR jasaLeÜ maLÜA�R paWÜA�nau Bayao. rAta panaR �A<weÜka�oCÜ. �ina ka�saqLeÜ paina rAtaI ka�Ama gÜÜadqRna. 5jaba masaMsaArmaA CÜu/ ma saMsaArka�o jyaoita h¦<.®

6yasao Bainasakae�r/ yaezaULeÜ BaU <�maA Tauka�nau Bayao r yasabaAwÜ kae�hI maAwÜoka�o ihLÜo banaA�nau Bayao �ina yaezaULeÜ yasaLÜA�R  yasa maAinasaka�o �A<KaAmaA rAiKaidnau Bayao.7yaezaULeÜ  yasa maAinasaLÜA�R BannauBayao/ "jaA¬ isaLÜo�Amaka�opaoKarImaA gÜÜa�r paKaALÜ.® :isaLÜo�Amaka�o �TaR h¦nCÜ'paWÜA�nau¾ò taba  yao maAinasa paoKarImaA gÜÜayao r Daoyao. �ba� deKnae LÜAyaka�ka�o Bayao.

8ka�ohI maAinasahäLeÜ paihLeÜ  yasa maAinasaLÜA�R BaIKamaAigÜÜarheka�o deKaeka�A iTa�. taI maAinasahä r �naka�oiCÜmaeka�IhäLeÜ Banae/ "her? yao  yahI maAnCeÜ ho�na jao saDaq=basaer iBaKa maAgdTyaoÀ®

9ka�ohI maAinasahäLeÜ Banae/ "ho?  yao  yahI ho.® tar�Nya maAinasahäLeÜ Banae/ "�h</ �  yao maAnCeÜ ho�na/ � yastaq deiKa�ka�o maA¤a ho.®

taba  yasa maAinasaLeÜ BaNyao/ "ma  yahI maAinasa h¦< jaopaihLeÜ �nDao iTa�<.®

10maAinasahäLeÜ jaAnna caAhnTae/ "kae� BayaoÀ itamaILeÜka�sarI d]öxwÜ PaApta gÜÜarYQÀ®

9999

11 yasa maAinasaLeÜ javaAba id�/ " yao maAinasa jasaLÜA�RyaezaU BandCÜQ �hA<LeÜ DauLÜobaAwÜ ihLÜo banaA�nau Bayao. �hA<LeÜ yao maero �A<KaAmaA rAiKaidnau Bayao. taba �hA<LeÜ maLÜA�RBannauBayao/ "isaLÜo�AmaA jaA¬ r paKaALÜ. taba ma isaLÜo�AmaAgÜÜa<� r paKaALeÜM. �ina taba maqLeÜ deKna TaALeÜ<.®

12maAinasahäLeÜ  yasa maAinasaLÜA�R saoDae/ " yao maAnCeÜka�hA< CÜÀ®

 yasa maAinasaLeÜ Banyao/ "maLÜA�R TaAhA Cqna.®

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLeeeeÜÜÜÜ iiiinnnnaaaakkkkaaaa����oooo ppppaaaaAAAAnnnnaaaau uuuR RRR BBBBaaaa����kkkkaaaa����oooo     yyyyaaaassssaaaa mmmmaaaaAAAAnnnnCCCCeeeeÜÜÜÜLLLLÜÜÜÜAAAA����RRRRyyyyaaaahhhhUUUUddddIIIIhhhhääääLLLLeeeeÜÜÜÜ PPPPaaaazzzznnnnaaaa ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaarrrre eee

13 yasapaiCÜ maAinasahäLeÜ  yasa maAnCeÜLÜA�R pa�irsaIhäka�hA<lyaA�. yao  yahI maAinasa iTayao jao paihLÜA �nDao iTayao.14yaezaULeÜ DaULÜoka�o ihLÜo banaA�r  yasa maAinasaka�o �A<KaAinaka�o paAiridnau Bayao. jauna idna yaezaULeÜ  yastao ka�AmagÜÜanauRBayao  yao idna zabaATaka�o idna iTayao. 15pa�irsaIhäLeÜpaina  yasa maAinasaLÜA�R saoDae/ "ka�sarI itamaILeÜ itam�ao d]ixwÜpaAyaQÀ®

 yasa maAinasaLeÜ �(ar idyao/ "�hA<LeÜ DaULÜoka�o ihLÜomaero �A<KaAmaA rAKaIidnauBayao. maqLeÜ maero �A<KaA paKaALeÜ r�ba maqLeÜ deKna sakae�=.®

16ka�ohI pa�irsaIhäLeÜ Banae/ " yasa maAinasaLeÜ zabaATaka�oidna paALÜna gÜÜadqRna. yasaqLeÜ � parmaezvarbaAwÜ �A�ka�oho�na.®

�Nya maAinasahäLeÜ Banae/ "tar jao maAinasa paApaI CÜ�saLeÜ yastao camatka�Arhä gÜÜanaR sa(aq�na.® taI yahUdIhä�ApasamaA sahmata h¦na sakae�nana�.

17yahUdI �gÜÜauvaAhäLeÜ pae�ir  yasa maAinasaLÜA�R saoDae/"yao maAnCeLeÜ itamaILÜA�R inaka�o paArYo �ina itamaILeÜ deKnasaka�yaQ=. itamaI �saka�o baAremaA kae� BanCÜQÀ®

 yasa maAinasaLeÜ �(ar id�/ "�hA< �ka� �gÜÜamavaka�taAh¦nauh¦nCÜ.®

18yahUdIhäLeÜ  yasa maAinasa  yasarI inaka�o Ba�ka�oGawÜnaAmaA ivazvaAsa gÜÜarenana�. itanaIhäLeÜ  yao maAnCeÜ paihLeÜ�nDaA r paiCÜ inaka�o Ba�ka�o ivazvaAsaq gÜÜarenana�. yasaTaRitanaIhäLeÜ �saka�o �amaA baAbauLÜA�R baoLÜa�. 19�inayah¦dIhäLeÜ  yasaka�o �amaA baAbauLÜA�R saoDae/ "yao itamaIhäka�oCÜoro hoÀ itamaIhä Bana yao janmaqLeÜ �nDao iTayao. taba�ihLeÜ �saLeÜ ka�sarI deKna saka�yaoÀ®

111155551111 yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 9999ÉÉÉÉ22220000----11110000ÉÉÉÉ333320 yasaka�o �amaa-baAbauLeÜ �(ar id�/ "hAmaI jaAndCÜQ=

yao maero CÜoro ho. �ina hAmaI jaAndCÜQ � janmandq �nDaoiTayao. 21tar �ihLeÜ �saLeÜ ka�sarI deKna saka�CÜ hAmaIjaAndqnaAÏ. �ina hAmaI jaAndqnaQ ka�saLeÜ �saLÜA�R d]ixwÜ idyao.�saqLÜA�R saoDnauhosa�. � �ihLeÜ WÜULÜo Ba�ka�o C �ina�apaÍnao ivaxayamaA �(ar � �apaq�LeÜ idnae CÜ.® 22�naka�o�amaA-baAbauLeÜ yahUdI �gÜÜauvaAhäka�o frLeÜ gÜÜadAR  yasaoBanaeka�o h¦na�. yahUdI �gÜÜauvaAhäLeÜ paihlyaq ina,ÜÜaRya iL�sakae�ka�AiTa� ika� jajasaLeÜ yaezaULÜA�R Ka�IxwÜ BanCÜna � di,Üftah¦na eCÜ. �ina taI maAinasahäLÜA�R saBaAGarbaAwÜ*inaka�AiLÜidnaeCÜna. 23yasaqka�Ar,ÜÜaLeÜ gÜÜadAR �saka�o �amaA-baAbauLeÜBanae/ "� WÜULÜo Ba�ka�oCÜ �saqLÜA�R saoGnau hosa�.®

24taba yahUdI �gÜÜauvaAhäLeÜ  yasa maAinasa jao paihLÜA�nDao iTayao pae�ir doêaopalwÜ baoLÜA�r Banae/ "itamaILÜA�Rparmaezvarka�o maihmaA rAKna sa ya baolnau paCÜR. hAmaIjaAndCÜQ ika� yao maAinasa paApaI ho.

25 yasa maAinasaLeÜ �(ar idyao/ "�hA< paApaI h¦na Banaerma jaAindna. tar ma yaita maA¤a jaAndCÜuÉ ma �nDao iTa�< r�ihLeÜ deKna saka�nae Ba�<.®

26yahUdIhäLeÜ saoDae/ "�saLeÜ kae� gÜÜarYoÀ itam�ao �A<KaAka�sarI inaka�o paArYoÀ®

27 yasa maAinasaLeÜ �(ar idyao/ "maqLeÜ tapaA�RªhäLÜA�Rpaihlyaq Bainasakae�ka�o CÜu. tar tapaA�RªhäLeÜ saunnau naq Ba�na.ika�na tapaA�Rªhä pae�ir saunna caAhnau h¦nCÜÀù kae� tapaA�Rªhäpaina �hA<ka�o caeLÜAhä h¦na caAhnau h¦nCÜÀ®

28yahUdI �gÜÜauvaAhä �ka�dma rIsaLeÜ caUr Ba� �inatyasa maAinasaLÜA�R �pazabdæArA gÜÜaALÜI gÜÜare. taba itanaIhäLeÜBanae/ "itamaI  yasa maAinasaka�o caeLÜA hQ. hAmaI maozaAka�AcaeLÜAhä hQ. 29hAmaI jaAndCÜAÏ ika� parmaezvar maozaAsa<gÜÜabaolnau Bayao. tar hAmaI  yasa maAinasaka�o ivaxayamaA caAih<�ka�dmaq jaAndqnaQ/ � ka�hA<baAwÜ �A�ka�o ho.®

30 yasa maAinasaLeÜ �(aridyao/ "yao ka�stao �camBaka�okau�ro ho. yaezaU ka�hA<baAwÜ �A�nau Bayao/ tapa<A�Rhä jaAnnauh¦nna. tar �hA<LeÜ maero �A<KaALÜA�R inaka�opaAirÜ idnau Bayao.31hAmaI sabaq jaAndCÜQ= ika� parmaezvarLeÜ paApaIhäka�o kau�rAsaunnau h¦nna. tar parmaezvarLeÜ hreka� vyai(aábaAwÜ saunnau h¦nCÜ

ssssaaaaBBBBaaaaAAAAGGGGaaaarrrr �M�ajaImaA "isanaogÜÜagÜÜa® Baina�ka�o CÜ. jasaka�o �TaR h¦nCÜbaA�RbaLÜmaA yahUdIhä BaeLÜA Ba�r saBaA vaA PaATaRnaA gÜÜanaeR WÜA�<.

jao Ba(aá CÜ �ina parmaezvarLeÜ caAhe jastaq gÜÜaCÜR. 32yastao

ka�ihlyaq paina sauina�ka�o iTa�na ika� ka�saqLeÜ �ka� janmaka�o�nDaA vyai(aáLÜA�R d]öxwÜ idyao. 33 yao maAnCeÜ parmaezvarbaAwq �A�ka�o h¦napaCÜR. yaid �naI parmaezvarbaAw na�a�ka�oBa� �saLeÜ ya§tao kau�naq kua�rAgÜÜanaR saka�nae iTa�nana�.®

34yahUdI �gÜÜauvaAhäLeÜ �(ar id�/ "itamaI paApaqpaApaLeÜBair�r jainma�ka�o rheCÜQ. itamaILeÜ hAmaILÜA�R isaka�A�naKaojCÜAÏÀ® itanaIhäLeÜ tyasa maAinasaLÜA�R GacyaAfer inaka�AiLÜid�.

����AAAAiiiittttmmmmaaaakkkkaaaa���� ����nnnnDDDDaaaaooooppppaaaannnnaaaa35yahUdIhäLeÜ  yasa maAinasaLÜA�R inaka�ALÜIid�ka�o yaezaULeÜ

caALÜ paA�nau Bayao. yaezaULeÜ  yasa maAinasaLÜA�R BaeweÜr BannauBayao/"itamaI maAinasaka�o pau¤amaAiTa ivazvaAsa gÜÜaCÜQRÀ®

36 yasa maAinasaLeÜ saoDyao/ "maAinasaka�o pau¤a ka�o h¦na�/mahodyaÀ maLÜA�R bataA�nau hosa/ taba ma �hA<maA ivazvaAsagÜÜanaR saka�CÜu.®

37yaezaULeÜ  yasa maAinasaLÜA�R BannauBayao/ "itamaILeÜ �saLÜA�RdeiKasakae�ka�A CÜQ. maAinasaka�o pau¤a �hI h¦na jao itamaIsa<gÜÜa�ihLeÜ baoiLÜrheka�o CÜ.®

38 yasa maAinasaLeÜ BaNyao/ "ho/ PaBau ma ivazvaAsagÜÜaCÜuR.®  yasapaiCÜ �saLeÜ yaezaULÜA�R d,fvata� gÜÜarYo.

39yaezaULeÜ BannauBayao/ "ma yasa saMsaArmaA NyaAya gÜÜanaR�A�ka�o h¦<. ma  yasaka�Ar,ÜÜaLeÜ �a�ka�o h¦< ika� �nDaAmaAinasahäLeÜ deKna saka�osa�. ma  yasaka�Ar,ÜÜaLeÜ �A�ka�o h<¦ika� deKna saka�naehä �nDaA ho�na.®

40ka�ohI pa�irsaIhä yaezaUka�o naijakaq� iTa�. itanaIhäLeÜyaezaULeÜ  yasao Bannau Ba�ka�o saunae. itanaIhäLeÜ saoDae/ "hAmaIpaina �nDaA CÜQ Banaer itamaI BainarheCÜQÀ®

41yaezaULeÜ BannauBayao/ "yaid itamaIhä saA<i�a naq �nDaABa�ka�o Ba� itamaIhä paApaka�o doxaI h¦nae iTa�naQ=. tar�ihLeÜ itamaIhäLeÜ deKCÜu BaNyaQ= yasaka�Ar,ÜÜa itamaIhäka�odoxa rihrhnCÜ.®

BBBBaaaae eee= ===ù ùùùffffAAAAvvvvaaaaAAAALLLLÜÜÜÜAAAA rrrr ����ssssaaaakkkkaaaa����oooo BBBBaaaae eee= ===ù ùùùffffAAAAyaezaULeÜ BannauBayao/ "ma itamaIhäLÜA�R saA<cao BandCÜu.jaba kau�naq paina �ka� vyai(aá Bae=fA-gÜÜaoWÜiBa¤a pasdCÜ/

� Foka�AbaAwÜ pasdCÜ. yaid tyao �ka�oR itarbaAwÜ pasCÜ Banae yao caor �ina fakau� ho. 2tar kau�naq vyai(aá Foka�A KaoLeÜrgÜÜaoWÜmaA pasdCÜ taba � gÜÜaoWÜALÜA ho. 3jasaLeÜ Foka�Aka�odeKareKa gÜÜaCÜR �saqLeÜ gÜÜaoWÜALÜAka�o LÜAigÜÜa Foka�A KaoldCÜ.�ina BaeÎ ùfALeÜ paina �saqka�o kau�rA saunCÜ. gÜÜaoWÜALÜAhäLeÜ

11110000

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 11110000ÉÉÉÉ4444----33332222 111155552222naAmaæArA �ApaÍnao BaeÎùfAhäLÜA�R fAkaÍdCÜna �ina gÜÜaoWÜ baAihrinaka�AldCna�Ü. 4gÜÜaoWÜALÜALeÜ sabaq BaeùfAhä baAihr inaka�AldCÜ.taba � sabaqka�o �iGa jaA<dCÜ itanaIhäka�o �gÜÜauvaa�R gÜÜadRCÜ.Bae= ùfAhä �saqka�o paiCÜ LÜAgdCÜna� ika�naBanae itanaIhäLeÜ�saka�o �AvaAja icandCÜna�. 5BaeÎfAhäLeÜ naicanaeka�o vyai(aáLÜA�RpaCÜYA�<dqna. itanaIhä  yastaA naicanaeka�o maAnCeÜdeiKa wÜAùfABaAgdCÜna�/ ika�naBanae itanaIhäLeÜ �saka�o �AvaAja icandqnana�.®6yasarI yaezaULeÜ maAinasahäLÜA�R ��wÜA ka�TaA saunaA�nau Bayao.tar  yasa ka�TaAka�o taAtpayaR kae� ho itanaIhäLeÜ bauBaeánana�.

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU ����ssssaaaaLLLLÜÜÜÜ ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaaooooWWWWÜÜÜÜAAAALLLLÜÜÜÜoooo hhhh¦¦¦¦nnnnaaaa� ���7yaezaULeÜ pae�ir BannauBayao/ "ma saA<cao BandCÜu. ma

Bae=fAhäka�o LÜAigÜÜa Foka�A h¦<. 8jao maero �iGa �A�/itanaIhä sabaq caorhä r fAkau�hä h¦na�. Bae=ùfALeÜ itanaIhäLÜA�RDyaAna id�nana�. 9ma Foka�A h¦<. jauna vyai(aá maæArA pasdCÜ� jaoigÜÜanCÜ.  yao vyai(aá iBa¤a �A�nae r baAihr jaAnaeyaogya h¦<dCÜ. �saLeÜ caAheka�o jaita sabaq kau�rAhä paA�naeCÜ. 10�ka� caor caonauR/ maAnauR r DvaMsa gÜÜanaR maA¤a �A�<dCÜ.tar ma jaIvana-dAna gÜÜanaR �A�<- yastao jaIvana jauna paU,ÜÜaR r�saLÜ CÜ.

11"ma �saLÜ gÜÜaoWÜALÜo h¦<. �saLÜ gÜÜaoWÜALÜoLeÜ Bae=ùfAka�oinaimta �ApaÍnao jaIvana PadAna gÜÜadRCÜ. 12paqsaA id�r rAKaeka�oka�maIR r KaAsa gÜÜaoWÜALÜomaA iBannataA h¦<dCÜ. taLÜba id�rrAKaeka�A gÜÜaoWÜALÜAhäka�o �apaÍnao BaefA h¦dqna. jaba �saLebvaA<saoÜ deKdCÜ/ � BaeùfALÜA�R CÜafer BaAgdCÜ. taba bvaA<saoLeÜBae=ùfAhä maAiTa �A¤a�ma,ÜÜa gÜÜarer CÜrspaxwÜ paAdRCÜ. 13ika�naBanae � taLÜbamaA rAiKa�ka�o maanCeÜ ho.  yasaka�Ar,ÜÜaLeÜBaAgÜCÜ. �saLeÜ BaefAka�o deKareKa gÜÜadqRna. �saLÜA�R BaefAka�oicantaA h¦<dqna. �saLÜA�R BaefAsa<gÜÜa kau�naq mataLÜba rMhdqna.

14-15"ma  yao gÜÜaoWÜALÜo h¦< jasaLeÜ Bae= ùfALÜa�R saA<caomanaLeÜ r»aA gÜÜaCÜR. ma maerA Bae=ùfAhä icandCÜu jasarI ipataALeÜmaLÜA�R icannauh¦nCÜ. �ina Bae= ùfALeÜ paina maLÜA�R icandCÜjasarI ma ipataALÜA�R icandCÜu. ma taI BaÎùfAhäka�A LÜAigÜÜajaIvana �paR,ÜÜa gÜÜaCÜRu. 16masa<gÜÜa �Nya Bae=ùfAhä paina CÜna�.itanaIhä yasa Bauá,fmaA Cqnana�. maqLeÜ itanaIhäLÜA�R paina�gÜÜauvaa�R gÜÜanauR paCÜR. itanaIhäLeÜ maero �AvaAja saunnaeCÜna�/ tabaitanaIhä ��wq Bauá,fmaA h¦naeCÜna� taba  yahA</ ��wÜA bagÜÜaALÜ�ina ��wq gÜÜaoWÜALÜo h¦d<CÜ. 17maero ipataALeÜ maLÜA�R PaemagÜÜanauRh¦nCÜ ika�naBanae ma maero jaIvana idnau tayaAr CÜu taAika�  yaoma pae�ir ipa�taAR iLÜnaeCÜu. 18mabaAwÜ ka�saqLeÜ jaIvana iLÜna

sakaÍdqna/ maero �ApaÍnaq jaIvana �apaÍnao �cCÜALeÜ idnCÜu maero�ApaÍnao jaIvana idenae �iDaka�Ar CÜ. �ina  yasaqLÜA�R paunaÉPaApta gÜÜanaeR �iDaka�Ar paina CÜ. yahI naq ta maerA ipataALeÜmaLÜA�R gÜÜanauR BannauBayao.®

19pae�rI yahUdIhäka�o �ApasamaA sahmataI Ba�nana�/ ika�naBanaeyaezaULeÜ yaI kau�rAhä Bannau Ba�ka�o iTayao. 20Daerq yahUdIhäLeÜBanae/ "duxwÜAtmaA �samaA CÜ r � baQLÜAhA Ba�ka�o CÜ.ika�na �saLÜA�R DyaAna idnauÀ®

21tar �Nya yahUdIhäLeÜ Banae/ "duxwÜAtmaALeÜ Bae·Ü�A�ka�omaAnCeÜLeÜ yastao Paka�Arka�o kau�rA gÜÜanaRsa(aqána. kae� duxwÜAtmaALeÜ�nDaA maAnCeÜhäka�A �A<KaA inaka�o paAnaR saka�CÜÀÊ�h<?®

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUUkkkkaaaa����oooo iiiivvvvaaaa¨̈̈̈ëëëë yyyyaaaahhhhUUUUddddIIIIhhhhääää22yaäzaLeÜmamaA ih�<dka�o baeLÜA iTayao saATaq samapaR,ÜÜaka�o

pavaR* paina �Ayao. 23yaezaU maindrka�o PaAÄ�[,ÜÜa �ntagÜÜaRtasauLeÜmaAnaka�A dLÜAnamaA wÜhiLÜrhnauBa�ka�o iTayao. 24yahUdIhäLeÜyaezaULÜA�R vairpair Gaere. itanaIhäLeÜ Banae/ "ka�ihLeÜsammaitam�ao ivaxayamaA hAmaILÜA�R rhsyamaA rAKCÜQÀ yaid itamaIKa�IxwÜ naq hQ Banae/ hAmaILÜA�R spaxwÜ paAr.®

25yaezaULeÜ �(ar idnauBayao/ "maqLeÜ itamaIhäLÜA�R paihlyaqBainasakae�ka�o CÜu/ tar itamaIhäLeÜ ivazvaAsa gÜÜarenaQ. macamatka�Arhä gÜÜaCÜuR/ maero ipataAka�o naAmamaA. taI camatka�ArhäLeÜmaero baAremaA Pamaa,ÜÜa idnCÜ. 26 itamaIhä tar ivazvaAsagÜÜadqRnaQ. ika�naÀ ika�naBanae itamaIhä maerA Bae=ùfAhä ho�naAÏ.27maero Bae=ùfAhä maero �AvaAja saundCÜna�. ma itanaIhäLÜA�RjaAndCÜu r itanaIhäLeÜ maLÜA�R paCYA�<dCÜna�. 28ma maerABae=ùfAhäLÜA�R �mar jaIvana id<dCÜu. itanaIhä ka�ihlyaq manaeRCqnana�. �ina ka�saqLeÜ paina itanaIhäLÜA�R maero hAtabaAwÜKaosaer LÜAna sa(aq�na. 29maerA ipataALeÜ maero Bae= ùfA maLÜA�Ridnau Bayao. �hA< sabaqBandA mahAna h¦nauh¦nCÜ. ka�saqLeÜ painamaero ipataAka�o hAtabaAwÜ Bae=ùfA Kaosaer LÜAna sa(aqána. 30ipataAr ma �kaq� hAÏ.®

31pae�ir yahUdIhäLeÜ yaezaULÜA�R maAnaR FuMgÜÜaA iwÜpae. 32taryaezaULeÜ itanaIhäLÜA�R BannauBayao/ "maerA ipataAbaAwÜ itamaIhäLÜA�RmaqLeÜ Daerq rAm�aA ka�Amahä deKaA�sakae�ka�o CÜu. taI caIjahämaDyae kau�na caA<ih ka�Amaka�o LÜAigÜÜa maLÜA�R FugÜÜaAMLeÜ ihka�AR�na

ssssaaaammmmaaaappppaaaaR RRR,,,,ÜÜÜÜ ÜÜÜÜaaaakkkkaaaa����oooo ppppaaaavvvvaaaaR RRR yahàdIhäLeÜ paQxa maihnaAka�o ��wÜA hptaAmaAmanaA�nae �tsava.

