Post on 11-Apr-2015
�������������
���
���������
����� ���������
Proiektuaren bultzatzaileak
Laguntzaileak
Hizkuntz koordinazioa
LANBIDE EKIMENA LANBIDE EKIMENA
Egilea(k): ROMERO Virginia, PÉREZ Eva, VIDAL Susana eta JUEZ Mónica, Inserción ocupacional, Editorial Altamar, 2004.
Itzultzailea(k): Lete Itzulpenak
Zuzenketak: Elhuyar Hizkuntz zerbitzuak
Maketa: Unai Lasa
Azalaren diseinua: Naiara Beasain
2005an itzulia eta prestatua
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA I
Aurkibidea
11.. LLAANN--MMUUNNDDUURRAATTZZEEAARREENN KKOONNTTZZEEPPTTUUAALLIIZZAAZZIIOOAA .................................................................................................................................................. 22
11..11.. OOiinnaarrrriizzkkoo kkoonnttzzeeppttuuaakk .............................................................................................................................................................................................................................. 22
11..22.. LLaann--mmuunndduurraattzzeeaa pprreessttaakkuunnttzzaa--eerreemmuuaann .................................................................................................................................................................... 88
11..33.. LLaann--mmuunndduurraattzzeeaa llaann--eerreemmuuaann ................................................................................................................................................................................................ 2277
11..44.. LLaann--mmuunndduurraattzzeeaa bbaallddiinnttzzaattzzeenn dduutteenn ffaakkttoorreeaakk .......................................................................................................................................... 4444
11..55.. GGiizzaarrtteerraattzzaaiilleeaarreenn iirruuddiiaa llaann--mmuunndduurraattzzaaiillee ggiissaa ........................................................................................................................................ 5511
22.. LLAANN--MMUUNNDDUURRAATTZZEEKKOO PPOOLLIITTIIKKAAKK EETTAA PPRROOGGRRAAMMAAKK .................................................................................................................................. 6600
22..11.. EEuurrooppaakkoo eessttrraatteeggiiaakk................................................................................................................................................................................................................................ 6600
22..22.. EEuurrooppaakkoo bbaalliiaabbiiddeeaakk pprreessttaakkuunnttzzaarraakkoo eettaa eennpplleegguurraakkoo .............................................................................................................. 6655
22..33.. EEssttaattuukkoo eessttrraatteeggiiaakk .................................................................................................................................................................................................................................. 8811
22..44.. EEssttaattuukkoo,, AAuuttoonnoommiiaa EErrkkiiddeeggookkoo eettaa ttookkiikkoo bbaalliiaabbiiddeeaakk.................................................................................................................... 9922
33.. LLAANN--MMUUNNDDUURRAATTZZEEKKOO EESSKKUU--HHAARRTTZZEEAA BBEEHHAARR DDUUTTEENN GGIIZZAA TTAALLDDEEAAKK.................................................................. 113311
33..11.. LLaann--mmuunndduurraattzzeeaa hhaaiinnbbaatt ggiizzaa ttaallddeettaann .................................................................................................................................................................. 113322
33..22.. 4455 uurrtteettiikk ggoorraakkoo eettaa iirraauuppeenn lluuzzeekkoo llaannggaabbeeaakk.......................................................................................................................................... 113333
33..33.. AAddiinnggaabbeeaakk eettaa ggaazztteeaakk .................................................................................................................................................................................................................. 114400
33..44.. EEmmaakkuummeeaakk........................................................................................................................................................................................................................................................ 114466
33..55.. EEzzggaaiittaassuunnaa dduutteenn ppeerrttssoonnaakk .................................................................................................................................................................................................. 115555
33..66.. EEttoorrkkiinnaakk .................................................................................................................................................................................................................................................................. 117700
33..77.. GGiizzaarrttee--aarrrriisskkuukkoo eeggooeerraann ddaauuddeenn ppeerrttssoonnaakk:: ddrrooggaa--mmeennddeekkoottaassuunnaakk,, pprreessooaakk eettaa eettxxeerriikk
ggaabbeekkooaakk ................................................................................................................................................................................................................................................................ 117788
33..88.. EErrrreettiirraattuuaakk .......................................................................................................................................................................................................................................................... 119900
44.. LLAANNEERRAAKKOO TTEEKKNNIIKKAAKK EETTAA BBAALLIIAABBIIDDEEAAKK ...................................................................................................................................................................... 220044
44..11.. LLaannaa bbiillaattzzeekkoo bbaalliiaabbiiddeeaakk .......................................................................................................................................................................................................... 220055
44..22.. EEnnpplleegguuaa lloorrttzzeekkoo lleekkuuaakk eettaa mmoodduuaakk........................................................................................................................................................................ 220066
44..33.. EEnnpplleegguuaa bbiillaattzzeekkoo ttrreessnnaakk ........................................................................................................................................................................................................ 221177
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA II
55.. LLAANN--MMUUNNDDUURRAATTZZEEAARREENN AARRLLOOKKOO EESSKKUU--HHAARRTTZZEEAA.................................................................................................................................... 223366
55..11.. LLaanneerraakkoo oorriieennttaazziiooaann eesskkuu hhaarrttzzeekkoo eerreedduuaakk ............................................................................................................................................ 223377
55..22.. EEsskkaaiinnttzzaarreenn eettaa eesskkaarriiaarreenn aarrtteekkoo bbiittaarrtteekkoottzzaa--pprroozzeessuuaa eesskkuu--hhaarrttzzeeaann ........................................................ 224477
55..33.. LLaann--eesskkaaiinnttzzeenn eerreemmuukkoo eesskkuu--hhaarrttzzeeaa .................................................................................................................................................................... 224499
55..44.. LLaann--eesskkaarriieenn eerreemmuukkoo eesskkuu--hhaarrttzzeeaa:: iibbiillbbiiddee ppeerrttssoonnaallaakk .......................................................................................................... 225577
66.. LLAANN--EESSKKAARRIIEENN EERREEMMUUKKOO EESSKKUU--HHAARRTTZZEEAA.. KKAASSUU PPRRAAKKTTIIKKOOAAKK ...................................................................................... 229977
66..11.. AAuurrkkeezzppeennaa.......................................................................................................................................................................................................................................................... 229988
66..22.. MMaarriioorreenn kkaassuuaa .............................................................................................................................................................................................................................................. 229999
66..33.. KKaarrmmeenneenn kkaassuuaa.......................................................................................................................................................................................................................................... 330033
66..44.. RRiikkaarrddoorreenn kkaassuuaa........................................................................................................................................................................................................................................ 330077
66..55.. RRaammiirroorreenn kkaassuuaa ........................................................................................................................................................................................................................................ 331100
BBIIBBLLIIOOGGRRAAFFIIAA .................................................................................................................................................................................................................................................................. 331111
LANBIDE EKIMENA
1
LLAANN MMUUNNDDUURRAATTZZEEAA
AURKEZPENA
Eskuetan duzuen testuliburua Gizarteratzeko Goi Mailako Heziketa Zikloko “Lan-munduratzea”
moduluaren curriculumean barne hartuta dago, eta gizarte- eta lan-eremuan zein hezkuntza-eremuan
lan egiten duten profesionalentzako kontsulta-eskuliburu izateko pentsatuta dago.
Liburu honekin, modulua eman behar duten irakasleentzako zein modulua egin behar duten
ikasleentzako tresna baliagarria eskaintzen saiatu gara. Horretarako, irakasleak atal bakoitzak behar
duen sakontasuna erabaki eta bere ustez egokienak diren jarduerak aukeratu eta egokitu beharko ditu,
testuinguruaren eta ikasleen arabera.
Gai honi buruz dagoen bibliografia zabalaren laburpen bat egiten saiatu gara, autore gehienak
jasota eta ordezkatuta gera daitezen. Horrez gain, lan-munduratzearen barruko profesionalen esku-
-hartzeei buruz indarrean dauden arauen bilduma egin dugu.
Lan-munduratzeari buruzko modulua funtsean praktikoa denez gero, hainbat ariketa diseinatu
ditugu, eta jarduera ugari ere bai. Gehienak gure esperientzian oinarrituta daude eta, beraz, ikastetxean
zein egoera errealetan erabiltzeko modukoak dira.
Azpimarratu beharra dago liburu hau landu dugunean eduki batzuetan eragina duten aldaketa
batzuk gertatu direla Europako, Estatuko eta eskualde- eta toki-mailako hainbat programa eta
politikatan (hezkuntza-sistemaren egitura, adibidez, berrikustekotan dago). Hori dela eta, eduki horiek
etengabe berrikustea eta eguneratzea gomendatzen dugu.
Liburu hau zuen praktika akademikoan zein profesionalean baliagarria eta lagungarria izango
delakoan.
EGILEAK
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
2
11.. UUNNIITTAATTEE DDIIDDAAKKTTIIKKOOAA LLAANN--MMUUNNDDUURRAATTZZEEAARREENN KKOONNTTZZEEPPTTUUAALLIIZZAAZZIIOOAA
“Langabezia, gure gizarte garatuan, botere guztiek bere aurrean halabeharra balitz bezala etsita
onartzen duten egoera iraunkor onartezina da. […] Batzuen onerako eta besteen kalterako den
hazkunde ekonomikoaren ereduak berak sortzen ditu pobrezia eta gizarte-bazterketa”.
FRAGO, E. eta beste zenbait. Trabajar para vivir
1.1 Oinarrizko kontzeptuak
Lan-munduratzea aipatzen dugunean, gai horren inguruan hainbat kontzeptu daudela eta, oro har,
sinonimotzat hartzen direla ikus dezakegu: laneratzea, gizarteratzea, lanbideratzea, bergizarteratzea
eta abar.
Izan ere, kontzeptu horiek guztiak lan-munduratzearekin lotuta daude eta lan-munduratzearen alder-
diak osatzen dituzte. Hori dela eta, eta alor honetan beharrezkoa den esku-hartzea planteatu ahal izateko,
argitu egin behar ditugu kontzeptu horiek.
Horretarako, honako egiturari jarraituko gatzaizkio idatz-zati honetan:
Lehenbizi, gizarteratze eta gizarte-bazterketa kontzeptuak berrikusiko ditugu.
Ondoren, askotan lan-munduratzearen sinonimo modura agertzen diren laneratze, lanbideratze,
hasierako txertatze eta birlaneratze kontzeptuak definituko ditugu.
Azkenik, okupazioa eta lan-munduratzea (liburu honen helburua, azken batean) zer diren
zehaztuko dugu.
Gizarteratzea eta gizarte-bazterketa
Txertatzea eta gizarte-bazterketa
R. Castel-ek (1990)(1), gizarte-bazterketa definitzeko, hiru gizartegune bereizten ditu eta, bertan,
baztertuta geratzeko duen arriskuaren arabera banatzen du jendea. Ildo horretan, pertsona bakoitza zein
gunetakoa den zehazteko irizpideak enplegu-egoeraren, familia-elkartasunaren eta gizarte-harremanen
arabera definitzen ditu. Hona hemen hiru gune horiek:
Txertatze-, segurtasun- edo egonkortasun-gunea. Herritarren egoera ideala da. Gune
honetan, jendeak lana, gizarte-babesa eta familia- eta auzo-harreman sendoak ditu. Hala
ere, kontuan izan behar dugu talde hau oso heterogeneoa dela eta barruan gizarte-
-ezberdintasun handiak daudela (sarbidean, mantentzean, kalitatean eta abarretan).
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 3
Bere beharrak beteta dituenean esaten dugu pertsona gizartean txertatuta dagoela (lana duen
ala ez kontuan hartu gabe), hau da, bizi ahal izateko gutxienekoa ziurtatuta duenean eta,
gainera, bere gizartearen bizitza sozialean, ekonomikoan eta politikoan parte hartzen duenean.
Ahultasun-, kolokatasun- eta ezegonkortasun-gunea. Gune honetan, lan-harremanen
hauskortasuna, segurtasunik eza eta kolokatasuna, eta familia- zein gizarte-mailako harreman
eta euskarri desegokiak dira ezaugarri bereizgarriak.
Gune honetako jendea gizarte-bazterketako arriskuan dago eta, ondorioz, lehentasunezko
esku-hartzea behar dute, prebentzioaren bitartez bereziki.
Bazterketa- edo marjinazio-gunea. Talde honetan barne hartutakoek pobreziarik latzena
pairatzen dute, lan-mundutik kanpo daude, ez dute inolako babesik eta gizarte-mailan
isolatuta daude, ez baitute gizartean era normalizatuan parte hartzeko inolako aukerarik.
Pertsona horiek eremu guztietan izan ohi dituzte gabeziak: gizartean, lanean, hezkuntzan,
etxebizitzan, osasunean, txertatze etnikoan, elkarbizitza-kalitatean, afektibitate-ingurunean
eta alderdi psikologikoan.
Oro har, gizartean bizitzeko, txertatzeko eta parte hartzeko beharrezkoak diren bitartekoak
lortzeko autonomia galtzen duenean esan ohi da norbait bere komunitatearen berezko
eremuetatik bereizita dagoela. Gizarte-bazterketaren jatorria pertsonak bitartekoak lortzeko
duen ezintasuna delako ikuskera hori oso zabalduta dago, baina gizarteak kontuan hartu
beharko lituzke bere baitan txertatzeko eskura jartzen dituen mekanismoak.
Jendeak ez du, ezinbestez, gune berean jarraitzen, batetik bestera igaro daitezke. Prozesu horretan,
oso garrantzitsua da lan-merkatuarekiko harremana.
Gizarte-bazterketa prozesu itzulgarritzat hartzen duen ikuskera garrantzitsua da, gizartean hobeto
txertatzeko esku-hartzeen aukera hartzen baitu kontuan.
1.1. irudia. Gizarte-bazterketa ez da egoera itzulezina. Esku-hartzearen bitartez, pertsona asko gizartean hobeto txerta daitezke.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
4
Gizarteratzea eta gizarte-bazterkeria gizarte-prozesu gisa
Baztertzearen eta txertatzearen arteko mugak dinamikoak eta erlatiboak dira, hau da, aldatu egiten
dira honako faktore hauen arabera: testuinguru historikoa, egoera sozioekonomikoa eta gizarte-
-babesaren arloko politikak (lan-merkatua, gizarte-prestazioak, kontrataziorako pizgarriak eta abar), eta
faktore pertsonalak eta sozialak (hala nola jarrera pertsonal jakin batzuk, esperientziak eta abar).
Faktore horiek guztiek baztertuta dauden herritarren tipologian eta kopuruan dute eragina.
Ezaugarri horietatik abiatuta, txertatzea eta bazterketa prozesu aldakorrak eta aldi baterakoak direla
baiezta dezakegu. Prozesu horietan, gizabanakoak zirkunstantzien eta une jakin batean eskueran dituen
baliabideen arabera jokatzen du.
Gizarte-bazterketaren ardatzak
Gizarte-bazterketa faktore anitzeko fenomenoa da, eta pertsonek dituzten gabeziak faktore bati
edota batzuei lotuta daude. Gizarteratzeko II. Plan Nazionalak(2) gizarte-bazterketa osatzen edo sortzen
duten ardatzak adierazten ditu. Honako hauek dira:
Pobrezia, hau da, diru-sarrerarik ez izatea.
Etxebizitzarik edo ostatu duinik eza. Ostatua duina
izateko, gutxieneko azpiegitura- eta zuzkidura-
-baldintzak bete behar ditu: argi elektrikoa, iturriko
ura, komuna, sukaldea eta abar.
1.2. irudia.
Gaitasun psikofisikoaren, osasunaren eta osasun-laguntzaren gabezia. Ardatz honen
barruan, ezgaitasunen bat duten pertsonak, drogaren menpe daudenak, alkoholismoa edo
HIESa dutenak edo osasun-estaldura lortzeko zailtasunak dituztenak barne hartzen dira.
Beste pertsona batzuekin gizarte-harreman egonkorrak izateko familiaren edo komuni-
tatearen babesik eza edo urria. Ardatz honetan, bakarrik bizi diren 65 urtetik gorakoak eta
guraso bakarreko familiak barne hartzen dira.
Gizarte-marjinazioko eremuak. Desbiderapen eta marjinazio sozialeko prozesu batean
sartuta dauden giza taldeak barne hartzen dira, hala nola presoak, delituzko ekintzak edo tratu
txarrak egiteagatik arrisku-egoeran dauden adingabeak, prostituzioan dihardutenak, txiroak
eta etxerik gabekoak.
Teknologia berriak ikasteko eta eskuragarri izateko arazoak. Arazo horiek ezberdin-
tasunak sortzen dituzte, eta eragina dute lan-munduan sartzeko aukeran eta hezkuntza-
-eremuan.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 5
Gizartearen sentsibilizaziorik eta mobilizaziorik eza gizarte-bazterketaren aurrean.
Hezkuntza eta hezkuntza-gutxienekoak jasotzeko zailtasuna. Ardatz honetan, derrigorrezko
irakaskuntzaren hezkuntza-gutxienekoak ez dituzten herritarrak barne hartzen dira (analfa-
betoak eta hezkuntza-gutxienekoak ez dituzten 16 urtetik gorakoak). Gainera, hezkuntza-
-sistemaren barruan gizarte-bazterketa sortzen duten alderdi guztiak hartzen ditu kontuan
(eskolatu gabe dauden adingabeei eta eskola-porrota jasaten dutenei dagokienez, bereziki).
Laneratzeko zailtasuna gizarte-bazterketaren ardatz nagusietako bat da, eta honako
alderdi hauei dago lotuta:
- Azpienpleguari. Enplegu marjinalak eta irregularrak: aldi baterako lanak, baldintza
txarrak (ekonomikoak eta lanaldiari eta osasungarritasunari lotutakoak) eta abar. Horrek
guztiak lan-ezegonkortasuna, egindako lanagatiko ordainsari urria eta, ondorioz,
pobrezia-egoera handia eragiten ditu.
- Langabeziari. Aldi luze batean lanik ez izatea bazterketaren arrazoi izan daiteke. Lan
ordaindua txertatzeko tresna eraginkorrenetako bat eta gure gizarteratzea lortzeko
faktore garrantzitsuenetako bat da. Izan ere, egonkortasun ekonomikoa, autonomia
pertsonala, autoestimua, gizarte-harremanen sorkuntza eta gizarte-babeseko sistemarako
sarbidea hobetzeko aukera ematen du.
Kontuan izan behar dugu ardatz horiek, oro har, ez direla bakarrik agertzen, oso lotura estua baitute
elkarren artean. Adibidez, infraetxebizitza gehienak langabezia-maila handia eta ekonomia-, hezkuntza-
eta gizarte-baliabide urriak dituzten auzo pobreetan multzokatuta daude, prestakuntza-maila txikiko
pertsonek arazo larriak izaten dituzte lan-merkatuan sartzeko, eta abar.
Esku-hartzeari dagokionez, lan-munduratzearen alorrean ardatz horiek eta, bereziki, laneratzeari eta
hezkuntzarako sarbideari lotuta daudenak azpimarratu beharko dira.
Gizarte-bazterketa jasateko arrisku handiena duten giza taldeak lan-munduratzearen arloan
Gizarte-bazterketa, idiosinkrasiaren arabera agertzen bada ere, eta pertsona bakoitzak bakarka jasaten
badu ere, kolektiboki hartzen ditu eraginpean arestian adierazitako ardatz batean edo gehiagotan gabe-
ziak dituzten pertsonak.
Gizarte-bazterketa jasateko arrisku handiena duten giza taldeak (lan-munduratzearen alorrean
lehentasunezko esku-hartzearen xede izango direnak) 3. UNITATE DIDAKTIKOAN aztertuko dira zehatz-
-mehatz. Honako hauek dira:
Iraupen luzeko eta 45 urtetik gorako langabeak
Adingabeak eta gazteak
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
6
Emakumeak
Minusbaliotasunak dituzten pertsonak
Etorkinak
Gizarte-arriskuan dauden pertsonak: pobrezia,
droga-menpekotasunak, presondegiak
Adineko jendea
1.3. irudia. Giza talde jakin batzuek –etorkinek, adibidez–, arestian adierazitako ardatz batean edo gehiagotan dituzten gabeziak direla eta, gizarte-
-bazterketa jasateko arrisku handiagoa dute.
Laneratzea eta lanbideratzea. Hasierako txertatzea eta birlaneratzea
Laneratzea eta lanbideratzea
Nabaria da, beraz, lan-munduan sartzeko aukera edo laneratzea gure gizartean txertatzeko tresna
garrantzitsuenetakoa dela. Era berean, langabezia eta lan-merkatuko zailtasunak gizarte-bazterketa
sortzen duten funtsezko arrazoi edo ardatz direla esan daiteke.
“Laneratze” kontzeptua egoera puntual edo prozesu gisa uler daiteke.
Laneratzea egoera puntual gisa. Une jakin batean enplegu bat –hau da, lan-kontratu bat–
lortzean gertatzen da. Laneratzeak pertsona lanpostu batean hasteko aukera zein lanpostu
horren mantentzea barne hartzen du. Gaur egun, langabeziaren eta laneratzearen arazoaren
barruan, bi faktoreak hartu behar ditugu kontuan, lana aurkitzeko zailtasunari (giza talde
batzuen kasuan, bereziki) lana mantentzeko ahalmenari lotutako arazoa gaineratu behar
baitzaio.
Laneratzea prozesu gisa. Pertsonak lana lortu aurretik prestatzen edo enplegu bat aktiboki
bilatzen ematen duen aldia hartzen du kontuan. Aurretiko aldi horri trantsizio ere esaten zaio.
Oro har, pertsonaren prestaketarekin edo trebakuntzarekin nahitaez zerikusirik ez duen lan bat
lortzea adierazteko erabiltzen da “laneratze” kontzeptua. Lortzen den lana pertsonaren prestakuntzari
edo lanbide-espezializazioari lotuta dagoenean, aldiz, lanbideratze terminoa erabiltzen da.
Lanbideratzea “lanbide” edo “prestakuntza-curriculum” kontzeptuei lotuta dago. Prestakuntza-
-curriculumak lan-mota jakin bat betetzeko trebakuntza aitortzen eta egiaztatzen duen titulazio edo
ziurtagiri bat lortzeko jakintzagai jakin batzuen ikastea adierazten du.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 7
Hasierako txertatzea eta birlaneratzea
Hasierako txertatzea pertsona lan-merkatuan lehen aldiz sartzen denean gertatzen da (lehen
enplegua bilatzen duten gazteen kasuan, adibidez). “Birlaneratze” kontzeptua, bestalde, lan-
-esperientzia duen pertsona langabezian edo geldi emandako aldi baten ondoren lan-merkatuan
sartzean datza (seme-alabak zaintzen aritu ondoren lan-mundura itzultzea erabakitzen duten emakumeen
kasuan, adibidez). Oro har, bereizketa hori ez da egiten, eta “laneratze” terminoa bi egoerak adierazteko
erabiltzen da (behar izanez gero, kasu bakoitzaren ñabardurak ematen dira).
Okupazioa eta lan-munduratzea
“Okupazio” kontzeptua
“Okupazio” kontzeptua ulertzeko bi modu bereiz daitezke: alde batetik, lan-eremuarekin zerikusia
duena eta lan gisa ulertzen dena eta, bestetik, zentzu zabalagoan erabiltzen dena eta, lan-eremuaz gain,
beste eremu batzuk ere barne hartzen dituena (gizarte-eremua, prestakuntza-eremua eta abar). Bigarren
kasuan, okupazioa jarduera gisa ulertzen da.
Okupazioa lan gisa. Oro har, lan-merkatuaren barruan egiten diren jarduerak adierazteko
erabiltzen dugu okupazio hitza. Alde batetik, lan, enplegu edo ogibide hitzen sinonimotzat
hartzen da; eta, bestetik, ezaugarri komunak dituzten eta lanbide jakin bati lotuta dauden
antzeko languneen multzoa izendatzeko erabil daiteke (zerbitzariarena, sukaldariarena eta
abar, adibidez, ostalaritza-okupazioan barne hartuta dauden lanbideak dira). Lan gisa
ulertzen den okupazioan, ordainsari ekonomiko bat jaso ohi da egindako jardueragatik.
Okupazioa jarduera gisa. Kasu honetan, okupazio hitzaren esanahia beste eremu batzuetara
zabaltzen da. Pertsonak lan, jarduera edo denbora-pasa baterako hartzen duen denboraren
erabilera da okupazioa. Lanaz gain, beste jarduera batzuk barne hartzen ditu, hala nola presta-
kuntza, edota aisia eta astialdia. Horregatik, beraz, okupazio bat lan-eremuan zein beste
eremu batzuetan egin daiteke (prestakuntza-eremuan, kultur eremuan, gizarte-eremuan eta
abar). Testuinguru horretan, okupazioak ordainsari ekonomiko bat izan dezake, edota beste
konpentsazio-mota batzuk jaso ditzake: adiskidetasuna, norberarentzako probetxua eta
abar. Okupazioaren esanahi hori erabiliko dugu liburu honetan.
“Lan-munduratze” kontzeptua
Aurreko kontzeptu guztiak berrikusi ondoren, eta okupazioa jarduera gisa ulertuta, gizarte-bazterketa
jasateko arrisku-egoeran dauden giza taldeen gizarteratzea helburu duen prozesua da lan-munduratzea.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
8
Nabaria da lan-munduratzea laneratzea baino kontzeptu zabalagoa dela eta bigarrena lehenengoan
barne hartuta dagoela. Giza taldeen zabaltasunak eta horien askotariko beharrek adierazten dutenez,
gizarteratzea ez da lan bat lortzera mugatzen; gizartean erabat txertatzeko, pertsona bere osotasunean
hartu eta laguntza integrala eskaini behar zaio.
Lan-munduratzea eta lan-munduan eta gizartean txertatzea, kontzeptu sinonimoak
Lan-munduratzea lan-munduan eta gizartean txertatzearen sinonimotzat har dezakegu. Izan ere,
pertsonak gizarte-ingurunean zein lan-ingurunean duen funtzionamendura bideratuta daude biak, hau
da, bi kontzeptuek gizarteratzea zein laneratzea hartzen dute kontuan pertsonak bere gizartean
erabateko txertatzea lortzeko.
Horrela, beraz, lan-munduratzeak edo lan-munduan eta
gizartean txertatzeak ondoko alderdiak barne hartzen ditu:
oinarrizko gabezien estaldura (giza talde batzuetan batez ere,
hala nola etxerik ez dutenengan, etorkinengan eta abar), ez
baitago laneratzerik oinarrizko beharrak beteta izan gabe,
prestakuntza (oinarrizko gizarte-trebetasunen ikaskuntza edo
berreskuratzea barne hartuta), lan bat bilatu eta lortzea (bai
eta mantentzea ere), eta aisiako eta astialdiko jarduerak
(kultur, arte-, manipulazio- edo kirol-jarduerak eta abar).
1.4. irudia. Laneratzea lan-munduratzean barne hartuta dago.
1.2 Lan-munduratzea prestakuntza-eremuan
Prestakuntza eta lan-munduratzea
Gaur egun, lan-merkatuan sartu ahal izateko bete beharreko eskakizunetako bat lanbide-gaitasun
ona eta behar berrietara egokitzeko moduko curriculuma izatea da. Eskakizun horiek, beste zenbait
faktoreren artean, enplegua bilatzen duenaren titulazio akademikoan eta prestakuntza osagarrian
zehazten dira.
Gauza nabaria da inguruneko eskarietara egokitutako prestakuntza laneratzea errazten duen, hots,
enplegu bat aurkitzeko aukerak areagotzen dituen bidea dela. Gizarteratzeko Plan Nazionalak adierazten
duenez(3), “(…) lan-merkatuko zailtasun- edo bazterketa-egoerak, batez ere, prestakuntza-gabezia
handiak dituzten pertsonak (hezkuntza-gabeziak zein okupazio-gabeziak) eta gero eta lehiakorragoa den
eta gero eta neurri handiagoan prestatuenen esku dagoen lan-merkatutik kanporatuta geratzen direnak
hartzen ditu eraginpean (…)”.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 9
Prestakuntza pertsonaren enplegagarritasun-maila finkatzen duen faktorea da, eta eragina du lan-
-munduratzearen arloko esku-hartzearen planteamenduan. Hori dela eta, garrantzitsua da pertsonak
prestatzen diren hezkuntza-inguruneak ezagutzea eta aztertzea (formala, ez-formala eta informala), bai
eta Espainian hezkuntza-sistema nola antolatuta eta egituratuta dagoen eta zein ezaugarri dituen jakitea ere.
Hezkuntza formala, ez-formala eta informala
70eko hamarkadatik aurrera, eskola-erakundea (hezkuntza formala) hezkuntza-jarduera esklusibotzat
hartzen duen ikuskera zalantzan jarri zen. Hau da, pertsonak bere bizitzaren aldi jakin bat eskolan
ematen duela, baina beste hezkuntza-ingurune osagarri batzuekin etengabe lotuta dagoela ikusi zen:
familia, adiskide-taldea, hizkuntz akademiak, kirol-zentroak eta abar (hezkuntza ez-formala eta informala).
Enpresek, bestalde, titulazio akademiko arautu baten bidez bermatutako oinarrizko kualifikazioa
eskatzen diete langileei, eta hezkuntza ez-formalaren bidez lortu ohi diren espezializazioetan, birzikla-
tzeetan, lanbide-eguneratzeetan eta trebetasunetan oinarritutako prestakuntza eta gaitasun osagarriak
ere baloratzen dituzte.
Hori guztia dela eta, eta banako esku-hartzea planteatu ahal izateko, garrantzitsua da dauden hiru
hezkuntza-inguruneak ezagutzea eta bereiztea: formala, ez-formala eta informala.
Hezkuntza formala
Hezkuntza-sistema arautuaren barruan ematen den
prestakuntza edo hezkuntza-jarduera da hezkuntza
formala. Gizabanakoa gizartean txertatzeko prozesua
errazten du, eta oinarrizko prestakuntza ematen dio,
balioanitza izateko helburuarekin.
1.5. irudia.
Hezkuntza formala hainbat printzipiori jarraiki egituratuta dago:
Hezkuntza-jarduera hezkuntza-sistema arautuan edo instituzionalizatuan barne hartuta dago.
Hezkuntza-egitura kronologikoki mailakatuta eta hierarkizatuta dago, eta tituluak lortzera
bideratzen da.
Prestakuntza Hezkuntza Administrazioak arautzen du, bai eta halakotzat ziurtatu ere.
Sistemaren elementuei buruzko araudi bat dago.
Eskolaurreko hezkuntzatik unibertsitate-ikasketetara zabaltzen da.
Maila batetik bestera pasatzeko, kontrolak eta azterketak gainditu behar dira.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
10
Helburuei eta horiek lortzeko baliabideei dagokienez, hezkuntza formala intentzionala eta sistematikoa
dela esan dezakegu.
Intentzionala. Aldez aurretik helburu eta asmo batzuk finkatzen dira prestakuntza-curriculum
baten bitartez.
Sistematikoa. Ekintza-estrategia batzuk antolatzen dira asmoak bete eta helburuak lortu
ahal izateko.
Hezkuntza formala eskola-erakundeetan egiten da: eskola, ikastetxe, institutu eta abarretan. Horiek
guztiek berariazko ezaugarri batzuk dituzte:
Irakatsi eta ikasteko prozesua kolektiboa eta presentziala da.
Gune propioa dute.
Denbora aldez aurretik finkatuta dago eskola-egutegiaren, ordutegien eta abarren bitartez.
Irakaslearen eta ikaslearen rolen arteko bereizketa esplizitua dago.
Hezkuntza ez-formala
Hezkuntza-sistemaren organigramatik kanpo egiten den prestakuntza edo hezkuntza-jarduera da
hezkuntza ez-formala. Bere gain hartzen dituen zereginak etengabeko hezkuntzari eta eskola-erakundeak
bere kargura hartzen dituen hezkuntza-prozesuei lotuta daude: astialdiko eta aisiako jarduerak, lanerako
prestakuntza, laneratze-programak, birziklatze-programak, lantegiak, ludotekak eta abar.
Hezkuntza formala intentzionala eta sistematikoa dela esan dugu arestian, eta kasu honetan ere
prestakuntza-helburu esplizituak eta horiek lortzeko estrategiak ditugu. Hezkuntza ez-formala definitzen
duten erakundeak eta hezkuntza hori emateko lekuak askotarikoak izan daitezke: enpresak, auzo-
-etxeak, akademiak, kultur etxeak eta abar. Hona hemen ezaugarri garrantzitsuenetako batzuk:
Jarduerak, normalean, malguak eta askotarikoak dira; ez dira nahitaezkoak.
Hezkuntza formalak jorratzen ez dituen gai berriak eta askotarikoak lantzen dira (sexu-
-hezkuntza, adibidez).
Oro har, herritarren hainbat sektorerentzako programak egiten dira, eta sektore horiek era
malguan taldekatzen dira.
Hezkuntza informala
Ezagutzen, trebetasunen eta jarreren eskuratze eta metatze ez-intentzionalean eta ez-sistematikoan
datzan prestakuntza edo hezkuntza-jarduera da hezkuntza informala. Hezkuntza-prozesua beste gizarte-
-prozesu batzuen barruan egiten da, bereizketarik eta zehaztasunik gabe. Komunikabideen bitartez,
familian, adiskideekin eta abar lortzen den prestakuntza barne hartzen du hezkuntza informalak.
Ezaugarrietan, honako hauek aipa daitezke:
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 11
Ez dago hezkuntza-asmorik, edo zaila da ekintzetatik bereizten. Adibidez, adiskide-talde
batean edo gurasoen eta seme-alaben arteko harremanetan zaila da hezkuntza-asmoa
bereiztea, beste jarduera batzuk egiten diren bitartean hezten baitira pertsonak.
Edukiak askotarikoak eta heterogeneoak dira, esperientziekin eta ingurunearekin lotuta baitaude.
Bizitza osoan dirauen prozesua da.
Hezkuntza formalaren, ez-formalaren eta informalaren arteko erlazioa
Hiru hezkuntza-moten arteko erlazioak honela irudika daitezke:
Hezkuntza formala
Hezkuntza ez-formala Hezkuntza informala
y
x Iturria: Trilla, J. La educación fuera de la escuela. 24. or.
Hezkuntza informalaren eta beste bien arteko muga (“x”, alegia) agentearen hezkuntza-asmotik eta
prozesuaren izaera metodikotik ala sistematikotik abiatuta ezartzen da. Horrela, beraz, hezkuntza-
-asmoarekin egindako prozesu guztiak hezkuntza formalaren eta ez-formalaren esparruan geratzen dira,
bai eta prozesu metodikoak edo sistematikoak ere. Hezkuntza informalak, aldiz, hezkuntza-asmo
espliziturik ez duten eta sistematikoak ez diren hezkuntza-prozesuak barne hartzen ditu.
Hezkuntza formalaren eta ez-formalaren arteko bereizketa ulertzeko (“y”, alegia), bi irizpide
erabiltzen dira: metodologikoa eta estrukturala.
Irizpide metodologikoa:
- Hezkuntza formalak eskola-prozedurak erabiltzen ditu, eskola barruan egiten baita. Eskola-
-eremutik kanpo egiten diren hezkuntza-prozesu guztiak, aldiz, ez-formalak dira.
- Irizpide metodologiko gisa, hezkuntza emateko lekuak eta prozedurak hartzen dira
kontuan. Hezkuntza formala gune propio batean, aldez aurretik finkatutako denbora
batzuetan eta irakaslearen eta ikaslearen rolak argi eta garbi bereizita ematen da;
hezkuntza ez-formala, aldiz, gune horretatik kanpo eta hain egituratuta ez dagoen
denbora batean gauzatzen da (urrutiko hezkuntza, adibidez).
Irizpide estrukturalak hezkuntza-sistema arautuan barne hartzen den ala ez hartzen du
kontuan. Bereizketa administratibo soila da. Horren arabera, hezkuntza ez-formala hezkuntza-
-sistemaren organigramatik kanpo geratzen dena izango litzateke.
Hezkuntza-inguruneak mugatzeko ahaleginak egin arren, bereizketa hori ez da beti erraza eta argia
izaten. Adibidez:
Adiskidetasun-harreman batzuen edo familiaren kasuan, hezkuntza-asmorik eza argia al da?
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
12
Komunikabideek, familia-hezkuntzak…, ez al dute metodorik erabiltzen beren hezkuntza-
-zereginean?
Zer da urrutiko unibertsitatea? Erabiltzen den irizpidearen arabera, formaltzat har daiteke,
hezkuntza-sistema arautuan barne hartuta dagoen etapa baita, egitura mailakatua eta
hierarkizatua duena; baina, erreferentzia gisa irizpide metodologikoa hartuz gero, ez-formaltzat
ere har daiteke, eskola-esparrutik kanpo gauzatzen baita (ordutegia, denbora, rolen arteko
bereizketa…).
Azkenik, adierazi beharra dago pertsonaren prestakuntza-ibilbidea, alde batetik, hezkuntza-
-sistemaren egiturak eta ezaugarriek (hezkuntza formala) eta, bestetik, prestakuntza osagarria jasotzeko
aukerek (hezkuntza ez-formala) baldintzatzen dutela.
Espainiako hezkuntza-sistema
Hezkuntzarako eskubidea
Espainiako Konstituzioak (1978) hezkuntzarako eskubidea bermatzen die espainiar guztiei.
Eskubide hori oso urrats garrantzitsua da irakaskuntzaren demokratizaziorako eta herritar guztien
aukera-berdintasunerako.
Hezkuntzarako eskubidea 27. artikuluan zehaztuta dago. Artikulu horren arabera, oinarrizko, derrigo-
rrezko eta doako irakaskuntza bermatzen da eta botere publikoei eskubide hori berma dezaten eskatzen zaie.
Hezkuntzarako eskubidea gauzatzen duten hezkuntza-legeak, besteak beste, honako hauek dira:
LODE (Hezkuntzarako Eskubidea Arautzeko Lege Organikoa, 1985). Oinarrizko, derrigorrezko
eta doako hezkuntzarako eskubidearen konstituzio-printzipioa garatzen du, eta eskola-sistema
anitza finkatzen du ikastetxeen erregimen mistoaren –publiko zein pribatuaren– bidez.
LOGSE (Hezkuntza Sistemaren Antolamendu Orokorrerako Legea, 1990). Konstituzioaren
eta LODE Legearen printzipioetan oinarrituta dago eta oinarrizko, derrigorrezko eta doako irakas-
kuntza zehazten du 6 urtetik 16ra bitartekoentzat (azken adin hori da lan-merkatuan sartzeko
gutxienekoa). Hortaz, ikasle guztientzako derrigorrezko bigarren hezkuntza eskaintzen du.
LOPEG (Ikastetxeen Parte-hartze, Ebaluazio eta Gobernuari buruzko Lege Organikoa,
1995). Lege honen helburua ikastetxeen antolamenduari eta funtzionamenduari lotutako
alderdi jakin batzuk LOGSE Legean ezarritakora egokitzea da. Halaber, berretsi egiten du,
berme osoarekin, hezkuntzarako eskubidea herritar guztientzat, diskriminaziorik gabe.
Hezkuntza-sistemaren egitura
Hezkuntza-sistemaren egitura LOGSE Legeak arautzen du. Lege horrek honela antolatzen du
Espainiako hezkuntza-sistema, unibertsitateaz kanpoko mailetan:
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 13
Erregimen orokorreko irakaskuntzak. Honako etapa hauek daude ezarrita:
• Haur Hezkuntza (0-6 urte) • Lehen Hezkuntza (6-12 urte) • Bigarren Hezkuntza (12-18 urte)
- DBH (Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza) - Batxilergoa - Lanbide Heziketa
Oinarrizko eta derrigorrezko hezkuntzak Lehen Hezkuntzako eta DBHko etapak barne hartzen ditu,
hau da, 6 urtetik 16ra bitartekoak. Oinarrizko eta derrigorrezko irakaskuntzaren bidez, gizartean
garatzeko gutxieneko baliabide instrumentalez eta giza talde batekoa izateak ematen duen nortasun
pertsonal, sozial eta nazionalaren ezaugarriez hornitu nahi dira pertsonak.
Erregimen bereziko irakaskuntzak. Prestakuntza artistikoa eta hizkuntz prestakuntza
barne hartzen ditu. Prestakuntza artistikoaren barruan musika, arte eszenikoak, arte plastikoak
eta diseinua ditugu. Hizkuntz prestakuntza Hizkuntz Eskola Ofizialek ematen dituzten ikaske-
tetan datza.
Helduen hezkuntza. Hezkuntza-sistemak garapen pertsonal eta profesionalerako ezagutzak
eta gaitasunak eskuratu, eguneratu, osatu edo zabaltzeko aukera bermatzen die pertsona
helduei. Halaber, dauden hezkuntza-mailetara (derrigorrezkoak zein derrigorrezkoak ez direnak)
iristeko eta titulazioa lortzeko aukera eskaintzen zaie. Irakaskuntza presentzialaren eta urru-
tiko hezkuntzaren bitartez antolatzen da.
Eskolaren eta lan-merkatuaren arteko harremana bultzatzeko estrategiak
Hezkuntza-sistemaren ezaugarriek lan-merkatuaren beharrei erantzuten ez dietela pentsatu izan da
aspalditik. Hezkuntza-sistema akademizistegia dela, lan-errealitatetik urrunduta dagoela eta lan-merkatuko
aldaketei eta etorkizuneko beharrei (aurrerabide teknologikoa, kualifikazioa eta abar) aurrea hartzeko
gauza ez dela pentsatzen da.
Hori dela eta, LOGSE Legeak eskolaren eta lan-merkatuaren arteko desoreka horien ondorioak
murrizteko prebentzio-estrategia batzuk martxan jartzea proposatu zuen. Hona hemen estrategia horiek:
Oinarrizko prestakuntza zabala eta balioanitza eskaintzea.
Eskola-porrota murrizteko hezkuntza-neurriak hartzea eta zailtasun handienak dituzten
ikasleei laguntzea.
Tutoretza-sistemak hobetzea eta orientazio-zerbitzuak eskaintzea.
Makroespezialitate teknikoen arloko prestakuntza eskaintzea, hau da, antzekotasunak
dituzten lanbideen eduki komunei buruzko ezagutza zabaltzea.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
14
Prestakuntza-zentroen eta enpresen artean lotura bat ezartzea eta, horretarako, enpresetan
praktikak egitea.
Aldaketak era positiboan onartzeko jarreretan prestatzea.
Biztanleria aktiboa etengabeko prestakuntzaren komenigarritasunaz kontzientziatzea.
1.1. eskema. Hezkuntza-sistema LOGSE Legearen arabera.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 15
Curriculuma
Hezkuntza-sistemaren barruko maila, etapa, ziklo eta modalitate bakoitzaren helburuen, edukien, metodo
pedagogikoen eta ebaluazio-irizpideen multzoa da curriculuma. Hiru zehaztasun-mailatan garatzen da.
Lehen zehaztasun-maila: Curriculum Diseinua
Konstituzioak bermatzen duen berdintasun-printzipioan oinarrituta, eta ikasketak Espainiako lurralde
osoan baliozkoak izan daitezen, Gobernu zentralak finkatzen duen eduki komun bat du ikasleen
prestakuntzak. Eduki komun horrek curriculumaren edo gutxieneko irakaskuntzen oinarrizko alderdiak
barne hartzen ditu. Autonomia Erkidego bakoitzak, bere eskumenen arabera, gutxieneko irakaskuntza
horiek osatu eta hezkuntza-sistemaren mailetara eta etapetara egokitu beharko ditu. Halaber, Curriculum Diseinu izeneko aginduzko dokumentua landu beharko du.
Curriculum Diseinuan edo lehen zehaztasun-mailan, arloko helburu orokorrak, edukiak, amaierako
helburuak eta irakatsi eta ikasteko prozesurako eta ebaluaziorako orientabide didaktikoak zehazten dira.
Curriculum Diseinua, aginduzkoa eta nahita-
ezkoa ez ezik, irekia, malgua, integrala eta orien-
tagarria ere bada. Izan ere, curriculuma irakaskuntza-
-programazioaren esparruan garatzeko eta osatzeko
aukera ematen duen autonomia pedagogikoa aitor-
tzen die Legeak ikastetxeei. Horretarako daude
bigarren eta hirugarren zehaztasun-mailak. Ikaste-
txeek zentroaren beraren eta ikasleen ezaugarrie-
tara egokitzen dituzte lehen zehaztasun-mailako
elementuak.
1.6. irudia. LOGSE Legearen bidez, hezkuntza-sistema lan-merkatuaren beharretara egokitu nahi izan da.
Bigarren zehaztasun-maila: Ikastetxearen Curriculum Proiektua
Bigarren maila honetan, Ikastetxearen Curriculum Proiektuan gauzatzen da curriculuma. Lehen
mailan agindutako edukien garapenean, sekuentziazioan eta ikastetxearen ezaugarrietara eta errealita-
tera egokitu ahal izateko antolamenduan datza.
Oinarrizko curriculumaren asmoen eta aplikazio errealaren arteko zubi izatea eta talde pedagogi-
koaren aukerak eta ateratzen dituen ondorioak islatzea du ezaugarri.
Irakasleen klaustroak landutako dokumentu didaktikoa da, eta honako elementu hauek barne
hartzen ditu:
• Etaparen eta arlo bakoitzaren helburu orokorrak ikastetxearen ezaugarrien testuinguruan
kokatzea.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
16
• Ziklo bakoitzeko helburuak, aurreikusitako edukien sekuentziazioaren arabera.
• Metodologia egokienak aukeratzea.
• Ebaluatzeko irizpideak eta moduak zehaztu eta aukeratzea, ikasleen ezaugarrietara eta
hezkuntza-asmoetara egokituta.
• Ikasleak, irakasleak, espazioa eta denbora antolatzeko moduak zehaztea.
• Giza baliabideak eta baliabide funtzionalak, materialak eta bestelakoak banatzea.
• Ikasleen tutoretzaren antolamendua eta jarraipena.
• Aniztasunaren arretarako eta curriculum-egokitzeak egiteko irizpideak eta prozedurak.
• Irakatsi eta ikasteko prozesua eta irakaslana ebaluatzeko irizpideak.
• Hezkuntza-sisteman berandu sartzen diren ikasleen berariazko hizkuntz arretarako irizpideak
eta prozedurak.
• Zeharkako edukien arloetan hastea.
• Hezkuntza-orientaziorako irizpideak eta jarraibideak.
Hirugarren zehaztasun-maila: programazioak
Hirugarren zehaztasun-maila curriculum-programazioen bidez garatzen da. Programazio horietan,
irakasleek, ematen duten arloaren arabera, aurreko elementuak zehazten dituzte, talde edo klasearen
ezaugarriak kontuan hartuta.
Hirugarren maila honetan, azken batean, zer, noiz eta nola irakatsi zehazten da, ahalik eta
xehetasun handienarekin.
Hezkuntza bereziaren tratamendua
LOGSE Legeak “Hezkuntza Behar Berezi” kontzeptua sartu du eta, ondorioz, “hezkuntza berezi”
kontzeptuaren eta hezkuntza horren helburu diren herritarren berrikuspena ekarri du. Egoera
pertsonalaren (ezgaitasun psikikoa, mugimenduzkoa edo sentsoriala, aparteko talentua...) edo
hezkuntza- eta eskola-historiaren ondorioz zailtasunak dituztenak hartzen dira hezkuntza-behar bereziak
–aldi baterakoak edo iraunkorrak– dituzten ikasletzat.
Hezkuntza-behar bereziak dituzten ikasleentzako arretak eskola-integrazioaren eta normalizazioaren
printzipioei jarraitzen die. Beraz, arau orokor gisa, eskola arruntak arreta eskaini behar die ikasle horiei.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 17
Ikasle guztiek beren eskolatze-aldian laguntza pedagogiko pertsonalak, teknikoak edo materialak
behar dituztelako ikuskera da abiapuntua.
Laguntza edo baliabide pertsonalak honako hauek dira: tutorea, hezkuntza bereziko irakasleak,
pedagogia terapeutikoko irakasleak, orientazio-saila osatzen duten profesionalak (DBHn), ikastetxeaz
kanpoko talde psikopedagogikoetako psikologoak eta pedagogoak, entzumen- edo ikusmen-urritasunak
dituzten ikasleei laguntzeko baliabide-zentroetako profesionalak eta abar.
Curriculum-baliabideak curriculumaren zehaz-
tasunei lotuta daude (taldean zein bakarka). Izan
ere, ikasleen ezaugarrietara eta ikasteko erritmo-
etara egokitu behar du curriculumak. Baliabide
horien artean, Banan Banako Curriculum Egokitzeak
ditugu, hots, hezkuntza-erantzuna ikasle jakin baten
hezkuntza-behar berezietara egokitzeko Ikaste-
txearen Curriculum Proiektuaren edo programa-
zioaren osagaietan egiten diren zehaztasunen eta
aldaketen multzoa.
1.7. irudia. LOGSE Legearen asmoa hezkuntza-behar bereziak dituzten ikasleak eskola arruntean txertatzea da,
betiere eskola arruntak, dauden laguntzekin, ikasleek behar dituzten baliabideak eta neurriak eskain baditzake.
Baliabide teknikoak edo materialak ikasle jakin batzuk curriculuma era normalizatuan lortu ahal
izateko beharrezkoak izan daitezkeen laguntzak dira: argi hotza, soinudun baloiak, Braille metodoan
itzultzen duten makinak, islatzen ez duten arbelak eta abar.
Ikasleak behar dituen baliabideak edo bitartekoak ikastetxe arruntek eskaini ezin dituztenean,
hezkuntza bereziko unitate edo zentroetan eskolatzen da ikasle hori, baina kasu horretan baino ez.
Hezkuntza-sistemaren barruko etapen ezaugarriak
Haur Hezkuntzaren ezaugarriak
• Hezkuntza-izaera
• Ez da derrigorrezkoa
• Borondatezkoa gurasoentzat, baina hezkuntza-administrazioak nahitaez eskaini beharrekoa.
• 0 urtetik 6ra bitartean ematen da
• Sei ikasturtez osatuta dago, hiru urteko bi ziklotan antolatuta: 0 urtetik 3ra bitartekoa, eta 3
urtetik 6ra bitartekoa.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
18
• Etapa honen helburua haurren garapen fisikoa eta pertsonala bultzatzea eta ezberdin-
tasunak konpentsatzea da.
• Honako arlo hauek barne hartzen ditu:
- Nortasun eta autonomia pertsonala
- Ingurune fisikoa eta soziala
- Komunikazioa eta irudikapena: ahozko lengoaia, lengoaia plastikoa, musika-lengoaia,
gorputz-lengoaia eta lengoaia matematikoa.
Lehen Hezkuntzaren ezaugarriak
• Derrigorrezkoa eta doakoa
• Sei ikasturte barne hartzen ditu (6 urtetik 12ra bitartean), bi ikasturteko hiru ziklotan
antolatuak:
- Hasiera-zikloa: 6-8 urte
- Erdiko zikloa: 8-10 urte
- Goiko zikloa: 10-12 urte
• Etapa honen helburuak honako hauek dira: haurren sozializazioa sustatzea, haurrak kulturan
txerta daitezen erraztea eta ingurunean pixkanaka autonomia lortzen laguntzea.
• Honako jakintza-arloak barne hartzen ditu: Ingurunearen Ezagutza, Arte Hezkuntza, Gorputz
Hezkuntza, Gaztelania eta Literatura, Autonomia Erkidegoaren berezko Hizkuntza Ofiziala,
Atzerriko Hizkuntza, Matematika eta Erlijioa (borondatezkoa).
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaren ezaugarriak:
• Derrigorrezkoa eta doakoa
• 4 ikasturte barne hartzen ditu (12 urtetik 16ra bitartean), bi urteko bi ziklotan antolatuak:
- Lehen zikloa: 12-14 urte.
- Bigarren zikloa: 14-16 urte.
• Etapa honen asmoak honako hauek dira: ikasle guztiei kulturaren oinarrizko elementuak
helaraztea, ikasleak betebeharrak beren gain hartzeko eta eskubideak erabiltzeko prestatzea,
eta bizitza aktiboan txertatzeko edo maila ertaineko heziketa-zikloetan edo Batxilergoan
sartzeko prestatzea.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 19
• Etapa honen funtsezko helburua, berriz, ikasleen interesen, motibazioen eta gaitasunen
aniztasunari erantzutea da, eta horretarako neurri nagusiak honako hauek dira:
- Ikastetxeetan Orientazio Saila sartzea.
- Zenbait arloren hautazkotasuna (ikasturte bakoitzean).
- Irakaskuntza ikasteko arazoak edo zailtasunak dituzten ikasleentzat egokitzea.
- Gizarte-bermeko programak eta curriculum anitzeko programak sartzea.
• Ikasle guztiek honako jakintza-arlo komun hauek izango dituzte: Zientzia Esperimentalak,
Gorputz Hezkuntza, Ikus eta Plastika Hezkuntza, Gizarte Zientziak, Atzerriko Hizkuntza,
Gaztelania eta Literatura, Autonomia Erkidegoaren berezko Hizkuntza Ofiziala eta Literatura,
Matematika, Musika, Teknologia eta Erlijioa (borondatezkoa).
• Titulazioa. Etapa gainditzen duten ikasleek Bigarren Hezkuntzako Graduatu titulua jasoko
dute. Titulazio hori beharrezkoa da Batxilergoko edo Erdi Mailako Lanbide Heziketako
ikasketekin jarraitu ahal izateko.
• Eskolatuta dauden eta DBHko helburuak lortuko ez dituztelako eskola-uztea jasateko
arriskua duten 16 urtetik gorako ikasleek Gizarte Bermeko Programetara jo ahal izango dute
(programa horiek zehatz-mehatz aztertuko ditugu Lanbide Heziketari buruzko idatz-zatian).
Batxilergoaren ezaugarriak
• Borondatezkoa
• Bi ikasturte barne hartzen ditu, normalean 16 urtetik 18ra bitartekoak.
• Helburuak:
- Prestakuntza orokorra: adimen- eta pertsona-mailako heldutasuna eta jakintza eta trebe-
tasun ugari eskuratzeko gaitasun handiagoa erraztea da asmoa.
- Ondorengo ikasketetarako oinarriak ziurtatuko dituen prestakuntza.
- Ikasleen interesak eta lehentasunak bideratzeko prestakuntza.
• Batxilergoa lau modalitatetan garatzen da: Arteak, Natur eta Osasun Zientziak, Giza eta
Gizarte Zientziak, eta Teknologia.
• Modalitate bakoitzean ematen diren jakintzagaiak hiru motakoak dira:
- Jakintzagai komunak: ikasle guztientzat, aukeratutako modalitatea edozein izanik ere.
- Modalitatearen berezko jakintzagaiak
- Hautazko jakintzagaiak
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
20
• Batxilergorako sarbidea. Honako baldintzetakoren bat betetzen duten ikasleek izango dute
sartzeko aukera:
- Bigarren Hezkuntzako Graduatu titulua izatea.
- Maila Ertaineko Lanbide Heziketako Teknikari titulua izatea.
- Beste titulazio edo ikasketa batzuk, hala nola BBBko 2. maila gainditu izana, LH1eko
Teknikari Laguntzaile titulua eta abar.
• Titulazioa eta irteerak. Jakintzagai guztiak gainditu ondoren, Batxiler Titulua lortzen da.
Titulu horrek honako hauetarako sarbidea ahalbidetzen du: goi-mailako heziketa-zikloak
lanbide-arlo jakin batzuetan, goi-mailako eta maila ertaineko unibertsitate-karrerak (sarbide-
-proba gainditu ondoren), eta/edo Arte Irakaskuntzetako goi-mailako ikasketak (legez
ezarritako sarbide-sistemaren bitartez).
Lanbide Heziketa
Lanbide Heziketaren ezaugarriak eta helburuak
Espainiako Lanbide Heziketaren ezaugarriak
Egungo testuinguruan, merkatuaren globalizazioa eta informazioaren teknologien garapena dira
nagusi, eta ikaskuntzak funtsezko garrantzia du. Ikaskuntza horrek hasierako etapako ikaskuntza zein
bizitza osoan egiten dena barne hartzen ditu. Hasierako etapan, oinarrizko balioak eta lan-munduan
sartzea ahalbidetzen duen kualifikazioa lortzen dira. Bizitza osoko ikaskuntzan, berriz, ezagutzaren
gizarte honen eremu politikoan, sozialean eta ekonomikoan parte hartzeko beharrezkoak diren
kualifikazioak lortu eta berritu ditzakete herritarrek.
Lanbide Heziketako irakaskuntzen bitartez, gizarteak
dituen erronka berriei erantzun nahi zaie. Era berean,
lan-munduak eskatzen dituen aldaketetara egokitu ahal
izateko gaitasun berriak eskuratzeko beharrezkoak diren
tresnak eman nahi zaizkie langileei.
LOGSE Legeak Lanbide Heziketaren erreforma propo-
satzen du (laugarren kapituluko –“Lanbide Heziketa”–
30.1 eta 30.5 artikuluak), eta Lanbide Heziketaren anto-
lamenduan izandako aldaketen erreferentzia-esparru
orokorra da.
1.8. irudia. Lanbide Heziketa berriak bizitza aktiboan txertatzeko aukera erraztu nahi die gazteei.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 21
“Hezkuntza-sistemaren barruan eta Lege honetan araututa, lanbideak behar bezalako kualifika-
zioarekin betetzeko trebatzen duten irakaskuntzen multzoa barne hartzen du Lanbide Heziketak. Era
berean, enpresetako Etengabeko Prestakuntzara eta langileen laneratzera edo birlaneratzera zuzenduta
dauden eta berariazko araudia duen Lanerako Lanbide Heziketan garatzen diren gainerako ekintzak
barne hartuko ditu. Herri-administrazioek Lanbide Heziketako bi eskaintzen arteko koordinazioa berma-
tuko dute”. (30.1 art.)
“Berariazko Lanbide Heziketak gazteak bizitza aktiboan txertatzeko aukera erraztuko du, herritarren
etengabeko prestakuntzan lagunduko du eta produkzio-sistemaren kualifikazio-eskariei erantzungo die”.
(30.5 art.)
Ematen den prestakuntza lan-merkatuaren arazoetatik, gatazketatik eta eskarietatik urrunduta ez
geratzeko, ikastetxeen eta gizartearen arteko komunikazioaren beharra planteatzen du LOGSE Legeak.
2. UNITATE DIDAKTIKOAN sakonduko dugun bezala, Espainiako Lanbide Heziketa produkzio-egitura
garatzeko eta hobetzeko politikan, enplegu-politika aktiboan (lanbideratzeko eta lanbide-progresiorako
tresna gisa) eta eskualde- eta toki-garapeneko politikan datza.
Lanbide Heziketaren helburuak
Lanbide Heziketaren helburuak honako hauek dira:
• Gazteek produkzio-ehunean lanbide-heziketa eta lanbideratzea lor dezaten eta gazteen
prestakuntza kualifikazio- eta gaitasun-eskariekin bat etor dadin sustatzea.
• Langabezian dauden herritar aktiboen (adituak edo lehen enplegukoak) lanerako bidea
erraztea prestakuntza-ekintza trinkoen bidez.
• Produkzioan eta lanaren antolamenduan gertatzen diren aldaketen aurrean, langileen
barneko eta kanpoko mugikortasuna erraztea.
• Ondasunen eta zerbitzuen produkzioaren lehiakortasuna areagotzea, aldaketa teknologikoak
eta ekonomiaren globalizazioa kontuan hartuta.
• Langileen bizitza aktiboan prestakuntza-ibilbideen jarraitutasuna erraztea.
Lanbide Heziketaren azpisistemak
Lanbide Heziketa prestakuntzaren inguruko hiru erakunde-ekimenekin identifikatzen diren hiru
azpisistemaz osatuta dago:
• Lanbide Heziketa Arautua (hezkuntza-sistemaren barruan)
• Etengabeko Prestakuntza
• Lanerako Lanbide Heziketa
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
22
Prestakuntza-modalitate horiek lanpostuan eskuratzen den lanbide-kualifikazioarekin eta prestakun-
tzarekin, eta lanbide-esperientziarekin osatzen dira. Ez dugu ahaztu behar lanbide-esperientziaren bitartez
eskuratzen diren lanbide-gaitasunak ere kontuan hartzen direla, lanbide-mailan trebatzen duten
ezagutza teorikoak eta praktikoak eskuratzen baitira modu horretan.
Lanbide Heziketa Arautua
Hezkuntza-sistemaren barruan lanbideak behar bezalako kualifikazioarekin betetzeko trebatzen
duten irakaskuntzen multzoa da. Izaera unibertsalista du, herritar guztientzat baita.
Lanbide Heziketa Arautuaren helburuak honako hauek dira:
• Ikasleak lanbide-esparru jakin batean jarduteko prestatzea.
• Bizitzan gerta daitezkeen lan-aldaketetara egokitzeko lagungarria izango den balio anitzeko
prestakuntza ematea.
• Produkzio-sektorearen antolamendua eta ezaugarriak, eta laneratze-mekanismoak ulertzea.
• Aldaketetara eta etorkizuneko ikaskuntzetara etengabe egokitzea erraztuko duen lanbide-
-heldutasuna eskuratzea.
Honako hauek osatzen dute: Oinarrizko Lanbide Heziketa eta Maila Ertaineko eta Goi Mailako
Berariazko Lanbide Heziketa. Gizarte Bermeko Programak (GBP) ere idatz-zati honetan barne hartzen
dira.
Oinarrizko Lanbide Heziketa
Lanbide-multzo zabal bati buruzko oinarrizko ezagutzen eta gaitasunen multzoa da.
Oinarrizko Lanbide Heziketaren helburuak honako hauek dira: lortutako ezagutzen dimentsio
praktikoa ulertzea (curriculum-arloen esanahi praktikoa irakatsi nahi da), eta teknologiaren esparruan
oinarrizko prestaketa eskuratzea (arlo hau DBHn sartzen da).
• DBHren eta Batxilergoaren barruan ematen da. 12 urtetik 16ra bitarteko ikasle guztiei
zuzenduta dago.
• Oinarrizko Lanbide Heziketak aukera profesionalizatzaile bikoitza ematen du:
- DBH + Erdi Mailako Heziketa Zikloak
- DBH + Batxilergoa + Goi Mailako Heziketa Zikloak
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 23
Berariazko Lanbide Heziketa
Moduluetan antolatuta eta lanbide-esparru jakin baten inguruko jakintza-arlo teoriko-praktikoez
osatuta dauden heziketa-zikloen multzoa da.
Ziklo bakoitzaren iraupena aldakorra da (1.300 ordutik 2.000ra bitartekoa).
Heziketa-zikloa txandakako prestakuntzan oinarrituta dago. Izan ere, ikastetxeko prestakuntza eta
produkzio-zentroko prestakuntza (lantokiko prestakuntza) konbinatzen dira.
Heziketa-zikloak honako 22 lanbide-arlo hauetan multzokatuta daude:
• Nekazaritza Jarduerak
• Itsas eta Arrantza Jarduerak
• Administrazioa
• Gorputz eta Kirol Jarduerak
• Arte Grafikoak
• Merkataritza eta Marketina
• Komunikazioa, Irudia eta Soinua.
• Eraikuntza eta Obra Zibilak
• Elektrizitatea eta Elektronika
• Fabrikazio Mekanikoa
• Ostalaritza eta Turismoa
• Irudi Pertsonala
• Elikagaien Industriak
• Informatika
• Zura eta Altzariak
• Ibilgailu Autopropultsatuen Mantentzea
• Produkzioaren Zerbitzuak eta Mantentzea
• Kimika
• Osasuna
• Gizarte eta Kultur Zerbitzuak
• Ehungintza, Jantzigintza eta Larrugintza.
• Beira eta Zeramika
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
24
Maila eta lortzen den kategoria kontuan hartuta, Maila Ertaineko eta Goi Mailako Heziketa Zikloak
bereiz daitezke.
• Maila Ertaineko Heziketa Zikloak. Teknikari-titulua lortzen da. Titulazio horren bidez,
Batxilergora joan daiteke.
Mail Ertaineko Heziketa Ziklo batean hasteko, honako baldintza hauek bete behar dira:
- Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako graduatu-titulua izatea.
- Teknikariaren edo Teknikari Laguntzailearen titulua izatea.
- Beste ikasketa baliokide batzuk gaindituta izatea.
• Goi Mailako Heziketa Zikloak. Goi-mailako teknikari-titulua lortzen da. Titulazio horren
bidez, egindako ikasketei lotutako unibertsitate-irakaskuntza jakin batzuetarako sarbidea
lortzen da, sarbide-probarik gabe.
Goi Mailako Heziketa Ziklo batean hasteko, honako titulazioa behar da:
- Batxiler-titulua
- Goi-mailako teknikari-titulua edo baliokidea
- UBIko titulua
- Unibertsitate-ikasketen titulua
Hezkuntza-sistematik kanpo ere badago Maila Ertaineko eta Goi Mailako Heziketa Zikloetara iristerik,
hezkuntza-administrazioek araututako proba baten bitartez hain zuzen ere.
Gizarte Bermeko Programak (GBP)
Gizarte Bermeko Programak kualifikaziorik gabeko gazteentzat dira, eta gazte horiei ofizio eta lan
jakin batzuetan laneratzeko edo hezkuntzan berriz txertatzeko (Maila Ertaineko Heziketa Zikloetan batez
ere) aukera ematea dute helburu. Arautu gabeko irakaskuntzak dira, eta, ardura hezkuntza-
-administrazioarena bada ere, beste erakunde publiko eta pribatu batzuen lankidetza ere aipatu beharra
dago. Hona hemen ezaugarri nagusiak:
• Hartzaileak. DBHko helburuak lortu ez dituzten eta inolako titulaziorik ez duten 16 urtetik
25era bitarteko gazteentzat (Autonomia Erkidegoaren arabera) dira.
• Iraupena. 720 ordutik 1.800era bitartekoak izan daitezke. Batzuek enpresetan egiteko
praktikak barne hartzen dituzte.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 25
• Helburuak:
- Prestakuntza orokorra zabaltzea, laneratzea errazteko eta nahi dutenek ikasketekin
jarraitu ahal izateko.
- Lanbide-jarduerak egiteko prestatzea.
- Gizartean herritar eta langile arduratsu eta autonomo gisa parte hartzeko beharrezkoak
diren azturen eta gaitasunen garapena erraztea.
• Prestakuntza-arloak:
- Berariazko Lanbide Heziketako Arloa. Programaren % 50-70 hartzen du. Arlo honen
helburua gazteak lan-munduan txertatzeko eta lanbide-heziketako titulurik eskatzen ez
duten languneak bete ahal izateko prestatzea da.
- Lanerako Prestakuntza eta Orientazioko Arloa. Programaren % 10-20 hartzen du.
Ikasleak lanbide-eremuko legezko esparruarekin, lan-baldintzekin eta lan-harremanekin
ohitzea du helburu. Halaber, langune bat bilatzeko edo ikasketekin jarraitzeko orientazioa
eta laguntza barne hartzen du.
- Oinarrizko Prestakuntzako Arloa. Programaren % 10-30 hartzen du.
Ikaskuntzak, etengabeko prestakuntza eta lan-munduan eta gizartean moldatzea errazten
dituzten oinarrizko ezagutzak eta gaitasunak eskuratzea du helburu.
- Jarduera osagarriak. Programen helburuak lortzen laguntzeko jarduerak dira.
- Tutoretza. Prestakuntza-prozesu osoan garatzen da.
• Ziurtagiria. Emandako orduen kopurua eta prestakuntza-arlo bakoitzean lortutako kalifika-
zioak jasota dituen ziurtagiri bat jasotzen du ikasleak.
• Modalitateak. Programak hainbat modalitatetan garatzen dira, ikasleen ezaugarriak,
beharrak eta interesak kontuan hartuta. Kudeaketa-eremuaren eta Autonomia Erkidegoaren
arabera, modalitateak ezberdinak izan daitezke. Hezkuntza, Kultur eta Kirol Ministerioaren
kudeaketa-eremuan, lau modalitate garatzen dira:
- Lanbide-hastapenak
- Prestakuntza/enplegua
- Lantegi profesionalak
- Hezkuntza-behar bereziak dituzten ikasleentzakoak
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
26
Informazioa zabaldu nahi izanez gero, http://www.mec.es web-orrira eta Autonomia Erkidego
bakoitzeko Hezkuntza Sailaren web-orrira jo daiteke.
Etengabeko Prestakuntza
Enpresek, langileek edo horiek ordezkatzen dituzten erakundeek garatzen dituzten eta gaitasunak
eta kualifikazioak hobetzeko eta landunak prestakuntzan eguneratzeko prestakuntza-ekintzen multzoa
da. Langile bakoitzaren prestakuntzaren bidez enpresen lehiakortasuna areagotzeko helburua du.
Lan egiteko adinean daudenek hasierako prestakuntzan etenaldi bat izan ondoren jasotzen duten
edozein prestakuntza-mota –arautua zein arautu gabea– barne hartzen du etengabeko prestakuntzak.
Horrez gain, landun guztiek beren ezagutzak eta trebakuntza eguneratzeko eta zabaltzeko duten
eskubidea gauzatzen du eta produkzio-behar berrietara egokitzen da, lana mantentzeko eta lanbidean
aurrera egin ahal izateko.
Etengabeko prestakuntzaren ezaugarriak honako hauek dira:
• Enplegua dutenentzat da (pertsona horiek aurretiko ezagutzak dituztela pentsatuta).
• Enplegu-politika aktibo gisa funtzionatzen du. Honako helburu hauek ditu:
- Herritar landunen prestakuntza sustatzea, haien gaitasunak hobetzeko eta, horrela,
enpresen lehiakortasun handiagoa bultzatzeko.
- Pertsona aktiboen sustapen soziala eta pertsonala bultzatzea, eta pertsona horien
enplegagarritasuna eta egonkortasuna hobetzea.
- Sektoreek eta enpresek berregituratze ekonomiko edo teknologiko bat egin behar
dutenean sor daitezkeen ondorio negatiboak arintzea.
Etengabeko prestakuntzaren barruko gaitasunak gizarte-elkarrizketan eta sindikatuen eta enpresa-
-erakundeen arteko kudeaketan oinarrituta daude. Gizarte-elkarrizketaren ondorioz, Etengabeko
Prestakuntzako hiru Akordio Nazional sinatu dira: 1992-1996koa, 1996-2000koa eta 2000-2004koa.
Lanerako prestakuntza
Hainbat ikastaroz, lantegiz edo praktikaz osatuta dago. Horien bidez, hezkuntza-sistemaren barruan
eskuratutako ezagutzak osatzen dira eta, horrela, langabeen lanbideratzea eta birlanbideratzea
sustatzen da.
Lanerako prestakuntzak lanbide-gaitasunak kualifikatzeko, birkualifikatzeko, birziklatzeko eta
egokitzeko aukera ematen die langabeei, laneratzeko zailtasun bereziak dituztenei edo bi egoeretan
daudenei. Horren bidez, pertsona horien lanbideratzea eta birlanbideratzea sustatzen da.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 27
Langabezia desagerrarazteko, enplegua lortzeko
aukera indartzeko eta kontratazio bizkorra errazteko
tresna da lanerako prestakuntza. Horrela, beraz,
prestakuntza arautuaren hasierako mailak gainditu
ez dituzten pertsonak, eta teknologian eta
produkzio-baliabideetan izandako aldaketen ondorioz
kualifikaziorik ez duten edo zaharkituta dituzten
pertsonak hezkuntza-mailan orekatzen ditu lanerako
prestakuntzak.
Gaur egun, lanerako prestakuntzako ekintzak
Lanbide Heziketarako eta Lanbideratzeko Plan Nazionalari atxikita daude (FIP Plana), 2. UNITATE
DIDAKTIKOAN zehatz-mehatz azalduko dugun bezala.
