FRANTZIAKO IRAULTZAFRANTZIAKO IRAULTZA17891789

Luis XVi.a Mª Antonieta

“Sans culotte”

1751 1762 1775 1786 1789 1793 1799

ENTZIKLOPEDIA

Hasiera

ROUSSEAUGiza

eskubideakBerdintasuna

AEBko Indepen. Gerra

hasi

AEBko

Konstituzioa

FRANTZIAKO IRAULTZA hasi “Gizakiaren eta

Herritarren Eskubideen

Adierazpena”

NAPOLEONen estatu-kolpea

Luis XVI.aren exekuzioa

FRANTZIAKO IRAULTZA KAUSAK

SOZIALAK-3. estamentua pribilegioen kontra

IDEOLOGIKOAK-Ideia ilustratuen (berdin/askat/botere banak.) eragina.

EKONOMIKOAK-Uzta txarrak: goseteak.

-Gastu handiak: gerrak(AEB), Gortea

POLITIKOAK-Erreforma fiskala: guztiok zergak ordaindu behar

-“Estatu Orokorrak” bildu.

KAUSAKKAUSAK► SOZIALAKSOZIALAK: Estamentu gizartea. 3. estamentukoak ez daude ados dagoen : Estamentu gizartea. 3. estamentukoak ez daude ados dagoen

desberdintasunarekin, batez ere, burgesak.desberdintasunarekin, batez ere, burgesak.

► IDEOLOGIKOAKIDEOLOGIKOAK: Ideia ilustratuen eraginez -berdintasuna,askatasuna- : Ideia ilustratuen eraginez -berdintasuna,askatasuna- herritarrek egoera aldatu nahi dute.herritarrek egoera aldatu nahi dute.

► EKONOMIKOAK:EKONOMIKOAK: Uzta txarrak: honek goseteak ekarriUzta txarrak: honek goseteak ekarri Gobernuak gastu handiak gerretan (AEBko I.G.)Gobernuak gastu handiak gerretan (AEBko I.G.) Errege-inak gastu handiak gortean (festak, moda, ...)Errege-inak gastu handiak gortean (festak, moda, ...)

► POLITIKOAK:POLITIKOAK: Erregeak ERREFORMA FISKALA egin nahi du: zerga gehiago eta guztiok Erregeak ERREFORMA FISKALA egin nahi du: zerga gehiago eta guztiok

ordaintzea.ordaintzea. Estatu Orokorrak (3 estamentuak) bildu zituen, hauen onespena lortzeko. Estatu Orokorrak (3 estamentuak) bildu zituen, hauen onespena lortzeko.

(290 / 270 / 570).(290 / 270 / 570). 3.estamentukoek bozkatzeko modua aldatzea proposatu zuten: pertsona 3.estamentukoek bozkatzeko modua aldatzea proposatu zuten: pertsona

bat=boto bat; eta ez lehengoa, estamentu bat=boto batbat=boto bat; eta ez lehengoa, estamentu bat=boto bat..

MONARKIA MONARKIA KONSTITUZIONALAKONSTITUZIONALA1789-17921789-1792

KONBENTZIOAKONBENTZIOAERREPUBLIKA 1792-ERREPUBLIKA 1792-9494

DIREKTORIOADIREKTORIOA1794-991794-99

NAPOLEONNAPOLEON1799-1804/1804-151799-1804/1804-15

BILAKAERA / ALDIAKBILAKAERA / ALDIAK

-“Gizakiaren eta Hiritarren eskubideak” idatzi.-Egalité, Liberté, Fraternité.

-Konstituzioa 1791-Absolutismoa ez-Berdintasuna ezarri, pribilegioak ezabatu.

-Erregerik ez.-Aldi ezberdinak:girondinoak eta jakobinoak: Izualdia.

-Sans culotteak herritar xeheak iraultzan.

-Gizonezkoen sufragio eskubidea.

-Kontsulaldia-Inperioa

-Ordena berrezarri-Aginte autoritarioa-Ideia iraultzaileak-Frantzia modernizatu-Ia Europa osoa konkistatu.-Europa haren aurka-Porrot egin zuen: Waterloo (1815)

-Bost agintari.-Burges

moderatuak-Jakobinoak bota.

-Konstituzio moderatua.

-Errolda-sufragioa.