KaojCÜQÀ®

111155553333 yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 11110000ÉÉÉÉ33333333----11111111ÉÉÉÉ1111777733yahUdIhäLeÜ Banae/ "itamaILeÜ kau�naq rAm�ao ka�Ama gÜÜareka�omaA

itamaILÜA�R hAmaI FuÄ�[ALeÜ hAnaer maAnaeR CqnaQ=. tar itamaIhäLeÜBanaeka�A taI kau�rAhä parmaezvarka�o iva¨ë CÜna�. itamaIKaALÜI maAnCeÜ maA¤a hAÏ/ tar itamaI BanCÜQ itamaI parmaezvarsamaAna hQ.  yahI ka�Ar,ÜÜaLeÜ gÜÜadAR hAmaILeÜ itamaILÜA�R FuMgÜÜaALeÜihka�AR�r maAnaR Kaojaeka�A hQ=.®

34yaezaULeÜ �(ar idnauBayao/ "yao itamaIhäka�o vyavasTaAmaALeÜiKa�ka�o CÜ/ 'maqLeÜ Banae/ itamaIhä devahä hQ.¾* 35yaoDamaRzaAs¤aLeÜ itanaIhäLÜA�R deva BaNyao. maAinasahä jasaLeÜparmaezvarka�o sausamaAcaAr �ah,ÜÜa gÜÜare. �ina DamaRzaAs¤amaAsaDaq| sa ya CÜ. 36yasaTaR itamaIhä maLÜA�R ika�na BanCÜQ/"itamaI parmaezvarka�o inandA gÜÜaCQÜR/ ika�naBanae maqLeÜ Banae/ 'maparmaezvarka�o pau¤a h¦<À¾ ipataALeÜ maLÜA�R caunnau Bayao �inasaMsaArmaA paWÜA�nau Bayao. 37yaid maqLeÜ maerA ipataAka�oka�Amahä gÜÜaidRna Banae maLÜA�R ivazvaAsa nagÜÜar. 38tar yaidmaqLeÜ maerA ipataAka�A ka�Amahä gÜÜareÎ Banae itamaIhäLeÜ maLÜA�RivazvaAsa gÜÜanauR paCÜR. yaid itamaILeÜ maLÜA�R ivazvaAsa gÜÜarenaQBanae/ ma jae gÜÜaCÜu R maero ka�AmamaA ivazvaAsa gÜÜar. tabaitamaIhäLeÜ TaAhA paA�nae CÜQ �ina bauBanae CÜQ ika� maparmaezvarmaA CÜu �Q parmaezvar mamaA h¦nauh¦nCÜ.®

39yahUdIhäLeÜ yaezaULÜA�R pae�ir pa¤a�nae PayaAsa gÜÜare. taryaezaU itanaIhäbaAwÜ �mka�nau Bayao.

40 yasapaiCÜ yaezaU pae�ir yadRna nadIka�o »ae¤a paAr gÜÜarerjaAnau Bayao. yaezaU  yasa WÜA�< jaAnau Bayao jahA< yaUhnnaALeÜpaihLÜA baiptasmaA id�ka�A iTa�. 41yaezaU  yahA< basnau Bayaor �hA< ka�hA< Daerq maAinasahä �A�. maAinasahäLeÜ Banae/"yaUhnnaALeÜ ka�ihlyaq camatka�Ar deKaA�nana. tar yaUhnnaALeÜjauna maAinasaka�o ivaxayamaA jao sabaq BannauBayao  yao saA<caoiTayao.® 42�ina  yahA< Daerq maAinasahäLeÜ yaezaUmaA ivazvaAsagÜÜare.

LLLLÜÜÜÜAAAAjjjjaaaarrrrssssaaaakkkkaaaa����oooo mmmm££££    yyyyaaaau uuu yahA< LÜAjarsa naA�< gÜÜareka�A �ka�janaA maAinasa iTayaojao ibamaAr iTa�. �naI baeTaAnaI Bannae nagÜÜarmaA

basTae. yao  yao zahr iTayao jahA< mairyama r �naka�o baihnaImaATaAR basTae. 2mairyama  yahI naArI TaI jasaLeÜ PaBaumaAiTa�(ar LÜgÜÜaA�R id�ka�I TaI r �ApaÍnaA kae�zaLeÜ �hA<ka�o Kau·Ü�A

''''mmmmaaaaq qqqLLLLeeeeÜÜÜÜ ²²²² hhhhQQQQ¾¾¾¾ BajanasaM�ah 82É6.

pauCeÜka�I TaI. LÜAjarsa mairyamaka�o dAjauu iTa�/ jao hALÜmaA

11111111

ibamaAr iTayao. 3mairyama r maATaARLeÜ yaezaUka�hA< samaAcaArpaWÜA�/ "PaBau/ tapaA�Rªka�o iPaya ima¤a LÜAjarsa ibamaAr CÜ.®

4jaba yaezaULeÜ  yastao saunnauBayao/ �hA<LeÜ BannauBayao/ "yaoibamaArLeÜ �saLÜA�R m£ yau gÜÜarA�naeCqÜna. tar yao ibamaArIparmaezvaka�o maihmaAka�o inaiµta ho. yastao GawÜnaA parmaezvarka�opau¤aka�o maihmaA lyaA�naLÜA�R Ba�ka�o CÜ.® 5yaezaULeÜ mairyama/maATaAR r LÜAjarsaLÜA�R Paema gÜÜanau R Bayao. 6jaba yaezaULeÜLÜAjarsaka�o ibamaArIka�o ivaxayamaA saunnau Bayao/ �hA< jahA<h¦nauh¦nTyao  yahA< �Baá du�Ridna samma basnau Bayao. 7tabayaezaULeÜ �hA<ka�A caeLÜAhäLÜA�R BannauBayao/ "hAmaI yahUidyaAjaAnau paCÜR.®

8caeLÜAhäLeÜ �(ar id�/ "tar gÜÜauäjyaU yah¦idyaAmaAyah¦dIhä tapaA<�RLÜA�R FuMgÜÜaALeÜ ihka�AR�na caAhnCÜna�. jao kae�hI�iGa Ba�ka�o iTayao. tapaA�Rª  yahA< ika�na jaAnau caAhnauh¦nCÜùÀ®

9yaezaULeÜ �(ar idnauBayao/ "idnamaA baAHGa,wÜA Paka�AzarhnCÜ ho�naÀ yaid kau�naq maAinasa idnaka�o samayamaA ihMfCÜBanae � WÜoiða�nae Cqna r LÜùfnae Cqna. ika�naÀ ika�naBanae �saLeÜyao saMsaArka�o jyaoitaLeÜ deKna saka�CÜÀ® 10tar jao maAnCeÜrAtaI ihMùf�CÜ � WÜoika�nCÜ. ika�naÀ ika�naBanae deKnaka�o LÜAigÜÜa�saka�omaA kau�naq jyaoita h¦<dqna.®

11yaezaULeÜ taI kau�rAhä Bainasakae�paiCÜ/ �hA<LeÜ BannauBayao/"hAm�aA ima¤a LÜAjarsa sautaIrheCÜna�. tar ma  yahA< �saLÜA�R�WÜA<�na jaAnaeCÜu.®

12caeLÜAhäLeÜ �(ar id�/ "PaBau/ yaid � saunCÜ Banae/� inaka�o h¦naeCÜ.®

13yaezaUka�o mataLÜba iTayao LÜAjarsa marIsakae�ka�o iTayaoBanaer. tar caeLÜAhäLeÜ bauBaeá ika� �hA<LeÜ Bannau Ba�ka�o�TaR �naI §vaABaAivaka� ina�AmaA iTa�. 14 yasapaiCÜ yaezaULeÜspaxwÜ Paka�ArLeÜ Bannau Bayao/ "LÜAjarsa marIsaka�yao. 15�inama KauzaI CÜu ika� ma  yahA< iTa�na<. ma itamaIhäka�o LÜAigÜÜaKauzaI CÜu ika�naBanae itamaIhäLeÜ mamaA ivazvaAsa rAKnae CÜQ�ba hAmaI �naI ka�hA< jaA<¬.®

16taba TaomaALeÜ :jasaLÜA�R iddumasa BainanTyaoò �NyacaeLÜAhäLÜA�R Banae/ "hAmaI paina jaAnaeCÜAÏ �ina yaezaUsa<gÜÜaqyahUidyaAmaA manaeRCÜAÏ.®

bbbbaaaae eeeTTTTaaaaAAAAnnnnaaaaIIIImmmmaaaaAAAA yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU17yaezaU baeTaAnaImaA �A�RpaugÜnau Bayao.  yahA< yaezaULeÜ LÜAjarsa

paihlyaq marIsakae�ka�o r caAr idna deiKa icahAnamaA pareka�o

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 11111111ÉÉÉÉ11118888----44444444 111155554444caALÜ paA�nau Bayao. 18baeTaAnaI yaäzaLeÜma deiKa PaAyaÉ taInaika�LÜoimawÜr wÜAùfA iTayao. 19Daerq yahUdIhä maATaAR rmairyama ka�hA< �A�ka�A iTa�. yahUdIhä �naIhäLÜA�R dAjauLÜAjarsaka�o m£ yaumaA saAntavanaA idnaLÜA�R �A�ka�A iTa�.

20maATaARLeÜ saunaI ika� yaezaU itanaIhäLÜA�R Baew�Üna �A�Rrhnau Ba�ka�o C. itanaI yaezaULÜA�R �iBanandna gÜÜanaRLÜA�RgÜÜa�na. tar mairyama caA<ih GarmaA naq basaI. 21maATaARLeÜyaezaULÜA�R BanaI/ "PaBau/ yaid tapaA�Rª yahA< h¦nau Ba�ka�o Ba�/maerA dAjau manaeR iTa�nana�. 22tar �ihLeÜ paina ma jaAndCÜuika� tapaA<�RLeÜ parmaezvarsa<gÜÜa jae maAgÜÜae paina �hA<LeÜ ta<paA�RLÜA�Ridnau h¦naeCÜ.®

23yaezaULeÜ BannauBayao/ "itam�ao dAjau jaI�<do h¦naeCÜ.®24maATaARLeÜ �(ar id�na/ "ma jaAndCÜu ika� � pae�ir

jaAgÜnae CÜ r jaI�<do h¦naeCÜ jaba maAinasahä �intama idnamaApaunaätTaAna h¦naeCÜna�.®

25yaezaULeÜ �naLÜA�R BannauBayao/ "pauna¨tTaAna r jaIvana manaq h¦<.® jauna vyai(aáLeÜ mamaA ivazvaAsa gÜÜadRCÜ � mare paina�saLeÜ jaIvana paA�nae CÜ. 26�ina jauna vyai(aá mamaA baA<cCÜ�ina mamaA ivazvaAsa gÜÜaCÜR � vaAstavamaA ka�ihlyaq manaeR CqÜna.maATaAR/ itamaI yasamaA ivazvaAsa gÜÜaCYQRÀ®

27maATaARLeÜ �(ar id�R/ "ho/ PaBau/ ma ivazvaAsa gÜÜaCÜuRtapaA�Rª naq Ka�IxwÜ h¦nauh¦nCÜ/ parmaezvarka�o pau¤a. tapaA�Rª maA¤a�ka� h¦nauh¦nCÜ jao saMsaArmaa �a�nau Ba�ka�o iTayao.®

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU ¨̈̈̈nnnnaaaau uuu hhhh¦¦¦¦nnnnCCCCÜÜÜÜ28maATaARLeÜ  yasao BanaIsakae� paiCÜ �naI �ApaÍnao baihnaIka�hA<

gÜÜa�Rna �ina gÜÜauptaäpamaA maATaARLeÜ mairyamaLÜA�R BanaI/ "gÜÜauäjyaUyahA< h¦nauh¦nCÜ. �hA<LeÜ itamaILÜA�R saoDaI rhnauBa�ka�o CÜ.®29jaba mairyamaLeÜ  yastao saunaI/ itanaI jauäka�ka� �iWÜna ryaezaUka�hA< gÜÜa�Rna. 30yaezaU gÜÜaA<� iBa¤a �A�Rsaka�nau Ba�ka�oiTa�na. �hA< �Baásamma  yahI WÜA�<maA h¦nauh¦nTyao jahA<maATaARsaMgÜÜa BaewÜ Ba�ka�o iTayao. 31yahUdIhä mairyamasa<gÜÜaGarmaA iTa�. itanaIhäLeÜ �naLÜA�R saAntavanaA id�rheka�AiTa�. itanaIhäLeÜ mairyamaLÜA�R iCÜ·Ü�q �WeÜr gÜÜa�ka�o deKae.itanaIhäLeÜ saocae ika� itanaI LÜAjarsaka�o icahAnamaA gÜÜa�ka�Ih¦na�. itanaIhäLeÜ saocae ika� �naI  yahA< äna gÜÜa�ka�I h¦na�.itanaIhäLeÜ �naLÜA�R paCYA�. 32mairyama  yasa WÜA�<maAgÜÜa�na jahA< yaezaU h¦nauh¦nTyao. jaba �naLeÜ yaezaULÜA�R deiKana �Bauákae�r car,ÜÜamaA FoigÜÜana. mairyamaLeÜ BanaI/ "PaBau/ yaidtapaA�Rª  yahA< h¦nau Ba�ka�o Ba�/ maerA dAjau manaeR iTa�na.®

33yaezaULeÜ mairyama ro�ka�I deKnau Bayao. yaezaULeÜ �naka�opaiCÜ yahUdIhä �A�rheka�o deKnau Bayao. itanaIhä paina ro�Rrheka�A iTa�. yaezaU �ka�dma �dAsa �ina ivacaiLÜta h¦nauBayao. 34yaezaULeÜ saoGnauBayao/ "itamaILeÜ �saLÜA�R ka�hA<rAKaeka�A CÜQ.®

itanaIhäLeÜ Banae/ "PaBau/ �a�nau hosa� �ina henauRhosa.®35yaezaU ¨nauBayao.36�ina yahUdIhäLeÜ Banae/ "her? yaezaULeÜ LÜAjarsaLÜA�R

Kaubaq maAyaA gÜÜanauR h¦nTyao.®37tar ka�ohI yahUdIhäLeÜ Banae/ "yaezaULeÜ �nDaA maAnCeka�o

�A<KaA inaka�o paAiridnau Bayao. kae� �hA<LeÜ �saLÜA�R bacaa<�nakae�hI gÜÜanauR saka�nau h¦nae iTa�na �saLÜA�R manaRbaAwÜ roka�na saka�nauh¦nae iTa�naÀ

38yaezaU pae�ir �dya iBa¤abaAwÜ �ita zaoika�ta h¦nauBayao.

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLeeeeÜÜÜÜ LLLLÜÜÜÜAAAAjjjjaaaarrrrssssaaaaLLLLÜÜÜÜAAAA����RRRR ppppaaaae eee����iiiirrrr jjjjaaaaIIII����<<<<ddddoooo ppppaaaaAAAAnnnnaaaau uuuR RRRhhhh¦¦¦¦nnnnCCCCÜÜÜÜyaezaU icahAnamaA jaAnau Bayao jahA< LÜAjarsaLÜA�R rAiKa�ka�o

iTayao. icahAna �oùfAr jastao banaA��ka�o iTayao jao FuMgÜÜaALeÜFAika��ka�o iTayao. 39yaezaULeÜ BannauBayao/ "FuMgÜÜaA hwÜA¬.®

maATaARLeÜ Bainana/ "tar PaBau/ LÜAjarsa mareka�o caAr idnaBa�saka�yao tapaA�RLÜa�R narAm�ao gÜÜanDa �a�naeCÜ.® maATaAR LÜAjarsaka�obaihnaI TaI.

40taba yaezaULeÜ maATaARLÜA�R BannauBayao/ "kae� maqLeÜ itamaILÜA�RBanaeka�o iTa�naÀ ika� yaid itamaILeÜ ivazvaAsa gÜÜarYQ Banaeparmaezvarka�o maihmaA deKnae CÜQÀ®

41taba itanaIhäLeÜ PavaezaæArka�o FuMgÜÜaA hwÜA�R id�. tabayaezaULeÜ �ApaÍnaA �A<KaA �WÜA�nau Bayao r BannauBayao/ "ipataA/tapaA<�RLeÜ maLÜA�R saunnau Ba�ka�omaA ma DaNyabaAd Paka�wÜ gÜÜaCÜuR.42ma jaAndCÜu ika� tapaA�RªLeÜ saDaq| maLÜA�R saunnauh¦nCÜ. tarmaqLeÜ yao kau�rAhä Banae ika�naBanae maAinasahä maero vairpairCÜna�. ma itanaIhäLÜA�R ivazvaAsa idLÜA�na caAhnCÜu. ika�tapaA�RªLeÜ maLÜA�R paWÜA�nau Ba�ka�o ho.® 43yaezaULeÜ yaitaBainasakae�paiCÜ �hA<LeÜ jaof �AvaAjamaA fAka�nauBayao/ "LÜAjarsainaska�/ baAihr �A¬?® 44m£ta maAnCeÜ baAihr inaska�yao.�saka�A hAta r Kau·Ü�Ahä maLÜmaLÜka�A ÂgÜÜaAka�A wÜuk�a�AhäLeÜbaeih°Ü�ka�A iTa�. �saka�o �nauhAr ämaALÜLeÜ FAika��ka�oiTayao.

yaezaULeÜ maAinasahäLÜA�R BannauBayao/ "�saka�o ÂgÜÜaAhäKaoLÜIdee¬ r �saLÜA�R jaAna dee¬.®

111155555555 yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 11111111ÉÉÉÉ44445555----11112222ÉÉÉÉ11111111yyyyaaaahhhhUUUUddddIIII ����ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaau uuuvvvvaaaaAAAAhhhhääääLLLLeeeeÜÜÜÜ yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLÜÜÜÜAAAA����RRRR mmmmaaaaAAAAnnnnaaaae eeeR RRR yyyyaaaaoooojjjjaaaannnnaaaaAAAA ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaarrrre eee:ma(aI 26É1-5; makaUR�sa 14É1-2; LÜàka�A 22É1-2ò

45mairyamaLÜA�R henaR BanaI  yahA< Daerq yahUdIhä �A�.itanaIhä yaezaULeÜ gÜÜanauR Ba�ka�A �cammaka�o ka�Ama deKae. �inataI maDyae Daerq yahUdIhäLeÜ yaezaUmaA ivazvaAsa gÜÜare. 46tarka�ohI yahUdIhä pa�irsaIhä Ba�ka�hA< gÜÜa�. yaezaULeÜ gÜÜanauRBa�ka�okau�rA pa�irsaIhäLÜA�R bataA�id�. 47taba PamauKa paUjaAhArIhär pa�irsaIhäLeÜ yahUdI pairxadka�o �ka� saBaA fAkae�.itanaIhäLeÜ Banae/ "hAmaILeÜ kae� gÜÜanauR panaeRÀ yao maAinasaLeÜ Daerqcamatka�Arhä gÜÜairrheCÜ. 48yaid hAmaILeÜ �naLÜA�R  yastaogÜÜanaR id�rhçq Banae sabaq maAinasahäLeÜ �maAiTa ivazvaAsagÜÜanaeRCÜna�. taba romaIhä �A�naeCÜna� r hAm�aA maindr �inarAxw°Ü LÜAnaeCÜna�.®

49itanaIhä maDyae ka�yaApa�A Bannae �ka�janaA maAinasaiTa�. �naI  yasa vaxaRka�A PamauKa paUjaAhArI iTa�. ka�yaApa�aLeÜBanae/ "itamaIhä kae�hI paina jaAndqnaQ. 50sampaU,ÜÜaR rAxw°ÜDvaMza h¦nauBandA maAinasahäka�A inaimta �ka� janaA manauR �(amaho. tar itamaIhä yao bauJdqnaQ.®

51ka�yaApa�ALeÜ jae Banae  yao itanaLeÜ �apaÍnaq Banaenana�. tyasavaxaRka�o �naI PamauKa paUjaAhArI iTa�. yasaTaR � vaastavamaABaivaxyavaA,ÜÜaI gÜÜadqR iTa� ika� yaezaU yah¦dI maainasahäka�Ainaiµta manau R h¦naeCÜ. 52tar/ yaezaU yahUdI maAinasahäka�Ainaimta manaeR CÜna�. tar yaezaU �hA< taI CÜir�ka�AhäLÜA�R �ka�banAa�naka�A LÜAigÜÜa manauRh¦naeCÜ.

53 yasa idna yahUdI �gÜÜauvaAhäLeÜ yaezaULÜA�R maAnaeR yaojanaAzauä gÜÜareka�A iTa�. 54yasaqLeÜ KaulLÜA Ba�r yaezaU yahUdIhäka�AmaABaámaA ih�nau band gÜÜanau RBayao. yaezaU yaäzaLeÜma CÜoùfermaäBaUima CeÜ�kaq� sTaAnamaA jaAnau Bayao. �hA< �Pa�A�ma BannaezahrmaA jaAnau Bayao. yaezaU �ApaÍnaA caeLÜAhäsa<gÜÜa  yahA< basnauBayao.

55tyasabaeLÜA yahUdIhäka�A inastaAr pavaRka�o samaya naijaka��a�rheka�o iTayao. Daerq maAinasahä yao caAf �gÜÜaAiùf naqyaäzaLeÜma tapaR� LÜAgÜÜa e. itanaIhä kae�hI ivazaexa caIjabanaA�na gÜÜa� �Apaq�LÜA�R zauë paAnaRLÜA�R. 56maAinasahäLeÜyaezaULÜA�R Kaojae. itanaIhä maindrka�o »ae¤amaA �iBa� �inaparsparmaA saoDapaUCÜ gÜÜare/ "itamaIhä kae� BanCÜQÀ kae� �hA<inastaAr caAùfmaA �A�nau h¦nae CqÜnaÀ® 57tar yaezaUka�o ivaxayamaAPaDaAna paUjaAhArIhä r pa�irsaIhäLeÜ ivazaexa �Adeza id�ka�AiTa�. itanaIhäLeÜ Banae ika� yaid ka�saqLeÜ yaezaU ka�hA< iTayao

Banaer TaAhA paAyao Banae  yasa vyai(aáLeÜ itanaIhäLÜA�R BannaqpaCÜR/ taAika� itanaIhäLeÜ pa¤a�na saka�Tae.