1.9. irudia. Lanbide-heziketa hiru azpisistemaz osatuta dago: lanbide-heziketa arautua, arautu gabeko lanbide-
-heziketa eta lanerako lanbide-heziketa.
Lanerako prestakuntzaren gaineko eskumenak Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioari dagozkio.
Ministerio hori, Enplegu Zerbitzu Publikoaren bitartez, edukien plangintzaz, programazioaz,
antolamenduaz, kontrolaz eta gauzatzeaz arduratzen da. Eskumenak transferituta dituzten Autonomia
Erkidegoek euren Enplegu Zerbitzu Publikoen bitartez gauzatzen dituzte.
1.3 Lan-munduratzea lan-eremuan
Lan-merkatura bideratutako esku-hartzea adierazten du; enplegua lortzeko aukera eta enpleguaren
mantentzea funtsezko baldintzak dira gizarteratzea lortzeko.
Kontuan izan behar dugu lan-merkatuan gertatzen diren aldaketek eragina dutela enplegua bilatzen
duten herritarrengan zein enplegua duten eta egoera berrietara egokitzeko ahalegina egin behar duten
langileengan.
Gizarteratzaileak lan-merkatuaren egungo eskakizunetara egokitutako esku-hartze bat planteatu eta
gauzatu behar du. Beraz, ezinbestekoa da lan-mundua osatzen duten alderdiak aztertzea.
“Lan” kontzeptua
“Lan” kontzeptua zaila da definitzen, eta konnotazio ezberdinak izan ditzake hainbat faktoreren
ondorioz: lanen aniztasun, lana egiten dutenen arabera izan ditzakeen esanahi, aztertzen duen
diziplinaren arabera kontzeptuaren inguruan dauden ikuspegi, testuinguru eta abarren ondorioz.
J. Montane-k(5) hainbat ikuspegitatik berrikusi du lanaren definizioa. Ikuspegi horietan, honako hauek
azpimarra daitezke:
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
28
Ikuspegi psikologikoa (Super, 1976 eta Sears, 1982). Ikuspegi honen arabera, lana
jakinaren gainean egiten den ahalegina da, ekonomikoki konpentsa daitekeena (ala ez,
borondatezko lanaren kasuan bezala). Gainera, lanaren helburua norberarentzat edo beste
batzuentzat etekinak lortzea, astialdiaren erabilera hobetzea, bizi-kalitatea hobetzea edo
norberaren errealizazioa lortzea izan daiteke. Familia-mailako lanak, autookupazioa eta
ezkutuko ekonomiaren barruan dauden lanak barne hartzen dira.
Ikuspegi soziologikoa (Braude, 1975). Honela definitzen du lana: gizakiek bizitzeko duten
bitartekoa da, eta pertsonak taldearen eta gizartearen barruan duen estatusa eta pertsona
horren pertzepzio indibiduala eta soziala baldintzatzen ditu.
1.10. irudia. Lanak, independentzia ekonomikoa lortzeko funtsezko elementua izanik ere, dimentsio hori gainditzen du eta
beste hainbat alderdi hartzen ditu eraginpean (hala nola autoestimua, estatusa eta abar).
Lanaren antolamendua denboran
Lan autosufizientetik lanaren gizarte-antolamendura
Industriaurreko gizartean, lana familia-eremuaren barruan egiten zen, eta produkzio-jardueren
helburua familia-unitatearen beharrei erantzutea zen. Hau da, familiak landan lan egiten zuen eta
besteen laguntzarik gabe bizitzen saiatzen zen.
Testuinguru horretan, langileek beren tresnak eta lan egiteko modua kontrolatzen zituzten, eta lan-
-erritmoa ziklo naturalek ezartzen zuten.
XVIII. mendearen amaierako Industria Iraultzatik aurrera, ondasunak produzitzeko etxean egiten
ziren jarduerak fabriketan eta lantegietan egiten hasi ziren. Ondorioz, soldatapeko lana zabaltzen hasi
zen eta enpresaburuek langilearen lan-denbora erosten zuten. Nekazariak hirietara joan ziren bizi-
-kalitatea hobetzeko asmoz, eta beren lana saldu behar izan zuten bizi ahal izateko. Merkatuan, gainera,
egoera berean zeuden beste pertsona batzuekin lehian hasi behar izan zuten.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 29
XIX. mendearen amaieran, ordura arte nagusi izan zen lan egiteko modua eraldatu egin zen.
Lanaren antolamendu berrian (taylorista esaten zaiona, F.W. Taylor-ek proposatu baitzuen), garrantzi
handia hartu zuen “produktibitate” kontzeptuak eta lanak produktibitate horretan duen eraginak.
Antolamendu berri horren ezaugarri nagusia lana zeregin sinpleagoetan banatu izana da. Horrela,
produkziorako beharrezkoa zen denbora murriztu egin zen, eta langileak zereginetako batean
espezializatu ziren. Lan-denbora berarekin, produkzioak gora egin zuen.
XX. mendearen hasieran, Henry Ford-en eskutik, fordismo izeneko aldaketa-prozesua hasi zen.
Fordismoa lana antolatzeko modu berri bat izan zen, eta produkzio-kate batean mugitzen zen objektu
baten inguruan lan egitean oinarritzen zen. Horretarako, hainbat lan-estazio antolatzen ziren eta langile
espezializatuek, elkarren segidan, zatiak eransten zizkioten produktuari (produkzio-katea).
Antolamendu horrek zereginak banatu, zeregin bakoitza egiteko denbora kronometratu, eta
produkzio-kostuak jaitsi ahal izateko faktoria handiak sortu beharra ekarri zuen. Halaber, kapitalaren eta
lanaren arteko erlazioen filosofia berri bat sortu zen; langileei soldatak igo zitzaizkien, diru horrekin faktoria
handi horietan egindako produktuak erosiko zituztela jakinik. Kontsumo- gizartearen hasiera izan zen.
Lanaren antolamendu tradizionalean gertatutako krisia
Taylorismoan eta fordismoan oinarritutako lanaren antolamenduaren eraginkortasunak bere mugak
zituen:
Produkzioak denbora laburragoan eta baliabide berekin gora egiteak eta amaierako
produktuaren prezioak behera egiteak bizkortasunarekiko eta denborekiko kezka handiegia
sortu zuen eta, ondorioz, produktibitatea agortu eta gelditu egin zen.
Lan-eskakizunak betetzeko, langilearentzat zentzurik ez zuten trebetasunak jarri behar ziren
praktikan, era trinkoan eta erritmo bizian gainera. Baina, ondorioz, Ford-eko langile asko
beste lan batzuen bila hasi ziren. Alde egin ez zezaten, soldata igo zitzaien, baina horrek
kostuen gorakada eta produktibitatearen beherakada eragin zuen.
Bestalde, gatazka bat sortu zen agindutako lanaren eta langileak benetan egiten zuen
lanaren artean. Izan ere, langileek, beren zereginak betetzeaz gain, arazoak konpondu
behar zituzten, jarduerak optimizatu, akatsen prebentzioan esperientzia aplikatu eta abar.
Prestakuntzarekin eta esperientziarekin garatutako ezagutzak eta jakintzak balioa galdu zuten.
Lana oso zeregin sinpleetara mugatu zenez gero, zeregin horiek edonork egin zitzakeen, aldez
aurreko kualifikaziorik gabe, entrenamendu soil batera mugatuta baitzegoen trebakuntza.
Ikerketa berriak zabaldu ziren eta, bizkortasunarekin eta ahaleginarekin ez ezik, lan-giroaren,
atsedenaren, argiztapenaren eta, batez ere, harreman informalak ezartzearen bitartez ere
emaitza hobeak lortzeko moduak aztertu ziren.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
30
70eko hamarkada. Krisialdia eta birmoldaketa mendebaldeko ekonomietan
70eko hamarkadatik aurrera, eta petrolioaren krisiarekin, enpresak dirua galtzen hasi ziren, edota
etekin txikiagoak lortzen zituzten. Izan ere, lehian herrialde gehiago sartu ziren, soldata-kostuak handiak
ziren, lehengaien prezioek gora egin zuten eta abar.
Egoera berri horrek produkzioa antolatzeko modu berriak eta metodo berriak eskatzen zituen.
Produkzioan teknologia berriak sartu zirenean, prozesuak automatizatu ahal izan ziren eta
eskulanean aurreztu ahal izan zen. Ondorioz, langile asko kaleratu zituzten. Birmoldaketen garaia zen.
Espainian 70eko hamarkadaren bigarren erdialdean eta 80ko hamarkada osoan egin ziren. Langabeziak
gora egin zuen izugarri, eta biztanleria aktiboaren % 18ra iritsi zen.
Lan-merkatua egungo gizartean
80ko hamarkadatik eta, batez ere, 90eko hamarkadatik aurrera, mendebaldeko herrialdeek egoera
berrira egokitzeko neurriak hartu zituzten. Neurri horiek garapen teknologikoan eta, bereziki, informa-
zioaren teknologien garapenean oinarrituta zeuden.
Hala ere, hazkunde ekonomikoaren arloan nolabaiteko arrakasta lortu arren, zailtasun handiak
agertu dira hazkunde horren bidez langabezia murrizteko.
Horrez gain, azpimarratu beharra dago lan-merkatuan eragina izan duten hainbat gertakizun izan direla:
Herrialde gehiago sartu dira lehian (Asiako hego-ekialdekoak eta Europako Batasunean
sartutako Europako ekialdekoak).
Immigrazio-fenomenoaren eragina.
Industria-deslokalizazioko fenomenoak; herrialde garatuak hartu dituzte eraginpean.
Faktore horien guztien ondorioz, dualtasuna agertu da lan-merkatuan:
Lehen mailako lan-merkatua. Goi-mailako kualifikazioko pertsonak (teknikariak eta zuzen-
dariak), informazioaren tratamenduan eta eskulanaren kontrolean dihardutenak barne hartzen
dira. Soldata altuak, lan-baldintza egokiak, autonomia, eta enpresarekin negoziatzeko
ahalmena dituzte.
Bigarren mailako lan-merkatua. Behe-mailako kualifikazioko edo kualifikaziorik gabeko
pertsonak barne hartzen dira. Gogobetetzen ez duten lanetan aritzen dira eta soldata
baxuak, lanaren gaineko kontrol urria, mailaz igotzeko aukera txikiak eta iraupen laburreko
lan-kontratuak izaten dituzte.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 31
Azkenik, kontuan izan behar dugu lan-merkatuan gertatzen diren aldaketek eragina dutela langileen
egoeran.
Aldaketak honako hauek dira:
Enpresen eskakizun gehiago, globalizazioaren ondorioz: irekiera orokorra eta finantza-
-irekiera, aldaketa teknologiko bizkor batekin batera.
Informazioaren aroak edo gizarteak informazioaren eta komunikazioen teknologien garapena
dakar eta, beraz, lanaren kontzeptualizazio berria ere bai.
Antolamendu-modu berriek pertsona balioanitzak eta malguak eskatzen dituzte, kualifikazio
handiagoa eta hobea izango dutenak, eta birmoldaketa bizkorrak beren gain hartzeko eta
egonkortasuna ziurtatzeko (ez lanpostu batean, enpleguaren merkatuan baizik) gaitasuna
izango dutenak.
Eskakizun horiek guztiak direla eta, egoera berrira egokitzeko ahalegin handia egin behar dute
herritarrek.
Lan-merkatua eta bere ezaugarriak
Lan-merkatuaren bilakaera ikusi ondoren, kontzeptuari, ezaugarriei eta analisiari heldu behar diegu
bete-betean.
Lan-merkatuan eskaintzak eta eskariak bat egiten dute
Lan-merkatua lan-eskaintzaren eta lan-eskariaren arteko bateragarritasuna eta oreka da, eta eskain-
tza eta eskari horietan oinarrituta finkatzen dira soldatak eta egin beharreko lana. Eskaria eskaintza baino
handiagoa denean, desoreka bat gertatzen da eta langabeziaren fenomenoa sortzen da.
Lan-eskaria lan egiten duten edo lan egiteko asmoa duten 16 urtetik 64ra bitarteko
pertsonek osatzen dute. Pertsona langabeak, zein landunak, enplegu-zerbitzu publiko baten,
enplegu-agentzia baten edo antzeko baten aurrean lanpostu bat lortzeko egiten duen
eskaeran gauzatzen da.
Lan-eskaintza beren jarduerak egin ahal izateko langileak behar dituzten eragile ekonomi-
koek sortzen dute (enpresak, herri-administrazioak…). Eskariak, bestalde, bete gabe dauden
eta bete behar diren lanpostu guztiak eta autoenplegua barne hartzen ditu.
Eskaintzaren eta eskariaren artean, enpresaburuak eta langileak harremanetan jartzen dituzten
hainbat eragilek esku hartzen dute, hala nola Enplegu Zerbitzu Publikoak, ABLEek, Enplegu Agentziek
eta abar. Eragile horiek 4. UNITATE DIDAKTIKOAN aztertuko dira zehatz-mehatz.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
32
Lan-merkatuaren ezaugarriak
Ez da merkatu bakarra. Lan-merkatu arautuaz eta arau-emaileaz gain, bada beste kolokako
eta ezkutuko lan bat ezarritako eredu sozial eta ekonomikotik kanpo.
Sektore ekonomiko guztietan agertzen da. Sektore bakoitzak bere ezaugarriak ditu
(berariazko teknologien erabilera, kualifikazio-mailak, lanaldiak eta abar). Sektore baten edo
beste baten nagusitasuna, oro har, lurraldearen araberakoa da.
Kualifikazio-maila guztiak behar dira. Lan batzuek goi-mailako ezagutza teknikoak eskatzen
dituzte; beste batzuen kasuan, aldiz, lan-esperientzia eskatzen da.
Lan-merkatua aldatu egiten da denborarekin. Bilakaera horrek enpleguaren eskaintzan
eta eskarian gertatzen diren aldaketekin du zerikusia. Eskaintzan gertatzen diren aldaketetan
honako hauek barne hartzen dira: enplegua bilatzen duten pertsonen ezaugarrien aldaketak,
titulazio berriak agertzea, prestakuntza-ezberdintasunak eta abar. Eskarian gertatzen diren
aldaketek, berriz, sortzen diren beharrak (enpresak zerbitzu eta produktu berriak eskaintzera
behartzen dituztenak), lan berriak eta abar barne hartzen dituzte.
Lan-merkatuaren historian, aldaketa handiak izan dira alderdi askotan: lan-munduan sartzeko
legezko adina (16 urte), lanaren antolamendua, erabiltzen diren tresnak eta abar. Honako taula honetan,
lan-merkatuak azken 50 urteetan izan dituen aldaketetako batzuk daude laburtuta.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 33
Iraganean Gaur egun
Lanaren banaketa eta
antolamendua
- Enplegu gehienak formalak eta soldatapekoak ziren.
- Peoi edo behe-mailako kualifikazioko langile asko, teknikari batzuk eta zuzendari gutxi behar ziren.
- Enplegu gehien eskaintzen zituen sektorea industria zen.
- Enpresaren antolamenduan, hierarkia sinpleagoa eta zorrotzagoa zen (enpresabrua/langilea).
- Enplegu informalak, autoenplegu-moduek eta norberaren konturako edo azpikontratatutako lanak gora egin dute.
- Teknikari asko eta zuzendaritza-kargu eta behe-mailako kualifikazioko langile gutxiago behar dira.
- Enplegu gehien eskaintzen dituzten sektoreak zerbitzuak eta teknologia berriei lotutakoak dira.
- Antolamendu-konplexutasun handia dago, sail askorekin eta enpresaburuaren eta langilearen arteko bitarteko kargu askorekin.
Egonkortasuna eta mailaz
igotzea
- Enplegua eta enpresa egonkorrak eta bizitza osorako ziren.
- Kontratu finkoak ziren nagusi.
- Langileak enpresaren barruan ikasten zuen, eta erretiroa hartu arte kategoria hobetzeko aukera zuen. Antzinatasuna kontuan hartzen zen.
- Enplegua aldi baterako da. Lan-bizitza langabezialdiekin txandakatzen da; enpresaz eta ofizioz aldatzen da maiz.
- Aldi baterako lan-kontratuak, ABLEen bitartez lortutakoak eta abar dira nagusi.
- Mailaz igotzea zaila da. Goi-mailako kualifikazioa, prestakuntza eta esperientzia eskatzen da langune batzuk betetzeko. Curriculuma enpresako antzinatasuna baino neurri handiagoan baloratzen da.
Biztanleria - Biztanleria aktiboa gizonezkoek osatzen zuten nagusiki.
- Emakumeak enpleguan duen parte-hartzea handiagoa da, baina genero-ezberdintasun handiak daude oraindik.
Prestakuntza--mailaren eta
lanaren arteko erlazioa
- Aukera zutenek soilik ikasten zuten (aukera-ezberdintasuna).
- Lanaren kalitatea prestakuntzari lotuta zegoen (zenbat eta prestakuntza handiagoa, orduan eta langune hobea).
- Lan askok ez zuten berariazko kualifikaziorik eskatzen.
- Prestakuntzarako sarbidean aukera--berdintasuna zaintzen da.
- Prestakuntza ez dago lanaren kalitateari eta betetzen den lanbide-kategoriari lotuta.
- Edozein lan lortu ahal izateko, gutxieneko prestakuntza bat behar da. Honako hauek baloratzen dira: oinarrizko hasierako prestakuntza, titulazio akademikoa eta espezializazioa, eta etengabeko prestakuntza (aldaketak aurreikusteko).
Hautatzeko prozesua
- Lanerako sarbidea zuzena eta bizkorra zen. Langilea zuzenean enpresan agertzen zen arduradunarekin edo zuzendariarekin hitz egiteko asmoz.
- Hautatzeko prozesuan, elkarrizketa formal bat egiten zen eta, horretan oinarrituta, langileak langunean erakusten zituen trebetasunak eta gaitasunak hartzen ziren kontuan.
- Informazioa ahoz aho ematen zen.
- Lanerako sarbidean bitartekari batzuk daude eta, zenbaitetan, ez dituzte behar bezala ezagutzen bete beharreko langunearen xehetasunak. Nekez jar daiteke harremanetan pertsonal-buruarekin; urrats batzuk egin behar dira harengana iristeko.
- Enplegua bilatzen duenak langile gisa eskaintzen dituen trebetasunak eta gaitasunak azaldu behar dizkie bitartekariei. Oro har, hautatzeko prozesu oso bat gainditu beharra dago: elkarrizketak, proba orokorrak, berariazko probak eta abar.
- Enplegua bilatzeko bide ugari daude: ahoz aho, ABLEak, prentsa espezializatua eta abar.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
34
Enplegu-sorgune berriak
“Enplegu-sorgune berri” kontzeptua Europako Batasunaren baitan sortu zen, langabeziaren arazoari
irtenbideak emateko eta enpleguaren sustapenerako politika aktiboak bultzatzeko helburuarekin. Horren
bidez, biztanleriak dituen behar berrietan oinarrituta enplegua (hots, lanpostu berriak) sortu ahal izateko
bide berriak bilatu nahi dira.
Gizarte-behar berriak herritarrentzako jarduera eta zerbitzu berrien eskari bihurtzeko pentsatuta
daude enplegu-sorgune berriak. Behar horiek honako gizarte-eremu hauetan gertatzen diren aldaketen
ondorioz sortzen dira:(6)
Lan-merkatua eta etxeko zereginak. Alde batetik, emakumea lan-merkatuan sartu izanak
emakumeek etxean egiten zituzten jardueren inguruko beharrak eragin ditu (seme-alabak
zaintzeko haurtzaindegiak, aurrez prestatutako jakiak eta abar).
Bestetik, denbora eta espazioa antolatzeko moduak aldatzen ari dira eta, ondorioz, denbora
eta espazioa betetzeko behar berriak sortu dira.
Eremu soziodemografikoa eta bizi-baldintzak. Aldaketa hauek biztanleriaren zahartzearen
eta familia-egitura eraldatu izanaren ondorioz agertu diren behar berriekin zerikusia dute
(familia zabalak murriztea, guraso bakarreko familia-kopuruaren gorakada eta abar).
Ingurunearekiko erlazioa. Mikroelektronika, informatika eta telekomunikazioak gero eta gehiago
erabiltzeak aldaketak eragiten ditu herritarren eguneroko bizimoduan, denboraren erabileran,
produkzioan eta lurraldean. Adibide gisa, faxa, kutxazain automatikoak edo kreditu-txartelak
aipa daitezke.
Era berean, aldaketak izan dira ingurunearen kudeaketan eta esku-hartzean, ingurune
naturalaren kasuan bereziki. Ingurunea errespetatzen duen jardunerako eta baliabideen
erabilera arrazionalagorako joera gero eta handiagoa da, hainbat alderdirekiko kezka bezalaxe
(poluzioa, hondakinak, hiri-espazioen berreskuratzea, gune naturalen babesa eta abar).
Ondorioz, Europako Batzordeak –eta, zehazki, Jacques Delors-ek Hazkundeari, Lehiakortasunari
eta Enpleguari buruzko Liburu Zurian (1993)– enplegu-sorgune berriak garatu ahal izateko 17 sektore
zehatz adierazi zituen. Geroago, Garapen eta enplegurako toki-ekimenak lanean (1995), hainbat
jarduera proposatu ziren(7) eta, gaur egun, esanguratsuenak dira Europako erakundeentzat.
Jarduerak honako eremu hauetan banatuta daude:
Eguneroko bizitzako zerbitzuak. Honako hauek barne hartzen dira: etxez etxeko
zerbitzuak (adineko pertsonei zuzenduak, nagusiki), haurrentzako arreta, informazioaren eta
komunikazioaren teknologia berriak (gizabanako, enpresa eta tokiko sektore publikoenzat),
eta zailtasunak dituzten gazteentzako laguntza.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 35
Bizi-kalitatea hobetzeko zerbitzuak. Honako hauek barne hartzen dira: etxebizitzen hobe-
kuntza, kontserbazioa eta berriztatzea, segurtasunaren hobekuntza, tokiko garraio kolektiboak,
hiri-espazioen balioa handitzea, hurbileko merkataritza, eta energiaren kudeaketa.
Aisia-zerbitzuak. Turismoaren garapena, ikus-
-entzunezkoak, eta kultur ondarearen, tokiko
kulturaren eta kirolaren balorizazioa.
Ingurune-zerbitzuak. Hondakinen eta uraren
kudeaketa, eremu naturalen babesa eta manten-
tzea, poluzioaren arautzea eta kontrola, eta bidez-
ko instalazioak. 1.11. irudia.
Laburbilduz, hona hemen enplegu-sorgune berrien ezaugarri bereizgarriak:
Gizarte-behar berriei erantzuteko jarduerak.
Merkatu osatugabe edo irregularretan kokatzen dira, hau da, eskaria zatituta eta eskaintza
egituratu gabea duten merkatuetan.
Produkzio- eta prestazio-muga bat dute lurraldeari dagokionez; ahal bada, toki-eremura
mugatzen dira.
Intentsiboak dira eskulanari dagokionez.
Kasu gehienetan, teknologia berriak barne hartzen dituzte, informazioarenak eta
komunikazioarenak bereziki.
Merkatuko eskaintzaren eta eskariaren antolamendua herri-erakundeek bultzatu behar dute,
bereziki.
Langune askotan, ez dira kualifikazio-baldintza bereziak bete behar.
Lan-merkatuaren azterketa
Lan-merkatuaren azterketa ezinbestekoa da lan-munduratzearen arloko profesionalentzat; profesional
horiek eremu honetan egin beharreko esku-hartzearen osagai dira.
Unitate honetan, lan-merkatuari buruzko datuak lortzeko erabili ohi diren oinarrizko informazio-
-iturriak adieraziko ditugu. 5. UNITATE DIDAKTIKOAN, datu horien analisia eta tratamendua sakonean
aztertuko ditugu.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
36
Halaber, zehaztu beharra dago lan-merkatuaren analisia egiteko nazio-, erkidego-, eskualde- zein
toki-mailako datuak lor daitezkeela. Azken informazio-iturri hori da eraginkorrena eta liburu honetan
aztertzen diren giza taldeen lan-munduratzean interesik handiena duena.
Nazio- eta probintzia-mailan, Enplegu Zerbitzu Publikoaren egituran barne hartuta, Enplegu
Behatokia dugu.
Erakunde horrek lan-merkatuaren portaera behatzen eta aztertzen du. Bereziki, okupazioen joerak
aztertzen ditu (joera berriak, une jakin batean bereizgarriak direnak eta abar). Horrez gain, besteak
beste, alderdi ekonomikoak aztertzen ditu, hala nola kapital-inbertsioak, ezartzen diren enpresa-motak
eta abar. Horrela, enplegu-sorgune berriez gain, lan-munduratzeko zailtasunik handienak dituzten giza
taldeen prestakuntza- eta enplegu-beharrak berehala ikus ditzake.
Toki-mailan ere badaude lan-merkatuaren behatokiak; bertan, joerei, dinamikari, prestakuntzari,
jarduera ekonomikoari eta abarri buruzko informazioa aztertzen eta ematen da.
Lan-merkatuari buruzko datuak lortzeko beste informazio-iturri batzuk honako hauetan aurki
daitezke: Estatistikako Institutu Nazionala (INE), Biztanleria Aktiboaren Inkesta (BAI), Gizarte Segurantzako
Diruzaintza Orokorra, udalak, merkataritza-ganberak eta beste erakunde batzuk, hala nola enpresa-
-erakundeak, sindikatuak eta abar.
Prentsa-eskaintzetan, aldizkari espezializatuetan eta enplegu-bulegoetan, informazio zuzena eta
osagarria ematen zaio enplegua eskatzen duenari. Behaketa-bide horiek lan-munduratzearen arloan
diharduen profesionalarentzat ere garrantzitsuak dira; izan ere, horiei esker, enplegua eskatzen
duenarekin batera lan-eskaintzen eskakizun zehatzak azter ditzake, eta pertsona hori berariazko
teknikak irakatsi eta ikastearen bitartez lana bilatzeko presta dezake. Alderdi horiek 4. UNITATE
DIDAKTIKOAN aztertuko dira zehatz-mehatz.
Lan-merkatuan barne hartutako biztanleriaren sailkapena
Biztanleria Aktiboaren Inkestak (BAI) lan-adinean dauden biztanleei, hau da, 16 urtetik gorakoei
lan-merkatuan dagozkien kategoria nagusiei buruzko datuak ematen ditu. Hona hemen sailkapena:
Biztanleria aktiboa
Biztanleria ez-aktiboa
Kanpo geratzen den biztanleria
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 37
Biztanleria aktiboa
Erreferentziazko aldi jakin batean ondasun eta zerbitzu ekonomikoak produzitzeko eskulana ekarpen
gisa jartzen duten edo jartzeko prest eta baldintza egokietan dauden, eta produkzioan parte hartzeko
kudeaketak egiten dituzten 16 urtetik gorako biztanleen multzoa da. Biztanleria aktiboaren barruan,
landunak eta langabeak bereiz daitezke.
Landunak. Erreferentziazko astean (inkestaren aurrekoa) besteren konturako (soldatapeko)
lan bat izan duten edo beren konturako jarduera bat bete duten 16 urtetik gorako biztanleak
dira. Aste horretan, baliteke:
- Soldata, enpresa-etekin edo familia-irabazi baten truk (eskudirutan edo jenerotan),
gutxienez ordubete lan egin izana.
- Enplegua izatea, baina lanik egin gabe, hau da, lanera joan ez arren lanarekin lotura
estua mantentzea (oporretan egotea, gaixorik…).
Azken batean, honako hauek guztiak barne hartzen dira:
- Soldatapeko langileak zein beren kontura lan egiten dutenak.
- Sektore publikoan lan egiten dutenak (funtzionarioak eta lan-kontratupekoak barne) zein
sektore pribatuan dihardutenak.
- Lanaldi osoz lan egiten dutenak zein lanaldi partzialekoak.
Era berean, ordainsari bat eskudirutan edo jenerotan jasotzen duten ikasleak eta aprendizak, eta
enplegu-erregulazio baten ondorioz geldirik dauden eta enpresara itzultzeko gauza direla uste duten
biztanleak landuntzat hartuko dira.
Langabeak. Adierazitako erreferentzia-aldian lan egin ez duten eta lan egiteko prest dauden,
hau da, bi asteko epean lan egiten hasteko moduan dauden eta lana aktiboki bilatzen duten
16 urtetik gorako biztanleak dira(8). Horrek esan nahi du pertsona horiek lana aurkitzeko neurri
zehatzak hartu dituztela edo kudeaketak egin dituztela (Lanaren Nazioarteko Erakundearen
–LANE– nazioarteko definizioa).
Honako hauek hartzen dira lana bilatzeko metodo aktibotzat (elkarrizketaren aurreko lau asteetan):
- Enplegu-bulego publiko edo pribatu batekin harremanetan egotea (arrazoi administrati-
boengatik inskripzioa berritzea ez da aktibotzat hartzen).
- Enplegu-emaileei zuzenean kandidatura bidaltzea.
- Harreman pertsonalen, sindikatuen eta abarren bitartez ikertzea.
- Iragarkia jartzea edo egunkarietako iragarkiei erantzutea.
- Enplegu-eskaintzak aztertzea.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
38
- Kontratazio-prozedura baten barruko proba, lehiaketa edo elkarrizketa batean parte hartzea.
- Lurrak, lokalak edo materialak bilatzea.
- Baimenak, lizentziak edo finantza-baliabideak lortzeko kudeaketak egitea.
Talde honen barruan honako hauek bereiz daitezke:
- Lehen enplegua bilatzen duten pertsonak.
- Aurretik lan egin duten pertsonak.
Biztanleria ez-aktiboa
Erreferentziazko astean lan egiten ez duten, langabezian ez dauden eta kanpo geratzen den
biztanlerian barne hartzen ez diren 16 urtetik gorako biztanle guztiak barne hartzen dira. Baliteke pertsona
horiek lan egiteko moduan egotea –ala ez–, baina, nolanahi ere, ez dute lanik bilatzen, ez dute jarduera
ekonomikorik egiten, eta honako kategoria hauetakoren batean barne hartuta daude:
Etxeko zereginak egiten dituzten pertsonak. Etxeaz arduratzen dira, inolako ordainsaririk
jaso gabe (etxekoandreak, adibidez).
Ikasleak. Edozein hezkuntza-mailatan heziketa sistematikoa jasotzen duten pertsonak.
Erretiratuak edo aurretik erretiratuak. Adinagatik edo beste arrazoi batzuengatik jarduera
ekonomikoa utzi duten eta aurretik egindako jardueragatik pentsio bat edo aurretiko
erretiroko diru-sarrera batzuk jasotzen dituzten pertsonak dira.
Erretiroko pentsioaz eta aurretiko erretiroko pentsioaz gain, beste pentsioren bat jasotzen
duten pertsonak.
Gizarte-lanak, ongintza-jarduerak eta abar ordainsaririk jaso gabe egiten dituzten
pertsonak.
Lan egiteko ezinduta dauden pertsonak.
Beste zenbait egoera. Laguntza publikoa edo pribatua jasotzen duten pertsonak, eta
aurreko kategorietan barne hartuta ez daudenak.
Ez-aktibo egoteko dituzten arrazoiak kontuan hartuta, honako hauek bereiz daitezke:
Lanik ez duten, lan egiteko prest dauden baina enplegua bilatzen ez duten pertsonak:
- “Gogogabetuta” dauden pertsonak barne hartzen dira, hau da, lanik aurkituko ez dutela
uste dutelako bilatzen ez dutenak (aurretik bilatu duten ala ez kontuan hartu gabe).
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 39
- Aktibo potentzialak. Lanik ez dagoela edo beren kualifikaziora egokitutako lanik aurkituko ez
dutela uste dutelako, enplegu-erregulazioa jasan dutelako, lana aurkitzeko nora jo ez dakite-
lako, jarduera handieneko garaiaren edo aurretik egindako eskaeren emaitzen zain daude-
lako, edo beren kontura lan egiteko asmoa dutelako enplegurik bilatzen ez duten pertsonak.
Lanik ez duten, lan egiteko moduan dauden, eta gaixorik edo ezinduta daudelako, arrazoi
pertsonalak edo familiari lotutakoak dituztelako, prestakuntza-aldian daudelako, ikasten ari
direlako edo erretiratuta daudelako, lan egiteko beharrik ez dutelako, edota beste zenbait
arrazoi tartean daudelako, enplegua bilatzen ez duten pertsonak.
Lanik ez duten eta lan egiteko moduan ez dauden pertsonak.
Kanpo geratzen den biztanleria
Soldadutza edo Ordezko Gizarte Zerbitzua egiten duten gizonezkoen kasua da, bai eta aldi berean
beste lan-mota bat egiten badute ere. Soldadutzaren edo Ordezko Gizarte Zerbitzuaren aldaketen ondorioz,
biztanleria hau berrikusi egin beharko da.
16 urteko eta hortik gorako biztanleriaren sailkapena, BAIren arabera
Biztanleria aktiboa Biztanleria ez-aktiboa Kanpo geratzen den biztanleria
Landunak Langabeak
Soldatapekoak Beren konturako langileak Sektore publikoa Sektore pribatua Lanaldi osoa Lanaldi partziala
Lana bilatzen duten pertsonakLan egiteko moduan daude Lana aktiboki bilatzen dute
Ikasleak Etxekoandreak Erretiratuak Pentsiodunak Ezinduak Boluntarioak Beste zenbait egoera
1.2. taula.
Lan-merkatua eta bere estatistikak
Espainiako lan-merkatua aztertzeko funtsezko informazio-gunea osatzen duten iturriak honako bi
hauek dira: Estatistikako Institutu Nazionala eta Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioa.
Estatistikako Institutu Nazionala (INE)
Biztanleria Aktiboaren Inkestaren bitartez lortzen den langabezia zenbatetsiaren iturria da.
Biztanleria Aktiboaren Inkesta (BAI) 65.000 familiako lagin batekin egiten da lurralde
nazional osoan, eta hiru hilez behin argitaratzen da. Horretarako, lagina osatzen duten
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
40
familia-unitateetan bizi diren 16 urtetik gorako kide guztiei buruzko informazioa jasotzen da
hiru hilez behin.
Helburu nagusia Espainiako biztanleriaren lan-egoera aztertzea da. Zehazki, landunak,
biztanleria aktiboa, langabeak eta ez-aktiboak zenbatesteko aukera ematen duten datuak
lortzen dira.
Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioa
Lan Egoeraren Inkesta (ECL) eta Enplegu Zerbitzu Publikoaren eta Gizarte Segurantzako Afiliazioaren
bulego-saretik lortzen den lanaren estatistika egiten ditu.
Lan Egoeraren Inkesta (ECL). Enpresentzat da eta hiru hilez behin egiten da. Lan-merkatuak
enpresaren ikuspuntutik agertzen duen portaeraren ikuspegi bat lortzea du helburu.
Lan-efektiboak (hiruhilekoaren azken egunean enpresarekin lan-harreman bat duten pertsonak
edo soldatapekoak), langilearen batez besteko lanaldi eraginkorra, lan egindako orduak eta
abar zenbatesten dira. Pertsona enpleguaniztuna bada, betetzen dituen lanpostu adina alditan
zenbatuko da.
Gizarte Segurantzan alta hartu ez duten enpresako langileak, enpresaburua, sozietateko
presidentea, komisioekin lan egiten dutenak eta abar ez dira barne hartzen. Era berean,
herri-administrazioetan lan egiten dutenak eta etxeko langile gehienak salbuetsita daude.
Enplegu Zerbitzu Publikoa (EZP). Langabezia erregistratuari buruzko datuak ematen
ditu. Erakunde honen menpe dauden Enplegu Bulegoetan langabe gisa izena eman duten
pertsonak ditu oinarri. Lanik ez duten eta inskribatuta ez dauden pertsonak, hiru hilabetetik
beherako iraupeneko lana edota 20 ordutik beherako lanaldia eskatzen dutenak eta abar ez
dira kontuan hartzen.
Enplegu Zerbitzu Publikoa eta Biztanleria Aktiboaren Inkesta dira Espainiako langabezia
zenbatesten duten estatistika-iturri bakarrak.
Gizarte Segurantzaren Sistemako afiliatuen estatistikak hilabetearen amaieran Gizarte
Segurantzaren erregimenen batean alta hartu duten eta kotizatzeko betebeharra duten
pertsonen kopurua zenbatzen du. Funtzionario asko (mutualitateetan kotizatzen dutenak) eta
lanbide-elkargoetan baino kotizatzen ez dutenak ez ditu barne hartzen. Era berean, enplegu-
aniztunak, pentsiodunak, langabezia-sariak jasotzen dituztenak eta abar ez dira kontuan hartzen.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 41
Lan-merkatuan barne hartutako biztanleen kopurua neurtzeko adierazleak
Lan-eskaintzaren azterketak hainbat adierazle erabili beharra dakar. Adierazle horiek arestian
definitutako kontzeptuetan oinarrituta lortzen dira, pertsona aktiboen, landunen, langabeen eta abarren
kopuru absolutuek informazio urria ematen baitute. Hori dela eta, tasak erabiltzen dira, hots, autonomia-
-erkidegoen, herrialdeen eta abarren arteko konparazioa egiteko aukera ematen duten ehunekoak.
Gehien erabiltzen diren tasak honako hauek dira:
Jarduera-tasa. Lan egiteko adina (hau da, 16 urtetik 64ra bitartekoa) duten eta aktibo
dauden (lana dute edo bilatzen dute) biztanleen ehunekoa da. Bi sexuak batera zein bereiz
kalkulatzen dira.
Jarduera-tasa = (Biztanleria aktiboa / Lan egiteko adinean dauden biztanleak) x 100.
Enplegu-tasa. 16 urtetik 64ra bitarteko biztanle guztien artean landunek duten ehunekoa da.
Enplegu-tasa = (Landunak / Guztizko biztanleria) x 100.
Langabezia-tasa. Lan egiteko adinean baina langabezian dauden biztanleen ehunekoa da.
Bi sexuak batera zein bereiz kalkulatzen dira.
Langabezia-tasa = (Langabeak / Biztanleria aktiboa) x 100.
Langabeak = biztanleria aktiboa - landunak
Tasa horiek sexuaren, adinaren, sektoreen edo beste aldagai batzuen arabera banakatu daitezke.
Gaur egun, % 5eko edo hortik beherako langabezia-tasarekin, egoera enplegu betekoa dela esaten da.
Espainiako enpleguari buruzko estatistikak
Adierazleen adibide gisa, eta Espainian langabeziaren fenomenoak egun duen dimentsioa bere
testuinguruan kokatzeko eta ulertzeko, 2003ko hirugarren hiruhilekoari buruzko datuak agertzen dira
honako taula honetan (BAIren arabera).
Bi sexuak Gizonezkoak Emakumezkoak
16 urtetik gorako biztanleak 34.230,6 16.621,7 17.608,9
Aktibo landunak 16.817,8 10.353,6 6.464,2
Aktibo langabeak 2.114,6 916,2 1.198,4
Ez-aktiboak 15.298,2 5.351,9 9.946,3
Langabezia-tasa % 11, 17 % 8,13 % 15,64
Jarduera-tasa % 55,31 % 67,8 % 43,52
1.3. taula.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
42
“Langabe” kontzeptua hainbat eremutatik
Langabezia-egoeran dauden pertsonek ezaugarri komun bat dute: lan egiteko gaitasuna eta nahia
dute, baina lanik gabe daude. Giza talde horren beste ezaugarri bat heterogeneotasuna da (arrazoi
demografikoak, kulturalak, prestakuntzari eta lanbideari lotutakoak, psikologikoak eta sozialak direla eta).
Hainbat azterketa-esparrutatik, langabeek osatzen duten giza taldearen profilaren ezaugarririk
garrantzitsuenak eta definitzaileenak zehazteko ahaleginak egin dira.
Eremu ekonomikotik
Eremu honetatik, era zorrotz eta operatibo batean definitzen da langabea, estatistikak eta neurketak
egiteko helburuekin. Horretarako, hainbat kontzeptu erabiltzen dira: biztanleria aktiboa, biztanleria ez-
-aktiboa, landunak, enplegu-tasa, jarduera-tasa eta langabezia-tasa. Testuinguru horretan, “langabezia”
kontzeptua biztanle aktiboen eta landunen arteko kenketatik lortzen den zifrari dagokio.
Langabeak = Biztanleria aktiboa - Landunak
Definizio horren arabera, “langabe” kontzeptua zabalegia da, hainbat arrazoirengatik lan egiten ez
duten eta biztanleria ez-aktiboa osatzen duten 16 urtetik gorako giza taldeak barne hartzen baitira
(ikasleak, erretiratuak, etxekoandreak eta abar).
Definizioa zehaztu ahal izateko, Lanaren Nazioarteko Erakundeak (LANE) ezinbesteko hiru baldintza
proposatu ditu norbait langabeen taldearen barruan dagoela esan ahal izateko:
Lan ordaindurik ez izatea
Lan egiteko moduan egotea
Lana aktiboki bilatzen aritzea edo langune bat betetzekotan egotea
Lan-arloko politikaren eremutik
Eremu honetatik abiatuta, enplegu-bulegoetan erregistratu beharra dago norbait langabetzat
hartzeko. Langabeen kopurua Enplegu Zerbitzu Publikoan erregistratutako langabeziaren, eta Biztanleria
Aktiboaren Inkestak langabeziari buruz egindako zenbatespenaren bitartez neurtzen da.
Langabezian dauden, besteren kontura lan egin nahi duten eta hilabete bakoitzaren azken egunean
eskariak bete gabe dituzten enplegu-eskatzaileen, eta enpresaburuek aurkeztutako lan-eskaintzen
arteko diferentziaren bidez lortzen da langabezia erregistratua.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 43
BAIak eta EZPak langabeziaz ematen duten definizioak ezberdinak dira. Alde batetik, neurtzeko
erabiltzen duten metodologia ezberdina da eta, bestetik, giza talde batzuk langabeak dira BAIaren
arabera, ez ordea EZParen arabera (65 urtetik gorako langileak, hiru hilabetetik beherako iraupeneko
enplegua eskatzen dutenak edo goi-mailako ikasketa arautuak egiten ari direnak).
Horrez gain, kontuan izan behar dugu enplegua bilatzeko beste bide batzuk ere badaudela (Enplegu
Zerbitzu Publikoa ez da bakarra). Hori dela eta, EZPak langabezia erregistratuari buruz ematen dituen
zifrak, sistematikoki, BAIarenak baino askoz txikiagoak izan ohi dira.
EZPak eta BAIak ematen dituzten datuen arteko emaitzetan agertzen den ezberdintasunaren
adibide modura, 2003ko azken hiruhilekoko langabezia-tasa ikus dezakegu:
EZParen arabera, 2003ko azken hiruhilekoan erregistratutako langabezia-tasa biztanleria
aktiboaren % 8,94koa izan da.
BAIaren arabera, aldiz, 2003ko azken hiruhilekoko langabezia-tasa % 11,17koa izan da.
Gainera, ager daitezkeen beste egoera batzuk kontuan hartu behar dira:
Pertsona batzuk langabetzat hartu arren, ezkutuko lanak egiten dituzte, edo ez dute lanean
hasteko benetako asmorik. Egoera horren dimentsio erreala eta langabezia-tasan duen
eragina zehazteko baliabideak falta dira.
Azpienplegua. Pertsona asko landuntzat hartzen badira ere, lan-kontratu eskasak dituzte.
Ondorioz, lan-egoerak eta langabezia-egoerak txandakatzeko dinamika batean sartzen dira.
Eremu psikopedagogikotik
N. Perez-ek dioenez(9), lanik ez duen, lana aurkitzeko asmoa duen, lan egiteko moduan dagoen eta
enplegu-bulegoetan izena eman duen pertsona da langabea.
Enplegua aktiboki bilatzearen baldintza ez da kontuan hartzen, zenbait kasutan (langabezian aspalditik
daudenean bereziki) gogorik eza, iguripen-falta eta lana bilatzeko ardurarik eza ager baitaitezke.
Ezaugarri hori oso arrunta da iraupen luzeko langabeengan (3. UNITATE DIDAKTIKOAN ikusiko dugu
zehatz-mehatz).
Lan-aukerak eta enplegagarritasuna
Aurreko idatz-zatian langabe kontzeptuari buruz azaldutako ikuspegiek langabearen definizio
operatiboa eskaintzen dute, eta oso baliagarria da kuantitatiboki neurtu ahal izateko. Orain, ordea, lan-
-merkatuari eta langabezian dauden biztanleei lotutako bi kontzeptu landuko ditugu: lan-aukerak eta
enplegagarritasuna.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
44
Kontzeptu horiek langabeen ezaugarriei buruzko ikuspegi kualitatiboagoa eskainiko digute, bai eta
langabeen laneratzean esku hartzen duten elementuekiko lehen hurbilketa ere.
Lan-aukerak. Lan-merkatuak eskaintzen dituen aukerak dira, hau da, betetzeko dauden
lanpostuak.
Enplegagarritasuna. Enplegua bilatzen dutenen ezaugarriak dira.
Lan-aukerak eta enplegagarritasuna, beraz, langa-
beak lan-merkatuan sartzeko prozesuan eragina duten
faktoreak dira.
Bi faktore horien arteko elkarreragina etengabea
da, eta laneratzea, hain zuzen ere, bi faktore horiek
testuinguru jakin baten barruan bat datozenean
lortzen da. Enplegu-eskatzailearen enplegagarritasun-
-faktoreetan esku hartzen bada eta lan-eskaintzak
hobetzen badira, laneratze horren emaitza optimizatu
egin daiteke.
1.12. irudia.
1.4 Lan-munduratzea baldintzatzen duten faktoreak
“lan-munduratze” kontzeptuari jarraiki, esku-hartzearen azken helburua gizarteratzea da (eta, horre-
tarako, pertsonei laguntza integrala eskaintzea).
Ondorioz, esku-hartzearen plangintza egiten denean, pertsonaren lan-munduratzea zuzenean edo
zeharka baldintzatzen duten edota eragina duten faktore edo aldagai guztiak hartu behar dira kontuan.
Lan-aukerei lotutako faktoreak
Lan-merkatuaren menpe dagoen pertsonak laneratzeko dituen probabilitateak dira lan-aukerak.
Lan-aukeretan eragina duten faktoreak, alde batetik, lan-merkatuaren egitura, ezaugarriak eta joerak
izan daitezke, eta, bestetik, faktore subjektiboak.
Lan-merkatuaren egitura, ezaugarriak eta joerak
Adierazleak, besteak beste, honako hauek dira(10):
Une bakoitzeko egoera ekonomikoa.
Enplegu-eskaintzak eta horien baldintzak.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 45
Enplegu-eskariak eta lehia, hau da, lan-mota jakin batean enplegua bilatzen duten
pertsonen kopurua.
Indize ekonomikoak: langabezia-tasa, kontratazio-tasa, prestakuntza-tasa eta abar.
Aldaketa demografikoak.
Une bakoitzeko lan-politika: legeria, langabeziarako babes-programak, enplegua
sustatzeko neurriak eta abar (2. UNITATE DIDAKTIKOAN azalduko ditugu zehatz-mehatz).
Lan-merkatuaren berregituratzea: hedatzen ari diren sektoreak, gainbeheran daudenak,
teknologia berriak sartzen dituztenak eta abar.
Faktore horiek, jakina, testuinguru historiko, politiko, ekonomiko eta sozialaren menpe daude, eta
aldatzea ez dago pertsonen esku.
5. UNITATE DIDAKTIKOAN aztertuko dugun bezala, esku-hartzea lan-merkatuaren prospekzio gisa
planteatzen denean, profesionalak adierazle horiek ezagutu behar ditu pertsonak orientatu, aholkatu eta
informatu ahal izateko. Era berean, pertsona bere egoeraz zein neurritaraino jabetzen den eta bere
egoerari buruzko informazio errealik eta zehatzik baduen jakin behar du profesionalak.
Faktore subjektiboak
Lan-aukeretan eragina duten eta pertsonen ezaugarri objektiboei eta aldaezinei lotuta dauden
faktoreak dira. Adina, sexua, nazionalitatea, gizarte-jatorria eta kultur jatorria, egoera zibila eta abar gizarte-
-bazterketaren arriskuaren, eta lan-merkatuaren eskakizunen eta aurreiritzien adierazleak dira (jarrera jakin
batzuei lotutako faktoreak, hala nola sexuaren, arrazaren eta abarren ondoriozko diskriminazioak). Faktore
horien guztien artean, adinak eta sexuak dute eraginik handiena lan-munduratzean.
Adina. Aldez aurreko esperientzietan, iguripenetan eta enplegu-emaileen eskakizunetan du
eragina. Adibidez, 40 urtetik gorakoak edo esperientziarik gabeko eta prestakuntza urriko
gazteak lan bat aurkitzeko zailtasunik handienak dituzten taldeak dira.
Sexua. Lanbide-kategorietan, prestasunean, lanbide-estatusean, langabeen proportzioan eta
soldatan du eragina. Oro har, emakumezkoek gizonezkoek baino zailtasun handiagoak dituzte
enplegua lortzeko.
Lan-aukerei lotutako faktoreak lan-munduratzeko prozesuan
Lan-munduratzearen arloko profesionalarentzat zein enplegu-eskatzailearentzat, beharrezkoa da faktore
hauek ezagutzea. Horrela, faktore horiek errealitatean duten eragina aztertu, eta lan-merkatuaren ezau-
garrietara egokitutako esku-hartze bat egin daiteke.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
46
Adibidez, lan-eskaintzara jotzeko lanbide-eskakizunak ezagutzen badira, esku-hartzea eskari
handieneko lan-eremuko prestakuntzara bideratu ahal izango da.
Bestalde, enplegu-eskaintza jakin bati buruzko informazioa izanez gero, errazagoa da lana lortzeko
leku eta une egokietan egotea.
1.13. irudia. Adina eta sexua dira, segur aski, pertsonaren lan-aukeretan eraginik handiena duten faktore subjektiboak.
Enplegagarritasun-faktoreak
Pertsonak bere ezaugarriak kontuan hartuta laneratzeko duen aukera da enplegagarritasuna. Lan-
-eskaintzen eskakizunen eta testuinguruaren arabera alda daiteke.
Caritas-ek(11) proposatzen duen definizioari jarraiki, pertsonak lan-eskaintzara egokitzeko duen
gaitasuna da enplegagarritasuna. Enplegagarritasuna gaitasuntzat hartzeak eskuratu eta garatu daite-
keela, hau da, ikas daitekeela eta gaitasun horretan esku har daitekeela kontuan hartzea eskatzen du.
Enplegagarritasun-faktoreak pertsonaren ezaugarriei lotuta daude, eta, bereziki, esku-hartzearen
bidez ikasi, garatu edo alda daitezkeenei. Enplegagarritasuna baldintzatzen duten faktoreak, Caritas-en
arabera, jarrerak eta gaitasunak dira.
Jarrerak
Pertsonak egoera jakin batean agertzen duen inplikazio- eta jardun-mailan eragina duten gogoak,
joerak, jarrerak, sentimenduak, asmoak eta lehentasunak dira.
Lanari ematen zaion garrantzia. Lanak norberarengan eta familian duen balioan zehazten
da. Lana autonomia ekonomikoa lortzeko (emantzipatu nahi duten gazteen kasuan,
adibidez), garapen pertsonala edo profesionala lortzeko edo familia mantendu ahal izateko
baliabidea izan daiteke, edota bigarren mailako ekarpen ekonomikotzat har daiteke (lan-
-munduan sartzen diren emakume batzuen kasuan, adibidez).
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 47
Lan egiteko eta enplegua bilatzeko interesa. Alde batetik, pertsonaren motibazioa eta
aurrejoera barne hartzen ditu (enplegua bilatzen ematen duen denboran zehazten direnak),
eta, bestetik, zabaltasunean eta prestasunean agertu beharreko malgutasuna.
- Zabaltasuna. Pertsonaren asmoen maila da, hau da, lanbide-curriculumarekin eta lan-
-esperientziekin bat ez datozen enplegu edo kategorien, ordutegien, soldaten, joan-
-etorrien eta abarren onarpen-maila. Antzeko edo beheragoko kategorietako jardueretan
aritzeko prest egoteak lan-merkatuaren eskaintzen kopurua handitzen badu ere, kontuan
izan behar dugu adierazle hori arrazoi ekonomikoek edo familia-erantzukizunari zein
erantzukizun pertsonalari lotutako arrazoiek baldintzatuta egon daitekeela.
- Prestasuna. Geografikoa (bizilekua, joan-etorriak, ibilgailu propioa, garraio publikoa eta
abar), lanaldiari edo ordutegiari lotutakoa, edota prestakuntza-ikastaroren bat egitekoa.
Era berean, lan egiten hasteko prestasuna hartzen da kontuan, hau da, pertsonak lan
batean hasteko behar duen denbora: berehala has daitekeen, aldez aurretik ohartarazi
behar zaion eta abar.
Faktore honi lotuta, pertsonak familian betetzen duen rola edo zeregina ere kontuan hartu
behar da, enplegu bat bilatzeko prestasuna baldintza baitezake. Kasu horietan, presta-
sunari lotutako muga objektiboei edo subjektiboei buruzko azterketa egin beharko litzateke.
Autoestimu pertsonala eta profesionala. Pertsonak bere buruaz egiten duen balorazioaren
eta irudiaren emaitza da autoestimua. Autoestimua handia edo txikia izatea pertsonak
langabezian eman duen denboraren, lana galtzeaz duen pertzepzioaren edo egoeraren
bizipenaren araberakoa izango da (bizipen horrek osasun fisikoa eta mentala kaltetu edota
familia-gatazkak sor ditzake). Oro har, gizarte-bazterketako egoeran dauden giza taldeek
autoestimu txikia dute. Hortaz, alderdi hori zeharka landu beharko da, hau da, prozesu osoan.
Arrakastak eta porrotak kontrolatu eta leporatzea. Langabeziaren arrazoiak bi motakoak
izan daitezke: kanpokoak (hala nola krisialdi ekonomikoa, gobernuaren politika, berrikuntza
teknologikoa eta abar) eta barnekoak (hala nola lan-esperientzia, prestakuntza, lana bilatzeko
ahalegina, lan-merkatuari buruzko informaziorik eza eta abar).
Adibidez, 3. UNITATE DIDAKTIKOAN ikus daitekeenez, iraupen luzeko langabeen taldea osatzen
dutenek beren langabeziaren arrazoiak kanpokoak direla diote (arestian aipatu ditugunak)
eta, beraz, beren egoera aldatzeko inolako ahalmen pertsonalik ez dutela uste dute.
Faktore hori hobetzeak eragin positiboa du lana bilatzeko ahaleginean eta hautatzeko
prozesuetan (elkarrizketan, adibidez) ematen den irudian.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
48
Lanerako heldutasuna. Honako hauek barne hartzen ditu: pertsona batek lan-merkatuaz –
oro har– eta egin nahi duen jardueraz duen ezagutza (alde onak eta txarrak barne),
lanpostua mantentzeko interesa eta lanbidean mailaz igotzeko baliabidetzat hartzeko duen
interesa, eta prestatzeko eta birziklatzeko motibazioa eta interesa.
Gaitasunak
Pertsonak dituen eta lan-munduratzea errazteko eskuratu edo garatu behar dituen ahalmenak,
abileziak eta trebetasunak dira. Garrantzitsua da ahalmen eta muga pertsonalak ezagutzea. Adierazleak
honako alderdi hauetan zehazten dira:
Gaitasun pertsonalak. Ikaskuntza teoriko-praktikorako gaitasunari, prestakuntzari eta
adinari lotuta daude. Honako hauek dira:
- Zeharkako gaitasunak. Beharrezkoak diren eta jarduera edozein izanik ere exijitzen
diren gaitasunak dira, hala nola ekimena, erantzukizuna, antolamendua eta abar.
- Oinarrizko gaitasunak. Hitzezko eta zenbakizko gaitasunei, gaitasun mekanikoei eta
abarri lotuta daude. Oro har, prestakuntzaren bitartez eskuratzen dira, baina bai eta espe-
rientziaren bitartez ere. Adibide gisa, hitz-jarioa, zenbaki-jarioa, sormena eta abar aipa
daitezke.
- Harreman-gaitasunak. Gizarte-trebetasunei lotutakoak dira, hala nola besteekin
harremanak egiteko erraztasuna, komunikazio-gaitasuna, gatazkak konpontzeko
gaitasuna eta abar.
Lanbide-gaitasunak. Prestakuntzaren edo esperientziaren bitartez eskuratzen direnak dira.
Honako alderdi hauek adierazten dituzte: pertsona langunearen eskaintzen eskakizunetara
egokitzeko aukera, pertsona horren iguripenak, lanerako eskakizunak, eta lan-munduratzeko
estrategiei buruzko ezagutzaren maila eta erraztasuna.
- Prestakuntza eta titulazio akademikoa. Honako hauek barne hartzen dira: jasotako
prestakuntzaren mota eta maila (akademikoa, lanerakoa edo etengabekoa), prestakun-
tzaren eguneratzea eta prestakuntzarako prest egotea, eta ezagutza berriak eskuratzeko
erraztasuna. Honako hauetan zehazten da: hizkuntzen ezagutza, kultur maila, oinarrizko
prestakuntza, informatika-ezagutzak eta abar.
Faktore hau lan-eskaintzei eta lan-merkatuaren eskakizunei lotuta aztertu beharra dago,
prestakuntza-maila handiak edo txikiak ez baitu kontratazio-aukera adierazten. Adibidez,
igeltsero batek, segur aski, fisika kuantikoko ikertzaile batek baino askoz curriculum
xumeagoa izango du; Espainiako lan-eskaintzen ikuspegitik, ordea, igeltsero-lana nahi
duenak ikertzaileak baino erraztasun handiagoak izango ditu kontratua lortzeko.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 49
- Lan-esperientzia. Egindako jardueren koherentzian eta dibertsifikazioan, azken lanaren
ezaugarrietan eta eskatzen den lanarekiko erlazioan zehazten da. Honako alderdi hauek
planteatzen dira: azken lana lortzeko modua, galdu izanaren arrazoia, kontratu-motak eta
lan bakoitzean egindako zereginak.
1.14. irudia. Gaitasunak, pertsonalak zein profesionalak, langileak hautatzeko edozein prozesutan bereziki baloratuko
diren faktoreak izango dira.
Laneratzeari eta enplegua bilatzeko teknikei buruzko ezagutzak
- Laneratzeari buruzko ezagutzak. Pertsonak lan-eskaintzei, informazioa lortzeko har
ditzakeen bideei, eskatutako enpleguak soldatari dagokionez dituen ezaugarriei, ordute-
giari, kontratu-motari eta abarri buruz duen informazioa eta ezagutza.
- Enplegua bilatzeko teknikak. Faktore hau enplegua bilatzeko trebetasunei buruzko
ezagutzari eta trebetasun horien erabilerari lotuta dago: curriculuma egiten jakitea, eskarira
egokitutako eskaintzetara ahalik eta curriculum gehien bidaltzea, enplegua bilatzeko plan
sistematiko bat egitea, hautatzeko elkarrizketa egiten jakitea eta abar.
Gizarte-faktoreak
Pertsona kokatzen den testuinguruekin zerikusia duten faktoreak dira: familia-testuingurua, gizarte-
-testuingurua eta testuinguru pertsonala. Faktore horiek pertsonak bere arazoaren aurrean hartzen duen
jarreran eta arestian adierazitako gainerako elementuetan dute eragina.
Testuinguru pertsonala. Zailtasun ekonomikoak, familia-kargak, baliabideak, osasunerako
kaltegarriak diren azturak (hala nola drogen kontsumoa, elikadura-dietak eta abar) eta aisia-
-portaera jakin batzuk berehalako eta lehentasunezko esku-hartzearen beharraren adieraz-
leak dira.
Gaitzespen-egoerak, hots, giza talde jakin batzuekiko gaitzespena gizartearen zein enpresa-
buruen aldetik (ezgaituak, droga-menpekotasuna dutenak eta abar)
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
50
Lan-munduratzea baldintzatzen duten faktoreen ezaugarriak
Faktore horien garrantzia haiekin lan egiteko ematen duten aukeran datza. Era horretan, faktore
horiek ebaluatu egin daitezke eta profesionalen esku-hartzearen eta jarraipenaren xede izan daitezke.
Horretarako, honako ezaugarri hauek izan behar dituzte:
Behatzeko eta ebaluatzeko modukoak izatea. Beste modu batean esanda, faktore jakin
bat neurtzeko adierazle baliagarri gisa zehaztu beharko lirateke. Adibidez, prestakuntza-
-faktorea honako adierazle hauetan zehazten da: lortutako titulazioa, lanerako edo etenga-
beko prestakuntzako ikastaroak, birziklatzeko gogoa eta abar.
Aldatu edo garatu ahal izatea. Gizarte-faktore eta lan-aukerei lotutako faktore guztiek, oro
har, aldatzeko aukera gutxi dute, aldaketa ez baitago pertsonaren zuzeneko ekintzaren
menpe, baina baliagarria izan daiteke faktore horiek ezagutzea eta beraiei buruzko informa-
zioa ematea jarrera egokia hartu ahal izateko. Enplegagarritasunari lotutako faktoreak, ostera,
aldatzeko edo garatzeko aukerarik handienak dituztenak dira, eta balorazioaren eta esku-
-hartzearen xede izango dira.
Gizabanakoa eraginpean hartzea. Enplegu-agentziek edo laneratze-zerbitzuek, oro har,
faktore horien ebaluazioa eta diagnostikoa egiteko protokoloak landuta badituzte ere,
kontuan izan behar dugu pertsona bakoitza ezberdina dela eta bere beharrak indibidualak
eta idiosinkrasikoak direla. Hori dela eta, gizabanakoa eraginpean hartzen dutenak aztertu
behar dira, beharren diagnostikoa egin ahal izateko eta, geroago, esku-hartzea eta jarrai-
pena egiteko ibilbide bat planteatzeko.
Azkenik, prestakuntza-eremuan edo lan-eremuan esku-hartze bat planteatu aurretik pertsonak
bere oinarrizko beharrak beteta dituela hartuko da kontuan. Ondorioz, gizarte-faktoreei –eta,
bereziki, kontratu orokorrari– lotuta dauden adierazleei lehentasuna eman behar zaie.
Profesional-taldeak faktore horiek zehazteko prozesuari buruzko gogoeta egin behar du,
esku-hartzea lurraldearen ezaugarriekin, eskaintzen den zerbitzu-motarekin, lan egiten den
giza taldearen ezaugarriekin eta esku-hartze hori eraginpean hartzen eta baldintzatzen
duten zirkunstantzia guztiekin koherentea izan dadin.
Aurrerago ikusi ahal izango dugun bezala, esku-hartzearen xede diren giza taldeen
ezaugarri orokorrak arestian adierazitako faktoreei lotuta daude. Lan-munduratzearen arloko
esku-hartzean, berriz, enplegagarritasun-faktoreak hartzen dira kontuan batez ere
(informazioaren bilketan eta beharren detekzioan, zein esku-hartzearen planteamenduan).
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 51
1.15. irudia. Lan-munduratzea nolabaiteko gizarte- eta lan-gaitzespena jasan dezaketen giza talde jakin batzuetan
planteatzerakoan, gizarte-faktoreak kontuan hartu behar dira.
1.5 Gizarteratzailearen irudia lan-munduratzaile gisa
Gizarteratzaileak, lan-munduratzaile gisa, hainbat zailtasun ditu garatu behar dituen zereginei dago-
kienez. Zailtasun horietan, honako hauek azpimarra daitezke:
Lan-munduratzailearen lanbide-rolaren definizioa falta da.
Izen asko daude profesional hau izendatzeko: lan-munduratzaile, orientatzaile, enplegu-
-aholkulari edo enplegu-sustatzaile, eta abar.
Ez dago berariazko titulaziorik. Gaur egun, hainbat titulazio daude, hala nola lizentziaturak
(pedagogia, psikologia, psikopedagogia), diplomaturak (gizarte-hezkuntza, gizarte-lana eta
abar), goi-mailako teknikariak (hala nola gizarteratzailea) eta lanerako prestakuntzakoak.
Horietan guztietan, lan-munduratzearen esparruan lan egiteko profesionalak prestatzen dira,
hainbat mailatan eta jardun-eremutan.
Bestalde, kontuan hartu behar da lan-munduratzaileak diziplina anitzeko talde baten barruan lan
egiten duela, hau da, hainbat diziplinatako profesionalekin batera. Taldearen barruan betetzen duen
lekuaren eta taldearen beharren arabera, zeregin batzuk edo besteak egingo ditu.
Lan-munduratzailearen gaitasunak eta trebetasunak
Lan-munduratzailearen zeregina betetzeko beharrezkoak diren gaitasunen eta trebetasunen artean,
honako hauek azpimarratu behar ditugu:
Eskuratu beharreko ezagutzak. Ezagutza orokorrak, teorikoak eta praktikoak, eta nolabaiteko
espezializazioa zeregin jakin batzuk egiteko. Ezagutza horiek Gizarteratzeko Goi Mailako
Heziketa Zikloaren curriculumean planteatutako edukiei buruzkoak dira: giza taldeen ezau-
garriak eta beharrak, prestakuntza-esparruaren eta lan-eremuaren egitura eta ezaugarriak,
banako ibilbidearen plangintza eta abar.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
52
Garatu beharreko gaitasunak:
- Egokitzeko gaitasuna eta malgutasuna ager daitezkeen egoeren eta pertsonen, lan-
-munduaren eta horren barne-legeen, eta berrikuntza teknologikoen aurrean.
- Erantzukizuna gizabanakoaren eta lan-eremuaren arteko bitarteko gisa.
- Ezagutza-, analisi- eta plangintza-gaitasunak. Informazioaren, zereginen eta helburuen
lantzea eta hierarkizazioa, programazioa, prozesuetan esku hartzen duten alderdien
analisia eta erlazioa, erabakiak hartzea eta abar.
- Giza harremana.
- Segurtasuna eta konfiantza ematea, egoeraren aurrean interesa eta ulermena agertzea,
urruntze pertsonala lanari objektiboki ekiteko, autokontrola eta abar.
- Talde-lana.
Trebetasunak:
- Pertsonaren zein ingurunearen aldetik lan-munduratzean esku hartzen duten faktore
guztiak behatzea.
- Komunikazioa eta komunikazio-prozesuak, hala nola entzute aktiboa, informazioa era
ulergarrian adieraztea, informazioa lortzea, atzeraelikadura, eta komunikaziorako lengoaien
ezagutza (hitzezkoa, hitzezkoa ez dena eta abar).
- Gainerakoekiko enpatia agertzea eta laneratzeko prozesuak errazteko harreman-giro
egokia sortzea.
Lan-munduratzailearen zereginak
Erabiltzaileari dagokionez
Arreta pertsonalizatua
Informazioa. Eskaria identifikatu eta bideratzea, zerbitzuari buruzko informazio orokorra,
beste profesional batzuengana bidaltzea, protokoloak eta erregistroak betetzea eta abar.
Orientazioa. Zeregin hau, oro har, goi-mailako tituludun batek betetzen du, baina gizartera-
tzaileak esku hartzeko prozesuaren fase honetan lagun dezake, honako eginkizunetan hain
zuzen ere:
- Informazioa jasotzeko banakako lehen elkarrizketan.
- Pertsonaren beharrak zehaztean, haren gabezien eta ahalmenen azterketa eta analisia
egitean, eta profila definitzean.
- Esku-hartzearen plangintza eta pertsona bakoitzaren ezaugarrietara, beharretara eta
gaitasunetara egokitutako banan-banako proiektuak egitean.
- Ekintza-plana pertsonarekin negoziatzean.
- Eta abar.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 53
Aholkularitza. Eskari jakin batzuei buruzko informazio espezializatua eta berariazkoa
emateko prozesua da. Horrela, beraz, aholkularitza baliagarria izan daiteke eskaria defini-
tzeko, eskariari buruzko informazio objektiboa emateko, dauden alternatibak edo aukerak
azaltzeko eta abar.
Prestakuntza. Prestakuntza-jarduerak programatu, eman eta ebaluatzea. Honako alderdi
hauek hartuko dira kontuan:
- Lan-esparruko alderdiak, zereginerako prestakuntza eta abar.
- Lanari lotutako trebetasunak: gizarte-trebetasunak, autonomia-azturak eta abar.
- Enplegua bilatzeko teknikak irakatsi eta ikasteko prozesua.
- Motibazioaren sendotzea pertsonak beren lan-munduratzeko prozesuan eragile aktibo izan
daitezen, hau da, parte har dezaten, erabakiak har ditzaten, lana eta bitartekoak bilatzeko
ardura beren gain har dezaten eta abar.
Laguntzak, pentsioak eta abar emateko izapideak arintzea edo bideratzea.
Etengabeko ebaluazioa. Banan-banako laguntza eta jarraipena, lan-planaren ebaluazioa,
aurrerapenen edo atzerapenen azterketa, gatazkak geldiarazteko modua eta irtenbidea
emateko proposamena, feedback iraunkorra pertsonarekin, lana mantentzeko laguntza,
informazioa ebaluatu eta interpretatzeko tresnak landu eta aplikatzea eta abar.
Enpresari dagokionez
Langunearen ezaugarrien azterketa: baldintzak eta eskakizunak.
Pertsonaren ikuskapena eta jarraipena enpresan, zentroetarako bisitaldiak, txertatze-
-prozesu batean sartuta dagoen pertsonaren eta lankideen arteko harremanen eta jarreren
garapena mantentzea eta abar.
Enpresaren sentsibilizazioa. Kontratugileei giza taldeen, kontratazioak dakartzan onuren eta
abarren inguruko ezagutza erraztea.
Prestakuntza- edo lan-beharrak ezagutzea.
Inguruneari dagokionez
Ingurunearen, komunitatearen eta esku hartzen duten eragileen arteko koordinazioa, lotura
eta dinamizazioa.
Inguruneko baliabideak ezagutzea eta baliabide horiekiko lotura mantentzea.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
54
Aipamen bibliografikoak
1. ARRIBA, A. El concepto de exclusión en política social. Politika Konparatzaileen Unitatea (Unidad
de Políticas Comparadas, CSIC). 2002. 12 eta 13. orr. Web-orria:
http://www.iesam.CSIC.es/doctrab2/dt-0201.pdf
2. LAN ETA GIZARTE GAIETAKO MINISTERIOA. II Plan Nacional de Acción para la Inclusión Social 2003-
-2005. Web-orria: http://www.femp.com/congresos/pnain/anexoI.doc
3. Ibidem. 9. or.
4. Web-orria: http://www.mec.es/adultos/
5. MONTANÉ, J. Orientación ocupacional. Ceac. Bartzelona, 1993. 13-15. orr.
6. HAINBAT AUTORE. Los nuevos yacimientos de empleo: los retos de la creación de empleo desde el
territorio. Fundación Cirem. Icaria. Bartzelona, 1998. 37-41. orr.
7. Ibidem. 44-47. orr.
8. Langabearen definizio berria (Nueva definición de parado). BAI. Web-orria:
http://www.ine.es/epa02/nuevoparo.htm
9. PÉREZ ESCODA, N. Programa de formació per a la inserció laboral. Ed. CEAC. Bartzelona, 1996. 27. or.
10. Ibidem. 48. or.
11. CARITAS. ¿Cómo desarrollar la empleabilidad? Cuadernos para la inserción laboral. Madril, 1999. 20. or.
Ariketak
1. Egin kontzeptuzko mapa bat unitate didaktiko honen 1.1 idatz-zatiko (Oinarrizko kontzeptuak)
edukiekin, ahalik eta kontzeptu gehien barne hartuta.
