h.ts~LEGAZPI 1985eko Maiatzaren. 3p ~ 'zbka 25 p~zta
MAIATZAK ~t:,EUSKAL EGllfNA
Eguardi inguru nagiak atera_
~.
Goizean berandu arte ez da
kalea anima tu (ez era ni ere)
Azoka. Oso on itxurak~ jenerorik ez. Ohiz baino saltzaile
gutxiago. Erostunak ere gutxi.Atzokoaren nekea pasa erazcen.
"Ipurtargiak" .Tolosako txaranga kalean. U
mejendea atzetik~
HERRI BAZKARIA
150 inguru. Talde nahiko ze
hatz eta ezaguna. Gehi titiri
teroak, trikitilariak, txaran
gakoak. Umore ona eta giro alai8. Bertsolari nahi era ezi
nezkoak, exaranga eta trikitilariak bazkal ondoan. Dantzaeta kantu.
(Ikus barruko orrialdetan kro
nika osoagoa)
EOTSEGUN](ARlA
la ia esandako orduan Ho
tsegunkariaren banatzaileakazaldu ciira. Bertsolariak
euskarari kantuan. Atzekalde
tik aurrekaldera paperezkaalatu zuri beltza eskuz es
ku entzulegaaz nagusitu da.
Balarazio zehatzagoak gero
eta hots talde~ik kanpokoek
egin beharko dituzte. Gaur
nik hemen esateko dudana gu
re iharduna milagro bat delaesatea da. Hiru egunotan gaurko lankeran eusten badio
gu ... Hainbat argazkilari,
idazle, maketatzaile gaulaneao. Herriko festetan. Eus
kararen maiteminez. Eutsi
hor~ "Heman da zabal zazu
munduan frutua"
Mila ale atera dira.
Ekintza hau posible badazor zaio baita ere Urretxuko
Iparragirre inprentegiari,
ematen dizkigun erraztasu
nengatik. Mil esker!
ENE BIHOTZEKO AZUKRE KOXKORRA
Zein ederrak diren festak.
Eta udaberrian. Elorriak lore
tan. Eta kalean bikote berriak
eskutxotik hartuta. Behar bada
aspaldicik maite zomorroak jo
kaz zitezkeen. Baina festak· g'izartean naturalidadea aurkezte
ko egdkiera oso polita da. Eta
hor a~altzen Jira: Maíte zaitut,ene b~hotzeko harrí koxkorra.
Zein ederrak diren festak~ Eta
udaberrian. Santikutzeko magia~
BERTSO SAIOA
Jendea nagi. Kostatu zaio
kaleratzea. Bere garaian ber
tsolariak han. Baita -Zumarra
gako t~ikitilariak eTe~ Hasí
dira hasi. Jendea animatzen joan da.
Simo~ Azarola, Iñaki Azarola,Jesus i:Alberro eta Jokin Matxinan
diarena. Joxe María Gabíria gaijartzaile. Gaiak nahiko emankor
eta o~lanarena batez ere. Beharbada ~orrelako saioak festeta
tik kanpo ere en~zuteko bidea
izan beharko genuke. Entzule
kopuruari gehiegi begiratu ga-
be denontzat proberzengarri
litzateke,' agian.Noski. Jokinen ezkonrza berri
ari aipamen ezkututxoak bat
baino gehiago izan dira.
Zorionak, Hatxin~
L__ G_A_U_R_L_E_G_A,I_Z_P_IN_S_A_N_T_IK_U_T_Z_E_G_U_N_A lMAIATZAK 30 OSTIRALASANTIKUTZ EaUNA
-oíJ egítoroua t-----------_
MAIATZAK 4 LARUNBATACA ZTEEN ECUNA
Goizeko gelan: Urola lbaian. hamukainaz. haurren m. ARRANTl.ALEHIAKETA.
Eguerdiko letan: Legazpiko Musika Bandak eskainHuko ERESTALDlA.
Arratseko 4,30etan: Udal pilota lekuan, profesionalcn arteko PILOTAPARTIDUAK
Arratseko Setan: lruñeako EZPELUR gaiteroeo azken saioa.
Gaueko 1Oetan: Polikiroldegian, Napar folkJorearen jaia.ldia. ALTSA·SUKO DANTZA TALDEA eta ALMA NAVA.RRA ta!d.,..k har
tuko dute parte.
-Gal,~ko lOelan: Eslesa Antzerkian. BERTSO JAIALDIA BlKAINA.
Partaideak: Amuriza. Mendizabal, l.azkao-Txiki, Azarota Agirreeta Matxinandiarena.
Gái jartzaiJea: Jesús Alberro.
Ga1L~ko llelatik goizeko 3etara: Dantzaldla, DIAMANTE BERRlAKcaldea girogani delluik
Goizeko 9,30etan: Herri mailako BOLA SAIOA
Goizeko IO,30etan: Bikuñako Polikiroldegian, taldekako haurren JU-DO LEHIAKETA ". Santikutz Saria. .
Goi;:eko Ilelan: ErraJdoi eCa Buruhaundien kalejira.
':.guerdiko 12etan: Haurren eta helauen jostagarri, heniko enpa.raot:zaoXEXENAK askatuko dira.
EZ GARA DENOK IZANGO UJU I
__ Aizu, Xabier, ezin -- Ba, ez kezkatu, da-naítekeela joan! torren urtean izango da.
-- Nola ezetz? Dena -- Ea egia den!
prestatuta zegoen eta! Batek, norberak, tele-__ Bai,esaten duzuna fonoa uzten duenean eta
sinisten dut, baina ba- solas hau (fikziozko isdakizu no la jarri diren torio batekin zer ikusi-
gauzak hemen, mugan.;; rik ez duena) deskonek--- Izorratu nauzue.. tatzen duenean. bere bi-__ Eh?Zer esan nahi hotza urratuta sentitzen
duzu? du eta betí, norberari,-- Bai, atzo Inazioren íruditzen zaio jaíak bu
eskutitza jaso nuen eta katzen direla, aparailuaez deIa etorriko konta~ ti-ti-tí zarata madarítzen dit. Permisoa ba- katu hori ateratzen haszeukan arren I azken mo- ten den une berean.
mentuan, badakizu. mili-tarrek zerríkeria egindiote.
hotsen argazkinobelak (1)
AURTEN EZ DU EURIRIK BOTA
LEGAZPIKO JAIETAN, EATZUKHOZTEKO BELDURRIK EZ DUTENONBAIT. GURE HERRIKO NESKATO MAITAGARRI HAUEK LEKUKO.
XABIER
Ez gara denok ízangO.Batzllei, gure mugetatíkkanpll, itxaropenaren zuloetnn izkutatzea tokatuko zaie, beste oatzu,soldilduzkara joan bainolehel\ zeuden bezala go
goral'uko ditugu, hau da,'haiel. uniforme, kakirikgabe ~ta haien adatse~kin.
Horlei, falta zaizki
gunei, agur bero bat gure ja len hutsuneetatik.
J. GAUZOPA
Ez naiz, e~ia esan, nesken inguruan erlearen antzera jira eta biraibiIi ohi den horíetakoa (eta ez dut inora begíratzen) baina hitzekogizona izaten jarraítu behar badut, neska harí, zezenari Azpeitiakoplazan toreruak bezala distantzia hartuta niola onartu beharko dut.Bo, distantzÍot ( nahí baino handíagoa nola uka) eta neurriak ere. Makina bat aldi:'galdu izan dut elkarrizke taren aria lagunekin nengoelarubia horren l'anderua parean portunatuta.
Eta iztarral.? aí ama~ Zumearen dantza, luzeak. sendoak eta era bereao finak, pentgatzen jartzeak bakarrik zutitzen dizkit haragiak (DonSantiagoren pEkatu katalogoan pentsamentu lizunak okerrenetakoak baziren ere, aspaJditxo negoziatua nuen infernua neskax Iirain haren truke).Inork garbi ~er gertatzen zitzaidan ez bazekien ere puntuak galtzen
hasia nintzen kuadrilakoen artean. Ez zitzaidan lehen bezala rok latza
gustatzen eta i:anutoari kalada batzuk eman ondoren, Kalotxen musikajipi xamar bat jartzen bazuten, berehalaxe joaten zitzaidan iheseanarima.
