aurkezpena Harreman funtzioari esker,

izaki bizidunak gai dira gorputzaren barruan nahiz hartatik kanpo gertatzen diren zenbait aldaketa ( estimulu) hautemateko eta haiei ahalik eta ondoena erantzuteko.

Harremaneko estimuluak: Fisiko Kimiko Biotiko

Nola erantzuten dute izaki bizidunek? Mugimenduzko erantzunak.

Jariatzezko erantzunak.

Landareen erLazio funtzioa

Landareen estimuluak hautemateko, erreakzionatzeko eta erantzunak sortzeko.

1. Argi-estimuluak2. Grabitazio-estimuluak 3. Estimulu-mekanikoak4. Estimulu-kimikoak5. Bero-estimulua6. Estimulu-hidrotikoa

ERANTZUNAKERANTZUNAK

TROPISMOAK: Tropismoak erantzun iraunkorrak dira, eta hainbat estimuluri erantzunez landarea narabide jakin batean haztea eragiten dute. Fototropismoa Geotropismoa Tigmotropismoa Hidrotropismoa Nastiak Landare-hormonak

Nerbio-sistema Nerbio-sistema deritzo

nerbio-zelulek eratutako organo eta egitura guztien multzoari . Haren ardura da koordinatzea , informazioa bilatzea eta interpretatzea, erantzunak lantzea eta efektoreei helaraztea.

Ornogabeen nerbio-sistema

Ornogabeek nerbio-sistema bakunak dituzte. Bi dira azpimarratzekoak: nerbio-sareak eta gongoil-sistema.

Nerbio-sareak

Zelenteratuek dituzte.Nerbio-zelulek sare zahaztugabea eratzen dute animalia osoan.

Gongoil-sistema

Anelidoek, artropodoek, moluskuek eta krustazioek dute horrelakoa. Gorputzean zehar zenbait gongoil dituzte.

Ornodunen nerbio-sistema

Ornodunek ornogabeek baino nerbio-sistema konplexuagoak dituzte. Nerbio zentroek (garuna eta bizkar hezur muina) eta nerbioek (zentzumen nerbioak eta nerbio motorrak) osatzen dute.

Nerbio-sistemen funtzionamendua

Nerbio sistemaren funtzionamendua oso antzekoa da animalia guztietan. Edozein estimulurekiko erantzunik azkarrenei eta soilenei ekintza erreflexuak esaten zaie.

Estimulu-errezetoreakEstimulu-errezeptoreak:Kapo-estimuluak nahiz barne-estimuluak hautematen, bereiztuta dauden egitura sentsorialak dira.Kanpo-errezeptoreak: Organismoaren azalean daude eta kanpotik datozen estimuluak hauteman ditzakete.Kapo-errezeptoreak dira , esaterako , zentzumen organoak (begiak,sudurra,azala…).Barne-errezeptoreak: Organismoaren barnealdean daude, eta haren barnetik datozen estimuluak hautematen dituzte. Barne-errezeptoreak dira, esaterako, gosea eta egarria hautematen dituzten errezeptoreak.

Errezeptore motak.

Kontuan hartuz zer estimulu motarekiko diren sentikorrak, animalien errezeptoreen baitan lau multzo bereizten dira:

Errezeptore mekanikoak: Ukipenerakiko,presioarekiko,oinazalarekiko,mugimenduarekiko eta soinuarekiko sentikorrak dira.Adibidez , ukimenaren errezeptoreak eta soinuarenak;lehenak gorputz osoan banatuta daude,eta bigarrenak,belarrian.

Bero-errezeptoreak:Inguruan tenperatura-aldaketarik izan den hautematen dute.Gorputz osoan egoten dira,eta ornodunek larruazalenan izaten dituzte.

Errezeptore motak.

Errezeptore-kimikoak: Ingurunean zenbait substantzia daudela hautematen dute. Ornodun askoren eta askoren errezeptore kimikoak dastamen zelulak dira ,baita usaimen-zelulak ere. Dastamen-zelulak ahoan daude,eta zenbait elikagaien zaporea hautematen dute: usaimen zelulak sudurrean daude, eta usaimen berri ematen dute.

Sistema endokrinoa

Sistema endokrinoa guruin endokrinoak deritzen organo berezituez ostuta dago.Guruin horiek hormonak sortzen dituzte; hots mezulari-lana egiten duten substantziak dira.

Lokomozio-aparatua

Inguruan zenbait estimulu izanez gero,animaliak lekualdatu egiten dira,erreakzio modura:estimulura hurbiltzen dira,edo bestela,hartatik urrundu.

Animaliei mugimenduak egiteko aukera ematen dieten organoen multzoari lokomozio-aparatua esaten zaio. Aparatu horrek eginarazten ditu nerbio-sistemak agindutako mugimenduzko erantzunak.

1. Ornogabeen lokomozio-aparatua.

2. Ornodunen lokomozio-aparatua.