2. Konparatu laneratze eta lan-munduratze kontzeptuak.
3. Egin bizi zaren inguruan ematen diren hezkuntza-moten zerrenda bat (formala, ez-formala,
informala), azaldu hezkuntza horien ezaugarriak eta arrazoitu, kasu bakoitzean, zergatik barne
hartu duzun mota batean, eta ez bestean.
4. Talde txikitan, egin bisitaldiak Bigarren Hezkuntzako zenbait institututara, eta bilatu hezkuntza-
-behar bereziak dituzten ikasleentzako dituzten baliabideak (giza baliabideak, curriculum-
-baliabideak, baliabide materialak eta abar).
Sailkatu baliabideak ikasleen hezkuntza-beharren arabera (adibidez, logopeda entzumen-
-urritasuna eta lengoaia-arazoak dituzten ikasleentzat).
5. Bikoteka, bilatu DBHko 3. mailan dagoen nerabe batek igeltsero izateko egin ditzakeen
prestakuntza-ibilbideak.
6. Egin kontzeptuzko mapa bat unitate didaktiko honen 1.1 idatz-zatiko (Oinarrizko kontzeptuak)
edukiekin, ahalik eta kontzeptu gehien barne hartuta.
7. Konparatu laneratze eta lan-munduratze kontzeptuak.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 55
8. Egin bizi zaren inguruan ematen diren hezkuntza-moten zerrenda bat (formala, ez-formala,
informala), azaldu hezkuntza horien ezaugarriak eta arrazoitu, kasu bakoitzean, zergatik barne
hartu duzun mota batean, eta ez bestean.
9. Talde txikitan, egin bisitaldiak Bigarren Hezkuntzako zenbait institututara, eta bilatu hezkuntza-
-behar bereziak dituzten ikasleentzako dituzten baliabideak (giza baliabideak, curriculum-
-baliabideak, baliabide materialak eta abar).
Sailkatu baliabideak ikasleen hezkuntza-beharren arabera (adibidez, logopeda entzumen-
-urritasuna eta lengoaia-arazoak dituzten ikasleentzat).
10. Bikoteka, bilatu DBHko 3. mailan dagoen nerabe batek igeltsero izateko egin ditzakeen
prestakuntza-ibilbideak.
11. Konparatu, adin ezberdineko hainbat pertsonari egindako elkarrizketetan oinarrituta, 70eko
hamarkadaren aurreko lan-merkatuaren eta egungoaren ezaugarriak. Horretarako, honako irizpide
hauek hartu behar dira kontuan:
- Egin beharreko lanerako eskatzen den kualifikazioa
- Enpresa barruko karguak
- Kontratu-motak
- Mailaz igotzeko aukera
- Gizonezkoen eta emakumezkoen ehunekoa
- Hautatzeko prozesua
12. Azaldu, zeure esperientziatik edota ezagutzen dituzun pertsonen esperientziatik abiatuta, lan-
-merkatuan sartzeko prozesuaren ezaugarririk azpimarragarrienak. Nola baloratzen duzu egoera?
13. Idatzi enplegu-sorgune berriei lotutako jarduera-sektoreetan zuzenean edo zeharka lanean ari
diren pertsona ezagunen 10 adibide. Ezagutzen al duzu bizi zaren inguruan ildo horretan
garatzeko moduko ekimenik?
14. Bikoteka, bilatu zuen udalerriko edo inguruko langabeziaren zifrei buruzko informazioa, eta
kalkulatu adierazle guztiak sexuaren arabera. Egin balorazioa.
15. Aztertu zure lan-munduratzea baldintzatu dezaketen enplegagarritasun-faktoreak, lan-aukerei
lotutakoak eta sozialak. Egin bakoitzaren ebaluazioa. Nola hobetu ditzakezu?
16. Unitatean ikasi dituzun enplegagarritasun-faktoreak kontuan hartuta (gaitasunak eta jarrerak),
landu zure ustez lan-munduratzaile batek bete beharko lukeen lanbide-profila.
17. Bilatu lan-munduratzean esku hartzen duten profesionalei buruzko informazioa, eta adierazi
zein diren profesional horien zereginak. Informazio hori bilatzeko, honako hauetara jo daiteke:
erakunde publikoak (hala nola Autonomia Erkidegoko Lan Saila), enpresak edo enplegua
sustatzeko zentro publikoak, itunduak eta pribatuak, GKEak, irakaskuntza arautuko zentroak,
lanerako prestakuntza ematen duten zentroak, gizarte-bermeko programak eta abar.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
56
1.1 jarduera
Prestakuntza-eremuaren eskaintza
Planteamendua
Inguruko prestakuntza-baliabideak zehatz-mehatz ezagutzea da asmoa.
Garapena 4 edo 5 pertsonako taldeak osatu beharko dira. Talde bakoitzak prestakuntza-eskaintza jakin bati
buruzko informazioa bilatu beharko du:
- GBP.
- Lanerako Prestakuntza: 25 urtetik beherakoentzat.
25 urtetik gorakoentzat.
- Etengabeko Prestakuntza.
- Beste zenbait eskaintza.
Jaso beharreko informazioak honako alderdi hauek barne hartuko ditu: ematen den titulua, non
ematen den, orduak, edukiak, helburuak, profesionalak eta abar. Informazioa parrilla batean bildu beharko
da, geroago gainerako ikaskideek erabili ahal izateko.
Talde bakoitzak behar bezala aurkeztuta emango dio lana irakasleari, eta ikasgelan ondorioak
azalduko dira.
Iraupena
Informazioa bilatzeko astebete, eta ondorioak azaltzeko ordu-erdia talde bakoitzeko. Ahal bada,
ikasten den prestakuntza ematen duten zentro batzuetara bisitaldia egitea eta internetetik informazioa
lortzea gomendatzen dugu.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 57
1.2 jarduera
Enplegu-sorgune berriak Planteamendua Behar berriek lanpostu berriak sortzeko ematen duten aukeran sakontzea da asmoa.
Garapena Banatu klasea 4 taldetan. Talde bakoitzak honako jarduera-eremuetako bat aztertuko du.
A taldea. Eguneroko bizitzako zerbitzuak
B taldea. Bizi-kalitatea hobetzeko zerbitzuak
C taldea. Aisia-zerbitzuak
D taldea. Ingurune-zerbitzuak
Talde bakoitzak eremu bakoitzaren inguruko gogoeta egin beharko du, eta behar berri bati erantzungo
dion jarduera edo zerbitzu bat planteatuko du.
Aztertu aukeratutako ideia honako alderdi hauei dagokienez: lurralde-eremua, originaltasuna eta
bideragarritasuna, enplegua sortzeko ahalmena eta enplegu horren kualifikazioa.
Talde bakoitzak horma-irudi bat egingo du klasearen aurrean egin beharreko aurkezpenean erabiltzeko.
Iraupena Astebete.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
58
1.3 jarduera
Langabezia Planteamendua Langabeziaren azterketa kuantitatiboan eta kualitatiboan sakontzea da asmoa.
Garapena 3 edo 4 pertsonako taldeak osatu behar dituzue. Talde bakoitzak azken hilabetean erregistratutako
langabeziari buruzko informazioa bilatuko du. Bildu beharreko informazioa honako hau izango da:
Aztertutako hilabetean EZParen bulegoetan espainiar Estatuari dagokionez erregistratutako langa-
bezia: pertsonen guztizko kopurua, langabezia-tasa eta aurreko hilabetearekiko konparazioa (gora ala
behera egin duen, pertsona-kopurua...). Hilabetearen hasieran, datuak prentsan lor daitezke (El Pais,
La Vanguardia…).
Autonomia Erkidegoko langabeen kopurua, aurreko hilabetearekiko konparazioa eta biztanleria
aktiboaren ehunekoa.
Autonomia Erkidegoko langabeak (kopuru absolutuak eta ehunekoa), eta aurreko hilabetearekiko
konparazioa, honako alderdi hauen arabera:
- Sexua
- Adina
- Probintziak
- Produkzio-sektoreak
Talde bakoitzak, lortutako informazioaren arabera, lan-munduratzailearen funtzioei eta egin
ditzakeen esku-hartzeei buruzko ondorioak atera beharko ditu.
Talde bakoitzak behar bezala aurkeztuta emango dio lana irakasleari, eta ikasgelan ondorioak
azalduko dira.
Gainerakoek, bakarka, ikaskideek emandako datuak idatziz jaso beharko dituzte. Aztertutako
hilabeteetan erregistratutako langabeziaren joera irudikatuko duen grafiko bat eta horren inguruko
iruzkin bat egin beharko ditu ikasle bakoitzak.
Iraupena Hilabete bakoitzaren lehen hamabostaldian, talde bakoitzak bere ondorioak azaldu beharko ditu.
Eskolako azken 15 minutuak erabil daitezke taldeak aztertutako hilabetearen emaitzak azaldu ahal izateko.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
60
22 UUNNIITTAATTEE DDIIDDAAKKTTIIKKOOAA LLAANN--MMUUNNDDUURRAATTZZEEKKOO PPOOLLIITTIIKKAAKK EETTAA PPRROOGGRRAAMMAAKK
2.1. irudia.
“Hortaz, diru-sarreren babesa, lanbide-heziketa eta enpleguaren sustapena konbinatuko dituzten
politika aktiboak aplikatzea bideratu behar du gizarte-babesak”.
Batzordearen 1995eko urriaren 31ko Komunikazioa: “Gizarte-babesaren etorkizuna, Europa-mailako
eztabaida baterako esparrua”.
2.1 Europako estrategiak
Europako politikaren aurrerapenak enpleguaren eta prestakuntzaren arloan
Erromatik Maastricht-era
1957ko martxoaren 25ean, Europako Erkidegoa eratzeko Ituna edo Erromako Ituna sinatu zen
eta, ondorioz, EEE sortu zen. Europako gune bakarra sortzera bideratutako lehen urrats hori kide diren 6
herrialdeen aduana-eremu edo merkatu bateratu baten sorkuntzan oinarritu zen, gizarte- eta enplegu-
-politiketan gehiegi sakondu gabe.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 61
Gizarte- eta enplegu-politika horiek geroago hartutako xedapen batzuen bidez hasi ziren lantzen.
1962ko Europako Erkidegoen Kontseiluak lanbide-heziketaren arloko politika komunaren printzipio
orokorrak ezarri zituen. Ildo horretan, lanbide-heziketa herritar guztiek bizitza osoan jaso beharreko
eskubidetzat hartu zuen eta kalitateko prestakuntzaren alde agertu zen.
1986ko Europako Agiri Bakunarekin beste urrats bat egin nahi izan zen, hots, pertsonen, onda-
sunen, zerbitzuen eta kapitalen mugimendu librea ziurtatuko zuen gunea sortu. Egoera berriarekin
batera, hainbat neurri hartu ziren gizarte-politikaren inguruan eta, bereziki, lanbide-heziketan, langabe-
ziaren kontrako lanean, lan-arloko osasunean eta segurtasunean, eta gizarte-solaskideekiko elkarrizketan.
1989an, Agiri Bakunaren ondorioz, Gutun Soziala onartu zen. Gutun horren helburua Europako
langile guztiei gutxieneko gizarte-maila batzuk bermatzea izan zen (eta, besteak beste, lanbide-heziketa).
1992ak Europar Batasuna eratzeko Ituna edo Maastricht-eko Ituna ekarri zuen. Itun horrek eremu
ekonomikoa gainditu eta Europako Batasunaren bokazio politikoa agerian utzi zuen. Gizarte- eta
enplegu-politikari garrantzi handiagoa emateko, itunaren artikulu batzuk berriz formulatu ziren.
Hala ere, Maastricht-eko Itunak gizarte-politikan egindako ekarpen nagusia gizarte-politikari
buruzko 14. protokoloan agertzen da. 1989ko Gutun Sozialak egindako bidetik jarraitzeko asmo
esplizituarekin, Gizarte-politikari buruzko Akordioa ezarri zen kide ziren Estatuetan (Erresuma Batua
salbuetsita). Akordio horren filosofia nabaria da lehen artikuluan bertan:
1. artikulua. Erkidegoaren eta kide diren Estatuen helburuak honako hauek dira: enpleguaren
sustapena, bizitzeko eta lan egiteko baldintzen hobekuntza, gizarte-babes egokia,
gizarte-elkarrizketa, giza baliabideen garapena enplegu-maila altua eta iraunkorra
lortzeko, eta bazterketen kontrako jarduna.
Amsterdamgo Ituna, Europa sozialago baten alde
1997an Amsterdamgo Ituna onartu zen, Maastrichteko akordio asko osatzeko eta edukiz
hornitzeko hain zuzen ere. Itun horren alderdi garrantzitsuetako bat gizarte-politika izan zen; horren
adierazgarri ditugu Itunaren gorputzean gizarte-protokoloa sartu izana eta enpleguari buruzko Titulu bat
barne hartu izana. Langabezia Europako Batasunaren gizarte-arazorik handiena zela adierazi zen eta,
ondorioz, “enplegu-maila handia lortzea” kide diren herrialdeen helburu eta “interes komuneko gai”
bihurtu zen.
Amsterdamgo Itunaren ekarpen nagusia, ordea, Europako Enplegu Estrategia onartu izana da.
Langabeziaren arazoari aurre egiteko estrategia bateratu horrek honako prozedurari jarraitu zion:
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
62
Kide diren estatuen enplegu-politikei buruzko txostena
Europako Kontseiluaren gomendioak
Europako Batasuna
Ardatz orokorrak
Helburuak
Zuzentarauak
Kide den herrialdea
Zuzentarauak
Helburuak
Ekintza Plan Nazionala
Kide den estatu bakoitzak egoera aztertu eta bere enplegu-politikei buruzko txostena egingo
du urtean behin. Txosten hori Europako Batasunak aztertuko du, eta Europako Kontseiluak
gomendioak egingo dizkie kide diren estatuei.
Europako Batasunak egoera ekonomikoa aztertuko du, eta helburuak ezarriko dituzten eta
zuzentarau batzuetan gauzatuko diren jardun-ardatz orokor batzuk ezarriko ditu. Zuzentarau
horiek kide den estatu bakoitzarentzako Ekintza Plan Nazional batean zehaztuko dira.
Plan horiek Europako Kontseiluak aztertuko ditu, eta hurrengo urteko zuzentarauak sortzeko
baliagarriak izango dira.
Estrategia hori Luxenburgoko Enpleguaren Gailurrean hasi zen garatzen, eta bertan onartu ziren
lehen zuzentarauak. Prozesu hori garrantzitsua izan zen, enpleguaren alorrean lankidetza- eta
ikuskapen-mekanismoak aplikatzeko asmoarekin egin baitzen (ekonomia- eta moneta-arloan
elkarganatzea lortzeko aplikatzen direnen antzeko mekanismoak).
Lisboako estrategia eta etorkizuneko Europa soziala
2000. urteko Lisboako Kontseilu Europarrean, gizarte-babeseko sistemak hobetzearen garrantzia
areagotu egin zen, Lisboako Estrategia izeneko estrategia orokorraren barruan hain zuzen ere.
Hamarkada bat ezarri zen (2000-2010) “ezagutzan oinarritutako ekonomia, lehiakorragoa eta
dinamikoagoa, eta ekonomikoki era iraunkorrean, enplegu gehiago eta hobeekin eta gizarte-kohesio
handiagoarekin hazteko gauza izango dena” lortzeko. Planteamendu orokor horren barruan,
enpleguaren eta lan-merkatuaren arloko politikek funtsezko zeregina zuten.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 63
Nizan (2000) eta Bartzelonan (2002), Kontseilu Europarrak honako bi alderdi hauek azpimarratu
zituen: beste politika batzuekiko elkarreragina (politika ekonomikoak, enplegu-politikak eta gizarte-
-babesekoak), eta sinkronizazio handiagoa politika ekonomikoaren orientabide orokorrak eta enplegu-
-zuzentarauak martxan jartzean (helburuak lortzeko sinergia handiagoa izan zedin).
Aldaketa horiek guztiak Gizarte Babeseko Batzordearen komunikazioan islatu ziren (“Lisboako
estrategiaren gizarte-dimentsioaren sendotzea”, 2003ko maiatza).
Komunikazio horretan, Europako Batasuneko
herrialdeek aurrean zituzten erronkak adierazi
zituen Batzordeak, hala nola biztanleriaren zahar-
tzea, pobreziaren eta gizarte-bazterketaren iraun-
kortasuna, gero eta ezberdintasun handiagoen
mehatxua, aldaketa gizartearen egituran, familietan
eta lan-munduan, eta enpleguaren hazkundean
eta sorkuntzan laguntzeko premiaren erronka.
Beraz, 2010. urterako planteatutako helburuak
lortu nahi badira, adierazitako defizit hori arintzera
bideratu beharra dago Europako Batasunaren
politika.
2.2. irudia. Kide diren estatuek gizarte- eta enplegu-arloan
baldintzak betetzen dituzten egiaztatzeaz arduratutako Europako Batasuneko organoa da Kontseilu Europarra.
Helburu orokor horiek lortzeko, komunikazioak dioen bezala, gizarte-dimentsioa sendotu beharra
dago. Ildo horretan, gizarte-babesak zeregin garrantzitsua du produkzio-faktore gisa, eta funts sendo
batzuetan eta gizarte-justizian oinarritutako ekonomia eraginkorrak, dinamikoak eta modernoak
ziurtatzen ditu.
Komunikazioan proposamen zehatzak barne hartzen dira kide diren estatuek gizarte-babesaren
eremuan garatu beharreko politiken koordinazioa eraginkorragoa izan dadin eta, horri esker, politika
horiek gizarte-babeseko sistemen modernizazioan lagungarriak izan daitezen. Aldi berean, gizarte-
-babesaren arloko ahaleginak sinplifikatu eta arrazionalizatu nahi dira, eraginkorragoak izan daitezen
eta hainbesteko nekerik eragin ez dezaten; horrela, sinergia handiagoa lortuko da eremuen artean.
Proposamen horiek bi jardun-bloke handitan gauzatzen dira:
Eremu sozioekonomikoan: ekonomia- eta enplegu-politikak koordinatzeko prozesuen
arrazionalizazioaren jarraipen gisa.
Gizarte-babesaren eremuan: lankidetzarako esparru bateratua sortzea.
Prozesu arrazionalizatu berria helburuak aztertzeko eta txosten estrategikoak aurkezteko hiru urteko
zikloetan oinarritzen da. Lehen muga 2006. urtea izango da eta, handik aurrera, hiru urteko ziklo berria
hasiko da.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
64
Enplegu-estrategia zorrotz ebaluatu da eta, ebaluazioak agerian utzi duenez, ahultasun estrukturalak
lantzen jarraitu beharra dago, eta Europako Batasuna zabaldu ondoren planteatuko diren erronka berriei
aurre egin behar zaie.
2003ko urriko Bruselako Kontseilu Europarrak, aurreko kontseiluekin bat etorriz eta enplegua
sortuko duen eta ekonomia-mailan zein gizarte-mailan kohesio handiagoa izango duen hazkunde
iraunkor batera bideratutako ideiaren barruan, Europako garraio, energia eta telekomunikazioen sareak
gauzatzearen eta giza kapitalean egin beharreko inbertsioa handitzearen garrantzia azpimarratu zuen.
Azken puntu horren barruan, prestakuntzan eta gizarte- eta lan-politiketan inbertitzeko gomendioa
azpimarratu behar da. Beraz, hazkunderako eta enplegurako baldintza hobeak sortzeko, Europak
lehiakortasuna areagotu eta gizarte-dimentsioa garatu behar du, ingurumen-dimentsioa ahaztu gabe.
Europako politiken zuzentarauak
Ikusi dugunez, kide diren estatuek Enplegu Plan Nazionalen bitartez lortu beharreko hainbat
zuzentarau eta helburu edo zutabe ezartzen ditu Europako Batasunak urtero. Plan horietan lortutako
helburuen ebaluazioa Kontseiluak udaberrian egiten dituen bileretan egingo da. Bilera horietan, gainera,
Europako Batasunaren joera ekonomikoak eta sozialak sakon aztertu, eta hurrengo urterako jardun-
-ardatzak eta zuzentarauak landuko dira. Politiken arteko sinergia handiagoa bilatuko da beti.
2003ko enplegu-politikaren helburuak eta zuzentarauak
2003. urterako enplegu-politikaren helburuak honako hauek dira: erabateko enplegua, lanaren
kalitatea eta produktibitatea, eta gizarte-kohesioa eta gizartean barne hartzea.
Erabateko enplegua. Kide diren estatuek ahaleginak egingo dituzte erabateko enplegua
lortzeko, eta, horretarako, eskaintzari eta eskariari lotutako neurriak barne hartuko dituen
planteamendu politiko orokor bati jarraituko diote. Halaber, enplegu-tasak igotzen saiatuko
dira, Lisboan eta Stockholmen ezarritako helburu zehatzak lortzeko.
Lanaren kalitatea eta produktibitatea. Enplegu-tasen igoerarekin batera, lanaren
produktibitateak gora egin behar du. Lanaren kalitateak produktibitatea handitzen lagun
dezake eta, hortaz, bi elementu horien arteko sinergiak ahal den neurrian aprobetxatu
beharko lirateke. Horra hor gizarte-elkarrizketarako berariazko erronka bat.
Gizarte-kohesioa eta gizartean barne hartzea. Enplegua funtsezko baliabidea da gizar-
tean barne hartzeko. Enplegu-politikek enpleguan parte hartzeko aukera erraztu beharko
lukete honako neurri hauen bitartez: lan egiteko gai diren gizonezko eta emakumezko
guztiek kalitateko enplegua lortzeko aukera sustatzea, lan-merkatuko diskriminazioaren
kontra jardutea eta lan-munduan pertsonen bazterketa saihestea.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 65
Kohesio ekonomikoa eta soziala sustatzeko, beharrezkoa izango da enpleguari eta langabeziari
dagokienez eskualde-mailan agertzen diren ezberdintasunak murriztea, Europako Batasunean enplegu-
-arloan okerren dauden eremuetan planteatutako arazoei erantzutea, eta berregituratze ekonomikoaren
eta sozialaren alde egitea.
Helburu horiek honako zuzentarau hauetan zehazten dira:
1. Langabeen eta ez-aktiboen aldeko neurri aktiboak eta prebentziozkoak.
2. Lanpostuen sorkuntza eta enpresa-espiritua.
3. Lan-merkatuan aldaketari ekitea eta moldagarritasuna eta mugikortasuna sustatzea.
4. Giza kapitalaren garapena eta etengabeko ikaskuntza sustatzea.
5. Eskulanaren eskaintza zabaltzea eta bizitza aktiboaren luzapena sustatzea.
6. Gizonezkoen eta emakumezkoen arteko berdintasuna. Enplegu-politikan, gizonen eta emaku-
meen arteko berdintasunaren dimentsioa bateratzeko ikuspegi bati jarraitu behar diote ekintzek.
7. Okerren dauden pertsonak lan-merkatuan txertatzeko aukera sustatzea, eta pertsona horiek
jasaten duten diskriminazioari aurre egitea.
8. Enplegua erakargarri bihurtuko duten pizgarrien bidez, lan egitea errentagarri izan dadin lortzea.
9. Aitortu gabeko lana arautzea.
10. Enplegu-arloko eskualde-mailako ezberdintasunei aurre egitea.
2.3. irudia. Erabateko enplegua lortzea Europako politikaren helburuetako bat da, oso garrantzitsua baita Europa lehiakor
eta bateratua eraikitzeko.
2.2 Europako baliabideak prestakuntzarako eta enplegurako
Europako Erkidegoko politikaren ondorioz, kide guztiak integrazio handiagorako bidean dira, eta
Europako Batasunak bere helburuak lortzeko jartzen dituen baliabideek ere ildo beretik jarraitu dute.
Elkarganatze handiagoan sakontzeko funtsetako bat Europaren barruan eskualde, eremu eta
pertsonen arteko ezberdintasun ekonomikoak eta sozialak murriztea da. Horretarako, Europako Funtsak
eta Europako Programak sortu ditu Europako Batasunak.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
66
Europako Funtsen helburua Europako Batasunaren barruan adierazitako ezberdintasunak
murriztea eta kohesio ekonomikoa eta soziala sustatzea da.
Europako Programek Europako herritarren prestakuntza sustatzen dute (maila guztietan),
eta elkarreragina eta mugikortasuna errazten dizkiete herrialdeen artean.
Europako Funtsak
Europako Funtsak bi motakoak izan daitezke: Kohesio Funtsa eta Egitura Funtsak.
Kohesio Funtsa. Maastrichteko Itunak sortu zuen 1993an, Erkidegoko herrialderik
pobreenen egitura-garapena erraztu eta Europako kohesioa bultzatzeko helburuarekin.
Kohesio Funtsak ingurunea eta hondakinen kudeaketa hobetzeko edo Europan zeharreko
garraio-sarea garatzeko proiektuak –edo proiektuen faseren bat– finantzatzen ditu. Diru-
-laguntzak Ogasun Ministerioak kudeatzen ditu Erkidegoko Funtsen eta Lurralde Finantza-
ketaren Zuzendaritza Nagusian.
Egitura Funtsak. 1975ean sortu ziren egitura-ekintzak finantzatzearen bidez eskualdeen
arteko garapen-ezberdintasunak murrizteko helburuarekin. Funtsa horien onuradunak estatuak
eta eskualdeak dira. Funtsak hainbat alditan aplikatzen dira (1994-1999, 2000-2006).
Kohesio Funtsa Egitura Funtsak
Kide den estatu bakoitzari kohesio
orokorra eman nahi dio
Eskualde- eta gizarte-
-helburuak dituzte
Proiektuak –edo proiektuen
faseak– finantzatzen ditu Programak finantzatzen dituzte
Biek egitura-ekintzak finantzatzen dituzte
2.1. taula.
Lehentasunezko jardun-helburuak
Gaur egun, 2000-2006ko Egitura Funtsak hiru helburu lortzera bideratuta daude:
1. helburua. Gutxien garatutako eskualdeen garapena eta egitura-mailako egokitzapena
sustatzea. Biztanle bakoitzeko batez besteko BPGa Erkidegoko batez bestekoaren % 75etik
beherakoa duten eskualdeak barne har daitezke helburu honetan. Egitura Funtsen zuzki-
duraren % 70 jasotzen du helburu honek.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 67
2. helburua. 1. helburuan barne hartu gabeko egitura-gabeziak dituzten eremuen birmol-
daketa ekonomikoa eta soziala babestea. Lau eremu-tipologia definitzen dira: mutazio ekono-
mikoko eremuak, gainbeheran dauden landa-eremuak, zailtasunak dituzten hiri-auzoak eta
arrantzaren mende dauden eremu apalak. Egitura Funtsen zuzkiduraren % 11,5 jasotzen du
helburu honek.
3. helburua. Europako Enplegu Estrategiarekin bat etorriz, hezkuntza, prestakuntza eta
enplegurako politiken eta sistemen egokitzea eta modernizazioa babestea. Egitura Funtsen
% 12,3 dagokio helburu honi.
Egitura Funtsen artean, lau mota bereiz daitezke: EGEF, NBBEF, EGIF eta ABFT. Funts horiek
lehentasunezko helburuak lortzera eta Erkidegoaren ekimenak, ekintza berritzaileak eta laguntza
teknikorako neurriak finantzatzera bideratzen dira.
EGEF. Eskualde Garapeneko Europako Funtsa
Finantza-baliabideak kontuan hartuta, Europako Batasuneko egitura-funtsik handiena da, eta
eskualde-programen finantza-tresna nagusia.
Eskualde-desorekak zuzentzearen bitartez kohesio ekonomikoa eta soziala sustatzeko helburua du.
Horretarako, okerren dauden eskualdeak garatu eta birmoldatzeko programak finantzatzen ditu. Era
berean, lanpostu iraunkorrak garatzen eta sortzen laguntzen du. Finantzatzen dituen ekintza nagusiak
honako hauek dira: langune iraunkorrak sortzen edo mantentzen dituzten inbertsioak, azpiegituretan
egin beharreko inbertsioak, toki-garapenaren eta enpleguaren arloko ekimenen sustapena eta ETEen
jardueren sustapena.
EGEF funtsa Ogasun Ministerioko Erkidegoko Funtsen eta Lurralde Finantzaketaren Zuzendaritza
Nagusiak administratzen du, eta honela finantzatzen da:
1. helburua. Erkidegoaren partaidetza (% 12), herrialdearen partaidetza (% 35) eta inbertsio
pribatua (% 53).
2. helburua. Beste funts batzuekin batera finantzatzen da, baina eskualde bakoitzeko
programa bakarra baino ez da onartzen.
EGIF. Europako Gizarte Funtsa
Europako Batasunaren gizarte-politikak duen tresnarik garrantzitsuena da. Europako Enplegu
Estrategiak eta Urteko Zuzentarauek hasitako ekintzak garatzen laguntzen du. Finantzatzen dituen
ekintzetan, honako hauek azpimarra daitezke:
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
68
Pertsonei honako alderdi hauetan laguntzeko programak:
- Lanbide Heziketa
- Enpleguaren eta autoenpleguaren sorkuntza
- Enplegu-iturri berrien garapena
- Ikerketa eta garapen teknologikoa
Lan-merkatuen funtzionamenduaren hobekuntza eta langabeen birlanbideratzea bultzatuko
duten proiektuak.
Neurri osagarriak, hala nola:
- Zerbitzuez baliatzeko aukera menpeko pertsonentzat
- Ekintza psikopedagokikoak
Gobernuz kanpoko erakundeek eta toki-lankideek garatutako ekintzak.
EGIF funtsa Lan Ministerioak administratzen du Europako Gizarte Funtsaren Unitate Administratzaile-
aren bitartez, eta honela finantzatzen da:
1. helburua. Erkidegoaren partaidetza (% 68,3), herrialdearen partaidetza (% 31,35) eta
inbertsio pribatua (% 0,35).
2. helburua. Beste funts batzuekin batera finantzatzen da, baina eskualde bakoitzeko progra-
ma bakarra baino ez da onartzen.
3. helburua. Kasu honetan ere, Erkidegoaren partaidetza (% 43,9) eta herrialdearen partai-
detza (% 56,1) ditugu. Europako laguntza horretatik, % 38,1 autonomia-erkidegoek kudea-
tutako programei dagokie eta, gainerako % 61,9, berriz, Estatuko programetarako laguntzei.
Jarraian deskribatuko dugun Aragoiko FIJA Plana EGIF funtsak Espainian finantzatutako esperien-
tzien adibidea dugu.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 69
FIJA Plana (Aragoiko Gazteak Laneratzeko Plana)
Sustatzailea Aragoiko Enplegu Institutua (INAEM), Aragoiko Gobernuko Ekonomia, Ogasun eta
Enplegu Sailari atxikitako erakunde autonomoa.
Egilea Gizarte-eragileak: Aragoiko Autonomia Erkidegoko bi enpresa-erakunde eta bi
sindikatu nagusiak (CREA, CEPYME, CCOO eta UGT), INAEMekin egindako
hitzarmenaren bidez.
Onuradunak Kualifikazio baxua eta 16 urtetik 21era bitarteko adina duten edo prestakuntza-
-kontratu baterako aukerak izan ditzaketen gazteak.
Deskribapena Kualifikaziorik gabeko gazteak hautatzean eta gazte horiei prestakuntza-kontratuen
bidez laneratu ahal izateko tutoretza pertsonalizatua ematean datza proiektua.
Helburuak
Azken helburua giza talde horren laneratzea lortzea da, baina, horrez gain, honako
helburu hauek ditu: enpresei lanpostura egokitutako prestakuntza izango duten giza
baliabideak eskaintzea, "aprendizaren" irudia berreskuratu eta sustatzea, eta gazteei
profesionaltasun-ziurtagiria lortzeko aukera erraztea (halako ziurtagiririk badago).
Emaitzak
1999ko urritik aurrera (proiektua martxan jarri zenetik aurrera, alegia), 1.234 gaztek
eman dute izena programan, 212 prestakuntza-kontratu formalizatu dira, eta
kontratu aktiboen kopurua 145era iritsi da. Horrela, beraz, lortutako zuzeneko
laneratze-maila % 66,8koa izan da (% 47,7 enpresa eta enplegu berean, eta % 19,4
beste enpresa batean eta antzeko enpleguarekin) eta, zeharkako laneratze-maila,
berriz, % 18,4koa (enpresa berean edo beste batean, baina beste enplegu batekin).
Beraz, % 14,8 baino ez dira geratu laneratu gabe.
Horrez gain, 27 prestakuntza-talde osatu dira kontratua duten ikasleentzat, honako
arlo hauetan nagusiki: soldadura, arotzeria eta beste ofizio batzuk, elikagaien
industriak, ostalaritza eta merkataritza.
Finantzaketa Proiektua 1999tik 2002ra bitartean egingo da, eta 3,03 milioi euroko guztizko kostua
du. EGIF funtsak proiektuaren % 40 finantzatuko du.
NBBEF. Nekazaritza Bideratu eta Bermatzeko Europako Funtsa (Bideratze Atala)
NBBEF funtsak gutxien garatuta dauden landa-eremuen egitura-garapena eta -egokitzea sustatzen
du. Bi atal ditu: Berme Atala, hots, prezio eta esportazioetarako diru-laguntzak ematen dituena (atal horrek
ez du egitura-helbururik), eta Bideratze Atala, hots, nekazaritza-egiturak arrazionalizatzeko, moderniza-
tzeko eta hobetzeko laguntzak eta ekintzak finantzatzen dituena. Honako hauek azpimarra daitezke:
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
70
Inbertsioak nekazaritza-ustiategietan.
Nekazari gazteentzako laguntza.
Nekazarien ahalmena eta lanbide-gaitasuna areagotzeko lanbide-heziketa.
Inbertsioak nekazaritza-produktuen eraldaketari eta merkaturatzeari lotutako sektoreetan,
hobetzeko eta arrazionalizatzeko helburuarekin.
Basogintzarako laguntzak (basoen mantentzea eta garapena).
Beste erregimen baten eremuan barne hartu gabeko landa-egokitzearen eta landa-
-garapenaren sustapena (lurren hobekuntza eta zatiketa, herrien berrikuntza eta garapena,
baliabide hidrikoak, turismoa…).
NBBEF funtsa Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioko Landa Garapeneko Zuzendaritza
Nagusiak eta autonomia-erkidegoetako unitate eskudunek administratzen dute.
Funtsa finantzatzeko Europako Erkidegoaren partaidetza guztizko kostuaren % 25etik % 50era
bitartekoa izango da (nekazaritzaren eta ingurunearen arloko neurrien kasuan izan ezik, horietan partai-
detza % 75era bitartekoa izan baitaiteke).
ABFT. Arrantza Bideratzeko Finantza Tresna
Arrantzaren, akuikulturaren, eta produktuen eraldaketa eta merkaturatzearen sektorean egindako
egitura-ekintzak babestea eta sustatzea da funts honen helburua. Jardunen artean, honako hauek azpi-
marra daitezke:
Arrantza-flotaren eta ontzien berrikuntza eta
modernizazioa
Arrantza-ahaleginaren egokitzea
Itsasbazterreko artisau-arrantza
Neurri sozioekonomikoak
Ur-baliabideen babesa
Akuikultura
Arrantza-portuen ekipamendua
Arrantzako eta akuikulturako produktuen
eraldaketa eta merkaturatzea
2.4. irudia. Nekazaritza-egituren modernizazioa
sektorearen lehiakortasuna bermatzeko ezinbesteko helburutzat hartzen da.
Merkataritza-aukera berrien sustapena eta bilaketa
Profesionalek egindako ekintzak
Jardueren aldi baterako gelditzea eta finantza-konpentsazioak
Ekintza berritzaileak eta laguntza teknikoa
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 71
ABFT funtsa Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioak, Arrantza Egituren eta Merkatuen
Zuzendaritza Nagusiak, Egitura Funtsak (ABFT) Kudeatzeko Zuzendariordetza Nagusiak eta autonomia-
-erkidegoetako unitate eskudunek administratzen dute. Honela finantzatzen da:
1. helburua. Erkidegoaren partaidetza (% 47,94), herrialdearen partaidetza (% 15,64) eta
inbertsio pribatua (% 36,42).
2. helburua. Beste funts batzuekin batera finantzatzen da, baina eskualde bakoitzeko
programa bakarra baino ez da onartzen.
Erkidegoaren Ekimenak
Berariazko arazoei erantzuteko garapen-bide berriak esperimentatzera bideratutako programak dira
Erkidegoaren Ekimenak. Egitura Funtsen % 5,35 zuzentzen da ekimen horietara.
2000-2006ko aldian garatu beharreko ekimenak honako hauek dira:
INTERREG III
LEADER +
EQUAL
URBAN II
INTERREG III
INTERREG III
Zereginak Europan zeharreko lankidetza hobetzea du helburu. Europako mugak
Europako Batasunaren garapenerako eta integraziorako oztopo izan
ez daitezen bilatzen du.
Finantzatzen dituen ekintzak
– A kapitulua. Mugaz haraindiko gune ekonomiko eta sozialen
garapena, aurrerapen iraunkorrerako estrategia komunen bidez.
Espainian, 3 eremu daude diruz lagunduta: Espainia/Portugal,
Espainia/Maroko eta Espainia/Frantzia.
– B kapitulua. Tokiko, eskualdeko eta Estatuko agintarien arteko
lankidetzaren bitartez, eta eskualde-multzo handiak osatzearen
bidez (hala nola Gune Atlantikoa edo Mediterraneo Mendebaldea),
Europako Batasunaren integrazio-maila handiagoa sustatzea.
– C kapitulua. Eskualde-mailako garapen eta kohesiorako politiken
eta tresnen eraginkortasuna hobetzea sareen konexioaren bidez.
Finantzaketa EGEF funtsak % 50etik % 75era bitartean finantzatzen du (eskual-
dearen arabera).
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
72
LEADER +
LEADER +
Zereginak
– Landa-munduko eragileei beren lurraldearen ahalmenari buruzko
gogoeta egiten irakastea.
– Ondare naturala eta kultur ondarea balioztatzera eta ingurune
ekonomikoa hobetzera bideratuta dauden, eta enplegua sortzeko
helburua duten garapen iraunkorreko estrategien aplikazioa sustatzea.
Finantzatzen dituen ekintzak
Tokiko Ekintza Taldeak (TET) lurraldeko sektore sozioekonomikoetako
gizarte-solaskideen multzo esanguratsu eta orekatu batez osatuko dira,
eta diruz laguntzeko moduko honako ekintza hauek egingo dituzte:
– Landa-garapeneko estrategia pilotuak babestea.
– Lurraldeen eta nazioen arteko lankidetza babestea.
– Erkidegoko landa-lurralde guztiak eta landa-garapeneko eragile
guztiak sare batean bateratzea.
– NBBEF-Bideratze Atalak % 50etik % 75era bitartean finantzatzen du
(eskualdearen arabera).
Finantzaketa Honako hauek dira finantzatzen dutenak: Europako Batasuna (% 37,7),
Estatua (% 4,3), autonomia-erkidegoak (% 10,7), toki-administrazioak
(% 4) eta inbertsio pribatua (% 43,3).
EQUAL
Lan-munduratzearen ikuspuntutik, ekimenik garrantzitsuena da, lan-munduratzea baita bere jardu-
naren muina. Hori dela eta, deskribatzeaz gain, baliabideak nola banatzen diren ikusiko dugu, bai eta
zenbait adibide ere.
EQUAL
Zereginak Enplegu-politikak aplikatzeko moduak garatzea eta zabaltzea eta,
horrela, lan-merkatuko bazterketa, diskriminazio eta ezberdintasun
orori aurre egitea du helburu.
Espezialitate-arloak
1. arloa. Lanbideratzeko ahalmenaren hobekuntza.
1.1. Txertatzeko zailtasunak dituzten pertsonak.
1.2. Lan-merkatuko arrazakeriari eta xenofobiari aurre egitea.
2. arloa. Enpresa-espirituaren sustapena.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 73
3. arloa. Lanpostura eta prestakuntzara egokitzeko gaitasunaren
sustapena.
4. arloa. Gizonen eta emakumeen aukera-berdintasunaren sustapena:
4.1. Lana eta lanbidea uztartzea.
4.2. Gizonen eta emakumeen arteko ezberdintasunen murrizketa.
Finantzatzen dituen ekintzak
– 1. ekintza. Nazioz Gaindiko Garapen eta Lankidetza Taldeak
ezartzea (AP). Talde horien sorkuntza babestea (talde horiek
proiektuak aurkezteaz arduratuko dira).
– 2. ekintza. Azaldutako espezialitate-arloei lotutako APen lan-
-programak gauzatzea.
– 3. ekintza. Sare tematikoak sortzea, praktika egokiak zabaltzea eta
politika nazionaletan eragitea, proiektuetan probatutako irtenbideak
zabaltzeko helburuarekin.
– 4. ekintza. Laguntza teknikoa.
Finantzaketa Estatuak eta EGIF funtsak finantzatzen dute.
Beste batzuk Erkidegoaren aurreko ekimenak bateratzen ditu: adapt, now, horizon,
youthstart eta integra.
EQUAL ekimenaren baliabideen banaketa Espainian (515,4 milioi euro)
Espezialitate-arloak Ehunekoa
1.1. Integratzeko zailtasunak dituzten pertsonak. % 29 1. Lanbideratzeko gaitasuna
1.2. Arrazakeriaren eta xenofobiaren kontrako jarduna. % 5
2. Enpresa-espirituaren sustapena Enpresa berriak sortzeko prozesua erraztea. % 15
3. Egokitzeko gaitasuna Enpresak eta langileak ekonomia- eta egitura-
-aldaketetara eta teknologia berrien erabilerara egokitzea. % 15
4.1. Lana eta lanbidea uztartzea. % 13 4. Gizonen eta emakumeen
aukera-berdintasuna 4.2. Gizonen eta emakumeen arteko ezberdintasunen
murrizketa % 18
Asilo-eskatzaileak Txertatzeko laguntza % 2
Laguntza teknikoa % 3
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
74
Adibide modura, 2001ean onartutako equal proiektu batzuk azalduko ditugu.
Espezialitate-arloa Proiektuaren izena Garapen Taldea (GT) Helburuak
1.1. Integratzeko zailtasunak dituzten pertsonen laneratzea
Argos Burjassot--Paterna
Enplegua Sortzeko Lurralde Itunaren Kontsortzioa
Pactem Nord. Eskualdeko udalerriek, enpresa--erakundeek eta sindikatuek osatzen dute.
Orientazioaren, gizarteratzearen, prestakuntzaren eta enpleguaren eremuko jardunen bitartez, bi udalerrietako biztanleei lan-merkatuan sartzeko edo bertara itzultzeko aukera erraztea.
1.2. Arrazakeriaren eta xenofobiaren kontrako jarduna
Arena
Mosaico. 20 bazkide ditu eta, horien artean, Andaluziako Junta, udalak, sindikatuak, enpresa-erakundeak, GKEak eta abar daude.
Emakume etorkinei duintasunez eta errespetuz gizarteratu eta laneratu ahal izateko alternatibak eskaintzea (laguntza, sustapen eta lanbide-trebakuntzarako jardueren bidez).
2. Enpresa-espirituaren sustapena
Pioneros 106
Pioneros 106 sur. Honako hauek osatzen dute: CEDES--Andaluzia, Redees-Andaluzia eta Andaluziako Juntako Enplegu eta Garapen Teknologikoko Saila.
Lan-merkatuan okerren dauden pertsonez osatutako gizarte--ekonomiako enpresak sortzeko enpresa-arloko metodo, tresna, prozesu eta sistema berriak garatzea.
3. Egokitzeko gaitasuna sustatzea.
Zurekin sarean
Erakunde ugari: Eusko Jaurlaritza, erakunde publikoak eta pribatuak, hezkuntza--erakundeak, gizarte-eragileak eta enplegua sustatzeko erakundeak.
Enpleguaren tinkotzea eta lehiakortasunaren hobekuntza sustatzea eta babestea, honako hauetan: mikroenpresak, langile autonomoak, gizarte--ekonomiako enpresak, emakumeek eta okerren dauden giza taldeek zuzendutako eta partaidetutako enpresak, eta Bizkaiko ETEak.
4.1. Lana eta lanbidea uztartzea
Zeleste
Agora. 15 erakundez osatuta dago: Gaztela-Leongo Juntako hainbat sail, sindikatuak, enpresa-erakundeak, fundazioak eta gizarte--izaerako erakundeak.
Familia eta lanbidea uztartu ahal izateko jardunak koordinatzea; horretarako, emakumeentzat ez ezik enpresaburuentzat eta prestatzaileentzat ere izango diren orientazio-, prestakuntza- eta sentsibilizazio-neurriak aurreikusten dira.
4.2. Gizonen eta emakumeen arteko ezberdintasunak murriztea
I.O. Metal
Femeval, hainbat enpresa--erakunde eta sindikatu, eta Valentziako eta Alacanteko Unibertsitateak.
Metalaren sektoreko enpresetan eta inguruneetan aukera-berdintasuna eta genero-ikuspegia sartzea, maila guztietan generoen arteko berdintasuna eta ekitatea gauzatu ahal izateko.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 75
URBAN II
URBAN II
Zereginak Krisian dauden hirietan eta hiri-inguruetan suspertze ekonomiko eta
sozialeko estrategiak sustatu eta hiri-garapen iraunkorra lortzea du helburu.
Finantzatzen dituen eremuak Jarduerak egingo diren eremuek honako baldintza hauetako hiru bete behar dituzte.
Jarduera ekonomikoaren maila txikia.
Langabezia-maila handia.
Pobrezia- eta bazterketa-maila handia.
Berariazko birmoldaketa-beharra.
Etorkinen, talde etnikoen eta txikien, edota errefuxiatuen kopuru handia.
Hezkuntza-maila txikia.
Krimen-kopuru eta delinkuentzia handia.
Okerreko joera demografikoak.
Ingurune bereziki degradatua.
Jarduerek bete beharreko baldintzak
Biztanle askorentzat izatea (20.000 pertsona eta, kasu berezietan, 10.000).
Behar adina babes-egitura eta hainbat eremutako solaskide irmoak
edukitzea.
Estrategia hasi, jarraitu eta ebaluatzeko toki-lankidetza zabala izatea.
Eremu guztiei buruzko ikuspegi bateratua izatea (garraioa, segurtasuna,
ingurumena, ekonomia…).
Alderdi berritzaileak sustatzea.
Eremu zabalagoetarako estrategiak izatea eta egitura-helburuen eta
Erkidegoaren beste ekimen batzuen programak osatzea.
Finantzaketa Jarduerek % 50etik % 75era bitarteko diru-laguntza jasotzen dute gehienez,
eremu onuraduneko biztanleriaren eta langabe-kopuruaren arabera.
Ekintza berritzaileak eta laguntza teknikoa
Ekintza berritzaileak metodo eta praktika berritzaileak bultzatzen dituztenak dira, eta esku-hartzeen
kalitatea hobetzeko ideia berrietan eta gutxitan aplikatutakoetan oinarrituta daude (Egitura Funtsen 1, 2
eta 3. helburuei jarraiki). Finantzatzen diren ekintzak (%50etik % 80ra bitartean) honako hauetan
oinarritutako azterlanen, proiektu pilotuen eta esperientzia-trukeen ingurukoak dira:
Ezagutzan eta berrikuntza teknologikoan oinarritutako eskualde-mailako ekonomia.
E-Europa: informazioaren gizartea eskualde-garapenaren zerbitzura.
Eskualde-nortasuna eta garapen iraunkorra.
Enplegua eta prestakuntza.
Arrantzaren sektorea.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
76
Laguntza teknikoak funtsen aplikazioa hobetzeko beharrezkoak diren prestaketa-, jarraipen- eta
kontrol-ekimenak dira.
Egitura Funtsen % 65 bideratzen da ekintza berritzaileak egitera eta laguntza teknikoko neurriak hartzera.
Funtsen
zertarakoa (%) EGEF EGIF NBBEF ABFT
1. helburua % 70 X X X X
2. helburua % 11,5 X X X X
3. helburua % 12,3 X
Erkidegoaren ekimenak % 5,35 INTERREG III
URBAN II EQUAL LEADER
Ekintza berritzaileak eta
laguntza teknikoa % 0,65 X X X X
Erkidegoaren programak
Europako Batasunak garatzen dituen politikei lotutako ekintzak finantzatzeko erabiltzen dituen
tresnak dira Erkidegoaren programak. Oro har, programa guztiek ezaugarri komun batzuk dituzte:
Hainbat urtetarakoak dira, iraupena finkoa ez bada ere.
Europar dimentsioa izan behar dute. Hau da, parte-hartzaileen artean Erkidegoko hainbat
herrialdetako bazkideak behar dira.
Erakusgarriak dira, hau da, emaitzak Europako Batasuneko lurralde osoan zabaltzeko
asmoarekin egin behar dira.
Erkidegoaren programa ugari daude, hainbat jardun-arlotakoak. Liburu honetan, enpleguari eta
prestakuntzari lotutako programa garrantzitsuenak aztertuko ditugu. Honako hauek dira: SOCRATES II,
LEONARDO DA VINCI II, JUVENTUD eta CULTURA 2000.
Socrates programaren barruan, GRUNDTVIG ekintza azpimarratu beharra dago. Ekintza hori esku-
-hartze sozialaren xede izan daitezkeen giza taldeentzat da.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 77
SOCRATES II
SOCRATES II programa
Helburua Europako herritarrek Europako hezkuntza-baliabideak eskuratzeko aukera sustatzea.
Parte-hartzaileak Prestakuntza-maila guztietako ikasleak eta irakasleak. Hala ere, ekintza gehienen
kasuan, ikasleak dituen erakundeak jasotzen du diru-laguntza.
Ekintzak
– Prestakuntza-programen sustapena:
COMENIUS (Haur Hezkuntzatik Bigarren Hezkuntzara)
ERASMUS (Goi Mailako Hezkuntza)
LINGUA (hizkuntzen ikaskuntza eta irakaskuntza)
MINERVA (Urrutiko Hezkuntzaren sustapena informazioaren eta komuni-
kazioaren teknologien bitartez)
GRUNDTVIG (ekintza honen ezaugarriak direla eta, deskribapen berezia
behar du)
– Europako politiken behaketa eta berrikuntza
– Neurri osagarriak helburu berak dituzten baina diruz lagundu ezin izan diren
ekintzetarako.
Finantzaketa
Parte-hartzaileek mugikortasunerako bekak eta jatorrizko herrialdeko tasa
akademikoen salbuespena lor ditzakete. Europako diru-laguntzak, oro har, ez du
gaindituko proiektuaren kostuaren % 75. Gainerakoa Hezkuntza eta Zientzia
Ministerioak, ardura duen unibertsitateak, autonomia-erkidegoek eta tokiko edo
eskualdeko beste erakunde batzuek finantzatu ahal izango dute.
Beste zenbait Ikasleek Europass Formacion agiria lortu ahal izango dute. Agiri horrek Europar
Batasuneko herrialdeetan egindako prestakuntza-aldiak egiaztatzen ditu.
Erakunde arduraduna
Socrates Agentzia Nazionala, Hezkuntza eta Zientzia Ministerioa, Unibertsitate
Kontseilua, Erasmus Agentzia Nazionala, Idazkariordetza Nagusia.
GRUNDTVIG ekintza
GRUNDTVIG ekintza
Helburua Helduen hezkuntzaren kalitatearen hobekuntza sustatzea.
Parte-hartzaileak
Ikasle heldu guztientzat da, baina honako hauei emango zaie lehentasuna:
– Titulazio akademikorik eta oinarrizko kualifikaziorik ez duten pertsonak.
– Landa-eremuetan edo gutxien garatutakoetan bizi diren helduak.
– Hezkuntza-behar bereziak dituzten pertsonak.
– Etengabeko prestakuntzan hasteko zailtasunak dituzten pertsonak.
Azpiekintzak Europako lankidetza-proiektuak sortzea, ikaskuntza-elkarte txikiak sustatzea eta
esperientziak trukatzeko Europako sareak sortzea.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
78
LEONARDO DA VINCI II
LEONARDO DA VINCI II programa
Helburua Lanbide Heziketa hobetzea.
Parte-hartzaileak
– Erakundeak
• Lanbide-heziketako ekintzetan parte hartzen duten organismo eta erakunde
publikoak eta pribatuak, eta bereziki:
– Onuradunak
• Hasierako lanbide-heziketako gazteak.
• Langile edo langabe gazteak.
• Unibertsitate-prestakuntzako edo unibertsitate-tituludun gazteak.
• Prestatzaileak eta prestakuntzaren planifikatzaileak.
Neurriak
– Ikasleen nazioz gaindiko egonaldietarako eta prestatzaileen arteko trukeeta-
rako diru-laguntzak ematen ditu.
– Lanbide Heziketaren berrikuntza eta kalitatea bilatzen duten nazioz gaindiko
proiektu pilotuak sustatzen eta garatzen ditu.
– Lanbide-eremuan eta ekonomia-eremuan hizkuntz prestakuntza hobetzeko
proiektuak sustatzen ditu.
– Askotariko eragileek eratutako Erkidegoko prestakuntza-sareen jarduerak
finantzatzen ditu.
– Erkidegoko dokumentazioa lantzen eta eguneratzen du.
– Programa hau beste antzeko batzuekin lotzen du.
– Helburu orokorren hobekuntza lortzea.
Finantzaketa Europako Erkidegoaren partaidetza ekintza guztietan.
Titulazioa Ikasleek Europass agiria lortu ahal izango dute.
Erakunde arduraduna
Agencia Española Leonardo da Vinci, Hezkuntza eta Zientzia Ministerioa, LHGEZ
eta Prestakuntzako Europako Fundazioa.
JUVENTUD programa
JUVENTUD programa
Parte-hartzaileak 18 urtetik 25era bitarteko gazteak.
Gazteriaren eta hezkuntza ez-formalaren eremuko agintariak.
Ekintzak
– Taldeen arteko trukeak eta boluntario-lanen garapena sustatzen ditu,
Erkidegoaren barruan zein beste herrialde batzuekin.
– Toki-mailako proiektuetarako eta sormena sustatzen duten proiektuetarako
diru-laguntzak ematen ditu.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 79
JUVENTUD programa
Finantzaketa Proiektu honen finantzaketa eta gainerako bazkideen ekarpen publikoak edo
pribatuak ditu oinarri.
Erakunde arduraduna
INJUVE (Gazteriaren Institutua) eta Espainiako Gazteriaren Kontseilua
Autonomia Erkidegoetan.
CULTURA 2000
CULTURA 2000 programa
Parte-hartzaileak Europako Erkidegoko edo haren eragin-eremuko kultur erakunde publikoak
edo pribatuak.
Ekintzak
Kulturaren ezagutzari eta zabalkundeari lotutako gai guztiak sustatzen ditu
eta, bereziki, arte eta literatur sormena. Kultur ondarearen kontserbazioaren
eta babesaren sustapena azpimarratu behar da.
Finantzaketa Erkidegoak proiektuaren % 60ra bitartean finantzatu ahal izango du; gaine-
rakoa, berriz, herrialde antolatzaileen artean banatu beharko da.
Erakunde arduraduna Punto de Contacto Cultural. Kultur Lankidetza eta Komunikazioko Zuzen-
daritza Nagusia, Hezkuntza eta Zientzia Ministerioa.
Ekintza bateratuak: Socrates, Leonardo eta Juventud
SOCRATES, LEONARDO eta JUVENTUD programek zenbait puntutan bat egiten dutela eta, proiektu
komunak garatzeko aukera planteatu da.
Baterako ekintzek diziplina anitzekoak izan behar dute, eta hezkuntzaren, lanbide-heziketaren, eta
gazteria- eta kultur arloko lanaren arteko loturak sortu behar dituzte. Hori dela eta, izaeragatik eremu
bakar batekoak ez diren gaietan oinarritu behar dute. Ekintza horiek, jakina, eragileen eta hainbat
ezagutza-sektore eta -eremuren arteko lankidetza estuagoa eskatzen dute.
2003ko iraileko deialdian, proiektuen oinarri izango diren honako hiru gai hauek ezarri dira:
Ezgaitasuna duten pertsonak txertatzea.
Herritar aktiboen jarduerak ikastetxeak leku erakargarriagoak izan daitezen eta garaiz
aurreko eskola-uztea saihestu ahal izan dadin.
Etengabeko orientazioa.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
80
Aholkularitza-baliabideak
Europako Batasunak, gero eta era zuzenagoan, erabiltzaileentzat askoz hurbilago eta eskuraga-
rriago dauden toki-erakundeen esku uzten ditu informazioari lotutako zereginak eta erantzukizunak. Aldi
berean, eta asmo berarekin, informazioaren teknologiek eskaintzen dituzten aukeren bitartez baliabide
horiez guztiez baliatzeko aukera sustatzen du.
Baliabide horien artean, honako hauek bereiz daitezke: ETEentzakoak (Euro Info Zentroak) eta
herritarrentzakoak (Europako Informazio Puntuak eta Europa mailako enplegu-eskaintzez baliatzeko
aukera errazten duen EURES SAREA).
Euro Info Zentroak (edo euroleihatilak, lagunartean esaten zaien bezala) ETEei zereginak
errazteko, aholkuak emateko eta laguntzeko sortu dira. Europako Batasuneko erakundeek
sortutako legeriari, Erkidegoko I+G programei, kontratazio publikoko lizitazioetara joateko
moduari, Europako laguntzei eta abarri buruzko informazioa eta aholkularitza ematea dute
zeregin nagusi. Halaber, enpresei merkataritza-, teknologia- edo finantza-gaietan lankidetzan
jarduteko europar bazkideak bilatzen laguntzeko zubi gisa dihardute.
Europako Informazio Puntuen helburua Erkidegoko informazioa herritarrei hurbiltzea da
(argitalpenen, bideoen, aldizkari ofizialen eta abarren bitartez).
EURES SAREA (European Employment Services), enpleguaren aldeko Europako estrategian
elkarrekin lankidetzan jarduteko asmoarekin bat etorriz, Europako espazioaren barruan
langileen zirkulazio librea errazteko mekanismo gisa sortu da.
Sareak harremanetan jartzen ditu Europako Batzordea eta kide diren herrialdeetako enplegu-
-zerbitzu publikoak eta prozesuetan esku hartzen duten gainerako erakundeak, hala nola sindikatuak,
enpresa-erakundeak eta eskualde- eta toki-agintariak.
Sarearen helburua komunikazioa erraztea da, gizarte-eragileen artean eta, oro har, Erkidegoaren
barruko edozein eremutan sortzen diren enplegu-aukerez baliatu nahi duen herritar orori. Ildo horretan,
zerbitzu hirukoitza ematen du sareak: informazioa, aholkularitza eta kontratazioa.
Lortzeko modua
Europako Funtsen diru-laguntzak Europako Erkidegoen Aldizkari Ofizialean (EEAO) argitaratutako
deialdien bitartez lor daitezke.
Espainiako Administrazio Publikoak ere finantzatutako laguntzen kasuan, Estatuko Aldizkari Ofizialean
(BOE) argitaratuko dira. Gainera, autonomia-erkidegoek eskumenak transferituta badituzte, informazioa
dagokion autonomia-erkidegoko aldizkari ofizialean argitaratuko da.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 81
Laguntza-eskaera kudeatzeko eta laguntza jaso duten jarduerak kontrolatu eta ebaluatzeko ardura
arestian adierazitako erakunde arduradunek edo unitate administratzaileek izango dute beti.
Laguntza horien onuradunak honako hauek izan daitezke: administrazio publikoak, erakunde
publikoak edo pribatuak (unibertsitateak, enpresak, elkarteak, GKEak…) eta, zenbaitetan, partikularrak.
2.3 Estatuko estrategiak
Estatuek eta autonomia-erkidegoek enpleguaren eta lanbide-heziketaren arloan garatzen dituzten
politikak eta estrategiak Europako Batasunaren testuinguruan barne hartuta daude, eta testuinguru hori
Enplegurako Urteko Planetan zehazten da).
Hala ere, testuinguru horretan jartzeko joera ez da esparru horretara mugatzen. Aitzitik, gainerako
ekimen guztien oinarria da eta, bereziki, legeria-ekimenena (Enpleguaren Legea eta Lanbide Hezike-
taren Legea, adibidez).
Enpleguaren Legea
Enpleguaren Oinarrizko Legetik Enpleguaren Legera
Enpleguaren Legea, Diputatuen Kongresuak 2003ko azaroaren 27an onartua, lan-merkatuaren
funtzionamendua hobetzearen bitartez enplegu-aukerak garatzeko helburuarekin sortu da.
Legea parlamentuko taldeen eta gizarte-eragileen arteko adostasun zabalarekin onartu zen, eta amaiera
eman zion 1980tik aurrera arlo honetako politikak arautu zituen Enpleguaren Oinarrizko Legeari.
Baldintzak sakonean aldatu direnez gero, lege berria beharrezkoa izan da. Aldaketa garrantzitsuenak
honako eremu hauetan gertatu dira:
Aurreko idatz-zatian ikusi dugun bezala, enpleguaren arloko politikek eta estrategiek eta horien
finantzaketak europar dimentsioari erantzuten diote. 1980an, aldiz, estatu-mailakoak ziren.
Autonomia-erkidegoei enplegu-politikak kudeatzeko eskumenak transferitu zaizkie. 1980an,
aldiz, enplegu-politikak definitu gabe zeuden.
1994an kontratazio-enpresa pribatuak legeztatu zirenetik aurrera, INEM ez da enpresen eta
langabeen bitartekotza kudeatzeko tresna bakarra.
Aldaketak gertatu dira biztanleriaren egituran, hala nola zahartzea eta inmigrazioaren gorakada.
Lan-merkatuaren egitura aldatu da: bereziki okerren dauden giza taldeetan agertzen diren
langabezia-maila estrukturalak mantentzen dira.
Informazioaren teknologiak indartsu sartu dira eremu guztietan eta, bereziki, lan-esparruan.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
82
Testuinguru berri horretan, lan-merkatuaren
funtzionamenduaren eraginkortasuna areagotzeko
eta lan-merkatuan sartzeko aukerak hobetzeko
helburua du Legeak, hau da, langabeek beren
ezaugarrietara egokitutako lana aurki dezaten eta
enpresek lan bat egiteko pertsona egokiak aurki
ditzaten bultzatzekoa. Horretarako, enplegu-
-politika eta politika hori praktikan jartzeko tresnak
definitzen ditu.
2.5. irudia. Lanbide Heziketaren antolamendua
prestakuntza- eta enplegu-politikaren funtsezko tresna da.
Enplegu-politika
Enpleguaren Legeak enplegu-politika definitzen du hasieran: Estatuak eta Autonomia Erkidegoek
erabateko enplegua lortzera, enplegu-eskaintza eta enplegu-eskaria kuantitatiboki eta kualitatiboki egoki-
tzera eta langabezia-egoerak murriztera bideratutako programak eta neurriak garatzeko helburuarekin
hartutako erabakien multzoa da.
Enplegu-politikaren helburu orokorrak honako hauek dira:
Lan egiteko gai diren pertsona guztiei enplegua lortzeko aukera-berdintasuna bermatzea.
Langabezia-egoerez babesteko sistema eraginkor bat mantentzea.
Langabeziaren aurrean prebentzio-ikuspegia hartzea, eta langabeei banan-banako eta
tutoretzako arreta eskaintzea.
Lan-merkatuan sartzeko zailtasunik handienak dituzten giza taldeentzako laneratze-politika
egokiak ziurtatzea.
Estatuko lurralde osoan lan-merkatuaren batasunari eustea, lurraldeen berariazko eta
askotariko ezaugarriak kontuan hartuta.
Langileen zirkulazio librea ziurtatzea eta enpleguagatik bidaiatu nahi dutenei mugikortasun
geografikoa erraztea.
Enplegu-politika immigrazioaren fenomenoaren dimentsioarekin koordinatzea.
Horrela definitzen du Legeak Enplegu Sistema Nazionala: enplegu-politika sustatzeko eta garatzeko
beharrezkoak diren egituren, neurrien eta ekintzen multzoa. INEMek (Estatuko Enplegu Zerbitzu Publiko
izen berria hartuta) eta Autonomia Erkidegoetako Enplegu Zerbitzu Publikoek osatzen dute.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 83
Enplegu Sistema Nazionalak honako helburu hauen betetzea bermatu beharko du:
Enplegua sustatzea eta lanpostuen sorkuntza bultzatzea (laneratzeko zailtasun handienak
dituzten pertsonentzat, bereziki).
Langileei eta enpresaburuei lan-merkatuko enplegu-eskaintzak aurkituko dituen enplegu-
-zerbitzu publikoa eta doakoa eskaintzea, arreta eraginkor eta kalitateko batean oinarrituta.
Enplegu-eskatzaileek lana aurkitu edo lan-aukerak hobetu ahal izateko, eta enpresaburuek
beren beharrei erantzungo dieten langile egokiak kontratatu ahal izateko beharrezkoa den
informazioa ematea.
Estatuko lurralde osoan enplegu-politika aktiboek berdintasunaren eta diskriminaziorik ezaren
printzipioei erantzuten dietela ziurtatzea.
Organo aholku-emaile gisa, Lan Gaietarako
Konferentzia Sektoriala eta Enplegu Sistema
Nazionaleko Kontseilu Nagusia ditu. Azken horretan,
Estatuko Administrazio Orokorraz gain, autonomia-
-erkidegoak, enpresa-erakundeak eta sindikatuak
egongo dira ordezkatuta.
Enplegu-politiken tresnak
Enplegu-politika gauzatzeko, lan-bitartekotza, enplegu-politika aktiboak eta langabeziari aurre
egiteko babes ekonomikoa erabiliko ditu tresna gisa Enplegu Sistema Nazionalak.
Lan-bitartekotza
Lan-bitartekotza lan-eskaintzak enplegu-eskatzaileekin harremanetan jartzeko helburua duten ekintzen
multzoa da, hau da, enplegua bilatzen duten pertsonak langileak behar dituzten enpresekin (eta
alderantziz) harremanetan jartzeko helburua dutenak. Alderdi hori 5. UNITATE DIDAKTIKOAN aztertuko dugu.
Bitartekotza-zeregina, funtsean, honako hauen bitartez bete ahal izango da:
Enplegu Zerbitzu Publikoak. Bitartekotza-zerbitzu hori dohainik eskainiko diete, langileei zein
enpresaburuei.
Enplegu-agentzia pribatuak, behar bezala baimenduak.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
84
Aukerak unibertsalizatzeko, jarduteko printzipio komun batzuk finkatuko dira enplegu-zerbitzu
publiko guztietan. Printzipio horien artean, informatika-sistemen bateragarritasuna eta Estatu osorako
lan-eskaintzen eta lan-eskarien datu-base bakarra izatea azpimarratu behar dira. Horrela, lan-arrazoiek
eskatzen duten mugikortasun geografikoa erraztuko da.
Enplegu-politika aktiboak
Langabeak lan-merkatuan txertatzeko aukerak hobetzeko helburua duten orientazio, enplegu eta
prestakuntzarako programa eta neurri guztiak dira enplegu-politika aktiboak.
Lana lortzeko moduak (langile autonomoak edo
soldatapekoak), prestakuntzaren egokitzea eta enple-
gurako kualifikazio berria, eta enpresa-espiritua eta
gizarte-ekonomia sustatzeko bestelako neurri guztiak
barne hartzen ditu. Enplegu-politika aktiboak osatzen
dituzten programek eta neurriek honako helburu
hauek izango dituzte:
1.7. irudia. Enplegu-politika aktiboen helburua
langabeek laneratzeko dituzten aukerak hobetzea da.
Enplegu-bilaketa aktiborako informazioa eta orientazioa ematea
Lanerako kualifikatzea
Lanbide-praktika erraztea
Enplegua eta autoenplegua sustatzea
Enplegua sortzen duten jardueren sorkuntza sustatzea
Mugikortasun geografikoa sustatzea
Politika aktiboak eraginkorrak izan daitezen, beharrezkoa da, alde batetik, enplegu-zerbitzu
publikoek langabeei banako ibilbideen bitartez laneratzeko aukerak hobetzen lagunduko dieten ekintzak
eskaintzea, eta, bestetik, langabe horiek enplegu-politiketan aktiboki parte hartzea, lan-aukerak hobetu
ahal ditzaten eta lanpostu bat aurkitu ahal izan dezaten.
Era berean, lan-merkatuan txertatzeko zailtasun bereziak dituzten pertsonentzako enplegua
sustatzeko berariazko programak planteatzen dira. Ildo horretan, banan-banako arretarako ibilbide
batzuk eta tutoretza bat egituratzea aurreikusten da, pertsona bakoitzaren ezaugarri pertsonalen eta
profesionalen arabera.
Espainian, enplegu-politika aktiboak funtsezko bi neurritan gauzatzen dira: kontrataziorako babesa
eta lanerako prestakuntzaren sustapena. Bi alderdi horiek luze eta zabal aztertuko dira ESTATUKO
BALIABIDEEI buruzko idatz-zatian.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 85
Langabeziari aurre egiteko babes ekonomikoa
Gizarte modernoetako sistema ekonomikoek eta politikoek gizarte-babeseko hainbat mekanismo
aurreikusten dituzte langabeziari neurri ekonomikoen bidez aurre egiteko. Gaur egun, argitaratu diren
araudien arabera, 4 babes-mota daude Espainian:
Langabezia-prestazioa. Ordaindutakoaren araberako babesa da, hau da, aldez aurretik
kotizatu dutenek jasotzen dute. Horrela, beraz, lan egin duten eta Gizarte Segurantzan
kotizatu duten, eta enplegua aldi baterako edo behin betiko galdu duten pertsonek lortu ahal
izango dute langabezia-prestazioa.
Langabezia-sorospena. Laguntzako babesa da. Prestazio ekonomiko bat eta osasun-
-laguntzako, familia-babeseko eta, hala badagokio, erretiroko prestazioei dagokien Gizarte
Segurantzarako kotizazioaren ordainketa barne hartzen ditu. Oro har, ordaindutakoaren
araberako prestazioaren aldia gainditu duten pertsonek lor dezakete langabezia-sorospena,
familia-kargak edo lan-merkatuan txertatzeko zailtasun bereziak daudenean bereziki.
Nekazaritzako erregimen berezian barne hartutako behin-behineko langileen langabezia-
-babesa. Bi motakoa izan daiteke: soldatapeko behin-behineko langileentzako langabezia-
-prestazioak, eta Nekazaritzako erregimen Berezian barne hartuta dauden eta Andaluzian
eta Extremaduran bizi diren behin-behineko langileentzako langabezia-sorospena eta
nekazaritza-errenta.
Laguntzako baliaezintasun-pentsioa. Minusbaliotasun larriak dituzten pertsonei gutxieneko
diru-sarrera batzuk bermatzen dizkien laguntzako babesa da.
Laneratze Errenta Aktiboa. Behar ekonomiko bereziak eta lana aurkitzeko zailtasunak
dituzten eta aurreko babesak jasotzeko eskubiderik ez duten langabeentzako laneratze-
-programa da. Pertsona horiek, programan onartu eta mantendu izanaren ondorioz,
Laneratze Errenta Aktibo izeneko laguntza ekonomikoa jaso dezakete.
Neurri horiek guztiak luze eta zabal ikusi eta aztertuko dira ESTATUKO BALIABIDEEI buruzko idatz-zatian.
Lanbide Heziketaren eta Kualifikazioen Sistema Nazionala
Lanbide Heziketaren programa berria
1986an, Lanbide Heziketaren Kontseilu Nagusia sortu zen. Hain zuzen ere, Gobernuari Lanbide
Heziketaren arloan aholku emateko organo gisa sortu zen.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
86
Hiru aldekoa dela azpimarratu behar da (sindikatuek, enpresa-erakundeek eta administrazio publikoek
osatua). Bere zeregin nagusietako bat 1998ko martxoan onartutako Lanbide Heziketarako Programa Nazionala lantzea eta proposatzea izan da.