-- Hi seko l!~lotzenhasia haiz katilu hori!- zioten kuadrilako kide.kankaiIuenak elleezkutuko sua ulertzen ez zutelarik.
Bestalde, et~ gauza prosaikoagoetara pasatuz, aurreko danbolinari eraginez aspert.l.xamar nengoen eta denbora pasa atseginagoetara hetltzeko sasoia zela deliberatu nuenez, Apirilaren erdialdetik aurrera, prestatzen hasi ni-~tzen Kleopatra belaunikaerazteko moduko estrategia amorosoa. Gaiari ~egokion bibliografía eskuratu eta hasi nintzen apunteakateratzen; " L.lfunción del orgasmo", "Vida sexual sana", "Lo importante es amar", "Psicología del herotismo" eta "Karnasutra" bera ere sakonki aztertu .!talaburtu oodoren neure sedukzio empresari ekiteko gaisentitzen hasi nintzen, ahalmen errekonozituak eskaintzen duen patxarabarnean eratzelt zitzaid.alarik.
Gauzak horre:a, eta alde eta kontrako baldintza guztiak serio sopesatu ondoren, gattpasaeguna aukeratu nuen egindako ikasketak gaueroko ametsetan praktjkan jartzen laguntzen ninduen benus rubia hura nereganatzeko.
Eta denborarEJ1 jarioa etengabea denez (sufrimentua nagusi poetarenbizitzan) írítE l zen, nola ez, zorioneko gaupasa ... Eta goiz partetikhasita konturatu nintzen oso formal ez nengoela. Izugarrizko martxasabelean, berako erre bat, eskutako izardia egun osoa lehortu ezinik,ahotsa ere aldaeu zitzaidan eta hamairu urtekin bezaIa falsetean ez
nintzen hizketall hasí ba~ IEz, definí tiboki ez nengoen inor ínpresionatzeko eran.
Ez iezadazue ~lÍngainetik gehiago tira, gogoratze hutsak negar malkozlanbrotzen bait dizkit begiak. Nire jainkosa gerritik helduz hiru lagunbaino lan gehia?;o egiten ari zen beltzez jantzitako punki azkoitiar batizan zen níre a'Jlodiogar guztiak itzali zituena. Lastima. Gau hortanere gaupasaren Jrdez, GAUZOPA.
A ZE POTTOKAII!
"Legazpi" 1. Hteratur lehiaketaren sarl-banak.t~
Jende askok parte hartzeanahi izan zuen HOTSek eta lor
tu egin zuen. Nire aldetik gauza bat besterik ez nuke esannahiko, gidoiaren moldaketaegokit~ zitzaidanez gero; ezzen batere erreza izan Santistebanek bere nobelan irladatu
takoa argazkinobelan irladaeraztea (Lortua ote?).
Gaur egun oraindik geurebaitan bizirik dirauten galdera hauek iaz buruan generamatzalarik, 2. euskal argazkínobela egiteari ekin genion.Bigarrena ez zen gidoi asrnatubatetan oinarrituko; bere funtsa euskal Iíteraturako nobelabat izango zen. Karlos Santistebanen "Egun batez" nobela izan zen aukeratua. Prestaketeklan haundia eman zuten, lehenengoan bezalaxe, baina gustora egin genuen. Euskal Herriari zertxobait eskeintzen geniola nabaritzen bait genuen.
Esanak esan, eginak egin etaatereak atera, 2. honek ez zuenoihartzun haundirik lortu, nahiz eta Euskal Telebistan agertu.
Urte honi dagokionez, HOTSekook ez dugu 3. argazkinobela egitea planteiatu. bainahorrek ez du sekula besterik
egingo ez dugunik esan nahi.
Aitor Arana
kastaren gakoa? Erdal argazkinobelek dena kolore urdinez(kolore arrosaz esaten zaio
honi erderaz) ateratzen digute amodio argazkinobeletaneta badirudi horrek gaur egunez daukala zeregin haundírik.Beraz, alor beretik jo beharkodu euskal argazkinobelak, alamartzianoei buruzko fotonobe
lak egin beharko genituzke?
Denona den aldizkari honek
lehen argazkínobela atera zuen lehenengo urtean bertan,lau orríaldetako argazkinobeIatxo bat egin zuen froga gisa, mundu hura nolakoa zen ikusteko (ikus 5. eta 6. HOTSak). Esperientzia haren ondoren, gauza "serío" xamarbat egiteko erabakia hartuzuen: ale oso bat eskeinikozion HOTSek lehenengo euskalargazkinobela osoa izango zenari. Neuk izan nuen fotono
belaren gidoia egiteko ohoreaeta haren bidez neure ipuinetako bat kaleratu nuen. "Edorta eta Aiala bizkiak" izan
zen argazkinobelaren ízenaeta 32 orrialdek osatu zuten.
Aurrekoan esan nizuen hu
rrengoan HOTSen argazkinobelei buruz hitzegingo nizuelaeta oraintxe bertan lotukonatzaio lan horrí.
Jasa zituen kritikak gustuguztietakoak ízan ziren; batzurentzat oodo zegoen farrepiska bat egiteko, beste batzu entretenitu egin zirenjende ezaguna bilatuz, etxekoandreren batek negar eginzuen istorioagatik, beste batzuk zorionak eman zizkiguteneta ez zen faltan izan sexupiska bat falta zitzaiola esanzuenik. Orahar, harrera onaizan zuela esango nuke.
Baina bada har nonbaitenfotonobelaren munduak zeresanik ez daukaIa esa ten duenaeta badirudi arrazoi apur batbederen baduela. Gure argazkinobela hark gauza bereziazeukan; euskalduna eta lehenengoa zen. Hor zetzan beharbada bere nolabaiteko arra-
Jaíak iragartzen dituen zipunpa botatzen cieneao, ez gara denok izango.Horregatik, agían, lehertu ere ez du nahí izango.
Gure tokitik, Legazpitik, jaiei besarkada batematen diegunean, ezindezakegu ahaztu, óeste
.tokietatik, gure herkidebatzuk ezin izango dutela egin. Haien ahotsatelefonoan zehar eta haien gogoa; besterik ez,geldít~ko dira, gure artean.
HERRI BAZ~ARIA.
ta ízena"Sebastopoleko tl.t1.riteroak" izan. Lau urte da
ramatzate. Denetarik dakite:
Mamuarena, zirkoa, musika e
tab.Bizitzeko ateratzen náhi
ko lao omen dute baina jendea pixkanaka ohartzen ari danonbait bere lan eta in ten
tzioari buruz. Berehala sin
tonizatu dute haur taldetxo
batekin.
Santikutz kalean hasí eta
ikastolaraino: •• Non da gure
bihotza?" oihu eginez. Biho
tza galdua b~it ~uen ~erearteko neska batek. Bat aur
kitu dute baina ez zen berea.
Zein trajedia! Intentzio xa
tnurrez beteriko gertakaria.
Ikastolako frontoian be~;~saio bat. eta berriro kalera
salto eta galtza.
Beste tratamendu eta unebat merezi zuten. Plazan ar
dea, kaskodun kars gidariak.~au umeak~
ilunabar batez. Baína ez da
hor bizitza amaitzen, uda
berria bait datorkigu gero,
berpiztea, egun berria, sei
garren zat.ian.
lrudia, musika eta hitzez,
hiruak bat eginaz, azaltzen
dizkigu egileak, bere kez
kak, sentimenduak. Hit1ak
hereak dira. Husika 'et~ iru
dia motz geratzen zai0leanerabiltzen du.