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU ����AAAAppppaaaaÍ ÍÍÍnnnnaaaaAAAA iiiimmmmaaaa¤¤¤¤aaaahhhhäääässssaaaa< <<<ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaa bbbbaaaae eeeTTTTaaaaAAAAnnnnaaaaIIIImmmmaaaaAAAA:ma(aI 26É6-13; makaUR�sa 14É3-9ò

inastaAr caAf h¦nauBandA CÜ idna �iDa yaezaU baeTaAnaItapaR� jaAnauBayao. baeTaAnaI  yao zahr iTayao jahA<

LÜAjarsa basTae. LÜAjarsa yaezaULeÜ m£tyaubaAwÜ �WÜA�ka�A maAinasah¦na�. 2baeTaAnaImaA itanaIhäLeÜ yaezaUka�o inaiµta rA¤aI-Baojaka�ovyavasTaA gÜÜareka�A iTa�. maATaARLeÜ Baojana baA<fnae ka�Ama gÜÜarI.LÜAjarsa yaezaUsa<gÜÜa basaer KaAnaehä maDyae �ka�janaA iTa�.3mairyamaLeÜ zauë jawÜAmasaIbaAwÜ baina�ka�o saugÜÜainData mahLÜmalyaA�R. mairyamaLeÜ  yao maLÜhma yaezaUka�o Kau·Ü�AmaA KaNyaA�Üid�R.  yasapaiCÜ �hA<ka�o Kau·Ü�A �ApaÍnaA kae�zaLeÜ pauCÜIid�R.�ina  yao saugÜÜanDa sampaU,ÜÜaR GarBair paq�iLÜyao.

4yahUdA �ska�ryaotaI  yahA< iTa�. yahUdA yaezaUka�A caeLÜAhämaA�ka� iTa�. :� maA¤a �ka� iTayao jao paiCÜ yaezaUka�A ivaroDaIBa�ò. yahUdALeÜ mairyamaLeÜ  yasao gÜÜareka�o manaparA�na.5�saLeÜ Banyao/ " yao saugÜÜanDaka�o maUlya taInasaya caA<dIka�Aisaða�A paCÜR. yao baecna saika�nTyao �ina vadLÜAmaA paqsaAgÜÜarIbahäLÜA�R idnau paTyaoR.® 6yahUdA �Apaq� gÜÜarIbahäsa<gÜÜasambainData iTa�na. yahUdALeÜ yasao Banaeka�o ka�Ar,ÜÜa � §vayaMcaor iTayao. yahUdALeÜ caeLÜAhäka�A paqsaAka�o bakaÍsaA rAKTyaor �saLeÜ baeLÜA baeLÜAmaA paqsaA  yao bakaÍsaAhäbaAwÜ caoTyaoR.

7taba yaezaULeÜ BannauBayao/ "�saLÜA�R idða� nade¬. �Ajaka�oLÜAigÜÜa yao saugÜÜanDa �saLeÜ ba<caA�ka�I iTa�R. �aja kaq� idnamaAmaero dpa�naka�o inaimta tayaAr gÜÜanauR CÜ. 8gÜÜarIba maAinasahäsaDaq= itamaIsa<gÜÜa h¦nae CÜna�.® tar ma itamaIhäsa<gÜÜa sa<Daq basnaeCqÜna.®

LLLLÜÜÜÜAAAAjjjjaaaarrrrssssaaaa iiiivvvvaaaa¨̈̈̈ëëëë xxxxaaaaù ùùùffffyyyyaaaannnn¤¤¤¤aaaa9yaezaU baeTaAnaImaA h¦nauh¦nCÜ Banaer Daerq yahUdIhäLeÜ saunae.

taba itanaIhä yaezaULÜA�R henaR  yahA< gÜÜa�. itanaIhä  yahA<LÜAjarsaLÜA�R paina henaR gÜÜa�. LÜAjarsa jasaLÜA�R yaezaULeÜm£ yaubaAwÜ jagÜÜaA�nau Ba�ka�o iTayao. 10yasaqLeÜ PamauKapaUjaAhArIhäLeÜ LÜAjarsaLÜA�R paina maAnaeR yaojanaAhä gÜÜare.11LÜAjarsaLeÜ gÜÜadAR/ Daerq yahUdIhäLeÜ �ApaÍnaA PamauKa�gÜÜauvaAhäLÜA�R CÜoùfer yaezaULÜA�R ivazvaAsa gÜÜanaR TaALeÜka�AiTa�.  yahI ka�Ar,ÜÜaLeÜ gÜÜadAR yahUdI �gÜÜauvaAhäLeÜ LÜAjarsaLÜA�RmaAnaR caAheka�A iTa�.

11112222

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 11112222ÉÉÉÉ11112222----33332222 111155556666yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU rrrrAAAAjjjjaaaaAAAA BBBBaaaaq qqq����M MMM yyyyaaaaääääzzzzaaaaLLLLeeeeÜÜÜÜmmmmaaaammmmaaaaAAAA PPPPaaaavvvvaaaae eeezzzzaaaa ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaannnnaaaau uuuR RRR BBBBaaaa����kkkkaaaa����oooo:ma(aI 21É1-11; makaUR�sa 11É1-11; LÜàka�A 19É28-40ò

12�ka�oR idna yaezaU yaäzaLeÜmaitar �A�Rrhnau Ba�ka�o CÜBanaer  yahA<ka�A maAinasahäLeÜ saunae. itanaIhämaA DaerqjasaoyahUdIhäka�A inastaAr caAfmaA �A�naehä iTa�. 13maAinasahäLeÜtaAfka�o äKaka�o hA<gÜÜaAhä iLÜ� �ina yaezaULÜA�R Baewna gÜÜa�.maAinasahä ka�rA�/

"'�hA<ka�o PazaMsaA gÜÜar?¾ '§vaAgÜÜata� gÜÜar? parmaezvarLeÜ�saLÜA�R �AizaRvaAd gÜÜaäna jao PaBauka�o naA�<maA�A�nau h¦<dqCÜ?¾

BajanasaM�ah 118É25-26parmaezvarLeÜ �êaA�LÜka�A rAjaALÜA�R �AzaIxaidnauh¦nCÜ?®

14yaezaULeÜ ��wÜa gÜÜaDaA paA�nau Bayao r  yasamaA caùFnauBayao. yao DamaRzaAs¤amaA Banae jastaq BayaoÉ

15 isayaona nagÜÜar* nafrA¬? her? itam�ao rAjaA �A�rheCÜ.�hA< gÜÜaDaAka�o baCeÜùfAmaAiTa caùfer �A�rheka�A CÜna�.®

jaka�iryaA 9É9

16yaezaUka�A caeLÜAhäLeÜ  yasabaeLÜA kae� Ba�rheka�o iTayaobauBaeánana�. tar yaezaUka�o paunaätTaAna paiCÜ itanaIhäLeÜyaezaUka�o maihmaA samBaeá ika� yaI kau�rAhä �hA<kaq� ivaxayamaALeÜiKa�ka�o iTayao �ina maAinasahäLeÜ �hA<kaq� inaimta yaIkau�rAhä gÜÜareka�AiTa�.

mmmmaaaaAAAAiiiinnnnaaaassssaaaahhhhääääLLLLeeeeÜÜÜÜ yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUUkkkkaaaa����oooo iiiivvvvaaaaxxxxaaaayyyyaaaammmmaaaaAAAA BBBBaaaannnnaaaae eee17jaba yaezaULeÜ LÜAjarsaLÜA�R icahAnabaAwÜ jagÜÜaA�nau Bayao

�ina itanaLÜA�R icahAnabaAwÜ baoLÜA�nau Bayao  yasavaeLÜA  yahA<Daerq maAinasahä yaezaUsa<gÜÜa iTa�. �ba taI mAAinasahäLeÜyaezaULeÜ kae� gÜÜanauRBayao �ähäLÜA�R bataA�na TaALeÜ. 18DaerqmaAinasahä yaezaULÜA�R henaR Banaer baAihr inaskae� ka�Ar,ÜÜaitanaIhäLeÜ saunaeka�A iTa� ika� yaezaULeÜ camatka�Ar paU,ÜÜa Rka�AyaRhä gÜÜanau R Ba�ka�o iTayao. 19yasaTaR pa�irsaIhäLeÜ

iiiissssaaaayyyyaaaaoooonnnnaaaa yahA< isayaona nagÜÜarvaAsaI gÜÜair�ka�o CÜ. yasaka�o zaAibdka��TaR ho isayaonaka�A CÜorI/ �TaR yaäzaLeÜma.

�ka�A�ka�ARmaA Banae/ "her/ hAmaILeÜ kau�naq ka�AyaR sampanna gÜÜanaR

saka e�ka�A CqÜnaQ. vyaTaRka�o savaq maAinasahä �naLÜA�RpaCYA<�dqCÜna�.®

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLeeeeÜÜÜÜ jjjjaaaaIIIIvvvvaaaannnnaaaa rrrr mmmm££££    yyyyaaaau uuu iiiivvvvaaaaxxxxaaaayyyyaaaa BBBBaaaannnnnnnnaaaau uuuhhhh¦¦¦¦nnnnCCCCÜÜÜÜ20itanaIhämaA ka�ohI maAinasahä �aIka�ka�A paina iTa�.

itanaIhä ka�ohI taI maAinasahä iTa� jao yaäzaLeÜmamaAinastaAr caAfmaA �a�ka�A iTa�. 21taI �aIka�ka�A maAinasahäipa�iLÜpa ka�hA< gÜÜa�. ipa�iLÜpa gÜÜaiLÜLÜImaA baetsaqdAbaAsaI iTa�.�aIsa maAinasahäLeÜ Banae/ "mahodya/ hAmaI yaezaULÜA�R henaRcaAhnCQ.® 22ipa�iLÜpa gÜÜa�r �in�yaAsaLÜA�R Banae. �inaipa�iLÜpa r �in�yaAsa gÜÜa�r yaezaULÜA�R Banae.

23yaezaULeÜ itanaIhäLÜA�R BannauBayao/ "maAinasaka�o pau¤aLÜA�RmaihmaA �ah,ÜÜa gÜÜanaeR baeLÜA �A�paugyao. 24ma itamaIhäLÜA�RsaA<cao BandCÜu. gÜÜah¦<ka�o dAnaA BaU�<maA BaánauR paCÜR �ina maCÜR.taba yao baùF�CÜ r Daerq baI¬hä �bjaA�<CÜÜ. tar yao marenaBanae yao saDaq= KaALÜI ��wqÜ baI�maA¤a rhnCÜ. 25jasaLeÜ�ApaÍnao jaIvanaka�o maAyaA gÜÜadRCÜ �saLeÜ jaIvana gÜÜaumaA�<dCÜ.tar jasaLeÜ �ApaÍnao jaIvanaLÜA�R G£,ÜÜaA gÜÜadRCÜ yasa saMsaArmaA�saLeÜ �nanta jaIvana paA�<dCÜ. 26jasaLeÜ maero saevaA gÜÜadRCÜ�saLeÜ maLÜA�R paCYA�nau naq paCÜR. taba maA¤a maero saevaka� majahA<-jahA< h¦<dCÜu  yataq masa<gÜÜa h¦<dCÜ. maero ipataALeÜ itanaIhäLÜA�RsammaAna idnauh¦naeCÜ jasaLeÜ maero saevaA gÜÜaCÜRna�.

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLeeeeÜÜÜÜ ����AAAAppppaaaaÍ ÍÍÍnnnnaaaaq qqq mmmm££££    yyyyaaaau uuukkkkaaaa����oooo iiiivvvvaaaaxxxxaaaayyyyaaaammmmaaaaAAAA BBBBaaaannnnnnnnaaaau uuuhhhh¦¦¦¦nnnnCCCCÜÜÜÜ27"�ihLeÜ maero �dya vyaAkau�LÜ CÜ. maqLeÜ kae� Bannau

paLÜAR rÀ kae� maqLeÜ Bannau paCÜR/ 'ipataA maLÜA�R ka�xwka�obaeLÜAbaAwÜ bacaA�R idnau hosa�À ho�na/ yastao baeLÜAmaA ma�a�naka�o ka�Ar,ÜÜa naq duÉKa paA�nauka�o inaiµta ho.® 28ipataA/tapaA�Rªka�o naAmaka�o maihmaA PadAna gÜÜarA�nau hosa�.®

taba §vagÜÜaRbaAwÜ �AvaAja �Ayao/ "maqLeÜ  yao naA�<maAmaihmaA lyaA�ka�o CÜu. �ina ma pae�ir maihmaA lyaA�naeCÜu.®

29�iBarheka�A maAinasahäka�o BaIfLeÜ  yao �AvaAja saunae.taI maAinasahäLeÜ yasaLÜA�R gÜÜajaRna Banae.

tar �ä maAinasahäLeÜ Banae/ "§vagÜÜaRdUta �hA<sa<gÜÜa baoLeÜ?®30yaezaULeÜ maAinasahäLÜA�R BannauBayao/ " yao �AvaAja

itamaIhäka�o LÜAigÜÜa ho/ maero LÜAigÜÜa ho�na. 31�ba saMsaAr:duxwÜòka�o NyaAya gÜÜanaeR baeLÜA �Ayao. �ba yasa saMsaArka�ozaAsaka� pa�yaA<ika�nae CÜ. 32ma p£TvaIbaAwÜ �caAiLÜnae CÜu. �inajaba yastao h¦<dCÜ/ ma sabaq maAinasahäLÜA�R maka�hA< lyaA�nae

111155557777 yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 11112222ÉÉÉÉ33333333----11113333ÉÉÉÉ3333CÜu.® 33�hA<ka�o m£ yau kau�na Paka�ArLeÜ h¦naeCÜ  yao saMkae�taidnaLÜA�R �hA<LeÜ  yasao BannauBayao.

34maAinasahäLeÜ Banae/ "tar hAm�ao vyavasTaALeÜ BanCÜKa�IxwÜ �nanta baA<cnae CÜ yasaTaR tapaA�Rª ka�sarI Bannauh¦nCÜ/'maAinasaka�o pau¤a �caAiLÜnau paCÜRÀ yao maAinasaka�o pau¤a¾Banaeka�o ka�o hoÀ®

35taba yaezaULeÜ Bannau Bayao/ "jyaoita �Baá kae�hIsamayaka�o LÜAigÜÜa itamaIhäsa<gÜÜa rhnaeCÜ. yasaTaR jaita vaeLÜAsamma �jyaALÜo CÜ  yaita vaeLÜA samma ihffuLÜ gÜÜar taAika��MDyaAroLeÜ itamaIhäLÜA�R samaAtnae Cqna. jao vyai(aá �nDaka�ArmaAihMùf�CÜ �saLeÜ � ka�hA< gÜÜa�R rheCÜ TaAhA paA�<dqna. 36yasaTaRjyaoita jabasamma itamaIhäsa<gÜÜa rhnCÜ  yasamaA ivazvaAsarAKa. taba itamaIhä jyaoitaka�o santaAnahä h¦naeCÜQ=.® yaitaBaina sakae�r yaezaU jaAnauBayao. yaezaU  yastao jagÜgÜÜaAmaA jaAnauBayao jahA< ka�saqLeÜ �hA<LÜA�R BaewÜ�na sa(aqána.

yyyyaaaahhhhUUUUddddIIIIhhhhääääLLLLeeeeÜÜÜÜ yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUUmmmmaaaaAAAA iiiivvvvaaaazzzzvvvvaaaaAAAAssssaaaa ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaarrrre eeennnnaaaannnnaaaa� ���37yaezaULeÜ yaI Daerq camatka�Arhä gÜÜanauRBayao. taI maAinasahäLeÜ

 yastao deiKasakae� pazcaAta� paina �hA<maAiTa ivazvaAsa gÜÜarenana�.38yao Bayao �gÜÜamava(aáA yazaqyaAka�o vacana paurA hosa�É

"PaBau/ hAmaILeÜ Banaeka�A kau�rAhämaA ka�saLeÜ ivazvaAsagÜÜarYoÀ parmaPaBauka�o zai(aá ka�saLeÜ deKyaoÀ®

yazaqyaA 53É1

39yasaka�Ar,ÜÜa maAinasahäLeÜ ivazvaAsa gÜÜarenana�. ika�naBanaeyazaqyaALeÜ �Baá Banae/

40 "parmaezvarLeÜ maAinasaLÜA�R �nDaA banaA�idnau Bayao.parmaezvarLeÜ �naIhäka�A �dya ka�WÜor paAiridnauBayao. parmaezvarLeÜ yasao gÜÜanauRka�o ka�Ar,ÜÜa itanaIhäLeÜ�ApaÍnaq �A<KaALeÜ nadeKaosa� Banaer itanaIhäLeÜ �dyaLeÜvauJna nasaka�osa Banaer na¤ataA itanaIhä maka�hA<inaka�o h¦na pa�kaR�nae CÜna�.®

yazaqyaA 9É10

41yazaqyaALeÜ yasao Banaeka�o ka�Ar,ÜÜa �naLeÜ �hA<ka�o maihmaAdeKaeka�A iTa�. �inaÜ �naka�o ivaxayamaA Banae.

42tar Daerq maAinasahäLeÜ yaezaUmaA ivazvaAsa gÜÜare. ka�itapayayahUdI �gÜÜauvaAhä sammaLeÜ yaezaUmaA ivazvaAsa gÜÜare. tar

itanaIhä pa�irsaIhä deiKa frA�<Tae. yasaqLeÜ itanaIhäLeÜyaezaUmaA ivazvaAsa gÜÜare Banaer KaulLÜma-KaulLÜA Banaenana�.itanaIhäLÜA�R saBaAGarbaAwÜ inaka�ALÜI deLÜA ika� Bannae friTayao. 43taI maAinasahä parmaezvarbaAwÜ Daerq PazaMsaA gÜÜairnauBandA maAinasahä baAwq PazaMsaA gÜÜair�ka�o mana parA�<Tae.

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUUkkkkaaaa����oooo ����ppppaaaaddddeeeezzzzaaaaLLLLeeeeÜÜÜÜ mmmmaaaaAAAAiiiinnnnaaaassssaaaahhhhääääLLLLÜÜÜÜAAAA����RRRR NNNNyyyyaaaaAAAAyyyyaaaa ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaannnnaaaae eeeR RRRCCCCÜÜÜÜ44taba yaezaU jaoùfLeÜ ka�rA�r BannauBayao/ "jasaLeÜ maLÜA�R

ivazvaAsa gÜÜadRCÜ �saLeÜ maLÜA�R maA¤a ivazvaAsa gÜÜadqRna jasaLeÜmaLÜA�R paWÜA�nau Bayao �hA<LÜA�R paina ivazvaAsa gÜÜaCÜR.45jasaLeÜ maLÜA�R deKdCÜ �saLeÜ �hA<LÜA�R deKdCÜ jasaLeÜmaLÜA�R paWÜA�nau Bayao. 46ma jyaoita h¦< r yasa saMsaArmaA�A�< r jasaLeÜ maLÜA�R ivazvaAsa gÜÜadRCÜ �saLeÜ �nDaka�ArmaAbasna padqRna.

47"ma maAinasahäLÜA�R NyaAya gÜÜanaR yasa saMsaArmaA �A�ka�oho�na. ma saMsaArmaA maAinasahäLÜA�R bacaA�na �A�<. ma�ka� ho�na jasaLeÜ maAinasahäLÜA�R Nyaaya gÜÜaCÜR. jasaLeÜ maeroiza»aA saundCÜ tar paALÜna gÜÜadqRna. 48jasaLeÜ maLÜA�R �svaIka�ArgÜÜaCÜR r maqLeÜ Banaeka�A kau�rAhä maAndqna �saka�o LÜAigÜÜaNyaAyaka�(aAR CÜ<dqCÜ. maqLeÜ jauna saMdeza Banae  yasaqLeÜ �intamaidnamaA  yasa vyai(aáka�o inaiµta NyaAya gÜÜanae RCÜ. 49ika�naÀika�naBanae jauna kau�rAhä maqLeÜ bataA�  yao maero �ApaÍnaqiTa�na. ipataA jasaLeÜ maLÜA�R paWÜA�nau Bayao r kae� Bannau rkae� iza»aA idnau Banae tyahI gÜÜare=. 50r ma jaAndCÜu ika��mar jaIvana �hA<kaq� �a$aAbaAwÜ �A�naeCÜÜ. yasaka�Ar,ÜÜa majae BandCÜu ipataALeÜ jae jae Bannau Ba�ka�o CÜ.®

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLeeeeÜÜÜÜ ����AAAAppppaaaaÍ ÍÍÍnnnnaaaaAAAA ccccaaaae eeeLLLLÜÜÜÜAAAAhhhhääääkkkkaaaa����oooo KKKKaaaau uuu····ÜÜÜÜ� ���AAAA DDDDaaaau uuunnnnaaaau uuuBBBBaaaayyyyaaaaooooyao PaAyaÉ yahUdIhäka�o inastaAr caAf �a�sakae�ka�obaeLÜA iTayao. yaezaULeÜ jaAnnau h¦nTyao ika� �ba

�hA<ka�o saMsaAr CÜoùfnae samaya �A�paugÜÜaeka�o CÜ. �ba �ApaÍnaAipataA ka�hA< pa�ka�IR jaAnae samaya �A�paugÜÜaeka�o CÜ. yaezaULeÜ saDaq|itanaIhäLÜA�R Paema gÜÜanauR Bayao jao �hA<sa<gÜÜa  yasa saMsaArmaAiTa�. �ba yaezaULeÜ itanaIhäLÜA�R �ApaÍnao paU,ÜÜaR Paema deKaA�naesamaya �A�ka�o iTayao.

2yaezaU r �hA<ka�A caeLÜAhäka�o/ inaimta baeÂka�Aka�oBaojana iTayao. izamaona �ska�ryaotaIka�o CÜorA yahUdALÜA�RyaezaUka�o iva¨ë h¦nae kau�rA �iGabaAwq duxwÜAtmaALeÜ PaeirtagÜÜarA�ka�o iTayao. 3ipataALeÜ yaezaULÜA�R sabaq kau�rA maAiTa zai(aáidnau Ba�ka�o iTayao. yaezaULeÜ yaI kau�rAhä jaAnnauh¦nTyao. �hA<

11113333

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 11113333ÉÉÉÉ4444----33330000 111155558888yao paina jaAnnau h¦nTyao ika� �hA< parmaezvarbaAwÜ �A�ka�oho. �ina parmaezvar tapaqR� pa�ika�Rrheka�A iTa� Bannae painajaAnnau h¦nTyao. 4jaba itanaIhäLeÜ KaA�R rheka�A iTa�/ yaezaU�WÜnau Bayao r �ApaÍnaA paozaAka�LÜA�R pansaA�nau Bayao. �hA<LeÜtaQiLÜyaA iLÜ�r �ApaÍnao ka�mmarmaA baeHnauBayao. 5taba yaezaULeÜBaA<fAmaA paAnaI KaNyaA�nau Bayao. �hA<LeÜ taba caeLÜAhäka�AKau·Ü�A Dauna TaAlnau Bayao. r �ApaÍnaA ka�mmarmaA baeHereka�otaQiLÜyaALeÜ �naIhäka�A Kau·Ü�A pauiCÜidnauBayao.