Lanbide Heziketa, europar dimentsioan kokatua, lan-merkatuak behar bezala funtzionatzeko,
enplegua sortzeko, pertsonen prestakuntza pertsonala eta lanbide-heziketa hobetzeko eta aukera-
-berdintasuna eraginkortasunez garatzeko funtsezko ardatz bihurtu da.
Ildo horretan, Lanbide Heziketaren sistema hiru azpisistemaz osatuta dago:
Prestakuntza arautua; hezkuntza-sistemak arautzen du.
Lanerako prestakuntza; Lanbide Heziketarako eta Lanbideratzeko Planak arautzen du,
Hiruko Fundazioaren bitartez.
Etengabeko prestakuntza; Etengabeko Prestakuntzarako Akordio Nazionalek arautzen
dute, Enpleguan Prestatzeko Estatuko Fundazioaren bitartez (FORCEM).
Kualifikazioen Katalogo Nazionala
Lanbide Heziketaren Legeak, prestakuntza eta enplegua zuzenean lotzeko helburuarekin, Lanbide
Kualifikazioen Sistema Nazionala ezarri du, lanbide-heziketako eskaintzen bateratzea sustatzeko eta
garatzeko hain zuzen ere. Horretarako, gainera, Lanbide Kualifikazioen Katalogo Nazionala sortu da.
Enplegurako esanguratsuak diren lanbide-gaitasunen (ezagutzen eta gaitasunen) multzoa da
lanbide-kualifikazioa. Gaitasun horiek prestakuntzaren eta esperientziaren bidez eskuratu daitezke.
Katalogo Nazionalak, enplegu-eskakizunei erantzuteko, produkzio-sisteman identifikatutako kualifi-
kazioak eta kualifikazio horiei dagokien prestakuntza sistematikoki sailkatzen ditu.
Katalogo Nazionalak lanbide-arloen eta kualifikazio-mailen arabera antolatuko ditu lanbide-
-kualifikazioak:
Lanbide-arloak. Antolamendu hau lanbide-eremuei eta horiekin zerikusia duten jarduera
ekonomikoei lotuta dago, eta lanbide-heziketaren antolamenduaren antzekoa da.
Kualifikazio-mailak. Eskatzen den lanbide-gaitasuna zehazten da, eta garatu beharreko
jarduerari lotutako irizpideak, ekimena, autonomia eta konplexutasuna –besteak beste–
hartzen dira kontuan.
Bost maila daude antolatuta; lehen hirurak lanbide-heziketari dagokion eremukoak dira (gaine-
rako biak goragoko kualifikazio-mailak dira):
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 87
- 1. maila. Prozesu normalizatuetako lan-jarduera sinple gutxi batzuetarako gaitasuna.
Ezagutza teorikoak eta aplikatu beharreko gaitasun praktikoak mugatuak dira.
- 2. maila. Ongi zehaztutako lanbide-jardueren multzo baterako gaitasuna, berezko tresnak eta
teknikak erabiltzeko gaitasuna barne hartuta. Teknika horiek erabiltzeko gaitasunaren
mugaraino autonomoa izan daitekeen lan bati dagokio nagusiki. Jarduerari lotutako funts
teknikoei eta zientifikoei buruzko ezagutzak eta prozesua ulertu eta aplikatzeko gaitasunak
eskatzen ditu.
- 3. maila. Hainbat teknika menderatzea eskatzen duten lanbide-jardueren multzo baterako
gaitasuna. Jarduera era autonomoan egin daiteke eta, gainera, lan teknikoak eta
espezializatuak koordinatzeko eta ikuskatzeko ardura eskatzen du. Halaber, jardueren funts
teknikoak eta zientifikoak ulertzea eta prozesuaren faktoreak eta ondorio ekonomikoak
ebaluatzea eskatzen du.
Kualifikazio bakoitzari lotutako prestakuntzak hainbat Prestakuntza Modulu (PM) izango ditu, eta
guztiek Lanbide Heziketako Modulu Katalogoa osatuko dute (LHMK).
Lanbide-kualifikazioa Lanbide-arloa Maila Lotutako prestakuntza
(prestakuntza-moduluak) Ibilgailuen pintore
errotulugilea
Ibilgailuen garraioa
eta mantentzea 2
PM1. Gainazalen tratamendua PM2. Gainazalen txukunketa eta leunketa
Enplegurako Ekintza Plan Nazionalak
Arestian adierazi bezala, Estatuko politika Europako estrategiaren barruan kokatuta dago, eta bata
zein bestea honako dinamika honi jarraiki gauzatzen dira:
Kontseilu Europarrak Estatu guztientzako jardun-zuzentarau komun batzuk lantzen ditu.
Zuzentarau horien barruan, berariazko gomendio batzuk ezartzen ditu kide den estatu
bakoitzarentzat.
Estatu bakoitzak Enplegurako Ekintza Plan Nazional propioa lantzen du arestian adierazitako
zuzentarauen eta gomendioen arabera.
Kontseiluak Planak ebaluatzen ditu, eta beste zuzentarau eta gomendio batzuk diseinatzen ditu.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
88
Kontseiluaren zuzentarauak eta gomendioak Espainiarentzat
2003-2006ko aldirako Europako Enplegu Estrategiaren lorpenean aurrera egiteko (muga 2010.
urtean finkatuta dago), Kontseiluak, zuzentarau horietan guztietan oinarrituta, kiden den estatu bakoitza-
rentzako berariazko gomendioak egiten ditu, eta bultzada handiagoa behar dutenak azpimarratzen ditu.
2003. urterako 10 zuzentarauen kasuan, espainiar Estatuari egindako gomendioak 2003ko uztailaren
22ko Kontseiluaren ondorioetan zehaztu ziren. Honako hauek dira:
Aldaketari ekitea eta egokigarritasuna sustatzea. Gizarte-solaskideei kontsulta egin
ondoren, lanaren antolamendua eta etengabeko ikaskuntzan behar den parte-hartzea
hobetzea, lanaren produktibitatea eta kalitatea handitzeko. Arau-esparrua berrikustea,
iraupen jakin bateko lan-kontratuen proportzio handiaren murrizketa eta lanaldi partzialeko
kontratu-kopuruaren gehikuntza azpimarratuta.
Gizonezkoen eta emakumezkoen arteko berdintasuna. Enplegu-tasa orokorra igotzeko
eta gizonezkoen eta emakumezkoen arteko enplegu- eta langabezia-ezberdintasunak
murrizteko neurriak hartzea. Haurrak eta menpeko beste pertsona batzuk zaintzeko
zerbitzuen eskaintza hobetzea.
Eskualde-mailako desorekak. Emaitza txarrenak ematen dituzten eskualdeetan enplegua
sortzeko baldintzak hobetzea eta lan-mugikortasun geografikoak dituen oztopoak kentzea.
Horretarako hartutako neurrien artean, eskualde-mailako enplegu-zerbitzuen arteko
koordinazioa sendotu beharko da eskualde-mailan agertzen diren enplegu- eta langabezia-
-ezberdintasunak murrizteko.
Enplegu-zerbitzuak. Enplegu-zerbitzu publikoen modernizazioa osatzea, horien
eraginkortasuna eta lan-merkatuan duten bitartekotza-gaitasuna areagotzeko. Era berean,
jarraipen estatistikoko sistema amaitu beharko litzateke.
2003ko Enplegurako Ekintza Plan Nazionala
Europako erakundeen helburuei, zuzentarauei eta gomendioei jarraiki, Ministro Kontseiluak 2003ko Enplegurako Plan Nazionala onartu zuen irailaren 19an. Urtebeteko Plan horrek inplikatutako Ministerioen
ekarpenak barne hartzen ditu, eta hartutako neurriak zein Gobernuak, autonomia-erkidegoek, gizarte-
-eragileek eta beste erakunde batzuek aurreikusitakoak biltzen ditu.
Unitatearen hasieran jaso bezala, 2003ko Enplegurako Ekintza Plan Nazionalak kontuan hartzen
dituen neurriak adierazitako 10 zuzentarauetatik abiatuta egituratu dira. Adibide gisa, neurri horietako
batzuk aipatuko ditugu:
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 89
1. Langabeen eta ez-aktiboen aldeko neurri aktiboak eta prebentziozkoak.
- Enplegu Zerbitzu Publikoak modernizatu egingo dira.
- Langabeei zuzendutako ekintzak gehitu egingo dira.
2. Lanpostuen sorkuntza eta enpresa-espiritua.
- ETEen administrazio-kargak murriztu egingo dira.
- Zerbitzu-sektorean enpleguaren sorkuntza sustatuko da, eta informazioaren gizartea garatu
egingo da.
- Autoenplegua sustatzeko helburuarekin, langabezia-prestazioak kapitalizatzeko sistema
berrantolatu egingo da.
3. Lan-merkatuan aldaketa erraztea eta egokigarritasuna eta mugikortasuna sustatzea.
- Kontratu-modalitate malguagoetara joko da.
- Gizarte-elkarrizketa sustatuko da enpresan.
- Lan-merkatuan mugikortasuna sustatzeko, EURES-ESPAINIA Sarearen erabilera orokortu egingo
da.
4. Giza kapitalaren garapena eta etengabeko hezkuntza sustatzea honako hauen bitartez:
- Etengabeko ikaskuntzarako estrategien hobekuntza.
- Kualifikazioen antolamendu sistematikoa Kualifikazioen eta Lanbide Heziketaren Sistema
Nazionalaren barruan.
- Etengabeko prestakuntzan diharduten enpresa txikiei laguntzak eskaintzea.
5. Eskulanaren eskaintza zabaltzea eta bizitza aktiboaren luzapena sustatzea.
- 45 urtetik 65era bitarteko langileen kontratazioa ziurtatzeko hainbat neurri hartuko dira.
6. Gizonezkoen eta emakumezkoen arteko berdintasuna.
- Amatasun-baja amaitu duen emakumearen itzultzea sustatuko da.
- Lehen haurtzarorako arreta-zerbitzuak hobetuko dira.
- Negoziazio kolektiboek zuzentarau hau jasotzeko beharra ikusten da.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
90
7. Okerren dauden pertsonak lan-merkatuan txertatzeko aukera sustatzea, eta diskriminazioari
aurre egitea
- Gizarteratzeko II. Ekintza Plan Nazionalarekin jarraituko da.
- Ezgaitasuna duten pertsonen arretarako hainbat neurri jasoko dira.
- Gizarte-bazterketako egoeran dauden langabeak kontratatzeko laguntzak emango dira.
- Gazteek goi-mailako bigarren hezkuntza osa dezaten sustatuko da.
8. Enplegurako pizgarrien bidez lana errentagarri egitea.
- Kontratu mugagabeetarako pizgarriak emango dira.
9. Aitortu gabeko lana arautzea.
- Lan Ikuskatzailetzaren lanak areagotu
egingo dira.
10. Enplegu-arloko eskualde-mailako ezberdin-
tasunei aurre egitea.
- Toki-mailako enpleguaren sorkuntza eta
gizarte-ekonomiari lotutako enpresak
sustatu egingo dira.
- Langabearen mugikortasun-aukera sus-
tatu egingo da.
2.8. irudia. Lanean gizonezkoen eta emakumezkoen arteko berdintasuna lortzeko, amatasunak sortzen duen
arazoari eraginkortasunez erantzun behar zaio, bai lanera itzultzeari, bai lanaldiak dirauen bitartean haurrek behar
duten arretari dagokionez.
Autonomia-erkidegoen eta udalerrien zeregina
Autonomia-erkidegoetako enplegu-zerbitzu publikoak
Autonomia-erkidego gehienek, bertako Enplegu Zerbitzu Publikoen bitartez, lan-bitartekotzari eta
lan-merkatuan txertatzeari, nazio-mailan enplegua sustatzeari, eta lanbide-heziketari, lanerako
prestakuntzari eta etengabeko prestakuntzari lotutako enplegu-politika aktiboen kudeaketa transferitzeko
prozesua hasi dute.
Enpleguaren Legearen 17. artikuluak dioenez, “Autonomia Erkidegoetako Enplegu Zerbitzu Publiko-
tzat, honako hau hartzen da: bertako administrazioek aginduta dagokion lurralde-eremuan enplegu-
-politika aktiboen kudeaketarako beharrezkoak diren zereginak betetzen dituen organoa edo erakundea.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 91
Autonomia Erkidegoetako Enplegu Zerbitzu Publikoei, gobernu-organoek esleitzen dizkieten
eskumenez gain, Enplegu Sistema Nazionalaren urteko lan-planaren proposamena lantzeko zereginean
Estatuko Zerbitzu Publikoarekin lankidetzan jardutea dagokie, ondoren Lan Gaietarako Konferentzia
Sektorialak onar dezan eta dagokion lurralde-eremuan gauzatu dadin. Herritarrei zerbitzu eraginkorra
emateko moduko egitura eta zuzendaritza-organoak izango dituzte. Beren ordezkaritza-organoetan
gizarte-solaskideek parte hartuko dute”.
Horrela, beraz, autonomia-erkidegoetako enplegu-arloko politika Enplegurako Ekintza Plan
Nazionalen barruan kokatuta dago, eta Estatuaren eta autonomia-erkidegoen artean koordinatuta
garatuko da, Lan Gaietarako Konferentzia Sektorialaren bitartez hain zuzen ere.
Zerbitzu horien bidez, enplegua bilatzen dutenean informazioa, orientazioa eta laguntza eman nahi
zaie erabiltzaileei eta, horretarako, erabiltzaile horien laneratze-ibilbidearen garapena sustatzen da
(ibilbide horretan ezartzen dira enplegua lortzeko egin beharreko ekintza guztiak). Zerbitzu hauek,
halaber, oinarrizko sare batean bateratuta dauden lan-eskaintzak kudeatzen dituzte. Sarea autonomia-
-erkidegoetako, Estatuko eta Europako Enplegu Zerbitzu Publiko guztiek eta lan-bitartekotza egiten
duten erakunde baimenduek osatzen dute.
Europako politiken ildo beretik, laneratzeko zailtasunik handienak dituzten enplegu-eskatzaileei
arreta berezia eskainiko zaie (babes-neurrien onuradun izango dira). Horrez gain, enpresa berrien
sorkuntza, eta enplegu-sorguneen aurkikuntza eta garapena sustatzen da.
Enplegu-politiken aplikazioa Autonomia Erkidegoan eta toki-mailan
Lurralde bakoitzak bere enplegu-politika zehaztuko du honako tresna estrategiko hauetakoren
baten bitartez:
Enplegu-politika aktiboak garatzeko eskualde-plana.
Enplegurako lurralde-itunak.
Enplegurako toki-ituna.
Laneratzeko zailtasun bereziak dituzten giza taldeentzako enplegu-itun integralak.
Landa-garapenerako programak.
Gizarte-kontzertaziorako akordioak.
Tresna horiek garapen ekonomikoa eta lan-aukeren hobekuntza lortzeko koordinatzen laguntzen
diete gizarte-eragileei eta Administrazioei.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
92
Toki-mailako politikak eraginkorragoak izan ohi dira, ingurune sozial eta ekonomiko bakoitzaren
baldintzetara eta ezaugarrietara egokitzen baitira. Politika horietan, enpresaburuak, elkarteak eta erakun-
deak inplikatzen dira eta, horrela, beharren eta eskarien arteko fluxu biziagoa sortzen da, eta hori guztia
enplegua sortzeko ildo berriak (enplegu-sorguneak) aurkitzeko aukera emango duten proiektuetan
gauzatzen da.
Aplikazioaren adibide bat
Enplegurako estrategia bat gauzatzeko moduaren adibide gisa, arestian aipatutako tresnetako bat
erabilita, Gaztela-Mantxako Toki Itunak aipa daitezke.
Cuencako Enplegurako Toki Ituna Autonomia Erkidegoko Gobernuak, eta sindikatuek eta enpresa-
-erakundeek 1998an sinatutako Gaztela-Mantxako Enplegurako Eskualde Akordioan barne hartuta dago.
Proposamen horren arabera, eskualde-mailako politika honako honetan datza:
“toki-lankidetzak sustatu eta sendotzea eta, horretarako, enplegu-politiken kudeaketa itundua eta
deszentralizatua bilatzea eta baliabide endogenoek enplegu berriak sortzeko duten ahalmena
sustatzea".
Geroago, 2000ko uztailean, Enplegurako II. Eskualde Mailako Akordioa sinatu zen enpresa-
-erakundeen (CECAM), gehiengoa duten sindikatuen (UGT eta CCOO) eta eskualde-mailako
Administrazioaren artean.
Akordio horretan, enpleguaren aldeko toki-lankidetza izenekoak ezartzea eta hainbat eremutan
(enplegurako gizarte-planak, toki-mailako itunak, prestakuntzarako kontratuak eta abar) lan-taldeak
sortzea hartzen da kontuan.
2.4 Estatuko, Autonomia Erkidegoko eta tokiko baliabideak
Estatuko eta autonomia-erkidegoetako estrategia eta politika nagusiak ikusi ondoren, beharrezkoa
izango da estrategia eta politika horiek neurri eta baliabideetan nola gauzatzen diren ezagutzea. Aurreko
idatz-zatian diseinatutako eskemari jarraiki, honela daude sailkatuta:
Politika aktiboetan oinarritutako neurriak
- Kontrataziorako laguntza
- Lanerako prestakuntzaren sustapena
- Etengabeko prestakuntzaren sustapena
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 93
Politika pasiboetan oinarritutako neurriak.
- Langabeziarako babesa
- Soldatak Bermatzeko Funtsa
Politika aktiboetan oinarritutako neurriak
Arestian ikusi dugun bezala, langabeen laneratze-aukerak hobetzeko neurri guztiak barne hartzen
dira. Hiru tresna hartzen dira kontuan: kontrataziorako laguntza, lanerako prestakuntzaren sustapena eta
etengabeko prestakuntzaren sustapena.
Kontrataziorako laguntza
Enplegua sustatzeko sortutako hainbat kontratu- eta laguntza-mota hartzen dira kontuan, Neurri horien
artean, honako alderdi hauei lotutakoak dira nagusi:
Kontratazio mugagabearen sustapenari
Emakumeen kontratazioari
Minusbaliatuen kontratazioari
Erretiroa hartzeko prozesurako laguntzari
Familia eta lana uztartzeko laguntzari
Liburu honetan, ez dugu azpimarratuko orokortzat hartzen den kontratazio-motarik (lan-kontratu
mugagabea, lanaldi partzialeko lan-kontratua, aldizkako lan-kontratu finkoa, obra eta zerbitzuko lan-
-kontratua, produkzio-zirkunstantzien ondoriozko behin-behineko lan-kontratua eta bitarteko lan-
-kontratua), ez baitira modulu honen edukirako egokiak.
Araudiak oro har bere horretan badirau ere, oso garrantzitsua da aldatu egiten dela kontuan hartzea.
Hori dela eta, urtero berrikustea gomendatzen da. Eguneratzeko, Lan eta Gizarte Gaietako
Ministerioaren web-orrian (www.mtas.es) edo Autonomia Erkidegoko Sailarenean egin daiteke kontsulta.
Oro har, kontrataziorako laguntza gehienek honako baldintza hauek bete behar dituzte:
Kontratatzen diren langileek ez dute bigarren mailara bitarteko odolkidetasunezko edo
ahaidetasunezko harremanik izango enpresaburuarekin, zuzendaritza-karguak betetzen
dituztenekin edo sozietateetako administrazio-organoetako kideekin, ez eta inolako loturarik
ere azken horien kontratazioekin.
Beharrezkoa da langileak kontratazioaren aurreko 24 hilabeteetan enpresari kontratu muga-
gabe bidez lotuta egon ez izana.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
94
Kooperatibetan edo lan-sozietateetan bazkide langileak edo lan-bazkideak sartzen direnean,
kontratatutako langileak hobariez salbuetsita geratuko dira sozietate horiekin aldez aurretik
12 hilabetetik gorako kontratu-lotura izan badute.
Zehazki, aztertuko ditugun kontratu-motak honako hauek dira:
Prestakuntza-kontratuak
- Praktikaldikoak
- Prestakuntzarakoak
Kontratu mugagabeak
- Kontratazio mugagabearen sustapena
Hobaria duten kontratu mugagabeak
- Emakume langabeak
- Sei hilabetetan edo gehiagotan inskribatuta dauden langabeak
- 45 urtetik gorako langileak
- Langabezia-prestazioen edo langabezia-sorospenen jasotzaileak
- Gizarte Segurantzako Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartutako langabe
jasotzaileak
- Laneratze Errenta Aktiboa jasotzen dutenak
Kontratuen eraldaketa
- Aldi baterakoak mugagabe bihurtzea
Hobaria duten kontratu mugagabeak edo aldi baterakoak.
- Gizarte-bazterketako egoeran dauden langileak
- Etxeko indarkeriaren biktimak
- Langabezia-sorospenen onuradun diren 52 urtetik gorako langileak
Iraupen jakineko kontratuak
- Senitartekoak zaintzeko eszedentzia-egoeran dagoen langilea ordezkatzeko bitarteko
lan-kontratua, Gizarte Segurantzako kuotak murriztuta.
- Amatasunaren, haurdunaldiko arriskuaren, adopzioaren edo harreraren ondorioz
atsedenaldian dauden langileak ordezkatzeko bitarteko lan-kontratua, Gizarte
Segurantzako kuoten hobariarekin.
Prestakuntzan dauden langileak langabezia-prestazioen onuradun diren langileekin ordez-
katzeko bitarteko lan-kontratua.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 95
Laneratzeko lan-kontratua.
- Espetxean zigortuta dauden langileak
Txandako lan-kontratua.
Erretiro aurreratuaren ondorioz ordezkatzeko lan-kontratuak.
Langile minusbaliatuentzako kontratuak.
- Praktikaldikoak
- Prestakuntzarakoak
- Langile minusbaliatuentzako kontratuak Enplegu Zentro Berezietan
- Mugagabeak
- Aldi baterakoak
- Ezgaituen aldi baterako ezintasunaren ondoriozko bajak ordezkatzeko bitarteko lan-
-kontratuak
- Langile minusbaliatuen enplegu autonomoaren sustapena
Enplegua mantentzen edo lanera itzultzen laguntzeko neurriak.
- Gizarte Segurantzako kuoten hobaria 60 urte edo gehiago dituzten langileentzat.
- Gizarte Segurantzako kuoten salbuespena 65 urte edo gehiago dituzten soldatapeko
langileentzat.
- Emakume langileen enpleguaren sustapena amatasun-kasuetan.
Kanpoko enplegua errazteko laguntzak.
Autoenplegua bultzatzeko neurriak.
- Enpresa-ekimenetarako babesa.
- Enplegurako “Emprender en femenino” izeneko laguntzak.
- Itzuli direnen laneratzea errazteko laguntzak.
- Langile etorkinak eta itzuli diren espainiarrak lan-munduan eta gizartean txertatzeko
laguntzak.
- Gizarte-ekonomiako enpleguaren sustapena.
- Kooperatibetarako eta lan-sozietateetarako laguntzak.
- Langabeak bazkide langile gisa hartzeko laguntzak.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
96
Prestakuntza-kontratuak
Praktikaldiko kontratua
Hartzaileak
Ikasketak duela 4 urte baino gutxiago amaitu duten pertsonak. Honako ikasketa hauek
edo ofizialki baliokidetzat hartutako beste batzuk egin ahal izan dituzte: unibertsitate-
-diplomatua, ingeniari teknikoa, arkitekto teknikoa edo Lanbide Heziketako goi-
-mailako teknikaria.
Pizgarriak eta ezaugarriak
6 hilabetetik 2 urtera bitarteko iraupena izango du.
Kontratuak lanaldi osoko edo lanaldi partzialeko kontratu mugagabe bihurtzean,
eraldaketak ezarritako onurekin eta araututako hobariekin egin ahal izango dira.
Ikus kontratazio mugagabearen sustapenari eta aldi baterako kontratuak
mugagabe bihurtzeari buruzko idatz-zatiak.
Langilearen ordainsaria, gutxienez, antzeko zereginak betetzen dituen beste
langile batek kobratzen duen soldataren % 60koa izango da lehen urtean, eta %
75ekoa bigarrenean. Nolanahi ere, ez da lanbide arteko gutxieneko soldata baino
txikiagoa izango.
Prestakuntzarako kontratua
Hartzaileak
Praktikaldiko kontratu baterako eskatutako titulaziorik ez duten 16 urtetik gorako
eta 21 urtetik beherako langileekin egin ahal izango da (24ra bitartekoekin bera-
riazko programetan).
Gehieneko adin-muga ez da aplikagarria izango kontratua honako giza taldeetako
batean barne hartutako langabeekin egiten denean:
- Minusbaliatuekin.
- Atzerriko langileekin (lan-baimenaren indarraldiko lehen bi urteetan), lanpos-
tua betetzeko beharrezkoak diren prestakuntza eta esperientzia egiaztatzen
dutenean izan ezik.
- 3 urte baino gehiagotan lan-jarduerarik egin ez dutenekin.
- Gizarte-bazterkeriako egoeran daudenekin.
- Ikasle/langile gisa lantegi-eskoletako, ofizio-etxeetako eta enplegu-lantegietako
programetan txertatzen direnekin.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 97
Prestakuntzarako kontratua
Deskribapena eta pizgarriak
Betetzen den bitartean (6 hilabetetik 2 urtera bitartean) lan jakin bat egiteko beha-
rrezkoa den prestakuntza eskuratzea da asmoa.
Langileen kotizazioa aldagarria da (urtearen arabera), eta horrela egiten da:
- Gizarte Segurantzarako kotizazioa hileko kuota bakarra izango da;
enpresaburuak eta langileak ordainduko dute.
- Soldatak Bermatzeko Funtserako hileko kuota; enpresaburuak ordainduko du.
- Lanbide-heziketarako kotizazioa; enpresaburuak eta langileak ordainduko dute.
- Enpresa-kontingentzietarako kotizazioa; enpresaburuak ordainduko du.
Kontratazio MUGAGABEAREN sustapenari eta aldi baterako kontratuak muga-
gabe bihurtzeari buruzko idatz-zatietan ezarritako onurak lortzeko aukera.
Kontratu mugagabeak
Kontratazio mugagabea sustatzeko lan-kontratua
Hartzaileak
Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden honako langabe hauek:
- 16 urtetik 30era bitarteko gazteak (biak barne).
- Emakumeen enplegu-mailarik txikieneko lanbideetan edo lanetan jardu-
teko kontratatzen diren emakume langabeak.
- 45 urtetik gorakoak.
- Enplegu-eskatzaile gisa segidako gutxienez 6 hilabetetan inskribatuta dauden
langabeak.
- Minusbaliatuak.
Iraupen jakineko edo aldi beterako kontratu baten bidez enpresa berean jardun
duten langileak, 2003ko abenduaren 31 baino lehen egindako prestakuntza-
-kontratuak barne hartuta.
Pizgarriak
Kontratu-mota hau arrazoi objektiboengatik amaitzen bada eta amaiera
bidegabetzat hartzen bada, iraizpenaren kalte-ordaina eskatu ahal izango da, eta
kalte-ordainaren kopurua lan-urte bakoitzeko 33 eguneko soldatari dagokiona
izango da (24 hileroko izango dira gehienez).
Modalitate honetako kontratuek, langilea zein giza taldekoa den kontuan hartuta,
Gizarte Segurantzaren kuotan kontingentzia arruntengatik dauden hobariak jaso
ahal izan dituzte.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
98
Hobaria duten kontratu mugagabeak
Emakume langabeentzako lan-kontratu mugagabea
Hartzaileak
Langabezian eta Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta egotea, eta honako
baldintzetako bat betetzea:
- 16 urtetik 45era bitarteko adina izatea.
- Emakumeen enplegu-mailarik txikieneko lanbideetan edo lanetan
jarduteko kontratatua izatea.
- Erditu eta hurrengo 24 hilabeteetan kontratatua izatea.
Pizgarriak (Kontingentzia
arrunten ondoriozko Gizarte
Segurantzaren kuotaren hobariak)
16 urtetik 45era bitarteko emakumeak: % 25 kontratazioaren hurrengo 24
hilabeteetan.
Emakumeen enplegu-mailarik txikieneko lanbideetan edo lanetan jarduteko
kontratatutako emakumeak.
- % 35 kontratazioaren hurrengo 24 hilabeteetan.
- % 70 lehen urtean eta % 60 bigarrenean, betiere segidako gutxienez 6
hilabetetan Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta badaude, edota 45
urtetik gorakoak badira.
Erditu eta hurrengo 24 hilabeteetan kontratatutako emakumeak: % 100
kontratazioaren hurrengo 12 hilabeteetan.
% 5eko igoera langile autonomoen erregimen berezian barne hartuta dauden,
gutxienez 2002ko urtarriletik alta hartu duten eta emakume langabeak kontra-
tatzen dituzten pertsonentzat.
Sei hilabetetan edo gehiagotan inskribatuta dauden langabeentzako lan-kontratu mugagabea
Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan 6 hilabetetan edo gehiagotan inskribatuta dauden
langabeak.
Pizgarriak (Kontingentzia
arrunten ondoriozko Gizarte
Segurantzaren kuotaren hobariak)
% 20 kontratazioaren hurrengo 24 hilabeteetan.
% 10eko igoera, emakume langabeak lanaldi osoz kontratatzen direnean.
% 5eko igoera langile autonomoen erregimen berezian barne hartuta dauden,
gutxienez 2002ko urtarriletik alta hartu duten eta giza talde honetako langileak
kontratatzen dituzten pertsonentzat.
Iraizpenaren murrizketa eskatu ahal izango da.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 99
45 urtetik gorakoentzako lan-kontratu mugagabea
Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden 45 urtetik gorako langabeak.
Pizgarriak (Kontingentzia
arrunten ondoriozko Gizarte
Segurantzaren kuotaren hobariak)
45 urtetik 55era bitartekoak: % 50 lehen urtean eta % 45 indarraldiaren gainerakoan.
55 urtetik 65era bitartekoak: % 55 lehen urtean eta % 50 indarraldiaren gainerakoan.
% 10eko igoera, emakume langabeak lanaldi osoz kontratatzen direnean.
% 5eko igoera langile autonomoen erregimen berezian barne hartuta dauden,
gutxienez 2002ko urtarriletik alta hartu duten eta giza talde honetako langileak
kontratatzen dituzten pertsonentzat.
Iraizpenaren murrizketa eskatu ahal izango da.
Langabezia-prestazioen edo langabezia-sorospenen jasotzaileentzako lan-kontratu mugagabea
Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden, langabezia-prestazioak edo
langabezia-sorospenak jasotzen dituzten eta jasotzeko urtebete edo gehiago
geratzen zaien langabeak.
Pizgarriak (Kontingentzia
arrunten ondoriozko Gizarte
Segurantzaren kuotaren hobariak)
% 50 lehen urtean eta % 45 bigarrenean.
% 10eko igoera, emakume langabeak lanaldi osoz kontratatzen direnean.
% 5eko igoera langile autonomoen erregimen berezian barne hartuta dauden,
gutxienez 2002ko urtarriletik alta hartu duten eta giza talde honetako langileak
kontratatzen dituzten pertsonentzat.
Iraizpenaren murrizketa eskatu ahal izango da, bai eta kontratazio mugaga-
bearen sustapena aplikatu ere.
Gizarte Segurantzako Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartuta dauden eta langabezia--sorospena jasotzen duten langabeentzako lan-kontratu mugagabea
Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden eta Gizarte Segurantzako
Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartutako langileentzako langabezia-
-sorospenak jasotzen dituzten langabeak.
Pizgarriak (Kontingentzia
arrunten ondoriozko Gizarte
Segurantzaren kuotaren hobariak)
% 90 lehen urtean eta % 85 bigarrenean.
% 5eko igoera langile autonomoen erregimen berezian barne hartuta dauden,
gutxienez 2002ko urtarriletik alta hartu duten eta giza talde honetako langileak
kontratatzen dituzten pertsonentzat.
Iraizpenaren murrizketa eskatu ahal izango da, bai eta kontratazio mugagabearen
sustapena aplikatu ere.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
100
Laneratze Errenta Aktiboan onartutakoentzako lan-kontratu mugagabea
Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta eta Laneratze Errenta Aktiboko Progra-
man onartuta dauden langabeak.
Pizgarriak (Kontingentzia
arrunten ondoriozko Gizarte
Segurantzaren kuotaren hobariak)
% 65 kontratazioaren hurrengo 24 hilabeteetan.
Kontratuaren indarraldiaren gainerakoa:
- % 45 45 urtetik 55era bitartekoa bada.
- % 50 55 urtetik 65era bitartekoa bada.
% 10eko igoera, emakume langabeak lanaldi osoz kontratatzen direnean.
% 5eko igoera langile autonomoen erregimen berezian barne hartuta dauden,
gutxienez 2002ko urtarriletik alta hartu duten eta giza talde honetako langileak
kontratatzen dituzten pertsonentzat.
Iraizpenaren murizketa eskatu ahal izango da.
Kontratuen eraldaketa
Aldi baterako kontratuak hobaria duten kontratu mugagabe bihurtzea
Hartzaileak
2003/1/1eko data baino lehen egindako iraupen jakineko edo aldi baterako
kontratua izenpetuta eta indarrean duten pertsona aktiboak.
Prestakuntza-kontratua dutenak.
Txandako kontratua dutenak.
Erretiroa hartzeko adina aurreratu zaien langileak ordezkatzeko kontratua dutenak.
Pizgarriak
Kontingentzia arrunten ondoriozko Gizarte Segurantzako enpresa-kuotaren %
25eko hobaria, eraldaketa egin eta hurrengo 24 hilabeteetan.
Iraizpenaren murrizketa eskatu ahal izango da.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 101
Hobaria duten kontratu mugagabeak edo aldi baterakoak
Hobaria duten lan-kontratuak gizarte-bazterketako egoeran dauden langileentzat
Hartzaileak
Gizarte-bazterketako egoera udaletako gizarte-zerbitzuek egiaztatuko dute;
honako giza taldeetakoren batekoak direnak daude egoera horretan:
Laneratze-errenta aktiboen jasotzaileak (edo antzekoenak, autonomia-erkidego
bakoitzean hartutako izenaren arabera).
Honako arrazoi hauengatik errenta aktiboa jaso ezin duten pertsonak:
- Bizilekua edo erroldatzea egiaztatzeko edo unitate jasotzailea eratzeko
exijitutako aldia ez betetzea.
- Jasotzeko legez ezarritako gehieneko aldia agortu izana.
Adingabeak babesteko erakundeetatik datozen 18 urtetik gorako eta 30etik
beherako gazteak.
Droga-mendekotasun edo alkoholismo-arazoak dituzten eta birgaitzen edo
bergizarteratzen ari diren pertsonak.
Enplegua lortzeko moduko zigor-egoeran dauden presoak, baldintzapeko
askatasunean daudenak eta preso ohiak.
Enplegua lortzeko moduko egoeran dauden preso adingabeak, askatasun
zainduko egoeran daudenak eta preso ohiak.
Pizgarriak (Kontingentzia
arrunten ondoriozko Gizarte
Segurantzaren kuotaren hobariak)
% 65, lehen kontratua egin eta 24 hilabeteetan gehienez.
% 10eko igoera, emakume langabeak lanaldi osoz kontratatzen direnean.
IRAIZPENAREN MURRIZKETA eskatu ahal izango da, bai eta KONTRATAZIO
MUGAGABEAREN SUSTAPENA aplikatu ere.
Hobaria duten kontratuak administrazio eskudunaren aldetik etxeko indarkeriaren biktima-izaera
egiaztatuta duten langileentzat
Hartzaileak Bizikidetzako familia-unitateko kideren batengandik jasandako etxeko
indarkeriaren biktima-izaera egiaztatuta duten pertsonak.
Pizgarriak (Kontingentzia
arrunten ondoriozko Gizarte
Segurantzaren kuotaren hobariak)
% 65, lehen kontratua egin eta 24 hilabetez gehienez.
% 10eko igoera, emakume langabeak lanaldi osoz kontratatzen direnean.
IRAIZPENAREN MURRIZKETA eskatu ahal izango da, bai eta KONTRATAZIO
MUGAGABEAREN SUSTAPENA aplikatu ere.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
102
Langabezia-sorospenen onuradun diren 52 urtetik gorako langileentzako lan-kontratua
Hartzaileak
Borondatezko neurria da, eta Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden
eta langabezia-sorospenak jasotzen dituzten 52 urtetik gorako langabeak izan
daitezke onuradun.
Pizgarriak
Langileentzako pizgarriak:
- Sorospenaren kopuruaren % 50eko hileko ordainketa kontratuaren
indarraldian, sorospena jasotzeko geratzen den aldiaren bikoitzaren
gehieneko mugarekin, eta eskubidea amaitzeko arrazoiak aplikatzeko
aukera aparte utzi gabe. Prestazioen erakunde kudeatzaileak ordain-
duko du ezarritako denboran.
- Sorospenaren 3 hilabeteko kopuruaren ordainketa aldi bakar batean, lan
bateragarriak onuraduna ohiko bizilekua aldatzera behartzen badu.
- Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartutako behin-behineko
langileen kasuan, erakunde kudeatzaileak Nekazaritzako erregimen
Berezirako kuota finkoaren zenbatekoaren % 50 ordainduko dio langi-
leari kontratuaren indarraldian.
Enpresarentzako pizgarriak:
- Kontingentzia arrunten ondoriozko Gizarte Segurantzako enpresa-
-kuotaren % 50eko hobaria, aldi baterako kontratazioaren kasuan eta 12
hilabeteetan gehienez (laguntza hau ez da emango Nekazaritzako erre-
gimen Berezian barne hartutako behin-behineko langileekin egindako
kontratuen kasuan).
- Dagokion hobaria, Enplegua Sustatzeko Urteko Programan indarrean
dagoen araudiaren araberako kontratazio mugagabearen kasuan.
Enpresaburuak, aldi horretan, langileari dagokion soldata ordaindu beharko dio,
eta sorospenaren kopurua osatuko du soldata horren zenbatekora iritsi arte.
Enpresaburuak, halaber, Gizarte Segurantzarako kotizazioak hartuko ditu bere
gain. Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartutako behin-behineko langi-
leen kasuan, kontingentziengatik Nekazaritzako Erregimen Berezira egin beha-
rreko lanaldi errealen kotizazioak hartuko ditu bere gain.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 103
Iraupen jakineko kontratuak
Senitartekoak zaintzeko eszedentzia-egoeran dagoen langilea ordezkatzeko bitarteko lan-
-kontratua, Gizarte Segurantzako kuotak murriztuta
Hartzaileak Ordaindutakoaren araberakoak ez diren langabezia-prestazioen edo laguntza-
koen onuradunak, jasotzaile gisa urtebetetik gora daramatenean.
Pizgarriak
Kontingentzia arrunten ondoriozko Gizarte Segurantzako enpresa-kotizazioen
murrizketa:
- % 95 ordezkatzen den langilearen eszedentziaren lehen urtean.
- % 60 ordezkatzen den langilearen eszedentziaren bigarren urtean.
- % 50 ordezkatzen den langilearen eszedentziaren hirugarren urtean.
Amatasunaren, haurdunaldiko arriskuaren, adopzioaren edo harreraren ondoriozko atsedenaldian dauden langileak ordezkatzeko bitarteko lan-kontratua, Gizarte Segurantzako kuoten hobariarekin
Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden langabeak.
Pizgarriak Gizarte Segurantzako enpresa-kuoten % 100eko hobaria.
Hobariaren iraupena atsedenaldiena izango da.
Prestakuntzan dauden langileak langabezia-prestazioen onuradun diren langileekin ordezkatzeko
bitarteko lan-kontratua
Hartzaileak
Langabezia-prestazioen onuradunak.
Gehienez 100 langile dituzten enpresak sartu ahal izango dira programa honetan;
prestakuntza-ekintzak edozein administrazio publikok finantzatu ahal izango du.
Pizgarriak
Kontratatutako langabeak eskubidez dagokion kotizaziopeko prestazioaren edo
sorospenaren % 50 jasoko du kontratuaren indarraldian, prestazioa edo
sorospena jasotzeko geratzen den aldiaren bikoitzaren gehieneko mugarekin.
Enpresaburuak, bateragarri egiten den prestazioa edo sorospena jasotzeko
aldian, langabezia-prestazioaren edo -sorospenaren kopuruaren eta dagokion
soldataren arteko diferentzia ordaindu beharko dio langileari. Enpresaburuak,
halaber, Gizarte Segurantzarako kotizazio guztiak hartuko ditu bere gain.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
104
Laneratze-kontratua
Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden langabeak. Hiru urte
lehenagoko aldian kontratu-mota hau egin dutenak salbuetsita geratuko dira,
betiere kontratua 9 hilabetetik gorakoa izan bada.
Ezaugarriak
Kontratua egiten duen langabeak lan-esperientzia hartzeko eta lan-aukerak
hobetzeko baliabide gisa interes orokorreko edo sozialeko obra edo zerbitzu
bat egitea da kontratu honen xedea, betiere arauei jarraiki finkatzen diren
programen barruan.
Ordainsaria hitzarmen kolektibo aplikagarrian ezarritakoa izango da, gutxienez.
Erakunde kontratugilea administrazio publiko bat edo irabazi-asmorik gabeko
erakunde bat izango da.
Hobaria duen lan-kontratua espetxean zigortuta daudenentzat
Hartzaileak Espetxean zigortuta dauden pertsonak.
Pizgarriak eta beste zenbait
kontzeptu
Langabeziaren, lanbide-heziketaren eta Soldatak Bermatzeko Funtsaren bate-
ako bilketari dagozkion kotizazioen % 65eko hobaria.
Kontingentzia arrunten ondoriozko Gizarte Segurantzako enpresa-kuotaren
hobariak, laneratzeko zailtasun bereziak dituzten langileen kontrataziorako
ematen direnean.
Obra eta zerbitzu jakin baterako kontratua izango da.
Kontratua Lan eta Zigor Prestazioen Erakunde Autonomoaren menpeko zigor-
-erakundeek edo autonomia-erkidegoko organo baliokideek egingo dute.
Langileak, kontratua amaitzean, lan egindako urteen kopurua 8 eguneko solda-
arekin biderkatu eta emaitzaren zati proportzionalaren baliokidea izango den
kalte-ordaina jasotzeko eskubidea izango du.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 105
Txandako lan-kontratua
Txandako lan-kontratua
Hartzaileak Langabezia-egoeran eta Enplegu Zerbitzu Publikoan eskatzaile gisa dagoen
edonor.
Deskribapena eta pizgarriak
Langabe batek erretiro partziala hartzen duen langile bat ordezkatzen duenean
ematen da. Ordezkatutako langilea erretiroa hartzeko adinera iritsi arte iraungo du.
Kontingentzia arrunten ondoriozko Gizarte Segurantzako enpresa-kuotaren
hobariak; hobari horien ehunekoak giza taldearen araberakoak izango dira.
Iraizpenaren murrizketa eskatu ahal izango da, bai eta kontratazio mugaga-
earen sustapena aplikatu ere.
Erretiro aurreratuaren ondorioz ordezkatzeko kontratua
Erretiroa hartzeko adina aurreratu izanagatik ordezkatzeko lan-kontratua
Hartzaileak Langabezian dagoen edonor. Erretiroa hartzeko adina 65 urtetik 64ra
aurreratzen duten langileak ordezkatzeko erabiltzen da.
Pizgarriak
Kontratu hauek mugagabe bihurtuta, Gizarte Segurantzako enpresa-kuoten
% 25eko hobaria jaso ahal izango dute kontratazioa egin eta hurrengo 24
hilabeeetan.
Iraizpenaren kalte-ordaina eskatu ahal izango da, bai eta kontratazio mugaga-
earen sustapena aplikatu ere.
Langile minusbaliatuentzako kontratuak
Langile minusbaliatuentzako praktikaldiko kontratua
Hartzaileak
Ikasketak duela 6 urte baino gutxiago amaitu dituzten minusbaliatu aitortuak.
Honako ikasketa hauek izan ditzakete (edo ofizialki baliokidetzat hartzen
direnak): Unibertsitateko Diplomatua, Ingeniari Teknikoa, Arkitekto Teknikoa
edo berariazko Lanbide Heziketako Goi Mailako Teknikaria.
Ezaugarriak eta pizgarriak
Kontratuaren iraupena gutxienez 6 hilabetekoa eta gehienez 2 urtekoa izango da.
Langilearen ordainsaria, gutxienez, hitzarmen kolektibo bakoitzak finkatutako
soldataren % 60koa izango da lehen urtean, eta % 75ekoa bigarrenean.
Nolanahi ere, ez da lanbide arteko gutxieneko soldata baino txikiagoa izango.
Kontingentzia arrunten ondoriozko Gizarte Segurantzako enpresa-kuotaren %
50eko murrizketa izango da, betiere kontratua lanaldi osokoa bada.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
106
Minusbaliatuen prestakuntzarako lan-kontratua
Hartzaileak Praktikaldiko kontratua egiteko beharrezkoa den titulaziorik gabeko
minusbaliatu aitortuak. Ez dago adin-mugarik.
Ezaugarriak eta pizgarriak
Iraupena 6 hilabetetik 2 urtera bitartekoa izango da. Gutxienez 6 hilabeteko
iraupena izango duten bi luzapen hitzartu ahal izango dira.
Gizarte Segurantzarako kotizazioa prestakuntza-kontratuetarako aurreikusitako
enpresa-kuoten % 50ekoa izango da.
Iraizpenaren murrizketa eskatu ahal izango da, bai eta kontratazio mugagabe-
aren sustapena aplikatu ere.
Langile minusbaliatuentzako kontratuak Enplegu Zentro Berezietan
Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden, eta % 33ko edo hortik gorako
minusbaliotasuna eta gutxienez ehuneko horretako edo hortik gorako lanerako
ezintasuna duten pertsonak.
Deskribapena eta pizgarriak
Honako helburu hauek dituzten laguntzak emango dira: lanpostuaren
mantentzea (soldaten kosturako diru-laguntza), Gizarte Segurantzako kuotaren
hobaria, eta lanpostuak egokitzeko eta laguntza teknikoa emateko diru-laguntza.
Edozein kontratu-mota egin ahal izango da, baina prestakuntzarako kontratuak
eta etxean lan egiteko kontratuak honako ezaugarri hauek izango dituzte:
- Prestakuntzarako kontratua 4 urtera bitartean luzatu ahal izango da.
Prestakuntza teorikoak lanaldiaren 2/3 hartu ahal izango du. Hobaririk
onuragarriena aplikatuko da.
- Etxean lan egiteko kontratua. Ezin izango da egin minusbaliotasun psikikoa
duten pertsonekin.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 107
Minusbaliatuentzako lan-kontratu mugagabea
Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden minusbaliatuak (erakunde
eskudunak halakotzat aitortuak).
Ezaugarriak eta pizgarriak
Lanaldi osoko kontratu bakoitzerako diru-laguntza.
Kontratua lanaldi partzialekoa denean, itundutako lanaldiaren proportziozkoa
izango da diru-laguntza.
Gizarte Segurantzaren enpresa-kuoten hobariaren kopuruak, lan-istripuetarako
eta lanbide-gaixotasunetarako kuotak eta baterako bilketako kuotak barne
hartuta, honako hauek izango dira kontratuaren iraupen osoan:
- % 70 45 urtetik beherako gizonezko langile bakoitzeko.
- % 90 45 urtetik gorako gizonezko langile bakoitzeko.
- % 90 45 urtetik beherako emakumezko langile bakoitzeko.
- % 100 45 urtetik gorako emakumezko langile bakoitzeko
Lanpostuak egokitzeko edo babes pertsonalerako baliabideen zuzkidurarako
diru-laguntzak.
Sozietateen gaineko Zergaren kuota baten murrizketa, denbora mugagabez
kontratatutako langile minusbaliatuen plantillaren batez bestekoa gainditzen
den pertsona eta urte bakoitzeko.
Enpresa onuradunak behartuta daude langileen egonkortasuna gutxienez 3
urtez mantentzera. Bidezko iraizpenaren kasuan, beste langile minusbaliatu
batzuek ordezkatu beharko dituzte.
Enpresa sortu berrietan, minusbaliatuen kopuruak ezin izango du gainditu
plantillaren guztizko kopuruaren % 51ko ehunekoa, bakarra denean izan ezik.
Ezgaituen aldi baterako ezintasunaren ondoriozko bajak ordezkatzeko bitarteko lan-kontratuak
Hartzaileak Aldi baterako ezintasunaren ondorioz baja hartu duen beste minusbaliatu
batzuk ordezkatzen dituzten minusbaliatu langabeak.
Pizgarriak Gizarte Segurantzako enpresa-kuoten % 100eko hobaria.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
108
Minusbaliatuentzako enplegua sustatzeko aldi baterako kontratua
Hartzaileak Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden minusbaliatuak (erakunde
eskudunak halakotzat aitortuak).
Ezaugarriak eta pizgarriak
Kontratuaren iraupena 12 hilabetetik 3 urtera bitartekoa izango da, gutxienez
12 hilabeteko luzapenekin.
Kontratua lanaldi osokoa denean:
- Kontingentzia arrunten ondoriozko Gizarte Segurantzako enpresa-
-kuotaren % 75eko murrizketa, kontratuaren indarraldi osoan.
- Kontratazioa emakume minusbaliatuekin egiten denean, kontingentzia
arrunten ondoriozko enpresa-kotizazioaren % 90eko hobaria
kontratatutako emakumeak 45 urteko edo hortik gorako adina badu, eta
% 80koa 45 urtetik beherakoa bada.
2002-1-1etik plantillako lehen langilea bada, kontingentzia arrunten ondoriozko
Gizarte Segurantzako enpresa-kuotaren murrizketa % 100ekoa izango da.
Kontratuaren amaieran, lan egindako urte bakoitzeko 12 eguneko soldatako
kalte-ordaina jasotzeko eskubidea izango du langileak.
Iraizpenaren murrizketa eskatu ahal izango da, bai eta kontratazio mugagabe-
aren sustapena aplikatu ere.
Langile minusbaliatuen enplegu autonomoaren sustapena
Hartzaileak Langile autonomo modura lan egin nahi duten langile minusbaliatu langabeak.
Deskribapena eta pizgarriak
Enpresa-proiektuak finantzatuko dira Gizarte Gaietako Ministerioarekin akordioak
izenpetu dituzten erakundeek emandako maileguen interesetarako diru-
-laguntza batekin.
Gainera, langabezia-prestazioaren kapitalizazioa (ordainketa bakarra) jaso ahal
izango da.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 109
Enplegua mantentzen edo lanera itzultzen laguntzeko neurriak
Gizarte Segurantzako kuoten hobaria 60 urte edo gehiago dituzten langileentzat
Hartzaileak Kontratu mugagabea eta enpresan 5 urteko edo hortik gorako antzinatasuna
duten eta 60 urte edo gehiago dituzten pertsonak.
Pizgarriak
Kontingentzia arrunten ondoriozko Gizarte Segurantzako enpresa-kuoten hobaria,
aldi baterako ezintasunaren kasuan izan ezik:
- % 50 baldintzak lehen aldiz 2003an bete badira.
- % 60 aurreko ekitaldian bete badira.
- Ehuneko horiek urteko % 10eko igoera izango dute % 100era iritsi arte.
Gizarte Segurantzako kuoten salbuespena 65 urte edo gehiago dituzten soldatapeko langileentzat
Hartzaileak
65 urte edo gehiago dituzten eta lan-jarduerarekin jarraitzea edo berriz hastea
borondatez erabakitzen duten pertsonak (kontratu mugagabe batekin). Gainera,
Gizarte Segurantzan 35 urtez edo gehiagoz kotizatu izana egiaztatu beharko
dute.
Pizgarriak Kontingentzia arrunten, langabeziaren, Soldatak Bermatzeko Funtsaren eta
Lanbide Heziketaren ondoriozko enpresaburuen eta langileen kuoten salbues-
pena, horien ondoriozko aldi baterako ezintasunaren kasuan izan ezik.
Emakume langileen enpleguaren sustapena amatasun-kasuetan
Hartzaileak
Iraupen jakineko edo aldi baterako lan-kontratu mugagabea amatasunagatik
eta umea zaintzeko eszedentziagatik etenda duten emakume langileak, erditu
eta hurrengo bi urteen barruan itzultzen denean lanera, betiere erditzea 2003ko
apirilaren 28aren ondoren gertatu bada.
Pizgarriak Kontingentzia arrunten ondoriozko enpresa-kuotaren % 100eko hobaria, ema-
kumea lanera itzuli eta hurrengo 12 hilabeteetan.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
110
Kanpoko enplegua errazteko laguntzak
Kanpoko enplegua errazteko laguntzak
Hartzaileak
Sindikatuak edo jarduerak egiten dituzten beste erakunde batzuk.
Prestakuntza osagarria eta berariazkoa lortzearen baldintzapean kanpoko
enplegu baterako eskaintza jaso duten langileak, eta lanpostu bat lortzeko
aukera emango dien ordaindu gabeko praktikaldiko kontratu baten edo
kanpoan parekatutako kontratu baten eskaintza jaso dutenak.
Pizgarriak Diru-laguntzaren kopurua aldakorra izango da, diruz lagundu beharreko ekintzaren
arabera.
Autoenplegua bultzatzeko neurriak
Enplegurako “Emprender en femenino” izeneko laguntzak
Deskribapena Autoenplegurako laguntza-programa bat da, enplegu-sorgune gisa sailkatutako
jardueraren batean euren enplegua sortzen duten emakumeentzat.
Hartzaileak Langabezia-egoeran langile autonomo gisa euren lanpostua sortu duten ema-
kumeak.
Pizgarriak Laguntzak autoenplegua sustatzen den Espainiako eskualdearen arabera banatuko
dira, eta jarduera hasteak edo mantentzeak sortutako gastu guztietarako diru-
-laguntza eman ahal izango da.
Enpresa-ekimenetarako babesa
Deskribapena Enpresa edo kooperatiba bat sortzea erabakitzen duten pertsonei edo pertsona-
-taldeei ematen zaizkien laguntzak dira.
Hartzaileak
Bere izenean eta enpresa baten bidez edozein jarduera-mota egiten duen
pertsona fisiko oro bihur daiteke enpresaburu indibidual.
Bestalde, ondasun komun bat duten eta lan jakin bat egiteko baliagarria zaien
pertsonen (bi gutxienez) edozein elkarte ondasun-erkidego gisa era daiteke
(lan-sozietateak eta kooperatibak); kasu horretan, bakoitzak bere lanaren eta
kapitalaren ekarpena egiten dio enpresari.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 111
Enpresa-ekimenetarako babesa (jarraipena)
Hartzaileak
Bi egoera horietan, beharrezkoa da:
- Langabezia-egoeran eta Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta egotea.
- Teknikoki, ekonomikoki eta finantza-arloan bideragarria izango den
norberaren konturako jarduera bat hastea.
Pizgarriak
Inbertsioetarako maileguen interes-tasa murrizteko diru-laguntza.
Biziraupen Errentaren diru-laguntza; gutxieneko diru-sarrera batzuk bermatzen
ditu jardueraren hasieran.
Kontrataziorako laguntza teknikoetarako, bideragarritasun-azterlanetarako,
kontu-ikuskapenetarako eta txosten teknikoetarako diru-laguntza.
Itzuli direnen laneratzea errazteko laguntzak
Deskribapena Itzuli diren espainiar etorkinak Espainian laneratzea eta, laguntza ekonomikoen
bitartez, langile autonomo gisa edo lan-kooperatibetako edo lan-sozietateetako bazkide
langile gisa ezartzea da asmoa.
Hartzaileak Itzuli diren eta Espainiatik azken aldiz irten zirenetik kanpoan gutxienez 12 hilabe-
tetan lan egin duten eta langabezian eta Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta
dauden espainiar etorkinek jaso ahal izango dituzte laguntza hauek.
Pizgarriak Zuzkidura aldagarria izango da, egin beharreko proiektuaren eta inbertsioaren
bideragarritasunaren arabera. Jarduerak urtebetean iraun beharko du gutxienez;
osterantzean, jasotako zenbatekoa itzuli egin beharko da.
Langile etorkinak eta itzuli diren espainiarrak lan-munduan eta gizartean txertatzeko laguntzak
Deskribapena Bidezko lankidetza-hitzarmenak eskuordetza bidez izenpetu eta langile
etorkinen eta itzuli direnak lan-munduan eta gizartean txertatzea bultzatzeko
laguntzak dira.
Hartzaileak Itzuli diren langile etorkinak.
Pizgarriak Diru-laguntza aldakorra da, programaren interesaren eta lortu beharreko
helburuen edo emaitzen arabera.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
112
Gizarte-ekonomiako enpleguaren sustapena
Deskribapena Kooperatibetako eta lan-sozietateetako enplegua sustatzea enpresa-proiektuak gara-
tzearen, gizarte-ekonomia hedatu eta sustatzearen, eta asoziazionismoaren bidez.
Hartzaileak
Elkarlaneko kooperatibak, lurra erkidegoan ustiatzeko kooperatibak, lan-
-bazkideak dituzten kooperatibak, eta lan-sozietateak.
Gizarte Ekonomia Sustatzeko Zuzendaritza Nagusiko Ikastetxeen Erregistroan
eta Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dauden erakundeak, gizarte-
-ekonomiako enpresetako kudeaketa-taldeen gaitasun teknikoa hobetzera eta
langabeak eta bazkide langileak gizarte-ekonomiaren eta horren ohiko
sozietate-formen berariazko gaietan prestatzera bideratutako prestakuntza-
-ekintzak egiteko.
Pizgarriak Diru-laguntza jardueren % 100ek jaso ahal izango dute.
Kooperatibetarako eta lan-sozietateetarako laguntzak. Langabeak bazkide langile gisa hasteko laguntzak
Hartzaileak
Elkarlaneko kooperatibak eta lurra erkidegoan ustiatzeko kooperatibak.
Lan-bazkideak dituzten kooperatibak.
Bazkide gisa honako enplegu-eskatzaile hauek hartzen dituzten lan-sozietateak:
- 25 urtetik beherakoak (edo 30etik beherakoak 180 egunetik beherako
lan-esperientziaren kasuan).
- 45 urtetik gorakoak
- Minusbaliatuak
- Hiru urtetan lan egin ondoren eskatzaile gisa urtebete egon direla
egiaztatzen dutenak.
- Langabezia-prestazioa ordainketa bakar batean jasotzen duten pertsonak.
Pizgarriak Kontratatutako langile bakoitzak laguntza jasoko du. Minusbaliatuen kasuan,
laguntza hori handiagoa izango da.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 113
2.9. irudia.
Lanerako prestakuntzaren sustapena
Langabeei laneratzeko beharrezkoa duten kualifikazioa emateko helburuarekin lanerako prestakuntza
sustatzera bideratutako neurri guztiak barne hartzen dira. Neurriak honako hauek dira:
Lanbide Heziketarako eta Lanbideratzeko Plana (FIP plana)
Lantegi Eskolak (LE) eta Ofizio Etxeak (OE)
Enplegu-lantegiak
info XXI ekimena
Espainiar etorkinek eta itzuli direnek lanerako lanbide-heziketako programetan parte har
dezaten sustatzeko laguntzak.
Lanbide Heziketarako eta Lanbideratzeko Plana (FIP plana)
Deskribapena Lanbide-heziketarik ez duten edo kualifikazio urria edo desegokia duten langabeak
laneratzeko produkzio-sistemak exijitutako kualifikazioak ematera bideratutako
ekintzak dira.
Hartzaileak
Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta eta langabezian dauden langile guztiak.
Lehentasuna duten giza taldeak:
- Langabezia-prestazioa edo langabezia-sorospena jasotzen duten
langabeak.
- 25 urtetik gorako langabeak, langabe gisa inskribatuta urtebete baino
gehiago egon direnak bereziki.
- Gutxienez 6 hilabeteko iraupeneko aurreko enplegua galdu duten 25
urtetik beherako langabeak.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
114
Lanbide Heziketarako eta Lanbideratzeko Plana (FIP plana)
Hartzaileak
- Lehen enplegua eskatzen dutenak, enpresek prestatutako ikasleen
gutxienez % 60 kontratatzeko konpromisoa hartzen dutenean.
- Laneratzeko edo birlaneratzeko zailtasun bereziak dituzten langabeak
eta, bereziki, bizitza aktiboan txertatu nahi duten emakumeak,
minusbaliatuak eta etorkinak.
Iraupena
Prestakuntza honen iraupena aldakorra izango da (50-1.150 ordu). Zati bat teorikoa
izango da (presentziala edo urrutikoa), eta bestea praktikoa. Azken hori lantegi-
-ikasgeletan edo bidezko lankidetza-hitzarmenak egin dituzten enpresetan egin
beharko da.
Laguntza ekonomikoak
Ikasleek honako hauek jaso ahal izango dituzte beharrezkoak diren baldintzak
betetzen badira:
- Garraiorako eta mantenurako laguntzak
- Garraiorako laguntzak
- Ostaturako eta garraiorako laguntzak
- Ikastaroak egiteko bekak
Enpresek konpentsazio ekonomiko bat jaso ahal izango dute ikasleko eta
orduko. Konpentsazio horretan, lan-istripuetarako poliza kolektibo bat harpide-
tzearen kostua barne hartuko da.
Kudeaketa Estatuko Enplegu Zerbitzu Publikoa edo Autonomia Erkidegokoa, FIP Planaren
kudeaketa transferitu denean.
Beste zenbait
Eskainitako ikastaroak honako hauek izan daitezke:
Profesionaltasun Ziurtagiria lortzera bideratuak.
INEMen eskaintzaren antolamendukoak diren ikastaro-programak, beren
lanbide-profilekin. Lanerako ikastaroak, berariazkoak edo prestakuntza osaga-
rrikoak izan daitezke.
Lan-erreferentziarik gabeko ikastaroak.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 115
Lantegi Eskolak (LE) eta Ofizio Etxeak (OE)
Deskribapena Gazte langabeei lanerako lanbide-heziketa eta lanbide-praktika ematen dieten
lantokiak eta prestakuntza-zentroak. Horrela, ikasleek ikasitako ofizioan lan egiteko
gaitasuna lortuko dute eta, beraz, errazagoa izango zaie lan-munduan sartzea.
Hartzaileak Prestakuntzarako kontratua egiteko baldintzak betetzen dituzten 25 urtetik beherako
gazte langabeak.
Iraupena
Hasierako etapa: 6 hilabete, prestakuntza teoriko-poraktikoa.
LE. Amaierako etapa: 6-18 hilabete, kontratazio-etapa.
OE. Amaierako etapa: 6 hilabete, kontratazio-etapa.
Laguntza ekonomikoak
Hasierako etapa: prestakuntza-beka.
Amaierako etapa: kontratu bidez araututako soldata.
Beste zenbait Laguntza Unitateak eta Sustapen eta Garapen Unitateak. Eskualde-eremuan
esku hartzeko moduluak dira, Lantegi Eskolen eta Ofizio Etxeen proiektuen
prestaketarako, laguntzarako eta ebaluaziorako lagungarriak.
Enplegu-lantegiak
Deskribapena
Enplegu-sorgune berriei lotutako erabilgarritasun publikoko edo gizarte-intereseko
obrak edo zerbitzuak egitearen bidez lanbide-heziketa eta lan-praktika eskuratzeko
programak dira. Aurrerago besteen kontura edo norberaren enpresa-ekimenaren
bidez laneratzeko aukera errazten duen lanbide-kualifikazioa eskaintzen dute.
Hartzaileak Prestakuntzarako kontratua egiteko baldintzak betetzen dituzten 24 urtetik gorako
langabeak.
Iraupena 6 hilabetetik urtebetera bitartean.
Laguntza ekonomikoak
Hasieratik lan-kontratua dago. Prestakuntza teorikoari eskainitako denbora-tartea,
ondorio guztietarako, lanaldi efektibotzat hartzen da.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
116
FIP Planean oinarritutako info XXI ekimena
Deskribapena Informazioaren eta Komunikazioen Teknologietan enplegua eskatzen dutenak
prestatzeko eta laneratzeko programa esperimentala (2000-2003).
Hartzaileak Informazioaren eta Komunikazioen Teknologietan enplegua eskatzen dutenak.
Iraupena Prestakuntza honen iraupena aldakorra izango da. Zati bat teorikoa izango da
(presentziala edo urrutikoa, teleprestakuntzakoa edo mistoa), eta bestea praktikoa.
Azken hori bidezko lankidetza-hitzarmenak egin dituzten enpresetan egin beharko da
Laguntza ekonomikoak FIP Planaren araudian kontuan hartutako laguntzak.
Espainiar etorkinek eta itzuli direnek lanerako lanbide-heziketako programetan parte har dezaten sustatzeko laguntzak
Deskribapena Espainiar etorkinek eta itzuli direnek Espainian zein atzerrian lan-merkatuan
txertatzeko edo lanbidean aurreratzeko aukera erraztea helburu duten aurrepresta-
kuntzako edo lanbide-heziketako jardueretan parte hartzea bultzatzea da asmoa.
Hartzaileak
Espainiar etorkinak eta itzuli direnak, eta horien kargura dauden senitartekoak
izango dira laguntza hauen onuradunak.
Behar bezala homologatuta dauden, Espainian edo kanpoan kokatuta dauden eta
honako ekintza hauek egiten dituzten Lanbide Heziketako ikastetxeek eskatu ahal
izango dituzte laguntza hauek:
Lanerako lanbide-heziketakoek.
Enplegua dagoen herrialdeko lanbide-heziketan sartzeko beharrezkoak diren
ezagutza teorikoak eta praktikoak eskuratzea errazten dutenek.
Espezializazio-ekintzek edo ekintza osagarri orokorrek.
Laguntza ekonomikoak
Diru-laguntza kostuaren, iraupenaren eta parte-hartzaileen kopuruaren araberakoa
izango da.
Ekintza egiteko gastuak ordainduko dira eta, aldi berean, bidezkotzat hartzen bada,
parte-hartzaileek garraiorako, mantenurako eta ostaturako diru-laguntza jaso ahal
izango dute (laguntza hori ez da bateragarria langabezia-prestazioarekin).
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 117
Etengabeko prestakuntzaren sustapena
Ikusi dugunez, etengabeko prestakuntzaren azpisistemak prestakuntza-jarduera guztiak barne
hartzen ditu, jarduera horiek hainbat modalitateren bitartez garatzen dira, eta enplegatuen gaitasunak
eta kualifikazioak hobetzera bideratuta daude.
Neurri horien garrantzia gorabehera, oso gutxitan aplikatuko dira okerren dauden giza taldeekiko
esku-hartzean; hori dela eta, deskribatu baino ez ditugu egingo, ekintzetan zehatz-mehatz sartu gabe.
Etengabeko Prestakuntzarako Sistema
Deskribapena Landunek lan-bizitza osoan behar izan ditzaketen prestakuntza-ekintzak arautzea
da asmoa. Ekimen horien finantzaketa zein antolamendu-egitura arautuko dira.
Hartzaileak
Gizarte Segurantzan lanbide-heziketaren kontzeptuan kotizatzen duten
soldatapekoak.
Lanik gabeko aldietan aldizkako kontratu finkoak dituzten pertsonak.
Prestakuntza-aldian daudenean langabezia-egoeran geratzen diren pertsonak.
Baimendutako espedientearen ondoriozko enplegu-etenaldietan enplegu-
-erregulazioan dauden pertsonak.
Kontratuan arau honen menpe dauden nekazaritzako langileen, itsasoko
langileen eta langile autonomoen erregimen bereziak dituzten pertsonak.
Ekimenak
Etengabeko prestakuntzarako ekintzak enpresetan, banako prestakuntza-baimenak
barne hartuta.
Langileak prestatzeko programa-kontratuak.
Ekintza osagarriak eta prestakuntzan laguntzekoak.
Politika pasiboetan oinarritutako politikak
Bereizketa egin behar da langabeziaren babeserako neurrien eta Soldatak Bermatzeko Funtsaren
artean.
Langabeziaren babesa
Arestian adierazi bezala, langabezia babesteko neurriak honako hauek dira:
Kotizaziopeko babesa. Langabezia-prestazioa.
Laguntzako babesa. Langabezia-sorospena.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
118
Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartutako behin-behineko langileen langabeziaren
babesa.
Laguntzako baliaezintasun-pentsioa.
Laneratze Errenta Aktiboa. Idatz-zati honetan barne
hartzen bada ere, ez da babes-neurri soila; aitzitik,
politika aktibotzat ere hartu behar da, jasotzen
dutenak lan-munduan eta gizartean txertatzeko
ekintza-programa bat barne hartzen baitu.
2.10. irudia. Langabeziaren babesari
esker, pertsonek beren egoerari aurre egiteko baliabideak dituzte.
Kotizaziopeko babesa. Langabezia-prestazioa
Deskribapena Lan egin dezaketen eta lan egin nahi duten, baina enplegua aldi baterako edo
behin betiko galtzen duten edo lanaldia herenean –gutxienez– murriztuta geratzen
zaien langabeei laguntzea da asmoa.
Hartzaileak
Ezarritako legezko langabezia-egoeretako batean dauden, gutxieneko kotizazio-aldia
ezarrita duten eta bateraezintasun-egoeran ez dauden honako giza talde hauek:
Gizarte Segurantzaren Erregimen Orokorrean edo erregimen berezietan barne
hartuta dauden besteren konturako langileak.
Atzerrian Espainiako Administrazioan lan egiteko kontratatutako espainiar
langileak.
Administrazio Publikoek kontratatuta eta Gizarte Segurantzaren Erregimen
Orokorrean barne hartuta dauden funtzionarioak eta langileak.
Elkarlaneko kooperatibetako bazkide langileak, kontingentzia horretaz babesten
duen Gizarte Segurantzaren erregimen batean barne hartuak.
Espetxetik aske irtendako presoak.
Itzuli diren langile etorkinak.
Militarrak.
Langabezia-prestazioen onuradun izan daitezkeen atzerriko langileak
(Europako Batasunekoak eta Europako Esparru Ekonomikokoak ez diren
herrialdeetakoak).
Iraupena 120 egunetik 720ra bitartean, kotizatutako aldiaren arabera. Laguntza ekonomikoak.
Laguntza ekonomikoak LGSaren % 75etik % 220ra bitarteko prestazio ekonomikoa.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 119
Laguntzako babesa. Langabezia-sorospena
Deskribapena Prestazio ekonomiko bat eta osasun-laguntzako, familia-babeseko eta, hala
badagokio, erretiroko prestazioei dagokien Gizarte Segurantzarako kotizazioaren
ordainketa barne hartzen ditu.
Hartzaileak
Enplegu-eskatzaile gisa agertzen diren, enplegu-eskaintza egokirik baztertu ez
duten, lanbidean aurreratzeko, lanbide-heziketako eta lanbide-birmoldaketako
ekintzetan parte hartzeari uko egin ez dioten eta LGSaren % 75etik gorako
errentarik jasotzen ez duten langabeak.
Eskatzaile horiek honako giza talde hauetakoak izan daitezke:
Kotizaziopeko langabezia-prestazioa amaitu duten eta familia-erantzukizunak
dituzten langileak.
Gutxienez 12 hilabeteko langabezia-prestazioa amaitu duten eta erantzukizunik
ez duten 45 urtetik gorako langileak.
24 hilabeteko langabezia-prestazioa amaitu duten 45 urtetik gorako langileak.
Itzuli diren eta langabezia-prestazioa jasotzeko eskubiderik ez duten espainiar
langile etorkinak.
Kotizaziopeko prestazio bat jaso ahal izateko gutxieneko kotizazio-aldia bete ez
duten langileak.
Espetxetik irteten direnak.
