•Hainbat proteinaren Hainbat proteinaren polimerizazioz eratutako harizpi- polimerizazioz eratutako harizpi- eta hodiska-multzoa da, eta hodiska-multzoa da, zitoplasma osoan zabaltzen dena.zitoplasma osoan zabaltzen dena.

•Zitoeskeletoak ez du egitura Zitoeskeletoak ez du egitura finkorik, zelularen egoera finkorik, zelularen egoera fisiologikoak eskatzen duenaren fisiologikoak eskatzen duenaren arabera, polimerizazioa edo arabera, polimerizazioa edo despolimerizazioa gertatzen da.despolimerizazioa gertatzen da.

• Zelularen forma mantentzen duen Zelularen forma mantentzen duen egitura dinamikoa da, eta zelularen egitura dinamikoa da, eta zelularen itxura, barne antolakuntza eta itxura, barne antolakuntza eta mugimenduaren erantzulea da. Garraio mugimenduaren erantzulea da. Garraio intrazelularrean eta zelularen zatiketan intrazelularrean eta zelularen zatiketan ere paper garrantzitsua jokatzen du.ere paper garrantzitsua jokatzen du.

• Zelula eukariotoen zitoeskeletoan Zelula eukariotoen zitoeskeletoan mikroharizpiak, mikrotubuluak eta mikroharizpiak, mikrotubuluak eta bitarteko harizpiak bereiz daitezke, eta bitarteko harizpiak bereiz daitezke, eta prokariotoetan, aldiz, FtsZ (tubulinaren prokariotoetan, aldiz, FtsZ (tubulinaren parekoa) eta MreB (aktinaren parekoa) parekoa) eta MreB (aktinaren parekoa) egiturazko proteinak.egiturazko proteinak.

Zuntz sare honek ematen dio zitosolari daukan gel egoera hori.

8 nm

MIKROHARIZPIAK (Aktina, miosina)

Aktina Miosina

10 nm

HARIZPI ERTAINAK

Keratina

25 nm

MIKROTUBULUAK (tubulina)

Tubulinaren azpiunitateak

Mikroharizpien egituraMikroharizpien egitura

Egitura zilindriko hutsak dira, 8 Å-eko Egitura zilindriko hutsak dira, 8 Å-eko diametroa dutenak.diametroa dutenak.Zelularen periferian kokatzen dira eta Zelularen periferian kokatzen dira eta Zelularen itxura eta desplazamenduaren Zelularen itxura eta desplazamenduaren erantzuleak dira. erantzuleak dira.

Aktina proteina globularrez eratuta daude, Aktina proteina globularrez eratuta daude, polimerizatuta edo polimerizatu gabe egon polimerizatuta edo polimerizatu gabe egon daitekeena.daitekeena.Polimerizaturik dagoenean, miosina eta Polimerizaturik dagoenean, miosina eta antzeko beste proteina batzuk lotzen zaizkio.antzeko beste proteina batzuk lotzen zaizkio.

Mikroharizpien funtzioakMikroharizpien funtzioak

EskeletoEskeleto endozelularra endozelularra mintz plasmatikora mintz plasmatikora atxikitako aktina-zuntzez osatuta dago, eta atxikitako aktina-zuntzez osatuta dago, eta hainbat funtzio ditu: hainbat funtzio ditu:

-Forma ematen dio mintz plasmatikoari, eta -Forma ematen dio mintz plasmatikoari, eta zelularen morfologia egonkortzen du.zelularen morfologia egonkortzen du.

-Deformazioak sortzen dizkio mintzari, -Deformazioak sortzen dizkio mintzari, pseudopodoen sorburu. Zelula mugitzeko eta pseudopodoen sorburu. Zelula mugitzeko eta partikulak harrapatzeko (elikagaiak, adibidez) partikulak harrapatzeko (elikagaiak, adibidez) balio duena.balio duena.

-Endozitosi-xixkuen eraketan parte hartzen du.