Huntaiak, nekazal gir10aerakusten badigu, kale
tarroot.zat, ezezaguna iaigulako da. Kaleko giroa e
zaguna dugu •.Baioa nekafalgiroa ezezaguna bazai~, e
zezagunagoa baserritar andrea. Berarentzat du Juli
anek aipamen eta oroitz~pen
mai tekor goxo bat. II
re gustokoa. Nekazal giroa
azaldu nahiz, lan didoi bat
burutu zuen. Lanari ekin e
ta geroz eta gehiago joaozen murgiltzen mundu horre
tan. Hasieran burututako gi
doia zabalduz joan zitzaioo.
Oso oogi hausnartutakomuntaia dela esan behar. Sei
zati bereiz dsi tezke. Lehen
lehenik Aitzgorri aldetik
herrirantz garamatza, gure
arbasoen aztarnak agerrera
ziz. Legazpin gaudela, gaufegungoa, urtaroak azaltzen'
dizkigu, nekazal giroko bizitza urtaroetan. Udaberri
arekin hasi eta neguarekinbukatu. Urte oilaren kan tu
az eta langileria lantegitik etxerantz itzultzen eta
gaita, xirula, tanborra, bi
zikleta preistorikoa, jantzibuhameak ... Zer sorpresa~ Eta euskald~nak~ Hemen Altz~
Goikoak n.\hiz eta bere artis-
Arratsaldean garaiz izu
garrizko sorpresa atsegina.Kale erdian bi emakumezko,
bi gizonezko, txalaparta.
I
LEGAZPIURTAROANikus-entzun muntaia
I
I
SEBASTOPOLEKO TITIRITEROAK
G~ueko hamarrak eta laur
denetan eman zitzaion hasi
era, Kalotx tabernaren pa
rean, kale erdian. Hasiera
ardua nahiko desegokia izan
eta jende urri, baina azke
neraka ikus entzule ugaribildu zuen. Oso arretatsu
izan zen jarraitua barreneraino heltzen bait zitzaí
gun eskeínitakoa. Nolabait
egilearen bihotzb~ratasunak
gugan ere bihotzberatasuna
sortzen zuen. Argazkiak ede
rrak, musika ere bai. etahitza esanahikorra.
Ordubete eta berrogehi mi
nututako muntaia, eta atze
an, emanaldia prestatzenJulian AUZ1llendi eman duen
urte t'erdia. Lan ixila, be-
Eta nor joan zen? Betikoak.Haurrak eta helduak apenas inor. Gazte jendea, beraz. Eta
zein gazte? Betikoak berriro ere: eskoletako maixu-mais
trak, euskara irakasleak, He
gialdeko gazteak, HOTSekoak.Hobida honetan edo hartan sar
tuak gaudenok, edo hobeto esan da, honetan eta hartan sar
tzen direnak. Jende gehiagok
eta batez ere bariatuagoak me
sede egin liokelakoan gaude.
Edo ez al dago herrian fun
tzionatzen duen beste gazte
talderik? .
marragako trikitrixa, Oriaanaiak eta iloba eta Aranguren)
eta mikrofono irekia. Herri
kantak, txisteak, bertso za-
le saiatuen jarduna puntuka.
,umorea ...• giro jatorra, es
pontaneo berezia eta guztf.
(Ikus argazkiéo.).
Lehenengo hitzabeti
Euskaraz
. Eguerdiko ordubi t-erdie-
. tan zuen hasiera herri hazkariak, Udal Euskaltegiaren a
tzean, dagoen enparantzatxoan,Ontto-Beltz elkartearen ondo
ano Jarrítako ordurako, pixka
naka, goseak eraginda, jendemultzoa tantaka zihoan hurbiltzen. Zerua estalia, baina
lehorra, behintzat. Haize korronte freskoa ere hurbildu
zitzaigun."Cocinas Industriales Arra
tibel" enpresak eman zizkigunjangaiak. Jan ondorengo edari
eta gainontzekoak gose asetuen
kargura; jan zerbitzea mahikide en artean egin zen, berdin
bukaeran mahai biltzea eta
enparantza garbike ta. Hahaikideen giroa, hasieran hotzxamarra baldío bazen ere, ge
ro berotzen joan zen. Girohau laguntzeko "lpurtargiak"txaranga, trikitilariak( Zu-
ZIN'EKLUBAREN INGURUAN MANU ETA BITTOR
-- Ez. Jendea ez da"geratzen. Bildurra?Denbora eza? Jendeak ea badu nahi, ezin guk ezeregin ..
-- Bukatzeko, diru la-
Legazpiko zine-kluba
ren poz eta nekeak herri aktibitate honen mui
na legazpiarroi ezaguna
goak egin dakízkigun Sa
binengana jo dugu. Zazpi
urtez aritu zaigu .zine
klub taldean, batzutan
taldetik aldendu bada
e re.-- HOTSek: Zeín lan
bete behar duzue talde~
koak?
-- SABINek: Esan beha
rra dut talderik ea dagoela~ bi besterik e3 garaeta zine-kluba aurrera
eramaten dugunok. Lenengehiago ginen, baina haueta bestea deLa, bi geratu gara. Gure lar¡a aera da: Legazpira p~Likula onak ekartaea.Hcrre
tarako fiLmak aukeratzeada gure Lehen Lana. Aukeratu eta gero bao fiLmari buruz, bai egileariburuz idazLan bat egin.IdazLan hauek pubLikatuegiten ditugu eta jendeari gure programa azalduo Azken pausoa, peLiku Lak ekartzea.
-- Zein da zine-kluba
ren helburua?
-- J~ndeak peLiku!aonak ikus ditzala nahidugu. Gehienetan txarrak ikusten dira eta.
Eta zeintzu dira
onak eta zeintzuk txa
rrak?
-- Hori norberak esanbehar duo Baina horretaziritzia izateko filma asko ikusi behar da. Herrietako zineetan, gehienetan, denbora pasak botatzen dituzte, fiLma komertzialak, negozioaegin asmoz sortutakofiLmak, baina kaLitategutxikoak. Ez da ahaztubehar zinea arte bat deLa.
-- Nola erantzuten dio
jendeak aktibitate honi?
-- Bueno, batzutan joaten da eta beste batzu
tan ez, eta ea dakit ondo zergatik, denbora kontua? PeLikuLa erroi Loez erroilo? Baina ikus
ten da jendeak zinearenbeharra dueLa.
-- Zer esan nahi duzu
horrekin?
-- Bai, jendeak zineabehar duela. Zinea artebat da eta pel'tsonen pentsakerak eta emozioak Qzaltaen dira. Eta ikusle-.ok horrekin bat egin dezakegu. Adibidez denokbatera parre egiten duaunean edo negar egiten~enean edo ... FenomenukoLektiboa .da. Guk el'e
gure emozioak kanporaczen ditugu. Honetazgainera ainea kulturbide bat da. Gauza as-ko ikas daitezke, bizitzaren aurrean, araseenaurrean dauden jarreraezbel'dinak. El'akusgarr'ia.
-- Eta haurrekin,es
koletan edo, egiten alduzue zerbait?
-- Egin izan dugu aerbait. EskoLan, behin egi~ genuen zertxobait,bideoak eramanez eskoZara. Bestetik~ ekarriizan ditugu Lau edobost peLikuLa gaztetxoentzat eta esperientziapolita izan da. Zinea ikusten, jakin egin beharda, eta lan eskolan egi-
teko oso apl'oposa da.Baina bi gaude bakarl'iketa oso gutxi gara.
-- Filma ikusi eta gero, ba al da elkarrizke
rarik edo?
guntzak nondik jasotzendituzue?
-- Ba, UdaLetxetik,Lankide Aurrezkitik,eta Diputaziotik. Jendeari kobratzen zaionetik ezinezkoa Litzateke aktibitatenau aurrera eramatea.
Honenbestez uzten dugu
Sabin, aurrera segí eta
lan oparoa egin d~zatela
"opatuz.
jaialdia
elurra
tena) ,-bideoa, beste zenbaitihardunaldietarako oholtza.