Ohiko lanbiderako baliaezintasun handiak edo erabateko baliaezintasun
iraunkorrak edo osoak hobera egin duen ikusteko berrikuspenaren ondorioz
erabat gaitzat edo baliaezin partzialtzat hartzen diren langileak.
52 urtetik gorako langileak.
Iraupena 6 hilabetetik 30era bitartean, giza taldearen eta ezaugarri pertsonalen arabera.
Laguntza ekonomikoak
Oro har, indarrean dagoen LGSaren % 75, aparteko ordainsarien zati propor-
tzionala salbuetsita. 24 hilabeteko langabezia-prestazioa amaitu duten eta beren
kargura 3 senitarteko edo gehiago dituzten 45 urtetik gorako langileen kasuan,
% 125era iritsi ahal izango da.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
120
Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartutako
behin-behineko langileen langabeziaren babesa
Deskribapena
3 mota daude:
Nekazaritzako behin-behineko langileen langabezia-prestazioa.
Gizarte Segurantzaren Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartuta dauden
eta Andaluzian eta Extremaduran bizi diren behin-behineko langileentzako
langabezia-sorospena.
Gizarte Segurantzaren Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartuta dauden
eta Andaluzian eta Extremaduran bizi diren behin-behineko langileentzako
Nekazaritza Errenta.
Hartzaileak Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartuta dauden behin-behineko kotiza-
ziopeko langileak.
Iraupena eta laguntza
ekonomikoak
Motaren eta pertsona bakoitzaren zirkunstantzien araberakoa izango da (adina,
kargura dituzten senitartekoak, kotizatutako denbora eta abar).
Laguntzako baliaezintasun-pentsioa
Deskribapena
Laguntzako pentsioak prestazio ekonomiko bat, doako laguntza mediko-
-farmazeutikoa eta gizarte-zerbitzu osagarriak ziurtatzen dizkie baliaezintasun-
-egoeran eta behar-egoeran dauden herritar guztiei.
Pentsio hau jasotzeko eskubideak ez du eragozten lan-jarduerak (irabazi-
-asmokoak zein bestelakoak) egiteko eskubidea.
Hartzaileak
Honako baldintza hauek betetzen dituzten espainiar herritarrak, edo Espainian
legez bizi direnak:
Diru-sarrera nahikorik ez izatea.
18 urtetik 64ra bitarteko adina izatea.
Azken 5 urteetan Espainian bizi izana.
% 65eko edo hortik gorako minusbaliotasuna izatea.
Laguntza ekonomikoak 14 hilerokotan ordaintzen den sorospena da; kopurua aldakorra da.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 121
Laneratze Errenta Aktiboa
Deskribapena Behar ekonomiko bereziak eta enplegua aurkitzeko zailtasunak dituzten langabeak
lan-merkatura itzultzeko aukerak gehitu nahi dira programa honen bidez.
Ekintzak
Langabea honako ekintza hauen xede izan daiteke:
Banako tutoretza
Laneratze-ibilbidea
Tutorearen lanbide-elkarrizketa, profila zehazteko.
Laneratzeko Plan Pertsonala lantzea. Egutegia eta egin beharreko jarduerak
finkatzea.
Enplegu-eskaintzen kudeaketa.
Enplegu- eta prestakuntza-planetan txertatzea.
Boluntario-ekintzetan txertatzea.
Hartzaileak
Honako baldintza hauek betetzen dituzten 65 urtetik beherako langabeak:
- 45 urteko edo hortik gorako adina izatea.
- Urtebetean edo hortik gorako denbora batean enplegu-eskatzailea
izatea.
- Langabezia-prestazioak edo nekazaritza-errenta jasotzeko eskubidea ez
izatea.
- LGSaren % 75etik gorako errentarik ez izatea.
Honako baldintza hauetakoren bat betetzen duten 65 urtetik beherako langabeak:
- % 33ko minusbaliotasuna izatea.
- Azken urtean lan egin ez duten langile etorkinak izatea.
- Etxeko indarkeriaren biktima direla egiaztatuta izatea.
Laguntza ekonomikoak
Laneratze Errenta Aktiboaren gehieneko iraupena 10 hilabetekoa da. Laguntza
ekonomikoak.
Indarrean dagoen LGSaren % 75eko zenbatekoa duen Laneratze Errenta Aktibo
izeneko laguntza ekonomikoa jasotzen dute.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
122
Soldatak Bermatzeko Funtsa
Deskribapena
Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioari atxikitako erakundea da, eta honako hauek
jasotzea bermatzen die langileei: soldatak, iraizpenaren edo lan-harremanaren
amaieraren ondoriozko kalte-ordainak, eta kaudimen-gabeziaren, ordainketa-
-etenduraren edo porrotaren ondorioz ordaintzeko geratzen direnak.
Hartzaileak Lan-harreman bidez lotutako langileak. Elkarlaneko kooperatibetako eta familiaren
etxearen zerbitzura diharduten langileak salbuetsita daude.
Iraupena eta laguntza
ekonomikoak
Soldatak. Langileei azaldutako arrazoiengatik ordaintzeko geratzen diren soldatak
ordaintzea. Kontzeptu honengatik ordaindu beharreko gehieneko kopurua eguneko
LGSaren bikoitza ordaintzeko geratzen diren egunen kopuruarekin biderkatzearen
emaitza izango da (egunak 120 izango dira gehienez).
Kalte-ordainak. Lan egindako urteko 25 eguneko oinarriaren gainean kalkulatuko
dira, eta jaso daitekeen gehieneko kopurua honako hau izango da: urteroko bat.
Autonomia-erkidegoetako eta toki-mailako baliabideak
Lurralde bakoitzak, lortu dituen lurralde-itunen arabera, baliabide batzuen edo besteen garapenari
emango dio garrantzia. Aurreko idatz-zatietan aipatutako baliabideez gain, lurraldeek Enplegu Planak
garatu eta Lan Orientazioko Zerbitzuak eta Enpresa Ekimeneko Zentroak sortu ahal izango dituzte.
Enplegu-planak. Interes orokorreko eta sozialeko obrak eta zerbitzuak egiteko langabeak
kontratatzea bilatzen duten programak dira. Langabezian egoteaz gain, honako giza talde
hauetakoren batekoak izan behar dute pertsona horiek:
- Emakumeak
- Iraupen luzeko langabeak
- 45 urtetik gorako langabeak
- Laneratzeko zailtasun bereziak dituzten beste giza talde batzuk (urritasunak dituztenak,
familia-kargak dituzten emakumeak…).
Lan-merkatuan ahalik eta baldintzarik onenetan txertatzeko, prestakuntza praktikoa eta lan-
-esperientzia eskaini nahi da. Proiektuak aribideko urtean gauzatu behar dira eta, normalean, 6
hilabeteko iraupena izaten dute. Kontratua aldi baterako laneratze-kontratua izango da. Autonomia-
-erkidego bakoitzak pizgarriei, diru-laguntzei eta kotizazioei lotutako bere politika propioa ezarriko du.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 123
Enpresa-ekimeneko zentroak. Enpresa txikiak bultzatzen laguntzeko asmoa duten
zentroak dira. 6 hilabetetik 3 urtera bitarteko aldi batean hartzen dituzte hasten diren
enpresak. Enpresek bideragarriak izan behar dute, eta horrela aitortuta egon behar dute.
Zentroan lehen ezarpenerako laguntza lortuko da, behar bezala hornitutako lokalak jarriko
dira eta hainbat zerbitzu komun eskainiko dira denbora partekatuan, hala nola telefonoa,
testu-tratamendua eta datu-baseak. Enpresaburuari laguntza teknikoa eskainiko zaio, eta
produkzio-erakundearen sorkuntza-prozesua hartuko da kontuan.
Orientazio-zerbitzuak. Zerbitzu hauen bidez, profesional batzuek laneratzeko eta
prestatzeko prozesuan orientatzen dituzte herritarrak. Lanbide-orientazioa eskaintzen dute
eta lana aktiboki bilatzeko teknikei buruzko ikastaroak egiten dituzte. Hainbat zerbitzu
eskaintzen dituzte (hala nola informazioa, prentsa-kontsulta eta lan-poltsa), eta telefonoa,
faxa, ordenagailua eta inprimagailua eskuragarri daude.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
124
Ariketak
1. Egin Europako Batasunak Erromako Itunetik egun arte izan duen bilakaeraren kronologia
(informazio gehigarria bilatu beharko duzu, hala nola izan diren zabalkuntzak, euroaren
ezarpena eta abar). Gizarte-politiken inguruan esanguratsuak iruditzen zaizkizun gertaera
guztiak azpimarratu behar dituzu, eta gertaera horien garrantzia azaldu.
2. 2010. urtean Europako Batasuna “ezagutzan oinarrituta egongo den eta ekonomikoki era
iraunkorrean, enplegu gehiagorekin eta hobeekin, eta gizarte-kohesio handiagoarekin hazteko
gai izango den munduko ekonomiarik lehiakorrena eta dinamikoena” izateko helburua
planteatzen du Lisboako estrategiak. Baloratu helburu hori eta eman bere bideragarritasunari
buruzko iritzia.
3. Egiaztatu zein diren aribideko urteko zuzentarauak, gomendioak eta Enplegu Plan Nazionala,
eta saiatu horien arteko paralelismoa ezartzen.
4. Binaka, identifikatu zuen eremuan (udalerrian edo Autonomia Erkidegoan) Europako Gizarte
Funtsak finantzatuta dagoen plan, programa edo proiektu bat. Deskribapena egin behar duzue,
bai eta onuradunak eta lortu nahi dituen helburuak zein diren adierazi ere. Informazioa
interneten edo Udaletxean bila dezakezue.
5. Biko edo hiruko taldeetan, bilatu zuen Autonomia Erkidegoan egiten den EQUAL ekimenen bat.
Proiektuaren deskribapen txikia egin behar duzue, eta honako hauek adierazi: proiektuaren
izena, espezialitate-arloa, proiektua bultzatzen duen garapen-taldea (GT) eta helburuak.
6. Zure ustez, zer lortu nahi da Ekintza Berritzaileak sustatzearen bidez? Ezagutzen al duzu
horrelako ekimenik?
7. Irakurri beherago duzun artikulua. Bartzelonako auzo periferiko bateko elkarte bat deskribatzen
du. Amaieran, finantzaketa aipatzen da, Europakoa izan ezik. Pentsatu zein ekimenetan
hartzen duen parte. Arrazoitu erantzuna.
TRINIJOVE
Langabeziaren aurkako Gazteen Elkartea eraldatu eta Trinijove Fundazio bihurtu
ondoren, lan-munduan eta gizartean txertatzeko aukerak, prestakuntza eta ekintzak sortzeko
estrategia bat gauzatu da behar handiak dituen Bartzelonako eremu batean. Fundazioa
auzoko biztanleek sortu dute eskola-porrot eta langabezia handiari aurre egiteko.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 125
Helburuen artean, honako hauek azpimarra daitezke: lanerako prestakuntzako zentro bat
sortzea, laneratze-enpresen eta beste enpresa batzuekiko akordioen bitartez enplegua
sustatzea, auzotarren parte-hartzea ahalbidetuko duten aisia-jarduerak egitea, familia-
-guneen gizarte-jarraipena egitea, eta ingurumenaren kalitatea hobetzea.
Urte hauetan, arazo soziolaboralei banaka eta taldeka aurre egiten dien laneratzeko
tresna bat tinkotu da. Halaber, estrategia honetan administrazio publikoak eta sektore
pribatuak inplikatzea lortu da.
Hasieran oso xumeak izan ziren ekintzetatik abiatuta, urte hauetan bostehun pertsona
baino gehiago prestatu dira, eta berrehun baino gehiago laneratu. Pertsona horiek sektorerik
ahulenetakoak ziren eta, bereziki, gazteak, emakumeak eta gutxieneko errentak jasotzen
dituztenak.
Fundazioaren jarduera honako balio hauetan oinarrituta dago: ekonomia solidarioa,
ingurumenaren iraunkortasuna eta herritarren parte-hartzea. Zenbait proiektutan, arrakasta
nabarmena izan da eta, bereziki, enpleguaren sorkuntzari eta laneratzeari dagokienez eta
etorkinengan (emakumeengan batez ere).
Laneratzeko enpresen inplementazioan Kataluniako beste batzuekin batera erakunde
aitzindaria izateak ekonomikoki txertatzea eta enpresa horietarako tutoretzapeko merkatuak
sustatzea kontuan hartzen duten arauak agertzea eragin du.
Proiektuak 700.596,64 €-ko guztizko inbertsioa izan zuen, eta honako erakunde hauen
babesa jaso du: “Asociación Solidaria contra el Paro” GKEa, Kataluniako Generalitatea,
Bartzelonako Udala, Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioa.
http://www.urban-social.org/_html/_catalogo/espana/_docs/cat1_47.htm
8. Ondoren ikusiko dugunez, FEMEVAL federazioak, egiten dituen proiektuen artean, LEONARDO
bat ere egin du. Argudiatu proiektu honek zergatik jaso ditzakeen LEONARDO baten diru-laguntzak.
FEMEVAL (Federación Empresarial Metalúrgica Valenciana)
EUROCIM proiektua Leonardo Da Vinci Europako Programaren barruan Europako
Batzordearen babesa jaso duen eskualdearteko lankidetzarako europar proiektu bat da.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
126
Bazkideak
EUROCIM proiektua Espainiako Pascual Tomas Fundazioak zuzendu du.
Hona hemen proiektu honetan partaidetza izan zuten beste bazkide batzuk:
FEMEVAL (Federación Empresarial Metalúrgica Valenciana) - Espainia.
ITCC (Institutu Teknologikoa) – Grezia.
Hull-eko Unibertsitatea (Irlanda).
FORBITEC (Institutu Teknologikoa) – Portugal
Iraupena
1997tik 1999ra bitartean.
Helburuak
EUROCIM proiektuaren helburua produkzio-sistemen eta fabrikazio malguko sistemen
integrazio-arloetan metodo eta material didaktikoak garatzea izan zen. Hasteko, beharrei
buruzko azterlan bat egin zen (Europako bazkideek egindako hainbat ikerketa-lanekin
kontrastatua), bideoak eta material praktikoak sortu ziren eta CIMari buruzko ikastaro pilotua
egin zen.
Nazioz gaindiko mailan, teknika honen oinarrizko arloetan profesionalen prestakuntza
homogeneizatzearen aldeko ikerketa-lana egin da.
Emaitzak
1. Prestakuntzaren ikuspuntutik, CIM ingurunean barne hartutako lan-irudiak bateratu dira. 2. Prestakuntzari CIMaren ikuspuntu bateratutik abiatuta ekiten dion irakaskuntza-
-egitura, tresna didaktikoak, prestakuntza-eskuliburuak, bideoak eta abar sortu dira. 3. Aurreko puntuen ondorioetatik abiatuta, ikastaro esperimental bat egin da CIMeko
teknikari batek lana eraginkortasunez betetzeko gaitasun-atal egokiak eta,
prestakuntzari dagokionez, ezaugarri horiek dituen lanpostu bat betetzeko profil
egokia zehazteko.
http://www.femeval.es/print.asp?¡=0Єp=450
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 127
9. Marraztu zure Autonomia Erkidegoko Enplegu Zerbitzu Publikoaren egituraren eta funtziona-
menduaren organigrama, eta adierazi zein zerbitzu kudeatzen dituen.
10. Egin kontsulta Lan Ministerioaren web-orrian (http://www.mtas.es). Inprimatu honako alderdi
hauek sustatzen dituzten kategoria guztietako kontratu bana:
1. Gazteentzako prestakuntza
2. Iraupen luzeko langabeen kontratazioa
3. Gizarte-bazterketako egoeran edo espetxean dauden pertsonen kontratazioa
4. Minusbaliatuen prestakuntza edo kontratazioa
5. Lanik egiten ez duten edo etxeko indarkeriaren biktima diren emakumeen kontratazioa
6. Antoenplegua
Deskribatu, kasu bakoitzean, kontratu horien hartzaileak eta bakoitzaren ezaugarri bereizgarriak.
11. Bilatu informazio gehigarria, eta azpimarratu Lantegi Eskola baten eta Ofizio Etxe baten arteko
antzekotasun eta ezberdintasun nagusiak.
12. Zehaztu langabezia-prestazioaren eta langabezia-sorospenaren arteko ezberdintasunak.
13. Nola sailkatuko zenuke Gizarteratzeko Gutxieneko Diru-sarrera, politika aktibo gisa ala babes-
-neurri gisa?
2.1 jarduera
Laneratzeko proiektu bat sortzen
Planteamendua
Hiru adiskidek eta zeuk laneratze-enpresa bat sortzeko asmoa duzue. Baina, aldez aurretik, proiektua
finantzatzeko zein diru-laguntza jaso ditzakezuen jakin behar duzue.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
128
Garapena
Lehenik eta behin, laneratze-enpresa zer den jakin behar duzue. Bilatu informazioa (kontsulta
egiteko honako web-orri hau erabil dezakezue: http://www.feedei.org).
Egin zuen laneratze-enpresaren proiektuaren laburpena (bi orrialdekoa, gehienez).
Pentsatu zein funts, ekimen eta programatan parte hartzeko eskubidea izango duzuen.
Eskaera egiteko prozedura egokia zein izango litzatekeen jakiteko, egin kontsulta Udalean,
aldizkari ofizialetan (EEAO, BOE) eta erantzukizuna duten erakundeetan.
Egin lan bat honako alderdi hauek barne hartuta:
- Proiektuaren laburpena
- Planteatu dituzuen diru-laguntzak, erabakia argudiatuta
- Diru-laguntza horiek lortu ahal izateko prozedura
Iraupena
Eskola bat proiektua lantzeko eta diru-laguntzetan pentsatzeko (ikasgelan egiteko lana).
Bi aste informazioa bilatzeko eta lana egiteko (ikasgelaz kanpo egiteko lana).
2.2 jarduera
Toki-mailako politikak eta baliabideak ikertzen
Planteamendua
Zure eremuan enplegua hobetzeko garatzen diren politikak eta baliabideak zein diren ikertu
behar duzue.
Garapena
Banatu klasea binaka edo talde txikitan, eta antolatu honako informazio-multzo hauek bilatzeko:
- Enplegu-politika
- Kohesio-funtsak edo egitura-funtsek finantzatutako prestakuntza eta/edo enplegurako
programak edo proiektuak.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 129
- Etengabeko Lanbide Heziketa.(*)
- Lanerako Lanbide Heziketa.(*)
- Enpresa Ekimeneko Zentroak.
- Orientazio Zerbitzuak.
- Europako aholku-baliabideak.
Herri bakoitzaren arabera, proiektua bertara mugatu ahal izango da, edo herri mugakideetara
edo eskualdeetara zabaldu. Baliteke, halaber, (*) marka duten multzoetan zentroetan banatu
behar izatea.
Informazioa bilatzeko, internetera jo ahal izango duzue, edota, zuzenean, Udalera edo zerbitzu
publikoetara.
Atal bakoitzerako fitxa bat egin beharko duzue (kalkulu-orri bat edo datu-base bat erabil
dezakezue), informazioa laburbilduta jasoko duena. Zehaztu, ahal den neurrian, honako alderdi
hauek: helburuak, hartzaileak, politika-mota edo baliabide-mota, eta politika edo baliabide
horretara heltzeko modua.
Behin betiko lana ikasgelan aurkeztuko da eta, ahal bada, mapa batean kokatu beharko da.
Mapa eta fitxategia baliabide gisa geratuko dira ikasgelan.
Iraupena
Hiru aste informazioa bilatzeko eta lantzeko. Hasierako saioa interneten kontsulta egiteko
erabiliko da. Lana ikasgelan hasi eta etxean jarraitu beharko da.
Saio bat azalpena egiteko (ikasgelan egiteko lana).
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 131
33 uunniittaattee ddiiddaakkttiikkooaa
LLaann--mmuunndduurraattzzeekkoo eesskkuu--hhaarrttzzeeaa bbeehhaarr dduutteenn ggiizzaa ttaallddeeaakk
3.1. irudia.
“Hogei, hogeita hamar edo hogeita hamabost urterekin lanik ez izateak gizarteari etengabe aurre
egin beharra dakar, gure gizarte honetan gizarte-estatusa lanaren bidez lortzen baita. Langabea
kargatzat, “pisu hiltzat” hartzen da, horrek eragiten duen erruduntasun-sentsazioarekin. Langabezian
egotea, zapalkuntza bizitzea ez ezik, bazterketaren mekanismo guztiak ezagutzea ere bada.
Langabeak ez du ez aisiarik, ez oporraldirik. Zinean sartze hutsak elitearentzako pribilegioa dirudi,
atzerriko kultur mekanismoa, aparteko gertaera; bidaiatzea haurtzaroko oroitzapena edo biharko
ametsa da.”
MAROKOKO DIPLOMATU LANGABEEN ELKARTE NAZIONALA (2003)
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
132
3.1 Lan-munduratzea hainbat giza taldetan
Gaur egun, nabaria denez, zenbait giza taldek desabantaila objektibo handiagoak dituzte lan-
-munduratzeko edo lan-munduan eta gizartean txertatzeko prozesuetan. Hori dela eta, oso garrantzitsua
da haien lan-munduratzea errazteko esku hartzea. Lan-munduratzeak, 1. UNITATE DIDAKTIKOAN ikusi
dugun bezala, gizarteratzeko prozesu bat (gizarte-jardueretan parte hartzearen, inguruko eskaintzak
ezagutzearen, gizarte- eta komunikazio-trebetasunak eta pertsonalak hobetzearen eta abarren bidez)
eta laneratzeko prozesu bat (prestatzeko eta lana aktiboki bilatzeko prozesua) eragin ditzake.
Giza talde horiek hiru talde handitan sailkatzen dira:
Lan-munduan eta gizartean txertatzen laguntzeko ekimen gehienak lana aurkitzeko
eragozpenik handienak dituzten giza taldeentzat dira: 45 urtetik gorako langile eta iraupen
luzeko langabe, gazte, emakume eta minusbaliatuentzat. Giza talde horientzat, lanik eta
iguripenik ez izateak independentzia ekonomikoa eragotz dezake eta, gainera, gizarte-
-bazterkeriarako lehen urratsa izan daiteke. Horixe dio Gizarte Bazterketaren aurkako
Europako Behatokiak, eta honako hau gaineratzen du: “langabezia Espainiako gizarte-
-bazterketaren ardatza da"(1).
Zenbait giza talderen ahultasuna, langabeziari aurre egin behar izateak ez ezik, beren
egoeraren inguruko zirkunstantziek, trebetasunek, aurreko esperientziek, gizartearen eta
enpresa-munduaren aurreiritziek eta abarrek ere eragindakoa da. Talde horientzat, beraz,
lan-munduratzeko prozesuak bi aldetatik izango dira garrantzitsuak txertatzeko aukera
izateko. Giza talde horiek osatzen dituztenak honako hauek dira: etorkinak, droga-
-mendekotasuneko arazoak dituztenak edo izan dituztenak, espetxean preso egon direnak
eta pobrezia-egoeran daudenak.
Lan egin nahi duten edo lan egin behar duten, eta langabezia jasaten duten giza taldeen
egoeraz gain, bada beste egoera bat, hots, lan-mundutik erretirora doan bidean dagoen
pertsonarena, alegia. Hori dela eta, aztertuko dugun azken giza taldea erretiratuena izango
da.
Giza talde bakoitzari buruzko azterketa sistematizatzeko, honako alderdi hauek garatuko ditugu:
Lehenik eta behin, aztertu beharreko giza taldearen lan-egoeraren aurkezpen labur bat
egingo dugu.
Ondoren, taldearen deskribapena egingo da, profila azalduta.
Hori egin eta gero, lan-munduratzeari dagokionez dituzten berariazko premiak zerrendatuko
ditugu.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 133
Ondoren, esku hartzeko proposamen batzuk planteatuko dira. Esku hartzeko prozesua,
nolanahi ere, 5. UNITATE DIDAKTIKOAN azalduko dugu era zabalagoan, eta 6. UNITATE
DIDAKTIKOAN kasu praktiko batzuekin argituko dugu.
Azkenik, 2. UNITATE DIDAKTIKOAN ikusi dugun giza talde bakoitzaren berezko laguntza-
-neurriak eta berariazko baliabideak zerrendatuko dira. Estatu-mailako baliabideak hartzen
dira abiapuntutzat. Europako baliabideak udalerri bakoitzean zehaztuta daude eta, halaber,
autonomia-erkidegoetakoak falta dira (asko baitira).
3.2. irudia. Langabezia estrukturaleko egoera batean, giza talde jakin
batzuek zailtasun gehigarriak dituzte lanpostu bat aurkitzeko.
3.2 45 urtetik gorako eta iraupen luzeko langabeak
Industria-birmoldaketako prozesuak, krisi ekonomikoa, plantillen berregituratzea, enplegu finkoaren
ordez aldi baterako lanerako joera, enpresa-porrota, industriaren deslokalizazioa eta abar direla eta,
pertsona askok enplegua galtzen dute urte askotako esperientziaren ondoren. Askotan, ondorioak
korapilatsuak dira, pertsona horietako askok zailtasunak baitituzte berriz laneratzeko. Egoera hori
bereziki larria da talde batzuen kasuan, hala nola 45 urtetik gorako eta iraupen luzeko langabeengan.
45 urtetik gorako langabeen ezaugarriak eta profila
Profil bakarra ez badago ere, urte askotan (eta, maiz, enpresa berean) lan egin duten eta oso
berariazko zereginak (eta kualifikazio baxukoak sarritan) egin dituzten pertsonak dira, oro har. Horrez
gain, langabe horien prestakuntza- eta ikasketa-maila txikia izan ohi da, eta prestakuntza, kasu askotan,
zaharkituta dago. Hala ere, azpimarratu beharra dago azken aldi honetan 40 urte bete ondoren
lanpostuak galtzen dituzten lanbide- eta prestakuntza-kualifikazio handiagoko profesionalak gero eta
gehiago direla, eta progresioa handitzen ari dela.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
134
Giza talde horren beste ezaugarri bat gehienak gizonezkoak izaten da, emakumezkoen kopurua
gora egiten ari bada ere. Gizonezkoen artean, gehienak ezkonduak dira eta seme-alabak dituzte
kargura. Erantzukizun horren eta genero-baldintzapenaren ondorioz, enplegua bilatu beharra premiaz-
koagoa da. Hori dela eta, pertsona horiek errezelo handiagoak dituzte beren denbora lanerako presta-
kuntzan eta orientazioan erabiltzeko. Egin duten lan-ibilbideagatik, etengabeko prestakuntzaren kultura
falta zaiela eta askotan politika aktiboak eta horiek eskaintzen dituzten programak ezagutzen ez dituztela
esan daiteke. Emakumezkoei dagokienez, jasan dezaketen genero-diskriminazioa gaineratu behar zaio
egoera horri, dagokion idatz-zatian ikusiko dugunez.
Egoera horiek guztiek lan-merkatura egokitzeko eta birziklatzeko zailtasunak sortzen dituzte eta,
beraz, giza talde hau oso ahula da lan-merkatuan gertatzen diren aldaketen aurrean. Hori dela eta, 45
urtetik gorako langabeen ehuneko handi bat iraupen luzeko langabezia-egoeran geratzen da.
Iraupen luzeko langabeen ezaugarriak eta profila
Iraupen luzeko langabeen taldea enplegu-bulegoan etenik gabe hamabi hilabetetan edo
gehiagotan inskribatuta daramaten langabeek osatzen dute. Egoera horretan bi urtetik gorako aldi
batean daudenak oso iraupen luzeko langabetzat hartzen dira.
Egoera horretan dagoen biztanle-kopurua oso handia da, eta egoera horretan sartzeko arrazoiak
askotarikoak dira. Horregatik, oso zaila da giza talde horren barruan profil bakarra zehazten saiatzea.
Oro har, pertsona horiek arazo handiak dituzte langabe berriekin (hau da, lanpostua duela gutxi galdu
dutenekin) edo produkzio-munduan lehen aldiz sartzen direnekin lehiatzeko.
Pertsona horien egoera baloratzean kontuan hartu beharreko faktore bat egoera horretan daramaten
denbora da. Adibidez, enplegu bila urtebete inguru dabiltzan langabeen arazoak eta bi edo hiru urte lanik
aurkitu gabe eman dituzten langabeenak ez dira berdinak. Nabaria denez, denborarekin zailtasun
gehiago agertzen dira, hala nola denbora-tarte luzeetan diru-sarrera egokiak lortzeko ezintasuna.
Pertsona bat luzaroan langabezia-egoeran geratzen denean, hainbat arazo gaineratzen zaizkio lana
aurkitzeko ezintasunari. Arazo ekonomikoen atzetik arazo pertsonalak etor daitezke, hala nola ezegon-
kortasuna familia-gunean, isolamendua eta bakardadea. Arazo pertsonalak harreman-mailan sortzen
dira lehenik, eta ondoren maila animikoan (autoestimua). Zenbaitetan, alkohol-mendekotasuna ager
daiteke. Prozesu hori argiago azaltzeko, Iraupen luzeko langabeziaren kiribila eta dinamika(2)
dokumentua hartuko dugu abiapuntutzat.
Langabeziaren kiribila eta dinamika
Kiribil hau bost fasetan banatu dugu. Kontuan izan behar dugu fase bakoitza, gutxi gorabehera, 6
hilabetetik urtebetera bitartekoa dela.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 135
1. fasea. Aldez aurreko baldintzak
Hasierako abiarazlea bera da beti: hainbat arrazoiren ondorioz lanpostua galdu izana. Zenbait
kasutan, egoera hori traumatikoa izan daiteke, batez ere adin batetik aurrera eta arrazoi jakin batzuk
direla eta: pertsonak bizi-erritmo segurua (eta, zenbaitetan, maila handikoa) ezarrita zuelako, hainbat zor
ordaindu behar dituelako (hipotekak, automobila...) eta abar.
Fase honetan, oro har, langabeziako lehen hilabeteak onak izaten dira. Hasierako gogoa ona izaten
da, lana galtzearekin batera pertsonak merezitakotzat hartzen duen atseden-fase bat izaten baita. Izan
ere, beti egin nahi izan duena eta inoiz egin ezin izan duena egiteko aukera du (zaletasunak, aisia…),
edo, besterik gabe, atseden hartzeko, ezer egin gabe. Horrela, beraz, eguneroko erritmo berri bat
ezartzen da. Gizarte-prestazioak jasotzen dituen bitartean, horrela bizi da langabea.
2. fasea. Langabeziaren bilakaera
Pixkanaka, beste egoera bat agertzen da: lan-merkatuaren aldetik jasotako gaitzespena. Langabe
horiek ez dituzte kontuan hartzen eskaintza gehienetan (adinagatik, prestakuntzagatik...), titulazio
zaharkituak dituzte edo balioa galdu dute, esperientzia pertsonal handia izanik ere ez da baliagarria…
Horrek guztiak frustrazioa eta motibazioa galtzea eragiten du.
Lehen harremanak ezarri eta curriculumak bidaltzen hasten dira, interes urrikoak segur aski.
Langabea familiaren presioa eta bere buruarekiko haserrea sentitzen hasten da. Curriculum gehiago
bidaltzen ditu, baina porrot egiten du behin eta berriz. Langabeak bilaketa bera bihurtzen du lan, eta
familiak jarduera hori onartzen du hurrengo erorialdia iritsi arte.
3. fasea. Langabezia kronikorako bidean
Lanpostu bat aurkitzeko zailtasunak erosteko ahalmena galtzea eragiten du, eta horrek familia-arazo
larriak sor ditzake. Halaber, gizartean balio ez izatearen sentsazioa barneratzen da.
Egoerak okerrera egiten du: langabeak bere kabuz konpontzen ez dakien eta, aldi berean, autoes-
timua galtzea, zorrak eta orientaziorik eza eragiten dituen arazo bat duela nabaritzen du. Familiaren
presioaren ondoren, familia-arazoak datoz. Langabeak aholkua bilatzen du adiskideengan, lankide ohien-
gan, erakundeetan eta abar. Hainbestetan galdu ondoren, frustrazioa da nagusi, eta segurtasunik eza
agertzen hasten da.
4. fasea. Azken egoera. Langabezia kronikoa eta iraupen luzekoa (2 urtetik gorakoa)
Autonomia eta trebetasun pertsonalak galtzen dira, larritasun-sentsazioa eta sufrimendu
psikologikoa areagotu egiten dira, autoestimua galtzen da, eta langabeak bere buruari egozten dio errua.
Jasotzen ziren sorospenak mantentzen badira, langabea sorospen horietara moldatzen da eta gizarte-
eta familia-mendekotasunera iristen da. Une horietan, osasun-arazo fisikoak eta psikikoak ager daitezke.
Mendekotasun-jarrerak hartzeko arriskua ere badago.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
136
Egoera ekonomikoa oso larria da eta, presioa hain handia denez gero, aitzakiak bilatzen dira: errua
sistemarena edo besteena da. Egoera aldaezina balitz bezala ikusten da, egoera horretatik irtetea
lortuko ez delako sentsazioa sortzen da, eta beste pertsona batzuekiko harreman oro baztertzen da.
Alkoholarekiko mendekotasun-erlazioa agertzen has daiteke. Pertsona horien beste irteera bat
langabezia-egoeran egon ordez gaixorik daudela pentsatzea da (depresio edo mendekotasun baten
ondorioz). Muturreko egoera batean, lanerako ezintasunera irits daitezke. Horrek edozein sorospenen
menpe egotea eragiten du, eta lan-munduratzeko prozesu oro eragozten du. Erabateko langabearen
egoera da hori.
3.1. eskema
Giza talde horien premiak
Ikusi dugunez, bi giza talde horien profila oso zabala izan daiteke. Hortaz, enplegu-eskatzaile
bakoitzaren egoera pertsonalean oinarritu behar da beti. Idatz-zati honetan, ager daitezkeen premia-
-multzo handiak deskribatzen saiatuko gara: orientazio-premiak, prestakuntza-premiak, laneratze-premiak,
jarrerak hobetzeko premiak, laguntza jarraituaren premia eta enpresak kontzientziatzeko premia.
Orientazio-premiak
Giza talde horiek, lan-egoera berria dela eta (askorentzat lehen aldia da, urte askotan, lana bilatu
behar dutena), nahastuta daude eta orientazioa behar dute, hots, zein premia dituzten eta eskariei
erantzuteko zein baliabide dauden, lan-merkatuaren ezaugarriak zein diren, hautaketa-prozesuak
nolakoak diren eta abar adieraziko dien zerbitzu bat.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 137
Prestakuntza-premiak
Lanpostuetan teknologia berriak sartzeak eta hainbat
baldintza (aldaketetara bizkortasun eta malgutasun menta-
larekin egokitzeko gaitasuna, adibidez) betetzen dituen
jende prestatuagoaren eskariak gora egiteak langileak
birziklatzeko beharra sortzen dute. Etengabeko presta-
kuntzaren premia hori generikoa edo lanbide baten bera-
riazkoa izan daiteke eta, sarritan, teknologia berriei lotuta
egon daiteke. Kontuan hartu behar da giza talde horiek
nekez eskainiko diotela denbora-tarte bat prestakuntzari,
lan ordaindu baten beharrari ematen baitiote lehentasuna.
Horrela, beraz, lehen urratsa behar horretaz kontzien-
tziatzea izango da.
3.3. irudia. Giza talde honen barruan,
prestakuntza eta orientazioa jasotzeko proposamenak ez dira beti ongi onartzen, talde
horretako askorentzat lehen aldia baita, urte askotan, lana bilatu behar dutena.
Laneratze-premiak
Beharrik premiazkoena eta agerikoena da aztergai dugun giza taldearentzat, baina oso era zabalean
hartu behar da. Enplegua behar dut eskaeraren atzean, lana bilatzeko teknikak ezagutzeko beharra
agertzen da: curriculum vitaea landu, hautaketa-elkarrizketa egin, eskaintzak bilatu, zerbitzuak ezagutu
(lan-poltsa, adibidez), aurkezten den eskaintzen jarraipena egin eta abar.
Jarrerak hobetzeko premiak
Zenbait kasutan, alderdi pertsonalak hartu behar dira kontuan, hala nola jarrera jakin batzuk
hobetzeko beharra: autoestimu txikia, motibazioa handitu beharra, prestakuntzarekiko interesa, gizarte-
-harremanak mantentzen jakitea eta abar. Baliteke behar horiek ezkutuan egotea, baina erabiltzailea
jabetzen ez bada, ezin izango zaie erantzun.
Laguntza jarraituaren premiak lanpostua mantentzeko
Lana aurkitu ondoren, jarraipena egiteko premia sortzen da, aurkitutako lanpostua mantendu ahal
izan dadin. Askotan, lanpostua mantentzea aurkitzea baino zailagoa da (probaldiak, aldi baterako
kontratuak eta abar). Epe ertainera edo luzera sortuko den premia bada ere, garrantzitsua da pertsona
konturatzea behar duenean laguntza izango duela.
Enpresak kontzientziatzeko premiak
Beste ikuspegi batetik, eta kasu zehatz bakoitza kontuan hartu gabe, ezin da ahaztu enpresek
kontzientziatu egin behar dutela giza talde horretako pertsonak kontratatzeak eta pertsona horiei izan
ditzaketen hobarien berri emateak duten garrantziaz. Behar hori laneratze-taldeak atzematen du.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
138
Esku hartzeko proposamenak
Kasu bakoitzean aztertu beharko diren premietatik abiatuta, giza talde horiekin egin beharreko lana
banan-banako ibilbideak edo pertsonalizatuak barne hartzen dituzten banan-banako esku-hartzeetan
oinarrituta dago, 5. UNITATE DIDAKTIKOAN ikusiko dugunez.
Grafikoki azaltzeko, PRAHU izeneko fundazio pribatuak esku hartzeko egindako proposamena
hartuko dugu abiapuntutzat. Arazo eta profil bera zuten (hots, edadetuak ziren) eta urte askotan lan- eta
ekonomia-egonkortasuna lortu ondoren enpresatik egotzi zituzten hiru pertsona partikularrek sortu zuten
fundazio hori, 1995ean. Handik gutxira, langabezia-prestazioa amaitu zitzaien, familia desegituratzeko
arriskuan zuten eta etsi-etsita zeuden. Esperientzia horrekin, arazo berarekin bizi zirenei laguntzeko
erakunde bat sortzea erabaki zuten.
Honako urrats hauek proposatzen dituzte:
1. Lehen elkarrizketa edo lehen harremana, pertsona ezagutzeko eta pertsona horrek zein eskari
egiten duen jakiteko helburuarekin. Harremanaren jatorria askotarikoa izan daiteke: egunkarian
argitaratutako iragarki bat, gizarte-zerbitzuak, ahoz ahoko informazioa eta abar.
2. Lehen balorazioa. Elkarrizketa ugaritan oinarrituta, informazioa bildu eta subjektuaren premiak
finkatu behar dira. Hainbat alderdi baloratuko dira: lan-esperientzia eta lan-ibilbidea,
prestakuntza-maila, egungo interesak, enplegua bilatzeko autonomia eta abar. Kasu bakoitzean,
jarraitu beharreko ekintza-plan pertsonalizatua finkatzen da. Hainbat aukera daude:
Prestakuntza. Prestakuntza-ikastaro bat egitea (informatika-ikastaroa edo berariazko beste
edozein ikastaro). Zentroak berak informatika-ikastaroak eskaintzen ditu; gainerako
espezialitateak berariazko zentroetan egin behar dira.
Enplegua bilatzeko teknikak. Berariazko gaien inguruko ikastaroetan edo mintegietan
parte hartzea: curriculuma egiteko modua, hautaketa-prozesuak gainditzeko modua, lan-
-eskaintzak bilatzeko modua eta lekua, test psikoteknikoak betetzeko modua eta abar.
Enplegua bilatzeko aretoak autonomiaz erabiltzea. Oro har, berariazko zentroek izaten
dituzte horrelako aretoak.
Talde-terapiako bileretara joatea. Bilera horietan, ezaugarri berak dituztenek esperientzia
pertsonalen berri ematen diote elkarri.
Ekintza horiekin guztiekin, langabezian dagoen pertsona martxan jartzen da, bere motibazioa,
konfiantza eta autoestimua hobetu egiten dira eta, aldi berean, gizarte-harremanak mantentzen ditu.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 139
3. Banako tutoretza bidezko jarraipena prozesu osoan, dagokion tutorearekin. Hortaz, langabeak
hiru jardueratan parte hartzen badu ere (prestakuntza-ikastaroa egin, enplegua bilatzeko aretora
autonomiaz joan eta talde-bileretan parte hartu), erreferentziazko profesional bat du bere
ekintza-plana berrikusi eta beharrezkoak diren aldaketak egin ahal izateko.
4. Lanpostua mantentzeko tutoretza. Enplegua aurkitu ondoren, langabearekiko harremana
mantentzen da, konfiantza areagotzeko eta ager daitekeen edozein arazo konpontzeko.
Prozesu osoaren iraupena hiru hilabetetik urtebete eta gehiagora bitartekoa izan daiteke. Ez dago
mugako datarik, enplegua bilatzen dutenen erritmoak errespetatzen dira. Aztergai ditugun giza talde
horiekin egin beharreko esku-hartzearen ezaugarri bereizgarrien artean, elkarren arteko laguntzaren
garrantzia azpimarra daiteke (horrexegatik egiten dira talde-terapiako bilerak). Hori dela eta, pertsona
batek lana aurkitzen duenean erakundearekin harremanetan jarrai dezan eskatzen zaio, erakundean
sartzen diren eta hasierako egoeran dauden langabeei bere esperientziaren berri eman diezaien.
PRAHU fundazioaren eskema
Lehen bisitaldia
Lehen balorazioa. Bideratzea
Talde-terapia Informatika-ikastaroa Enplegu-kluba
Langabe aktiboa. Laneratze eraginkorra
3.1. taula.
Laguntza-neurriak eta baliabide propioak
Aztergai ditugun giza taldeak 2. UNITATE DIDAKTIKOAN azaldu ditugun hainbat kontraturen onuradun
izan daitezke. Hona hemen horietako batzuk:
Emakume langabeentzako lan-kontratu mugagabea.
45 urtetik gorako langileentzako lan-kontratu mugagabea.
Sei hilabetetan edo gehiagotan inskribatuta dauden langabeentzako lan-kontratu mugagabea.
Langabezia-prestazioak edo langabezia-sorospenak jasotzen dituztenentzako lan-kontratu
mugagabea.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
140
Gizarte Segurantzako Nekazaritzako Erregimen Berezian barne hartutako langabezia-
-sorospena jasotzen dutenentzako lan-kontratu mugagabea.
Langabezia-sorospenak jasotzen dituzten 52 urtetik gorako langileentzako lan-kontratua.
Enplegua mantentzen edo lanera itzultzen laguntzeko neurriak: Gizarte Segurantzako
kuoten hobaria 60 urte edo gehiago dituzten langileentzat.
Enpresak kontratu horien onuradun dira. Nolanahi
ere, kontratu horiez gain, kontuan hartu behar dira giza
talde horientzako berariazko programak (hauek ere 2. UNI-
TATE DIDAKTIKOAN azaldu ditugu).
Lanerako prestakuntza
Enplegu-plana
Lanerako prestakuntzako lantegiak
Orientazioa
3.4. irudia. Giza talde horientzako berariazko lan--kontratua haien kontratazioa sustatzeko gehien
erabiltzen den tresnetako bat da.
3.3 Adingabeak eta gazteak
Gazteen enpleguaren problematika
Gazteen langabeziatzat 16 urtetik 25era bitarteko adinean agertzen dena hartzen da (zenbait
autorek 30 urtera bitarteko adina aipatzen badute ere). Adin-muga 16 urtekoa da, hori baita lan-munduan
txertatzeko legezko gutxieneko adina. Gainera, LOGSE Legea indarrean sartu zenetik, bat dator
derrigorrezko eskolatzea amaitzen den adinarekin.
Azken hamarkadetan, beheranzko joera ikusten ari gara gazteak biztanleria aktiboan txertatzeko
erritmoan, eta, bereziki, gazteenengan (16 urtetik 21era bitartekoak). Horren erakusgarri, gazteen
langabeziaren egungo tasa % 11,3koa izatea da (BAI, 2003ko iraila), hots, langabezia-tasa orokorra
baino hiru puntu handiagoa. Alde horrek, gainera, gora egin du azken urteotan. Horrek guztiak gazteek
lan-munduan txertatzeko dituzten arazoen berri ematen digu.
2000 2001 2002 2003-IX
Langabezia-tasa 8,7 8,6 8,8 8,6
Gazteen langabezi-tasa 10,8 10,8 11,4 11,3
3.2. taula.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 141
Gazteek lan-merkatuarekin duten lehen esperientziaren ezaugarri bereizgarria lan-harremanen
kolokatasuna da. Kasurik onenean, aldi baterako kontratuekin, prestakuntza-kontratuekin, praktikaldiko
kontratuekin edo ikastun-kontratuekin hasten dira. Esperientziarik ezaren eta sektore gehienetan dagoen
eskari handiaren ondorioz, soldatak oso baxuak dira. Gazteak, askotan, beren prestakuntza-mailatik
beherako lanbide-kategoriakoak edo espezializaziokoak diren eta beren lanbide-profilarekin zerikusirik
ez duten lanak hartzen dituzte.
Faktore horiek guztiak kontuan hartuta, hezkuntza-sistematik lan-merkaturako bidea egiteko
plangintza eskasa dela pentsa dezakegu. Prestakuntzaren eta enpleguaren arteko lotura-gabezia hori
maila guztietan agertzen da, oinarrizkoenekin hasi (DBH edo Batxilergoa) eta goi-mailakoenekin
amaitzeraino (diplomaturak eta lizentziaturak). Edonola ere, zailtasunak handiagoak dira gazteenengan
eta prestakuntza-maila txikia dutenengan.
Gazteak lan-merkatuan txertatzeko prozesuan atzeratzeak emantzipatzeko unea ere atzeratzea eta
gurasoen etxean bizitzeko denbora luzatzea eragin dezake. Testuinguru horretan, laneratzea gazteak
helduarora egin beharreko ibilbidea errazteko funtsezko baldintza dela uler daiteke, bakarra ez bada ere.
Giza taldearen ezaugarriak eta profila
Giza talde zabal honen ezaugarriak aztertzeko, lanerako hainbat trebakuntza- eta egoera-maila
hartu behar dira kontuan. Maila horien arabera, helduarorako bidea egiteko hainbat modalitate izango dira.
Goi-mailako edo maila ertaineko titulazioak dituzten gazteak
Egoera hobeak edo okerragoak ager daitezke, baina, funtsean, talde honek ez luke zailtasun handie-
girik izan behar enplegua aurkitzeko, behin-behinekoa edo jasotako prestakuntzari zuzenean lotu gabekoa
bada ere. Kasu gehienetan, lan-munduan txertatzeko unea ikasketak amaitu arte atzeratzen da,
zenbaitetan aldi baterako lan-esperientzia laburrak tartekatzen badira ere (udako lanak, asteburuak eta
abar). Esperientzia horiek, oro har, ez dute zerikusirik gazteek egindako ikasketekin, edota gazteen
lanbide-profilaren azpitik daude.
Giza talde hau oso zabala da eta, beraz, egoera ezberdina da jasotako prestakuntzaren arabera.
Ikasketa eta titulazio guztiek ez dituzte lanbide-aukera berak eta gizarte-kontsiderazio bera eskaintzen.
Era berean, ezberdinak dira hiri batean bizi denak eta landa-ingurunean bizi denak dituzten aukerak,
edota gizarte-maila altuko pertsonak eta maila apalekoak dituztenak, informatika eta hizkuntzak
menderatzen dituenak, ospe handiko eskoletan graduatu-ondoko ikastaroak egin ditzakeenak eta abar.
Hori guztia dela eta, helduarorako bidea egiteko bi modalitate bereiz daitezke azpitalde honen barruan:
Arrakasta goiztiarrekoa. Lanbide-karrerarako iguripen handiak, eta arrakasta handiko eta
etenik gabeko prestakuntza-ibilbideak egiten dituzten pertsonen kasua da.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
142
Hobetzeko gizarte- eta lanbide-iguripen handien eta benetako lorpenen arteko pixkanakako
hurbilketan datzana. Bigarren kasu honetan, lanbide-karrerako lorpenak eta emantzipazioa
atzeratu egiten dira nabarmen.
Kualifikazio ertaina edo baxua duten gazteak
Ikasketak hasi dituzten gazteen artean, maila ertainekoetara iritsi direnak (Batxilergoa, maila
ertaineko heziketa-zikloak), edota arrakastarik izan ez dutenak barne hartzen dira talde honetan. Lan-
-merkatuan, kualifikazio baxuko enpleguak aurkitu ahal izango dituzte. Enplegu horiek, oro har, behin-
-behinekoak dira eta ez dute zerikusi handirik elkarren artean (sigi-sagako curriculum esaten zaio horri).
Egoera horretan, nolabaiteko trebakuntza, lanbide-esperientzia eta lan-ohiturak eskuratuko dituzte gazteek
(beren curriculumaren balioa txikia, urria eta aurrera egiteko aukerarik eskaintzen ez duena izanik ere).
Sarritan, tipologia honen barruko gazte batek enplegua lortzen duenean, ongi daki nekez izango
duela etorkizuna lanpostu horretan. Horrela, beraz, oreka bat agertzen da lanbideratzeko aukeraren eta
behin-behinekotasunaren kulturaren artean.
Oro har, trantsizioko modalitate bat izaten da, langile-
-ibilbide izenekoa, alegia. Talde horretako gazteak lanaren
kulturara bideratuta daude, etorkizun mugatua dute eta
beren lan-esperientzietan oinarrituta profesionalizatzen
dira. Ibilbide hori bereziki ahula da lan-merkatuaren
aurrean (lan-merkatua aldatu egiten baita), eta oso ohikoa
da aldizka langabezia-egoeran egotea. Emantzipazioa
lan-esperientziei lotuta egongo da, baina emantzipatzeko
batez besteko adina biztanleria osoaren batez bestekoa
baino txikiagoa da talde honetako gazteen kasuan.
3.5. irudia. Kualifikazio ertaina edo baxua duten gazteak, oro har, berehala txertatzen dira lan-
-munduan, baldintza txar samarretan bada ere.
Kualifikaziorik gabeko gazteak
Hezkuntza-sisteman jarraitu ezin duten edo jarraitu nahi ez duten, eta lan-merkatura kualifikazio
teknikorik gabe baina oinarrizko kultur prestaketa batekin (DBH, Gizarte Bermeko Programak eta abar)
irteten diren gazteak barne hartzen dira talde honetan. Giza talde honek prestakuntza sendotu ohi du
hainbat ofiziotako lanerako ikastaroen eta berariazko beste programa batzuen bidez.
Bigarren mailako eta deskalifikatutako lan-merkatuan txerta daitezke, oinarrizko prestaketaren
arabera. Oro har, plantillan sartzeko inolako konpromisorik gabeko lan ezegonkorrak eta ordukako
enpleguak (lan-kontraturik gabe edo ezkutuko ekonomian) aurkituko dituzte. Adibide gisa, honako hauek
aipa daitezke: buzoietan publizitatea banatzea, kartelak jartzea, ordukako lanak tabernetan eta pub-etan
eta abar.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 143
Talde honetako gazteek ezegonkortasunean bizi dezakete trantsizio-ibilbidea. Egoera ez da
langabezia kronikokoa, laneratzeko erabateko ezegonkortasunekoa baizik. Ibilbide horrek errotazio eta
ezegonkortasun handia sortzen du, eta behin eta berriz atzeratzen da emantzipatzeko aukera.
Titulurik eta trebakuntza berezirik gabeko gazteak
Eskola-sistematik, eta laneratze-programetatik (GBP – Gizarte Bermeko Programak) eta lanerako
prestakuntzako programetatik kanpo geratu direnak ditugu titulurik eta trebakuntza berezirik gabeko
gazteak. Gazte hauek erraz samar sar daitezke marjinazio-kiribil batean. Eskola utzi ondoren, familia-
-hutsunea, ingurunearen presio negatiboa, iguripen suspergarririk eza, motibaziorik eza, nortasunaren
narriadura eta abar jasaten dituzte.
Talde honen barruan, lan duina aurkitzeko aukerarik ez duten, eta nekez izango duten gazteak
daude. Izan ere, nekez eskuratuko dituzte lan-ohiturak eta lan-esperientzia, beti egongo baita norbait
hobea lanpostu bat betetzeko, bai eta oso sinplea bada ere.
Bestalde, ezin ditugu ahaztu gutxiengo etniko eta kultural jakin batzuei lotutako berariazko giza
taldeetako gazteak (hala nola ijitoak edo etorkinak) eta hezkuntza-premia bereziak dituztenak, hots,
ikasteko erritmoei jarraitzeko zailtasunak izan arren ezgaitasuna dutenentzako berariazko zerbitzuen
beharrik ez dutenak.
Gazte horien kasuan, helduarorako ibilbideak desegituratuak izan ohi dira, gizarte-iguripenak txikiak,
eta eskola-ibilbideak laburrak edo alderraiak. Helduarorako bidea egiteko prozesuan, langabezia
kronikoko egoerak eta bigarren mailako lan-merkatuan sartzeko aldizkako aukerak ohikoak dira.
Jardueraren zati handi bat ekonomia marjinalean edo ezkutuko ekonomiaren forma batzuetan egiten da.
Ibilbide horietan sartzeak laneratze erregularrerako gaitasunak eta jarrerak galtzea eragiten du.
Giza taldearen premiak
Ikusi dugunez, giza talde honen barruan egoera ugari aurki ditzakegu prestakuntza-mailaren edo
arrakasta-iguripenen arabera. Egoera-ugaritasunetik abiatuta, kasu bakoitzean berariazko premiak
zehaztu beharko lirateke. Hala ere, badira oinarrizko premia komun batzuk talde guztietan, hala nola
orientazio-premia, prestakuntza-premia, gutxieneko esperientziaren premia, eta laneratze erregularrerako
jarrerak hobetzeko premia.
Orientazio-premia
Gazteek lanbide-irteera bat aukeratzeko zeregin zailari aurre egin behar diote, eta bi aukera dituzte:
prestakuntza-ibilbideen bitartez espezializatzea, edo lan-merkatuan zuzenean sartzea. Bi kasuetan,
orientazioaren premia ikusten da, akademikoarena edo profesionalarena, hain zuzen ere.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
144
Gazteak bere burua ezagutu behar du, hezkuntza-
-sistemak egiten dizkion eskaintzak eta lan-merkatuaren
ezaugarriak ezagutu behar ditu, eta erabakiak hartzen ikasi
behar du. Prestakuntza-premia
Prestakuntza-gabeziak hainbat mailatan ager daitezke.
Hori dela eta, honako bereizketa hau egin daiteke :
Oinarrizko prestakuntzaren premia, derrigo-
rrezko hezkuntza arrakastaz osatu ez denean.
3.6. irudia. Gazte-talde jakin batzuek dituzten
premia nagusiak honako hauek dira: orientazio--premia, prestakuntza-premia eta lan-
-esperientzia eskuratu eta hobetzeko premia.
Berariazko lan bat bete ahal izateko lanbide-gaitasunak, teknikak eta lan-ohiturak eskainiko
dituen lanbide-heziketaren premia (lanbide-kualifikazioa).
Zeharkako gaitasunetan edo generikoetan prestatzeko premia (lan-girora egokitzeko
gaitasuna, ekimena, arazoen ebazpena, komunikazioa, erantzukizuna, antolamendua eta abar).
Lan-esperientziak eskuratzeko premia
Edozein lanpostu lortu ahal izateko, aldez aurreko esperientzia baloratzen da beti, eta gazte askok
ez dute halakorik izaten. Hori dela eta, lan-esperientziak eskuratzeko beharra sortzen da eta,
esperientzia horiek eskuratzeko, honako aukera hauek daude: lan-kontratu bereziak (hala nola
praktikaldiko kontratuak edo prestakuntza-kontratuak), edo horretarako planteatutako programak, hala
nola lantegi-eskolak edo ofizio-etxeak.
Lan-jarrerak hobetzeko premia
Motibazioari eta jarrerei dagokienez, honako hauek ager daitezke: lanbide-interesik eza (ez dago
proiektu definiturik), konpromiso gutxi hartzeko joera, aldatzeko gogo txikia, prestakuntzarako motibazio
txikia, lan-errealitatearekin bat ez datozen lan-iguripenak eta abar. Premia-multzo hau oso maiz agertzen
da, baina zaila da lantzen, gazte asko ez baitira beren jarreren jakitun.
Esku hartzeko proposamenak
Premiak aztertu ondoren, esku hartzeko garaia izango da. Prozesu horrek lau une ditu: premiak
ezagutzea, lanbide-orientazioa, prestakuntza-eremuan edo lan-eremuan txertatzea eta prozesu osoaren
jarraipena.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 145
Premiak ezagutzea Eskatzailea ezagutu
Orientazioa Arazoa definitu Norberaren ezagutza Informazioa bilatu Alternatibak planteatu Erabakiak hartu
Txertatzea Eskaintza ezagutu Prestakuntza-mailan txertatu Enplegua bilatu
Jarraipena Lanpostua mantendu
Banan-banako tutoretza
3.3. taula.
Premiak ezagutzea. Lehen elkarrizketen helburua gazte bakoitza ezagutzea eta bakoitzaren
puntu sendoak eta ahulak finkatzea da. Horretan oinarrituta, ekintza-plan pertsonalizatua
ezarriko da.
Lanbide-orientazioa. Gazteekin landu beharreko alderdi nagusia orientazioa izango da eta,
zehazki, erabakiak hartzeari lotutakoa, betiere gazteak prestatzen jarrai dezaten eta laneratu
daitezen sustatzeko.
Lanbide-orientazioa prozesu profesionalizatua da; bertan, prestakuntza-ibilbidea eta lanbide-
-ibilbidea finkatzen duten erabakiak hartzean laguntza jasotzeko aukera ematen duen
jarduera-multzoa garatzen da. Erabakiak hartzeko prozesu horrek hainbat fase ditu. Hona
hemen:
- Lehenik eta behin, arazoa definitu beharra dago.
- Norberaren ezagutza lantzen da testen eta beste jarduera batzuen bitartez, gazteak
bere gaitasunak, lanbide-interesak, iguripenak, balioak eta abar zein diren jakin dezan.
- Ondoren, alternatibak planteatzen dira (hezkuntza- eta lan-aukerak, hala nola
lanbideak, ofizioak, baldintza akademikoak eta abar), eta horiei buruzko informazioa
bilatzen da.
- Informazioa lortu ondoren, dauden aukerak baloratu eta interesik ez dutenak utzi
egiten dira.
- Azkenean, erabaki egiten da.
Prestakuntza-mailan txertatzea. Prestakuntza-prozesuarekin jarraitzen duten gazteen kasua
da. Aukerak askotarikoak dira. Profesionalak diren heinean, egungo hezkuntza-sistemak
egiten dituen eskaintza guztiak eta lanerako prestakuntzari, helduen hezkuntzari eta arautu
gabeko prestakuntzari lotutako eskaintzak ezagutu behar dituzte.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
146
Laneratzea. Lehen urratsa enplegua bilatzeko tekniketan eta lan-merkatuari buruzko
informazioan prestatzea izango da. Prestakuntza-maila baxuko gazteen kasuan, arreta
berezia beharko da, zeharkako gaitasunak azpimarratu beharko baitira. Horretarako, lan-
-munduan txertatzea bultzatzen duten programen eskaintza zabala dago.
Jarraipena. Prozesua luzea eta oso pertsonala denez gero, kontuan hartu behar da tuto-
retza (gazteari uneoro lagunduta).
Laguntza-neurriak eta baliabide propioak
Hona hemen gazteek lor ditzaketen kontratuetako batzuk (2. UNITATE DIDAKTIKOAN azaldu ditugunak,
hain zuzen ere):
Praktikaldiko kontratua
Prestakuntzarako kontratua
Hobaria duten kontratuak gizarte-bazterketako egoeran dauden langileentzat
Nolanahi ere, giza talde honentzat benetan interesgarriak diren laguntza-neurriak (hauek ere 2.
UNITATE DIDAKTIKOAN azalduta daude) honako hauek dira:
Gizarte Bermeko Programak
Ofizio Etxeak
Lantegi Eskolak
Enplegu Lantegiak
3.4 Emakumeak
Emakumeen lan-merkatua
Azken urteotan aurrerapen handiak egin badira ere, emakumeek Espainiako lan-merkatuan duten
agerpen-maila oso urrun dago Europako batez besteko mailetatik. Izan ere, Espainiako emakumeen
enplegu-tasa Europako Batasuneko baxuenetakoa da (% 43koa 2001ean, Euroestat-aren arabera).
Italiak eta Greziak baino ez dute baxuagoa.
Langabeziak gehien kaltetutako giza taldeetako bat emakumeena da, eta azken estatistika-datuek
horixe berresten dute. 2003ko azaroan erregistratutako langabeziaren arabera, emakumeena %
13,23koa da eta, gizonezkoena berriz, % 6,08koa. Datu horiek okerragoak dira 2003ko hirugarren
hiruhilekoari dagokion Biztanleria Aktiboaren Inkesta kontuan hartuz gero. Izan ere, horren arabera
gizonen langabezia-tasa % 8,1ekoa da, eta emakumeena % 15,6koa.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 147
Emakumezkoak Gizonezkoak
Erregistratutako langabezia (2003ko azaroa) % 13,23 % 6,08
BAI (2003ko hirugarren hiruhilekoa) % 15,6 % 8,1
3.4. taula.
Estatistika-datu horiez gain, emakumeen lan-merkatuaren ezaugarriak kualitatiboki aztertzen
baditugu lan-diskriminazioari lotutako hainbat alderdi ikusi ahal izango ditugu:
Diskriminazio horizontala. Emakumeek produkzio-sektore jakin batzuetan duten
nagusitasunaren ondoriozko diskriminazioa da (ordainsari-maila txikia eta lanbide-
-kualifikazio baxua eskaintzen duten sektoreetan, oro har). Emakumeen sektore horien
artean, zerbitzu-sektorea (merkataritza eta administrazioa), biztanleen arreta (erizaintza eta
gizarte-zerbitzuak) eta zenbait industria (hala nola ehungintza eta elikagaien industria)
azpimarra daitezke.
Diskriminazio bertikala. Emakumeek aukera gutxiago dituzte zuzendaritza-karguetara
iristeko, eta okerren ordaindutako edo beren ahalmenen azpitik dauden lanak egiten dituzte.
Emakumeek zuzendaritza-karguen % 30 baino betetzen ez dutela pentsatzen da.
Lan-kolokatasuna. Emakumezkoek gizonezkoek baino aldi baterako kontratu gehiago
dituzte (% 26 eta % 19,5, hurrenez hurren). Halaber, lanaldi partzialak egiten dituztenen
artean, emakumezkoak gizonezkoak baino gehiago dira (% 67,6 eta % 33,4, hurrenez hurren).
Batez besteko soldata, gizonezkoena baino % 30 txikiagoa. Ezberdintasun hori arestian
azaldutako faktoreen ondorioz gertatzen da.
Langabezian geratu ondoren, lan-merkatuan txertatzeko zailtasun handiagoak. Hortaz,
iraupen luzeko langabezia maizago agertzen da emakumeengan.
3.7. irudia. Hainbat parametroren azterketak erakusten duenez, emakumea diskriminatuta dago lan-merkatuan.
Giza taldearen ezaugarriak eta profila
Azken urteotan soldatapeko emakumeen kopuruak gora egin badu ere, lan-merkatuan txertatzeko
aukera baldintzatzen dieten hainbat alderdi daude:
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
148
Ikasketa-maila. Lan-merkatuan txertatzeko bide gisa, ikasketa-maila zenbat eta handiagoa
izan, eta handiagoa izango da jarduera-tasa.
Era berean, unibertsitate-ikasketak egiten dituzten emakumeen kopuruak gora egin badu ere,
emakumeen karreratzat hartzen direnak egiteko joera nabarmena da. Goi Mailako Eskola Teknikoetan
matrikulatutakoen % 15 baino ez dira emakumeak.
Egoera zibila. Gizonarentzat, ezkontza lanaren osagarria da, erantzukizun eta egonkortasun
handiagoaren irudia ematen dio (ezkonduta dauden gizonen jarduera-tasa % 66,9koa da;
ezkongabeena, berriz, % 59,6koa). Emakumeen kasuan, aldiz, ezkontza ordezkoa da (ezkon-
duta dauden emakumeen jarduera-tasa % 35,3koa da; ezkongabeena, berriz, % 49,95ekoa).
Seme-alaben kopurua. Etxetik kanpo lan egiten duten emakumeek soldatapeko lanik ez
duten emakumeek baino seme-alaba gutxiago dituzte. Espainian, emakume bakoitzeko
seme-alaben kopurua % 1,8koa da ezkonduta dauden eta lan egiten duten emakumeen
artean, eta % 2,6koa lanik egiten ez dutenen artean.
Prestasuna. Etxeko erantzukizunak emakumeen esku geratzen dira oraindik ere, ehuneko
handi batean: seme-alaben, adinekoen eta gaixoen zaintza, janaria, garbiketa, erosketak,
arropaz arduratzea, medikuarenganako bisitaldiak eta abar.
Jarduera horiek eta ordaindutako lana uztartzeko ahalegin horretan, ordutegi malguak eska-
tzen dituzten arduraldi handiko lanak lortzeko aukerak mugatu egiten zaizkie emakumeei.
Horrela sortzen dira prestasun-arazoak.
Aldez aurreko esperientzia. Aldez aurreko esperientzia etengabeagoa edo aldizkakoagoa
izan daiteke, baina, nolanahi ere, segurtasun handiagoa ematen dio berriz lana bilatzen
hasten den emakumeari. Kontuan izan behar da seme-alaben arretak, zenbait kasutan, lan-
-jarduera aldi laburrago edo luzeago batean eten beharra dakarrela.
Aldez aurreko esperientziak askotarikoak izan daitezke: ezkutuko ekonomian, kontraturik
gabe, etxeko lanak eta abar.
Adina. Emakume-izaerak dakartzan zailtasunei adin bakoitzari dagozkionak gaineratu behar
zaizkio gazteen eta 45 urtetik gorakoen kasuan.
Aldagai horien arteko konbinaziotik, enplegua bilatzeko zailtasun txikiagoa edo handiagoa duten
emakumeen profilak atera daitezke. Hiru egoera aztertuko ditugu:
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 149
Kualifikazio akademiko eta profesional baxuko emakumeak
Oro har, beren egoeraren jakitun dira eta, beraz, prest daude soldata txiki baten truk lan egiteko,
kualifikaziorik baxueneko lanak egiteko eta, zenbaitetan, ezkutuko ekonomian lan egiteko. Prest daude,
halaber, prestakuntza-egoera hobetzeko eta, hortaz, prestakuntzarako aldez aurreko jarrera ona
azaltzen dute.
Tolerantzia ona dute kontrako egoeren aurrean. Baliteke lan-munduan esperientzia zabala ez izatea,
baina etxean lan egiteko trebetasun handia dute.
Honako sektoreetako langileak izan daitezke, besteak beste: garbiketa, lan-kateak, jantokiko monito-
reak, sukaldeko laguntzaileak, umezainak, industria (oso kualifikazio baxuko enpleguetan), nekazaritza
eta abar.
Luzaroan lan egin gabe egon ondoren lan-mundura itzuli nahi duten emakumeak
Talde honetan barne hartutako emakumeek aldez aurreko esperientzia eta maila ertaineko
prestakuntza-maila dute, baina beste lan-eremuetan kualifikatzeko beharraz jabetuta daude.
Lanera itzultzeko erabakia hartzeak lan egiteko benetako borondatea dagoela esan nahi du.
Funtsean, ordutegi-prestasun handiagoa dute, familia-mendekotasuna ez baita handia.
Beste motibazio-faktore bat familia-eremutik kanpo harremanak egiteko, hau da, gizarte-loturak
zabaltzeko borondatea da. Zenbaitetan, behar horri erantzutearren, emakumeak prest egon ohi dira
soldata baxuaren truk lan egiteko.
Lana askotariko sektoreetan bila dezakete, aurreko lan-esperientziaren arabera: administrazio,
ehungintza, saltzaile, pertsonentzako zerbitzu, jantokiko monitore eta abarretako sektoreetan. Halaber,
norberak bere lana sor dezake, bakarka edo taldean.
Ezkutuko ekonomian lan egiten duten eta lanaren gizarte-onurak jasotzeko (pentsioa, sorospenak…) kontratu erregularra lortu nahi duten emakumeak
Talde honetan barne hartutako emakumeek ez dute lan-munduarekiko lotura galdu, lan-ohiturak
dituzte, eta lan-esperientzia dute sektore jakin batean. Soldatapeko lana bilatzeko motibazioa erretiro-
-pentsioa edo langabezia-prestazioa ziurtatzea da. Hori dela eta, soldata baxuko lana onartzeko prest
egon daitezke.
Oro har, enpresa batean kontratatzeko interesa izaten dute, baina batzuek negozio-sena dute, eta
ekintzaileak dira. Kasu horretan, zaila da mugatzea zein sektoretara jo dezaketen lana aurkitzera, ezku-
tuko ekonomian duten esperientzia hartu beharko baita kontuan.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
150
Giza taldearen premiak
Lan-munduratzeko prozesu batean dauden emakumeen askotariko egoerak kontuan hartuta,
bakoitzaren berariazko premiak kontrastatu behar dira. Behar horiek honako era honetan sailka daitezke:
orientazio- eta informazio-premiak, prestakuntza-premiak, lan-munduratzeko premiak eta premia
pertsonalak.
Orientazio- eta informazio-premia
Orientazio-premia bi mailatan ager daiteke:
Alde batetik, lana zein sektoretan bilatu behar den erabaki behar dute emakumeek. Horre-
tarako, emakumeak zein ezagutza eta trebetasun dituen aztertu eta horiei zein lan-sektore
dagozkien ikusten da.
Bestetik, emakumeak lanpostu bat aurkitzeko dituen iguripenak egokitu behar dira. Izan ere,
ikusi dugunez, edozein lanetan eta baldintza txarretan lan egiteko prest daude maiz.
Ildo horretan, emakume bakoitzaren indarguneei buruzko gogoeta egin behar da. Oso garrantzitsua
da, norberaren estimurako eta irudirako, lan-merkatuak norberaren ezaugarriak dituzten pertsonek soilik
bete ditzaketen behar batzuk dituela jakitea.
Horrexegatik sortzen da lan-merkatuari buruzko informazioaren edo ezagutzaren beharra. Informazio
hori lagungarria izan daiteke emakumeentzat enplegua zein sektoretan bilatu behar duten erabakitzeko,
lan-merkatuaren legeak ezagutzeko eta ingurunean dituzten aukerez hobeto jabetzeko.
Prestakuntza-premia
Prestakuntza-premiak askotarikoak izan daitezke. Zenbaitetan, oinarrizko prestakuntzaren premia
dago, eta arazo hori konpontzeko helduen eskola batera joan daiteke, edota gai orokorrei buruzko
ikastaroak egin daitezke. Berariazko prestakuntza behar bada, lanerako prestakuntzako ikastaroen
eskaintza zabalean aurki daiteke, 1. UNITATE DIDAKTIKOAN ikusi dugunez. Lanbide-heziketa edo goi-
-mailakoa behar denean, aldiz, heziketa-zikloetara eta unibertsitate-ikasketetara jo daiteke. Kasu
guztietan, norberak eskuratu duen esperientzia gaineratu behar da.