6yaezaU izamaona pa¤ausa ka�hA< �A�nau Bayao. tar pa¤ausaLeÜyaezaULÜA�R Banae/ "PaBau/ maero Kau·Ü�A Daunau padqRna.®

7yaezaULeÜ javaAbamaA BannauBayao/ "�ihLeÜ maqLeÜ kae� gÜÜairrheCÜuitamaI jaAndqnaQ. tar paiCÜ bauJa�nae CÜQ=.®

8pa¤ausaLeÜ Banae/ "�h<? tapaA�RªLeÜ maero Kau·Ü�A ka�ihlyaqDaunau h¦<dqna.®

yaezaULeÜ BannauBayao/ "yaid maqLeÜ itam�ao Kau·Ü�A Dao�Rna Banaemasa<gÜÜa itam�ao kau�naq �Mza rhnae CqÜna.®

9izamaona pa¤ausaLeÜ Banae/ "PaBau/ maero Kau·Ü�A maA¤a ho�namaero hAta r wÜA�<ka�o paina Dao�Ridnau hvasa�.®

10yaezaULeÜ BannauBayao/ "nauhA�Rsakae�paiCÜ �ka� vyai(aá sampaU,ÜÜaRäpaLeÜ sapa�A h¦<dCÜ. �saka�o Kau·Ü�A maA¤a Daunau padRCÜ.itamaIhä sabaqjanaA zauë CÜQ tar ka�ohI ka�ohI maA¤a Cqna.®11yaezaULeÜ �hA<ka�o iva¨ë ka�o jaAnae CÜ icannauh¦nTyao. yasaqka�Ar,ÜÜaLeÜ yaezaULeÜ BannauBayao/ "itamaIhämaA sabaq zauëCqnaAÏ.®

12yaezaULeÜ itanaIhäka�A Kau·Ü�A Dao�Rsaka�nau Bayao. taba�ApaÍnaA paozaAka� LÜgÜÜaA�R weÜbaLÜtapaR� pa�ka�IR jaAnauBayao. �hA<LeÜBannauBayao/ "itamaIhä jaAndCÜQ maqLeÜ itamaIhäLÜA�R kae�gÜÜare =À® 13itamaIhäLeÜ maLÜA�R 'gÜÜauäjyaU¾ r 'PaBau¾ BanaerbaoLÜA�<CÜQ. �ina yao WÜIka� ho ika�naBanae ma  yahI h¦<.14ma itamaIhäka�A PaBau r gÜÜa uä h¦<. ika�naBanae maqLeÜitamaIhäka�A Kau·Ü�A �ka� naoka�rLeÜ jastao Dao�<. yasaqLeÜitamaIhäLeÜ paina �ka��ka�ARka�o Kau·Ü�A Daunau paCÜR. 15maqLeÜitamaIhäka�o �iGa �dAhr,ÜÜaka�o LÜAigÜÜa yao gÜÜare=. r itamaIhäLeÜ�ka�A�ka�ARmaA  yasaq gÜÜanauRpaCÜR jastao maqLeÜ gÜÜare=. 16ma sa yaBanCÜu. �ka� naoka�r �saka�o maAiLÜka� BandA WÜULÜo h¦<dqnajasaLÜA�R kae�hI ka�AyaRka�o inaimta paWÜA��ka�o CÜ � taIpaWÜA�nae BandA WÜULÜo ho�na. 17yaid itamaIhäLeÜ yaIkau�rAhä jaAndCÜQ=/ gÜÜarYQ Banae sauKaI h¦naeCÜQ=.

18"maqLeÜ itamaIhä sabaqka�o ivaxayamaA Bainarheka�o ho�na.maqLeÜ CÜAnaeka�A maAinasahä ma icandCÜu. tar DamaRzaAs¤amaA jae

Baina�ka�o CÜ  yao h¦nCÜÉ 'jasaLeÜ maero Baojana KaAyao � naqza¤au Bayao.¾ 19�ba yasao h¦na �gÜÜaAif naq ma BainarheCÜu.jaba yastao GawÜnaeCÜ taba ma �hInaq h¦< Banaer itamaIhäLeÜivazvaAsa gÜÜanaeRCÜQ. 20yasaTaR ma saA<cao BanCÜu. jasaLeÜ maqLeÜpaWÜA�ka�o vyai(aáLÜA�R �ah,ÜÜa gÜÜadRCÜ taba �saLeÜ maLÜA�R paina�ah,ÜÜa gÜÜadRCÜ. r jasaLeÜ maLÜA�R �ah,ÜÜa gÜÜaCÜR Banae �saLeÜmaLÜA�R jasaLeÜ paWÜA�nau Bayao �hA<LÜA�R paina �ah,ÜÜa gÜÜaCÜR.®

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLeeeeÜÜÜÜ DDDDaaaaooooKKKKaaaaAAAA iiiiddddnnnnaaaae eeekkkkaaaa����oooo iiiivvvvaaaaxxxxaaaayyyyaaaammmmaaaaAAAA BBBBaaaannnnnnnnaaaau uuuhhhh¦¦¦¦nnnnCCCCÜÜÜÜ:ma(aI 26É20-25; makaUR�sa 14É17-21; LÜàka�A 22É21-23ò

21jaba yaezaULeÜ yaI kau�rAhä BanaI sakae�paiCÜ/ yaezaU�atmaAmaA � yantaq duÉiKata h¦nauBayao. �hA<LeÜ KaulLÜma-KaulLÜABannauBayao/ "ma saA<cao BanCÜu ika� itamaIhä maDyae �ka�janaAmaero iva¨ë h¦naeCÜQÜ.®

22yaezaUka�A caeLÜAhäLeÜ �ka��ka�ARLÜA�R here. itanaIhäLeÜbauBaeánana� ika� yaezaULeÜ ka�saka�o ivaxayamaA Bainarhnau Ba�ka�oiTayao. 23�hA<ka�A caeLÜAhä maDyae �ka�janaA �hA<kaq� Ce�maAvaisarheka�A iTa�. itanaLÜA�R yaezaULeÜ � yanta Paema gÜÜanau Rh¦nTyao. 24izamaona pa¤ausaLeÜ  yasa caeLÜALÜA�R �zaArA gÜÜarersaoDnau LÜgÜÜaA� ika� �hA<LeÜ BannauBa�ka�o vyai(aá ka�o hoLÜA.

25 yao caeLÜA �hA<ka�o CÜAtaImaA �fesa LÜAgyao �inasaoDyao/ "PaBau  yao ka�o hoLÜA jao tapaA�Rªka�o iva¨ë jaAnaeCÜÀ®

26yaezaULeÜ javaApa� idnauBayao/ "ma yao rowÜI pyaALÜAmaAcaobnae CÜu r jasaLÜA�R ma tyao caovaeka�o rowÜI idnCÜu � naqmaero iva¨ë h¦naeCÜ.® yasaTaR yaezaULeÜ rowÜIka�o �ka� wÜuk�a�AiLÜnau Bayao. �hA<LeÜ  yao caobnau Bayao r izamaona �ska�ryaItaIka�oCÜoro yahUdALÜA�R idnauBayao. 27jaba yahUdALeÜ  yao rowÜIka�owÜuk�a�A iLÜyao zaqtaAna �saka�oiBa¤a pasyao/ yaezaULeÜ yahàdALÜA�RBannau Bayao/ "itamaILeÜ jae gÜÜanauR CÜ  yao Baá·Ü�q gÜÜairhALÜ?®28BaojanamaA baisarheka�Ahä ka�saqLeÜ yaezaULeÜ yahUdALÜA�R  yasaoBannauBa�ka�o taAtpayaR bauBaeánana�. 29yahUdA maA¤a �ka�  yastaAcair¤aka�o iTayao jasaLeÜ paqsaAka�o baAka�sa� rAKdTyao. �ähäLeÜkae� saocae Banae yaezaULeÜ yahUdALÜA�R Baojaka�o inaimta �Avazyaka�caIjahä ika�nnaLÜA�R paWÜA�nau Bayao. �TaARta� yasao paina�ähäLeÜ samBaeá ika� yaezaULeÜ gÜÜarIbahäka�A LÜAigÜÜa kae�hIika�nna yahUdALÜA�R paWÜA�nau Bayao Banaer.

30yahUdA yaezaULeÜ idnauBa�ka�o  yao rowÜIka�o wÜuk�a�A �ah,ÜÜagÜÜarYo r tau¨ntaq baAihr ina§ka�I hAlyao.  yasabaeLÜA rAtapairsakae�ka�o iTayao.

111155559999 yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 11113333ÉÉÉÉ33331111----11114444ÉÉÉÉ11117777yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLeeeeÜÜÜÜ ����AAAAppppaaaaÍ ÍÍÍnnnnaaaaoooo mmmmaaaa] ]]]    yyyyaaaau uuu iiiivvvvaaaaxxxxaaaayyyyaaaa BBBBaaaannnnnnnnaaaau uuu hhhh¦¦¦¦nnnnCCCCÜÜÜÜ

31yahUdA jaba gÜÜa�sakae�ka�o iTayao/ taba yaezaULeÜ BannauBayao/ "�ba maAinasaka�o pau¤aLeÜ maihmaA PaApta gÜÜaCÜR �inaparmaezvarLeÜ maAinasaka�o pau¤abaAwÜ maihmaA PaApta gÜÜanauRh¦nCÜ.32yaid parmaezvarLeÜ paina �saka�o maADyamabaAwÜ maihmaA PaAptagÜÜadRCÜ Banae/ �hA<LeÜ CÜoroLÜA�R §vayaMbaAwÜ maihmaA idnauh¦naeCÜtauäntaq.®

33yaezaULeÜ BannauBayao/ "maerA baALÜka�hä ma itamaIhäsa<gÜÜakae�hI samaya samma maA¤a rhnae CÜu. itamaIhäLeÜ maLÜA�RKaojnae CÜQ. �ina yahUdIhäLÜA�R maqLeÜ jae Banae  yaoitamaIhäLÜA�R BannaeCÜu �ba jahA< ma gÜÜa�rheCÜu  yahA< itamaIhä�A�na sa(aqánaQ.

34"ma itamaIhäLÜA�R nayaA< �A$aA idnCÜuÉ �ka��ka�ARmaAPaema gÜÜar. itamaIhäLeÜ maqLeÜ jastao �ka�A�ka�ARmaA Paema gÜÜanaRpaCÜR. 35yaid itamaIhäLeÜ �ApastamaA Paema gÜÜarYQ Banae yasatarIka�AbaAwÜ sabaq maAinasahäLeÜ jaAnnaeCÜna� ika� itamaIhä maerAcaeLÜAhä hQ.®

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLeeeeÜÜÜÜ BBBBaaaannnnnnnnaaaau uuuhhhh¦¦¦¦nnnnCCCCÜÜÜÜ iiiikkkkaaaa���� ppppaaaa¤¤¤¤aaaau uuussssaaaaLLLLeeeeÜÜÜÜ ����hhhhAAAA< <<<LLLLÜÜÜÜAAAA����RRRR ����nnnnaaaakkkkaaaa����AAAArrrr ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaannnnaaaae eeeR RRRCCCCÜÜÜÜ:ma(aI 26É31-35; makaUR�sa 14É27-31; LÜàka�A 22É31-34ò

36izamaona pa¤ausaLeÜ yaezaULÜA�R saoDae/ "PaBau/ tapaA�Rª ka�hA<jaAnau h¦<dqCÜÀ®

yaezaULeÜ javaAba idnauBayao/ "jahA< ma gÜÜa�rheCÜu  yahA< itamaIpaCYA�na sa(aqánaQ �ba. tar paiCÜ maA¤a saka�nae CÜQpaCYA�na.®

37pa¤ausaLeÜ saoDae/ "PaBau/ �ihLeÜ ma tapaA�RªLÜA�R ika�napaCYAna sai(aánaÀ ma tapaA�Rªka�o inaimta manaR tayaAr CÜu?®

38yaezaULeÜ javaAba idnauBayao/ "saA<icanaq itamaI �ApaÍnaojaIvana maero inaimta  yaAgÜÜna saka�nae CÜQÀ ma saA<cao BanCÜu.BaALeÜ baAsna �iGa/ itamaILeÜ taInapalwÜ BannaeCÜQ ika� itamaILeÜmaLÜA�R icandqnaQ.®

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLeeeeÜÜÜÜ ����AAAAppppaaaaÍ ÍÍÍnnnnaaaaAAAA ccccaaaae eeeLLLLÜÜÜÜAAAAhhhhääääLLLLÜÜÜÜAAAA����RRRR FFFFAAAAFFFFssssaaaa iiiiddddnnnnaaaau uuuhhhh¦¦¦¦nnnnCCCCÜÜÜÜyaezaULeÜ BannauBayao/ "�ApaÍnaA �dyahäLÜA�R duÉKaIh¦na nadee¬. parmaezvarmaA BarosaA gÜÜar. �ina mamaA

BarosaA gÜÜar. 2tyahA< maerA ipataAka�o GarmaA Daerq ka�oWÜAhäCÜna�. yaid yao sa ya naBa�ka�o Ba� ma itamaIhäLÜA�R BannaeiTa�na<. ma  yahA< itamaIhäka�o vyavasTaA imaLÜA�na gÜÜa�RrheCÜu.3ma gÜÜa� paiCÜ itamaIhäka�o LÜAigÜÜa sabaq vyavasTaA imaLÜA�Rsakae�paiCÜ ma pa�ka�IR �A�naeCÜu. taba ma itamaIhäLÜA�R  yahA<

11114444

LÜAnaeCÜu. taba itamaIhä ma jahA< CÜu  yahI| h¦naeCÜQ. 4ma jaunaWÜA�<maA gÜÜa�RrheCÜu itamaIhä  yao baAwÜo jaAndCÜQ.®

5TaomaALeÜ Banae/ "PaBau/ tapaA�Rª ka�hA< gÜÜa�rhnau Ba�ka�o CÜhAmaI jaAndqnaQ. taba hAmaILeÜ baAwÜo ka�sarI jaAnnaeÀ®

6yaezaULeÜ BannauBayao/ "ma naq baAwÜo h¦</ ma naq sa ya rjaIvana h¦<. ipataAka�omaA jaAnae maADyama h¦<. 7yaid itamaIhäLeÜmaLÜA�R icanaeka�o Ba� taba maero ipataALÜA�R paina icannaeCÜQ. tar�ba itamaIhä ipataALÜA�R jaAnnaeCÜQ. itamaIhäLeÜ �hA<LÜA�RdeKaeka�A CÜQ.® 8ipa�iLÜpaLeÜ yaezaULÜA�R Banae/ "PaBau/ hAmaILÜA�RipataA deKaA�idnauhvasa�.  yahI hAmaILÜA�R payaAR¹¯ h¦naeCÜ.®

9yaezaULeÜ javaApa� idnau Bayao/ "ipa�iLÜpa Daerq samaya deiKama itamaIhäsa<gÜÜaq CÜu r paina maLÜA�R icaindnaQ BanCÜQÀ jasaLeÜmaLÜA�R deKaeka�o CÜ �saLeÜ maero ipataALÜA�R paina deKaeka�o CÜ.yasaTaR itamaI ka�sarI BanCÜQ/ 'hAmaILÜA�R ipataA deKaA�nauhosaÀ¾ 10kae� itamaIhä ivazvaAsa gÜÜaCÜQR ika� ma ipataAiBa¤aCÜu r ipataA maiBa¤a h¦nauh¦nCÜ BanaerÀ jauna kau�rAhä maqLeÜ Banae yao mabaAwÜ �A�ka�o ho�na. ipataA maiBa¤a baA<cnau h¦nCÜ �ina�hA<LeÜ �ApaÍnao ka�Ama �Apaq� gÜÜanauRh¦nCÜ. 11maqLeÜ paihlyaqBanaI sakae� ika� ivazvaAsa gÜÜar/ mamaA ipataA h¦nauuh¦nCÜ ripataAmaA ma h¦nCÜu. �TavaA maqLeÜ gÜÜareka�o ka�Amahäka�oka�Ar,ÜÜaLeÜ gÜÜadAR paina ivazvaAsa gÜÜar. 12ma itamaIhäLÜA�Rsa ya BanCÜu. jasaLeÜ mamaA ivazvaAsa gÜÜaCÜR �saLeÜ paina tyastaqka�Ama gÜÜanaeRC jao ma gÜÜaCuÜR. �saLeÜ vaAstavamaA  yao BandA painamahAna ka�Ama gÜÜanae RCÜ. ika�naBanae ma ipataAka�hA< gÜÜa�rheCÜu.13�ina maero naAmamaA kae�hI paina maAgyaQ Banae/ ma itamaIhäka�oLÜAigÜÜa gÜÜaAidRnaeCÜu. taba ipataAka�o maihmaA pau¤aka�o maADyamabaAwÜdeiKanae CÜ. 14yaid itamaIhäLeÜ maero naAmamaA kae�hI maAgyaQ=Banae/ ma idnaeCÜu.

ppppaaaaiiiivvvvaaaa¤¤¤¤aaaa ����AAAAttttmmmmaaaaAAAAkkkkaaaa����oooo PPPPaaaaiiiittttaaaa$$$$aaaaAAAA15"yaid itamaIhä maLÜA�R Paema gÜÜarYQ Banae/ taba

itamaIhäLeÜ maero �A$aA paALÜna gÜÜanaeRCÜQ. 16ma maero ipataALÜA�RmaAgnae CÜu r �hA<LeÜ itamaIhäLÜA�R �ka�oR sahAyaka�* idnauh¦naeCÜ. �hA< itamaIhäsa<gÜÜa saDaq| rhnae sahAyaka� idnauh¦naeCÜ.

ssssaaaahhhhAAAAyyyyaaaakkkkaaaa���� �TavaA/ "�ArAmadAyaka�/® paiva¤a �AtmaA.

ssssaaaa    yyyyaaaakkkkaaaa����oooo ����AAAAttttmmmmaaaaAAAA paiva¤a �AtmaA. parmaezvarka�o sa ya yaezaUka�ocaeLÜAhäLÜA�R bauBaáA�na yao �hA<ka�o ka�AyaR ho. henauRhosa� yaUhnnaA16É13.

17sahAyaka� sa yaka�o �AtmaA* ho. saMsaArLeÜ �hA<LÜA�R

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 11114444ÉÉÉÉ11118888----11115555ÉÉÉÉ11110000 111166660000svaIka�Ar gÜÜanaR sa(aqána. ika�naÀ ika�naBanae saMsaArLeÜ �hA<LÜA�RdeKdqna r bauJdqna. tar itamaIhä �hA<LÜA�R jaAndCÜQ. �hA<itamaIhäsa<gÜÜa baA<cnau h¦nCÜ r �hA< itamaIhäiBa¤a naq h¦nauh¦naeCÜ.

18"ma itamaIhäLÜA�R �ApaÍnaA �AmaA-baAbauLeÜ �naATahäCÜoùfe jastao �ka�Lq CÜAùfnae Cqna. ma itamaIhäka�hA< pa�ika�R�A�nae CÜu. 19kae�hI samaya paiCÜ baAwq maLÜA�R saMsaArmaAmaAnCeÜhäLeÜ pae�ir deKnae Cqna. tar itamaIhäLeÜ maLÜA�R deKnaeCÜQ=. itamaIhä baA<cnae CÜQ= ika�naBanae ma baA<cCÜu. 20 yasaidnamaA itamaIhäLeÜ jaAnnae CÜQ= ika� ma ipataAmaA CÜu.itamaIhäLeÜ jaAnnae CÜQ ika� itamaIhä mamaA r ma itamaIhämaAh¦naeCÜu. 21yaid ka�saqLeÜ maero �A$aAhä �ah,ÜÜa gÜÜaCÜR ryasaLÜA�R paALÜna gÜÜadRCÜ/  yasa vyai(aáLeÜ maLÜA�R Paema gÜÜadRCÜ.�ina maerA ipataALeÜ itanaLÜA�R Paema gÜÜadRCÜna� jasaLeÜ maLÜA�R PaemagÜÜadRCÜ. �ina ma  yasa vyai(aáLÜA�R Paema gÜÜaCÜuR. ma �maAiTaPaka�wÜ h¦naeCÜu.®

22taba yahUdALeÜ :�ska�ryaota yahUdA ho�naò Banyao/ "tarPaBau/ ika�na tapaA�RªLeÜ �ApaU�LÜA�R hAmaI sama»a Paka�wÜgÜÜanauRh¦nCÜ r saMsaAr sama»a ika�na gÜÜanauRh¦nnaÀ®

23yaezaULeÜ BannauBayao/ "yaid ka�saqLeÜ maLÜA�R Paema gÜÜaCÜRBanae/ �saLeÜ maero iza»aA paALÜna gÜÜadRCÜ. �ina maero ipataALeÜpaina itanaLÜA�R Paema gÜÜanauRh¦nCÜ. ma r maero ipataA itanaIka�hA<�A�naeCÜQ r itanaIsa<gÜÜaq basnae CÜQ. 24tar jasaLeÜ maLÜA�R PaemagÜÜadqRna �saLeÜ maero iza»aA paALÜna gÜÜadqRna. yao iza»aA jaunaitamaILeÜ saundqCÜQ vaAstavamaA maero ho�na. yao ipataAbaAwÜ�A�ka�o ho jasaLeÜ maLÜA�R paWÜA�nau Bayao.

25"maqLeÜ yaI sabaq kau�rAhä Bainasakae�ka�o CÜu itamaIhäsa<gÜÜarh<dA naq. 26tar sahAyaka�LeÜ sabaq kau�rAhäka�o iza»aAidnaeCnaÜ�. sahAyaka�LeÜ maqLeÜ jae Banae taI sabaq kau�rAhäsamJanaA gÜÜarA�nae CÜ. yao sahAyaka� naq paiva¤a �AtmaA hojasaLÜA�R ipataALeÜ maero naAmamaA paWÜA�nau h¦naeCÜ.

27"ma itamaIhäLÜA�R maero zaAinta CÜAùfdCÜu/ yao maero�ApaÍnaq zaAinta itamaIhäLÜA�R id<dCÜu. ma itamaIhäLÜA�RzaAinta idnCÜu/ yao  yao zaAinta ho�na jauna saMsaArLeÜ idnCÜ.yasaka�Ar,ÜÜa itamaIhäka�o �dya ivacaiLÜta nahosa� �ina kau�naqivaxayamaA paina nafrA¬. 28ma gÜÜa�RrheCÜu Banaeka�o itamaILeÜsaunyaQ/ tar pae�ir itamaIhäka�hA< �A�nae CÜu. yaid itamaIhäLeÜmaLÜA�R Paema gÜÜareka�o Ba� itamaIhä KauzaI h¦nae iTayaQ ika� maipataAka�hA< gÜÜa�RrheCÜu. ika�naÀ ika�naBanae ipataA maBandA mahAnah¦nauh¦nCÜ. 29yao h¦nauBandA paihlyaq maqLeÜ yao kau�rA Bainasakae�ka�o

CÜu. java yaI sabaqq h¦naeCÜ �ina itamaIhäLeÜ ivazvaAsa gÜÜanaeRCÜQ. 30itamaIhäsa<gÜÜa kau�rA gÜÜanaqR samaya Cqna. yao saMsaArka�ozaAsaka� �A�rheCÜ. tar mamaAiTa �saka�o zai(aá caldqna.31tar saMsaArLeÜ jaAnnaq paCÜR ika� maqLeÜ maero ipataALÜA�R PaemagÜÜaCÜuR. yasaqLeÜ ma  yahI jastaAka�o tastaq gÜÜadRCÜu/ jauna �hA<LeÜmaLÜA�R gÜÜanauR Bannau Bayao.