Mikroharizpiek bi funtzio nagusi dituzte:Mikroharizpiek bi funtzio nagusi dituzte:

-Eskeleto endozelularra eratzeaEskeleto endozelularra eratzea

-Muskulu-zelulen barneko muskulu-uzkurdura Muskulu-zelulen barneko muskulu-uzkurdura ahalbidetzeaahalbidetzea

-Zitoplasmaren barnean beha daitezkeen -Zitoplasmaren barnean beha daitezkeen korronteen eraketan parte hartzen du.korronteen eraketan parte hartzen du.

-Zatiketa zelularrean zehar zitoplasma bitan -Zatiketa zelularrean zehar zitoplasma bitan zatitzen duen eraztun uzkurgarriaren osagarria zatitzen duen eraztun uzkurgarriaren osagarria da. da. Mikroharizpiak Mitosian

Muskulu-zeluletako Muskulu-zeluletako muskulu-uzkurdura:muskulu-uzkurdura:..

Zelulan zehar aktina-eta miosina-harizpiz osatutako Zelulan zehar aktina-eta miosina-harizpiz osatutako sortak daude banatuta, muskulu-zelulen mintz sortak daude banatuta, muskulu-zelulen mintz plasmatikora muturretatik itsatsita. plasmatikora muturretatik itsatsita.

Miosina-zuntzak aktina-zuntzen artean irristatzean, Miosina-zuntzak aktina-zuntzen artean irristatzean, mikroharizpi-sortak eta, beraz, zelulak ere laburtu mikroharizpi-sortak eta, beraz, zelulak ere laburtu egiten dira.Uzkurdura-prosezu horrek energia eta egiten dira.Uzkurdura-prosezu horrek energia eta Ca2+ ioiak behar ditu.Ca2+ ioiak behar ditu.

Erlaxazio-prosezua pasiboa da, muskulu-zelulek Erlaxazio-prosezua pasiboa da, muskulu-zelulek zuntz antagonikoen ekintzaren bidez berreskuratzen zuntz antagonikoen ekintzaren bidez berreskuratzen baitute beren luzera; hau da, zuntz horiek uzkurtzen baitute beren luzera; hau da, zuntz horiek uzkurtzen direnean, artean uzkurtutako zelulak luzatu egiten direnean, artean uzkurtutako zelulak luzatu egiten dira berriro.dira berriro.

Harizpi ertainen egituraHarizpi ertainen egitura

8 eta 10 Å bitarteko tamainakoak dira, hau 8 eta 10 Å bitarteko tamainakoak dira, hau da, mikroharizpien eta mikrotubuluen arteko da, mikroharizpien eta mikrotubuluen arteko neurrikoak.neurrikoak.

Nukleoaren inguruko eremutik zelulen Nukleoaren inguruko eremutik zelulen ertzetarantz zabaltzen den sare gisakoa ertzetarantz zabaltzen den sare gisakoa osatuz ezarrita daude.osatuz ezarrita daude.

Zenbait proteinaz osatuta daude, ugariena Zenbait proteinaz osatuta daude, ugariena keratina izanik (epitelio ehunetan bereziki).keratina izanik (epitelio ehunetan bereziki).

Nukleoaren xafla ere eratzen dute, nukleoan Nukleoaren xafla ere eratzen dute, nukleoan kokatua eta nukleoaren bildukiaren kokatua eta nukleoaren bildukiaren barnealdearekin kontaktuan dagoena.barnealdearekin kontaktuan dagoena.

Harizpi ertainen funtzioakHarizpi ertainen funtzioak

Badirudi harizpi ertainek egituraketa-Badirudi harizpi ertainek egituraketa-funtzioa dutela, eta oso garatuta daude funtzioa dutela, eta oso garatuta daude tentsio mekanikoak jasaten dituzten tentsio mekanikoak jasaten dituzten ehunetan, hala nola epitelioetan.ehunetan, hala nola epitelioetan.

Zelulen arteko hainbat loturetan ere parte Zelulen arteko hainbat loturetan ere parte hartzen dute, hala nola, desmosometanhartzen dute, hala nola, desmosometan..

Dos desmosomas mostrando unos conspicuos filamentos intermedios.

Egileak:Egileak:

Kristina LearretaKristina Learreta

Nerea MoralesNerea Morales