Laneratze-premiak
Laneratze-premiaren barruan, alde batetik, enplegua bilatzeko teknikak ezagutzeko premia dago eta,
bestetik, lan-eremuan segurtasun handiagoa eskuratzeko premia (praktikaldi baten bidez edo aurreko
esperientziak baloratuta). Kontuan izan behar da laneratzea norberaren edo beste batzuen kontura egin
daitekeela. Hori dela eta, emakumeak ekintzaileak direnean, autoenplegu-esperientzietarantz bidera daitezke.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 151
Langabezia-egoerak honako hauek eragin ohi ditu:
Enplegua bilatzeko, honako hauek behar dira (besteak beste)
Emakumearen egoerak edo ezaugarriek honako hauek
eragin ditzakete:
Moldakaiztasun-sentimenduak Moldakaiztasun-sentimenduak
Autoestimuak eta norberaren
segurtasunak behera egitea
Autoestimu eta norberarenganako
konfiantza handia
Autoestimu eta norberaren-
ganako segurtasun txikia
Gizarte-isolamendua Harremanak / gizarte-sareak Gizarte-isolamendua
Deskonexioa / ezjakintasuna
/lan-munduarekiko desfasea
Konexioa / lan-munduari buruzko
ezagutza
Ezjakintasuna / desfasea/ lan-
-munduarekiko deskonexioa
(etxekoandreen kasuan
bereziki)
Beste batzuen laguntza
Laguntza txikia (gizartearena
zein hurbileko ingurunearena:
familia, adiskideak…)
Gogorik eza Ilusioa, konfiantza, itxaropena.
Enplegurako prestasuna Enplegurako prestasun txikia
Ekimena Ekimen-maila txikia
Denbora-prestasuna Denbora eta dedikazioa
Gizonezko batek baino
denbora gutxiago izatea
(zirkunstantzia beretan)
3.5. taula. Langabeziaren ondorioen eta enplegua bilatzeko eskakizunen arteko paradoxa(3).
Premia pertsonalak
Oso garrantzitsua da premia pertsonalei atal berezia eskaintzea. Premia horietako bat gizarte-sare
baten beharra da, lan-mundutik urrun dagoen emakume baten harreman-sarea mugatuta baitago.
Bestalde, ordutegi-prestasun handiagoaren premia aipatu behar dugu; ordutegia zabaltzeko, lanorduetan
hirugarrenak zaintzeko zereginak beren gain hartuko dituzten beste pertsona batzuen laguntza behar da.
Behar ekonomikoak ere kontuan hartu behar dira; izan ere, askotan emakumea lan-merkatuan txerta-
tzera bultzatzen duen motorra dira behar horiek.
Orain arte aipatu ditugun premietako batzuk beheko taulan islatuta ikus daitezke. Bertan, langabezia-
-egoerak biztanleengan –oro har– pizten dituen sentimenduak eta enplegua bilatzeko behar diren
ezaugarriak daude konparatuta; ondoren, bi zutabe horiek langabezia-egoerak emakumeengan dituen
ezaugarriekin kontrastatzen dira.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
152
Esku hartzeko proposamenak
Giza talde honekin esku hartzeko proposamenak azaltzeko, bi esperientzia hartuko ditugu abiapuntutzat:
SURT zentroa (Bartzelona). Erakunde honek gizarte-arriskuan dauden emakumeak lan-
-munduan eta gizartean txertatzea du helburu.
Wil Bom autorearena. Herbehereetan “Emakumea eta lana” zentroetan egindako lanbide-
eta lan-orientazioko ikastaroen esperientzia jasotzen du.
Surt zentroaren proposamena
Honako ibilbide hau proposatzen du:
Lehenik eta behin, hasierako harrera egingo da. Horren helburua emakumearen eskaria
jasotzea, zerbitzuari buruzko informazioa ematea eta, oso garrantzitsua dena, erabiltzaile
horrekin sortzen den loturaren etorkizunerako oinarrizkoa izango den konfiantza-giroa
eskaintzea da.
Hurrengo urratsa orientazio- eta laguntza-programa da. Erabiltzaile bakoitzaren hasierako
profila definitzeko helburuarekin, banan-banako lan-plan bat lantzen da banan-banako
elkarrizketen eta gaitasunen balantzearen bitartez. Hain zuzen ere, emakumearen
ahalmenekin eta bizi-proiektuarekin bat etorriko diren prestakuntza- eta lanbide-alternatibak
identifikatu, aukeratu eta bideratu ahal izateko beharrezkoak diren gaitasunen eskuratzea
erraztean datza lan-plan hori.
Ondoren, lanbide-heziketa eta lanbide-kualifikazioa sustatzen dira. Honako hauen bitartez
egin daiteke: lanerako prestakuntza, lanaren aurreko lantegiak edo horretarako beste
zenbait ekintza (helduen eskolak, heziketa-zikloak, berariazko ekintzak eta abar).
Azken urratsa lan-munduan eta gizartean txertatzea da. Lan-merkatuan laneratze-
-enpresen bitartez edo autoenpleguari esker txertatzean datza.
Aldi berean, prozesu osoan, eta emakumea lanean hasi denean ere bai, jarraipen-tutoretzak
egiten dira sor daitezkeen zailtasun eta lorpen guztietan laguntza handiagoa emateko.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 153
- Eskaria jaso
- Informazioa eskaini
- Konfiantza-giroa eskaini
- Profila definitu - Banan-banako
plan bat landu - Prozesua adostu
- Enplegagarritasuna sustatu
- Lan-merkatuan txertatu
Helburua Helburua Helburua Helburua | | | |
Hasierako harrera Orientazio- eta
laguntza-programa Lanbide-heziketa
eta lanbide--kualifikazioa
Lan-munduan eta
gizartean txertatzea
| | |
Honako hauen bitartez Honako hauen
bitartez Honako hauen bitartez
- Banan banako
elkarrizketak - Gaitasunen
balantzea
- Lanerako Prestakuntza
- Lanaren aurreko lantegiak
- Beste zenbait
- Laneratze--enpresak
- Autoenplegua
Jarraipen-tutoretza
3.6. taula.
Wil Bom-en proposamena
Jarraitu beharreko beste ibilbide interesgarri bat Wil Bom autoreak Lanbide eta Lan Orientazioko
Ikastaroan proposatutakoa da. Hain zuzen ere, Holandan laurogeiko hamarkadan agertu ziren “Emakumea
eta lana” zentroetan proposatu zuen.
Ikastaro horren barruan hainbat fase bereiz daitezke:
Aurkezpen-fasea. Elkartzeko unean egiten da. Taldekoa izatearen sentimendua sustatzea
eta ikastarora joaten diren emakumeek ikastaroaren aurrean dituzten iguripenei buruz
mintzatzea da helburua.
Kontzientziatzeko eta nork bere buruaz duen kontzeptua aztertzeko fasea. Emakumeek
dituzten eta gara ditzaketen gaitasunak, interesak eta balioak aztertzean datza.
Mugak zabaltzeko fasea. Emakumeek lan-merkatuan dituzten aukeren ikuspegi hobea
izatea lortzea da asmoa. Horretarako, ohikoez bestelako ikuspegien bilaketa sustatzen da.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
154
Aukeraketa-fasea. Aurreko fasean egindako proposamenen zerrendatik abiatuta, dauden
irtenbideei buruzko informazioa bilatzen da. Fase honetan, emakumeek lan bila irteten
direnean aurki ditzaketen hainbat oztopo lantzen dira.
Ekintza-fasea. Aukeratutakoan oinarrituta, enplegu bat lortzeko beharrezkoak diren estra-
tegiak eta trebetasunak lantzen dira.
Ondorio- eta jarraipen-fasea. Fase honekin amaitzen da ikastaroan jasotako laguntza-
-prozesua. Agurra lantzen da, eta laguntzeko aukera gehiago bilatzen dira.
Ondorioak
Bi proposamen horietan, honako alderdi hauek azpimarra daitezke:
Lehenik eta behin, emakumeen orientazioari ematen zaio lehentasuna eta, bereziki,
norberaren ezagutzari; izan ere, askotan ez dute oso profil zehatza izaten, edota azken
lan-esperientziak aspaldikoak dira.
Ekintza horien bidez, parte-hartzaile bakoitzaren autoestimua indartzeko helburua lortzen da,
bakoitzak bere ahalmenak eta interesak aztertzen dituen neurrian. Horretarako, indarguneak
abiapuntutzat hartzen dira, eta ahulezietarako konponbidea bilatzen da.
Landu beharreko bigarren alderdi garrantzitsua lan-merkatuaren eta, bereziki, enplegua
bilatzeko tekniken ezagutza da.
Hori lortzeko, lan-saioak egin behar dira. Lan-saio horiek banakoak izan daitezke, baina,
gehienetan, taldean egiten dira. Horrela, gizarte-laguntzako sarea zabaltzea lortzen da.
Laguntza-neurriak eta baliabide propioak
Emakumeak balia daitezkeen kontratazio-modalitateak hauek dira:
Hobaria duen lan-kontratu mugagabea langabezian dauden emakumeentzat.
Emakumeentzako lan-kontratuak emakume gutxi dauden sektoreetan.
Hobaria duten lan-kontratu mugagabeak edo aldi baterakoak, etxeko indarkeriaren
biktimentzat.
Senitartekoak zaintzeko eszedentzia-egoeran dagoen langilea ordezkatzeko bitarteko lan-
-kontratua, Gizarte Segurantzako kuotak murriztuta.
Amatasunaren, haurdunaldiko arriskuaren, adopzioaren edo harreraren ondorioz atsedenal-
dian dauden langileak ordezkatzeko bitarteko lan-kontratua.
Emakume langileen enpleguaren sustapena amatasun-kasuetan.
Enplegurako “Emprender en femenino” izeneko laguntzak.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 155
Honako programa hauetan ere parte har dezakete emakumeek:
Lanerako prestakuntzan
Enplegu-planaetan
Lanerako prestakuntzako lantegiaetan
Emakume ekintzaileentzako programaetan
Autoenplegurako laguntzan
Bestalde, langileen familiaren eta lanaren uztartzea sustatzeko 1999ko azaroaren 5eko 39/1999
Legea (azaroaren 6ko BOE aldizkaria) aipatu behar dugu. Bertan, lan-arloan emakumeengan eragina
duten zenbait aldaketa planteatzen dira:
Zuzeneko senitarteko bat ospitaleratzen den edo istripua duen kasuetan, ordaindutako
baimena 2 egunetik 4ra zabaltzen da (joan-etorririk egin behar izanez gero).
Adingabeak zaintzeko lanaldi-murrizketarako edo eszedentziarako eskubidea ere zabaldu
egiten da zaindu behar diren eta adinagatik edo gaixotasunagatik bakarrik moldatu ezin
diren zuzeneko senitartekoengana.
Amatasun-baimenak iraupen bera du (16 astekoa), erditze anizkoitzetan izan ezik. Kasu
horietan, seme-alaba bakoitzeko bi astetan zabaltzen da baimena (bigarrenetik aurrera).
Amak aitaren esku utz ditzakeen asteen kopurua 4tik 10era zabaltzen da. Denbora hori elka-
rren segidan edo aldi berean hartu ahal izango dute gurasoek.
Adopzioaren eta harreraren kasuetan, haurraren adina bateratu eta 6 urtetan finkatzen da.
Gainera, erditzearen kasuan izaten den etenaldi bera baimentzen da.
3.5 Ezgaitasuna duten pertsonak
Ezgaitasuna duten pertsonen egoerari buruzko txostena
EDDES-99 inkestaren arabera (Ezgaitasunei, Urritasunei eta Osasun Egoerei buruzko Inkesta,
Estatistikako Institutu Nazionalak, IMSERSO Institutuak eta ONCE Fundazioak 1999an egina), “pertsona
batek urritasun baten ondorioz eguneroko bizitzako jarduerak egiteko (joan-etorriak egiteko, bere burua
zaintzeko eta abar) duen muga edo zailtasun larri edo garrantzitsu oro” hartzen da ezgaitasuntzat.
Espainian ezgaitasuna duten pertsonen egoerari buruzko txostenaren arabera, ezgaitasuna duten
eta lan egiten duten pertsonen proportziorik txikiena duten Europako herrialdeetako bat dugu Espainia.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
156
1999ko Ezgaitasunei, Urritasunei eta Osasun Egoerei buruzko Inkestaren arabera, 16 urtetik 64ra
bitarteko milioitik gora ezgaituetatik % 32 baino ez zeuden aktibo Inkesta egin zen garaian (% 23,9
lanean, eta % 8,4 langabezian).
Datu horiek esanguratsuagoak dira biztanleria orokorraren % 64,5eko jarduera-tasarekin konpa-
ratzen badira. Izan ere, ezgaituen jarduera-tasa gainerako biztanleen tasaren erdira baino iristen ez
dela esan daiteke. Bestalde, biztanleria orokorarrekin gertatzen den bezala, langile ezgaituen artean
gizonezkoen enplegu-tasa emakumezkoena baino handiagoa da (% 31,6koa eta % 15,9koa, hurrenez
hurren).
Beste ikuspuntu batetik, bereziki azpimarratu beharra dago ezgaitasuna duten biztanleen bi heren
(% 67,7) ez-aktiboak direla. Generoaren arabera, emakumeak gizonak baino urrunago daude lan-
-merkatutik (% 76,3 eta % 59,4, hurrenez hurren).
Era berean, oso deigarria da langabezia-tasa altua. Langile ezgaitu aktiboen % 26,1 langabezian
daude (gainerako biztanleengan, proportzioa % 16,6koa da). Langabezia emakumeengan gizonengan
baino handiagoa da (% 33,1 eta % 22,1, hurrenez hurren).
Adin-taldeen arabera, jarduera-tasaren ikuspegitik, 60 urtetik 64ra bitarteko adina duten ezgaituek
oso parte-hartze txikia dute lan-merkatuan. Langabezia-tasari dagokionez, berriz, ezgaituriko gazteenen-
gan handiagoa da. Horietako, herena baino gehiago langabezian dago.
Ezgaitasun-mota kontuan hartuta, entzuteko edo ikusteko ezgaitasunak dituzten pertsonek dituzte
jarduera-tasa altuenak (% 40 ingurukoak), bai eta langabezia-tasa txikienak ere (% 20 ingurukoak).
Aitzitik, komunikatzeko, ikasteko eta bere buruaz zaintzeko ezgaitasunak dituzten pertsonak jarduera-
-tasa txikienak eta langabezia-tasa handienak dituztenak dira.
Ezgaitasuna duten pertsonek lan-merkatuan duten parte-hartzeari buruzko ikuspegi zehatzagotik,
pertsona horien egoera soziolaboralari buruzko beste datu interesgarri batzuk ikus daitezke:
Enplegua eskatzen duten ezgaitu gehienak gizonezkoak dira (% 60 gizonezkoak, eta % 40
emakumezkoak).
Adin-taldeak kontuan hartuta, enplegu-eskatzaile gehienak 45 urtetik gorako tartean kokatuta
daude (% 33); horien atzetik, 30 urtetik 39ra bitartekoak daude (% 29).
Maila akademikoaren arabera, enplegu-eskatzaileen bi heren inguruk Eskola Ziurtagiria (%
36), edota Eskola Graduatua edo oinarrizko Batxilergoa (% 36) zuten.
Aipatu beharrekoak dira, halaber, ezgaitasunak dituzten pertsonek gehien eskatzen dituzten
enpleguak (maila akademikoaren inguruan adierazitakoaren ildotik): gizonezkoengan, industria-peoia,
enplegatu administraria edo ordenantza dira; emakumezkoengan, berriz, administrazio-lanak edo
garbiketarekin zerikusia dutenak.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 157
Ezgaitasuna dutenen kontratazioari dagokionez, enplegu-eskarien kasuan agertzen diren datu
berak ikus daitezke:
Kontratuen bi heren gizonezkoekin izenpetu ziren, eta % 33 baino ez emakumezkoekin.
Kontratuen erdiak (% 53) 45 urtetik gorako langileentzat izan ziren.
Jarduera-taldeen arabera, kontratuen % 75 inguru zerbitzu-sektorekoak izan ziren.
Autonomia Erkidegoak kontuan hartuta, ezgaituekin izenpetutako kontratuen % 51 Katalu-
nian, Andaluzian, Madrilen, Euskadin eta Valentzian itundu ziren.
Kontratazioaren kasuan, pertsona ezgaituekin egindako kontratuen % 54, kontratu-mota guztien
artean banatuta, lan-merkatu arruntean itundu ziren. Termino erlatiboetan, hau da, modalitate zehatzak
kontuan hartuta, gehienak enplegu babestu gisa erregistratu ziren “Lantoki Berezien” modalitatean.
Giza talde honentzat ohikoak edo berariazkoak diren beste kontratu-mota batzuk ezgaituentzako
kontratu mugagabeak edo aldi baterakoak dira; hurrenez hurren, kontratazioen % 31ra eta % 16ra iritsi
ziren. Bestalde, azpimarratu beharra dago ezgaituen berezkoak diren kontratazio-modalitateekin bat ez
datozen kontratuen ehunekoa % 6koa baino ez dela.
Ezgaitasuna duten pertsonen egoerari buruzko txostena
Zifra horiek ez dira oso pozgarriak giza talde honen lan-munduratzeari dagokionez. Europako egoera
ere ez da oso ona, txosten beretik ondoriozta daitekeenez:
Europako estatistikek erakusten dutenez, ezgaituen eta, bereziki, ezgaitasun larria dutenen
enplegu-maila baxuak onartezinak dira. Kalkulatutakoaren arabera, Europako Batasunean ezgaitasun
larria duten pertsonen % 24 eta ezgaitasun ertaina dutenen % 46 baino ez daude lanean (ezgaitasunik
ez dutenen artean, ehunekoa % 62koa da). Bestalde, azpimarratu beharra dago Europako Batasunean
ez-aktibo dauden pertsona ezgaituen ehunekoa (% 60koa ezgaitasun larria dutenen kasuan, eta %
46koa ezgaitasun ertaina dutenen kasuan).
Zifra horien errealitate hotzaren aurrean, ezgaitasuna duten pertsonak lan-merkatuan txertatzeko
aukera enplegu-politiken lehentasunezko helburuetako bat izatea eskatzen du Europako Batasunak. Era
berean, pertsona horien enplegagarritasuna handitzea, lan-aukerak gehitzea eta diskriminazio-mota oro
saihestea gomendatzen zaie estatu kideei. Horretarako, ezgaituen lanerako ahalmenaz probetxu hobea
ateratzeko bidezkoak diren neurriak hartu, eta langabezia-tasak eta ez-aktiboen kopurua murriztu behar
dira lehenik eta behin.(5)
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
158
Giza taldearen ezaugarriak eta profila
“Espainian ezgaitasuna duten pertsonen egoerari buruzko txostenetik” ondoriozta daitekeenez,
hainbat faktorek ezgaituen laneratzea baldintzatzen dute. Honako hauek dira:
Ezgaitasun-mota
Ezgaitasuna zein adinetan agertzen den
Prestakuntza-maila
Hori guztia, giza taldeari berari dagokionez. Laneratzeko prozesuari dagokionez, berriz, enpresen
jarrerak kontuan hartu behar dira. Zehazki, minusbaliotasunak dituzten pertsonen errealitatearen aurrean
enpresek eta administrazioek ematen dituzten erantzunak aztertu beharko dira. Izan ere, oro har, ezgai-
tasunaren fenomenoari buruzko informazioa eta fenomeno horrekiko sentsibilizazioa falta zaie enpresei.
Ezgaitasun-mota
Ezgaitasuna duten pertsonen taldea oso zabala eta heterogeneoa da. Honako alderdi hauek hartu
behar dira kontuan: ezgaitasunaren jatorria (sortzetikoa edo hartutakoa), ezgaitasun-maila (arina, ertaina
edo larria), kalte-maila (fisikoa, psikikoa, sentsoriala, soziala), nahaste gehigarrien agerpena eta abar.
Faktore horiek guztiek lan-munduan txertatzeko aukera baldintzatzen dute, eta kontuan hartu beharre-
koak dira. Hona hemen, oso modu orokorrean aurkeztuta, ezaugarri bereizleak:
Ezgaitasun funtzional fisikoak. Produktibitateari dagokionez, teknologia berriei esker
konpentsa daitezke. Izan ere, harremanak egiteko, komunikatzeko, ingurunea kontrolatzeko
eta ikasteko aukerak hobetu ditzakete teknologia berriek.
Ildo horretan, egokitze asko falta dira oraindik, baina enpresek, gero eta neurri handiagoan,
egoera berrira egokitu behar dute eta arkitektura-oztopoak kendu behar dituzte.
Ezgaitasuna duten 16 urtetik 64ra bitarteko pertsonak,
jardueraren eta generoaren arabera
Aktiboak
Generoa Lanean Langabezian Guztira
Ez--aktiboak Guztira
Gizonezkoak 433,7 63,6 497,3 768,5 1.265,8
Emakumezkoak 233,2 57,3 290,5 782,9 1.073,4
Kopurua (milakoak)
Guztira 666,9 120,9 787,8 1.551,4 2.339,2
Gizonezkoak 34,3 5,0 39,3 60,7 100
Emakumezkoak 21,7 5,3 27,1 72,9 100
Tasa (%)
Guztira 28,5 5,2 33,7 66,3 100
3.7. taula. Iturria: Ezgaitasuna duten pertsonentzako II. Ekintza Plana, 2003-2007.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 159
Ezgaitasun sentsorialak dituzten pertsonek laneratzeko ezaugarri bereziak dituzte,
ezgaitasunak sortzen dizkien komunikazio-zailtasunen ondorioz harreman pertsonal
bereziak ezartzen baitituzte ingurukoekin. Pertsona horiek, produkzioari dagokionez, lanean
ardura handia jarrita konpentsatu ohi dituzte desabantaila sentsorialak. Kasu horietan, beraz,
zailtasunak lan-ingurunea osatzen duten pertsonen trebetasunik eta estrategiarik ezaren
ondorioz sor daitezke, pertsona horiek deseroso senti baitaitezke ezaugarri ezberdineko
beste pertsona batzuen aurrean.
Ezgaitasun psikikoak dituzten pertsonen kasuan, oztopoak antzekoak dira, eta
ingurunearen elkarreragin-trebetasunik ezagatik ager daitezke. Adimen-mugak ikaskuntza
egoki batekin eta lan arruntaren eremuan txertatzeko prozesuan beharrezkoak diren
laguntzarekin eta jarraipenarekin konpentsa daitezke. Laguntza bidezko lan deitzen zaion
prozesu hori, nolanahi ere, hasi baino ez da egin.
Azkenik, buruko osasun-arazoak dituzten pertsonek gizartearen aldetik erreparo eta
oztopo gehien jasaten dituzten giza taldeetako bat osatzen dute. Izan ere, pertsona horien
jarrerari buruzko ikuspegi estereotipatua dago zabalduta, eta aurreiritzi ugari daude.
Laburbiltzeko, ezgaitasun sentsoriala duten pertsonek eta, horien atzetik, ezgaitasun fisikoa dutenek
(mugikortasun mugatuaren kasuan izan ezik), zailtasun txikiagoak dituzte lanpostua mantentzeko edo
lanpostua lortzeko. Aitzitik, lan-merkatuan txertatzeko zailtasunik handienak buruko osasun-arazoak
dituzten pertsonek eta ezgaitu psikikoek dituzte. Generoari dagokionez, ezgaitasuna duten emakumeek
arazo handiagoak dituzte.
Ezgaitasuna zein adinetan agertzen den
Zehazki, ezgaitasuna hartutakoa denean, hau da, helduaroan agertzen denean, zailagoa izaten da
egoera berrira egokitzea, baina, hala ere, baliteke nolabaiteko prestakuntza-maila lortu izana edo lan-
-esperientzia izatea.
Ezgaitasuna jaiotzatik edo oso txikitatik dutenen kasuan, ostera, alde batetik egokitzeko trebetasun
handiagoak dituzte, baina, bestetik, baliteke prestakuntza-ibilbidea zirkuitu berezian egin izana (eskola
bereziak, curriculum-egokitzeak eta abar), eta horrek gutxiespena du berekin. Baliteke pertsona horien-
tzat ingurune babestuetan sozializatzeko aukera izatea lan-merkatuan txertatzeko bidea.
Pertsona batek gizarteratzeko eta, ondorioz, lan-munduan txertatzeko duen gaitasuna, sozializazio-
-mailaren araberakoa da. Sozializazio-maila hori, aldi berean, pertsona horrek ingurune normalizatuan izan
dituen aukerek baldintzatzen dute. Ildo horretan, ezgaitasun jakin batek dakarren muga areagotu edo arin-
du egin daiteke, gizarte-harremanetarako gaitasunaren edo aldez aurreko gizarte-esperientziaren arabera.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
160
Prestakuntza-maila
“Gizarteratzeko II. Plan Nazionalak” ezgaitasunen bat duten pertsonen ehuneko-banaketa aurkezten
du, amaitutako ikasketen mailaren eta sexuaren arabera. Iturri horretatik abiatuta, 10 urtetik 64ra bitar-
teko adina duten biztanleen % 37k lehen mailako ikasketak dituzte, % 24,3 analfabetoak edo ikasketarik
gabekoak dira, % 19k bigarren hezkuntzako ikasketak amaitu dituzte, % 5ek lanbide-heziketakoak, eta
% 3,6k unibertsitate-ikasketak. Generoari buruzko azterketak erakusten duenez, emakume analfabetoak
edo ikasketarik ez dutenak, edota bigarren hezkuntzako eta lanbide-heziketako ikasketak dituztenak
gizonezkoak baino gehiago dira, eta joera alderantzizkoa da lehen mailako ikasketen eta unibertsitate-
-ikasketen kasuan.
Ezgaitasunen bat duten pertsonen ehuneko-banaketa, sexuaren,
adin-taldearen eta amaitutako ikasketen mailaren arabera
10 urtetik 64ra bitarteko biztanleak 65 urteko eta hortik gorako biztanleak
Bi sexuak Gizonezkoak Emakumezkoak Bi sexuak Gizonezkoak Emakumezkoak
Ezgaitasuna duten pertsonak 1.376.210 699.075 677.134 2.072.652 733.809 1.338.843
Analfabetoak 10,8 9,9 11,7 15,1 6,6 9,6
Ikasketarik ez dutenak 24,3 22,9 25,7 42,1 41,8 42,2
Lehen mailako ikasketak edo baliokideak
37,4 36,8 37,9 34,9 37,0 33,7
Bigarren Hezkuntza 19 21 17 4,4 5,7 3,7
Lanbide Heziketa 5 5,9 4,1 1,4 2,5 0,8
Unibertsitate--ikasketak edo baliokideak
3,6 3,5 3,7 2 3,2 1,4
3.8. taula.
Pertsona ezgaituen ehuneko handi batek oinarrizko ikasketa-maila duenez gero, giza talde horrek
zailtasun handiagoak izango ditu lan-merkatuan txertatzeko, aukerak sektore eta lanpostu jakin
batzuetara mugatzen baitzaizkio, kualifikaziorik baxuenekoetara bereziki.
Oinarrizko prestakuntza-maila horien arrazoia LOGSE Legeak derrigorrezko hezkuntzarako sarbidea
bermatu izana da. Maila horietan, biztanle guztien eskolatzea bermatzeko beharrezkoak diren neurriak
barne hartzen dira. Goiko mailetan, aldiz, gutxieneko baliabideak falta dira ezgaituak eskolan txerta
daitezen bermatzeko.
Bestalde, gazteen kasuan ikusi dugunez, lotura falta handia dago prestakuntza-munduaren eta lan-
-merkatuaren artean. Ez da kontuan hartzen ikasle izatetik lanean hasteko urratsa bermatuko duen
trantsizio-planik. Kontuan izan behar dugu bide hori zaila dela gazteekin, oro har, eta zailtasuna area-
gotu egiten dela ezgaitasuna duten pertsonengan (askotan ez dute urrats handi hori egiteko beharrezkoa
den orientazioa jaso).
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 161
Minusbaliotasunak dituzten pertsonen prestakuntza-errealitatea kontuan hartuta, ohikoa izaten da
giza talde honentzako maila ertaineko lan-kategorietako lan-eskaintzak edo nolabaiteko kualifikazioa
eskatzen dutenak bete gabe geratzea, nekez aurkitzen baitira lanpostu horiek betetzeko beharrezkoak
diren baldintzak betetzen dituzten enplegu-eskatzaileak.
3.9. irudia. Hainbat faktore direla eta, langabezia-maila oso altua da ezgaituen artean. Faktore horiek enplegagarritasun
txikian eta enplegu-emaileek pertsona horien ahalmenen inguruan dituzten aurreiritzietan eta ezjakintasunean dute jatorria.
Enplegu-emaileen aurreiritziak
Enpresa-ehunak, oro har, ezjakintasun handia du ezgaitasuna duten biztanleen ezaugarrien inguruan.
Ezjakintasun horrek, askotan, minusbaliatuek lanpostua eraginkortasunez betetzeko duten gaitasuna-
rekiko konfiantzarik eza sortzen du.
Pertsona ezgaituen artean lan-absentismoa handiagoa dela, ezgaituek gutxiago produzitzen dutela,
harreman-zailtasunak dituztela eta abar uste dutenak oker daude. Eta, bestalde, enpresek ez dituzte eza-
gutzen legeak pertsona ezgaituak kontratatzen dituztenei ematen dizkien abantailak eta zerga-pizgarriak.
Bi gabezia horien ondorioz, kontratazio-indizeak oso baxuak dira ezgaitasuna dutenen artean.
Giza taldearen premiak
Orain arte aztertutako informaziotik giza talde honen premia batzuk ondoriozta daitezke, baina, ikusi
dugunez, ezin dira alde batera utzi ezgaituen gizarte- eta lan-ingurunearen premiak. Ezgaituen
prestakuntza-ibilbideak, sozializazio-prozesuak eta, zenbaitetan, gizarte-erakundeekiko harreman
eskasa direla eta, orientazio-premia agertu ohi da lehenik, bere zentzu guztietan. Ikusi dugunez,
ezgaituen prestakuntza-maila batez bestekoaren azpitik dago eta, beraz, prestakuntza-premia sortzen
da hainbat eremutan. Prestakuntza-maila egokia lortu ondoren, laneratze-premia agertzen da.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
162
Prozesu horretan, halaber, ezgaitasunaren beraren ondoriozko beste premia batzuk daude. Azkenik,
helburua gizarteratzea denez gero, ez dugu giza taldearen berezko eta zuzeneko premietara mugatu
behar. Aitzitik, kontuan hartu behar ditugu gizarte-inguruneko premiak eta, zehazki, enpresa-mundua
kontzientziatzeko premia.
Orientazio-premiak
Lehenik eta behin, ibilbide pertsonala formulatzeko bere burua ezagutu behar duen eskatzailearen
lanerako interesak zein diren aztertu beharra dago. Eskatzaileak, halaber, prestakuntza-mailan dituen
aukerak edo irteerak, eta lan-merkatuaren eskaintzak ezagutu behar ditu. Zenbaitetan, laguntza-zentroei
eta laguntza-zerbitzuei, eta erabiltzaileak jaso ditzakeen laguntzei eta prestazioei buruzko informazioa
ere falta da.
Giza taldearen berezko premia horiei, ezgaitasuna dutenei laneratzen laguntzeko berariazko zerbitzu
publikorik eza eta ibilbide pertsonalizatuak prestatzeko tutoretzapeko laguntzarik eza gaineratu behar zaie.
Prestakuntza-premiak
Giza taldearen deskribapena egin dugunean ikusi bezala, akats eta gabezia larriak daude presta-
kuntza arautuari eta esperientziari dagokienez.
Prestakuntza-premiak maila guztietan ager daitezke (pertsona bakoitzaren arabera). Hona hemen
batzuk:
Derrigorrezko oinarrizko prestakuntzaren premia (helduen eskoletan).
Derrigorrezko prestakuntzaren ondokoaren premia (heziketa-zikloak, batxilergoa, unibertsitatea).
Ikuspegi praktikoagoa izango duen lanerako prestakuntzaren premia.
Hezkuntza ez-formalaren premia (akademiak, edota ezgaituen interesei lotutako ikastaroak
edo lantegiak)
Etengabeko prestakuntzaren premia (hizkuntzak, informatika eta abar).
Prestakuntza-eskaintzaren sakabanatze handia, eskainitako ikastaroen arteko loturarik eza eta ikasta-
roen laburtasuna, eta banako prestakuntza-ibilbiderik eza direla eta, espezializazio-maila txikia da, oro har.
Laneratze-premiak
Premiarik zabalduena enplegua bilatzeko teknikak ezagutzeko eta erabiltzen jakiteko premia da.
Askotan, curriculum vitaea egiten edo enplegu-elkarrizketak gainditzeko trebetasunak eskuratzen ikasi
beharra dago, lan-eskaintzak bilatzeko baliabideak ez baitituzte ezagutzen.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 163
Hala ere, lana bilatzeko teknikak eskuratzeko prestakuntza ez da nahikoa, askotan ezgaituek ezin
baitituzte hautaketa-prozesuak gainditu. Hortaz, oso garrantzitsua da lanpostuak praktikaldi edo
ikaskuntza-aldi laburren bitartez lortzea, enpresaburuei aukera ematen baitiete prestazio hobeak dituzten
lan-kontratuak eskaintzeko.
Ezgaitasunaren ondoriozko berariazko premiak
Premia generikoez gain, pertsona bakoitzaren berariazko zirkunstantziei lotutako beste batzuk ager
daitezke. Adibidez, gerta daiteke aldizka errehabilitazioaren edo jarraipen medikoaren beharra duen
pertsona batek laneratzeko zailtasun handiagoak izatea, horrek eragina baitu lana bilatzeko dituen
ordutegi-prestasunean.
Ezgaitasun fisikoaren eta, zenbaitetan, sentsorialaren kasuetan, arkitektura-oztopoak egokitzeko edo
lanpostua egokitzeko premia ager daiteke. Kasu horretan, enpresak berak edo profesional
espezializatuen talde batek planteatu behar du konponbidea. Beste zenbait kasutan, mugikortasunerako
laguntzaren premia sor daiteke. Kasu horretan, langilearen etxetik lanpostura joateko eskariari
erantzungo dion zerbitzu bat kontratatu behar da.
Ezgaitasun psikikoa duten pertsonek lan arruntaren eremuan sartu nahi badute, baliteke lan-
-ingurune berrirako bidea egiteko eta ingurune horretara egokitzeko prozesua erraztuko duen laguntzeko
profesional bat edo laneratze-prozesuaren jarraibideak finkatuko dituen trantsizio-plan bat behar izatea.
Subjektutik kanpo dagoen beste faktore bat ingurunerik hurbilena da. Askotan, familiak kontzien-
tziatu behar dira; izan ere, senide ezgaituak enplegua bilatu nahi duenean, baldintzarik gabeko laguntza
eman eta gizarteratze-neurriak sustatu ordez gehiegizko babesa ematera jotzen dute, edota jasotzen
dituzten prestazio urriak galtzeko errezeloa izaten dute.
Enpresa-mundua kontzientziatzeko premia
Ezgaituek osatzen duten giza taldearen lan-munduratzea, gainerako giza taldeena bezala, eskatzaile
bakoitzaren enplegagarritasun-mailaren araberakoa da neurri handi batean, baina bai eta lan-
-merkatuaren eskaintzaren eta malgutasunaren araberakoa ere. Eremu horretan, zehazki, enpresa-
-mundua kontzientziatzeko premia ikusi da, jaso ditzaketen hobariei eta lan-araudiari buruz informatzeko
premia bereziki.
Informazio-ekintza horiei, bereizketa bilatzen duten jarrera jakin batzuk zuzentzeko helburua duten
beste batzuk gaineratu behar zaizkie. Horretarako, giza talde honen inguruko estereotipoak eta
aurreiritziak desegiterako lan bat hartu behar da abiapuntutzat.
“Ezgaitasuna duten pertsonentzako II. Ekintza Plana, 2003-2007” izenekoan, eremu honen inguruko
honako behar hauek zerrendatzen dira:
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
164
Ezgaitasunaren fenomenoari buruzko informaziorik eta sentsibilizaziorik eza, oso nabarmena
enpresa-sektorean, ezgaituen lan-aukerei eta kontratazioa babesten eta motibatzen duten
neurri berriei dagokienez bereziki.
Lanpostuetan egin daitezkeen, eta zenbaitetan uste baino sinpleagoak diren egokitzeen
kontzeptu orokorrik eza.
Erakunde-mailako solaskide publikoen zein pribatuen arteko koordinaziorik eza.
Gizarte-eragile guztiak ekimen berrien bilaketan barne hartzeko borondate irmorik eza.
Lanposturako irisgarritasunik eza, irisgarritasun unibertsalik eza barne hartuta (bide publi-
koan, eraikin publikoetan, garraiobideetan eta abar).
Informazioaren eta komunikazioen teknologia berrien erabileran eta aprobetxamenduan
dagoen desoreka.
Esku hartzeko proposamenak
Aurreko puntuan azaldutako premietatik abiatuta, jarraitu beharreko urratsen proposamen bat ikusiko
dugu, hain zuzen ere 1985. urtetik ezgaitasuna duten pertsonen laneratzea lortzeko lanean diharduen
Bartzelonako Udaleko Institut Municipal de Disminuïts izenekoak sortutako Lan Aholkularitzako Taldeak
(EAL) egindako lanaren arabera.
Lan Aholkularitzako Taldearen arabera, “helburu horiek lortu ahal izateko, minusbaliotasuna duten
pertsonen laneratzeari lotuta dauden eta laneratzeko prozesuan eragina duten hainbat alderdi
bereizgarri hartu behar dira kontuan:
Kasu bakoitzean agertzen diren minusbaliotasun-motei eta minusbaliotasun-mailei datxezkien
mugak, gaitasunei dagokienez.
Lan-ingurunean beharrezkoa den normalizazioa prestakuntza-, lan- eta harreman-mailan.
Langunearen espazio fisikoan arkitektura-oztopoak kentzea.
Minusbaliotasuna duten pertsonek lana bilatzen hasten direnean aurki ditzaketen gizarte-
-gaitzespeneko jarrerak”.(6)
Lan Aholkularitzako Taldearen jardunak honako hauek dira:
1. Lanbide-balorazioa, -informazioa eta -orientazioa
Lan Aholkularitzako Taldearen lanbide-zerbitzuak eskatzen dituzten guztiei informazioa ematen zaie,
eta egiten duten eskariaren, jarrera eta gaitasun sozioprofesionalen eta lanbide-orientazio egokia
errazten duten alderdi guztien balorazioa egiten da.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 165
Elkarrizketan, oinarrizko informazioa biltzeaz gain, bere lanbide-etorkizunaren inguruan dituen
iguripenei buruzko iritzia eskatzen eta ematen zaio enplegu-eskatzaileari. Zenbaitetan, eskaria egiten eta
enplegua bilatzeko prozesuan parte hartzeko erantzukizuna eta konpromisoa onartzen lagundu behar zaio.
Balorazioari dagokionez, profesionalen talde osoa biltzen da eta eskatzaileari emango zaizkion
prestakuntza- edo enplegu-baliabideen inguruko orientazio akademikorako edo lan-orientaziorako
proposamena egiten da.
2. Lan-prestakuntzarako eta laneratzeko banan banako laguntza- eta jarraipen-programak lantzea eta gauzatzea.
Programa horien helburua minusbaliotasuna duen pertsona eman zaion lanpostura edo prestakun-
tzara egokitzea eta ongi moldatzea da.
Horretarako, indibidualizazio-baldintzak hartu behar dira kontuan. Halaber, jarrera malgua eta dina-
mikoa behar da laneratze-prozesuari dagokionez.
Programa horiek laguntza-hezitzaileek egiten dituzte, Lan Aholkularitzako Taldeko psikologoaren
ikuskapenpean. Honako maila hauek dira esku hartutakoak:
Animazioa. Eskaria egiten duena bere laneratze-prozesuan inplikatzean datza.
Jarraipena. Lan Aholkularitzako Taldeak egiten du lanpostuan edo prestakuntzan
txertatzeko aldian.
Laguntza. Hezitzaileak laneratze-prozesuaren edozein unetan egiten duen esku-hartzea da.
3. Prestakuntza-baliabideen sustapena, bilaketa eta eskaintza
Minusbaliotasuna duten pertsona askok helduarora iristean prestakuntza-defizit handia dutela
konturatzen dira, bere garaian eskolatze-prozesu normalizatuak egiteko aukerarik izan ez zutelako batez
ere. Egoera hori urritasunen ondorio txarrek eragiten dute, eta areagotu egiten da ezgaitasunarekin;
ondorioz, mota orotako baliabideen gabezia dakar: prestakuntza-baliabideak, informazio-baliabideak,
bizi-esperientziari lotutakoak eta abar. Bideratzeko proposamenak oso zabalak dira: prestakuntza
arautuko ikastaroekin hasita (heziketa-zikloak, helduen eskolak…), lanerako prestakuntza orokorrarekin
edo berariazkoarekin amaitzeraino.
4. Lan-baliabideen sustapena, bilaketa eta eskaintza
Lan-helburua definitua duten pertsonen kasuan, lan arruntaren merkatuan laneratzea sustatzen da
enplegu-planen, autoenplegu-planen, enpresa pribatuaren, enpresa eta administrazio publikoen eta aba-
rren bitartez.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
166
5. Lan- eta lanbide-arloko informazioa eta aholkularitza, alderdi guztietan
Lan Aholkularitzako Taldeak honako lan-helburu hauek planteatzen ditu: lan-araudia bildu eta labur-
tzea, araudiaren betetze-maila behatzea eta, azkenik, legeria zabaltzea. Aldi berean, legezko aholku-
laritza eskaintzen zaie taldeko erabiltzaile partikularrei, profesionalei eta erakundeei.
6. Erakundeekiko lankidetza. Sentsibilizazioa, zabalkundea eta prestakuntza
Aurreko idatz-zatiaren ildo beretik, erakundeekin lankidetzan jarduteko beharra ikusten da, sektore
jakin batzuk sentsibilizatzeko eta lanerako puntu komunak aurkitzeko, betiere urritasuna duten pertsonen
gizarte- eta lan-egoera hobetzeko helburuarekin.
Laguntza-neurriak eta baliabide propioak
Minusbaliatuen Gizarteratzeari buruzko 13/1982 Legeak (LISMI) honako hau dio 37. artikuluan:
“urritasuna duten langileen enplegurako politikaren helburu nagusia langile horiek lan-sistema arruntean
txertatzea edo, hori ezinezkoa denean, lan babestuaren formula bereziaren bidez produkzio-sisteman
txertatzea da”.
Horrela, beraz, ezgaitasuna duten pertsonek enplegua lortu ahal izateko bi modalitate handi bereiz
daitezke:
Enplegu arrunta, honako hauek barne hartuta: lanpostuen erreserba-kuotak, pertsona ezgai-
tuen enpleguaren sustapena eta laguntza bidezko lana (profesional batek lan-ingurune arrunt
batean txertatu ahal izateko beharrezkoa den laguntza eskaintzen dio enplegu-eskatzaileari).
Enplegu babestua, hots, Lan Zentro Berezietan eta lanerako prestakuntzako lantegietan
egiten dena.
Bestalde, ezgaitasuna duten pertsonek prestazio ekonomiko eta sozialen sistema berezi bat dute.
Enplegu-mota bat edo bestea lortzeko aukera urritasunaren balorazioaren araberakoa da, honako
taula honetan ikus daitekeenez:
Enplegu arrunta
Erreserba-kuotak edo neurri alternatiboak
LISMI Legearen 38. artikuluak langile ezgaituak kontratatzera behartzen ditu 50 langile edo gehiago
dituzten enpresak, gutxienez plantilla osoaren % 2 hain zuzen ere.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 167
Abenduaren 30eko 50/1998 Legean egindako aldaketaren ondorioz, gaur egun kuota horren
salbuespena –erabatekoa edo partziala– lor daiteke honako kasu hauetan:
Enplegu-zerbitzu publikoak edo enplegu-agentziak enplegu-eskaintzari erantzuteko gai ez
direnean, bidezko bitartekotza-kudeaketak egin ondoren.
Ezgaitasuna duten langileak enpresaren plantillan sartzeko zailtasun berezia sortzen duten
arazo teknikoak, ekonomikoak, edo produkzioari eta antolamenduari lotutakoak daudenean.
Egoera horien aurrean, honako neurri alternatibo hauek aplika ditzakete enpresek:
Enplegu-zentro berezi batekin edo ezgaitasuna duen langile autonomo batekin merkataritza-
-kontratu edo kontratu zibil bat egitea, honako helburu hauekin:
- Lehengaien, makinen, ekipamendu-ondasunen edo enpresaren jarduerarako beha-
rrezkoak diren beste ondasun batzuen hornidura.
- Enpresaren jarduera normalaz kanpoko zerbitzuak eta osagarriak ematea.
Kontratu horien zenbatekoa, gutxienez, urteko Lanbide arteko Gutxieneko Soldataren (LGS)
hirukoitza izango da, % 2ko kuotaren azpitik kontratatu ez den langile minusbaliatu bakoitzeko.
Dohaintzak eta babes-ekintzak egitea (betiere diru-izaerakoak) pertsona ezgaituak lanera-
tzeari eta horientzako enpleguen sorkuntzari lotutako jarduerak egiteko, erakunde onura-
duna fundazio bat edo onura publikoko elkarte bat denean.
Ekarpen ekonomikoa, gutxienez, urteko LGSa 1,5ekin biderkatzearen emaitza izango da
erreserba-kuotaren azpitik kontratatu gabeko langile bakoitzeko.
Lanpostua Urrritasunaren balorazioa Enplegu-modalitatea
Enpresa arrunta % -33 Enplegu arrunta
Lan Zentro Berezia % +33 Enplegu babestua, produkzio-helburuarekin
Lanerako prestakuntzako lantegia % +65
Lan babestua, helburu bikoitzarekin: enplegu
terapeutikoa eta egokitze pertsonal eta sozia-
leko jarduerak
Ezgaitu sakonen zentroak % +85 Laguntza-zentroa
3.9. taula.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
168
Pertsona ezgaituen enpleguaren sustapena
LISMI Legeak hainbat neurri edo laguntza jasotzen ditu gutxieneko minusbaliotasun-maila (% 33koa)
duten langile ezgaituak enpresa arruntetan kontrata daitezen sustatzeko. Langile ezgaituen kontratazio
mugagaberako zein aldi baterakorako hainbat neurriren aurreikuspenean dautza laguntza horiek. 2.
UNITATE DIDAKTIKOAN honako kontratu hauek aztertu ditugu:
Minusbaliatuentzako lan-kontratu mugagabea
Enplegua sustatzeko lan-kontratua minusbaliatuentzat
Langile minusbaliatuentzako praktikaldiko kontratua
Minusbaliatuak prestatzeko lan-kontratua
Ezgaituen aldi baterako ezintasunaren ondoriozko bajak ordezkatzeko bitarteko lan-
-kontratua.
Halaber, kontuan hartu behar dira autoenplegua sustatzeko neurriak, hala nola:
Langile minusbaliatuen enplegu autonomoaren sustapena
Enpresa-proiektuen finantzaketa
Autoenplegu-proiektuak
Elkarlaneko kooperatibak edo lan-sozietateak eratzeko laguntzak.
Era berean, autoenplegura jotzen duten langileek langabezia-prestazioen kapitalizazioa eskatzeko
(ordainketa bakarreko modalitatean) eta Kreditu Ofizialeko Institutuaren Mikrokreditu Programaren onura-
dun izateko aukera izango dute.
Laguntza bidezko lana
Laguntza bidezko lanaren metodologia AEBetan sortu zen hirurogeita hamarreko hamarkadan, Paul
Wehman-en eskutik hain zuzen ere. Autore horrek honako era honetan definitzen du laguntza bidezko
lana: "lan egiteko aukera izan ez duten gizabanakoek ingurune integratuetan egiten duten lan lehiakorra
da; horretarako, besteak beste, behar bezala prestatutako lan-prestatzaileak eta prestakuntza
sistematikoaren, lan-garapenaren eta jarraipen-zerbitzuen sustapena erabiltzen dira"(7).
Laguntza bidezko lanak urritasuna duten pertsonen autonomia pertsonala eta soziala errazten du,
komunitatearen barruan integratutako ingurune arruntetan lan bat lortzeko aukera ematen baitie ezgaitu
horiei. Lan-prestatzaileak entrenamendua eta etengabeko ikuskapena eskaintzen die, lanpostua lortzeko
aukera handiagoa izan dezaten. Lanpostuan esleitutako zereginak zabaltzen diren heinean, langileari
laguntza murriztuko zaio eta bere autonomia sustatuko da.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 169
Enplegu babestua
Enplegu Zentro Bereziak
LISMI Legeak beren ezgaitasunaren ondorioz lan-jarduera bat ohiko baldintzetan bete ezin duten
pertsona ezgaituek Enplegu Zentro Berezietan lan egitea proposatzen du. Zentro horietan, produkzio-
-lana egiten da, eta enplegu ordaindu bat eta egokitze pertsonal eta sozialeko zerbitzuak (errehabilitazio-
-zerbitzuak, terapeutikoak eta kultur eta kirol-arlokoak) ziurtatzen dira, hori guztia ahalik eta ezgaitu-
-kopururik handiena lan arruntean txertatzeko funtsezko helburuarekin.
Enplegu Zentro Berezietako plantilla osoa langile minusbaliatuek osatu behar dute. Zehazki, % 33ko
edo hortik gorako minusbaliotasun aitortua eta lan-gaitasunaren ehuneko horretako edo hortik gorako
urritasuna izan beharko dute onuradunek.
Lanerako zentroak
Minusbaliotasun handia izateagatik enpresa batera edo Enplegu Zentro Berezi batera joan ezin diren
minusbaliatuak lanaren bidezko terapiako eta egokitze pertsonal eta sozialeko zerbitzuen bidez gizartera
daitezen erraztea da lanerako zentroen helburua. Lanaren bidezko terapia minusbaliatuek beren
baldintza indibidualen arabera eta zentroko langile teknikoen orientaziopean egiten dituzten eta merkatu-
-eragiketen xede izan ohi ez diren objektuak, produktuak edo zerbitzuak lortzera bideratuta dauden
jarduera edo eginkizun ez-produktiboen multzoa da. Egokitze pertsonaleko eta sozialeko zerbitzuak,
berriz, minusbaliatuei lanerako zentroetan gaitze pertsonal handiagoa eta gizarte-harremanetan egokitze
hobea ematen dietenak dira.
Lanerako Zentroak ez dira lantokiak, baina etorkizunean minusbaliatuak produkzio-lanean sartzeko
aukera erraztu ohi dute.
Laguntzak eta prestazioak
Laguntzei eta prestazioei dagokienez, azpimarratu beharra dago Minusbaliatuak Gizarteratzeko
13/1992 Legearen eta 383/1984 Errege Dekretuaren arabera Prestazio Ekonomiko eta Sozialetako
Sistema Bereziaren babes-ekintzak honako hauek barne hartuko dituela:
Laguntza sanitarioa eta farmazia-prestazioa
Errehabilitazio mediko funtzionala
Lanbiderako suspertzea
Gizarteratzeko neurriak
Gutxieneko diru-sarrerak bermatzeko sorospena
Hirugarren bati laguntzeko sorospena
Mugikortasunerako eta garraio-gastuak konpentsatzeko sorospena
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
170
3.6 Etorkinak
Etorkinen egoera Espainian
Inmigración, escuela y mercado de trabajo. Una radiografía actualizada(7) liburuan eskaintzen den
txostenetik abiatuta, honako datu hauek azpimarra daitezke: atzerriko etorkinen kopuruak gorakada garran-
tzitsua izan du azken hamarkadan, eta 1996. urtetik aurrera bereziki. 1999ko datuen arabera, atzerriko
biztanleak Espainiako biztanleen % 3 dira, eta zifra hori % 4ra igo daiteke egoera irregularrean daude-
nak eta nazionalizatu direnak barne hartuz gero. Ehuneko horiek, gainera, progresioan igotzen ari dira.
Jatorrizko eremuak aztertzen baditugu, talderik jendetsuena Europako Batasuneko herrialdeetako
herritarrena da (% 26,6), eta, ondoren, Afrikatik etorritakoena (% 26) eta Hego Amerikako herritarrena
(% 24). Horien atzetik, honako leku hauetatik etorritakoak agertzen dira: Europako beste herrialde
batzuetakoak, ekialdekoak bereziki (% 10), Asiakoak (% 8) eta Erdialdeko Amerikakoak (% 5).
Herrialdeak kontuan hartuta, honako herrialde hauetatik etorritakoak azpimarratu behar dira: Maroko (%
20), Ekuador (% 10), Erresuma Batua, Kolonbia eta Alemania (% 5), eta Frantzia, Portugal, Txina, Italia,
Peru eta Errumania (% 3). Hala ere, esan beharra dago azken urteotako hazkunde-tasarik handienak
Latinoamerikako eta Europako Ekialdeko herritarrenak izan direla.
Atzerritarrek Espainiako lurraldean duten banaketari dagokionez, ezberdintasun handiak ageri dira.
Probintziak kontuan hartuta, lehenak Madril eta Bartzelona dira, hurrengoak –alde handiarekin– Alacant,
Malaga, Balearrak eta Las Palmas, eta, horien atzetik, Girona, Almeria, Tenerife, Murtzia eta Valentzia.
Etorkinen jatorriari dagokionez, Malagan, Balearretan, Tenerifen, Alacanten eta Las Palmasen Europa
Mendebaldeko herritarrak dira nagusi, Bartzelonan, Gironan, Almerian eta Murtzian, berriz, gehienak
magrebtarrak dira; azkenik, Madrilen Latinoamerikako herritarrak dira nagusi.
Generoari dagokionez, atzerritarren artean gizonezkoak emakumezkoak baino gehiago dira (% 55,3
eta % 44,7, hurrenez hurren). Hala ere, ezberdintasunak daude jatorrizko giza taldearen arabera. Adibi-
dez, latinoamerikarren artean emakumezkoak gehiago dira, eta afrikarren artean, aldiz, alderantziz.
Atzerriko eskulana bertakoa baino gazteagoa da.
Dena dela, azken urteotan 25 urtetik 44ra bitartekoek
gora egin dutela ikus daiteke. Oro har, Afrikako, Latino-
amerikako eta Asiako etorkinak dira gazteenak; zaharre-
nak, berriz, Europako Erkidegokoak eta AEBetakoak.
Hasieran atzerriko eskulana jarduera jakin batzu-
etan bildu zen (hala nola etxeko zerbitzuan, neka-
zaritzan, eraikuntzan, ostalaritzan edo merkata-
ritzan), baina azken urteotan industriako eta zerbitzu-
-sektoreko enpleguetan lan egiteko joera hasi da.
3.11. irudia. Zenbait sektoretan –eraikuntzan,
adibidez–, etorkin-kopurua oso handia da
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 171
Giza taldearen ezaugarriak eta profila
Etorkinek osatzen duten giza taldea oso zabala eta heterogeneoa da. Etorkinen profila azaltzeko,
haien ezaugarriak hiru multzotan taldekatu daitezke, honako alderdiak kontuan hartuta:
Jatorrizko herrialdetik emigratzeko arrazoia eta herrialde horren ezaugarriak.
Harrerako herrialdean duten egoera.
Gizarte berrira egokitzeko prozesuan jasaten dituzten aldaketa psikologikoak eta sozialak.
Inmigrazioaren arrazoiak eta jatorrizko herrialdea
Enplegu bat aurkitzeko asmoz emigratzen duten pertsonen immigrazioari immigrazio ekonomiko
deitzen zaio; bestelako helburu batekin emigratzen duten pertsonenari, berriz, immigrazio ez-ekonomiko.
Oro har, lehen immigrazioaren barruan garapen-bidean dauden herrialdeetako –hots, Hegoaldeko
herrialdeetako– herritarrak daude; bigarrenean, berriz, ekonomikoki garatuta dauden herrialdeetakoak.
Jatorrizko herrialdearen egoera sozioekonomikoak harrerako herrialdeetako biztanleen aurreiritziak
baldintzatzen ditu neurri batean. Askotan, zenbait giza taldek aberastasunik ez dakartelako pobrezia-
-egoeran daudela pentsatzen da. Beste giza talde batzuk, aldiz, aberastasun-eramaile potentzialtzat edo
kontsumitzaile aktibotzat hartzen dira.
Beste alderdi garrantzitsu bat jatorrizko herrialdearen eta harrerako herrialdearen arteko distantzia
soziokulturala da, hots, partekatzen diren edo partekatzen ez diren kultur alderdiak: hizkuntza, lotura
historikoak, erlijioa eta abar.
Etorkinaren egoera harrerako herrialdean
Enplegua eskatzen duten etorkinen profilean, ezberdintasun ugari ager daitezke honako alderdi
hauei dagokienez (bakoitzaren egoera pertsonalaren arabera): egoera juridikoari, estatus sozioeko-
nomikoari, egoera soziokulturalari, prestakuntza- eta lan-egoerari, prestakuntza-prozesuetan duen parte-
-hartzeari, egoera psikofamiliarrari, eta osasun-egoera eta etxebizitzari dagokionez.
Etorkinaren egoera juridikoa edo tipologia administratiboa. Oso ezberdina da egoera
erregularizatuan edo legez kanpoko egoeran egotea, asilatuta egotea, ikasle-bisa izatea,
agiriak izatea, adingabea izatea, babesik gabe egotea eta abar.
Egoera administratiboa irregularra den kasu guztietan, horixe izango da bete beharreko
oinarrizko beharra, ezinezkoa baita lan-merkatuan txertatzea bidezko baimenak falta badira.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
172
Etorkinaren estatus sozioekonomikoa. Gizarte-pertzepzioa ezberdina da enpresa multina-
zional batean zuzendaritza-kargu bat betetzeko asmoz emigratu duen pertsona baten,
profesional kualifikatu baten edo lanposturik txarrenetan soilik lan egin dezakeen kualifikazio
baxuko langile baten kasuan. Era berean, etorkin asko ezkutuko ekonomiaren zirkuluetan
sartuta daudenez eta beharrik funtsezkoenak bete ezin dituztenez gero, ekonomikoki
bizirauteko beharrak dituzte.
Egoera soziokulturala, hots, harrerako herrialdeko hizkuntzaren eta kulturaren ezagutza-
eta ulermen-maila.
Etorkinak harrerako herrialdean ematen duen denboraren eta harrerako komunitatearen
barruan ezarri dituen gizarte-sareen araberakoa da. Ez da gauza bera hiri batera herriki-
deekin edo senideekin joatea, edo inor ezagutzen ez den ingurune batean gelditzea.
Prestakuntza- eta lan-egoera. Etorkinak lanbide-heziketan eta lanbide-kualifikazioan duen
mailak ezartzen du.
Oro har, etorkinen mailak baxuak dira (oinarrizko ikasketak amaitu gabe), emakumeen eta
landa-eremutik etorri direnen artean bereziki. Aitzitik, Latinoamerikako eta Europa Ekialdeko
herritar askok maila ertaineko prestakuntza eta unibertsitate-ikasketak dituzte, harrerako
herrialdeetan titulazio horiek gutxietsita badaude ere.
Prestakuntza alde batera utzita, jatorrizko herrialdean lan-esperientzia izan ohi duen giza
taldea da etorkinena. Hala ere, gehienek kualifikaziorik gabeko edo balorazio kaskarreko
lanpostuak baino ez dituzte lortzen.
Prestakuntza-prozesuetan duten parte-hartzeari dagokionez, baliteke behar horretaz
jabetuta egotea, baina esplizituki eskatzen dutena lan bat aurkitzea da. Gainera,
prestakuntza-ikastaro batean parte hartzeko zenbait zailtasun dituzte: mugikortasuna (lanari
eta etxebizitzari dagokienez duten ezegonkortasunaren ondorioz), asistentzia irregularra,
ardura txikia jarraipen-prozesua betetzeko, haiekin telefonoz hitz egiteko zailtasuna, erlijio-
-betebeharrak betetzeagatik edo lehentasuna lanpostua lortzeari emateagatik ikastaroetara
joateari uztea eta abar.
Egoera psikofamiliarra. Hau ere askotarikoa izan daiteke. Adibidez, beharrik funtsez-
koenak betetzeko eta familiari laguntzeko lan bila emigratu duten eta jatorrizko herrialdean
familia utzi duten gizonezkoen kasua aipa daiteke. Pertsona horien asmoa ahaide eta lagun
maiteak harrerako herrialdera ekartzea izan ohi da.
Beste multzo berezi bat bidaia bakarrik eta baldintza irregularretan egin duten eta oso
egoera txarrean dauden adingabeek osatzen dutena da.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 173
Jatorrizko herrialdearen arabera, azpimarratu beharra dago bertan dituzten familiei lagundu
ahal izateko eta, horrela, haien bizi-baldintzak hobetzeko lana bilatzen duten emakumeen
taldea (seme-alabekin edo gabe). Beste talde handi bat berriz elkartu diren (bigarren
belaunaldia osatzen duten seme-alabekin) eta bizilekua harrerako herrialdean finkatu duten
familiek osatzen dute.
Osasun-egoera eta etxebizitza. Premia horiek, oro har, ez daude behar bezala beteta.
Gehienek badute osasun-sistemaz baliatzeko aukera, baina etxebizitza duina lortzea askoz
zailagoa da. Hori dela eta, bigarren premia hori bete gabe geratu ohi da. Beraz, laneratze-
-prozesuaren aurretik, premiazkoa da giza talde horren gizarteratzea erraztuko duen esku-
-hartze bat.
Etorkinek egoera berriaren aurrean dituzten aldaketa sozialak eta psikologikoak
Gizarte-mailan, aldaketa oso garrantzitsua da. Hasieran, kultur talka gisa bizi daiteke. Etorkin batek
harrerako herrialdean lortzen duen egokitze-maila hainbat faktoreren araberakoa izan daiteke, hala nola
jatorrizko herrialdearen eta harrerakoaren arteko kultur distantzia, adimen praktikoa edo ezagutzak
ingurune berrian aplikatzeko gaitasuna, harrerako herrialdera iristean duen estatus ekonomikoa,
hasieran duen harreman-sarea eta abar.
Aipamen berezia behar duen alderdi bat familian gerta daitezkeen aldaketei lotutakoa da, ingurune
berriak (kultur eragina, eragin ekonomikoa, etxebizitzen ezaugarriak eta abar) beste familia-forma batzuk
sor baititzake. Izan ere, zenbait kasutan familiaren bereizketak rol berriak bere gain hartzeko beharra
sortzen du (seme-alaben hezkuntzari dagokionez, adibidez). Beste batzuetan, familia berriz elkartzeari
esker, baliteke seme-alabek, hezkuntza-sisteman txertatzen badira, gizarte-autonomia handiagoa izatea
eta horrek gurasoen beharra txikiagotzea. Gainera, ohikoa da seme-alaben batez bestekoak behera
egitea, eta emakumeak lan-merkatuan sar daitezke diru-sarrerak handitzeko.
Aldaketa psikologikoei dagokienez, etorkinak rol berriak hartu behar ditu bere gain, eta gizartetik
jasotzen duen erantzunaren araberako aldaketa pertsonala izaten du. Sarritan, ikasitako babesgabe-
tasuna bere gain hartzen du, hau da, porrot ugari jasan edo behin eta berriz ezezkoak jaso ondoren
arrakasta lortzeko gai ez delako eta, beraz, trebetasunak eta estrategiak okerrak direlako ustea.
Sentimendu horrek iguripen negatiboa sor dezake; bere asmoak beteko ez dituela, alegia.
Eremu horretan, oso garrantzitsua da konturatzea etorkinak, langilea izateaz gain, loturak ezar-
tzeko eta harreman-sarea zabaltzeko orduan kontuan hartu beharreko gizarte-premiak, erlijio-
-premiak eta abar dituela.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
174
Giza taldearen premiak
Giza talde honek dituen premiak aztertzen hasi aurretik, emakume, gizon eta gazte etorkinen lan-
-premiak islatzen dituzten taula batzuk erantsi ditugu.
Emakume etorkinen lan-premiak. 1998. urtea
Gizon etorkinen lan-premiak. 1998. urtea
Gazte etorkinen lan-premiak. 1998. urtea
3.12. irudia. Iturria: Diputació de Barcelona. Bartzelonako probintziako atzerriko etorkinen baliabideei buruzko atlasa.
Beste zenbait% 2
Gizarteratzea% 8,2
Hizkuntz prestakuntza % 28,4
Lan-baldintzak hobetzea % 10,2
Agirien izapideak egitea % 8,9
Lan-prestakuntza eta -orientazioa
% 42,3
Beste zenbait% 2,6
Gizarteratzea % 4,4
Hizkuntz prestakuntza % 24,6
Lan-baldintzak hobetzea % 14,9
Agirien izapideak egitea % 4,4
Lan-prestakuntza eta -orientazioa
% 49,1
Beste zenbait% 1,8
Lana % 5,5
Hizkuntz prestakuntza % 10,9
Gizarteratzea % 7,3
Lan-prestakuntza eta -orientazioa
% 74,5
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 175
Etorkinen arretarako hainbat zerbitzutako profesionalek egindako aurreko azterketatik abiatuta, premia
horiek azaldu eta zabalduko ditugu.
Orientazio- eta informazio-premiak
Aurreko grafikoetan ikusi dugunez, orientazio- eta informazio-premiak dira, prestakuntza-premiarekin
batera, ehuneko handiena dutenak. Etorri berri direnentzat, lehen premia zein zerbitzu dauden, haien
egoera, eskariak eta abar konpontzeko nora jo behar duten eta abar jakitea da. Zenbait kasutan, etorri
berriak herrikideez osatutako laguntza-sare bat badu, herrikide horiek lagun diezaiokete orientazio- eta
informazio-premia horri erantzuten, betiere eskuragarri dauden baliabideak ezagutzen badituzte.
Prestakuntza-premiak
Multzo honen barruan, harrerako herrialdeko hizkuntza jakiteko premia azpimarratu beharra dago.
Gaztelaniaz hitz egiten ez duten herrialdeetako etorkinen premia da.
Halaber, oinarrizko prestakuntza hobetzeko premia ikus daiteke, gazte eta emakume etorkinengan
batez ere. Dena den, arestian esan dugunez, badira prestakuntza-maila oneko etorkinak ere; kasu
horretan, baliteke titulazioa homologatzeko premia izatea. Bitarteko tokian, lanbidean edo lanean hasi
aurreko prestakuntzaren premia izaten da. Prestakuntza horren bidez, lan bat berme guztiekin eta tresnak,
oinarrizko hiztegia, lan-mekanismoak eta abar ezagututa egiteko oinarriak ematen zaizkio etorkinari.
Laneratze-premiak
Etorkinak enplegu bila etortzen dira, eta kualifikazio baxuko lanak aurkitzen dituzte sektore jakin
batzuetan (nekazaritzan, eraikuntzan edo etxeko zerbitzuan). Horrek soldata baxuak eta lan-
-ezegonkortasuna dakartza. Laneratzea, beraz, etorkinak erabat gizarteratzeko ardatz nagusia da.
Enplegurako prestasuna oso handia da maila guztietan: ordutegian, geografikoki eta abar. Ondorioz,
honako hauek izango dira laneratzearen oinarriak: lan-errealitatearen identifikazioa, eta enplegua bila-
tzeko teknikak, teknika horiek ezagutzeko bideak, eskariak eta eskaintza eta abar ezagutzeko premia.
Premia pertsonalak
Askotan, oinarrizko premiak ez daude beteta eta, beraz, lehentasuna emango zaio etorkinaren
laneratzeari, edo horretarako lan egingo da aldi berean. Premiazko beharrei erantzun behar zaienean
(etxebizitza, sanitatea, seme-alaben hezkuntza, gizarte-sarea zabaltzea eta abar), lan-munduratzearen
ikuspegitik enplegu-eskatzailea era horretako eskariak bete ahal izango dituzten gizarte-erakundeetara
bideratzeko ahaleginak egingo dira.
Beste batzuetan, agiriak bideratzeko administrazio-beharrak edo etorkinen kontratazioan dauden
irregulartasunak konpontzeko aholku-beharrak agertzen dira. Bi kasuetan, zerbitzu juridiko espeziali-
zatuetara eramango dira (gehienak sindikatuen mendekoak dira).
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
176
Esku hartzeko proposamenak
Giza talde honekin, askotan, gizarteratze-
-prozesu bat hasi beharko da laneratzeari ekin
aurretik. Izan ere, ikusi dugunez, oinarrizko behar
asko bete gabe gera daitezke. Horri guztiari
hizkuntza ikasteko beharra, egoera erregulariza-
tzeko beharra eta abar gaineratzen badizkiogu,
ekintza-plana epe ertain eta luzera planteatuko da.
Epe luzerako esku-hartzea ezin da beti
gauzatu. Izan ere, enplegua eskatzen duten
etorkin askok premia ekonomiko handia dute eta
horrek prozesua uztea, prestakuntza-ekintzetara
ez joatea, berehalako emaitzarik ikusi ezean
inplikaziorik eza eta abar eragin ditzake.
3.13. irudia. Premia ekonomikoak, sarritan, laneratze-
-prozesu egokia eragozten du.
Honako fase hauek ditu esku-hartzeak:
Harrera. Fase honetan, hasierako elkarrizketa egiten da, helburu bikoitzarekin: eskaintzen
den zerbitzuari buruzko informazioa ematea, eta zerbitzura joaten den pertsonak egiten
duen eskaria ezagutzea. Esku-hartzearen hasierako une horretan, oso garrantzitsua da
enplegu-eskatzailea prozesuarekin jarraitzeko motibatzea. Etorkinen premiazko egoerak
lana berehala bilatzeko eskaerak sortzen ditu eta, beraz, oso garrantzitsua da prozesua
luzea baina onuragarriagoa izango dela jakinaraztea.
Premiak ezagutzea. Fase honetan, esku-hartzean diharduten profesionalek premiak
ezagutzeko zereginean eta enplegagarritasunaren ebaluazioan oinarrituko dira. Horren
bidez, enplegu-eskatzailearen ekintza-plan pertsonalizatua zehaztuko dute.
Lehen balorazio horren ondoren, bere egoerarako ekintzarik egokienera bideratzen da
etorkina. Oinarrizko premia batzuk bete gabe dauden kasuetan (ostatua, egoeraren erregu-
larizazioa, osasuna eta abar), gizarteratze-prozesu batera bideratuko da. Gutxieneko horiek
beteta badaude, berriz, laneratze-prozesuari hasiera emango zaio.
Orientazioa. Bada lehenik eta behin erantzun beharreko premia bat: gizarte-ingurune
hurbila ezagutzea eta, zehazki, lan-merkatuaren errealitatea ezagutzea. Horretarako,
informazioari eta aholkularitzari lotutako ekintzak egiten dira. Ekintza horien bidez, sektore
bakoitzaren lan-errealitatea, enplegua aurkitu ahal izateko bideak, prestakuntzaren
abantailak, legezko kontratazio-esparrua eta abar deskribatzen dira.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 177
Prestakuntza-mailan txertatzea. Askotan, prestakuntza-mailan txertatzea izango da
ekintza-plan pertsonalizatuaren barruan egin beharreko lehen urratsa.
Etorkinek hainbat prestakuntza-maila eskuratu ahal izango dituzte, premien arabera:
hizkuntza ikasteko ikastaroak, gidabaimena lortzen laguntzeko ikastaroak, lanbidean edo
lanean hasi aurreko prestakuntza-ikastaroak eta abar. Azken ikastaro horien helburua ez da
lanbide-kualifikazioa ematea, ezkutuko lan-curriculuma ezagutaraztea baizik (hau da, enpresa
edo sektore bateko langile guztientzat komunak diren eta zuzenean arautu gabe dauden
alderdiak: “puntualtasun” kontzeptua, buruen eta langileen arteko harreman-mota, janzkera,
hizkera eta abar).
Ikastaro horiez gain, oinarrizko prestakuntzaren (helduen hezkuntza), lanerako prestakun-
tzaren eta abarren eskaintza zabala dago.