-Konspirazioak Frantzia barruan

-Armada frantsesa munduan zehar konkista ugari.

-

BILAKAERA / ALDIAKBILAKAERA / ALDIAK1.ESTATU OROKORRAK- IRAULTZAren HASIERA 1.ESTATU OROKORRAK- IRAULTZAren HASIERA

17891789► Erregeak Estatu Orokorrak (3 estam) bildu zituen.Erregeak Estatu Orokorrak (3 estam) bildu zituen.

► Zergak igo nahi. Guztiok, pribilegiatuek ere, ordaindu.Zergak igo nahi. Guztiok, pribilegiatuek ere, ordaindu.

► 3. estamentukoek bozketa-sistema aldatu nahi: pertsona 1=boto 3. estamentukoek bozketa-sistema aldatu nahi: pertsona 1=boto 1 (ez lehengoa: estamento 1 = boto 1).1 (ez lehengoa: estamento 1 = boto 1).

► Pribilegiatuek (1.2.) ezetza aldaketari.Pribilegiatuek (1.2.) ezetza aldaketari.

► 3. estamentuko ordezkariek alde egin 3. estamentuko ordezkariek alde egin eta “Asanblada Nazionala” eratu zuten. eta “Asanblada Nazionala” eratu zuten.

► Herritarren matxinada:“Herritarren matxinada:“La Basti l laLa Basti l la ” .” .

► IRAULTZA hasi zenIRAULTZA hasi zen17891789 an,uztaileanan,uztaileanLa Bastillako errege-espetxea

► Batzarra: 3. estamentukoak, noble eta apaiz ilustratuak ere.Batzarra: 3. estamentukoak, noble eta apaiz ilustratuak ere.► Helburua: Konstituzioa idaztea.Helburua: Konstituzioa idaztea.► Konstituzioa idatzi bitartean, hainbat lege atera zuten:Konstituzioa idatzi bitartean, hainbat lege atera zuten:

““Gizakiaren eta herritarren eskubideen Aldarrikapena” Gizakiaren eta herritarren eskubideen Aldarrikapena”

► Europar errege absolutistek Europar errege absolutistek (Austr, Prus, Errus)(Austr, Prus, Errus), Luis XVI.aren alde, , Luis XVI.aren alde, Frantzia erasotu, Iraultzaren aurka.Frantzia erasotu, Iraultzaren aurka.► Armada iraultzaileak kontra Armada iraultzaileak kontra borrokatzen du: Napoleon.borrokatzen du: Napoleon.

► 1791ean Konstituzioa idatzita,1791ean Konstituzioa idatzita, absolutismoa ezabatuta.absolutismoa ezabatuta.Monarkia Konstituzionala.Monarkia Konstituzionala.

2.ASANBLADA NAZIONALA.KONSTITUZIOA2.ASANBLADA NAZIONALA.KONSTITUZIOA 1789- 1789-17911791

33. MONARKIA KONSTITUZIONALA.. MONARKIA KONSTITUZIONALA. 1791-1792 1791-1792

► Konstituzioa (1791): manarkia + konstituzioa.Konstituzioa (1791): manarkia + konstituzioa.► Printzipioak:Botere banaketa/Sufragio zentsitarioa.Printzipioak:Botere banaketa/Sufragio zentsitarioa.► Errege-inak onartu ez. Herritarrek palazioari eraso Errege-inak onartu ez. Herritarrek palazioari eraso

zioten.zioten.► Ihes egin eta preso hartu zituzten. Kartzelara.Ihes egin eta preso hartu zituzten. Kartzelara.► ERREPUBLIKAERREPUBLIKA aldarrikatu zuten. aldarrikatu zuten.► Iraultzaileen artean banaketa:Iraultzaileen artean banaketa:

Girondinoak: moderatuak Girondinoak: moderatuak Olimpia GougesOlimpia Gouges Jakobinoak :erradikalakJakobinoak :erradikalak

RobespierreRobespierre

Emakumeak Iraultzan

44.ERREPUBLIKA-KONBENTZIOA.1792-.ERREPUBLIKA-KONBENTZIOA.1792-17941794►Errepublika ezarri. Monarkiarik ez.Errepublika ezarri. Monarkiarik ez.►Erregea-ina erahil gilotinan.Erregea-ina erahil gilotinan.►Bi une desberdin:Bi une desberdin:

Konbentzio girondinoaKonbentzio girondinoa Konbent. jakobinoa Konbent. jakobinoa IzualdiaIzualdia

►Gizonezkoen sufragio unibertsalaGizonezkoen sufragio unibertsala► Izualdian gehiegikeriak:pertsona Izualdian gehiegikeriak:pertsona ugari ugari (10.000) (10.000) gilotinan erailakgilotinan erailak►Moderatuek Estatu Kolpea emanModeratuek Estatu Kolpea eman►DirektorioaDirektorioa hasi hasi

Luis XVI.aren exekuzioa

Marat Ch. Cordayk erahila

ERREPUBLIKA-ERREPUBLIKA-KONBENTZIOAKONBENTZIOA

5. DIREKTORIOA.1794-5. DIREKTORIOA.1794-17991799► Burges moderatuak gobernuan. Burges moderatuak gobernuan. ► Jakobinoak boteretik kanpo: Jakobinoak boteretik kanpo: Robespierre gilotinara.Robespierre gilotinara.► Konstituzioa (1795)Konstituzioa (1795)

Errolda-sufragioaErrolda-sufragioa Gizakiaren eskubideak murriztu Gizakiaren eskubideak murriztu

► Gobernu berria: 5 agintariGobernu berria: 5 agintari► Frantzian oposizioa:konspirazioakFrantzian oposizioa:konspirazioak► Armada frantsesak konkistak munduanArmada frantsesak konkistak munduanzehar -Italia, Egipto-.zehar -Italia, Egipto-.► Napoleonek Estatu Kolpea eman etaNapoleonek Estatu Kolpea eman etaKontsulatuaKontsulatua ezarri zuen. ezarri zuen.

NAPOLEONEN GARAIA 1799-1815NAPOLEONEN GARAIA 1799-18151. KONTSULATUA 1799-1804

• Direktorioa desegin zuen

• Hiru kontsul, bera buru. Aginte autoritarioa

• Konstituzio berria.Errepublika iraun• Errolda-sufragioa

• Herritar guztiak berdinak

• Barne/kanpoko bakea gorde

2.INPERIOA 1804-1815

• Ia Europa osoa kontrol pean hartu zuen

• Oztopoak: Br.Han.;Espainia; Errusia.

• Porrot egin. Agintetik bota zuten, Elbara

• Parisera bueltatu. Porrot militarra(Waterloo) Napoleon erbestera (1815)

• Absolutismoa berrezarri zen Frantzian.

1799 1804 18141799 1804 1814

KONBENTZIOA KONBENTZIOA (ERREPUBLIKA)(ERREPUBLIKA)

DIREKTORIOADIREKTORIOA NAPOLEON GARAIANAPOLEON GARAIA

1789 1792 17951789 1792 1795

Monarkia Konstituzioanala

(1791-1792) 1791-92

-ABSOLUTISMOAREN BERREZARPENA

-PRINTZIPIO LIBERALEN JAZARPENA

-“ALIANTZA SANTUA” ren SORRERA

IRAULTZA LIBERALAKIRAULTZA LIBERALAKABSOLUTISMOA IA DESAGERTU EUROPAN

SUFRAGIO ESKUBIDEA

KONSTITUZIOAK HERRI GEHIENETAN

BIZI BALDINTZEN HOBEKUNTZA

1820

1830

1848

ONDORIOAKONDORIOAK► Feudalismoa desagertu:Gizon feudalen -noble/apaiz- pribilegioak ezabatu ziren.

► Absolutismoak, nahiz eta 1815ean berrezarri, denbora gutxi iraun zuen.

► Konstituzioak indarrean ezarri ziren herrialde gehienetan

► Norbanakoen eskubideak –iritzi, elkartze, erlijio askatasuna- gehitu

► Sufragio eskubidea –zentsitarioa edo gizonezkoen unibertsala- orokortu zen. ► Monarkia parlamentarioa eta Errepublika gobernu sistemak.

► Eliza eta Estatua banatuta: estatu laikoa.

► Burgesiak gero eta eragin handiagoa, gizarte-klase boteretsua.

► Bizi baldintzak hobetu ziren, hobekuntza sozialak.

► Independentzia-askatasun nahia handitu ziren kolonietan:NAZIONALISMOAK.