"�A¬ �ba/ hAmaI yasa WÜA�<LÜA�R CÜoùfI jaA¬.®

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU ����MMMMÄÄÄÄ����[[[[U UUUrrrrkkkkaaaa����oooo bbbbaaaaoooowwwwÜÜÜÜyaezaULeÜ BannauBayao/ "ma saA<cao �Ä�[Urka�o baowÜ h¦</maero ipataA maALÜI h¦nauh¦nCÜ. 2ma maero Pa yaeka� hA<gÜÜaA

jasamaA pa�LÜ pa�ldqna  yao �hA< ka�AiwÜidnau h¦nCÜ. �ina�hA<LeÜ Pa yaeka� hA<gÜÜaAhä CÜA<wÜ�nau r sapa�A gÜÜanauRh¦nCÜ taAika� yasaLeÜ pa�LÜ pa�LÜA�naÜ saka�osa�;  yasao gÜÜadAR yasaLeÜ �JabaùF�taA pa�LÜ idnaeCÜ. 3maero �padezaka�o ka�Ar,ÜÜaLeÜ gÜÜadARitamaIhä paihlyaq zauë Ba�sakae�ka�A CÜQ. 4maiBa¤a basa/ maitamaIhä iBa¤a rhnaeCÜu. kau�naq paina �ka�LÜo hA<gÜÜaALeÜ pa�LÜid<dqna.  yao maULÜ baowÜmaA �ntainaRihta Ba�ka�o h¦naqpaCÜR.itamaIhäsa<gÜÜa paina yahI kau�rA LÜAgÜÜaU h¦<dCÜ. itamaIhä �ka�Lqpa�LÜ pa�LÜA�na saka�taqnaQ. itanaIhä mamaA h¦naupaCÜR.

5"ma �Ä�[Urka�o baowÜ* h¦< r itamaIhä  yasaka�AhA<gÜÜaAhä hQ. yaid jao ka�ohI mamaA rhço Banae  yasaLeÜ Daerqpa�LÜ idnaeCÜ. ika�naBanae ma ibanaA itamaILeÜ kae�hI gÜÜanaR sa(aq�naQ.6yaid ka�ohI mamaA rh<dqna Banae taba �  yao hA<gÜÜaA jastaoh¦nCÜ jao pa�yaA<ika��r jaAnCÜ.  yao hA<gÜÜaA madRCÜ. maAinasahäLeÜ yastao mareka�o hA<gÜÜaAhä iwÜpaer �AgÜÜaomaA hAiLÜidnCÜ ritanaIhä jalCÜna�.

7"yaid itamaIhä mamaA rhYQ r maero iza»aAhäitamaIhämaA rhYo Banae/ taba itamaI jae paina caAhnCÜQ maAgÜÜa�ina  yao itamaILÜA�R id�nae CÜ. 8itamaILeÜ �iDaka� pa�LÜhäpa�LÜA¬ r isaë gÜÜar ika� itamaIhä maerA caeLÜAhä hQ.yasaLeÜ maero ipataALÜA�R maihmaA iddCÜ. 9ma itamaIhäLÜA�RPaema gÜÜadRCÜu jasarI maLÜA�R ipataALeÜ gÜÜanau Rh¦nCÜ. �ba maeroPaemamaA inarntar rhAÏ. 10maqLeÜ maero ipataAka�o �A$aA paALÜnagÜÜare | r inarntar �hA<ka�o PaemamaA rhI rhka�oCÜu. yastaq

����ÄÄÄÄ����[[[[U UUUrrrrkkkkaaaa����oooo bbbbaaaaoooowwwwÜÜÜÜ naepaALÜI baA�baLÜka�o �nauvaAdmaA 'dAKa¾ ka�o baowÜBaina�ka�o CÜ jauna saADaAr,ÜÜa maAinasaLeÜ bauJadqnana� jaita '�Ä�[Urka�obaow¾ BandA bauJCÜ.

Paka�ArLeÜ yaid itamaIhäLeÜ maero �A$aA paALÜna gÜÜarYAÏ Banae

11115555

111166661111 yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 11115555ÉÉÉÉ11111111----11116666ÉÉÉÉ8888itamaIhä maero PaemamaA inarntar rhnae CÜQ=. 11maqLeÜ yaIkau�rAhä Bainasakae�ka�o CÜu/ yasaqLeÜ itamaIhäLeÜ  yastaq �AnandpaA�na saka�naeCÜAÏ jauna masa<gÜÜa CÜ. ma itamaIhäka�o �Anand�ka� paU,ÜÜaR �Anand Ba�ka�o deKna caAhnCÜu. 12yasaqka�Ar,ÜÜaLeÜma itamaIhäLÜA�R �A$aA gÜÜadRCÜuÉ �ka��ka�ARmaA Paema gÜÜarjasarI maqLeÜ itamaIhäLÜA�R Paema gÜÜare=. 13mahAna Paema  yasavyai(aáLeÜ deKaA�na saka�CÜ jasaLeÜ �ApaÍnao ima¤aka�o LÜAigÜÜa�ApaÍnao jaIvana vaiLÜdAna idnasaka�CÜ. 14itamaIhä maero iBa¤ahQ= yaid itamaIhäLeÜ maero �A$aA �nausaAr ka�Ama gÜÜarYQ Banae.15ma itamaIhäLÜA�R naoka�rhä Banaer fAka�nae CqÜna. �ka�naoka�rLeÜ �saka�o maAiLÜka�LeÜ kae� gÜÜaCÜR Banaer kae�hI painajaAndqna. �ba ma itamaIhäLÜA�R ima¤a Banaer baoLÜA�<CÜuika�naBanae maerA ipataALeÜ maLÜA�R jae-jae BannauBayao taI sabaqitamaIhäLÜA�R Baina sakae�ka�o CÜu. 16itamaIhäLeÜ maLÜA�RcaunaenaQ; maqLeÜ itamaIhäLÜA�R caunae. �ina maqLeÜ itamaIhäLÜA�Rinayaui(aá gÜÜareka�oCÜuÉ jaA¬ �ina pa�LÜ pa�LÜA¬. ma yao pa�LÜitamaIhäka�o �dyamaA pa�LÜIrheka�o deKna caAhnCÜu. tabaipataALeÜ itamaIhäLeÜ jae paina caAhnCÜQ  yao maero naAmamaAidnauh¦naeCÜ. 17yahI maero �A$aA hoÉ �ka�A�ka�ARLÜA�R PaemagÜÜar.

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLeeeeÜÜÜÜ ����AAAAppppaaaaÍ ÍÍÍnnnnaaaaAAAA ccccaaaae eeeLLLLÜÜÜÜAAAAhhhhääääLLLLÜÜÜÜAAAA����RRRR ssssaaaaAAAAvvvvaaaaDDDDaaaaAAAAnnnnaaaa ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaannnnaaaau uuuR RRRhhhh¦¦¦¦nnnnCCCCÜÜÜÜ18"yaid yao saMsaArLeÜ itamaIhäLÜA�R G£,ÜÜaA gÜÜaCÜR Banae

yaAd gÜÜar ika� saMsaArLeÜ maLÜA�R PaTama G£,ÜÜaA gÜÜarYo Banaer.19yaid itamaIhä saMsaArkaq� iTayaAÏ BanaeÜ itamaIhäLÜA�R �sakaq��ApaÍnaq maAinasahä sarh Paema gÜÜanae R naÏ CÜ. tar maqLeÜitamaIhäLÜA�R saMsaArbaAwÜ CÜAnae. yasaqLeÜ itamaIhä saMsaArsa<gÜÜasambainData CqnaQ. yasaqka�Ar,ÜÜaLeÜ saMsaArLeÜ itamaIhäLÜA�R G£,ÜÜaAgÜÜadRCÜ. 20maqLeÜ itamaIhäLÜA�R Banaeka�A kau�rAhä samJaÉ �ka�naQka�r �saka�o maAiLÜka� BandA ZexwÜ h¦<dqna. yaid maAinasahäLeÜmaLÜA�R sataA� Banae itamaIhäLÜA�R paina sataA�naeCÜna�/ yahImaAinasahäLeÜ maero iza»aA paALÜna gÜÜare Banae itanaIhäLeÜitamaIhäka�o �A$aA paALÜna gÜÜanaeRCÜna�. 21maAinasahäLeÜ yaIsabaq kau�rAhä maero ka�Ar,ÜÜaLeÜ gÜÜadAR itamaIhäLÜA�R gÜÜanaeRCÜna�.�hA<LÜA�R itanaIhäLeÜ icandqnana� jasaLeÜ maLÜA�R paWÜA�nauBayao. 22yaid ma na�A�ka�o Ba� r saMsaArka�A maAinasahäLÜA�RnabataA�ka�o Ba� taba itanaIhä paApaka�A-doxaI h¦nae iTa�nana�.tar �ba maqLeÜ itanaIhäLÜA�R janaA� r �ba itanaIhäka�opaApabaAwÜ maApa�I h¦nae Cqna. 23jasaLeÜ maLÜA�R G£,ÜÜaA gÜÜadRCÜ/�saLeÜ maero ipataALÜA�R paina G£,ÜÜaA gÜÜadRCÜ. 24maqLeÜ taI

maAinasahä maABaá jastao kau�rAhä gÜÜare �nya kau�naq vyai(aáLeÜka�ihlyaq gÜÜarena. yaid maqLeÜ  yastao kau�rAhä nagÜÜareka�o Ba�/itanaIhä paApaka�o-doxaI h¦nae naq iTa�nana�. tar maqLeÜ jae-jaegÜÜare= taI sabaq itanaIhäLeÜ deKaI sakae�ka�A CÜna�. taTaAipaitanaIhäLeÜ maLÜA�R r maerA ipataALÜA�R G£,ÜÜaA gÜÜaCÜRna�. 25taryastao Bayao ika�naika� �naIhäka�o vyavasTaAmaA LeÜiKa�ka�okau�rA sa ya h¦nae BayaoÉ yastao LeÜiKa�ka�o CÜ 'kau�naq ka�Ar,ÜÜaibanaA naq itanaIhäLeÜ maLÜA�R G£,ÜÜaA gÜÜare.¾

26"ma itamaIhäLÜA�R ipataAbaAwÜ sahAyaka� paWÜA�RidnaeCÜu.sahAyaka� sa yaka�o �AtmaA ho jao ipataAbaAwÜ �A�<dCÜ. jaba�naI �A�<CÜna/ �saLeÜ maero ivaxayamaA bataA�nae Cna�Ü.27�ina itamaIhäLeÜ maero ivaxayamaA maAinasahäLÜA�R Banaika�naBanae itamaIhä zauädeiKanaq masaMgÜÜa CÜQ.

"maqLeÜ yaI kau�rAhä itamaIhäLÜA�R Banae taAika�itamaIhäLeÜ �ApaÍnao ivazvaAsa hrA�nae CqnaQ.

2itanaIhäLeÜ itamaIhäLÜA�R saBaAGarhä* baAwÜ baAihrinaka�AiLÜidnae CÜna�. samaya �A<�dqCÜ taAika� maAinasahäLeÜitamaIhäLÜA�R maArer parmaezvarka�o saevaA gÜÜadqRCÜQ= Bannae saocnaeCÜna�.3maAinasahäLeÜ yaI sabaq kau�rAhä gÜÜanaeRCÜna� ka�Ar,ÜÜa na taitanaIhäLeÜ ipataALÜA�R icanaeka�A CÜna� na ta maLÜA�R naqicandCna�Ü. 4yaI kau�rAhä ma itamaIhäLÜA�R �ihLeÜ BandqCÜu.�taÉ jaba yaI kau�rAhä h¦nae samaya �A�naeCÜ/ tabaitamaIhäLeÜ maqLeÜ hoizayaArI gÜÜarA�ka�o samJanaeCÜQ.

ppppaaaaiiiivvvvaaaa¤¤¤¤aaaa----����AAAAttttmmmmaaaaAAAAkkkkaaaa����oooo kkkkaaaa����AAAAyyyyaaaaR RRR"maqLeÜ yaI kau�rAhä itamaIhäLÜA�R zauämaA Bainana/

ika�naBanae ma  yasabaeLÜA itamaIhäsa<gÜÜa q iTa�<. 5�ba ma�hA<kaq�maA gÜÜa�Rrheka�oCÜu jasaLeÜ maLÜA�R paWÜA�nauBayao. taritamaIhä ka�saqLeÜ paina maLÜA�R saoDaenaQ/ 'tapaA�Rª ka�hA<gÜÜa�rh¦na Ba�ka�o CÜÀ¾ 6itamaIhäka�A �dya �dAisanataALeÜBair�ka�o CÜ ika�naBanae maqLeÜ itamaIhäLÜA�R taI kau�rAhäBanae. 7tar ma itamaIhäLÜA�R saA<cao BandCÜu. itamaIhäka�oBaLÜA�Rka�o inaimta ma wÜAiFnau naq rAm�ao CÜ. ika�naÀ ika�naBanaejaba ma jaAnaeCÜu itamaIhäka�A LÜAigÜÜa sahAyaka� paWÜA�idnae CÜu.tar yaid ma gÜÜa�Rna Banae/ sahAyaka� itamaIhäka�hA< �A�nauh¦naeCqna.8jaba sahAyaka� �A�<CÜna�/ �hA<LeÜ saMsaArLÜA�R yaI ivaxayahämaA

ssssaaaaBBBBaaaaAAAAGGGGaaaarrrr yahUdIhäLeÜ DamaRzaAs¤a paùF�nae/ PaATaRnaA gÜÜanaeR WÜA�< ho.

PamaA,ÜÜa idnau h¦naeCÜÉ paApaka�o ivaxaya/ DaAimaRka�taAka�o ivaxaya r

11116666

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 11116666ÉÉÉÉ9999----33332222 111166662222NyaAyaka�o ivaxayamaA. 9sahAyaka�LeÜ maAinasahäka�o jaIvanamaApaApa CÜ Banaer PamaA,ÜÜa gÜÜanaeR CÜna� ika�naBanae itanaIhäLeÜ mamaAivazvaAsa gÜÜadqRnana�. 10�saLeÜ maero DaimaRka�taAka�o PamaA,ÜÜaitanaIhäLÜA�R gÜÜarA�nae CÜna�/ ika�naBanae ma ipataAka�hA< naq gÜÜa�RrheCÜu. taba itamaIhäLeÜ maLÜA�R pae�ir deKnae CqnaQ. 11�inasahAyaka�LeÜ NyaAyaka�o ivaxayamaA sa ya kau�rAka�o PamaA,ÜÜa saMsaArLÜA�RgÜÜarA�nae CÜ/ ika�naBanae yasa saMsaArka�o zaAsaka�LÜA�R paihlyaqnaq jaA<caI sakae�ka�o CÜ.

12"maLÜA�R �Baá itamaIhäsa<gÜÜa Daerq kau�rAhä Bannau CÜ.tar �ihLeÜ taI kau�rAhä itamaIhäLÜA�R �iDaka� h¦naeCÜ r�ah,ÜÜa gÜÜanaR saAHo panae RCÜÜ. 13tar jaba sa yaka�o �AtmaA�A�<dCÜ/ �hA<LeÜ itamaIhäLÜA�R sabaq sa yataAmaA �gÜÜauvaA�RgÜÜanau R h¦naeCÜÜ. �hA<LeÜ Baivaxyaka�A kau�rAhä Gaoxa,ÜÜaA gÜÜanau Rh¦naeCÜÜ. �hA<LeÜ �ApaÍnao kau�rAhä Bannau h¦naeCqna� �hA<LeÜ jaesaunnau h¦nCÜ  yahI bataA�nau h¦nCÜ. 14sa yaka�o �AtmaALeÜmaka�hA< maihmaA lyaA�nau h¦naeCÜ. ka�sarIÀ �saLeÜ mabaAwÜkau�rAhä paA�nae CÜna� r itamaIhäLÜA�R taI sabaqkau�rA vyaAKyaAgÜÜanaeRCÜna�. sabaq kau�rAhä jao ipataAsa<gÜÜa CÜna� taI sabaq maerAh¦na�. 15 yasaqka�Ar,ÜÜaLeÜ ma BandqCÜu  yasa �AtmaALeÜ jaekau�rAhä mabaAwÜ paA�nae CÜna� r taI sabaq q itamaIhäLÜA�RGaoxa,ÜÜaA gÜÜanaeRCÜna�.

����ddddAAAAssssaaaaIIIInnnnaaaattttaaaaAAAA KKKKaaaau uuuzzzzaaaaIIIIyyyyaaaaAAAALLLLÜÜÜÜIIIImmmmaaaaAAAA ppppaaaaiiiirrrrvvvvaaaattttaaaaR RRRnnnnaaaa16"kae�hI baerpaiCÜ itamaIhäLeÜ maLÜA�R deKnae CqnaQ. �ina

�ka�oR kae�hI paiCÜ maLÜA�R pae�ir itamaIhäLeÜ deKnae CÜQ.®17ka�ohI caeLÜAhäLeÜ �ApasamaA Banae/ "yaezaULeÜ jaba

 yasao Bannau h¦nCÜ  yasaka�o mataLÜba kae� ho/ 'kae�hI baerpaiCÜitamaIhäLeÜ maLÜA�R deKnae CqnaQ �ina taba kae�hI baerpaiCÜmaLÜA�R pae�ir deKnae CÜAÏÀ¾ ' yasao jaba Bannau h¦nCÜ maipataAka�hA< jaAdqCÜu  yasaka�o �TaR kae� hoÀ¾® 18caeLÜAhäLeÜsaoDae/ "kae�hI baerpaiCÜ Bannauka�o '�hA<ka�o taAtpayaR kae� hoÀ¾�hA<LeÜ kae� Bainarhnau Ba�ka�o CÜ hAmaILeÜ kae�hI bauBaeánaQ.®

19yaezaULeÜ jaAnnauBayao ika� caeLÜAhäLeÜ  yasa ivaxayamaA�hA<LÜA�R saoDna caAhnCÜna�. taba yaezaULeÜ �Apa�naA caeLÜAhäLÜA�RBannauBayao/ "itamaIhä �ApasamaA saoiDarheCÜAÏ maero Bannauka�otaAtpayaR jaba maqLeÜ Banae/ 'kae�hI baerpaiCÜ itamaIhäLeÜ maLÜA�RdeKnae CqnaQ. itamaIhäLeÜ yao jaAnnaLÜA�R �ApasamaA bahsagÜÜareka�A CÜQ.  yasapaiCÜ pae�ir �ka�oR kae�hI baerpaiCÜ deKnaeCÜQÀ 20ma saA<cao itamaIhäLÜA�R BanCÜu. itamaIhä änae CÜQ

r duÉKaI h¦naeCÜQ tar saMsaAr Pasanna h¦nae CÜ. itamaIhäduÉKaI h¦nae CÜQ= tar itamaIhäka�A duÉKa �Anandmaya h¦nae CÜ.21jaba �ka� naArILeÜ baALÜka�LÜA�R janma idnae samaya h¦nCÜ/�saLÜA�R paIùfA h¦<dCÜ/ ika�naBanae �naLeÜ janmaA�nae samaya�A�ka�o h<udCÜ. tar jaba baALÜka� jainmasakaÍdC/ �naLeÜ�iGaka�A paIùfAhä BauilCÜna/ ika�naBanae �naLeÜ baALÜka�saMsaArmaA jainma�ka�o KauzaImaA �iGaka�A paIùfAhä  yasaqBauldiCÜna. 22itamaIhäsa<gÜÜa paina WÜIka�  yastaq h¦naeCÜ.�ihLeÜ itamaIhä duÉKaI CÜQ. tar ma itamaIhäLÜA�R pae�irdeKnaeCÜu r itamaIhä KauzaI h¦nae CÜQ. �ina ka�saqLeÜ painaitamaIhäka�o KauzaI Kaosaer LÜAnae Cqna. 23 yasa idnaitamaIhäLeÜ maLÜA�R kae�hI paina saoDnae CqnaQ=. ma itamaIhäLÜA�RsaA<cao BandCÜu. maero naAmamaA jae maAgÜÜae paina maerA ipataALeÜitamaIhäLÜA�R idnau h¦naeCÜ. 24itamaIhäLeÜ �Jasamma maeronaAmamaA kae�hI paina maAgÜÜaekaq� CqnaQ. maAgÜÜa �ina itamaIhäLeÜpaA�naeCÜQ=. �ina itamaIhäka�A �Anand paU,ÜÜaR h¦naeCÜ.

ssssaaaaM MMMssssaaaaAAAArrrr mmmmaaaaAAAAiiiiTTTTaaaa iiiivvvvaaaajjjjaaaayyyyaaaa25"yaI kau�rAhä maqLeÜ itamaIhäLÜA�R �TaR Âka�A�r

Bainasakae�ka�o CÜu. tar samaya �A�<dqCÜ ma itamaIhäsa<gÜÜaKaulLÜA paArer yaI kau�rAhä BannaeCÜu. maerA ipataAka�o ivaxayamaAma itamaIhäLÜA�R sarLÜ BaAxaAmaA BannaeCÜu. 26 yasa samayamaero naAmamaA maerA ipataALÜA�R ibantaI gÜÜanaeR CÜQ. tar maqLeÜBainarheka�o CqÜna ika� itamaIhäka�o inaimta ma maerA ipataALÜA�RBannaeCÜu. 27ika�naBanae ipataA �Apaq�LeÜ itamaIhäLÜA�R PaemagÜÜanau Rh¦nCÜ. �hA<LeÜ itamaIhäLÜA�R Paema gÜÜanau Rh¦nCÜ ika�naBanaeitamaIhäLeÜ maLÜA�R Paema gÜÜareka�ACÜQ.  yasaka�Ar,ÜÜaLeÜ itamaIhäLeÜivazvaAsa gÜÜaCÜQR ika� ma parmaezvarbaAwÜ �A�ka�o h¦<. 28maipataAbaAwÜ saMsaArmaA �A�<. �ba ma yao saMsaAr CÜoùfer ipataAka�hA< pa�kae�Rr jaA<dqCÜu.®

29taba yaezaUka�A caeLÜAhäLeÜ Banae/ "tapaA�RªLeÜ �ihLeÜhAmaILÜA�R KauLÜsta BannauBayao.  yastao bauJnaq nasaka�nae �pWeÜronabanaA�R tapaA�RªLeÜ Bannau Ba�na. 30hAmaILeÜ �ba bauJna saka�CÜQika� tapaA�RªLeÜ Pa yaeka� kau�rA jaAnnau h¦nCÜ. tapaA�RªLeÜ saoDna�gÜÜaAiùf naq kau�naq paina vyai(aáka�o �(ar idna saka�nauh¦nCÜ. yahIka�Ar,ÜÜaLeÜ hAmaILÜA�R ivazvaAsa idLÜA�<CÜ ika� tapaA�Rª parmaezvarbaAwq �A�nau Ba�ka�o ho.®

31yaezaULeÜ BannauBayao/ "yasaTaRÉ �ba itamaIhäLeÜ ivazvaAsagÜÜarYQÀ 32DyaAnaLeÜ sauna/ itamaIhä CÜir�r basnae samaya

111166663333 yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 11116666ÉÉÉÉ33333333----11117777ÉÉÉÉ22223333�A�RrheCÜ. itamaIhä Pa yaeka� �ApaÍnaq GarmaA CÜrspaxwÜ h¦naeCÜQ=.  yao samaya �ba �A�ka�o CÜ. itamaIhäLeÜ maLÜA�RCÜAùf�naeCÜQ. ma �ka�LÜo rhnaeCÜu. tar ma vaAstavamaA �ka�LÜorhnae CqÜna ika�naBanae ipataA masa<gÜÜa rhnau h¦naeCÜÜ.