Bi edo hiru gauzatxo azpimarratu nahi ni tuzke:,
&.- Oholtza gainean bi mu
tiko (11-12 urtetakoak) tri
kitixa jotzen: Aitor Plazao
la éta Juan Mari Legorburu.
Ho1ako adinekoetan gertatu
ohi den bezala pixka bat izuti. Baina ederki astindu
zuten tresna. Asteasun lau
garren eta Zuóietan bigarre
irtendakoak. Martin soinujolearekin ari dira ikasten.Solfeoa ·ere ikasten ari di
ra. Eutsi t1or~
&.- Bideoarenak. Egun hau
etan herrian egi ten den ekin ....,
tza nagusietatik filmatu et~berehala Rots tabernan ikus~
teko aukera duzue. Ekintza
polita HOTSIKUS-i bururatu
zaiona. Fi1malari dabiltza
nak: Joxean Larrea, FelixMerino eta Iñaki Zelaia ditu
zue.
bart
ERREDAKZlOAK
hegialden
Elurra egin. zuen atzo Hegi
alden, elurra zuria da, elur
maluta asko izaten dira egi
ten duenean, ugariak dira elurte tan baina hori ez da
beti gertatzen, elur gutxiegiten duenean ez dira asko
egiten duenean bezain
ugariak. Elur malutak eguneznahiz gauez erortzen dira.
Eta hegialdekoek zer pent~tzen dute elur malutez?
Gogoko al dituzte?Auskalo¡
KARTIN,Garratsaldeanatzo
HOTS TABERNA
dagoen une batez margolari-Behe-barru zabal batel'ao, en lana) Hots taberna eratu
harrigarrízko egokitze ~ta zen: mostradore luze, txirris
apaintze lana egin ondoren, ta (haurrentzat egina baina(Begira lasai jende gut~~ larritxoek ere erabiltzen du-
HOTSIKER
-- Dantza egiten zenutenean
mutilekin egiten zenuten?
-- Bai zea' Orduun e, "Kon
gregazio"-tik etaa ta fiesta
ondotan kongregazioko juntaak
e otseitten zittuen. Kongrezí
oak zea iza ten zan: apaizek de
manda aldiren bat galanta, mu
tillekin dantza in zolakó ta,
oixe. "Kongregazio" tík ataa
re bai, puska bateko; ura pena a.undie iza ten zan. Batzuk kon
gregazioon illero íl1ero zin
ta urdina lepotik bera zala
juten giñen, konfesau ta komul
gau ittea. Kongregazion apaize
kin billerak í"tten zien.
Balta, mutillek bintzet, neskak eztait, ni sekula enintzen
izan, or juten zien, zera, es
kursioa. Ni eztait gu geu bai
ño zaarragok izaten zien, ente
ratze al giñen bagu baserribaztar artatik.
-- Santikutz eguna noLakoaizaten zen?
engo loon da oera sartJ arte
ta sartzen ai nitzela akorka~.
Bittarten an ixi1ik eta ixilik
eta oeak otsa ateako zon itxu-'
rea. Normaleen amabiik ingurua
erretiratzen giñen; guren biñí
piñen gauza orrekin diziplinagogorra eoten zan.
-- Gaur egungo fes tak ze!' il'"uditzen zaizkizu?
.Danak dare kanbiauta, nikezt~ot batere misteriok erizten
ori re kanbíauta eotea. Gauzak,
danak kanbiau die, puska aundie in.due eta, ze esango zu~
-- Elizatik biñipin asi iziten
zan orduun, meza nausl earra,
oiñ e ematen due, ezta?; ezpata dantzariik ízat~n zien; le
eno re eztaít pa nik, oiñ baño
ilusio geiokin itten zien gau
za orik eo ... aurreskua ta,
Abeliño 3~n batek eta, ura makiña bat urteen aurreskua ata
atakoa izango zan.
Franziska Beain, Agirrezabalen
(Brinkolan) jaioa, eta Zelanda
Bek0!"~ ,:,?kon(Ju<i. Gurasoak Oii.a-:
tiarrak.
EUSKARAZ
FRANTZISKA BEAIN
BETI
Tabernetan sartzen zineten?
--Ze eongo zan ba?, ttunttune
beintzet eta, eundoko dantzaldiik neskatilla-mutikook itten
genduzeo; trikitixa re eoten
zao, ta musikea re bai gure
denpora orduko beintzet, lee~nao eztaít eoten zan baiño
musikea beintzet iza ten zan
orduun, erriko bandea.
Barrakak egoten al ziren?
Dio ainbe ez; olaa, kateakin bueltako bat, oio ez ta ia
ura ikusten, guk tiobiboa esa
ten gendiun ario
Festak muti lentzat eta nes
kentzat berdinak·izaten al zi
ren?
-- Eta festetan zer ego tenzen?
-- Ba, Santikutze eune ta bia
rrena, Santikutze óígarrena bai
gazteendako; bigarrenik ez gen
duo sekula utzi izan, eunero
juten ez pagiñen e, bíarrena.
EZ,ez,ez, etzan orduun gau
pasaik izaten; mutillek e erre
tiau itten tzien. Gu, erriko
fiestatan erretiratzen giñen,
amaiketan eztet esaten baiño,
illuodu ta gero denpora as kan
kanpoon izaten giñen. Beiñ akor~
datzen naiz, ordubatatan etxea
jun e, erriko fiestak izango
zien da, ixilik da, aman alda
meneko oean sartu bear qa oean
sartu arteen akordau ez da,oeao sartzeko otsakin akordatzen
zat; bueno, demanda! beste etxe
batzutan sukalden eongo zan;
orduun aspertuta oera junda e
ongo zan baiño, ta itxurea le-
EUSKALDUNARI
-- Zuek Brinkolatik festetara
joaten zine ten?
EUSKALDUNAK
LEHENGO FESTAKGOGORATUZ
-- Bai,_ala izango zien eo ...
gu---i.-l±ontzanda -bildurre ta
eukitzen gendun etxea jundakaan
amak palizea emango ziula ta,batematzutan eman ee bai.
Ez ta pentsau re sekula;
ola, arrixkaun batzuk eztait
jungo zien baiño, ni ez nao
esateko re juten tzien, geu ez
beintzen, ezta pentsau re.Labaderon zinea izateo zan
an; labaderoa. ba, beeko eliz
atariin azpiin zan,baiño aita
juteko ta, entradea paatzekg
diruik izaten al genduo guk?
Umm: Diru gutxi izaten gendun
guk, pagea; oingok bezela?
kebaa~ karamelun batzuk erosi,
beste naranja aundín bat, eta
erreal biko orik gastau arekin
da, kitto~
Orduan gaupasarik eta egiten ziren?
--Baí, jungo ezkíñen ba!; nes-
"ka kuadril1en juten giñen, arteen mutíllek e il1untzan ea
ola arrimatzen zied neskataa,oio bezela nobiok etzien euo
:"guztiin da ibiltzen.--Festak zenbat egun izaten
ziren orduan?
Benito Lertxundiren GURE BENITO (2)kat:'taldlaz oharra
I
IGOIZEAN GOIZTAR TXISTUA ALAI,AURTJCO LOTIAK I BEG,IAK ERNAl •••ETXEKOANDRETZAZ ZER ESAN?ELTZEAK GAR-GAR kLABEARREZ,ONEN JlRATSU GAZTBAK PARREZ,BERRlTSUKERIZ ZARATAN.
Lerro meZodikoa hartueta biboZina edo xiruZasa~tzea aski da, Irlandako dantzen kopia iruditzeko
-- Bai, egia esan askoai~)atzen da gure inbentuadeZa esanez, óaina horieZlda horreZa, musika mota hau oso zaharra baitda eta intuizio pixka batedukiz gero, segituan oharai)ltezke Gales~ Eskoziaedo IrZandako musika deZa.Musika herrikoi eta tradizionaZ hau eta gurea osoantaekoak dira, batea ere
ba Zada¡eta abe sti Zasaietan.
-- Zure musikan zelta
musika sartzen al duzu?
bat jasa du, zer irudítzenzaizu kritika horí?
