erdiko k

aierakultura eta aisia

LandareakJ a k o b a E r r e k o n d o

372010EKO APIRILAREN 25A

Ohoin jendeaHORRELAKOEN ARTEAN,ohoin artean, lapurrez ingu-ratuta bizi behar izan zuenJoseph Dombey botanikariburgundiar ospetsuak(Macon 1742 - Montserrat1794). Pirinioetan etaAlpeetan zaildua, Amerike-tako landaretza ezagutzekoezinbesteko kate-begia da.1778an Callaora iritsi zene-tik, bueltan 1785ean Cádizajoan artean bildutako aleak,laginak eta informazioaegun ere oinarrizko dirabotanikan. Londres, Madril eta Parisen sakabanatuadago haren lanaren emaitza. Londreskoa BritishMuseumen, 1780an Amerikatik igorrita Frantziarabidean mukuru zihoan baliza-kutxa ingelesek harra-patutakoa. Madrilgoa Baratze Botanikoan, aginta-riek bai Callaon bertan konfiskatutako hirurehunenbat landare arraroen marrazki original, bai Cádizabueltan iritsi zenean atzeman zioten bilduma. Paris-koa Naturaren Historiaren Museoko landaretegian,

libratu zuen apurra. Garaikobotanikarien makina bat lai-neza haizatu zuten harilapurtutako lanek, ezagune-nak Pavon eta Ruiz espai-niarrak. Frantziako Iraultza-ren ondoren bi mandatugarrantzitsurekin AEBetarabidali zuten: sistema hamar-tarraren arauak eramatea etaale eta bihien erosketa anto-latzea. Ingelesek bera zera-man ontzia harrapatu etaMontserrat uharteko ziege-tan hil zuten.

Familia eta genero askotako landare ugariri izenajarri zion, eta bere izena daramanik ere bada. Dombe-ya generoak 225 bat zuhaitz eta zuhaiska biltzenditu. Tokian-tokian erabilera handikoak, haren aza-letik sokagintzan eta zakugintzan erabiltzen denzuntza sortzen baita. Bizia Amerikakoetara emanzuenari, Afrika eta Maskareinak uharteak tartekogenero bateko landareak eman zaizkio, gehienak, iaberrehun Madagaskarren.

mandio@zerain.com

Antxoarenloraldia

Bart arratsean, itsas labar gaineko pasie-ran, sasi-akazia, Robinia pseudoacacia, hostopuntta berrien arteko babesean, loreenmuskilak luzatzen hasi dela ikusi dut. Sasi-akaziaren loraldia eromena da. Sudurragortzerainoko usain gozoa eta begiak itsu-tzen dituen larutasuna. Antxoek ere igar-tzen diote, nonbait, eta pozez erotu. Geurekostan behinik behin antxoa onenak sasi-akazia loretan denean, ez dio alferrik esae-rak “Arkazia lore, antxua urre”. Adi dato-zen aste hauetakoen xamurrari. Baldin etabaldin bada...

Landareei buruzko galderaren bat egin edo gairen bat proposatu nahi badiguzu, bidali mezualandareak@argia.com helbidera eta orrialde honetan bertan irakurri ahal izango duzu erantzuna.

LIN

É1-

CC

BY

SA

ER

ICB

RO

NSO

N

Sasi-akazia.

225 bat espezie biltzen ditu Dombeya generoak.Argazkian, Dombeya wallichii.