33"maqLeÜ itamaIhäLÜA�R yaI kau�rAhä Banaeka�o CÜu taAika�itamaIhäLÜA�R mamaA zaAinta rhosa. yasa saMsaArmaA itamaIhäLÜA�RsaMka�wÜ h¦naeCÜ. tar saAhsaI bana. maqLeÜ saMsaArLÜA�R parAijatagÜÜareka�o CÜu.®

����AAAAppppaaaaÍ ÍÍÍnnnnaaaaAAAA ccccaaaae eeeLLLLÜÜÜÜAAAAhhhhääääkkkkaaaa����AAAA LLLLÜÜÜÜAAAAiiiiggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaa yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU PPPPaaaaAAAATTTTaaaaR RRRnnnnaaaaAAAA ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaannnnaaaau uuuR RRRhhhh¦¦¦¦nnnnCCCCÜÜÜÜyaita kau�rAhä Bainasakae�paiCÜ yaezaULeÜ §vagÜÜaRitar henauRBayao r PaATaRnaA gÜÜanauR Bayao/ "ipataA WÜIka� samaya

�A�paugyao. yasaka�Ar,ÜÜa tapaA�RM ªka�o pau¤aLÜA�R maihmaA PadAnagÜÜanauR hvasa� taAika� pau¤aLeÜ tapaA�RªLÜA�R maihmaA idna saka�osa�.2tapaA�RªLeÜ sabaq maAinasahä BandA maAiTa pau¤aLÜA�R zai(aáidnauBayao taAika� pau¤aLeÜ sabaqLÜA�R �nanta jaIvana idna saka�osa�jauna tapaA�RªLeÜ itanaLÜA�R idnauBa�ka�oCÜ. 3yao �nanta jaIvanahoÉ maAinasahäLeÜ tapaA�RªLÜA�R maA¤a saA<cao parmaezvar Banaericanauna r yaezaU Ka�IxwÜLÜA�R icanaunaÜ jasaLÜA�R tapaA�RªLeÜ paWÜA�nauBayao. 4jauna ka�Ama tapaA�RªLeÜ maLÜA�R sauimpanau Ba�ka�o iTayao yao maqLeÜ paU,ÜÜaR gÜÜare=. p£TvaImaA tapaA�Rªka�o maihmaA lyaA�<.5�ina �ba ipataA/ maLÜA�R maihmaA PadAna gÜÜaunaRhosa� tapaA�Rªsa<gÜÜa.maLÜA�R  yao maihmaA idnau hvasa� tapaA�Rªka�o jao masa<gÜÜa saMsaArbainanau paihlyaq iTayao.

6"tapaA�RªLeÜ maLÜA�R kae�hI maAinasahä saMsaArbaAwÜ idnauBayao. maqLeÜ itanaIhäLÜA�R tapaA�Rª ka�o h¦nauh¦nCÜ deKaA�Rsakae�ka�o CÜu. taI maAinasahä tapaA�Rªkaq� h¦na� r maLÜA�RidnauBayao. itanaIhäLeÜ tapaA�Rªka�o iza»aA paALÜna gÜÜare. 7�baitanaIhäLeÜ bauBaeá ika� sabaq Taoka� jauna maLÜA�R idnau Bayao taItapaA�RªbaAwq �A�ka�o ho. 8maqLeÜ taI maAinasahäLÜA�R tapaA�RªLeÜmaLÜA�R id�kaq� iza»aAhä id�ka�oCÜu. itanaIhäLeÜ taI iza»aAhä§vaIka�Are. itanaIhäLeÜ bauBaeá ika� ma saA<i�canaq tapaA�RªbaAwÜ naq�A�ka�o h¦< �ina itanaIhäLeÜ ivazvaAsa gÜÜare ika� tapaA�RªLeÜ naqmaLÜA�R paWÜA�nau Ba�ka�o ho. 9itanaIhäkaq� inaimta �ba maPaATaRnaA gÜÜadRCÜu. ma itanaIhäka�A inaimta PaATaRnaA gÜÜairrheka�oCqÜna jao saMsaArmaA CÜna�. tar ma itanaIhäka�A inaimta PaATaRnaAgÜÜairrheka�o CÜu jao tapaA�RªLeÜ maLÜA�R idnauBayao. ika�naBanaeitanaIhä tapaA�Rªkaq� h¦na�. 10jae mamaA CÜ  yao sabaq tapaA�Rªkaq�ho/ �ina jae jaita tapaA�Rªka�omaA CÜ  yao maerq ho. �ina taI

11117777

maAinasahäLeÜ maero LÜAigÜÜa maihmaA lyaA�<CÜna�. 11�ba matapaA�Rª ka�hA< �A�RrheCÜu. ma �ba saMsaArmaA basnae CqÜna. tartaI maAinasahä saMsaArqmaA rhnae CÜna�. paiva¤a ipataA/ itanaIhäLÜA�Rsaur»aA gÜÜanauR hvasa. itanaIhäLÜA�R tapaA�Rªka�o naAmaka�o zai(aáæArAsauri»ata rAKnau hvasa :naA�< jauna maLÜA�R idnau Bayaoò/ tabaitanaIhä �ka� h¦naeCÜna�/ tapaA�Rª r ma jastaq �ka�. 12jabasamma ma itanaIhäsa<gÜÜa iTa�< maqLeÜ itanaIhäLÜA�R sauri»atarAKae=. maqLeÜ itanaIhäLÜA�R tapaA<�ka�o naAmaka�o zai(aábaAwÜsauri»ata rAKae= jauna tapaA�RªLeÜ maLÜA�R idnauBayao. maqLeÜ itanaIhäLÜA�RjaogÜÜaA�<. �ina itanaIhä maDyae �ka�janaA maA¤a Âpta Bayao.�naI Âpta h¦naLÜA�R �Apaq� CÜAina�ka�A iTa�. ¬ Âpta BayaojasabaAwÜ DamaRzaAs¤amaA LeÜiKa�ka�o kau�rA paU,ÜÜaR Bayao.

13"ma tapaA�Rª ka�hA< �A�rheCÜu. tar jabasamma ma yasasaMsaArmaA h¦naeCÜu ma itanaIhäka�A inaimta PaATaRnaA gÜÜanaeRCÜu. yaIkau�rAhä ma BandCÜu taAika� itanaIhäLeÜ maero �Anand PaAptagÜÜaäna�. ma itanaIhäLeÜ sabaq maerA �Anand paA�na BandCÜu.14maqLeÜ itanaIhäLÜA�R tapaA�Rªka�o sabaq iza»aAhä id�< rsaMsaArLeÜ itanaIhäLÜA�R G£,ÜÜaA gÜÜarYo/ ika�naBanae itanaIhä yasasaMsaArka�A ho�nana� jastaq ma yao saMsaArka�o ho�na. 15maqLeÜta<paA�Rªsa<gÜÜa itanaIhäLÜA�R saMsaArbaAwÜ LÜigÜÜaidnauhosa� BanaerBainarheka�o CqÜna. tar itanaIhäLÜA�R duxwÜbaAwÜ jaogÜÜaA�R rAKnauhosa� caA<ih BainarheCÜu. 16itanaIhä saMsaArka�A ho�nana�jastao ika� ma paina yasa saMsaArka�o ho�na. 17tapaA�Rªka�osa yaæArA itanaIhäLÜA�R �ApaÍnao saevaAmaA rAKna tayaAr paAnauRhosa.tapaA�Rªka�o iza»aA sa ya ho. 18jasarI tapaA�RªLeÜ maLÜA�RsaMsaAriBa¤a paWÜA�nau Bayao  yasarI naq maqLeÜ itanaIhäLÜA�RsaMsaAriBa¤a paWÜA�ka�o CÜu. 19�ba ma §vayaMLÜA�R saevaA gÜÜanaRtayaAr paAirrheCÜu. yao ma itanaIhäkaq� LÜAigÜÜa gÜÜaCÜRu taAika�saA<cao äpamaA itanaIhä tapaA�Rªka�o saevaA gÜÜanaR tayaAr ho�na.

20"ma taI maAinasahäka�A LÜAigÜÜa PaATaRnaA gÜÜaCÜuR �ina maPa yaeka�ka�o LÜAigÜÜa PaATaRnaA gÜÜairrheCÜu jasaLeÜ maLÜA�R �naIhäka�oiza»aAka�o ka�Ar,ÜÜaLe ÜivazvaAsa gÜÜaCÜRna�. 21ipataA/ ma PaATaRnaAgÜÜaCuÜR ika� jasaLeÜ ma maA ivazvaAsa gÜÜaCÜRna/ itanaIhä �ka�ho¬na�. jasarI tapaA�Rª mamaA h¦nauh¦nCÜu/ ma tapaA�RªmaA. maPaATaRnaA gÜÜaCuÜ R taAika� itanaIhä hAmaImaA �ka� ho¬na.saMsaArLeÜ yao ivazvaAsa gÜÜanae RCÜ ika� tapaA�RªLeÜÜ naq maLÜA�RpaWÜA�nau Ba�ka�o ho. 22tapaA�RªLeÜ idnau Ba�ka�o maihmaA maqLeÜitanaIhäLÜA�R id�ka�o CÜu.  yao maihmaA id�< ika� itanaIhä�ka� ho¬na/ jasarI tapaA�Rª r ma �ka� hQ. 23jastao maitanaIhämaA �ina tapaA�Rª mamaA itanaIhä �ka�äpaLeÜ �ka�

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 11117777ÉÉÉÉ22224444----11118888ÉÉÉÉ11118888 111166664444ho¬na tava  yasabaAwÜ saMsaArLeÜ jaAnnaeCÜ ika� maLÜA�R tapaA<�RLeÜpaWÜA�nau Ba�ka�o ho �ina saMsaArLeÜ jaAnnae CÜ tapaA�RªLeÜitanaIhäLÜA�R Paema gÜÜanauRh¦nCÜ jastao tapaA�RªLeÜ maLÜA�R PaemagÜÜanauRh¦nCÜ.

24"ipataA/ ma jahA< h¦nCÜu itanaIhä/ jao tapaA�RªLeÜ maLÜA�RidnauBa�ka�o CÜ/ ma saMgÜÜa naq ho¬na. ma yao �cCÜA gÜÜaCÜuRitanaIhäLeÜ maero maihmaA deKauna. yao maihmaA tapaA�RªLeÜ maLÜA�RidnauBa�ka�o hoÜ ika�naBanae saMsaAr bainanau BandA �gÜÜaAiùftapaA�RªLeÜ maLÜA�R Paema gÜÜanau R h¦nTyao. 25DaAimaRka� ipataA/saMsaArLeÜ tapaA�RªLÜA�R icandqna/ tar ma tapaA�ÛLÜA�R jaAndCÜu.�ina yaI maAinasahäLeÜ maLÜA�R tapaA�ªLeÜ paWÜA�nau Ba�ka�o hoBanaer jaAndCÜna�. 26maqLeÜ itanaIhäLÜA�R tapaA�Rª ka�stao h¦nauh¦nCÜ deKaA�<. �ina �Ja ma itanaIhäLÜA�R tapaA�Rª ka�staoh¦nauh¦nCÜ deKaA�nae CÜu. taba itanaIhäLeÜ maqLeÜ tapaA<�RbaAwÜ paA�jastaq Paema paA�na saka�CÜna�. �ina ma itanaIhämaA baA<cnaeCÜu.®

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU ppppaaaa¤¤¤¤aaaa����AAAA����ppppaaaannnnaaaau uuuR RRR BBBBaaaayyyyaaaaoooo:ma(aI 26É47-56; makaUR�sa 14É43-50; LÜàka�A 22É47-53ò

jaba yaezaULeÜ PaATaRnaA isaDyaA�nau Bayao/ �hA<LeÜ�ApaÍnaA caeLÜAhä iLÜ�r jaAnauBayao. itanaIhä ika��ona

GaAwÜIpaAir gÜÜa�. �ka�oRpai·Ü�  yahA< �oiLÜba äKahäka�obagÜÜaq=caA iTayao. yaezaU r �hA<ka�A caeLÜAhä  yahA< gÜÜa�.

2yahUdA/ �hA<ka�o ivazvaAsaGaAtaka�LeÜ paina  yao WÜA�<icandTyao/ ika�naBanae �ApaÍnaA caeLÜAhäsa<gÜÜa  yahA< �saLÜA�RBaewÜnau h¦nTyao. 3yahUdALeÜ �ka�dLÜ saenaAhä LÜgÜÜaer  yasaqvagÜÜaq=caAitar gÜÜayao. yahUdALeÜ PamauKa paUjaAhArIhä r pa�irsaIhäbaAwÜpaina kae�hI PahrIhä lyaA�ka�o iTa�. itanaIhäLeÜ mazaALÜ/bai(a r hitayaArhä baokae�r �A�ka�A iTa�.

4yaezaU yaI sabaq GawÜnaAhä �hA<maAiTa h¦naeCÜ Banaer jaAnnauh¦nTyao. yaezaULeÜ baAihr �A�r saoDnau Bayao/ "itamaIhäka�saLÜA�R KaojaI rheka�A CQ=À®

5taI maAinasahäLeÜ Banae/ "naAsartaka�o yaezaULÜA�R.®yaezaULeÜ BannauBayao/ "ma yaezaU h¦<.® yahUdA jao yaezaUka�A

ivazvaAsaGaAtaka�  yahI| �iBarheka�o iTayao. 6jaba yaezaULeÜBannauBayao/ "ma yaezaU h¦</® taba maAinasahä paiCÜ paiCÜ hweÜ�ina BaU�<maA LÜoweÜ.

7yaezaULeÜ itanaIhäLÜA�R pae�ir saoDnau Bayao/ "itamaIhäka�saLÜA�R KaojaIrheka�A CÜQ=À® maAinasahäLeÜ Banae/ "naAsartaka�oyaezaULÜA�R.®

11118888

8yaezaULeÜ BannauBayao/ "maqLeÜ itamaIhäLÜA�R Banae ma yaezaUh¦<. yasaTaRÉ yaid itamaIhäLeÜ maLÜA�R naq KaojaIrheka�A hQBanae/ yaI �ä maAinasahäLÜA�R jaAnadee¬.® 9�hA<LeÜ yaoBannau Bayao taAika� �hA<LeÜ jae BannauBa�ka�o iTayao  yao paurAh¦na saka�yao/ "tapaA�RªLeÜ maLÜA�R idnau Ba�ka�o maDyae ka�saqLÜA�Rpaina gÜÜaumaA�na�<.®

10izamaona pa¤ausaka�omaA ��wÜA tarvaAr iTayao. �saLeÜtarvaAr inaka�ALeÜr PamauKa paUjaAhArIka�o naoka�rLÜA�R PahArgÜÜarYo. pa¤ausaLeÜ  yasaka�o dAihnae ka�Ana ka�AiwÜidyao.  yasanaoka�rka�o naA�< maALÜ�ka�sa iTayao. 11yaezaULeÜ pa¤ausaLÜA�RBannauBayao/ "itam�ao tarvaAr µyaAnamaA rAKa? saMka�wÜka�o pyaALÜAipataALeÜ maLÜA�R idnauBa�ka�o CÜ kae� maqLeÜ  yao naipa�<nauÀ®

����nnnnnnnnaaaaAAAAssssaaaa� ���kkkkaaaa����oooo ����ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaaAAAAiiiiffff yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLÜÜÜÜAAAA����RRRR LLLLÜÜÜÜiiiiggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaayyyyaaaaoooo:ma(aI 26É57-58; makaUR�sa 14;53-54; LÜàka�A 22É54ò

12 yasapaiCÜ isapaAhIhä r itanaIhäka�A saenaApaita �inayahUdIka�A PahrIhäLeÜ yaezaULÜA�R pak�ae�. 13itanaIhäLeÜ yaezaULÜA�RbaA<Dae �ina paihLeÜ �hA<LÜA�R �nnaAsaka�o �gÜÜaAif LÜgÜÜae.�nnaAsa PaDaAna paUjaAhArI kaq�yaApa�Aka�A sasaurA iTa� jaoyasavaxaRka�o inaimta PaDaAna paUjaAhArI iTa�. 14kaq�yaApa�A itanaIh¦na� jasaLeÜ yahUdIhäLÜA�R Banaeka�A iTa� ika� jammaq maAinasahäka�oinaimta ��wÜA maAnCeÜ manauR �icata CÜ.

ppppaaaa¤¤¤¤aaaau uuussssaaaaLLLLeeeeÜÜÜÜ BBBBaaaaU UUU����wwwwÜÜÜÜ bbbbaaaaooooLLLLeeeeÜÜÜÜ yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUUkkkkaaaa����oooo bbbbaaaaAAAArrrre eeemmmmaaaaAAAA:ma(aI 26É69-70; makaUR�sa 14É66-68; LÜàka�A 22É55-57ò

15izamaona pa¤ausa r yaezaUka�A �ka�AR caeLÜA �hA< sa<gÜÜaqgÜÜa�. taI caeLÜALeÜ PamauKa paUjaAhArILÜA�R icanaeka�A iTa�.yasaTaR �naI yaezaUsa<gÜÜa PamauKa paUjaAhArIka�o Garka�o PaAMgÜÜa,ÜÜaiBa¤a gÜÜa�. 16tar pa¤ausa baAihrq Foka�A naijaka� basyao. taIcaeLÜA jasaLeÜ PamauKa paUjaAhArILÜA�R icaNyao r baAihr �Ayao.�naI  yasa kae�wÜIsa<gÜÜa baoLeÜ jasaLeÜ maAinasahäLÜA�R Foka�AKaoLÜIid�R. taba �saLeÜ pa¤ausaLÜA�R iBa¤a lyaA�. 17æArpaALÜkae�wÜILeÜ pa¤ausaLÜA�R BanaI/ "itamaI paina  yasa maAinasaka�ocaeLÜAhä maDyae �ka� hQ=À®

pa¤ausaLeÜ javaAba idyao/ "�h</ ma ho�na.®18jaAfoka�o idna iTayao. yasaqLeÜ naoka�rhä r æArpaALÜhä

�AgÜÜaoka�o Bauf��ao banaA�. itanaIhä �AgÜÜaoka�o vairpair �iBadÏ�ApaU�LÜA�R NyaAnao paAirrheka�A iTa�. pa¤ausa paina itanaIhäsa<gÜÜaq �iBa�rheka�A iTa�.

111166665555 yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 11118888ÉÉÉÉ11119999----33339999PPPPaaaaDDDDaaaaAAAAnnnnaaaa ppppaaaaU UUUjjjjaaaaAAAAhhhhAAAArrrrIIIILLLLeeeeÜÜÜÜ yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLÜÜÜÜAAAA����RRRR PPPPaaaazzzznnnnaaaahhhhääää ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaarrrre eee

:ma(aI 26É59-66; makaUR�sa 14É55-64; LÜàka�A 22É66-71ò

19PaDaAna paUjaAhArILeÜ yaezaULÜA�R �naka�A caeLÜAhä r�naka�o iza»aAka�o ivaxayamaA saoDae. 20yaezaULeÜ �(ar idnauBayao/"ma saDaq| sabaq maAinasahäsa<gÜÜa KaulLÜma-KaulLÜA baoLeÜka�o CÜu.maqLeÜ saDaÏ saBaAGar r maindrka�o »ae¤amaA jahA< sabaqyahUdIhä jammaA h¦nCÜna� KaulLÜma-KaulLÜA iza»aA id�ka�oCÜu. maqLeÜ ka�ihLeÜ paina kau�naq kau�ro gÜÜaupta rAiKana<. 21yasaTaRika�na Pazna gÜÜanauRh¦nCÜÀ jasa jasaLeÜ maero iza»aA saunaeka�ACÜna�taI maAinasahäLÜA�R saoDnau hosa�. maqLeÜ kae� Banae itanaIhäinazcaya jaAndCÜna�.

22jaba yaezaULeÜ  yasao Bannau Bayao/ �ka�janaA æArpaALÜLeÜÜ/jao naijakaq� �iBa�rheka�o iTayao �hA<LÜA�R ihka�ARyao. tyasaæArpaALÜLeÜ Banyao/ "taqLeÜ PamauKa paUjaAhArIsa<gÜÜa  yasarI baAtagÜÜanaeR ho�na.®

23yaezaULeÜ �(armaA BannauBayao/ "yaid maqLeÜ kae�hI gÜÜaltaIBanaeka�o Ba�/ yahA< jao vyai(aáhä CÜna� itanaIhäka�o saAmaunnaePamaA,ÜÜa gÜÜar kae� BaULÜ CÜ. yaid maqLeÜ sahI kau�rAhä gÜÜareBanae/ maLÜA�R itamaI ika�na ihka�AR�<CÜQÀ®

24taba �naAsaLeÜ yaezaULÜA�R kaq�yaApa�A mauKya paUjaAhArIka�hA< paWÜA�.  yasabaeLÜA samma yaezaU baA<iDa�kaq� h¦nauh¦nTyao.

ppppaaaa¤¤¤¤aaaau uuussssaaaaLLLLeeeeÜÜÜÜ ppppaaaae eee����iiiirrrr BBBBaaaaU UUUááááwwwwÜÜÜÜ bbbbaaaaoooollllyyyyaaaaoooo:ma(aI 26É71-75; makaUR�sa 14É69-72; LÜàka�A 22É58-62ò

25izamaona pa¤ausa �AgÜÜaoka�o CeÜ�maA �ApaU�LÜA�R NyaAnaopaAdqR �iBarheka�o iTayao. kae�hI maAinasahäLeÜ pa¤ausaLÜA�R Banae/"itamaI  yasa maAnCeÜka�o caeLÜAhä maDyae �ka� hQÀ®

tar pa¤ausaLeÜ �svaIka�Ar gÜÜadqR Banyao/ "�h</ ma ho�na.®26PamauKa paUjaAhArIka�o �ka�janaA naoka�r  yahA< iTayao.

 yao naoka�r  yasa maAnCeÜka�o �Apa�nta iTayao jasaka�o ka�Anapa¤ausaLeÜ ka�AweÜka�o iTa�. naoka�rLeÜ Banyao/ "itamaILÜA�R �sa<gÜÜamaqLeÜ bagÜÜaq=caAmaA deKaeka�o ho�na?®

27tar pae�ir pa¤ausaLeÜ Banyao/ "�h<? ma �naIsa<gÜÜaiTa�na<.® �ina  yahIbaeLÜA BaALeÜ baAsyao.

iiiippppaaaaLLLLÜÜÜÜAAAAttttaaaassssaaaakkkkaaaa����oooo ssssaaaammmmaaaa»»»»aaaa yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUULLLLÜÜÜÜAAAA����RRRR llllyyyyaaaaAAAA����yyyyaaaaoooo:ma(aI 27É1-2/ 11-31; makaUR�sa 15É1-20; LÜàka�A 23É1-25ò

28 yasapaiCÜ yahUdIhäLeÜ yaezaULÜA�R kaq�yaApa�AbaAwÜ iLÜ�rroma rAjyapaALÜka�o mahLÜtapaR� gÜÜa�. yao ibahAnaI paKa iTayao.

yahUdIhä mahLÜiBa¤a pasaenana�. itanaIhä �ApaU�LeÜ �ApaU�LÜA�R�zauë rAKna caAhenana� ika�naBanae itanaIhäLeÜ inastaAr caAfka�oBaoja KaAnau iTayao. 29yasaTaR ipaLÜAtasa baAihr inaskae�ryahUdIhäLÜA�R saoDae/ "yasa maAinasaka�o iva¨ëmaA itamaIhäLeÜkae� �iBayaogÜÜa LÜgÜÜaA�ka�A CÜQÜÀ®

30yahUdIhäLeÜ Banae/ "yao �parADaI ho/  yasaqLeÜ tapaA�Rªka�osama»a lyaA�ka�A CÜQ=.®