-- Egia esan ez diot garrantzirik eman~ kritikabezaZa zozoa eta moteZa iruditu bait zaite Nere ustez kritika hau idatzi duen pertsonak ez daki diskurtso poZitiko eta poetiko bat bereizten. Ez dukal1taren mamia uZertzen
eta sinpZeki hasieran ~sate)l den gauza batekin sartzen da. Abesti honetaneuskaZ kondairaren zenbaiterJ"etazo historikoen erramiZeta bat ematen deZa e-
"sango nuke.__ Zure azken diskako
abQ.ti h~tek 6lentzero
delakoak aurkako kritika
du, auzi poZitikoak agerian daudeZako, eta herriakgutxiago sinesten dueZako.
Ni euskeraz saiatzen banaiz horreZa naizelako da
eta gainera gehienetan amaren kasuan beaala amaongi dagoenean ez bait dugu baZoratzen berriz hiZzorian dagoenean asko maite, duguZaz ohartzen gara,euskararekin ere berdin
g€rtatuz. Bakoitzak denaizan behar du eta ez egoera ikusita aldatu, ondo
l"io guztiekin.
IRRI-PARREZ
-- Zein desberdintasun
ikusi dituzu EZ DOK HAHAI_RU atera zenuteneko giroa
eta oraingo giraaren artean?
Ea dok hamairu atera
zeneko egoera eta oraingoegoera oso ezberdinak dira. Franco bizi zen~ sakonean herri honek itxaropen
gehiago zuen orain baino.
Ga~r berriz g~re ~git~zkoahuZezia ager~an Jarr~ da,hortaz badago oxigeno konsumitze bato Lehen erreza
goa zen "balon de oxigeno"deritzana handitzea, goraEuskadi askatuta esa teaaski zen jendea mugit~eko.Gaur aZdiz, indarra gaZdu
Kaixo irakurle, oraingohonetan Benitok esandakoa
kondatzera gatozkizu.ZU ere bere kantaldian
izan zinela pentsatzen du
gu; ondorengo lerro hauekBenito Lertxundik emanda
ko eritzi batzuk ezagutzeko aukera ematen dizute.
Beraz, interesgarri bade
ritzozu, jarrai gurekin,festak uzten badizu behin
tzat.Aurreko larunbateko kan
taldian euskal zaletasuna
aipatu genuen eta honi buruz zerbait esatekorik zu
en galdetu genian Benitori, berak erantzun hau e
roao zigularik:
Atzo eta gaurkoan ere datorkizuen elkarrizketa hau _
Legazpio, Apirilaren 27ao Am~nistiaren aldeko jestorak antolaturiko kantaldiaren ondo~
~en egina izan zeo. Herri ho
nek aspaldiko denbora hauetan
ezagutu duen kantaldirik jendetsu eta beroena. Zorionak
antolatzaileei.
Benito Lertxundiren kantaldíaz oharra:
Herenegun, Maiatzak 1 azteazkena,
Kultur-Etxean, Probintzi Mailako
XIII. Argazki Lehiaketari (txuri
beltzez) dagokion erakusketarenzabalaldia eta sari banaketa izan
zeo.Saridunak hauek izan ziren:
Igo saria: Ricardo Mediavilla
Antolio. "Campos de Castilla" argazkiarekin.
2. daria: Luis Mari Murua Garra
"Líneas" argazkiarekin.
3. saria.: Angel Rodriguez "Artis
tas" argazkiarekin.Mendiko saria: Juan Baut~sta
Goikoetxea. "Belardi Bidean" argaz
kiarekin.
Herriko saria: Julian Auzmendi
"Basoan"Zehar" argazkiarekin.
Komentario gisa, esan behar nahiz
eta parte hartze maila nahiko urri
ak izan, argazki maila on bat lortu zela. Merezitako sariak izan zi
ren. Aipatzekoa mendiko sarian ez
zela konpetentzi handirik suertatu.
PROBINTZIMAILAKO
HAMAIRUGARRENARGAZKI
LEHIAKETA
E~ara da
euskaldun
UJ)ABERRl•••
FlRl -FlRI •••
ZAAR ETA GAZTE LURTARROK ORO,
JARRlTZEN GAlTUK A~~SLARl.
BADEK GUP~TZAT BlTSETAN ZERTXO
EZKUTUTXOAN MAP~-r~~I!
GlLl-GlLl •••
GURl-GURl •••
GlZA-SAIL ORI BESOEK TOLES,ATSEDEN ZALE LANAREN ORDEZ,AURPEGI BELTZ I G~ITUAK.ILLAK lDURl LAlITEGI UTSAK",MUTU DIRAUTE ADAR-OTS LATZAK,GOIZERO JEUPAZ OITUAK.
BAZKALDARREN BAT NOIZ IKUSIKO,AURKEZTU ARTE EZIN ETSIXKO,KALEAl'IGQRA TA BEERA.SEME-ALABAK ALBO-ERRITIK,GURASO ZUURRAK JAIOTETXETIK,~lAI BATEN BILDUKO DlRA •
...............................
egiten gaituena
FOZ DANEN GAÜlBZ UDABER.'UAN,ARO BARAREN ;·lArn-~lANlAN,EAlATZ MOKOAN SANTIKUTZ.URTBAK SARTU URT~AK lRTEN.GURE LEENDlKO AlTONEN ANTZEN,AlEN GOMUTA BEP~ITUZ.
BNE LEGAZPI ••• GAUR POZTU ADI!ZAIlI ZAARRETlKO NUXU-BERRl •••EURE-EURE ZAlK GAURKOA~lA, EZ DAUKAK EZER LEENGORIK •••Atr..<ENBAKARRA lXIL GORDERIK::.SANTIKUTZ NAlATZEKOA!!
SALETXE
NEPAL9BIURTETAKOJ~METSAUGAZTARB I
1. HERRIA
Nepal, aspalditik, Tibete
ti~ eta Ganges lautadatik e
torritako taldeez dago popu
laturik. Talde etnikoak, 30
baino gehiago dira. Bakoitzak
bere hizkuntza, ohíturak,soi
neko eta bereizgarriak dituz
te eta askotan baita etxebi
zitza ere.
Hiru mai latan sai lka daitezke:
1. Indo-ario jatorrizkoak,2taldetan banaturik:
- Aspaldi Teralen (Hegoaldeko lautadak) finkatu zirenak.
Gara; hartan ez zeuden mugak.
Jaberik gabe zegoen edozeinlurretan ezartzen ziren. Tha
rus, Dhangars, Satarsen arbasoak dira.
- Bigarren talde~, beste ba
tzuren artean, Kajastandik(ln-"
dia) datorren noblezi etxekoez
osaturik dago. Hauek mulsulmaninbaditzaileen menpean ez bi
zitzeagatik herbesteratu zi
reno Xv. mendetik aurrera jazo zen hau.
2. Newarrak: Nepaleko bizi
lagunik zaharrenak dira. (ia
rrantzi haundiko papera joka
tzen dute; eskulanetan, mer
kataritzan, administr~zioan,etab.ean.
3. Azkenez, beste taldeak,hizkuntza eta arraza aldetik
bereiztasun mongol íkoak dituztenak dira. Hauen artean,
Sherpak, Manangtarrak, etab.
2. ERL IJ IOAHinduismoa eta Budismoa
(%16a)dira erlijio nagusiak.Musu1manak eta kristaua~ ere
badaude. Elkarren artean on
do konpontzen dira. Nepalen
ez da inoiz erlijio arazorikizan. Taldekeria ezezaguna
da. Hinduek Budisten jai~tan
parte hartzen dute, eta álderantziz. Nepal da munduko es
tatu bakarra, bere erlijio 0-
fiziala hinduísmoa duena eta
beren erregea, Jaungoiko ba
ten berraragipena kontsfdera
tua dena. Jaungoíko hau Vish
nu da.