Laneratzea. Lan-munduratzeko prozesuaren fase honetan, lanpostua lortzea da helburua.
Lortzeko bideak bi dira, funtsean: enpleguaren bilaketa aktiboa eta lan-bitartekotza.
Lehen kasuan, enplegua autonomiaz bilatzeko beharrezkoak diren tresnak emango zaizkio
enplegu-eskatzaileari berari. Halaber, hainbat teknikaren (aurkezpen-gutuna, curriculuma,
hautaketa egiteko elkarrizketa, eta abar), eskaintzak bilatzeko bideen eta abarren berri
emango zaio. Etorkinak hizkuntza eta ingurunea autonomiaz moldatu ahal izateko bezain
ongi ezagutzen dituenean izango da baliagarria aukera hau.
Horrela ez bada, zentro askok enplegu-poltsak dituzte eta bitartekotza-lanak egiten dituzte
langileak eskatzen dituzten enpresen eta enplegu-eskatzaileen artean. Kasu horretan,
etorkina zuzenean enpresetara eramaten da.
Bi kasuetan, esku-hartzeko profesionalak enplegua bilatzen laguntzen du.
Jarraipena/tutoretza. Prozesu osoan, bai eta etorkina zentroaz kanpoko ekintzetara bide-
ratzen denean ere, pertsonak profesionalen arreta pertsonalizatua izaten jarraitzen du (ekintza-
-plan pertsonalizatua berrikusteko eta beharrezkotzat hartzen diren aldaketak sartzeko).
Laguntza-neurriak eta baliabide propioak
Enplegua eskatzen duten etorkinentzako laguntza-neurrien barruan, giza talde horren lan-baimenei,
egoitza-baimenari, bisei, etorkin-kopuruei eta abarri buruzko araudia azpimarratu behar dugu. Idatz-zati
honen helburua lan-munduratzeari erantzuten dioten baliabideak aztertzea dela kontuan hartuta, azken
urteotan onartu diren legeak baino ez ditugu aipatuko.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
178
2000ko urtarrilean, Espainiako atzerritarren eskubide eta askatasunei eta gizarteratzeari buruzko
4/2000 Lege Organikoa onartu zen. Urte bereko abenduan, lege horren erreforma bat onartu zen 8/2000
Lege Organikoaren bidez. Handik urte-erdira, aurreko bi legeak arautzen dituen erregelamendua
onartzen duen uztailaren 20ko 864/2001 Errege Dekretua onartu zen. Azkenik, 2003ko azaroan, aurreko
bi legeak aldatzen dituen 14/2003 Lege Organikoa onartu zen (legea arautzen duen erregelamendua
onartzeko dago oraindik).
Lege horiek ezartzen dituzte etorkinak erregularizatzeko prozesuak. Lan-munduratzeko prozesuari
hasiera emateko, etorkinak erregularizatuta egon behar du, hau da, espainiar Estatuan lan egiteko eta
bizitzeko beharrezkoak diren baimenak izan behar ditu. Osterantzean, ezin izango da etorkinaren lana
bilatzeko prozesuan esku hartu, ezkutuko enplegu bat aurkitzeko aukera baino ez baitu izango.
Enplegua eskatzen duen etorkinaren egoera erregularra bada, honako programetan parte hartu ahal
izango du, gainerako herritarrek bezalaxe:
Lanerako prestakuntzan
Enplegu-planetan
Lanerako prestakuntzako lantegietan
Autoenplegurako laguntzan
Orientazioan
Gizarte Bermeko Programetan
Ofizio-etxeetan
Lantegi-eskoletan
Enplegu-lantegietan
Arestian ikusi bezala, askotan beste premiazko behar batzuk izaten dituzte etorkinek, hala nola
aholkularitza juridikoa, etxebizitza lortzeko aukera, ingurunearen ezagutza, hizkuntza ikasteko aukera
eta abar. Eskuragarri dituzten baliabideak hainbat erakundek eskaintzen dituztenak dira (etorkinen
elkarteak, GKEak, fundazioak, sindikatuak, parrokiak eta abar).
3.7 Gizarte-arriskuko egoeran dauden pertsonak: droga-mendekotasunak, presoak eta etxerik gabekoak
Giza talde horien gizarte-arriskuko egoerak
Liburuan zehar ikusi dugunez, lana, ondasun soziala eta pertsonala den neurrian, funtsezko kate-
-maila da txertatzeko/baztertzeko prozesuetan. Hala ere, Gizarteratzeko II. Ekintza Plan Nazionalean
proposatzen den bezala, badira beste zenbait faktore prozesu horietan eragina dutenak: hezkuntza,
prestakuntza, etxebizitza, osasuna, errenta eta abar.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 179
Garrantzitsua da alderdi horiek azpimarratzea, kontuan hartu behar baitira puntu honetan aztertuko
ditugun giza taldeak laneratzeko (edo, gehienetan, birlaneratzeko) prozesuetan: droga-mendekotasuneko
arazoak dituzten pertsonak, preso egon direnak eta muturreko pobrezian bizi direnak (etxerik gabekoak
edo “homeless” deitutakoak).
Honako taula hau Gizarteratzeko II. Ekintza Plan Nazionaletik atera da, eta giza talde horiei buruzko
informazioa ematen du:
Bazterketa-arriskuaren larritasuna
Giza taldeak Gabeziak
Drogaren
mendekoak / HIES Etxerik
gabekoak Gutxiengo etnikoak Preso ohiak
Enplegua XX XX XX XX
Hezkuntza X XX
Prestakuntza X XX XX XX
Etxebizitza XX XX
Errenta X XX X X
Osasuna XX XX X X
Familiaren babesa X XX X
Kulturan eta gizartean txertatzea X XX XX X
Laguntza-informazioa X XX X X
X. Kaltetuak. XX. Larriki kaltetuak.
3.10. taula.
Giza talde horien ezaugarriak eta profila
Droga-mendekotasuna: hurbilketa
Giza taldearen ezaugarriak
Pertsona batek denboraldi luze batean substantzia batekin edo batzuekin duen mendekotasunari
esaten zaio droga-mendekotasuna. Gizarteratzeko Ekintza Plan Nazionalak (2001-2003) emandako datu
orokorren arabera, Espainian droga-mendekotasuna duten pertsonen kopurua 400.000 ingurura iristen
da. Droga-kontsumoarekin arazoak dituzten biztanleen taldea oso zabala eta heterogeneoa da, honako
alderdi hauen arabera: adina, generoa, kontsumitzen den substantzia (legezkoa den ala ez, estigmati-
zazioa), kontsumitzen daramaten denbora, lotutako gaixotasunak, ingurunearen gizarte-babesa, gizarte-
-estatusa eta abar.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
180
Giza talde honen ezaugarri orokor batzuk ematekotan, honakoak aipa daitezke:
Gehienak gizonezkoak dira, 27 urtetik 35era bitartekoak (gazteen artean ehunekoak gora egin
badu ere).
Oro har, kontsumitutako substantzien eta hartzeko erabilitako metodoen ondorioz, narriadura
fisiko eta psikiko handia dute.
Osasun-egoera ahula izaten dute. Kontsumoari lotutako gaixotasun biriko infekziosoak ager
daitezke (GIB, hepatitisa).
Pobrezia ekonomikoko egoeran bizi dira
eta, askotan, ez dute etxebizitzarik, gutxie-
neko baliabide ekonomikorik edo hezkun-
tzarako sarbiderik. Hala ere, badira eros-
teko ahalmen handia dutenak ere.
Familia- eta gizarte-loturak hondatu edo
galdu egiten dira.
Zenbait kasutan, delituzko historia bat
izaten da (esperientzia judiziala, espetxea
eta abar barne).
3.14. irudia.
Giza taldearen profilak
Kontsumitzen den substantziaren arabera, honako profil hauek bereiz daitezke:
Heroinarekiko atxikimendua. Gehienak beteranoak dira, urte asko eman dituzte kontsu-
mitzen eta, ondorioz, narriadura sakonak dituzte bizi-, harreman- eta gizarte-prozesuetan.
Alkoholarekiko atxikimendua. Alkohola hartzea errazagoa da, eta ez dago gizarte-mailan
zigortuta. Alkoholarekiko atxikimendua duenaren bizitza (familian, gizartean eta lanean)
erabat nahas daiteke. 5 urtetik 10era bitarteko tarte batean, ondorio larriak dakartza
kontsumitzen duenaren osasun fisikoan eta psikikoan. Datu esanguratsu bat ematearren,
alkoholismoak Espainiako heriotza-tasaren herena eragiten duela azpimarratu behar dugu.
Gizarte- eta lan-mailarik baxuenetan kokatutako pertsonak hartzen ditu eraginpean, bereziki.
Kokainarekiko atxikimendua. Sortzen duen mendekotasuna psikologikoa da nagusiki,
fisikoa baino neurri handiagoan. Hori dela eta, ohitura kentzeko prozesua luzeagoa eta
konplexuagoa da. Gizarte-ingurunean dituen ondorioei dagokienez, kontsumitzaileak substan-
tzia eskuratzeko duen erraztasunaren eta ohitura kentzeko prozesuan duen gizarte-
-laguntzaren araberakoak izango dira ondorio horiek.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 181
Droga anitzen kontsumoa. Substantzia bat kontsumitzeari uzteko zailtasun handiak
dituzten eta beste batzuk probatzen dituzten pertsonen kasua da.
Azken hamarkadetan, funtsezko aldaketa bat gertatu da giza talde horrentzako tratamendu- eta
arreta-programen helburuan. Berez esku-hartzearen helburu nagusia kontsumitzeari uztea bazen ere
(Drogarik Gabeko Programak), denborarekin pertsona batzuek kontsumitzeari utzi ezin diotela eta beste
erantzun-mota bat behar dutela ikusi da. Horren ondorioz, metadona bidezko ordezkatze- edo
mantentze-programak edo kalteak murrizteko programak agertu dira.
Hori guztia garrantzitsua da, gizarte-mailan esku hartzearen bidez kontsumitzaile aktiboei lan-
-munduratzeari lotutako erantzunak emateko beharra planteatzen baitu. Horrek, askotan, profil narriatua
dakar: helburua ez da, dagoeneko, droga kontsumitzeari uztea, baldintza hobeetan mantentzea baizik.
Giza taldearen laneratzea
Hain heterogeneoa den giza talde honetan, gizarte-mailarik baxueneko herritarrak dira laneratze-
-prozesua hasteko zailtasunik handienak dituztenak. Izan ere, oro har, baliabide pertsonal eta material
gutxiago eta gizarte-laguntza txikiagoa ditu, eta egoera narriatuagotik abiatzen da. Hala ere, horrek ez
du esan nahi egoera egonkorragoan bizi direnek droga-mendekotasuneko arazorik ez dutenik.
Esku hartzeko proposamenetan ikusiko dugunez, subjektu-mota ugari daude: batzuek lan egiten
dute, eta lan-munduratzerako mekanismo orokorrez baliatzeko moduko garaian daude eta beharrezkoak
diren gaitasunak dituzte; beste batzuk motibatu egin behar dira berariazko programetan sartzeko;
azkenik, badira enplegu normalizatua nekez lortuko dutenak ere.
Zenbaitetan, laguntzako pentsioren bat jasotzen dute, baina egoera horrek kontrako ondorioa eragin
dezake, enplegua bilatzeko beharra ez ikustea, alegia.
Presoak: hurbilketa
Giza taldearen ezaugarriak eta profila
Gizarteratzeko II. Ekintza Plan Nazionalaren arabera, 2002. urtean 52.000 preso zeuden Espainian.
Giza talde hori, nagusiki, 25 urtetik beherako gizonezkoek osatzen dute. Ehuneko handi batean
etorkinak dira, droga- eta osasun-arazoak dituzte (hiesa, hepatitisa…), pobrezia-maila handiak dituzte
eta, askotan, familiaren laguntzarik gabe bizi dira. Ikus daitekeenez, giza talde honetan barne
hartutakoek gazteen edo arestian aztertutako giza taldeen laneratze-zailtasun berdinak dituzte, baina
legearekin duten harremanagatik areagotuak.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
182
Presoen taldea oso heterogeneoa da, baina, zenbaitetan, profila sinplifika dezakegu hainbat ezau-
garri aipatuta: oso kualifikazio baxua, lan-esperientzia urria, lan-helburu zehatzik eza, lan-merkatuan
txertatzeko bideak, prestakuntza-eskaintza eta laguntza-zerbitzuak ez ezagutzea, lanari ematen dioten
balio instrumentala eta abar. Baina, agian, eraginkorragoa izango da hiru profil-mota bereizten baditugu:
Nolabaiteko maila ekonomikoa, aldez aurreko esperientzia eta nolabaiteko familia- edo gizarte-
-laguntza duten pertsonak. Erraz bergizartera daitezke. Batzuk espetxean izan dira hutsegite
arinak, maulak eta abar direla eta.
Prestakuntza-gabeziak, irakurtzeko eta gauzak adierazteko zailtasunak, lanbide-esperientziarik
eza, zailtasun pertsonalak eta harreman-zailtasunak, lana aurkitzeko premia (laguntza
ekonomikorik ez dutelako) eta abar dituzten pertsonak. Enplegua bilatzeko laguntza-prozesu
luzea behar dute.
Adimen-gabezia eta adimen-muga asko, atxikimendu-arazoak, berriz erortzeko arrisku
handia eta familia-ingurune ezegonkorra (halakorik badago) dituzten pertsonak. Kasu
horietan, oso zaila da, lehen aukera gisa, lana bilatzeko zirkuitu normalizatuetan txertatzea;
horren ordez, berariazko babes-eskaintzetara jo behar dute.
Giza taldearen lan-munduratzea
Lan-munduratzeko prozesua espetxean hasten da. Prestakuntza-eskaintzaz balia daitezke (Eskola
Graduatua, unibertsitate-eskolak), eta nolabaiteko esperientzia ere har dezakete manipulatuen
esparruko lanetan. Zigorraren amaiera hurbiltzen den heinean, espetxeetako profesionalen taldeak lan-
-helburuak zehazten laguntzen die, eta kanpoko baliabideetara bideratzen ditu.
Laneratze-ibilbideak honako bi kasu hauetan
planteatzen dira: presoa hirugarren graduan dago-
enean, hau da, zigorraren 2/3 bete duenean (orduan
espetxetik irten daitezke asteburuetan, eta astele-
henetan edo ostiraletan), edo sekzio irekian dago-
enean (espetxera lo egitera edo ordu batzuk pasa-
tzera baino ez dira joaten).
Bi kasuetan, lan-munduratzea oso premiazkoa
da, pertsona horiek gizarteratzeko bidea behar
baitute. Eta lanak, gizarte-mailan duen balioa dela
eta, zirkuitu normalizatuetan sartzeko aukera
errazten du.
3.15. irudia. Industria ondoko gizarteetan, pobrezia-
-egoerak gero eta ugariagoak eta heterogeneoagoak dira, eta kronikoki ezarri dira gure hiri gehienetan. Egoera hori gainditzea edo hobetzea erronka handia da gobernuentzat
eta gizarte-zerbitzuentzat.
Zigorra bete ondoren, preso ohientzako langabezia-sorospena jaso dezakete pertsona horiek.
Sorospen hori gizarteratzea errazteko laguntza ekonomikoa da. Hala ere, zenbaitetan lanpostu batzuk
baztertzea eragin dezake (kolokakoak, aldi baterakoak edo soldata baxukoak izateagatik).
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 183
Pobrezian eta etxerik gabe bizi diren biztanleak: hurbilketa
Europako Batasuneko Etxeen Panelak 1995erako ustiapenean (1996an argitaratua) ematen duen
informaziotik abiatuta egiazta daitekeenez, Espainiako biztanleen % 18,5 pobrezia-atalasearen azpitik
bizi dira (kontsumo-unitate bakoitzeko diru-sarreren medianaren % 60 kontuan hartuta). Beraz, Europako
batez bestekotik hurbil dago.
Caritas-ek dioenez, Espainian 30.000 pertsona inguru kalean bizi dira. Hala ere, oso zaila da giza
talde horren errolda egitea, askok ez baitituzte inoiz erabili gizarte-zerbitzuak. Bestalde, kalkulatu-
takoaren arabera, 250.000 pertsonak ez dute etxebizitzarik edo txaboletan, infraetxebizitzetan edo
aurrefabrikatutako etxeetan bizi dira.
Etxerik gabekoen taldea gero eta heterogeneoagoa da. Alkohol-botila daraman arlote gizonezko eta
edadekoaren irudia ez da, dagoeneko, giza taldearen adierazgarria. Adin ertaineko gizonezkoarekin
batera, 16 urtetik 24ra bitarteko gazteak, emakumeak, etorkinak, familia-taldeak eta abar gero eta
gehiago direla ikusi da.
Gizarte-bazterketa horren atzean dauden arrazoiak lan-arazoak, droga-mendekotasuna, tratu txarrak,
haustura sentimentalak eta abar izan daitezke.
Lehenik eta behin, premiarik funtsezkoenak bete behar dira (elikadura, etxebizitza, osasuna, higienea…)
eta, pixkanaka, erronka berriak planteatu behar dira, hala nola astialdia bete, harreman-zirkulua zabaldu,
gizarte-trebetasunak eskuratu eta abar.
Lan-munduratzeko berariazko baliabideak lortzeko aukera gizarte-arretako zerbitzuek bideratuta
lortuko da.
Giza talde horien premiak
Gizarte-bazterketako egoera, ikusi dugunez, ez da aldagai bakar baten ondorioa. Enpleguari
dagokionez, gizarte-arriskuko egoeran dauden giza taldeen ahultasuna hainbat alderdik eragin dezakete:
behe-mailako prestakuntza, iraupen luzeko langabezia edo luzaroan lan-merkatu araututik kanpo geratu
izana (baina ezkutuko ekonomiaren edo azpienpleguaren barruan), lan-munduko oinarrizko gaitasunak
eskuratzeko zailtasunak (hala nola ordutegi batera moldatzeko zailtasuna), gizarte-sare kaskarrak,
osasun-arazoak eta abar. Egoera horiek guztiek honako premia hauek sortzen dituzte:
Orientazio-premiak
Aztergai ditugun giza taldeek oso gutxitan dute definituta beren lanbide-profila. Zenbaitetan, gainera,
egin ditzaketen lanak eta dituzten iguripenak ez datoz bat. Norbera ezagutzeko eta, horrela, norberaren
interesak definitzeko premia sortzen da.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
184
Bestalde, pertsona horiek ez dituzte ezagutzen erabil ditzaketen baliabide guztiak eta prestakuntza-
eta lan-mailan ingurunerik hurbilenean izan ditzaketen aukerak. Ondorioz, lan-merkatuaren ezaugarriei
eta eskuragarri dagoen prestakuntza-eskaintzari buruzko informazioaren premia sortzen da.
Hiru giza taldeetan, kanpoko laguntzarekiko mendekotasun handia ikus daiteke. Edozer gauza egin
aurretik, profesionalen onarpena behar dute, eta uzkur geratzen dira, aurrea hartu gabe. Hori dela eta,
erabakiak hartzeko esparrua landu behar da, autonomia eta segurtasun handiagoarekin aukeratu ahal
izan dezaten.
Lan-munduratzeari dagokionez jarrerak hobetzeko premiak
Premia-multzo honetan, hobetu beharreko hainbat alderdi pertsonal barne hartzen dira. Adibidez,
giza talde horiek irudi axolagabea, hortzeria hondatua eta marka fisikoak (tatuajeak, piercing-ak eta abar)
dituzte, pertsona nahasiak dira, autoestimu txikia dute eta abar. Horrela, beraz, lan-munduratzearen
inguruan jarrera positiboak izateak duen garrantziaz sentsibilizatu behar dira eta, horretarako, motiba-
zioa eta irudiaren zaintza beharrezkoak dira.
Prestakuntza-premiak
Gehienak eskola-sistema oso goiz utzitakoak dira, ikasketa-maila baxuak dituzte, eta ez dute
espezialitaterik, edo daukatena zaharkituta dago. Ondorioz, honako premia hauek sortzen zaizkie:
ingurunearekin komunikatzeko eta harremanak izateko zailtasunak hobetzeko oinarrizko prestakun-
tzaren premia, lan-helburu garbiarekin espezializatzeko lanerako prestakuntzaren premia, eta, zenbait
esparrutan, prestakuntza birziklatzeko premia.
Hala ere, prestakuntza hori ez da, oro har, pertsona horien iguripenetan sartzen den aukera. Ez dute
prestakuntza jaso nahi izaten, ez baitzaie baliagarria denik iruditzen. Horretan datza, hain zuzen ere,
motibazioaren garrantzia.
Laneratze-premiak
Bi premia handi agertzen dira:
Alde batetik, lanaren garrantziaz sentsibilizatzeko premia. Pertsona horiek balio instrumen-
tala ematen diote lanari askotan, ordutegi-prestasun txikia dute, iraupen luzeko langabeak
dira eta abar. Faktore horiek guztiek lan-merkatutik urrundu egin dituzte, eta arrakasta
lortzeko aukera gutxi dute.
Bestetik, enplegua bilatzeko motibazioa falta zaie, eta horrek enplegua bilatzeko teknikak
ezagutu beharra planteatzen du. Teknika horiek ez dira soilik curriculum vitaea idazten
ikastea edo elkarrizketa batean moldatzen jakitea; batez ere, estrategiak behar dituzte
segurtasuna berenganatzeko, komunikazio-maila hobetzeko eta abar.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 185
Laguntza- eta jarraipen-premiak
Gizarte-sare normalizatuan parte-hartze txikia dutenez gero, baliabideak ez dituzte ezagutzen, eta
ez dakite baliabideak erabiltzen. Kontuan izan behar dugu kasu askotan isolamendu handia jasan dutela,
eta horrek gizarte-harremanekiko beldurra edo eguneroko bizitzan moldatzeko segurtasunik eza eragiten
duela. Hori dela eta, eta hasieran batez ere, zenbait jarduera egiteko laguntza behar izaten dute
(Enplegu Zerbitzu Publikoko bulegoetan izena emateko, adibidez). Laguntza hori pixkanaka kentzen da,
segurtasuna eta autonomia eskuratzen duten neurrian, baina beste giza talde batzuen kasuan baino
jarraipen pertsonalizatuagoa mantentzen da.
Gizartea sentsibilizatzeko premiak
Egoerarik ahulenetan daudenak nekez sar daitezke lan-merkatuan txertatzeko zirkulu normalizatuan;
horren ordez, laneratzearen arrakasta ziurtatzeko berariazko eskaintzak edo eskaintza babestuak behar
dituzte. Kasu horietan, enpresak sentsibilizatzeko eta enpresei gizarte-arriskuko egoeran dauden
pertsonak kontratatzeagatik jaso ditzaketen hobarien berri emateko beharra sortzen da.
Oinarrizko premiei erantzuteko premiak
Lan-munduratzeko prozesuari hasiera emateko, funtsezkoa da gutxieneko baldintza batzuk beteta
izatea. Nolanahi ere, giza talde hauetan gutxitan gertatzen da hori, ikusi dugunez osasun ahula,
minusbaliotasun aitortuak, narriadura fisikoa eta gizartearen eta familiaren laguntza urria
(emakumeengan bereziki) ohikoak baitira. Lehen premia laguntza-premia izan ohi da, laguntzaren bidez
laneratze-prozesuan arrakasta izateko aukera handiagoak izatea bermatzen baita. Eta, laneratze-
-zerbitzuek laguntza ematen ez badute ere, beste laguntza-erakunde batzuekin sarean lan egiteko
aukera kontuan hartzen da.
Esku hartzeko proposamenak
Gizarte-bazterketako prozesua luzea da, urte askotakoa, eta desegituratzeak eta marjinalitatea
sortzen dira. Era berean, laneratze-egoera berrira iritsi arteko denbora ere luzea izaten da. Ezaugarri
hori kontuan hartuta, esku hartzeko prozesu luzeen eta jarraituen beharra sortzen da. Hala ere, gutxitan
gauzatzen dira.
Askotan, programak edo proiektuak denboraldi jakin batzuetan egiten dira; beste batzuetan, berriz,
ez dute jarraitutasunik izaten diru-laguntzen menpe daudelako edo zerbitzuetako profesionalak ibiltariak
direlako. Errealitate hori eragozpen handia da pertsona horien laneratzea arrakastatsua izateko. Izan
ere, ulertu beharra dago pertsona batek zazpi urtean bazterketa-prozesuan behera egin badu beste
zazpi urte beharko dituela txertatze-egoera batera itzultzeko.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
186
Kontuan hartu behar da lan-munduratzea birgaitzeko esku-hartzeekin batera (droga-mendekotasunen
kasuan) edo laguntzeko esku-hartzeekin batera (gainerako kasuetan) hasten eta garatzen den proze-
sua dela.
Oso garrantzitsua da beharrezkoa denean taldean lan egiten eta gainerako profesionalekin
koordinatzen jakitea, baina ez da ahaztu behar etortzen den pertsonaren lan-munduratzea lortzeko
pertsona hori ez dela drogaren mendeko, preso ohi edo behartsu gisa tratatu behar, enplegu-eskatzaile
gisa baizik.
3.16. irudia. Giza talde hauek oso heterogeneoak badira ere, enplegagarritasun zaila dutenak dira nagusi,
eta hori oztopo handia da laneratu ahal izateko.
Enplegagarritasun-mailaren araberako bereizketa
Aztergai dugun giza taldea oso zabala denez gero (ibilbide komunen adibideak badaude ere),
bereizketa-faktore izan daitezkeen batzuk azpimarratuko ditugu. Esku hartzeko proposamen honek fase
berak ditu abiapuntu, baina jarraibide ezberdinak, pertsona bakoitzaren enplegagarritasun-mailaren
arabera. Honako hiru talde hauek bereiz daitezke:
Enplegagarritasun ertaina eta handia dutenak. Prozesu osoaren helburua erabiltzailearen
autonomia sustatzea izango da (eta, horrela, profesionalekiko mendekotasuna gainditzea).
Baliabide orokorrak erabiliko dira, pertsonak gizarte-sarea eta baliabide normalizatuak era-
bil ditzan.
Enplegagarritasun ertaina eta txikia dutenak. Talde honen ezaugarri nagusia motibaziorik
eza eta autonomia-maila txikia da (pertsona horiek, funtsean, ezin dituzte baliabide
orokorrak eta ibilbide normalizatuak erabili). Helburua aurreko taldera pasatzeko aukera
sustatzea da, hau da, erabiltzaile bakoitzaren enplegagarritasuna hobetzea. Horretarako,
honako hauek landu behar dira: oinarrizko trebetasunak, elkarrizketak egiteko entrena-
mendua, lengoaiaren egokitasuna, higiene pertsonala, autoestimua hobetzea, erabakiak
hartzeko independentzia eta abar.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 187
Enplegagarritasun zaila dutenak. Oso egoera narriatuan dauden pertsonen kasua da.
Talde honetakoei gizarte-trebetasunik oinarrizkoenak falta zaizkie, baliabide pertsonal urriak
dituzte, kontsumitzaile aktiboak dira, hainbat delitu behin eta berriz egin dituzte, edota urteak
dira kalean, deserrotze-egoeran, bizi direla.
Kasu horietan, oinarrizko mailetan giza talde horren eta ingurunearen arteko harremana susta-
tuko duten tresnak ematea izango da helburua. Lan-helburua eta prestakuntza-helburua epe
ertainera edo luzera planteatuko dira, eta ia beti profil honen ezaugarriak kontuan hartuko
dituzten berariazko erakundeekin edo baliabideekin egingo da lana. Oso ibilbide pertsonali-
zatuen beharra planteatuko da. Droga-mendekotasuneko arazoak dituztenen kasuan, oso
garrantzitsua da lan-munduratzea pertsona horien prozesu terapeutikoarekin ez nahastea.
Izan ere, prozesu hori zerbitzu espezializatuetan egin behar dute.
Esku-hartzearen faseak
Esku hartzeko proposamenak honako fase hauek barne hartzen ditu (hala ere, ez dira denak behar
izaten, eta ez diote ordena lineal honi zertan jarraitu):
Premiak ezagutzea. Hasierako elkarrizketa edo elkarrizketak egin ondoren, pertsona
bakoitzaren profila finkatzen da. Enplegagarritasun-maila baloratzen da eta jarraitu beha-
rreko enplegu-plana edo ibilbidea zehazten da. Plan edo ibilbide hori elkarrekin diseinatzen
da, eta pertsonaren autoezagutza-mailari, iguripenen eta errealitatearen arteko egokitze-
-mailari, lan-munduan txertatzeko motibazioari eta abarri buruzko informazioa ematen du.
Pertsona berariazko zentro batetik heltzen bada, eta beharrezkoa denean, bere kasua
aztertzen duten profesionalen artean koordinatzeko aukera planteatuko da.
Orientazioa. Enplegagarritasun-maila txikieneko profiletan, oro har, are beharrezkoagoa da
denbora bat orientazioari eskaintzea, erabiltzaileei beren egoerarako eta interesetarako
dauden baliabide egokien berri emateko. Gerta daiteke, erabiltzailearen orientaziorik ezaren
ondorioz, premiak ezagutzean enplegu-plana ezartzerik ez izatea.
Motibazioa. Enplegu-eskatzaile guztiek ez dute motibazioa landu behar lan-munduratzeko
prozesuari ekiteko. Baliteke enplegagarritasunik txikiena dutenek, aldi berean, prestatzeko
eta, zenbaitetan, laneratzeko proposamenen aurrean motibazio txikia izatea. Bi kasuetan,
lehenik eta behin, hainbat alderdi landu beharko dira, hala nola erregulartasuna asistentzian,
parte-hartze aktiboa, proposamenen ekarpena eta abar. Ondoren, balio funtzional handiagoa
emango zaio enpleguari, pixkanaka.
Prestakuntza-mailan txertatzea. Dauden prestakuntza-mailak (oinarrizko prestakuntza,
lanerako prestakuntza, berariazkoa eta abar) bi erakunde-motatan lor daitezke, pertsona
bakoitzak duen autonomiaren eta enplegagarritasunaren arabera. Enplegagarritasuna handia-
goa den heinean, zentro orokorretara eta laneratze-erakundeak berak dituen kanpoko balia-
bideetara bideratuko da eskatzailea.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
188
Enplegagarritasun zaila duten pertsonen kasuan, laneratze-zentroaren prestakuntza-
-eskaintzan parte hartzeko aholkua emango zaio (gizarte-bazterketako arriskuan dagoen
giza taldearentzat berariazkoa izan ohi da eskaintza hori). Horrela, baliabidea hobeto
aprobetxatuko da eta arreta pertsonalizatuagoa eskainiko da. Oinarrizko irizpide gisa,
baliabide eta sare orokorrak erabili beharko lirateke eta, nolanahi ere, giza taldearen
banantzea saihestu eta giza taldearen normalizazioa bultzatu beharko litzateke. Hala ere,
ingurune normalizatuetan txertatzeko ahalmen errealak hartu behar dira kontuan: izan ere,
ingurune horietan eskakizun-maila handiagoa da eta gizarte-harremanekiko beldurra
areagotzea eragin dezake.
Laneratzea. Lan-munduratzeko ibilbidearen fase honetan, enplegua aurkitzea da helburua.
Lehenik eta behin, enplegua bilatzeko teknikei dagokienez beharrezkoa den laguntza
emango zaie eskatzaileei –enplegagarritasunik handieneko profila dutenei batez ere–, lana
autonomiaz bilatzeko. Zentro askotan, enplegua bilatzeko gela edo enplegu-klubak daude.
Bertan, eskatzaileak lana bilatzeko hainbat baliabide erabil ditzake, autonomia osoarekin
(ordenagailua, egunkariak, telefonoa, faxa eta abar).
Zailtasunik handieneko pertsonen kasuan, oinarrizko gizarte-trebetasunak landu beharko
dira: aurkezpena, agurra, hitzezko komunikazioa eta hitzezkoa ez dena, eta abar. Zenbait
kasutan, helburua ez da izango, agian, lan-ingurune normalizatu batean txertatzea. Horren
ordez, bakoitzaren mugetara egokitutako baliabide-mota bat planteatu beharko da.
Eskakizun txikiko lanerako prestakuntzako lantegietan, adibidez, helburu nagusia ez da
produktibitatea, lanean hasi aurreko ohiturak eskuratzea baizik.
Bestalde, enpresekin harremanak ezartzen dituen laneratzaileak edo lanbideratzaileak giza
taldearen ezaugarri bereziak aipatu gabe lan egin dezake enpresekin, edota, aitzitik,
prestatzen duen taldea gizarte-bazterketako hainbat egoeratan dauden pertsonez osatuta
dagoela aipa dezake. Ezaugarri bereizgarriak barne hartzen dituen bigarren aukera hori
enpresen aurreiritzien ondorioz laneratzea oso zaila denean izan daiteke baliagarri. Kasu
horietan, giza talde horretako jendea kontratatzeak dakartzan zerga-onurak eta contrata-
tutako pertsonen jarraipen handiagoa egiteko aukera eskaintzen zaizkio enpresari. Ezgai-
tasuna duten pertsonen kasuan ikusi dugun laguntza bidezko lanaren antzeko lan-
-metolodologia izango litzateke.
Lanpostuaren jarraipena eta mantentzea. Jarraipena laneratze-ibilbide osoan egiten da,
eta hasieratik, orientazio-, motibazio- eta prestakuntza-faseetan eta enplegua aurkitu arte,
laguntza pertsonalizatua ematen da banako tutoretzen bitartez. Bazterketa-egoeran
daudenen zailtasunik handiena enplegua mantentzea da, bat-batean eguneroko bizitzako
arazo txikiak konpontzeko behar bezain autonomo eta arduratsu izan behar baitute. Une
horretan landu behar dira zeharkako gaitasunak, hala nola lanpostuaren antolamendua,
arazoak konpontzeko gaitasuna, ekimena, autonomia, erantzukizuna, presiopean lan egiten
jakitea, talde-lana eta abar.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 189
Jarraipenak lan-munduari lotutako legezko alderdiei buruzko aholkularitza barne har dezake.
Halaber, lanpostua hobetu nahi dutenei ere eskaintzen zaie jarraipena (enplegu berria
bilatzen hasi behar dute).
Laguntza-neurriak eta baliabide propioak
Giza talde horiek gizarte-bazterketako egoeran dauden langileentzako hobaridun kontratuez baliatu
ahal izango dira (2. UNITATE DIDAKTIKOAN ikusi ditugunak).
Hobaria duten lan-kontratu mugagabeak edo aldi baterakoak gizarte-bazterketako egoeran
dauden langileentzat.
Iraupen jakineko lan-kontratuak espetxean zigortuta dauden langileentzat.
Enpresak kontratu horien onuradun dira. Nolanahi ere, kontratu horiez gain, kontuan hartu behar dira
giza talde horientzako berariazko programak (hauek ere unitate berean azaldu ditugu).
Lanerako prestakuntza
Enplegu-plana
Lanerako prestakuntzako lantegiak
Orientazioa
Hona hemen lan-munduratzeko prozesuan lagungarri diren beste zenbait ekimen:
36/1999 Legea, urriaren 18koa, zigor-legerian aurreikusitakoari jarraiki zigorra etenda duten
delitugile toxikomanoei langabezia-sorospena eta lan-munduan eta gizartean txertatzeko
bermeak ematen dizkiena.
Espainiako Erresumako Gizarteratzeko Ekintza Plan Nazionala, 2001eko ekaina – 2003ko
ekaina. 1. helburua. Enplegua eta baliabideak eskuratzeko bidea; 1.1 helburua. Bazterketa-
-egoeran edo bazterketa-arriskuan dauden pertsonek enplegua lortzeko bidearen sustapena.
Horrez gain, Autonomia Erkidego bakoitzean giza talde horiekin lan egiten duten GKE ugari (Gurutze
Gorria eta Caritas, besteak beste) eta beste zenbait fundazio eta elkarte daude. Gainera,
Administrazioak berak berariazko zentroak ditu; preso ohien zentroak, adibidez, Justizia Sailaren menpe
daude.
Honako laguntza ekonomikoak ere jaso ditzakete:
Preso ohientzako langabezia-sorospena
Laguntzako prestazioak
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
190
3.8 Erretiratuak
Lanetik jubilaziorako bidea
Aurreko puntuetan, giza taldeek lanpostua lortzeko dituzten zailtasunak aztertu ditugu. Azken giza
talde honen kasuan, alderantzizko prozesua planteatzen da, hau da, zailtasunak pertsona edadetuek
lan-jarduera utzi eta erretiroari aurre egin behar diotenean sortzen dira. Erretiroak adin jakin batetik
aurrera lan-merkatua utzi behar duten pertsonak barne hartzen ditu, baina bai eta legezko adinera iritsi
gabe proposatzen zaizkien neurriei atxiki beharreko pertsonak ere (adibidez, lan-berregituratzeak,
iraupen luzeko langabezia eta abar direla eta, erretiro aurreratua hartu behar dutenak).
Biztanleriaren zahartzeak, Espainian batez ere, aldaketa eragin du biztanleriaren egituran eta
belaunaldien arteko harremanetan, bai eta lanaren, osasun-laguntzaren eta hezkuntzaren ikuspegian
ere. Espainiako biztanleriaren zahartze horren ezaugarri bereizgarri bat 80 urtetik gorakoen kopuruak
izan duen gorakada da (biztanleriaren % 12 dira). Beste berezitasun bat emakumeen kopuruaren
gehikuntza da; bizi-itxaropena gizonena baino handiagoa izatearen ondorioa da hori.
Erretiroa hartzeko eguna hurbil duten asko beldur dira jarduera murriztu behar dutela eta. Lan-
-mundua uzteak bizitza aktiboa eta geldiezina ahaztu eta pasibotasun-egoera batean geratzea esan nahi
du. Gaur egungo gizartean produktibitatea baloratzen da, eta erretiratuak, produkzio-sistemak lan-
-mundutik aldentzen dituen eta beren bizitzaren ibilbidea zabaltzen jarraitzea eragozten dien heinean,
baztertuta senti daitezke. Hori guztia dela eta, beharrezkoak dira erretiro-planak, biztanleria aktiboa lan
ondoko aldiari era positiboan aurre egiten prestatzeko. Erretiro-plan horiek aldaketa-egoerari aurrea
hartu beharko liokete, eta egokitzeko prozesu gisa planteatu beharko lirateke. Prozesu horretan,
bakoitzak bere erretiroa nola bizi nahi duen planteatu beharko luke.
Orain arte aztertutako giza taldeetan ikusi dugunez, lan-merkatuan txertatu ahal izateko lan-
-munduratzea planteatzen da; erretiroa hartzeko adinean dauden pertsonen kasuan, etapa berri hori era
positiboan bizitzen jakin ahal izateko prozesu bat planteatu beharra dago. Egoera berriari lasaitasun eta
konfiantza osoarekin aurre egiteko, bizitzaren beste une batzuetan lan edo lanbide batean jarduteko
prestatzen den bezala presta dezake pertsonak erretiroaren garaia.
Giza taldearen ezaugarriak eta profila
Giza talde hau oso heterogeneoa da: bertan 50 urtetik 85era bitarteko pertsonak barne hartzen dira,
hau da, hirugarren adin, zahartzaro eta abar deitutako aldiaren hasieran edo aldi horretan bete-betean
sartuta daudenak. Giza taldea izendatzeko erabiltzen diren kontzeptuak aldakorrak eta dinamikoak dira,
eta denborarekin aldatu egiten dira, kultur eta gizarte-alderdien menpe baitaude. Erretiratu horien
guztien ezaugarri komuna bizi-zikloaren adin-talde berri baten barruan egotea da. Pertsona helduak dira,
ahalmen guztiak dauzkatenak eta lan-merkatutik urrunduak.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 191
Lan-merkatutik kanpo geratu diren erretiratuen bereizgarri nagusia astialdi luzea izatea da, eta ez
daude denbora horretarako sozializatuta. Urte askotan astialdiaz gozatzeko aukerarekin amets egin
ondoren, bat-batean alternatibak falta zaizkie denbora hori betetzeko. Arazoa, ordea, ez da zenbait
jarduera soziokultural egiteko aukerara mugatzen; aldaketa hori baino garrantzitsuagoa da. Lehen zituzten
gauza asko falta dira: ordutegi egituratua, zereginak, lankideekiko harremana, lanpostuaren inguruko
gizarte-sarea, nolabaiteko estatusa enpresaren barruan, gizarte-maila eta abar.
Egoera horrek zenbait aldaketa eragiten ditu gizarte-mailan: harremanetan, gizarte-ospearen per-
tzepzioan, bizi-erritmoan eta bizimoduan, erosteko ahalmenean, eta familia-rolen banaketan (seme-
-alaben independentzia, bilobak eta abar).
Gizarte-aldaketa horiez gain, beste zenbait aldaketa fisiko eta psikologiko ere gertatzen dira.
Hasieran, zahartze-prozesua pixkanaka agertzen da: mugak zentzumenetan (ikusmenean, entzu-
menean…) eta funtzio organikoetan, aldaketak larruazalean (zimurrak) eta ilean, garaiera, pisu eta muskulu-
-indar txikiagoa eta abar. Aldaketa horiek guztiek zenbait ondorio dituzte (mugikortasuna mugatzea,
gaixotasun gehiago eta min handiagoa izatea…) eta, jakina, eragina dute pertsona edadetuaren
mendekotasun- eta autonomia-mailan. Zenbait kasutan, erasanik handienak dituztenengan bereziki,
osasunari lotutako laguntza-arazoak sor daitezke (etxeko laguntzaren edo oinarrizko sendaketen
beharra eta abar).
Aldaketa psikologikoak orain arte aipatutako gizarte-aldaketen, familia-aldaketen eta aldaketa
fisikoen ondorioa dira. Erretiroaren aurrean sentitzen den larritasuna, adibidez, erretiroaren inguruko
aurreiritziek, erretiroa hartu duen pertsonak lana eraginkortasunez egiteko balio ez duelako usteak,
edota arrakasta eta garapen pertsonala lortzeko bide bakarra lana delako ideiak eragiten dute.
Giza taldearen premiak
Aurreko idatz-zatian erretiratuen giza taldeaz egindako deskribapenetik abiatuta, hiru premia-multzo
bereiz daitezke. Lehena astialdia betetzen jakiteko premia da, oso garrantzitsua pertsona-mailan.
Bigarrena, berriz, lan-egoeran izandako aldaketaren ondoriozko premia ekonomikoa da. Eta, azkenik,
adinarekin ager daitezkeen laguntza-premiak edo osasun-premiak ditugu.
Astialdia betetzeko premia
Astialdi luzea izateak eta astialdi horrekin zer egin ez jakiteak denbora hori pertsonarentzat edukia
eta interesa duten jardueretan erabiltzen ikasteko nahia sortzen du. Baliagarri sentitzeko premia,
harremanak egitekoa, ezagutza transmititzekoa edo bakardadea gainditzekoa sortzen da. Ikusten denez,
parte hartzeko aukera ematen duten baliabideak edo jarduerak ezagutzea ez da nahikoa; gizarte-balioa
eta metatutako esperientziaren onarpena barne hartu behar dute baliabide eta jarduera horiek.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
192
Hori dela eta, inguruneko baliabide soziokulturalen eskaintza ezagutzeko orientazio- eta prestakuntza-
-premia sortzen da.
Gizonezkoek, oro har, zailtasun handiagoak dituzte astialdia betetzeko. Emakumeek, aldiz, etxeko
lanak egiteko erabili ohi dute.
Gizonezkoek, lan-arloko aldaketaz gain, familian ere aldaketak dituzte, eta beste rol bat hartzen
dute. Adibidez, etxean ordu gehiago ematen dituzte, biloben arretan eta zaintzan inplikatzen dira, etxeko
erosketetan eta zereginetan parte hartzen dute… Kasu horietan, baliteke denbora betetzeko jardueraren
bat egitea, baina ez da nahikoa. Garrantzitsua da jarduerak erretiratuak berak aukeratzea, inork
jarduerarik ezarri gabe.
Emakumezkoak, aldiz, hiru belaunaldiri laguntzeko gauza dira, hots, emantzipatu diren seme-alabei,
bilobei eta gurasoei.
Familia-egoerak, egoera zibilak, egoera berrira egokitzeko gaitasunak eta abarrek arazo psiko-
logikoak agertzeko aukera erraztu edo zaildu dezake (depresioaren hasiera, bakardadea…).
Premia ekonomikoa
Erretiroa hartu duen pertsona gehien kezkatzen duen arazoa ekonomikoa da. Gizarte Segurantzaren
menpe geratzen da, eta dagokion pentsioa kobratzen du. Diru-sarrerak murriztu egiten dira, eta dirua
faltako ote den beldurra eragiten du horrek. Kasu horietan, bizi-maila erretiroko diru-sarreretara egoki-
tzen jakin behar da, eta, ezinezkoa denean, premia ekonomikoa beste gizarte-prestazio edo -laguntza
batzuekin bete beharko litzateke.
Laguntza- edo osasun-premia
Zahartze-prozesuaren berezko aldaketa fisikoak gertatzen diren heinean, gerta daiteke eguneroko
jarduerak egiteko osasun-arloko profesionalak edo zaintzaileak, etxez etxeko laguntza-zerbitzua, etxeko
ekipamenduak, edo autonomia, gainerakoekiko harremanak eta abar erraztuko dituzten etxeko azpie-
giturak behar izatea.
Halaber, kontuan hartu behar da alderdi psikologikoak eraginpean hartzen dituzten eta profesionalen
etengabeko zaintza eskatzen duten gaixotasunak ager daitezkeela (Alzheimer eta Parkinson izenekoak,
adibidez).
Esku hartzeko proposamenak
Giza talde honen kasuan planteatu beharreko esku-hartzeak jarduteko bi eremu hartu beharko
lituzke kontuan: alde batetik, enpresen barruan erretiroa prestatzeko programak garatu beharko lirateke;
bestetik, lan-munduratzeko zentro baten barruan arestian aipatutako beharrei erantzuteko programak
bultza daitezke, edota giza talde honetan barne hartutako pertsonei bizi diren eremuan dauden balia-
bideak edo zerbitzuak eskain dakizkieke.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 193
Enpresen barruko esku-hartzea
Esku-hartzerik onena prebentziozkoa da, hau da, erretiroa hartu baino lehenagokoa. Hala ere,
enpresa gutxik dituzte erretiro aktiborako prestatzen duten eta langileei bizitza aktibotik lan-erretirora
pasatzen laguntzeko prestaketa praktikoa ematen dieten planak.
Erretiroa prestatzeko programa baten helburua bikoitza da: alde batetik, lan egiteari utziko dion
pertsona kontzientziatzea; bestetik, erretiroa hartzean beste jarduera batzuk egiteko aukerei buruzko
orientazioa ematea.
Programa horiek enpresek beraiek antolatu beharko lituzkete. Izan ere, enpresek beren langileen
profila ezagutzen dute, eta orientazio pertsonalizatua eskain dezakete. Halako programarik ezean, beste
proposamen batzuk ere badaude, hala nola Cesar Gala-rena(8): lanaldia pixkanaka murriztea. Hiru
modalitate bereiz daitezke:
Eguneko lanaldia murriztea (hainbat ordu egunean edo astean).
Asteko iraupena murriztea (hainbat egun astean).
Langilearen lanbide-jarduera erretiroa hartu baino urte batzuk lehenago murriztea (oporraldia
luzatuta).
Lanaldia murrizteko aukera horiek guztiek ordainsaria murriztea dakarte. Horrela, erretiroa hartzear
dagoen pertsonak badaki zer den diru-sarrera gutxiagorekin bizitzea, eta bizi-maila diru-sarrera horietara
egokitu du.
3.17. irudia. Lan-mundutik erretirora pasatzeak aldaketa kualitatibo handia sortzen du eta, horrekin batera, beste hainbat
aldaketa fisiko, psikologiko eta sozial ere bai.
Lan-munduratzeko zentroen barruko esku-hartzea
Erretiroari aurre egin behar dion pertsonari laguntzeko proposatzen den esku-hartzeak honako urrats
hauek barne hartzen ditu:
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
194
Hasierako elkarrizketa. Pertsonen eskaria, egoera berriaren aurrean dituzten iguripenak,
baliabideen ezagutza-maila eta abar zehaztea da helburua.
Informazioa, aholkularitza eta orientazioa. Lehenik eta behin, interesgarria izango
litzateke erretiroa hartu behar dutenei zahartzaroari, aldaketa garrantzitsuenei eta abarri
buruzko informazioa ematea, iritsi diren adinari lotutako larritasun eta aurreiritzi batzuk
arrazionalizatu eta elkarrekin argitu ahal izan ditzaten, etapa berrian bizi-proiektua
berrantolatzen has daitezen, eta alderdi positiboak aurkitu eta balora ditzaten. Halaber,
garrantzitsua da egun dauden baliabideei buruzko informazioa ematea, astialdia betetzen
jakiteko estrategiak eskaintzea, autoestimua hobetzea, gizarte-helburua edo nolabaiteko
gizarte-balioa duten jardueretan parte hartzea, interesak eta kezkak definitzea eta abar.
Erretiro-programa lantzea. Pertsonak bere interesak eta inguruneko eskaintza soziolaboral
guztia ezagutu ondoren, egin beharreko jarduerak erabaki baino ez zaio geratzen. Erabakia
hartzen duenetik aurrera, prestakuntza-eskaintzan parte har dezake (helduen eskola,
edadetuentzako unibertsitate-gelak, auzo-etxeetako ikastaroak, lantegiak, jardunaldiak,
hitzaldiak...), edota boluntario gisa jardun dezake (gizarte-erakundeetan, adibidez).
Oso garrantzitsua da pertsona erretiratuei gizarteratzen laguntzea, haien esperientzia eta ezagutzak
aprobetxatzea eta gizarte-jardueretan parte har dezaten sustatzea. Ildo horretan, esku-hartzea ez da
erretiratuei laguntzera mugatzen; horrez gain, gizarte-ingurunea kontzientziatu behar da.
Laguntza-neurriak eta baliabide propioak
2. UNITATE DIDAKTIKOAN, erretiratuentzako kontratuak edo enplegua babesteko eta mantentzeko, edo
lanera itzultzeko neurriak azaldu ditugu. Honako hauek dira:
Txandako lan-kontratua
Erretiro aurreratuaren ondorioz ordezkatzeko lan-kontratua
Gizarte Segurantzako kuoten hobaria 60 urte edo gehiago dituzten langileentzat
Gizarte Segurantzako kuoten salbuespena 65 urte edo gehiago dituzten soldatapeko
langileentzat.
Programa eta baliabide ugari daude aisiari eta astialdiari lotutako premiei erantzuteko, hala nola
Migrazio eta Gizarte Zerbitzuen Institutuaren (IMSERSO) bidaiak eta programak, edadetuentzako
oporraldi-programa, erretiratuentzako aldi baterako egonaldiak, helduak prestatzeko programak (gela
irekiak, unibertsitate-gelak), eta jarduera eta lantegi ugari eskain ditzaketen zentroak: auzo-etxeak,
eguneko zentroak, egoitzak, helduak prestatzeko eskolak, edadetuentzako zentroak eta abar.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 195
Laguntza-alderdiari dagokionez ere, zentro eta programa asko daude: etxez etxeko laguntzarako
programak, etxebizitzak egokitzeko laguntzak, teknikak eskuratzeko laguntzak, lagundutako egoitzak,
etxebizitza babestuak, jantoki-zerbitzuak, telealarma- eta telelaguntza-zerbitzuak eta abar.
Alderdi ekonomikoari dagokionez, erretiroari dagokion laguntzako pentsioa eta autonomia-erkidegoetako
administrazioen eta toki-administrazioen berariazko beste zenbait laguntza azpimarratu behar ditugu.
AAiippaammeenn bbiibblliiooggrraaffiikkooaakk
1. CES 1997, honako honetan aipatua: BALLESTER, LL., FIGUERA, P. Exclusión e inserción social.
10. kapitulua: AMORÓS, P., ALERTES, P. (KOOR.). Intervención educativa en inadaptación social.
Síntesis. Madril, 2000.
2. Prestakuntza-txostena. Primer cicle de suport integral per a tècnics d’inserció. Bartzelonako
Diputazioko Servei de Foment a l’Ocupació izenekoak landua. Honek, aldi berean, IBIS ACAM
iturria aipatzen du (argitaratu gabeko dokumentua).
3. POAL MARCET, G. Entrar, quedarse, avanzar, aspectos psicosociales de la relación mujer –
mundo laboral. Siglo XXI. Madril, 1993.
4. BOM, W. Abrirse paso. Orientación laboral y profesional para mujeres. El Roure. Zaragoza, 1994.
5. Informe sobre la situación de las personas con discapacidad en España.
6. AJUNTAMENT DE BARCELONA. EAL Equip d’Assessorament Laboral per a la integració de persones
amb disminució. Bartzelona.
7. IOÉ KOLEKTIBOA (ACTIS, W., PEREDA, C., DE PRADA, M.A.). Inmigración, escuela y mercado de
trabajo. Una radiografía actualizada. Fundación La Caixa. Colección Estudios Sociales, núm. 11.
Bartzelona, 2002.
8. GALA, C. El jubilado, su mundo y sus problemas. Non: Hainbat autore. El jubilado ante su futuro.
Plan de preparación a la jubilación. Narcea Editorial. (Gizarte Gaietako Ministerioa-Inserso-
-Endesa). Madril, 1991.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
196
Ariketak
Unitate honetarako jardueren eta ariketen proposamena kasu praktiko batzuk aurkezten eta ebazten
dituen 6. unitate didaktikoarekin osatuko da. Jarduera eta ariketa horiek ebaztea planteatuko zaie
ikasleei eta, ondoren, bateratze-lana eta zuzenketa egingo da ikasgelan. Horretarako, liburuan proposa-
tutako soluzioa hartuko da abiapuntutzat.
1. Bizitzaren marra. Esperientzia laburra baduzue ere (lan-mailan bereziki), ariketa hau egitea
interesgarria da. Izan ere, tresna baliagarria izan daiteke zenbait esku-hartzetan zuen lanbide-
-praktikan erabiltzeko (gizarte-arriskuko egoeran dauden pertsonen kasuan, adibidez). Honako
argibide hauei jarraiki grafiko bat egitean datza ariketa:
Abzisa-ardatzean, adin-zerrendak daude (adibidez, 10 urtekoa, 12, 14, 16, 18, 20 eta abar).
Ordenatu-ardatzean, 1etik 10erako puntuazioa dago (oso gaizki-rekin hasi eta aparta-rekin
amaitzen da).
Ardatz horietan, hiru marra egin behar dira: lehena ibilbide pertsonalari dagokio, bigarrena
prestakuntza-ibilbideari eta hirugarrena, berriz, lan-ibilbideari. Horrela, beraz, zure bizitzari
puntuak jarri beharko dizkiozu adierazitako hiru aldagai horiek kontuan hartuta.
Grafikoa egin ondoren, identifikatu marra bakoitzaren punturik altuena eta baxuena, eta aztertu
hiru marren artean dagoen erlazioa.
2. Irakurri beheko tituluak eta aukeratu bat (prentsan aurkitutako beste antzekoren bat edo bizi
zaren inguruko beste kasu bat ere aukera dezakezu).
Diseinatu enpresa horietako batean gutxienez 12 urtean eta kualifikazio kaskarreko
zereginetan lan egin duen 40 urtetik gorako pertsona baten profila.
Egin zure ustez pertsona horrek izan ditzakeen premien sekuentzia.
Zerrendatu pertsona hori laneratzeko esku-hartze baterako proposatuko zenituzkeen urratsak.
Lear Corporation multinazionalak Cerverako (Lleida) instalazioa ixteko eta 928 langile finko
kaleratzeko enplegu-erregulazioko espedientea (EEE) aurkeztu zuen asteazken arratsaldean, Lan
Kontseilaritzak Lleidan duen eta espedientea aurkeztu zen lurralde-ordezkaritzako iturrien arabera.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 197
Multinazionalak Poloniara lekualdatu nahi du gaur egun Cerveran egiten den automobiletarako
kableatu-produkzioa, eta arrazoi ekonomikoak, eta antolamenduari eta produkzioari lotutakoak
aipatzen ditu Kataluniako instalazioa ixteko. Enplegu-erregulazioak 748 emakumezko eta 180 gizo-
nezko hartzen ditu eraginpean, baina faktoria gelditzean 1.200 lagunetik gora geratuko dira lanik gabe.
El Mundo motor. 2002ko apirilak 10
Ia 450 enplegu kenduko ditu Renault España enpresak Madrilgo 593 langileko plantillatik.
Renault Vehículos Industriales España enpresak 2006ko amaiera arte plantillako langileen % 74,7
eraginpean hartuko dituen enplegu-erregulazioko espedientea aurkeztuko du. Adierazitako datan,
Villaverdeko (Madril) egungo fabrika itxi eta beste bat zabalduko du eskualdean bertan. Horixe adierazi
zuten atzo enpresako zuzendariek. Fabrika berrian, Villaverden lan egiten duten 593 langileetako
150entzat baino ez da lanik izango.
20 minutos. 2004ko martxoak 19
Beste 52 langile kaleratu ditu Printer enpresak, eta Bartzelonan duen fabrika ixteko
espedientea aurkeztu du. Urtarrilean 46 langile kaleratu ondoren Generalitateak baimendu zizkion eta
sindikatuekin negoziatzeko gelditu zituen 52 langileren iraizpenak gauzatzea erabaki du gaur Printer
Industria Gráfica enpresak (Bertelsmann alemaniar multinazionalaren eskumendekoa).
Konpainiak adierazi zuenez, gaur egun 398 langilek osatzen duten plantilla osoarentzako enplegu-
-erregulazioko espedientea enpresa-batzordeak azken eskaintza ez onartzea erabaki ondoren aurkeztu
da (“eskaintza gehiago ere aurkeztu zitzaizkion negoziatzen emandako hamaika hilabetean, galerei
aurre egiteko eta ahalik eta lanpostu gutxien galtzeko").
Europa Press. 2004ko martxoak 31
United Biscuits multinazionalak fabrika itxi du. United Biscuits Group multinazionalak, Aguilar
de Campoo-ko galleta-fabrika ixteko erabakia justifikatzeko, (fabrika horretako produkzioa Vianakoak –
Nafarroa– eta Orozkokoak –Bizkaia– hartuko dute), fabrika "gutxiegi erabiltzea" eta kostuak murrizteko
beharra aipatu zituen joan den ostegunean. (...) Aguilarko plantilla 212 langilek osatzen dute, eta
enpresak plan bat aurreikusi du guztientzat. Planak honako aukera hauek barne hartzen ditu:
plantillaren zati handi bat United Biscuits (UB) multinazionalaren beste produkzio-unitate batzuetan
lanean jartzeko aukera, enplegu-unitate autonomoen sustapena, aurretiko erretiroak eta kalte-ordainak.
Elmundo.es. 2002ko apirilak 9
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
198
3. Bete gazteen laneratzeari buruzko honako taula hau:
Egin ditzaketen lanen
zerrenda
Gomendatzen diren laguntza-neurriak edo
baliabide propioak
Kualifikazio ertain edo baxuko gazteak
Kualifikaziorik gabeko gazteak
Titulurik eta trebakuntzarik gabeko gazteak
4. Azaldu honako adierazpen hauek iradokitzen dizutena.
5. Bilatu emakumeek pairatzen duten lan-diskriminazioari buruzko albisteak. Ondoren, hitz egin
klasean ezberdintasun horiek leuntzeko aplika litezkeen neurriei buruz.
6. Aztertu ezgaitasuna duten pertsonen egoerari buruzko txostenean islatutako zifrak. Bilatu zure
udalerriko pertsona ezgaituen kontratazioari buruzko estatistikak, eta konparatu bi errealitateak.
7. Down-en sindromea duen eta supermerkatu batean produktuak apaletan antolatzen laneratzea
lortzen duen pertsona baten kasuan, zein izango lirateke gizarteratzailearen zereginak laguntza
bidezko lan-metodologian? Bilatu, interneten edo inguruko zentroren batean, laguntza bidezko
lan-esperientzien inguruan argitaratutako adibideak.
8. Zure ustez, enpresek ba al dute pertsona ezgaituak kontratatzeak dituen abantailen berri? Ezta-
baidatu klasean egoera hori zuzentzeko har daitezkeen neurriei buruz.
9. Berrikusi, talde txikitan, immigrazioaren arloan egun indarrean dagoen araudia, lan-baimenei
dagokienez. Indarrean dagoen araudian kontsulta egin dezakezue, edota sindikatuetara edo
etorkinentzako aholkularitza juridikoko zerbitzuetara jo dezakezue.
EMAZTEA ETA SEME-ALABAK
DITUT
SENARRA ETA SEME-ALABAK
DITUT
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 199
10. Prestatu enplegua eskatzen duen eta gaztelania menperatzen ez duen pertsona bati egin
beharreko hasierako elkarrizketaren gidoia (beste formula batzuk pentsatu beharko dira
informazioaren transmisioa ziurtatzeko).
11. Egin, talde txikitan, zuen probintzia, hiri edo auzoko immigrazioari buruzko txosten txiki bat, eta
adierazi honako hauek: ehunekoa, jatorrizko herrialdea, egiten dituzten lanak, marjinaziorik
badagoen eta abar.
12. Gizarteratzaile gisa, zer egingo zenuke gizarte-bazterketako egoeran dauden pertsonengan
lana bilatzeko autonomia sustatzeko?
13. Osatu, enplegagarritasun-mailaren arabera, gizarte-bazterketako egoeran dauden eta bergizar-
teratu nahi duten pertsonen premiei eta eskuragarri dauden baliabideei eta laguntza-neurriei
buruzko honako taula hau:
Enplegagarritasun-maila Izan ditzaketen premiak Gomendatzen diren laguntza--neurriak eta baliabide propioak
Enplegagarritasun ertaina eta altua
Enplegagarritasun ertaina eta txikia
Enplegagarritasun zaila
14. Egin elkarrizketa duela gutxi erretiroa hartu duen pertsona bati, prozesuari nola aurre egin dion
eta zein laguntza-mota behar duen jakiteko.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
200
3.1 jarduera
Baliabideak eta zerbitzuak lan-munduratzearen arloan
Planteamendua
Bisitaldiak egin behar dituzue zuen udalerrian edo inguruan giza talde jakin bat lan-munduratzeko
dagoen zentro, zerbitzu edo baliabideetara.
Garapena
Banatu klasea landu nahi diren giza talde adina taldetan: iraupen luzeko eta 45 urtetik gorako
langabeak, gazteak, emakumeak, ezgaituak, etorkinak, gizarte-arriskuan dauden pertsonak eta erretira-
tuak izeneko taldeetan.
Talde bakoitzak lan-munduratzeko zentro, zerbitzu edo baliabideen lau fitxa landu behar ditu
gutxienez (adibidez, gazteentzako lantegi-eskola, lanerako prestakuntzako ikastaroak, udalaren
enplegu-planak eta abar). Zentro horietako bat, gutxienez, bisitatu egin beharko da; gainerakoei
buruzko kontsulta egiteko, argitalpenak, internet eta abar erabil daitezke.
Lanaren helburuak honako hauek dira:
Hezkuntza-mailan, prestakuntza-mailan edo lan-munduratzearen mailan giza talde jakin baten-
tzat dauden baliabideen aniztasuna ezagutzea.
Hainbat zentrotara bisitaldiak egitea, gizarteratzaile gisa esku hartzeko eremu izan
daitezkeenak zuzenean ezagutzeko.
Gizarteratzaileak zentroan diharduen profesional-taldearen barruan baliabide bakoitzarekin izan
ditzakeen zereginei buruz gogoeta egitea.
Honako lan-gidoia proposatzen da:
1. Aurkezpena
2. Giza taldearen deskribapena
3. Baliabideen fitxen bilduma
3.1 Zentroaren identifikazioa: izena, helbidea, telefonoa, harremanetarako pertsona, zein erakun-
deren menpe dagoen.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 201
3.2 Zentroaren identifikazioa: izena, helbidea, telefonoa, harremanetarako pertsona, zein erakun-
deren menpe dagoen.
3.3 Zentroaren, programaren eta esku-hartzearen deskribapena: helburuak, jarduerak (ezau-
garriak, egutegia, iraupena…), profesionalak eta abar.
3.4 Gizarteratzailearen zeregina.
3.5 Baliabidearen balorazioa.
4. Bisitatutako zentroak
4.1 Zentroaren identifikazioa: izena, helbidea, telefonoa, harremanetarako pertsona, zein erakun-
deren menpe dagoen.
4.2 Zentroaren, programaren eta esku-hartzearen deskribapena:
- Helburuak
- Programa zehatzen edo egiten diren jardueren deskribapena
- Giza taldeak sartzeko bete beharreko baldintzak
- Giza taldearekin esku-hartzeko ibilbidea
- Denboralizazioa
- Lan egiten duten profesionalak (organigrama)
- Material bibliografikoa, fotografikoa, bideografikoa…
4.3 Gizarteratzailearen zeregina
4.4 Baliabidearen balorazioa
5. Ondorioa
6. Bibliografia
7. Eranskinak
Iraupena
Bi hilabete informazioa bilatzeko eta bisitaldiak egiteko. Bi eskola-ordu utziko dira bi astetik behin.
Ordu bateko lau saio azalpenetarako, hots, ordu-erdia talde bakoitzarentzat.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
202
3.2 jarduera
Los lunes al sol filmaren azterketa
Fitxa teknikoa
Zuzendaria: Fernando Leon de Aranoa.
Aktoreak: Javier Bardem, Luis Tosar, Nieves de Medina eta abar.
Argumentua: Santa, Jose, Lino, Rico, Amador eta Reina, guztiak 45 urtetik gorakoak, duela urte
batzuk ontziola batetik kaleratu zituzten, eta bakoitzak bere moduan egin dio aurre langabe-
ziaren arazoari.
Planteamendua
Filmean kontatzen den esperientziatik abiatuta, identifikatu iraupen luzeko eta 45 urtetik gorako langa-
been ezaugarriak.
Garapena
Ikusi Los lunes al sol filma.
Binaka, jorratu honako hauek:
- Iraupen luzeko langabeziaren kiribiletik abiatuta, identifikatu zein unetan dauden Santa, Jose,
Lino eta Amador. Erantzunean arrazoiak azaldu.
- Deskribatu Paulino Rivasek lana bilatzeko jarraitutako prozesua.
- Hitz egin gehien gustatu zaizuen eszenari buruz.
Iraupena
Bi orduko saioa filma ikusteko. Bi orduko beste saio bat gogoeta-lana egiteko eta ikasgelan bateratze-
-lana egiteko.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 203
3.3 jarduera
La vida al sol artikuluaren azterketa
Bilatu, hemeroteka batean, El País egunkariaren igandeko gehigarrian argitaratutako La vida al sol
artikulua (2002ko azaroaren 17an, igandea, eta 2002ko azaroaren 18an, astelehena).
Planteamendua
Artikulua irakurrita, langabezian dauden hainbat pertsonak bizi duten egoerarako hurbilketa lortu
nahi da.
Garapena
Irakurri artikulua, eta aukeratu testigantza bat. Identifikatu zein giza taldetakoa den, eta zerrendatu
giza talde horren ezaugarri propioak eta premiak.
Iraupena
Hiru orduko saioa.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
204
44 uunniittaattee ddiiddaakkttiikkooaa
LLAANNEERRAAKKOO TTEEKKNNIIKKAAKK EETTAA BBAALLIIAABBIIDDEEAAKK
4.1. irudia.
“Lanbide-interesak eta lanbide-zaletasunak ongi aztertzea, norberaren gaitasunak eta trebetasunak
baloratu eta neurtzea, enplegu-alternatibak ikertzea eta enplegua bilatzeko antolatzea oso kontuan
hartu beharreko baldintzak eta faktoreak dira. Enplegua bilatzean, ezinbestekoa da jarrera aktiboa
izatea. Eta, horretarako, ideiak garbi eduki behar dira, eta teknika jakin batzuk erabili.”
CIRCULO DE PROGRESO UNIVERSITARIO
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 205
4.1 Lana bilatzeko baliabideak
Laneratze-zerbitzuen bitartez orientazioa jasotzen duten herritarrek lan-merkatuak nola
funtzionatzen duen jakin behar dute, hau da, gehien eskatzen dituzten enpleguak zein diren, lana
bilatzera nora joan daitezkeen, lanpostu horiek lortzeko zer egin behar duten eta abar. Eskaera horiek
guztiak laburbiltzeko, hiru alderdi hartuko ditugu kontuan:
Zein lan-modalitate dauden
Lana lortzeko zein lekutara joan daitekeen
Lana bilatzeko zein tresna dauden
Lan-modalitateak
Lana norberaren edo besteen kontura egin daiteke.
Norberaren konturako lana. Kasu honetan, pertsonak berak sortzen du lanpostua. Honako
bi hauek bereiz daitezke:
- Lan independentea. Pertsonak langile autonomo gisa lan egin dezakeelakoan dago.
- Elkarlana. Pertsonak bere lanbide-proiektua beste batzuenekin elkartzen du, eta
kooperatibak edo sozietateak sortzen dituzte.
Besteren konturako lana. Enpresa pribatuek edo erakunde publikoek sortzen dute langunea.
Enplegua lortzeko lekuak eta moduak
Lana aurkitzeko, hainbat iturritara jo daiteke. Informazio eguneratua lortzeko, etengabe kontsultatu
behar dira iturri horiek.
Honako hauek azpimarra daitezke:
Lan-merkatuko bitartekoak. Enplegu Zerbitzu Publikoen inguruan edo informazio-zerbitzuen
eta langileak hautatzeko zerbitzuen bitartez dihardute.
Administrazio Publikoa
Komunikabideak
Harreman-sarea
Autokandidatura
Iturri horiek guztiak 4.2 IDATZ-ZATIAN aztertuko ditugu zehatz-mehatz.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
206
Enplegua bilatzeko tresnak
Lortu nahi den lanpostua edozein izanik ere, erabili beharreko hainbat tresna daude. Beraz, garran-
tzitsua da tresna horiek ezagutzea eta eraginkortasun handiagoz erabiltzeko estrategiak prestatzea.
Hona hemen tresna horiek:
Telefonoa
Curriculuma
Aurkezpen-gutuna
Lan-elkarrizketa
Proba psikoteknikoak
Horiek guztiak 4.3 IDATZ-ZATIAN aztertuko ditugu.
4.2. irudia. Baliabideak eta tresnak izanez gero, errazagoa da, zalantzarik gabe, lanpostua lortzeko aukera.
4.2 Enplegua lortzeko lekuak eta moduak
Lan-merkatuko bitartekoak
Sarritan, oso zaila da lan-iturrietara zuzenean iristea. Hori dela eta, bitarteko erakundeak erabiltzen
dira. P. Blasco Calvoren arabera, “lana bilatzen duten pertsonak enplegua eskaintzen dutenekin
harremanetan jartzeko zeregina betetzen duten organismoak, enpresak eta erakundeak” dira bitarteko
erakundeak.(1)
Enplegu Zerbitzu Publikoa (EZP)
Aurreko unitate didaktikoetan ikusi dugunez, Estatuko Enplegu Zerbitzu Publikoa lan-bitartekotzaz
arduratutako erakunde ofiziala da. Bere eginkizuna ez da lana sortzea, eskaintzen dituen zerbitzuen
bidez enplegua eskatzen dutenei laneratzeko prozesua erraztea baizik. Ildo horretan, eskaintza baten
bidez langileak hautatzeko aukera ematen zaie enpresei, eta lan-eskaintzetarako sarbidea eta enplega-
garritasuna hobetzeko aukera eskatzaileei.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 207
Enplegu Zerbitzu Publikoan honako alderdi hauei buruzko informazioa lor daiteke:
Lan-aukera errealei eta lanbide-kualifikazioa lortzeko prestakuntza-beharrei buruzko informazioa.