31ipataALÜsaLeÜ yahUdIhäLÜA�R Banae/ "itamaIhä iyanaLÜA�R�Apaq� LqjaA¬ �ina r itamaIhäkaq� vyavasTaA �nausaArNyaAya gÜÜar.®

yahUdIhäLeÜ Banae/ "tar tapaA<�Rka�o ka�AnaunaLeÜ kau�naq maAinasaLÜA�Rm£ yau d,f idnau hAmaILÜA�R �naumaita id<dqna.® 32yastao BayaotaAika� yaezaULeÜ ka�stao m£ yau var,ÜÜa gÜÜanaeR �hA<ka�o vacana paurAh¦na saka�Tyao.®

33 yasapaiCÜ ipaLÜAtasa mahLÜiBa¤a pa�kae�R. ipaLÜAtasaLeÜyaezaULÜA�R baoLÜA�r saoDae/ "itamaI yahUdIhäka�A rAjaA hQÀ®

34yaezaULeÜ BannauBayao/ "yao tapaA�Rªka�o �ApaÍnaq Pazna hoika� �äLeÜ tapaA<�RLÜA�R maero ivaxayamaA saoDna LÜgÜÜaA�ka�ohoÀ®

35ipaLÜAtasaLeÜ Banae/ "ma yahUdI ho�na? itam�aq maAinasa ritanaIhäka�A PamauKa paUjaAhArIhäLeÜ itamaILÜA�R maLÜA�R sauimpa�.itamaILeÜ kae� BaULÜ gÜÜareka�A CÜQÀ®

36yaezaULeÜ BannauBayao/ "maero rAjya yasa saMsaArka�o ho�na.yaid ma yasa saMsaArka�o hu<do h¦< taba maerA saevaka�häLeÜmaLÜA�R yahàdIhäka�o hAtamaA panaRbaAwÜ bacaA�nauka�oinaimta LÜùfA�R gÜÜanaeR iTa�. tar maero rAjya iBandq jagÜgÜÜaAka�oho.®

37ipaLÜAtasaLeÜ BaNyao/ "yasaTaR itamaI rAjaA hQÀ®yaezaULeÜ �(ar idnauBayao/ "itamaILeÜ BaNyaQ ma rAjaA h¦<.

 yao sa ya ho. sa yaka�o saA»aIka�o LÜAigÜÜa ma janmaeka�o iTa�. yasaqka�Ar,ÜÜaLeÜ gÜÜadAR ma saMsaArmaA �A�ka�o h¦<. �ina Pa yaeka�maAinasa jao sa yaka�o pa»amaA CÜ/ maero kau�rA saundCÜna�.®

38ipaLÜAtasaLeÜ Banae/ "sa ya kae� hoÀ® ipaLÜAtasaLeÜ  yasaoBanae paiCÜ/ itanaI pae�ir baAihr yahàdIhäka�hA< gÜÜa� �inaBanae/ "maqLeÜ yasa maAinasa maAiTa �Aropa LÜgÜÜaA�nau kae�hI doxapaA�na. 39itamaIhäka�o �ka� rIita �nausaAr maqLeÜ itamaIhäka�oinastaAr caAfka�o samayamaA �ka� janaA kaq�dILÜA�R maui(aá idnauCÜ. itamaIhä yasa 'yahUdIhäka�A rAjaALÜA�R¾ maui(aá id�osa�Banaer caAhnCÜAÏÀ¾®

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 11118888ÉÉÉÉ44440000----11119999ÉÉÉÉ22224444 11116666666640yahUdIhäLeÜ pae�ir icacyaA�dq Banae/ "�h</ yasaLÜA�R

ho�na? baArbbaALÜA�R mau(aá gÜÜairyaosa�.® :baArbbaA �ka� fAkaU�iTa�.ò

taba ipaLÜAtasaLeÜ yaezaULÜA�R LqjaAnae r ka�orAR LÜgÜÜaA�nae�Adeza id�. 2isapaAhIhäLeÜ ka�A<ùfAdAr hA<gÜÜaAhäka�A

�ka� maukau�wÜ gÜÜau<Tae �ina yaezaUka�o wÜA�ka�omaA LÜgÜÜaA�R id�. yasapaiCÜ itanaIhäLeÜ baqgÜÜaunaI rMgÜÜaka�o vas¤a �naka�o zarIrmaApaihrA� id�. 3isapaAhIhäLeÜ DaerqpalwÜ yaezaUka�o Cq�maA�A�<dq Banae/ "Pa,ÜÜaAma/ he yahUdIhäka�A rAjaA?® Bandq�hA<ka�o �nauhArmaA Tappaùf LÜgÜÜaA�.

4pae�ir ipaLÜAtasa �ka� palwÜ baAihr inaskae� r yahUdIhäLÜA�RBanae/ "her? ma yaezaULÜA�R itamaIhä ka�hA< lyaA�<dqCÜu ika�naBanaemaqLe �saka�o iva¨ëmaA �Aropa LÜgÜÜaA�nae kau�naq ka�Ar,ÜÜapaA�na<.® 5yaezaU baAihr �A�. �hA<LeÜ ka�A<ùfedAr maukau�wÜ rbaqgÜÜaunaI vas¤a LÜgÜÜaA�nau Ba�ka�o iTayao. ipaLÜAtasaLeÜ yahUdIhäLÜA�RBanae/ "tyao maAnCeÜ yahI ho.®

6jaba �gÜÜauvaA paUjaAhArIhä r yahUdIka�A æArpaALÜhäLeÜyaezaULÜA�R deKae/ itanaIhä icacyaA�/ "k�aU�samaA yasaLÜA�RwÜAMgÜÜanauhosa/ k�aU�samaA yasaLÜA�R wÜAMgÜÜanauhosa.

tar ipaLÜAtasaLeÜ Banae/ "itamaIhä iyanaLÜA�R LqjaA¬ rk�aU�samaA wÜAMgÜÜa. maqLeÜ �naImaAiTa �Aropa LÜgÜÜaA�nae kau�naq ka�Ar,ÜÜanaq paA�na<.®

7yahUdIhäLeÜ �saLÜA�R �(ar id�/ "hAm�ao vyavasTaAbamaoijama � manaqR paCÜRÜ/ ika�naBanae �saLeÜ dAvaI gÜÜareka�o CÜika� � parmaezvarka�o pau¤a ho Banaer.®

8jaba ipaLÜAtasaLeÜ yao saunae/ �naI saAHq frA�. 9ipaLÜAtasamahLÜ iBa¤a pae�ir pasae. �naLeÜ yaezaULÜA�R saoDae/ "itamaIka�hA<baAwÜ �A�ka�A hQÀ® tar yaezaULeÜ �saLÜA�R javaAbaidnauBa�na. 10ipaLÜAtasaLeÜ Banae/ "kae� itamaI masa<gÜÜa baoldqnaQÀyaAd gÜÜar/ itamaILÜA�R mau(aá paAnaeR �iDaka�Ar mamaA CÜ. �inaitamaILÜA�R k�au�samaA wÜAf[nae �iDaka�Ar paina mamaA CÜ.®

11yaezaULeÜ javaApa� idnauBayao/ "itamaILÜA�R maAiTabaAwÜnaid��ka�o Ba� mamaAiTa tapaA<�Rka�o kae�hI �iDaka�Ar h¦naeiTa�na.  yasaLeÜ taI maAinasa jasaLeÜ maLÜA�R itamaILÜA�Rsauimpayao � itamaI BandA mahApaApaka�o doxaI ho.®

12 yasapaiCÜ/ ipaLÜAtasaLeÜ yaezaULÜA�R mau(aá paAnaeR ka�oizazagÜÜare. tar yahUdIhäLeÜ itanaLÜA�R ka�rA�<dq Banae/ "ka�saqLeÜ�Apaq�LÜA�R rAjaA banaA�CÜ Banae  yao isajar ivaroDaI ho.yasaTaR �saLÜA�R tapaA�Rª CÜuwÜka�ArA idnau h¦nCÜ Banae tapaA�Rªisajarka�o ima¤a h¦nau h¦nna.®

11119999

13ipaLÜAtasaLeÜ yahUdIhäLeÜ kae� Banae saunae. yasaqLeÜ �saLeÜyaezaULÜA�R mahLÜ baAihr lyaA�  yasa WÜA�<LÜA�R "FuMgÜÜaAka�opaAwÜI® BainanCÜ. jasaLÜA�R ihb�aU BaAxaAmaA "gÜÜabbaTaA® BainanCÜ. yao NyaAya-�AsanamaA ipaLÜAtasa basae. 14yao PaAyaÉ inastaArcaAùfka�o tayaArIka�o idnaka�o maDyaAnh iTayao. ipaLÜAtasaLeÜyahUdIhäLÜA�R Banae/ "itamaIhäka�A rAjaA yahA< CÜÀ®

15yahàdIhä icacyaA�/ " yasaLÜA�R �taq LÜAnau hosa/LÜAnau hosa?  yasaLÜA�R? k�aU�samaA maAnauR hosa�.®

ipaLÜAtasaLeÜ yahUdIhäLÜA�R saoDae/ "kae� maLÜA�R itamaIhäka�orAjaALÜA�R k�aU�samaA wÜAMgÜÜanau LÜgÜÜaA�<CÜQÀ®

PamauKa paUjaAhArIhäLeÜ Banae/ "isajar maA¤a hAm�ao rAjaAh¦nauuh¦nCÜ.®

16taba yaezaULÜA�R k�a U�samaA Bauá,fYA�r maAnaR BanaeritanaIhäLÜA�R ipaLÜAtasaLeÜ saumpae.

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU kkkk� ���aaaaU UUU����ssssaaaammmmaaaaAAAA mmmmaaaannnnaaaau uuuR RRRBBBBaaaayyyyaaaaoooo:ma(aI 27É32-44; makaUR�sa 15É21-32; LÜàka�A 23É26-43ò

isapaAhIhäLeÜ yaezaULÜA�R LÜgÜÜae. 17yaezaULeÜ �ApaÍnao k�aU�sabaoka�nauBayao �ina �hA< "KaopaùfI WÜA�<® tapaR� jaAnau Bayao:ihb�au BaAxaAmaA "gÜÜaLÜgÜÜaTaA® BainanCÜò 18gÜÜaLÜgÜÜaTaAmaA yaezaULÜA�Rk�aU�samaA wÜA<gÜÜae. itanaIhäLeÜ du�janaA maAinasahä �hA<ka�o du�Rpai·Ü� �ina yaezaULÜA�R baIcamaA rAKae. 19ipaLÜAtasaLeÜ "saMkae�tapawÜmaA LeÜKae �ina k�aU�samaA wÜA<isaid�.  yao saMkae�tapawÜmaALeÜiKa�ka�o iTayao """"nnnnaaaaAAAAssssaaaarrrrttttaaaakkkkaaaa����oooo yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU//// yyyyaaaahhhhUUUUddddIIIIhhhhääääkkkkaaaa����oooo rrrrAAAAjjjjaaaaAAAA....®®®®20ipaLÜAtasaLeÜ  yao ihb�au/ lyaAiwÜna r �aIka� BaAxaAmaALeÜKaeka�A iTa�. Daerq yahUdIhäLeÜ  yao saMkae�tapawÜ paùFeika�naBanae k�aU�samaA yaezaULÜA�R wÜA<gÜÜaeka�o WÜA�<deiKa zahr nagÜÜaIcamaAiTayao. 21yahUdIhäka�A mauKya paUjaAhArIhäLeÜ ipaLÜAtasaLÜA�RBanae/ "yahUdIhäka�A rAjaA Banaer/ naLeÜKnau hosa/ baäLeÜKnauhosa/ "yao maAnCeÜLeÜ Banaeka�o CÜ/ ma yahàdIhäka�A rAjaAh¦<.®

22ipaLÜAtasaLeÜ �(ar id�/ "maqLeÜ jae LeÜKa=e-LeÜKae=/ bad�LÜIgÜÜairnae Cqna.®

23k�aU�samaA yaezaULÜA�R wÜA<igÜÜasakae�paiCÜ isapaAhIhäLeÜ �hA<ka�Avas¤a �taAirid� r  yasa vas¤aLÜA�R itanaIhäLeÜ caArwÜu¤a�AmaA cyaAtae Pa yaeka� isapaAhILeÜ �ka�-�ka� gÜÜarer paA�.itanaIhäLeÜ kau�(aAR samma KaoiLÜid� jao ��wq ÂgÜÜaAka�owÜu¤a�ALÜA�R maAiTa deiKa taLÜsamma isaLÜA�ka�o iTayao. 24yasaTaRisapaAhIhäLeÜ �ApasamaA Banae/ "yasaLÜA�R hAmaILeÜ BaAgÜÜa gÜÜanaR

111166667777 yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 11119999ÉÉÉÉ22225555----22220000ÉÉÉÉ1111cyaAtna h¦<dqna. yasaLÜA�R ica·ÜãA gÜÜarA¬ ka�saka�o naA�<maApaCÜR.® DamaRzaAs¤amaA Banae jastaq  yao h¦nagÜÜayaoÉ

"itanaIhäLeÜ �ApasamaA maerA ÂgÜÜaAhä baA<ùfe �inamaero ÂgÜÜaAmaA ica·ÜãA gÜÜare.®

BajanasaM�ah 22É18

isapaAhIhäLeÜ  yasaq gÜÜare=.25yaezaUka�I �AmaA k�aU�sakaq� najaIka� �iBa�ka�I iTa�na.

�hA<ka�I �AmaAka�o baihnaI ika�LÜ�opa�saka�I DamaRpatnaI painamairyama sa<gÜÜa �iBarheka�I iTa�na. magdiLÜnaI mairyama paina�iBarheka�I iTa�na. 26yaezaULeÜ �ApaÍnaI �AmaALÜA�R deKnauBayao. �hA<LeÜ taI �iBanaehämaA �ApaÍnaA caeLÜAhäLÜA�R painadeKnau Bayao. �hA<LeÜ �ApaÍnao �AmaALÜA�R Bannau Bayao/ "iPayanaArI itam�ao pau¤a yahA< CÜ.® 27 yasapaiCÜ �ApaÍnaA caeLÜALÜA�RBannauBayao/ "yahA< itam�aI �AmaA h¦nauh¦nCÜ.® taba  yasapaiCÜ/taI caeLÜAhäLeÜ yaezaUka�I �AmaALÜA�R �ApaÍnaA GarmaA LÜgÜÜae.

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU mmmmaaaannnnaaaau uuuR RRR BBBBaaaayyyyaaaaoooo:ma(aI 27É45-56; makaUR�sa 15É33-41; LÜàka�A 23É44-49ò

28 yasapaiCÜ/ yaezaULeÜ jaAnnauBayao ika� sabaq ka�Amahäisaiëyao. �hA<LeÜ DamaRzaAs¤amaA LeÜiKa�ka�o isaë hosa BanaIBannauBayao/ "maLÜA�R itaKaAR LÜAgyao.®* 29  yahA< isaka�ARLeÜBair�ka�o ��wÜA BaA<ùfo iTayao. yasaTaR isapaAhIhäLeÜ spaÓamaA yao zaoxyao r ihsapa �d�iBadka�o hA<gÜÜaAmaA  yasaLÜA�R fubaA�. yasaLÜA�R itanaIhäLeÜ yaezaUka�o mauKasamma paurYA�id�. 30�hA<LeÜisaka�AR KaAnau Bayao/ KaAd iLÜnau Bayao. taba �hA<LeÜBannauBayao/ "isaiëyao.® yaezaUka�o izar Bauáka�yao r �hA<LeÜ�intama saAsa pae�nauR Bayao.

31yao tayaArIka�o idna iTayao. �ka�oR idna ivazaexazabaATaka�o idna iTayao. yahUdIhäLeÜ zabaATaka�o idna  yaom£ta zarIr k�aU�samaA Bauá,fYA�R rAKna caAhenana�. taba itanaIhäLeÜipaLÜAtasaLÜA�R taI maAinasahäka�o Kau·Ü�A BaA<cnaka�o inaimta�AdezamaAgÜÜae taAika� itanaIhä iCÜwÜo manaR sakau�na. �inaitanaIhäka�o m£ta zarIr k�au�sabaAwÜ taLÜ inaka�lna saika�yaosa.32isapaAhIhä �A� r paihLÜA yaezaUka�o Ce�ka�o k�au�saka�omaAnCeÜka�o Kau·Ü�A BaA<cae.  yasapaiCÜ itanaIhäLeÜ k�au�samaA Ba�ka�o

""""mmmmaaaaLLLLÜÜÜÜAAAA����RRRR iiiittttaaaaKKKKaaaaAAAAR RRR LLLLÜÜÜÜAAAAggggyyyyaaaaoooo....®®®® henauRhosa� BajanasaM�ah 22É15; 69É21.

yaezaUkaq� CeÜ�ka�o �ka�oR maAnCeÜka�o Kau·Ü�A BaA<cae. 33tar jaba

taI isapaAhIhä yaezaUka�o CeÜ�maA gÜÜa�/ itanaIhäLeÜ deKae �hA<�iGa naq mairsaka�nau Ba�ka�o iTayao. yasaqLeÜ itanaIhäLeÜ�hA<ka�o Kau·Ü�A BaA<caenana�. 34tar �ka�janaA isapaAhILeÜ BaALÜAæArA�hA<ka�o ka�oKaAmaA Gaocyao. rgÜÜata r paAnaI baAihr inaiska�yao.35� jasaLeÜ  yao deKyao � saA»aI Bayao �ina �saka�osaA»aI sa ya CÜ. �saLeÜ jaAndCÜ ika� �saLeÜ saA<caobaoiLÜrheka�o CÜ. �saLeÜ saA»aI idnCÜ taAika� itamaIhäLeÜpaina ivazvaAsa gÜÜanaR saka�CÜQ. 36yaI sabaq kau�rAhä GawetaAika� DamaRzaAs¤a saA<cao h¦naeCÜÉ "�hA<ka�o ��wq hÄ�I painaBaA<icanae Cqna.®* 37�ka�oR DamaRzaAs¤a BanCÜÉ "maAinasahäLeÜ�naLÜA�R henaeRCÜna jasaLÜA�R BaALÜALeÜ ropnae CÜna�.®*

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaaAAAAiiiiffffnnnnaaaau uuuBBBBaaaayyyyaaaaoooo:ma(aI 27É57-61; makaUR�sa 15É42-47; LÜàka�A 23É50-56ò

38 yasapaiCÜ �irmaiTayaAvaAsaI yaosaepa� naAma Ba�ka�oLeÜipataALÜsaLÜA�R yaezaUka�o m£tazarIr LqjaAna paA¬< Banaer ivantaIgÜÜare. yaosaepa� yaezaUka�A caeLÜAhä maDyae �ka� iTa�. taritanaLeÜ yahUdIhäka�o frLeÜ yao gÜÜaupta rAKae. ipaLÜAtasaLeÜyaosaepa�LÜA�R yaezaUka�o zarIr LÜAna saka�CÜ Banaer �naumaita id� yasaka�Ar,ÜÜa yaosaepa� yaezaUka�o zarIr iLÜ�r gÜÜa�. 39inaka�odemasayaosaepa�sa<gÜÜa gÜÜa�. inaka�odemasa  yao �ka� maAinasa iTa� jaoyaezaUka�hA< rAtaI �A�dTyao r baAta gÜÜadRTyao. inaka�odemasaLeÜ100 paA�,f jaita masaLÜAhä  yahA< lyaA�.  yao gÜÜanDarsar �LÜvaAka�o imaZ,ÜÜa iTayao. 40yaI du� maAinasahäLeÜyaezaUka�o m£ta zarIr LÜgÜÜa e. �hA<ka�o zarIr itanaIhäLeÜgÜÜanDarsa saihta sautaI ka�paùfALeÜ baA<Dae. yasarI naq yahUdIhäLeÜmaAinasahäLÜA�R gÜÜaAfdTae. 41jauna WÜA�<maA yaezaULÜA�R k�aU�samaAwÜA<igÜÜa�/  yahA< �ka� bagÜÜaq =caA iTayao. bagÜÜaÏcaAmaA �ka� nayaA<icahAna iTayao. kau�naq maAinasa paina paihlyaq ka�ihLeÜ  yahA<gÜÜaAfeka�o iTa�na. 42maAinasahäLeÜ yaezaULÜA�R  yahI nayaA<icahAnamaA rAKaeÜ ka�Ar,ÜÜa yao naijaka� iTayao �ina yahUdIhä�ApaÍnaA zabaATaka�o idna tayaArI gÜÜanaR TaALeÜka�A iTa�.

kkkkaaaae eee����hhhhIIII ccccaaaae eeeLLLLÜÜÜÜAAAAhhhhääääLLLLeeeeÜÜÜÜ yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUUkkkkaaaa����oooo iiiiccccaaaahhhhAAAAnnnnaaaa iiiirrrr((((aaaaoooo ppppaaaaAAAA����:ma(aI 28É1-10; makaUR�sa 16É1-8; LÜàka�A 24É1-12ò

saptaAhka�o paihLÜo idna ibahAnaq mairyama magdiLÜnaI

""""����hhhhAAAA< <<<kkkkaaaa����oooo ²²²² CCCCqqqqnnnnaaaa®®®® BajanasaM�ah 34É20.

""""mmmmaaaaAAAAiiiinnnnaaaassssaaaahhhhääääLLLLeeeeÜÜÜÜ ²²²² rrrrooooppppnnnnaaaae eee CCCCÜÜÜÜ®®®® jaka�iryaA 12É10.

yaezaUka�o icahAnamaA gÜÜa�R. itanaLeÜ deiKana ika�  yao22220000

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 22220000ÉÉÉÉ2222----22225555 111166668888WÜULÜo ca·Ü�Ana jao icahAnaka�o æArmaA rAiKa�ka�o iTayao  yaoFuMgÜÜaA hwÜA��ka�o deKaI. 2yasaqLeÜ mairyama izamaona pa¤ausa r�Nya caeLÜAhä ka�hA< gÜÜa�R :jasaLÜA�R yaezaULeÜ maAyaA gÜÜanauRh¦nTyao.òmairyamaLeÜ itanaIhäLÜA�R Bainana/ "itanaIhäLeÜ PaBauka�o dehLÜA�RicahAnabaAwÜ LÜgÜÜaeCÜna�. hAmaI jaAndqnaQ itanaIhäLeÜ �hA<LÜA�Rka�hA< rAKaeka�A CÜna�.®

3yasaka�Ar,ÜÜa pa¤ausa r �Nya caeLÜAhä icahAnamaA jaAnaLÜAgÜÜae.4itanaIhä duvaq dugÜÜare/ tar �Nya caeLÜAhä pa¤ausa BandAiCÜwÜo dgÜÜaure. yasaqLeÜ �ä caeLÜAhä icahAnamaA paihLeÜ paugÜÜae.5caeLÜAhäLeÜ inahuir�r taLÜitar here. �naLeÜ sautaI ÂgÜÜaAka�owÜuk�a�Ahä maA¤a  yahA< rheka�o deKae/ �naI iBa¤a Jarenana�.6 yasapaiCÜ izamaona pa¤ausa �saka�o paiCÜ �A�Rpaugyao. pa¤ausaicahAna iBa¤a gÜÜayao. �saLeÜ sautaI ÂgÜÜaAka�o wÜuk�a�A maA¤a  yahA<rheka�o deKyao. 7�saLeÜ yaezaUka�o wÜA�<ka�o baA<iDa�ka�o ÂgÜÜaApaina deKyao.  yao ÂgÜÜaA pa·Ü�A�r sautaIka�o ka�paùfAka�A wÜuk�a�AdeiKa�LÜgÜgÜÜa rAiKa�ka�o iTayao. 8 yasapaiCÜ �ka�oR caeLÜA painapasyao. yao maAinasa �iGa icahAnamaA paihLÜo paugÜnae caeLÜAiTayao. itanaLeÜ iBa¤a paugÜÜaer jae deKae  yao ivazvaAsa gÜÜare. 9taIcaeLÜAhäLeÜ �Baá bauBaeáka�A iTa�nana ika� DamaRzaAs¤aLeÜBanaeka�ACÜna� ika� yaezaU ma] yaubaAwÜ jaAgÜÜaI �WÜnaq paCÜR.