3. KONOAIRAXVII l. mendearen bukaera
raino ez zen estatu batu bato
Lehen, herrixkatan zatiturik
zegoen.Aintzina, Nepal izenez, i
datzi zaharrek diotenez,Kathmanduko ¡barra besterik ez du
te aipatzen.640. urtean Amshavarna e
rregeak, Tibeteko Srongtsan
Gampo erregekin, bere alabaezkondu zuen. Budista porro
katuek, budismoa Nepalen sar
tzen lagundu zuten.1769an Prithvi Narayan
Shah erregeak bere ametsa jadetsi (lortu) zuen: herri de
nak batzea. Hogei urte baino
gehiagotan ibi 1 ¡ zen. lan horretan. Askotan, exerzito in
glesarekin eta, Tibetanoeninbasioen aurka borroka egin
zuen.
Hemendik aurrera eta berE
nortasuna gordetzeko, Nepal"ek munduari ateak ¡txi ziz'
kion, 1950 arte.
Gaurko errejimena monar
kia da. Erregeak be re mini s·'troak aukeratzen ditu. Parl,,
mentariak hauteskunde indi
rektoz hautatzen dira.
4: HiNOUEN JAINKOAK
Brahma: Sortzai lea, gauz.l
guztien lehen kausa.Shiva: Suntsitzailea eta
bi rsortzai lea.
Vi shnu: B ¡z ¡tza re"n e ta
munduaren babestailea.
Ganesh: Zortearen Jainko~.
5. BUDISTEN JAINKOA
Padma Sambava: Budismoen
mistikoa izan zen.
6. GUK IKUSI DUGUN NEPAL
1. Ka thmandu.
- Nepalen 27 egunetan iza
gara. lkusi ditugunak Kath
mandu eta Lantang izan dira.Kathmandu oso pol ita da,
baina zikina. Tenpl0 ugari
dauzka. Arte haundikoak gajo
nera. Patan ere oso aberatsa
da monumentutan. Kathmandutik
bost ki lometrotan dago. Aste
bete behar da gutxienez Kath
manduko tenploak ongí ikusteko. Kathmandu ikusteko medio
rik onena txirrindua da.Zaz
pi errupiaren truke (63 pez
ta), txirrindu bat a10ka dai
teke egun osorako.
Jendearen ogibide nagusianekazaritza da. Produkturik
garrantzitsuenak arroza, ar=toa eta patatak dira. Berai
en bizimodua oso gogorra da.
3.000 metro arte 1antzen da
lurra gutxi gora behera.Hen
diak a1dapatsuak dira. leku
horietan lan egiteko, terrazez edo eskaloiez zatitzen
dute men~ia. Terraza batzu
oso estuak dira, idiak goldearekin sartzeko leku exkaxak.
Bestalde, terraza batzu base
rri inguruan aurkitzen dira.Lan nekosoa benetan. Garraio
a1detik oso gaizkí dabi1tza.
Gehiena bizkar gainean eramaten da. Karreterak lauta
detan eta hiririk garrantzitsuenetan daude. Hendiko le
ku askotan, bide kaxkarrak
besterik ez dago. Maiz ger
tatzen da, nekazari bat,biz
kar gainean qO edo 50 kilotako zaku edota banasta bat
'garraiotzen ikustea. Askotan
garraio hauek hiru edo lau
egun irau ten du te.
10-15 urtetako umeak ere,
bizkarrean 20 kilo zeramaz
kitelarik ikusi genituen.Txiki-txikitatik hasten dira
lan hauetan. Garraiatzerako
an ez dituzte erabiltzen a
bereak.
El ikadura nagusia, arro
zak, arto irinak (Tsampa),
hemengo "moaki ller'ak, patatek eta arraultzek osatzen
dute. Oso gutxitan dastatzen
dute haragia. Jaki hauek ezdituzte aldatzen.
Jendea eta herriak oso a
tseginak dira. Herrletan 1a"saitasun haundia arnastu eta
somatzen da. Jendea oso lei
ala eta jatorra da. Guk hogeí
egunez egin dugu jan eta lo
beren etxeetan. Oroharki, etxeek gela bat dute. Txoko
batetan sua egiten dute. Jan
eta 10 etxekoek eta guk gela
berean egiten genuen. Behin
hamabost elkartu ginen 10 e9 iteko.
Porterrei (gure petate ga
rraiatzaileak) 40 errupia (e
rrupia bat 9 pezta gutxi gora
behera)ordaintzen genien egunero. (Normala 30 errupia di
ra). Di ru honetan 25 edo 30kilotako zamak eramaten di
tuzte. lan hau oso ongí or
dainduta ..dago. Guri zera gertatu zi tZ::tÍgun: gazte batek
bere etxeko lanak utzi zitue
la, gurekin porter bezala e
tortzeagatik.
Nepalera joaten bazarete
eta mendia egin nahi baduzue,
asko ordaindu behar duzue,etaantolaketa lan haundietan sar
tu behar. Adibidez; 7000 metrotako mendí baten baimenak
200.000 pezta balio duo
Trekkingekin ez daga men
día egiteko baimenik. Ibarrez
ibar baino ezin da ibil i. '
Lehenengo hílabetean trek
king baimena 60 errupiatan ordaindu behar da astero eta bi
garren astetik aurrera 75 e
rrupiatan astero.
Motxila batean, zakua, anoraka, eta atsedenaldietara
ko oinetako arin batzu sartzen
baldin badituzu, herriz herri
joan zaitezke eta beraien e
txeetan 10 egin. Oso esperientzia pol ita da. Garairik 0nenak hemengo udazkena eta ne
gua dira. Udan montzona daga
eta egunero euria egiten duoEa animatzen zareten. Merezidu.
LAT?·
Toma l-narria da _ za lan tza
rik gabe, dG{Joeneko c"'per
tzeraino ekarri gaituen borroka honen arrazoinetara be
hin eta berriro etorri behar
izatea. Zer esanik ez itoga
rri eta zomalgarri den honen
autojustifikazio biLa ihardu
tea. Ez ote da hau gure inda
rren ahultze une etengabearen
azkenetako urratsa?
Ez ote da ~zango, besteLa
gureak egin dueLa aitortu behar izatea? Bala ere, gure
orain arteko ahalegin eta ne
gar orok, ez dute euskeraren
egoera hobetze bideetaraekarri.
Atzeraka goaz .lQUl"re1"ae;
behintzat, maLko bat gehiG{Jo
bada ere euskaLdunon gaindi
ezinezko negar-potean-itsasa
a ez ate?). Euskarak, euska
raren bereskuratze prozesuak
ez du p7.angintza orokorrikezagutu orain artekoan. Aha
Leginak, ehundaka; hitzaLdi ,
mahai irziJu:r'u,'artikulu ugari~
mi7.aka. Baina zertarciko guz
ti hori? Zerbait egin dugun
ezin dugu ukatu, baina ez di
gu ukatu; eta ez dugu asmatu,
hain zuzen ere, eta beste
zenbait gauzaren artean eus
kararen pLangintza orokorra
su~atzen. Bada gure arteaneuskeraren eremu zabaLa lan
du asmoz sorturiko hainbat
talde; instituzioak el'e, batzuk bederen, hurreratu dira
betekizun horretara, baina
gure orain arteko lana zalan
tzaz eta kontl'aesanez jasiri
ko Lana izan da. Erdibideek,
epeLkeriek eta aLderdikkriek
izan dute Rogeita hamaikakoaeskutik.
Erdibideak jan gaitu, dG{Jo
eneko zalantzan jartzekoa de
Lako gure artean honeLako
pLangintzarik egiteko gaigu
rik ote de.n; epeLkeriak, uka
tu ezin dugun erreaUtateak
hanka eta esku Lotu gaitueLa~
ko. Azter dezagun besteLa
azken urteotako gure izate
sozioLogiko konpLexatua, hiz
kuntzari dagokioenean bel'ezi
ki. Egia da e1"represioaren
zartada zeLa izan de7.a, xx.mendearen industrializazio
IZENIKpl'ozesua ZCUii2 ikaragarria ger
tatu dela ;!izkuntz poZitika
serio eta údartsua egin anal
izateko~ gCD.(rko postindu.stria
Zizazio bidl:2, seguruena el'e)
inoiz baino .1Dgorragoa dela.
Rala da, ba1:~ baina zer dela
eta· horrenbE'"3teko konplexu-ak, batez eJ'~, gure hizkun
tzari dagoh ?nean? Eta ez
dut esan nahí gu1"e izatearen
beste esparl'atan izan ez du
gunik .r gur,· kaUerako, ba
ditugu), ba1~a gUl'e ekono-
mia, gure p(,litikagintza,
horren konp;,,~xatu.ak izan aldira? Ez di. t ""te.
Bestalde, ~Langintza Orokor bat bid€ ratu e zinaren
beste arl'azc~etako"b~t alder
dikeria ant.z:¿an erortzearena
izan da. He!~"'i honen azken
urteotako eg:aztapen nabarmenetakoa denik ezin ukatu.
Lehia, norge;ziagokeria da
nonbait gure patua. Cure 0-
GABEKOl'ain arteko jokaera guztiz~untsitzailea izan da. Ba
tzuk, nekez, borond~ anezeta iZusioz e1"aiki asmoz e
mana, indartu e-ta bultzatu
beharrean, besteek mixeria
ren hurrengo lez, jipoif;u,iraindu eta txikitzea izan
da gure orain ~koa. Bai
na zertara el'anan gaitu ihardu.era ho1"rek? Nire eritzi
apaLean besteekiko autojus
tifikazio, itxura gordetze
antzura, ge1"O aurrera era
materik izango ez diren kan
painak, proiektuak a'Ldarri
katzera, jaio baino ZeñenhiLik diren asmoak azaLtze
ra. Eta hala ere, txarrenera
ere, bide horrek, lehia ez-
j atorl'arena izan bada ere,
ekarri dizkigu gurean ditu
gun taLde eta rrrugimendu a-·
pur~ak. Dena-aen, ezinezT<.oa
da horre 7.a ihardutea; ezinezkoa euskararen berresku-
ratzeko pLangintza orokorseriorik burutu ezin izatea.
Baina ez al da zil.egi euskara tresna politiko oezala,abertzaleen ikur bezaZa era
biUzea? l'!.ireustez zi1-egi
da) bai, eta oso zil.egi gai
nera. Baina saia gaitezen
gauzak bere onetik ez atera
tzen. A Lderdi edo ta /.de guz
tien proiektuaren barnean e
gon daiteke (egon beharko
Luke! euskara jUntsezko eLementu bezala. Baina hain zi
legi ez dena aera da: euska
ra abertzaLeen ezaugarri soiL-
BERTSO SAIOAREN INGURUAN
JON TRONPETERVA
Bertso gehiagoz gozatzeko
urrengo HOTS batean izangoduzue aukera.I
I
ak. Hunkig~rria. Haurtxo horrí bertso bat:
Tronpeterua azaldu zaigu
ume potxolo txikia;
jantzi gorridun; jaka urdinez
tronpeta berriz urria;
oso serio musika jotzen
ez zun azaltzen irria;
ari ote zen tronpeta jokaala edaten titia.
I
S. AZAROLA
Gaurko eguna gogoan hartueta mintzatu euskera
ta gauza horren guraso eta
jabeak gu denok gera
ez det esaten e~ jakitekobihar dahian erdera
baina lehenbizil jarri bihar da
eman ziguten euskera.
Herri bazkal ondoan Tolo
sako txaranga jo eta ke ari
zela. bere tronpeta eskuan,
hiru lau urtetako haurtxoa
azaldu zaigu. Jarri plaza er
dian eta putz eta putz egiten
zion bere tronpetari txaran
gak jotzen zuen bitartean.
Seguru, berea zela entzuten
ari gínen musika, berea zela
usteko zuen. Txalo izugarri-
ALBERRO
Euskera deIa eta medio
horra nere abisua
gure euskera zapaIdutzen du
erderak duen pixuak
alkar hartuta Ianean jarduneuskaldun eta maisuak
bestela ez duk etorkizunik
gure euskera gaixuak.
Badakizute gaur n01a degun
gure euskeran eguna
berari buruz egin nahi degu
oraingo gure jarduna.
Legazpi hontan gure euskeraikusitzen det iluna
mingainetikan bakarrikan ezizan inor euskalduna.
Euskararen eguna zela etahemen dituzue bertsalariak
botatako bertsoak:
l. AZAROI.A
MATXIN
Gaur euskeran eguna da ta
guztiontzako atsegin
denok euskeraz egin dezaguneuskera altxatu dedin
bainan arrotzen hizkuntzarikan
hizket eginaz hutseginalperrik degu gora Euskadi
es anda erderaz egin.
Ama euskera gaur zuri buruz
dantzatu. nahi det mingainabertsolaientzat zu betí zera
gure Iagunik handina.
be tí izan degu zu mlntzatzekó
guk bihotza eta grina
Euskal Herririk ez zan izangozu izandu ez bazina.
Goizeko ardu bat t'erdie
tan eman zitzaion hasiera
Legazpiko bertsolariak es
keini ziguten bertso 5aio
ario Gai jartzaile bezalaJoxe Mari Gabiria. Bertso
lariak: Bitti, Matxin, A
zarola anaiak, Iñaki eta
Simoo, eta Alberro. Bast
bertsolari hauek, argí eta
garbi gera bedi!, brinkola
rrak ditugu. Bertso saiora
bildu zen jendetza urriazela esan behar da. Gazte
rik gutxi, haur sorta eder
bat eta gehiena sasoiko jendea eta urtez aurrera dabil
tzanak.Gaien aldetik, festa giro
koak, parra egitekoak, etaeuskarari buruzkoak. Haue
taz aparte, bertsolari bakoitzarentzat lana: zortzi
ko txikian,lau oinak emanikbettsoa osatu eta ondoren
puntua eman eta bertsoa bu
rutu. Azkenik, zortziko handian bukae~a eman eta ber
tsoa egin.
Kale gorrian egindako lar
dunak giro motel xamarra i
zan zuen, txaranga dainuak
batzutan. kamiai zarata bes
teetan ... Txaloak erdi ga1
duak askotan. Zena zela pa
rra egin arazi ziguten eta
gustara utzi ere bai.
EUSKARAtaat erabiltzea~ eta okerra
go dena, lehen aipatu alderdikeria estuan eroriz~ talde
bakoitaaren ikur soil eginnahi izatea. Beste era óate
tara esanda~ euskera ea dago
(ea luke egon beharJ aLder
dien programapean~ euskera
giaa proiektuen gainetik da
go. Ea da aerga, lan-politika
edo errepide-politika baili
taan, batek edo bestek bere
erara~ asmo eta egin nahien
arabera,..,programa tu eta"erabili" dezakeen tresna
propagandistikoa. Horrela
ulertaen ea dugun bitarte-
an~ gure diferentzia poli
tikoen gainetik lehentasun
paregabea ematen ea diogunbitartean, hainbestetan al
darrikatu dugun era bateko
edo besteko giaarte abertza
lea, talde bakoitaaren si
neateen araberakoa~ epe lu
ze edo motzagora ames tendugun hori~ utopia zapuz-
tua baino ez da izango.Zentau horretan aurrerabiderik
egiten ea dugun bitartean~ea da posible izango urrats
nabarmenegirik emateko aukerarik izatea.
Errealitatera itzuliz~ a
bertzale guztiok gaude, hi
tZQZ eta, hotsez~hizkuntz e
rrekuperazioaren alde. Bai
na zenbaitetan baliatu gara
euskeraz~ tresna politikoa
bailitzan, bestelako argudio
politikoen defentsarako?
Zenbatetan ea da euskara etsai politikoei goLa sartaeko tresna izan? Zer da ga
rrantzitsuagoa hiakuntzaren
beraren aLu"rerakada ala~ bi
de batez~ Zortu dugun garai
pen politikoa? Has gaitesen
serioak izaten~ eta bateaere kontseKuenteak.