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU mmmmaaaaiiiirrrryyyyaaaammmmaaaa mmmmaaaaggggddddiiiiLLLLÜÜÜÜnnnnaaaaIIIIkkkkaaaa����oooo ����iiiiGGGGaaaa ddddeeeeKKKKaaaaAAAA ppppaaaannnnaaaau uuuR RRR BBBBaaaayyyyaaaaoooo:makaUR�sa 16É9-11ò

10 yasapaiCÜ caeLÜAhä Gar pa�kae�R. 11tar mairyamaicahAnakaq� baAihr �iBa�r/ ro�RrhI. jaba ro�R rheka�I iTa�na�icahAna iBa¤a henaR itanaI inah¦ir�na. 12mairyamaLeÜ saetaovas¤amaA du� §vagÜÜaRdUtahä deKaI. itanaIhä jahA< yaezaUka�ozarIr iTayao  yahI basaIrheka�A iTa�. �ka�janaA §vagÜÜaRdUtayaezaUka�o wÜA�<ka�opai·Ü� r �ka�oR dUta yaezaUka�o Kau·Ü�Apai·Ü�basaIrheka�A iTa�.

13§vagÜÜaRdUtahäLeÜ mairyamaLÜA�R saoDae/ "he? naAir/ ika�naro�Rrheka�I CÜQ=À®

mairyamaLeÜ javaAbaid�R/ "ka�saqLeÜ maerA PaBauka�o zarIrLÜgÜÜaer gÜÜa�CÜ. itanaIhäLeÜ ka�hA< rAKaeka�A CÜna� maLÜA�R TaAhACqna.® 14mairyamaLeÜ yaita Bainasakae�r jaba pa�ka�IR �naLeÜ�hA<LÜA�R  yahA< �iBarhnau Ba�ka�o deKaI. tar �naLeÜ yaezaUBanaer icainanana�.

15yaezaULeÜ �naLÜA�R saoDnauBayao/ "naArI/ itamaI ika�naro�rheCÜQÀ itamaI ka�saLÜA�R KaojaIrheCÜQÀ®

mairyamaLeÜ �hA<LÜA�R  yahA< bagÜÜaq|caAka�o maALÜI samJaI. tabamairyamaLeÜ �hA<LÜA�R saoDaI/ "kae� itamaILeÜ yaezaULÜA�R LÜgyaQ/mahodyaÀ Bana �hA<LÜA�R ka�hA< rAKaeka�A CQ. ma  yahI jaAnaeCÜu r �hA<LÜA�R LÜAnae CÜu.®

16yaezaULeÜ �saLÜA�R BannauBayao/ "he mairyama.®mairyama yaezaU tapaR� pa�ka�IR r yahUdI BaAxaAmaA Baina/

"rbbaonaI.® :�TaR "gÜÜauäjyaU®ò 17yaezaULeÜ �saLÜA�R BannauBayao/"maLÜA�R naCÜo¬. ma �Jasamma ipataAka�omaA gÜÜa�R sakae�ka�oCÜu�<na. tar maerA dAjau-BaA�hä Ba�ka�omaA jaA�< ritanaIhäLÜA�R yasao BanaÉ 'ma maero r itamaIhäka�A ipataAka�hA<pa�ka�IR jaA<dqCÜu. ma maero r itamaIhäka�o PaBauka�hA< pa�ka�IRjaA<dqCÜu.¾®

18mairyama magdiLÜnaI caeLÜAhä ka�hA< gÜÜa�Rna� �ina�naIhäLÜA�R Bainana/ "maqLeÜ PaBauLÜA�R BaeweÜ<.® �ina yaezaULeÜjae Bannau Ba�ka�o iTayao taI saba Bainaid�na.

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU ccccaaaae eeeLLLLÜÜÜÜAAAAhhhhääääkkkkaaaa����hhhhAAAA< <<< ddddeeeeKKKKaaaaAAAA ppppaaaannnnaaaau uuuR RRR BBBBaaaayyyyaaaaoooo:ma(aI 28É16-20; makaUR�sa 16É14-18; LÜàka�A 24É36-49ò

19saptaAhka�o paihLÜo idna iTayao. caeLÜAhä  yao baeÂka�IBaeLÜA Ba�ka�A iTa�. yahUdIhäka�o frLeÜ dqLÜohä bandiTayaoe. taba yaezaU �A�nau Bayao r itanaIhäka�A saAmaunae�iBanau Bayao. yaezaULeÜ BannauBayao "zaAinta itamaIhäsa<gÜÜarhosa�.® 20yaezaULeÜ yaita BanaepaiCÜ �hA<LeÜ �ApaÍnaA hAta rka�oKaAdeKaA�nau Bayao. jaba caeLÜAhäLeÜ PaBauLÜA�R deKaer DaerqKausaI Ba�.

21 yasapaiCÜ yaezaULeÜ pae�ir BannauBayao/ "zaAinta itamaIhäsa<gÜÜarhosa�. ipataALeÜ maLÜA�R paWÜA�nau Bayao.  yastaq Paka�ArLeÜ �bama itamaIhäLÜA�R paWÜA�rheCÜu.® 22yaita Bainasakae�paiCÜ/ yaezaULeÜcaeLÜAhäLÜA�R pau�ka�nauBayao �ina BannauBayao/ "paiva¤a �AtmaA�ah,ÜÜa gÜÜar® 23yaid itamaIhäLeÜ maAinasahäka�A paApa »amaAgÜÜairidyaQ Banae itanaIhäka�A paApahä »amaA h¦naeCÜ. yaid yasao gÜÜarenaQ Banae itanaIhäka�A paApahä »amaA h¦naeCqna�.®

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU TTTTaaaaoooommmmaaaaAAAAssssaaaaM MMMggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaa ddddeeeeKKKKaaaaAAAAppppaaaannnnaaaau uuuR RRRBBBBaaaayyyyaaaaoooo24TaomaA jasaLÜA�R ididmasa BainanCÜ/ yaezaU caeLÜAhäka�hA<

�A�nau h¦<dA iTa�nana�. baAHjanaA maDyae TaomaA �ka� iTa�.25�ä caeLÜAhäLeÜ TaomaALÜA�R Banae/ "hAmaILeÜ PaBauLÜA�RdeKyaAÏ.® TaomaALeÜ Banae/ "ma  yaita baeLÜA samma ivazvaAsagÜÜaidRna jabasamma ka�A<wÜILeÜ Ceiùf�ka�A dAgÜÜahä �hA<ka�o hAtamaA

111166669999 yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 22220000ÉÉÉÉ22226666----22221111ÉÉÉÉ11116666deiKdna �ina �QLÜA  yao ka�A<wÜIka�o dAgÜÜahämaA rAiKdna r�hA<ka�o ka�oKaAmaA maero hAta rAiKdna.®

26�ka� hptaApaiCÜ sabaqjanaA caeLÜAhä GarmaA jammaABa�ka�A iTa�. TaomaA itanaIhäsa<gÜÜa iTa�. dqLÜo band iTayao/tar yaezaU �A�nau Bayao r itanaIhä sama»a �iBanau Bayao.�hA<LeÜ BannauBayao/ "zaAinta itamaIhämaA rhosa.® 27 yasapaiCÜyaezaULeÜ TaomaALÜA�R BannauBayao/ "�A¬ itam�ao �AÏLÜA yahA<iCÜrA¬.® maerA hAtahä her itam�aA hAta maerA ka�oKaAmaApasaA¬. zaMka�A gÜÜanaR CÜAùf �ina ivazvaAsa gÜÜanaR TaALÜ.®

28TaomaALeÜ yaezaULÜA�R Banae/ "maerA PaBau �ina maerAparmaezvar.®

29yaezaULeÜ TaomaALÜA�R BannauBayao/ "itamaILeÜ maLÜA�R ivazvaAsagÜÜarYQ ika�naBanae itamaILeÜ maLÜA�R deKyaQ. taI maAinasahäDaNyah¦na� jasa-jasaLeÜ maLÜA�R nadeKaIka�naq ivazvaAsa gÜÜare.®

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAALLLLeeeeÜÜÜÜ yyyyaaaaoooo ppppaaaau uuussssttttaaaakkkkaaaa���� iiiikkkkaaaa����nnnnaaaa LLLLeeeeÜÜÜÜKKKKaaaae eee30yaezaULeÜ Daerq �Nya camatka�Arhä deKaA�ka�o �hA<ka�A

caeLÜAhäLeÜ deKaeka�A iTa�. taI camatka�Arhä yasa paustaka�maALeÜiKa�ka�o Cqna. 31tar taI kau�rAhä LeÜiKa� taAika�itamaIhäLeÜ ivazvaAsa gÜÜanaR saka�CÜQ ika� yaezaU naq Ka�IxwÜ ho;jao parmaezvarka�o pau¤a ho BanaI jaba itamaIhä �hA<LÜA�RivazvaAsa gÜÜaCQÜR/ itamaIhäLeÜ �hA<ka�o naAmamaA jaIvana paA�nasaka�CÜQ=.

yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUU ssssaaaaAAAAttttaaaajjjjaaaannnnaaaaAAAA ccccaaaae eeeLLLLÜÜÜÜAAAAhhhhäääässssaaaaM MMMggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaa ddddeeeeKKKKaaaaAAAA ppppaaaannnnaaaau uuuR RRR BBBBaaaayyyyaaaaoooo yasapaiCÜ/ yaezaU pae�ir �ApaÍnaA caeLÜAhä sama»a deKaApanauR Bayao. yao itaibairyaAsa BaáILÜka�o CeÜ�maA Ba�ka�o

iTayao. yao yasarI h¦na gÜÜayao. 2ka�ohI caeLÜAhä BaeLÜABa�ka�A iTa�. itanaIhä izamaona pa¤ausa/ TaomaA :ididmasaBainanaeò/ gÜÜaALÜILÜka�o ka�AnaAka�A naTaAnaeLÜ/ jabadIka�A du�CÜorAhä r �nya du�janaA �naka�A �Nya caeLÜAhä  yahA<iTa�. 3izamaona pa¤ausaLeÜ Banyao/ "ma maACÜA pak�a�na jaAnCÜu.®

�ä caeLÜAhäLeÜ Banae/ "hAmaI itamaIisataq jaAnae CÜQ.®taba sabaq caeLÜAhä gÜÜa� r fuÄ�[AmaA caùFe.  yasarAtaitanaIhäLeÜ kae�hI pak�a�na sakae�nana�.

4�ka�oR imarimare ibahAnamaA yaezaU ika�naArmaA �iBanauBayao.tar caeLÜAhäLeÜ yaezaU h¦nauh¦nTyao Banaer icanaenana�. 5tabayaezaULeÜ itanaIhäLÜA�R BannauBayao/ "saATaIhä ho? itamaIhäLeÜkau�naq maACÜA paik�a�yaAÏÀ®

caeLÜAhäLeÜ Banae/ "�h<®

22221111

6yaezaULeÜ BannauBayao/ "maACÜA maAnaeR jaALÜ pa�yaA<ka� itamaIhäka�ofuÄ�[Aka�o dAihnae pai·Ü�. itamaIhä  yahA< kae�hI maACÜAhäpaA�nae CÜQ.® itanaIhäLeÜ  yasaq gÜÜare. itanaIhäLeÜ yaita DaerqmaACÜAhä pak�ae� ika� itanaIhäLeÜ fuÄ�[AtapaR� jaALÜ taAnna painasakae�nana�.

7yaezaULeÜ Paema gÜÜanauR h¦nae caeLÜALeÜ pa¤ausaLÜA�R Banyao/ "taImaAinasa PaBau h¦na�.® pa¤ausaLeÜ "taI maAinasa PaBau h¦na�® Banaeka�osaunae r �ApaÍnaA �oùFnae baerer paAnaImaA hAmapa�ALeÜ ika�naBanaeitanaLeÜ ka�Ama gÜÜanaRLÜA�R ÂgÜÜaA KaoLeÜka�A iTa�. 8�NyacaeLÜAhä fuÄ�[AmaA caùFer ika�naArmaA �A�. itanaIhäLeÜmaACÜALeÜ Bair�ka�o jaALÜ taAnae. itanaIhä ika�naAr deiKa wÜAùfAiTa�nana�. itanaIhä LÜgÜÜaBagÜÜa saya gÜÜaja iBa¤aiTa�. 9jabaitanaIhä ika�naArmaA paugÜÜae/ itanaIhäLeÜ jaLÜIrheka�o taAtaoka�o�LÜA deKae.  yahA< �AgÜÜaomaA kae�hI maACÜA �ina kae�hIrowÜIka�A wÜuk�a�A iTa�. 10yaezaULeÜ BannauBayao/ "itamaIhäLeÜBaKaRrq pak�ae�ka�o kae�hI maACÜAhä lyaA¬.®

11izamaona pa¤ausa fuÄ�[AtapaR� gÜÜa� r ika�naAr itar jaALÜtaAnae.  yao WÜULÜWÜULÜo maACÜALeÜ Bair�ka�o iTayao.  yahA< jammaA�ka� saya i¤apanna�owÜA maACÜAhä iTa�. maACÜAhä �ka�dmaq�ahAÏ iTayao r paina jaALÜ pa�AweÜna. 12yaezaULeÜ itanaIhäLÜA�RBanae/ "�A¬ �ina KaA¬.® kau�naq paina caeLÜAhäLeÜ�hA<LÜA�R saoDnae �A<wÜ gÜÜarenana�/ "tapaA�Rª ka�o h¦nauh¦nCÜÀ®itanaIhäLÜA�R �hA< PaBau naq h¦nauh¦nCÜ Banaer TaAhA iTayao.13yaezaU gÜÜa� �ina rowÜI iLÜ�. �hA<LeÜ rowÜI iLÜ�ritanaIhäLÜA�R idnauBayao. yaezaULeÜ maACÜA paina iLÜ�r itanaIhäLÜA�RidnauBayao.

14ya§tao Paka�ArLeÜ yaezaULeÜ �ApaÍnao m£ yaubaAwÜ pauna¨tTaAnaBa�r caeLÜAhä isata yao taeêaopalwÜ deKaA panauR Bayao.

ppppaaaa¤¤¤¤aaaau uuussssaaaassssaaaa< <<<ggggÜÜÜÜÜÜÜÜaaaa yyyyaaaae eeezzzzaaaaU UUUkkkkaaaa����oooo vvvvaaaaAAAAttttaaaaAAAAR RRRLLLLÜÜÜÜAAAAppppaaaa15jaba itanaIhäLeÜ KaA�Rsakae�Ü/ yaezaULeÜ izamaona pa¤ausaLÜA�R

BannauBayao/ "yao�Anaesaka�o pau¤a izamaona/ yaI �Nya maAinasahäLeÜBandA jyaAdA itamaI maLÜA�R Paema gÜÜaCÜQRÀ®

pa¤ausaLeÜ javaAbamaA Banae/ "gÜÜauäjyaU/ PaBau/ tapaA�Rª jaAnnauh¦nCÜ ma Paema gÜÜaCÜuR tapaA�RªLÜA�R.®

 yasapaiCÜ yaezaULeÜ pa¤ausaLÜA�R BannauBayao/ "maerA Bae=fAhäLÜA�RsamhALÜ.®

16pae�ir pa¤ausaLÜA�R BannauBayao/ "izamaona yao�Anaesaka�opau¤a/ itamaI maLÜA�R Paema gÜÜaCÜQRÀ®

yyyyaaaaU UUUhhhhnnnnnnnnaaaaAAAA 22221111ÉÉÉÉ11117777----22225555 111177770000pa¤ausaLeÜ javaAba id�/ "gÜÜauäjyaU/ PaBau/ tapaA�Rª jaAnnau

h¦nCÜ ma tapaA�RªLÜA�R Paema gÜÜaCÜuR.® yasapaiCÜ yaezaULeÜ BannauBayao/ "maerA Bae=ùfAhäka�o* hercaAh

gÜÜar.®17taeêaopalwÜ yaezaULeÜ pa¤ausaLÜA�R saoDnauBayao/ "izamaona/

yao�Anaesaka�o pau¤a/ itamaI maLÜA�R Paema gÜÜaCÜQRÀ®pa¤ausa �dAsa Ba� ika�naika� yaezaULeÜ �saLÜA�R taeêao palwÜ

saoDnauBayao/ "itamaI maLÜA�R Paema gÜÜaCÜQRÀ® pa¤ausaLeÜ Banae/ "PaBautapaA�Rª saba Taoka� jaAnnauh¦nCÜ. maqLeÜ tapaA�RªLÜA�R Paema gÜÜaCÜuRBanaer paina jaAnnauh¦nCÜ.®

yaezaULeÜ pa¤ausaLÜA�R BannauBayao/ "maerA Bae=ùfAhäLÜA�R samhALÜ.18ma itamaILÜA�R saA<cao BanCÜu. jaba itamaI javaAna iTayaQ/itamaILeÜ �ApaÍnao paewÜI §vayaM ka�sTyaQ r jahA< �cCÜA CÜ yahA< jaAnTyaQ. jaba itamaI baU ùFA h¦naeCÜQ= itamaI hAtaCÜAùfnaeCÜAÏ r ka�ohI �äLeÜ paewÜI ka�isaidnaeCÜ.  yahI vyai(aáLeÜitamaILÜA�R �gÜÜauvaA�R gÜÜanaeRCÜ jahA< jaAna itam�ao �cCÜA naBa�taApaina.®19yaezaULeÜ deKaA�nau caAhAnTae ka�stao m£ yauLeÜ pa¤ausaLeÜparmaezvarLÜA�R maihmaA PadAna gÜÜanae RCÜ.  yasapaiCÜ �hA<LeÜpa¤ausaLÜA�R BannauBayao/ "maero paiCÜ LÜAgÜÜa.®

20pa¤ausaLeÜ pa�kae�Rr hedAR deKae jauna caeLÜAhä yaezaULÜA�R

BBBBaaaaÎ ÎÎÎù ùùùffffAAAAhhhhääää yaezaULeÜ �hA<ka�o caeLÜAhäLÜA�Rka�o bauBaáA�nau yaI zabdhäPayaogÜÜa gÜÜanauR Bayao. yaUhnnaA-10.

Paema gÜÜaTaeR �hA<ka�o paiCÜ ihùf�na TaALeÜ.  yao  yahI caeLÜA jaosaA<Jaka�o BaojamaA PaBauka�o CÜAtaImaA �ùfeisa�r basaeka�A iTa�r Banaeka�A iTa�/ "PaBau/  yao ka�o hoLÜA jasaLeÜ tapaA�RLÜA�RivazvaAsaGaAta gÜÜanaeR CÜÀ® 21jaba pa¤ausaLeÜ  yasa Ba(aáLÜA�RdeKae/ �saLeÜ yaezaULÜA�R saoDyao/ "PaBau/ �saLÜA�R kae� gÜÜanaeRÀ®

22yaezaULeÜ jabaAba idnauBayao/ "yaid ma caAhnCÜu ika� jabasamma ma �A<�idna  yao jaIivata rhe itamaILÜA�R kae� Bayao taÀitamaI maero paiCÜ LÜAgÜÜa.®

23yasarI yao kau�rA BaA�hämaA yaita samma paq�iLÜna gÜÜayaoika� �saka�o  yao caeLÜA madqRqna. tar yaezaULeÜ  yao madqRna BanaIBannau Ba�ka�o iTa�na. tar yao Bannau Ba�ka�o iTayao ika�/"yaid ma yao caAhAnCÜu ika� jabasamma ma �A�<idna  yao yahI|jaIivata rhe itamaILÜA�R kae� Bayao taùùÀ®

24�hI yao caeLÜA ho jasaLeÜ yasa BanaA�ka�o saA»aIidnCÜ�Q jasaLeÜ yaI LeÜKaeka�A CÜna�. hAmaI jaAndCÜQ ika� �saka�osaA»aI sa ya CÜ.

25yaezaULeÜ �äpaina Daerq ka�Amahä gÜÜanauR Ba�ka�o CÜ. taIivaxayamaA �ka� �ka� gÜÜarer sabaq LeÜiKa� Banae ma saocdCÜu ika�jao paustaka�hä LeÜiKanCÜ taI yaita �iDaka� h¦naeCÜ ika� saArAp£TvaImaA  yao �wÜA�nae Cqna.

License Agreement for Bible TextsWorld Bible Translation Center

Last Updated: September 21, 2006

Copyright © 2006 by World Bible Translation CenterAll rights reserved.

These Scriptures:

• Are copyrighted by World Bible Translation Center.• Are not public domain.• May not be altered or modified in any form.• May not be sold or offered for sale in any form.• May not be used for commercial purposes (including, but not limited to, use in advertising or Web banners used

for the purpose of selling online add space). • May be distributed without modification in electronic form for non-commercial use. However, they may not be

hosted on any kind of server (including a Web or ftp server) without written permission. A copy of this license (without modification) must also be included.

• May be quoted for any purpose, up to 1,000 verses, without written permission. However, the extent of quotation must not comprise a complete book nor should it amount to more than 50% of the work in which it is quoted. A copyright notice must appear on the title or copyright page using this pattern: “Taken from the HOLY BIBLE: EASY-TO-READ VERSION™ © 2006 by World Bible Translation Center, Inc. and used by permission.” If the text quoted is from one of WBTC’s non-English versions, the printed title of the actual text quoted will be substituted for “HOLY BIBLE: EASY-TO-READ VERSION™.” The copyright notice must appear in English or be translated into another language. When quotations from WBTC’s text are used in non-saleable media, such as church bulletins, orders of service, posters, transparencies or similar media, a complete copyright notice is not required, but the initials of the version (such as “ERV” for the Easy-to-Read Version™ in English) must appear at the end of each quotation.

Any use of these Scriptures other than those listed above is prohibited. For additional rights and permission for usage, such as the use of WBTC’s text on a Web site, or for clarification of any of the above, please contact World Bible Translation Center in writing or by email at distribution@wbtc.com.

World Bible Translation CenterP.O. Box 820648Fort Worth, Texas 76182, USATelephone: 1-817-595-1664Toll-Free in US: 1-888-54-BIBLEE-mail: info@wbtc.com

WBTC’s web site – World Bible Translation Center’s web site: http://www.wbtc.org

Order online – To order a copy of our texts online, go to: http://www.wbtc.org

Current license agreement – This license is subject to change without notice. The current license can be found at:http://www.wbtc.org/downloads/biblelicense.htm

Trouble viewing this file – If the text in this document does not display correctly, use Adobe Acrobat Reader 5.0 or higher. Download Adobe Acrobat Reader from:http://www.adobe.com/products/acrobat/readstep2.html

Viewing Chinese or Korean PDFs – To view the Chinese or Korean PDFs, it may be necessary to download the Chinese Simplified or Korean font pack from Adobe. Download the font packs from:http://www.adobe.com/products/acrobat/acrrasianfontpack.html