Halere~ euskeraren araaoaea da abertzaleon QTazo soi
la~ eata inolaz ere. Cure
gaurko giaarte honetan bada
makina bat jende ahertzaletasunaren i tur'Y'ietan edan
Ilahi ez duenik. Argibide gisa datu bat: 84ko otsaileko
hauteskul1deell ondotik~ aber
tzaleen botuen %65,33 lortu
zuten Vascongadasetan~ ez
abertzaZeek %34,66 lortzen
Sil te larik. Nafarroan e ta
Irar Euskadin ez-abertza
leen portzentaia aSKoz ere
h,mdiagoa da (Nafarroar!, ka
surako; abertzaleen kopufila83ko urriaren 28ko hautes
kundeetan %19,50koa zen, ez
abel't?aleena %80, 5ekoaJ. Hordaude datuak.
Baina zeiJl da ez-ahertza
leen jarrera hizkuntzaren
aurrean? .4rg1: dago kasu
gehienetan es dela euskerarenaLdekoa. Restelako lana
izango da euskeraren kontra
e~otea jarrera pasiboa alaaktiboa den neurtzea.
Datu zehataik erabiltzeko
modurik ez badugu ere~ 0raingoz~ eta gure zorione-
rako~ ea dugu euskeraren
kan trako aurpegi gehiegi e
zagutzen, publikoki kontra
koa~ esan nahi dut. Dena den
harrera aztertzea da bat~eta eragin soziala bestea.
Euskararen kontra ez egoteak ez du esan nahi euskera
ren kontra jokataen ea denik. Pasibotasunak es dio
mesede haundiegirik egiten
gure amets horri. Baina ba
da arestian aipatu dugun
beste jarrera bat~ garran
tzia haundiegirik gabea,kuantitatiboki~ alegia~ ai
tortu badugu ere~ geroz eta
ugariagoa dena: euskerarenetsaiak.
Baina aergatik euskararenetsaiak? Bada arrazoi bat
baino gehiago~ han hemeneuskeraren etsaiak azalduz
joateko. Lehenik~ arestian
aipatu euskera kontzeptuaabertzaletasunaren ikur soil
bezala ulertzen bada, giza
proiektu abertzalea onartzen
ez duenak derrigorrea ukatubehal'ko du haren hizkuntza.
(Bestelakoa da zer nolako
giza proiektu abertzalea na
hiko genukeenJ. Bestalde, bada beste arrazoi bat euskera
ren aurkako e lementuen sor
tzailea: zenbaitek diskrimi
nazio deitzen duena. Euska
raren errekuperazio edo lcm
tze alorretan zapriztindudiren zenbait ez-euskal<1unek
marjinaturik~ bazterturik~
aitórtzen du bere burua. In
guruan nabaritzen hasi diren
beharrak~ orain gutxi arte .hizkuntz arazoa ea bizi eta
bapatean inplikaturik senti
taeak, surkatu egin du bat
baino gehiago. Horren arrazoien bila hemen has tea lu
zea bezain konplexua Zitza-:
teke~ baina~ dena dena~ hor
txe dugu aurrera begira osokontutan izan beharreko e
giaztapen soziolojikoa.
Baina guzti hori garran
tzitsua izanik ere~ ez dira
talde politikoak eta hauen
jarraitzaileak euskararen
arazoa aztertzerakoan kon
tutan izan beharreko eZemen
tu bakarrak~ ez. Badira bes
te zenbait taLde euskararen
egokitze eta trebatze lanetan dihardutenak. Inoiz ez
bezaZa gainera. Batzu hez
kuntaan, beste zenbait hiz
kuntzalaritzan~ zein edo
zein testugintzan~ eta abar
luze bat. Baina~ dena de la~eta pozgarria bada ere ho
r1"elako lanen lekuko izatea~talde hauen egoera negargapria da. Eta zergatia eska
tuko du norb"dtek. ,'Bada, edozein lanta¿dek bezala di
ru iturriak behar dituztela
ko lan hon aurrera erama
teko" eta zoritxarTez~ gaur
eta hemen~ finantziaketa
pribatua eskasa eta urria
izanik, subentzio publikoe
tatik pasatu behar dutelako,
erabaki politikoetatik, be
hin baino gehiagotan itxuragordetzeko erabaki politiko-'etatik.
Lana hor dago, egitekoa
inoiz baino ugariagoa da~geroZ eta jende prestatua
goa dugu gure artean, baina
halere ez dugu aurrerakada
nabermenegirik egi ten. Zer
gertatzen!da~ orduan? Ez
da errazal zio guztiak bila
tzen~ eta are aai lago beharbezala aztertzen. Gainera
ausardia haundiegia litza
teke 'wrberaren susma apaletatik aurrera rnundu kon
pontzearen oihan beltzetikabiatzea.
Bai~ bukatzeko~ gaur,
maiatzare~ .3a de la gogora/zi ~ eus kararen eguna Eus lHerria osoan. Eta horre in
batera eskaki'zun oat: aia
gaitezen euskara bere lekura ekartzen~ bizitze o tres
na bezala ulertzen e a ez
arma politiko bezal erabil
tzen; saia gaitezen izartearen behar bezaLa zter
tzen~ gizarterako p in
tzak burutzen~ eta ea 9 e
talderako; ikas dezagun
plangintzak, asmoak eta pro-o
iektual, gi'sartearen ikuspe
gi tik 2ztel'tzen eta balora
tzen~ hau da~ nork aurkea
ten dituen begiratu gabe,
eta ez nor~eraren taLdea-ren ikusmina zikoitz eta
alderdikoi~ik neurtzen.
Buruhaundi ta._erraldoi
kalean badatoz
ume eta agure
astintzeka asmoz.
GaBzen barraketara
gure lagun bila
han daga musíka ta
txoke ískanbíla.
Noriak garamatza
goí zílípurdika
mundua dabilkigu
hemen iraulíka
Binaka goaz araín
autako txoketan
bihotzak dabilzkigu
maite topaketan.
beste batzu J
aurkitu edonun.
Mendian elarria
luri ta usaidun
lure aurpegi hartan
nail ezarríko muin.
Mendían elorria
zurí ta usaidun
Santikutzetan ahi da
Sagarraren lorea
rosa ta zuría
zuk aurpegía duzu
beltzaran gorria.
Egunak jan edaten
gauean saltoka
goizaldera gabiltza
guztiak alboka.
Hotsegunkaria irakurrizKORRIKA bazkaltzera
zen
Hain ospetsua egin denHots tabernako txirris
ea hutsik egon den unehis torikoan.
Eguna aza Idu datriste ea hospela
hala jendea eregoizetik mocela
eguraldi ooa eajendeeza ugariasteazkena izan
oso betegarri
Ama bakarra dugu,
betirako aita;
euskararen eguna
egunero baita
Afrikan desertua
Oihanean baso
euskara behar dugu
zabaldu ta jaso
Titulo batzu ere
Quskaraz jarriakdatorren urterako
euskal hizlariak
Esana digutenezbarraketan ere
musika euskalduna
jartzen omen dute
Bercsolariak eta
trikitilariak
horiek bai botatzen
ziri ugariak
koplakeguna ;
I Bar;8ke tan ere euska--~raz. ~
Euskaldunak badira
titiriteroak
Gaur etorri direnak
hemen Alezokoak
festa ederra baina
lana egin beharfestak irauo dezan
egun ea gaur zehar
Gurutze Santuhiru ostirala
patroi handia dugukalera berehala.
Gaueko hamabitanzaharren tanborrada
lasai I gizonak. etaegin alborada.
Bertso jardunaldiajoan zaitez sinfaltaGure Lazkao Txikietorria da ca.
euska~ egunarikoplak
festetarako
€USti~L EGllnK~RIl\
maiatZak 3
JOKIN OTAEGI
herrikp
: . B€H~R DUGUL~1l0
Top Related