Lanerako prestakuntza honako arlo hauetan: informatika, kontabilitatea, mekanika, elektronika,
enpresen kudeaketa…
Langabeentzako prestazioak eta soros-
penak bideratzea.
Lana sustatzeko neurriei, autoenple-
guari, kooperatibei, kontratazio-motei
eta abarri buruzko informazioa.
Enplegu Zerbitzu Publikoak lan-
-munduratzea lortzeko eskainitako edo-
zein ekintzatan parte hartzeko aukera:
lan-eskolak, ofizio-etxeak, enplegu-
-lantegiak eta abar.
Langune bat lortzeko aukera.
4.3. irudia. Enplegu-emaileak eta lana bilatzen dutenak harremanetan jartzeko zeregina duten hainbat zerbitzu
publiko eta pribatu daude lan-merkatuan.
Neurri hauetako gehienak Autonomia Erkidegoei transferituta daude, Autonomia Erkidegoetako
Enplegu Zerbitzu Publikoen bitartez hain zuzen ere.
Informazioa lortzeko eta langileak hautatzeko zerbitzuak
Zerbitzu hauek irabazi-asmoa izan dezakete (ala ez), eta lan-merkatuan honako zerbitzu hauetako
bat edo gehiago ematen dituzten eta agintari publikoekiko loturarik gabe diharduten pertsona fisiko edo
juridiko guztiek osatzen dituzte:
Lan-eskaintzak eta lan-eskariak lotzeko zerbitzuak; lan-agentziak ez du parte hartzen ondorioz
sor daitezkeen lan-harremanetan.
Eskatzaileak hirugarren baten (enpresa erabiltzailearen) esku uzten dituzten zerbitzuak;
hirugarren horrek zereginak ezarri eta lana ikuskatzen du.
Lana bilatzen dutenentzako beste zerbitzu batzuk ere barne hartuta daude, hala nola
informazioa eskaintzea, eskaintza eta eskari zehatzik lotu gabe.
Beraz, langileak hautatzeko zerbitzuak, zerbitzuen izaeraren arabera, honela sailka daitezke:
enpresak, gaitasun-hornitzaileak eta zuzeneko zerbitzuen hornitzaileak.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
208
Bitarteko enpresak
Lana bilatzen duen pertsona lana eskaintzen duen enpresarekin harremanetan jartzen duten
erakundeak dira. Batzuk irabazi asmoko erakundeak dira.
Enpresen artean, bi mota daude: langileak hautatzeko enpresa aholkulariak eta enplegu-agentzia
pribatuak.
Langileak hautatzeko enpresa aholkulariak. Irabazi-asmoko enpresa pribatuak dira, eta
langile-zerbitzuak eskaintzen dituzte. Hautaketa-prozesua hiru fasetan egiten da:
1. Lanbide-profila aztertzea
2. Hautagaiak biltzea
3. Proben eta elkarrizketen bidez hautatzea
Enpresa horien bitartekotza eskaintza eta eskaria lotzera mugatzen da, eta agentziak ez du
lan-harremanetan parte hartzen. Esku-hartzearen ondorioz, lan-kontratu bat egiten da
enpresaren eta langilearen artean.
P. Blasco Calvo-k dioenez, enpresa horiek, zenbaitetan, lan-eskaintza jakin bat kudeatzen
dute; beste batzuetan, berriz, merkatuaren egoera ezagutzeko eta beren datu-basea
sortzeko merkatu-azterketak egiten dituzte.
Gero eta enpresaburu gehiagok eskatzen dituzte zerbitzuak enpresa horietan. Izan ere,
zerbitzu horien bidez:
- Zuhurtasun handiagoa lortzen da langileen aurrean.
- Langile-sailari gehiegizko lana kentzen zaio.
- Enpresa txikiek eskaintza gehiago jasotzen dituzte enpresa horien bitartez.
- Enpresa espezializatuak dira, eta langune bat lortzeko ahaleginean arrakasta lortzeko
bermeak ematen dituzte.
Enpresa horiek eskaintzen dituzten zerbitzuak honako hauek dira:
- Baldintza profesionalen eta pertsonalen profila ezartzen laguntzea.
- Lan-eskaintzen iragarkiak egitea eta argitaratzea.
- Lan-eskaerei lotutako dokumentazioa aztertzea.
- Korrespondentzia zentralizatzea: dokumentazioaren eskaera eta itzultzea, elkarriz-
keta baterako deialdia.
- Proba psikologikoak, profesionalak, eta hautaketa-elkarrizketak prestatzekoak egitea.
- Erreferentziak eskatzea.
- Enpresentzako eta hautagaientzako aholkularitza.
- Txostenak egitea.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 209
Enplegu-agentzia pribatuak. Enplegu Zerbitzu Publikoarekin lankidetzan diharduten eta
lan-merkatuan bitarteko izateko Zerbitzu horrek baimentzen dituen irabazi-asmorik gabeko
erakundeak dira.
Agentzia hauen helburua enplegu-eskatzaileak eta enpresak harremanetan jartzea da.
Irabazi-asmorik ez badute ere, enpresa kontratugilearen aldetik eta langilearen aldetik
ordainsariak jaso ditzake, egindako zerbitzuengatik.
Agentzia hauek hautagaien ekintza guztien berri eman beharko diote Enplegu Zerbitzu Publi-
koari. Enpresa hauen artean, honako hauek aipa daitezke: Espainiako Unibertsitate Funda-
zioa, FSC Discapacidad elkartea, Errefuxiatuei Laguntzeko Espainiako Batzordea eta abar.
Gaitasunak hornitzeko enpresak
Pertsonak agentziaren soldatapeko gisa kontratatzean eta pertsona horiei zeregin bat jarriko dien
eta ikuskatuko dituen hirugarren baten esku uztean datza zerbitzua. Lan-kontratua, beraz, langilearen
eta agentziaren artekoa da.
Garrantzitsuenak aldi baterako laneko enpresak dira (ABLE).
Aldi baterako laneko enpresak. Langileak kontratatu eta aldi baterako beste enpresa baten
(enpresa erabiltzailearen) esku uzten dituzten enpresak dira.
Beraz, eskulana biltzea eta beste enpresa bati lagatzea da ABLEen zeregina. Langileak
ABLEarekin du lan-harremana (soldata, lan-kontratua eta abar), eta enpresa erabiltzailean
egiten du lana.
Kontratu-mota hori honako kasu hauetan soilik egin daiteke:
- Obra edo zerbitzu jakin bat egiteko
- Merkatuaren egoeraren eskakizunei erantzuteko
- Langunea gordetzeko eskubidea duten langileak ordezkatzeko
- Enpresa batean hautaketa-prozesuak edo mailaz igotzeko prozesuak dirauen bitar-
tean langune finko bat betetzeko
Zuzeneko zerbitzuen enpresa hornitzaileak
Enpresa hauek trebakuntzaren, informazioaren edo lotutako beste zerbitzu batzuen arloan dihardute.
Helburua ez da eskaintzaren eta eskariaren arteko lotura izatea.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
210
Enpresa hauek ditugu: birlanbideratzeko laguntza ematen duten agentziak, publizitate-eskaintzak egiteko
publizitate-espazioak dituzten gestoriak, lanari buruzko datu informatikoen bankuen gestoriak eta abar.
Administrazio Publikoa
Lan-merkatuan sartzeko aukera bat Administrazio Publikoa izan daiteke, bere maila guztietan: toki-
-administrazioa, probintziakoa, dagokion autonomia-erkidegokoa, Estatukoa eta Europako Erkidegokoa.
Administrazioarekiko harremana bi hitzarmen-motaren bidez egiten da: funtzionarioen hitzarmenaren
eta lan-kontratuko langileen hitzarmenaren bidez.
Funtzionarioak. Funtzionarioen lan-baldintzak Administrazio Zuzenbidearen bidez araututa
daude. Honako kategoria hauek bereizten dira:
- Karrerako langileak. Oposizio batzuk gainditu dituzten eta lan etengabea duten pertso-
nak dira.
- Behin-behineko langileak. Lan bat puntualki egiteko edo funtzionario bat ordez-
katzeko kontratatzen dituztenak dira.
- Bitarteko langileak. Oposizioak gainditu ez dituzten eta karrerako funtzionario batek
bete ezin izan duen langune bat betetzen dutenak dira.
Lan-kontratuko langileak. Lan-kontratuko langileen lan-baldintzak Langileen Estatutuan eta
hitzarmen kolektiboetan araututa daude. Bi kategoria bereiz daitezke:
- Lan-kontratu finkoko langileak. Izaera iraunkorrarekin kontratatuta dauden pertsonak
dira.
- Aldi baterako lan-kontratuko langileak. Denboraldi laburretarako kontratuak dituzten
pertsonak dira.
Administrazioaren lan-eskaintzak eskuratzeko, honako era hauek daude:
Zuzeneko kontratazioa (lan-poltsetan).
Lehiaketa. Curriculuma eta berau egiaztatzen duen dokumentazioa aurkeztu behar dira.
Oposizioa. Aldez aurretik ezarritako gai-zerrenda batean oinarritutako hainbat proba gainditu
behar dira.
Lehiaketa-oposizioa. Oposizio-fasea egin ondoren, merituak baloratzen dira (lehiaketa).
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 211
Administrazioaren lan-eskaintzak aurkitzeko argitalpenak Aldizkari Ofizialak dira:
BOP (Probintziako Aldizkari Ofiziala).
Autonomia Erkidegoko Aldizkari Ofiziala.
BOE (Estatuko Buletin Ofiziala).
EEAO (Europako Erkidegoen Aldizkari Ofiziala).
MAP (Administrazio Publikoen Ministerioaren Aldizkaria; bertan jasotzen dira deialdiak).
Komunikabideak
Komunikabideek enpresen eta lana bilatzen duten edo aldatu nahi duten pertsonen arteko bitarte-
kotza errazten dute eta, ondorioz, lan-eskari asko bideratzen dituzte.
Komunikabiderik garrantzitsuena prentsa da, baina telebista eta irratia ere kontuan hartu beharre-
koak dira. Azpimarratu beharra dago azken aldi honetan internet oso mekanismo dinamikoa, zuzena eta
eraginkorra dela bitartekotza-eginkizun horretan.
Prentsa
Lan-eskaintzak bilatzeko komunikabiderik ohikoena da. Tokiko, probintziako edo Estatuko argitalpe-
netako eskari- eta eskaintza-iragarkietan aurki daitezke, egunkari jakin batzuen igandeko aleetan bere-
ziki. Hala eta guztiz ere, kontuan izan behar dugu eskaintzak horrela aurkitzea erraza dela eta, ondorioz,
lehiakortasuna handia dela.
Iragarki gehienetan ereduzko esaldiak erabiltzen dira, eta egitura bera dute:
Enpresaren izena (ez beti), jarduera eta kokapena.
Eskatzen diren lanbideak eta zereginak.
Hautagaiak bete beharreko baldintzak: ikasketak, esperientzia, adina eta abar.
Eskaintzen diren lan-baldintzak: soldata, mailaz igotzeko aukerak eta abar.
Jarraitu beharreko prozedura: eskatzen den dokumentazioa, dokumentazioa bidaltzeko helbi-
dea eta abar.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
212
SWATCH GROUP
Erlojugintzaren sektorean aitzindari den konpainia multinazionalak
KOMERTZIALA
behar du bere segmentuan aitzindari den enpresa batean, Bilbon eta inguruetan lan egiteko
Baldintzak: Kultur maila ona.
Esperientzia egiaztatua, ahal bada modaren sektorean (erlojuak, idazteko
gaiak, osagarriak…).
Ingeleseko jakite-maila handia.
Bidaiatzeko erabateko prestasuna.
Erakusleiho-apainketari buruzko ezagutzak.
Eskaintza: Giza eta lanbide-maila handiko talde baten partaide izatea.
Ordainsari finkoa, gehi pizgarriak.
Gizarte-onurak.
bilgailua enpresarena.
Interesatuek Curriculum Vitaea eta duela gutxiko argazkia bidali behar dituzte, ahal bezain
laster, honako helbide honetara: apartado de correos 51023 Madrid. Erreferentzia: Komertziala, Bilbo
4.1. taula. Prentsan lana eskaintzeko jartzen diren iragarkien formatua oso antzekoa da: “... enpresak … behar du;
baldintzak…; eskaintza…
Beharrezkoa da iragarki bat irakurtzen, interpretatzen eta erantzuten jakitea. Honako urrats hauek
egin behar dira:
Enpresa-ikuspegiarekin irakurri.
Bete beharreko langunearen berariazko ezaugarriak zehaztu: lanpostuaren izena, enpresa-
-mota, zeregin zehatzak, lan-baldintzak eta abar.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 213
Bistan ez dagoen informazioa lortzen saiatu. Lanpostu jakin baterako lanbide-profil ideala
definitzen duten baldintza orokorrak eta berariazkoak zein diren aurkitu (prestakuntza,
gaitasunak, trebetasunak, ezaugarri fisikoak eta psikikoak, interesak, esperientzia).
Norberaren trebakuntzarekin eta lanbide-esperientziarekin bat datorren aztertu. Baldintza
guztiak betetzen ez badira ere, kandidatura bidal daiteke, gerta baitaiteke baldintza guztiak
betetzen dituen lehiakiderik ez egotea. Ez da ahaztu behar kandidaturak maila txikiegiagatik
(eskatzen diren baldintza betetzen ez direnean, adibidez) zein handiegiagatik (eskatzen
direnena baino maila altuagoko gaitasunak, prestakuntza eta abar) bazter daitezkeela.
Iragarkiari eman beharreko erantzuna ahal
bezain laster prestatu. Gehien erabilitako
komunikabideetako bat denez gero, hauta-
keta egiten duenak oso bizkor aukeratzen ditu
hautagaiak. Erantzuna prestatzean, aurkez-
penak erakargarria, laburra eta garbia izan
behar du gainerakoen artean nabarmentzeko.
Ez da inoiz ahaztu behar gutunazalean iragar-
kiaren erreferentzia xehatua idaztea, kandi-
datura asko galdu egiten baitira hori ez
adierazteagatik.
4.4. irudia. Prentsan argitaratutako enplegu-
-eskaintzetarako sarbidea lana bilatzeko sistemarik ohikoenetakoa da.
Irratia eta telebista
Irratian eta telebistan, izaten da lan-eskaintzen berri ematen duen programaren bat edo beste (edo
tarte bat). Telebistak, gainera, nahi denean erabil daitekeen teletestu-zerbitzua eskaintzen du.
Internet
Internet aliatu ona da, nazioko zein nazioarteko eskaintza asko aurkitzeko aukera ematen baitu.
Eskaintzaren eta eskariaren arteko bitartekoek gero eta neurri handiagoan erabiltzen dute internet. Hori
dela eta, prentsak, lan-enpresek edo enpresa aholkulariek beren web-orria dute eta, bertatik, lan-
-eskaintza askotara jo dezakete.
Oro har, barne-bilatzaile bat izaten dute, bilaketa sartutako kategoria batzuetatik abiatuta egiteko
(lana eskaintzen duen enpresa kokatuta dagoen probintzia, eta lanbide-sektorea). Web-orri horiek
curriculum vitaea eta aurkezpen-gutuna uzteko aukera ere eskaini ohi dute (baliteke eskatzen diren
baldintzak agertzea bilatzaileetan).
Horrez gain, web-orri horien bitartez, enpleguaren hainbat alderdiri, prestakuntza-eskaintzei eta
abarri buruzko informazio interesgarria eta zerbitzu osagarriak jaso ditzakete enplegua bilatzen dutenek.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
214
Bestalde, enplegu-bilatzaileak sektorea eta bertako enpresak ezagutzen baditu, baliagarria izan
daiteke enplegu-bilatzailearen ustez berak lan egiteko moduko enpresen web-orrietara zuzenean jotzea;
izan ere, web-orri horietako batzuetako giza baliabideen atalean, bete behar diren lanpostuak agertu ohi
dira. Gero eta enpresa gehiagok erabiltzen dute sistema hau hautaketa-prozesuak osatzeko.
Harreman-sarea
Nork bere ingurunean ezagutzen dituen eta lan-eskaintzei buruzko informazioa eskain dezaketen
pertsonen multzoa da harreman-sarea. Nafarroako Foru Erkidegoaren arabera, harreman-sarea osatzen
dutenak honako hauek dira(2):
Senideak eta lagunak
Garai bateko lankideak
Garai bateko irakasleak eta ikaskideak
Hornitzaileak eta bezeroak
Oso harreman estuko pertsonak (gurasoak, ezkontideak eta seme-alabak) eta lan-merkatuan
bitartekotza-erakundeetan dihardutenak salbuetsita daude. Izan ere, pertsona horiek guztiek laguntza
automatikoki, beraiengana jo behar izan gabe emango dutela ulertzen da.
Harreman-sarea oso estrategia arrunta eta eraginkorra da lana aurkitzeko. Berriki egindako azterlan
batzuen arabera, kontratuen % 70 harreman-sarearen bidez egiten dira. Normalean, ez du berehalako
emaitzarik ematen, baina epe labur eta ertainera emaitzak lortu ahal izateko komunikazio- eta
informazio-sistema zabaltzen eta ezartzen laguntzen du.
Interesgarria da bide hau aktiboki lantzea bere eraginkortasuna areagotu ahal izateko. Horretarako,
norberaren egoerari, gaitasunei eta interesei buruzko informazioa eman behar zaie batzuei eta besteei.
Harreman-sarearen errentagarritasuna maximizatzeko, metodikoki landu beharra dago. Honela egin daiteke:
1. Pertsona ezagunen ahalik eta zerrendarik zehatzena egingo da, interesatzen den jarduera-
-esparruari lotuta dauden ala ez kontuan hartu gabe. Zerrendan 30 izen inguru bildu ohi dira.
2. Zerrendan oinarrituta, bilatzen lagun dezaketen pertsonak hautatuko dira (10 inguru).
3. Pertsona-talde horrekin, fitxategi bat egingo da honako lauki hauekin:
- Pertsonaren izena
- Harremanetan jartzeko modua
- Lagun dezakeela pentsatzeko arrazoiak
- Lortutako emaitzak (5. urratsa egin ondoren beteko da)
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 215
4. 10 pertsona horiek bi taldetan banatuko dira, ezagutza- eta konfiantza-mailaren arabera hain
zuzen ere.
5. Taldeen arabera, bi elkarrizketa-mota prestatzea (informalagoa edo formalagoa), eta harre-
manak ezartzea. Betiere, doinuak adeitsua, segurua eta konplexurik gabea izan behar duela
ahaztu gabe.
Gogorarazi beharra dago harreman-sare baten helburua ez dela zuzenean lan bat lortzea, sarea
zabaltzea baizik. Estrategia horren abantaila inguruneak berak eskaintzen dituen lan-eskaintzak
aurkitzeko erraztasunean eta aldizkako eguneratzean datza. Eragozpenei dagokienez, bi aurreiritzi
agertzen dira: porrotaren beldurra eta langabezia-egoera agerian uzteko lotsa.
Autokandidatura
Lana bilatzeko estrategia honetan, lana bilatzen duen pertsonak berak egiten dio eskaria enpresari.
Autoaurkezpen edo berezko kandidatura ere esaten zaio.
Lana aurkitzeko era honek erabateko arduraldi trinkoa eskatzen du, baina, aldi berean, ezkutuan
dauden languneak aurkitzen, lehiakortasuna saihesten eta enpresetatik zuzenean informazio puntuala
lortzen laguntzen du.
Fitxategi bat egin behar da, hainbat enpresaren izena, helbidea eta intereseko datuak barne hartuta.
Informazio hori lortzeko lekuak honako hauek dira(3):
Argitalpen espezializatuak
Lanbide-elkarteen urtekariak
Merkataritza Ganbera
Kooperatiben Federazioak
Orri horiak
Sindikatuak
Informazioko eta lanbide-orientazioko zentroak
Informazioa lortu ondoren, hainbat aukera daude: telefono-deia, aurkezpen pertsonala, gutun bidezko
aurkezpena edo iragarkia.
Telefono-deia
Oso erabilia da, enplegu-bilaketa zabala egin behar denean batez ere, hau da, enpresa-kopuru
handi batekin harremanetan jarri nahi denean, denbora aurrezten baita (joan-etorriak, itxaronaldiak eta
abar). Era berean, oso baliagarria da elkarrizketa bat lortzeko estrategia gisa.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
216
Autokandidatura bat telefonoz egiteko, honako urrats hauek egin daitezke:
Dagokion pertsonarekin hitz egiteko eskatu
Hasierako agurra eta aurkezpena egin
Egoera azaldu
Eskariari buruzko informazioa eman
Dokumentazioa nola bidal daitekeen galdetu
Elkarrizketa pertsonala egiteko hitzordua jarri
Baikortasunez agurtu
Aurkezpen pertsonala
Metodo hau konplexu samarra da, eta aurreko idatz-zatian emandako aholkuek hemen ere balio
dute. Aurkezpena egiteko, honako urrats hauek egin behar dira:
Enpresaren erreferentziak lortu (jarduera, langile-kopurua eta abar).
Enpresan erabakitzeko gaitasuna edo eragina duen norbaiti lana bilatzen duen pertsona
aurkeztuko dion norbait aurkitu.
Aurkezpen-gutuna, erreferentziak eta curriculuma prest eduki.
Azaldu beharrekoaren gidoia:
- Hasierako agurra (bostekoa eman)
- Aurkezpena (izena eta lanbidea)
- Bisitaren helburua
- Norberaren gaitasunaren, interesen eta motibazioen deskribapena
- Enpresari buruzko ezagutzen deskribapena, betiere egokiak badira
- Agurra eta eskerrak
Komunikazioaren doinuak baikorra izan behar du; ez dira norberaren mugak aipatu behar.
Gutun bidezko aurkezpena
Estrategia honek hasiera batean erraza badirudi ere, arretaz prestatu beharra dago emaitzak lortu
nahi badira. Baliteke enpresak aurkeztutakoa bezalako profilik behar ez izatea, baina baliagarria izan
daiteke geroagoko hautaketa-prozesuetan. Honako urrats hauek egin behar dira:
Landutako enpresa-fitxategian kontsultatu behar da.
Aurkezpen-gutuna eta curriculuma egin behar dira, enpresaren arabera egokituak.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 217
Iragarkia
Lana bilatzeko beste modu bat norberaren gaitasunak, trebetasunak eta prestasuna eskaintzeko
iragarki bat egitea da. Honako iragarki-mota hauek daude:
Laneko aldizkari espezializatuetan argitaratutakoak.
Inguruko irrati edo telebistetan lanaren sustapenari eskainitako programa jakin batzuetan
emandakoak.
Elkarte eta establezimenduen iragarki-tauletan ipinitakoak.
Gaian espezializatutako interneteko orrialdeetan argitaratutakoak.
Lan-eskari baten testuak honako alderdi hauek barne hartu behar ditu:
Lanbide-jarduera
Datu pertsonalak (adina ezinbestekoa da)
Prestakuntzari buruzko datuak
Lanbide-esperientzia (zereginak eta urteak)
Berariazko ezagutzak eta trebetasunak
Eskari zehatza
Testuak esplizitua, laburra eta erakar-
garria izan behar du. Ezin da ahaztu zein
enpresa-motatara bidali nahi den eta non
ipiniko den.
4.5. irudia. Nork bere kandidatura aurkeztea prozesu zaila da, baina, lortzen bada, emaitza onak izan ditzake.
4.3 Enplegua bilatzeko tresnak
Beraz, lan-eskaintzak informazio-iturrien bitartez bideratzen dira. Hala ere, eraginkortasunez
bideratzeko, beharrezkoa da zenbait tresna ezagutzea eta erabiltzen jakitea, hala nola telefonoa,
curriculuma, aurkezpen-gutuna eta elkarrizketa.
Telefonoa
Enpresetatik informazioa lortzeko, lanbide-harremanak egiteko, bidalitako aurkezpen-gutunen eta
curriculumen jarraipena egiteko, elkarrizketetarako hitzorduak jartzeko eta lan-eskaintzei buruzko
etengabeko informazioa izateko balio duen tresna da.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
218
Funtsezko bi arrazoi daude lehen harremana telefonoz egiteko:
Lan-eskaintza asko telefono-harreman baterako gonbidapenarekin amaitzen dira.
Ikusi dugunez, eskaera bat egiteko erabiltzen da zenbaitetan (autokandidatura).
Komeni da telefonoz egin beharreko elkarrizketa aldez aurretik prestatzea, eta papera eta arkatza
eskura izatea, egin nahi diren galderak idazteko eta baliagarritzat hartzen diren ohar garrantzitsuak
jasotzeko.
Curriculuma
Curriculum vitaea edo lanbide-historiala “lanbide-trebakuntzaren eta lan-esperientziaren laburpena
da, idatzizkoa eta ordenatua, eta lana bilatzeko oinarrizko tresna”(4).
Honako helburu hauek ditu:
Enpresari eskatzailearen ahalmenak aurkeztea eta gaitasunei buruzko informazioa ematea.
Enpresaren arreta eta interesa erakartzea eta gerorako elkarrizketa bat lortzea.
Datu-bilduma bat osatzea, elkarrizketaren ondoren erabiltzeko.
Curriculuma aurkezteko eta idazteko printzipioak
Kataluniako Enplegu Zuzendaritza Nagusiak curriculuma lantzeko arau batzuk argitaratu ditu. Arau
horiei jarraiki, curriculumak laburra, sinplea, argia, egiazkoa eta kasu bakoitzerako berariazkoa izan
behar du. Gainera, honako baldintza hauek bete behar ditu aurkezpenari eta idazkuntzari dagokionez:
Aurkezpenak honako printzipio hauek hartu behar ditu kontuan:
Argitasuna. Horretarako, idatz-zatien izenburuak ongi bereizi beharko dira.
Marjina zabalak, eta tarteak idatz-zatien artean.
Ordenagailuz idatzita egon beharko du.
Zuzenketarik eta ukiturik gabe.
Kalitate oneko paperean (DIN A-4 formatukoa).
Harremanetarako telefono-zenbakia nabarmendu egin behar da.
Argazkia eranstekotan, kalitate onekoa eta itxura onarekin.
Lehen paragrafoetan, irakurriko duen pertsonaren arreta erakarri behar da. Horretarako,
historialaren punturik garrantzitsuenak nabarmenduko dira.
2 orrikoa izango da gehienez.
Langune berean esperientziarik izanez gero, hasieran azpimarra daiteke.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 219
Idazkuntzan, berriz, honako printzipio hauek hartu behar dira kontuan:
Laburra, zehatza eta argia izan behar du, garrantzirik gabeko ezer idatzi gabe.
Izenak erabili behar dira (lankidetza, egindako ikasketak), aditz gehiegi eta, bereziki, adjektibo
gehiegi erabili gabe.
Ez du autobiografikoa izan behar, ez eta eskabide modukoa ere.
Erreferentzia intimoak, edo kaltegarriak izan daitezkeenak, alde batera utzi behar dira
(seme-alaba txikiak, familia-egoera ezegonkorra eta abar). Horiek idaztea erabakiz gero, era
positiboan adierazi behar dira.
Hutsunerik badago (jarduerarik egin gabe emandako aldiak), hobe da datarik ez aipatzea.
Eskaintzen den langunerako egokiak diren gaitasunak eta ezagutzak azpimarratu behar dira.
Positiboa izan beharra dagoenez gero, hitz ezkorrak ezabatu (kezka, zailtasuna,
langabezia…) eta baikorrak nabarmendu behar dira (sortu, eragin, motibatu…).
Curriculumaren egitura
Blasco Calvoren arabera, curriculum baten egiturak lau atal barne hartu behar ditu: datu pertsonalak,
prestakuntza, esperientzia eta bestelako datuak.
Datu pertsonalak
- Abizenak eta izena (laburdurak eta inizialak saihestuta).
- Jaioteguna eta jaiolekua.
- NAN.
- Helbidea, osorik.
- Harremanetarako telefonoak (prestasun-orduak aipatzen badira, hobe da eguerdiko
edo gaueko orduak ez aipatzea, eskaerari erantzungo dion pertsonak ez baitu, ziur
aski, ordu horietan lan egiten).
- Gidabaimena.
Ez da beharrezkoa ezaugarri fisikoak aipatzea, langunerako eskatzen ez badira, bederen.
Prestakuntza
- Akademikoa. Tituluak, espezialitatea, ikastegia eta abar. Hasiera-data eta amaiera-
-data adierazi behar dira.
- Osagarria. Bete beharreko langunearekin zerikusia duten ikastaroak, ikastaroaren
izena, ikastegia (ospeagatik komeni bada), iraupena (orduak) eta data.
- Informatikoa. Maila (erabiltzailea, aditua). Menperatzen diren programak edo
programazio-ezagutzak.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
220
Esperientzia
- Kontratuarekin. Lekua eta maila, enpresa edo erakundea, zereginak eta egindako
jarduerak, hasiera- eta amaiera-datak.
- Kontraturik gabe/beste jarduera batzuk. Lanbide-esperientziak, non egin diren
(lanbide-praktikak edo boluntario gisa).
Bestelako datuak. Garrantzitsua da honako datu hauek aipatzea: jardunaldietan, minte-
gietan eta argitalpenetan izandako parte-hartzea, erreferentziak, zaletasunak, bidaiatzeko
prestasuna, elkarteetan egindako jarduerak eta izandako erantzukizunak… Informazio hori
positiboa bada, beharrezkoa izango da curriculumean azaltzea.
Erreferentziei dagokienez, ziurtatu beharra dago aipatzen diren pertsonak enplegu-
-bilatzailearen aldeko iritzia azaltzeko prest egongo direla.
Curriculum-motak
Informazioa antolatzeko moduaren arabera, curriculumen honako sailkapen hau egin daiteke:
kronologikoak, alderantzizkoak eta funtzionalak edo gaikakoak.(5)
Kronologikoa. Informazioa denboraren arabera antolatzen da. Egindako lehen ikasketekin
edo lanbide-esperientziekin hasi eta egindako azkenekin amaitzen da.
Curriculuma egiteko eredu klasikoa da. Informazioa era antolatuan eta osorik jasotzen da,
eta pertsona baten lanbide-ibilbideari lotutako datu guztiak daude adierazita.
Alderantzizkoa. Informazioa egindako azken jardueretatik abiatuta antolatzen da, egindako
lehenetara iritsi arte.
Curriculum-mota honek azken jarduerak nabarmentzeko aukera ematen du, eta gomenda-
garria da azken jarduerak lortu nahi den langunerako egokiak direnean.
Funtzionala edo gaikakoa. Informazioa bloke bereizietan biltzen da, jarduera-arloen arabera.
Arlo jakin bati buruzko informazioa erraz bilatzeko aukera ematen du. Gainera, jarduerarik
egin gabeko aldiak ez dira agerian geratzen.
Curriculuma egiteko metodologia
Alderdi formalenez gain, curriculuma egiteko hainbat aholku eman daitezke:
Informazioa antolatzeko modu bakoitzaren alde onetan eta txarretan pentsatu, eta pertsona
eta eskari bakoitzerako curriculum-mota egokia aukeratu.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 221
Curriculuma idaztean, hemen proposatu ditugun egitura-, aurkezpen- eta idazkuntza-arauei
jarraitu.
Curriculuma idatzi ondoren, berrikusi eta, horretarako, honako balorazio-zerrendari jarraitu:
Curriculuma baloratzeko zerrenda BAI EZ
Inprimatze grafiko ona al du? BAI EZ
Laburra da: 2 orri gehienez BAI EZ
Idazkera eta ortografia zuzenak dira BAI EZ
Argi eta garbi ikusteko moduko telefono-zenbaki bat dago BAI EZ
Hutsuneak agerian daude BAI EZ
Langunerako berariazko curriculuma da BAI EZ
Agertzen diren datuak ongi egiazta daitezke BAI EZ
Agertzen diren datu guztiak positiboak dira BAI EZ
4.2. taula.
Pertsona ezagun bati irakur dezan eskatu. Horrela, ortografia-hutsegiterik badagoen eta
ulergarria eta arina den egiaztatzeko, eta doinua eta deskribatutako esperientziak iragar-
kiarekin bat datozela ziurtatzeko aukera izango da.
Aurkezpen-gutuna
Aurkezpen-gutuna ez da kortesiazko elementua, curriculuma nabarmentzen eta enpresari lotzen
lagunduko duen tresna baizik.
Aurkezpen-gutunarekin lortu nahi diren helburuak honako hauek dira:
Jasotzailearen jakin-mina piztea, curriculuma gogoz irakur dezan.
Lanbide-gaitasuna eta iguripenak labur deskribatzea.
Elkarrizketa bat egiteko eta aurreikusitako probetan parte hartzeko prestasuna adieraztea.
Curriculuma idazteko eta aurkezteko adierazitako arauak aurkezpen-gutunaren kasuan ere aplika
daitezke. Ahal bada, komeni da gutuna hautaketa-prozesua egiteaz arduratuko den pertsonari zuzentzea.
Horretarako, telefonoz iker daiteke, edota enpresen direktorioetara jo.
Aurkezpen-gutunaren egiturak eskuinean agertzen den sekuentziari erantzuten dio. Behean, berriz,
adibide bat dugu:
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
222
Iragarkiaren erreferentzia
Enpresaren datuak Data:
X jaun/andre agurgarria:
Lehen paragrafoa.
Eskuratu nahi den lanpostua, iturria (lan-eskaintza non ikusi den), eta bere burua aurkezteko arrazoia.
Bigarren paragrafoa.
Curriculumaren laburpena: lanposturako alderdi garrantzitsuak.
Hirugarren paragrafoa.
Enpresari buruzko ezagutzen azalpen laburra.
Laugarren paragrafoa.
Gutunaren helburua: elkarrizketa baterako geratzea, hautaketan parte hartzea eta abar.
Agurra.
Sinadura eta izena osorik Datu pertsonalak Erreferentzia: 2233 Catering la Galega, SL Orense, 33 08980 Sitges
Igualadan, 2004ko martxoaren 30ean
Jaun/andre agurgarria:
Joan den urtarrilaren 31n La Vanguardia egunkarian argitaratu zen eta “etxez etxeko zerbitzuetarako
sukaldaritza-laguntzaile” bat eskatzen zuen lan-eskaintzari dagokionez, nire curriculuma eta bi argazki bidaltzen
dizkizuet, eskatu bezala.
Curriculumean ikus dezakezuenez, sukaldaritza-laguntzailea naiz eta laguntzaile gisa jardun dut Malgrat de
Mar-ko hotel batean. Halaber, honako zeregin hauek bete ditut bertan: erosketak eta hornitzaileekiko harremanak,
oinarrizko kontabilitatea, eta labeen eta frijigailuen mantentzea.
Zure enpresako produktuen kalitate ona ongi ezagutzen dut, nirekin harremana duten hornitzaileek beti
azpimarratzen baitute zuen produktuen kalitate bikaina.
Arrazoi horiek guztiak direla eta, deitu berri duzuen hautaketa-prozesuan parte hartu nahi nuke.
Adeitasunez, Maria Garcia Martin Maria Garcia Martin Francia, 2 – 3., 1. 0880 Bartzelona 934285739
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 223
Elkarrizketa
Prozesuko unerik garrantzitsuena da elkarrizketa, eta kontratatzeko aukerak dituztenen kandidaturek
baino ez dute parte hartzen. Elkarrizketaren funtsezko helburuak honako hauek dira:
Hautagaiaz dagoen informazioa sakontzea, lanbide-historialaren bitartez eta islatutako datuak
egiaztatuta.
Estilo pertsonala enpresaren, bertako langileen eta gainetik izango dituen agintarien estilo-
arekin bat datorren egiaztatzea.
Elkarrizketan kontuan hartu beharreko alderdiak
Faktore askok esku hartzen dute elkarrizketan, eta, beraz, autonomia pertsonal eta sozialeko trebe-
tasunak kontrolatu egin behar dira, hala nola:
Higiene pertsonala. Aurkezpen fisikoa funtsezkoa da eta, beraz, higienea zaindu beharra
dago. Aurreikusitako helburuetarako, kaltegarriak izan daitezke zikinkeria zein apainkeria,
hots, higiene eskasa (gaizki orraztuta edo bizarra gaizki moztuta) zein gehiegizkoa (gehiegizko
makillajea eta osagarriak).
Arropa. Aurrekoaren ildo berean, arropa egokia norberaren irudirako lagungarria izan
daiteke. Ongi zaindu beharra dago arropa zikin, lisatu gabe, behar bezala lotu gabe eta abar
egon ez dadin.
Gizarte-trebetasunak. Unitate didaktiko honen esparrua gainditzen duten aholku asko eta
asko eman daitezke hainbat alderdiren inguruan, hala nola puntualtasuna, begietara begira-
tzearen garrantzia, bostekoa ematea, esertzeko modua, gauzak adierazteko era eta abar.
Gizarte-trebetasunen ildotik, doinu positiboa izateko bideratu behar da elkarrizketa. Horreta-
rako, interesgarria izan daiteke aurretik lan egin den enpresei buruz gaizki eta erdeinuz ez
hitz egitea. Horrez gain, geroago enpresan garatu ahal izango diren ahalmenak azpimarratu
behar dira.
Elkarrizketa-motak
Hainbat elkarrizketa-mota daude:
Elkarrizketa indibiduala. Zuzendua, zuzendu gabea eta mistoa izan daiteke.
- Gidatua. Elkarrizketa egiten duenak galdera-sorta egituratu bati jarraitzen dio.
- Gidatu gabea. Oso galdera orokorrak egiten dira. Normalean, lanbide-historialaren
gidoiari jarraitzen zaio.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
224
4.6. irudia.
- Taldeko elkarrizketa. 5-10 hautagai biltzen
dira, eta hainbat gai proposatzen zaizkie.
Elkarrizketatzaileak begiratu baino ez du
egiten. Elkarrizketa honen bidez, parte-
-hartzearen maila, segurtasuna eta ekimena,
hitz-jarioa, arrazoiketa, irizpideak, iguripenak
eta abar ikus daitezke.
Elkarrizketaren faseak
Elkarrizketa batean, honako fase hauek bereiz daitezke:
Agurra. Normalean, agurrarekin eta bostekoa emanez egiten zaie harrera hautagaiei.
Elkarrizketatuak adeitsu jokatu behar du beti.
Solasaldi informala. Elkarrizketatua lasaitzeko eta konfiantzazko harremana ezartzeko,
garrantzirik gabeko solasaldi batekin hasi ohi da elkarrizketa.
Datu-bilketa. Etapa honetan, elkarrizketatzaileak gai jakin batzuei buruzko hainbat galdera
egiten ditu (gidatuak zein gidatu gabeak).
- Lan-esperientziari buruzkoak: aurreko lanak, izan dituen enpleguetan lortutako
asebetetze-maila, kontratua amaitu izanaren arrazoiak eta abar.
- Eskola- edo prestakuntza-aurrekariei buruzkoak: gustuko arloak, lortutako emaitzak
eta abar.
- Faktore pertsonalei lotutakoak: bere buruaz duen ikuspegia, zer egiten duen ondoen,
lanbide-interesak eta abar.
Enpresari buruzko datuak. Enpresari eta bete beharreko lanpostuari buruzko informazioa
eskaini ohi da. Fase honetan, interesgarria da elkarrizketatuak alderdi jakin baten inguruko
galdera batzuk egitea.
Elkarrizketaren amaiera. Baliteke elkarrizketa amaitu aurretik galderaren bat egin nahi
izatea. Zalantzan geratu den punturen bati buruz galdetzeko, soldatari eta lan-baldintzei
lotutako alderdiren bat argitzeko, edota hautaketa-prozesuaren hurrengo faseak nolakoak
izango diren jakiteko aprobetxa daiteke.
Agurra. Inoiz ez da ahaztu behar adeitasunari eustea. Elkarrizketa hasi bezala amaitzen da,
hau da, garrantzirik gabeko gairen batekin. Garrantzitsua da agurra gehiegi ez luzatzea.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 225
Elkarrizketaren metodologia
Elkarrizketa batean jarduteko trebetasunak eskuratzea konplexua eta zaila da. Hala ere, garrantzi-
tsua da elkarrizketari aurre egiteko ezagutza batzuk izatea, eta komunikazio-teknikarik oinarrizkoenak
menperatzeko ahalegina egitea. Kontuan izan behar dugu fase hau ezinbestekoa eta, askotan, erabaki-
garriena dela hautaketa-prozesuan.
Elkarrizketa prestatzeak akatsik ez egiten laguntzen du, eta elkarrizketaren eraginkortasunean
eragina du. Elkarrizketa baten metodologia hiru fasetan bana daiteke:
Elkarrizketaren aurretik. Elkarrizketa prestatzea ezinbesteko baldintza da arrakasta lortu
nahi bada. Horretarako, zenbait printzipio hartu behar dira kontuan:
- Arestian aipatutako ardatzen inguruko erantzunak prestatzea: lanbide-esperientzia,
prestakuntza eta faktore pertsonalak. Doinu positiboan erantzuteko moduan pentsatu
behar da.
- Beharrezkoa den dokumentazio guztia prestatzea (curriculuma, erreferentziak eta
abar). Hautaketa-prozesuetako elkarrizketa askok curriculuma dute oinarri, eta,
beraz, garrantzitsua da zehatz-mehatz ezagutzea (datak, ikastaroak, enpresak...).
- Elkarrizketa non egin behar den ziurtatzea eta garaiz iristeko denbora kalkulatzea.
Ez dago elkarrizketa batera berandu iristerik.
- Enpresari eta eskaintzen duen lanpostuari buruzko ahalik eta informazio gehien
lortzea. Horrek, zein profil eskatzen den jakiten lagundu ez ezik, elkarrizketan
ezagutza eta interesa erakusteko aukera emango du.
Elkarrizketan. Elkarrizketatazailea norberaren kandidaturaren ahalmenez konbentzitzeko
helburua duen negoziazio- eta salmenta-prozesutzat har daiteke hautaketa-prozesuko elkarriz-
keta. Komeni da:
- Irudi fisikoa zaintzea. Ez dira ahaztu behar arestian emandako aholkuak.
- Segurtasun-, konfiantza- eta adeitasun-jarrera agertzea.
- Ezagutzei, esperientziari eta jarrerei lotutako balioak eta gaitasunak sustatzea. Kontuan
izan behar dira enpresek gehien baloratzen dituzten eta hautaketa-prozesuetan
gehien bilatzen diren gaitasunak: erantzukizuna, ekimena, taldean lan egiteko gaita-
suna, gogoa eta abar.
- Puntu ahulak ezkutatu gabe, puntu horiek defendatzeko argudioak prestatzea.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
226
Elkarrizketaren ondoren. Prozesua ez da amaitutzat hartu behar enpresak behin betiko
erabakia hartu arte. Beraz, interesgarria izan daiteke jarraipena egitea eta egun batzuk
geroago prozesua zertan den jakiteko deitzea (itxita dagoen eta beste eskaintzarik izango
den jakiteko, adibidez).
Bestalde, kontuan izan behar dugu lana bilatzeko prozesuan nekez lortzen dela arrakasta
lehen elkarrizketan. Hori dela eta, garrantzitsua da elkarrizketa bakoitzean ikastea eta,
horretarako, norberaren balorazio kritikoa egitea eta hobetu daitezkeen alderdiak aztertzea.
Proba psikoteknikoak
Hautaketa-prozesu gehienetan, hautagai bakoitzari buruz behar den informazioa osatzen lagunduko
duten proba psikotekniko edo test batzuk egin behar dira. Berez balio handikoak ez badira ere,
garrantzitsua da proba horiek ezagutzea eta erantzuten ikastea.
Proba horietan barne hartutako galderek eta ariketek adimen-gaitasunari, gaitasunei eta nortasun-
-ezaugarriei buruz ematen dituzten datuak baliagarriak dira pertsonaren ezaugarriak baloratzeko.
Galdera-sorta hauetan iruzur egiteak erraza badirudi ere, neurtu nahi diren ezaugarriak ongi neurtu ohi
dituztela adierazi behar dugu.
Ebaluatu nahi diren datuen arabera, proba psikoteknikoen artean lau multzo bereiz daitezke:
Gaitasun-probak. Pertsona batek hainbat arlotan izan ditzakeen gaitasunak neurtzen dituzte.
Adimen-probak. Adimen-gaitasuna neurtzen dute (hainbat alderditan), eta ulertzeko eta
arrazoitzeko gaitasuna zehazteko balio dute.
Interes-probak. Lehentasunak edo zaletasunak neurtzen dituzte.
Nortasun-probak. Jarrerak, erreakzioak eta portaerak ebaluatzen dituzte.
Proba hauek egiteko, zenbait aholku hartu behar dira kontuan:
Elkarrizketa aztertu dugunean norberaren irudiari eta, batez ere, puntualtasunari buruz
adierazitako printzipioei jarraitu behar zaie.
Urduri egotea logikoa bada ere, lasaitzen saiatu beharra dago probak egiteko.
Argibideak arretaz irakurri behar dira eta, erantzuten hasi aurretik, ongi ulertu direla ziurtatu
behar da. Zalantzarik izanez gero, aurretik argitu behar dira, proba hasi ondoren ezin baita
galderarik egin.
Zintzo eta natural erantzun behar da. Zenbaitetan, erantzunak faltsutzeko tentazioa izaten
da, hobe delakoan. Ez da komeni hori egitea, erraz atzeman baitaiteke.
Test batzuek denbora-muga izaten dute. Kasu horietan, komeni da ez estutzea eta galderei
lasai erantzutea. Denbora gehiegi eskatzen duen galderarik badago eta arazoak sortzen
baditu, hurrengora pasatzea komeni da. Ez da larritu behar galdera-sorta hauek ez amaitzea-
gatik; oro har, horretarako diseinatuta daude.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 227
Agenda eta informazioaren erregistroa
Lana bilatzeko prozesuan, eguneko eta asteko helburuen plangintza egiten laguntzen duen tresna
da agenda; gainera, egiten diren urrats guztiak berrikusteko aukera ematen du.
Agendarekin, denbora antolatu, jardueren plangintza egin, eta lortzen diren emaitzak ebaluatu ahal
izango dira.
Agenda betetzeko zeregina, lehenbizi, lana bilatzen duen pertsonarekin ituntzen da. Ondoren, pertso-
na hori bakarrik moldatuko da, eta asteko ikuskapena eta ebaluazioa baino ez ditu behar izango.
Agendak honako egitura hau izan dezake:
AGENDA
ASTEA:
EGUNA:
JARDUERAK:
1. Prestakuntza-ikastaroak egitea
2. Lan-eskaintzak prentsan kontsultatzea
3. Autokandidaturak egitea
4. Elkarrizketak egitea
5. Enpresei buruzko informazioa bilatzea
Egunero zer egingo den zehaztu behar da.
4.7. irudia.
EBALUAZIOA
Nolako emaitzak lortu dira?
Egunero finkatutako helburuak betetzen al dira?
Nolakoa da gogo-aldartea?
Balorazio honetan oinarrituta, jardunak aldatu ahal izango dira. Adibidez, elkarrizketa gehiago
egin beharra, alderdi jakin batzuetan hobetu beharra eta abar.
Dokumentazioaren erregistroa
Agendarekin batera, dokumentazioaren erregistro bat egingo da. Honako informazio hau barne
hartuko du:
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
228
Lan-eskaintzen kontsulta prentsan, eta posta bidezko autokandidaturak:
Data Enpresa Eskainitako langunea
Bidalitako dokumentazioa
Bidalketa--data Erantzuna Oharrak Jarraipena (berriz
deitzeko data)
Telefono bidezko autokandidaturak:
Data Telefonoa Norekin hitz egin dugun Enpresa Eskatutako
langunea Erantzuna Oharrak Jarraipena
Zuzenean egindako autokandidaturak:
Data Enpresa Eskainitako langunea
Norekin hitz egin nahi dugun Erantzuna Oharrak
(sentsazioak) Jarraipena (berriz
deitzeko data)
Elkarrizketak:
Data Enpresa Norekin hitz egin dugun
Elkarrizketa--mota
Erantzuna Oharrak (sentsazioak) Jarraipena
Enpresei buruzko informazioaren bilaketa:
Data Enpresa Informazioa atera dugun lekua Lortutako informazioa
AAiippaammeenn bbiibblliiooggrraaffiikkooaakk
1. BLASCO CALVO, P. Orientación e inserción profesional. Competencias y entrenamiento para su
práctica. La Nou Llibres. Valentzia, 2001.
2. Guía de información laboral para la mujer. Nafarroako Foru Komunitatea.
www.dfnavarra.es/inam.
3. BLASCO CALVO, P. Ibidem.
4. CCOO. Jóvenes, empleo y formación. Secretaría Confederal de Juventud. CCOO. MTAS.
Madril, 1998.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 229
ARIKETAK
1. Lortu informazioa zure Autonomia Erkidegoko Enplegu Zerbitzu Publikoak lan-merkatuko bitar-
tekotzari dagokionez duen funtzionamenduari buruz.
2. Bilatu 2 lan-eskaintza publiko egunkari, aldizkari edo argitalpen ofizialetan. Adierazi zein lan-
-kategoriatakoak diren (funtzionarioa, bitartekoa, lan-kontratuko langileak eta abar), zein hautaketa-
-prozesu aplikatzen diren (lehiaketa, oposizioa…), eta zein enplegu eskaintzen diren.
3. Aukeratu prentsan agertzen diren eta zuretzat interesgarriak izan daitezkeen enplegu-
-eskaintzako 3 iragarki, eta aztertu unitate didaktikoan eman ditugun jarraibideetatik abiatuta.
4. Aste batean, aztertu irratiko eta telebistako lan-eskaintzak. Ondoren, klasean azalduko dira eta
komunikabide horietan eta prentsan agertzen den informazio-mota konparatuko da.
5. Sartu honako web-orrietan: decathlon.es, ferrovial.es, telepizza.es, portaventura.es. Sartu
enplegu-esteketan, eta aztertu erabiltzen duten estrategia eta proposatzen dituzten lan-
-eskaintzak. Egin bakoitzaren balorazioa. Ondoren, bilatu langileak hautatzeko internet erabiltzen
duten hainbat sektoretako enpresen 5 web-orri.
6. Sortu zure harreman-sarea, eta jarri praktikan elkarrizketa.
7. Autokandidaturari dagokionez:
Egin aurkezpen pertsonala, eta azaldu zein urrats egingo dituzun pertsonal-buruarekin hitz
egin ahal izateko.
Egin zure iragarkia. Ikaskideek baloratuko dute eta ikasgelan ipiniko da.
8. Egin zure curriculuma, eta arrazoitu egindako aukera. Ondoren, ikaskidearekin trukatuko duzu,
eta biok balorazioa egingo duzue.
Curriculuma idazten duenak bere lana arrazoitu behar du, egindako aukerari zein atal
bakoitzari dagokionez.
Zuzentzen duenak kritikoa izan behar du, eta ortografia eta aurkezpena zein idazkera eta
edukiak hartuko ditu kontuan bereziki. Unitatean agertzen den curriculuma baloratzeko
zerrenda erabil dezakezue.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
230
9. Hona hemen hiru curriculum-eredu. Begiratu arretaz ezaugarriei, eta adierazi zein motatakoak diren.
A curriculuma DATU PERTSONALAK Abizenak eta izena: Maldonado Crespo, Silvia Jaioteguna: 96 / 08 / 07 NAN: 95843654Z Helbidea: Valencia, 452. Vilagacia. Lugo-2233456 Telefono-zenbakia: 978947823 Gidabaimena: B1 PRESTAKUNTZA Akademikoa Merkataritzako Teknikaria. IES San Martin. Lugo. 2001-2002
Osagarria “Erakusleiho-apainketako teknikak”. 40 orduko ikastaroa. AVG. Lugo. 2001 “Salmenta-teknikak”. 90 orduko ikastaroa. SLA. Lugo. 2000 Hizkuntzak Ingelesa. Goi-maila (ahoz eta idatziz) Informatika Word menperatzen dut LANBIDE-ESPERIENTZIA Kontratuarekin Pastelgintzako denda-laguntzailea. Pastelería La Logroñesa, 2002ko ekaina-iraila.
B curriculuma DATU PERTSONALAK Abizenak eta izena: Santos Gracia, Jesus Jaioteguna: 98 / 03 / 06 NAN: 987637891 Helbidea: Entradilla, 2 Carme. Bartzelona - 08978 Telefono-zenbakia: 937865993 Gidabaimena: B1 PRESTAKUNTZA Akademikoa Animazio Soziokulturaleko Teknikaria. IES Salvador Segui. Bartzelona. 1999-2001 Gizarteratze Teknikaria. IES Mila i Fontanals. Igualada. 2001-2003 Osagarria “Animazio eta estimulazio geriatrikoko teknikak”. 100 orduko ikastaroa. INTRESS. Bartzelona. 2000-2001
“Proiektuen sorkuntza eremu geriatrikoan”. 90 orduko ikastaroa. SERP. Bartzelona. 2001-2002 Hizkuntzak Ingelesa. Goi-maila (ahoz eta idatziz) Informatika Testu-tratamenduaren ezagutza LANBIDE-ESPERIENTZIA Kontratuarekin Egoitza geriatrikoko animatzailea. ABI Egoitza, 2001eko ekaina-iraila. Bidaietako animatzaile soziokulturala. IMSERSO. 2002ko ekaina-iraila. Beste zenbait jarduera Boluntarioa edadetuen klub batean. 1997etik 2000ra bitarteko udak.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 231
C curriculuma DATU PERTSONALAK Abizenak eta izena: Adrade Martinez, Helena Jaioteguna: 98 / 03 / 06 NAN: 987637891 Helbidea: Del Río, 3. Madril - 08978 Telefono-zenbakia: 918764537 Gidabaimena: B1 PRESTAKUNTZA Akademikoa Administrazio Kudeaketako Teknikaria. IES Rosalia de Castro. Madril. 1990-1992 Hizkuntzak Ingelesa. Erdi-maila (ahoz eta idatziz) Informatika Testu-tratamenduaren erabiltzea
LANBIDE-ESPERIENTZIA Kontratuarekin Administraria Administrari-laguntzailea. Gestoria Marta (Madril), 1992ko irailetik abendura bitartean Betetako zereginak: - Telefonoari erantzutea - Ordenagailu bidezko kontabilitatea - Hornitzaileekiko tratua Komertziala Produktu elektronikoen sustatzailea. ELECTROMAT, SA (Getafe), 1993ko urtarriletik 2000ko azarora bitartean. Betetako zereginak: - Bezeroak erakartzea - Produktuak erakutsi eta saltzea - Eskaerak eta fakturak egitea
10. Ezgaitasunak dituzten pertsonentzako lanerako zentro baterako langileak eskatzen diren iragarki
bat irakurri duzu. Ez dakizu zehazki zein lan-mota den, baina interesgarria izan daitekeela uste
duzu. Azaldu, zehazki, honako prozesu hauetan egingo zenukeen guztia:
Idatzi aurkezpen-gutuna eta curriculuma.
Idatzi nola joango zaren jantzita elkarrizketa egitera.
Egin elkarrizketan azpimarratu nahi dituzun gauzen eta jakin nahi dituzunen zerrenda txiki bat.
11. Aztertu honako aurkezpen-gutun hau. Adierazi zure ustez oker dauden gauzak, zergatik, eta zein
datu falta diren. Idatzi berriz, egindako akatsak kontuan hartuta.
Erreferentzia: OPIY ASTER ASOCIADOS Avda. Profesor Hunter 02983 Madril Zuen gestoriak errenta-aitorpeneko aldia prestatzeko langileak behar dituela esan zidan Sonia Jimenez andreak, joan den otsailaren 10ean. Nire ustez, baliagarria izan naiteke lan horretan; izan ere, administrari-ikasketak egin ditut, eta esperientzia dut errenta-aitorpenak egiten, horixe baitzen SERTIO, SL enpresan betetzen nituen zereginetako bat. Jimenez andrearengandik eta beste iturri batzuetatik lortutako informazioaren bitartez jakin ahal izan dudanez, enpresa serioa da zuena, hedatzeko aukera handiak dituena. Adeitasunez.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
232
12. Laneratzeari lotutako gaietan, gero eta sarriago agertzen da “outplacement” hitza. Bilatu esanahia.
13. Demagun datorren astean lan bila ibiliko zarela. Bilatu eskaintzak prentsan, interneten edo beste
komunikabide batzuetan, edota enpresetan zuzenean. Sortu agenda bat egin beharreko guztiak
idazteko, eta osatu egindakoak islatuko dituzten erregistro-fitxak.
4.1 jarduera
Lan-bitartekotza nire inguruan
Planteamendua
Bizi zaren inguruan lan-bitartekotzako zerbitzuak daude. Ikertu zein diren, eta egin fitxategi bat.
Garapena
Lehenik eta behin, zuen eragin-eremuko bitartekotza-zerbitzu guztiak aurkitu behar dituzue.
Inguruaren ezaugarrien edo tamainaren arabera, antolatu egin beharko duzue eraginkorragoak
izateko (banatu zereginak esparruen, zerbitzuen eta abarren arabera).
Aurkitu ondoren, mapa batean kokatuko dituzue. Ondoren, katalogatu egingo dituzue: publikoak
edo pribatuak diren, zein bitartekotza-zerbitzu eskaintzen dituzten, zerbitzu osagarririk
eskaintzen duten eta abar.
Horretarako, komeni da elkarrizketa bat egitea eta galdetu nahi duzuen informazio garrantzitsu
guztiarekin gidoi bat prestatzea. Hona hemen egin ditzakezuen galderetako batzuk: enpresaren
izena, kokapena, espezializazioa, lan-poltsan barne hartzeko prozesua (inskripzio-fitxa, elkarriz-
keta…), inskripzio-fitxaren eredurik baduten, aurkeztu beharreko dokumentazioa, kontratu mota
eta abar.
Azkenik, lortu duzuen informazioak eskatzen badu, horma-irudi bat egin dezakezue.
Iraupena
Eremuaren tamainaren, dauden zerbitzuen eta ikerketaren sakontasunaren araberakoa izango da.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 233
4.2 jarduera
Lan-bitartekotza interneten bitartez
Planteamendua
Bitartekotza-zerbitzuen fitxategia osatzen jarraituko dugu. Internetek eskaintzen diguna aztertuko
dugu orain.
Garapena
Binaka, bilatu interneten lan-merkatuko bitartekotza-zerbitzuak eskaintzen dituzten 10 web orri.
Ikusi aukeratutako orriak askotariko samarrak direla: hautaketa on-line egiten duten enpresak,
aldi baterako laneko enpresak, enpresa aholkulariak eta abar.
Lortu honako informazio hau, eta egin fitxa bat erabilitako web-orri bakoitzarekin:
- Orriaren helbidea
- Enpresaren izena
- Lortu nahi dituzten helburuak
- Zein giza talderekin lan egiten duten
- Eskaintzen dituzten bitartekotza-zerbitzuak
- Curriculumak onartzen al dituzte? Nolako tratamendua ematen diete?
- Zerbitzu eta informazio osagarriak
- Nabigatzeko erraztasuna; hau da, erraz aurkitu al duzu bilatzen zenuena?
Klaseko saio batean, adierazi zuen ondorioak elkarri. Internet tresna egokia al da lana bilatzeko?
Iraupena
Bost ordu informatika-gelan, interneterako sarbidearekin. Ordubete bateratze-lana egiteko.
4.3 jarduera
Elkarrizketa, teknika nagusia
Planteamendua
Lana lortzeko elkarrizketa baten role-playinga egingo dugu.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
234
4.3 jarduera
Elkarrizketa, teknika nagusia
Planteamendua
Lana lortzeko elkarrizketa baten role-playinga egingo dugu.
Garapena
Klasea bi taldetan banatu behar duzue; batzuk elkarrizketatzaileak izango zarete, eta besteak
elkarrizketatuak.
Talde bakoitzak bere elkarrizketa prestatuko du.
Ondoren, binaka (elkarrizketatzailea/elkarrizketatua), elkarrizketa egingo diozue elkarri.
Azkenik, hasierako taldera itzuliko zarete eta zer iruditu zaizuen eta nolako galderak egin dituzuen
aipatuko duzue.
Bateratze-lana egingo duzue.
Iraupena
Ordubeteko edo 2 orduko saioa, eman nahi zaion sakontasunaren arabera.
4.4 jarduera
Telefonoa, tresna baliagarria
Planteamendua
Autokandidatura baten telefono bidezko aurkezpenaren role-playinga egingo dugu.
Garapena
Pentsatu lana bilatzeko teknikak erakusten dituen elkarte batean zaudetela. Autokandidaturaren
teknika zertan datzan azaldu ondoren, jarduera praktiko bat egingo duzue: autokandidatura
baten telefono bidezko aurkezpenaren simulazioa.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 235
Lana 5 edo 6 laguneko taldeetan egin behar da. Taldekide batek autokandidatura aurkezten
duen pertsona ordezkatuko du, eta beste batek (edo beste batzuek), berriz, telefonoa hartzen
duena, bat edo gehiago (enpresetara deitzen denean, ohikoa izaten da hainbat iragazki pasa
behar izatea nahi den pertsonarekin hitz egin arte). Gainerako taldekideek elkarrizketa ikusi eta
baloratu egingo dute.
Balorazio hori egiteko, honako fitxa hau betetzea proposatzen dizugu.
Markatutako puntuak aukerakoak dira (elkarrizketak ematen dituen aukeren arabera).
Telefono bidezko elkarrizketaren behaketa BAI EZ
Papera eta arkatza
Elkarrizketa prestatuta ekarri du (irakur daiteke)
Arduradunarekin hitz egitea eskatu du
Agurtu du
Bere burua aurkeztu du
Bere egoera azaldu du
Languneari buruzko informazioa eskatu du*
Dokumentazioa nola bidali behar duen galdetu du*
Elkarrizketarako hitzordua lortu du*
Era positiboan agurtu du
Talde berean hainbat elkarrizketa egin daitezke. Horretarako, rolak edota enpresaren irizpideak
alda daitezke (prestasun handiagoa edo txikiagoa, iragazki gehiago edo gutxiago…).
Komeni da role-playing batzuk bideoan grabatzea eta talde handian horiei buruz hitz egitea,
denak metodologiaz jabetu daitezen.
Iraupena
2 orduko saioa eskain dakioke praktika honi.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
236
55 uunniittaattee ddiiddaakkttiikkooaa
LLAANN--MMUUNNDDUURRAATTZZEEAARREENN AARRLLOOKKOO EESSKKUU--HHAARRTTZZEEAA
4.1. irudia.
“Esku hartzeko oinarrizko metodologiak Ibilbide Pertsonalizatua lan-harremanarekin eta produkzio-
-prestakuntzarekin konbinatzen ditu. Hona hemen uztarketa horren giltzak: motibazioa, talde-dimentsioa,
lan-egoera erreala, eta produkzio-testuinguruko prestakuntza, enpresa laguntzaile “normalen” edo
“laneratze-enpresen” bitartez.”
FRAGO, E. eta beste zenbait
Trabajar para vivir
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 237
5.1 Lanerako orientazioan esku hartzeko ereduak
Lanbide-orientaziotik lanerako orientaziora
Zer da orientazio-eredua ?
Esku-hartzeari buruzko unitate didaktiko honen edukian praktikoki sartu eta eskaintzaren eta eskariaren arteko bitartekotza eta ibilbide pertsonalen inplementazioa landu aurretik, inplemen-tazioaren eta esku-hartzea praktikan jartzeko moduaren hasieran, bilakaeran eta egungo egoeran erabakigarriak izan diren lanerako orientazioko ereduen garapenerako eta bilakaerarako hurbil-keta teorikoa egitea komeni da.
Orientazio-eredu bat zer den adierazteko hurbilketa bat L. Sobrado-ren definiziotik lor daiteke:
“esku hartzea eskatzen duen errealitatearen irudikapen sinplifikatua, esku-hartzearen asmoak, metodoak
eta hartzaileak kontuan hartuta”.(1)
Definizio honetan azpimarratu beharreko lehen alderdia berariazko hartzaile batzuen gabeziei erantzu-
teko eta, ondorioz, errealitate jakin baten barruan esku hartzeko beharra da.
Gainera, definiziotik ondoriozta daitekeenez, lan-merkatuaren zein prestakuntzaren eremuan gertatzen
diren aldaketa handien eta joera ekonomiko, sozial eta profesionalen araberakoak izango dira lanerako
orientazioko ereduen asmoen eta erabilitako metodoen garapena eta bilakaera.
Lanbide-orientazioko ereduetatik lanerako orientazioko ereduetara
Lanerako orientazioko ereduak lanbide-
-orientazioko ereduetatik abiatuta hornitu eta gara-
tu direla esan daiteke, jardun-eremua eta giza
taldea zabaldu behar izan den heinean garatu ere.
Lanbide-orientazioko ereduen ibilbide teoriko-
-praktikoa hezkuntza-testuinguruan oinarrituta
dago (gehienak gazteak edo nerabeak dira, eta
premiak eskolatik lanerako bideak sortzen ditu).
Lanerako orientazioak, aldiz, lan-munduko eta
gizarteko askotariko eremuak eta askotariko giza
taldeak barne hartzen ditu.
5.2. irudia. Orientazio-ereduak testuinguru errealen barruan
esku hartzera bideratuta daude.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
238
Lanbide-orientazioko ereduen funtsa
Lanbide-orientazioaren definizio asko eta asko daude, baina liburu honen ikuspegiari gehien
hurbiltzen zaiona M. Alvarez-ena da. Honela definitzen du lanbide-orientazioa: “prestakuntza-aldian
dauden pertsona guztiei lanbide-jardunean eta astialdian laguntzeko prozesu sistematikoa, helduarorako
prestatuko dituzten bokaziozko jarrerak (bokaziozko zereginak) garatzeko helburuarekin; horretarako,
gizarte-mailako prebentzioaren, garapenaren eta esku-hartzearen printzipioetan oinarritutako esku-hartze
jarraitua eta teknikoa, eta hezkuntza-eragileen eta eragile sozioprofesionalen inplikazioa behar dira"(2).
Definizio horretatik, jardunaren oinarri izan behar duten printzipioak ondoriozta daitezke: gizarte-
-mailako prebentzioaren, garapenaren eta esku-hartzearen printzipioak. Hau da, ekintza ez da laguntza
ematera eta jendeak eskatzen duenean eskari jakin batzuei erantzutera mugatu behar. Aitzitik, arazoari
aurrea hartu behar dio ekintzak, eta hezkuntza-sistema gaindituko duten, komunitate-mailara zabalduko
diren eta herritarrak gizartean erabat eta egokiro txertatzeko trebatuko dituzten esku-hartzeen plangintza
egin behar du.
Hala ere, zaila da esku hartzeko iguripen handi horiek lanbide-orientazioan praktikan jartzea
(eremua mugatu eta finkatu samartuta baitago), eta are zailagoa lanerako orientazioan, testuinguruek
eta esku-hartzearen xede diren giza taldeek berariazko ezaugarriak baitituzte.
Errealitate berria, behar berriak, eredu berriak
Arestian esan bezala, lanerako orientazioko ereduak lanbide-orientazioak landutako alderdi teorikoe-
tan, kontzeptuzkoetan eta operatiboetan oinarritu dira, eta gaur egun ere oinarritzen dira.
Aldi berean, jakina, liburu honetan luze eta zabal aztertutako gizarte-premiak, aldaketa handiak eta
lan-merkatuko joera berriak direla eta, ikerlan eta azterlan ugari egin dira laneratze-politikei eta
laneratze-programei zein enpresen premiei buruz. Horren guztiaren ondorioz, lanerako orientazioak bere
jardun-eredu bereiziak ditu gaur egun, berariazko asmoekin, izaerarekin eta ekintza-esparruarekin.
Horrela, beraz, lanbide-orientazioaren eremutik urruntzen ari da, argi eta garbi.
Urruntze hori, nolanahi ere, orientazioaren diziplinan eskuratutako heldutasuntzat eta gure gizarte
aldakorrak eskatzen dituen laneratze-programak eta -zerbitzuak diseinatzean ongi moldatu izanaren
seinaletzat hartu behar da.
Lanerako orientazioko eredu baterantz
Arestian adierazitakoaren ildotik, J. Montane-k(3) La Orientación Ocupacional obran agerian utzi
duenez, lanbide-orientazioak laneratzeko eta enplegurako landutako ereduak oso egokiak direla onartuta
ere, eredu horiek testuingurutik urrunduta daude neurri handi batean, lan-arloko trebetasunen eta
balioen ikaskuntza eskolako ariketetara eta zereginetara mugatzen baita askotan.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 239
Hori dela eta, ez dira egokiak testuingurua, giza taldea eta hezkuntza arautuan eman beharreko
denbora gainditzen dituen arazo horri irtenbidea emateko.
Autore horrek honela argudiatzen du adierazitako urruntzea:
Lanbide-orientazioaren ikuspegiak eta teknikak, funtsean, prestakuntza arautuaren eremuan
sortu dira, eta eskolan bertan landu dira, lan-munduaren eskakizunak ezagutu gabe, hala
nola lanbide-irtenbide onenak, lanpostuaren humanizazioa, lan-ohiturak eta gizarte-trebetasunak,
lan-gatazkak gainditzea eta abar kontuan hartu gabe.
Zenbaitetan, beraz, lanbide-orientazioak garrantzi handiegia eman dio karrera bat aukera-
tzeko erabakiari eta espezializazio batzuen eskakizun akademikoei.
Horren ondorioz, hainbat profesionalek ahaztu egin dute arrakasta akademikoa beti ez
datorrela bat geroagoko lanbide-arrakastarekin.
Arestian adierazitakoa gorabehera, porrot egiten duten edo aurreikusitakoaren arabera etorki-
zunean porrot egin dezaketen, eta eskola-eremua utzi nahi izaten duten ikasleei arreta berezia
eskaintzen zaiela ikus daiteke.
Kasu horietan, lanbide-orientazioa lanaren mundutik hurbilago dago, baina kontuan izan
behar dugu lanbide-orientazio horren helburuetan lehentasuna ez zaiola eman behar lana
berehala aurkitzeari, lanean behin eta berriz gertatuko diren aldaketetara egokitu ahal
izateko beharrezkoak diren ezagutzak eta trebetasunak lortzeari baizik.
J. Montanek aurkitutako gabezia eta eragozpen horiek gorabehera, azpimarratu beharra dago
lanbide-orientazioak eskola-eremuan, eta lanerako orientazioak bere eremuetan jarduteko moduak maila
teorikoan eta praktikoan osagarritzat hartu behar direla, lan-munduratzeko esku-hartzeak oso txikitatik
optimizatzeko eta bizitza osoan mantentzeko.
Jarduteko ereduak eta ikuspegiak lanerako orientazioan
Lanerako orientazioa langabeziaren zifra ikaragarriaren eta luzaroan izan duen hazkunde-tasaren
arazo larriari erantzuteko beharraren ondorioz sortu dela esan dezakegu.
Arazo hori kokatu behar den ingurunean, globalizazioak, aldaketa teknologikoek eta lanbide berriak
agertzeak eragin negatiboa dute lanbide-ibilbidea hasi nahi duten, trantsizio-egoera batean edo iraupen
luzeko langabezian dauden eta lan-merkatuak eskatutako gutxieneko baldintzak betetzen ez dituzten
guztiengan.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
240
Ikus dezakegunez, orientazio-ereduetan kontuan hartutako jardunari buruzko ikuspegien bilakaerak
eta aldaketak Europako Batasuneko kide diren herrialde guztiek hainbat urtetan nola jokatu duten
islatzen dute.
2. UNITATE DIDAKTIKOAN agerian utzi dugunez, lanbide-heziketaren garapenari eutsi zitzaion luzaroan,
pertsonak lanbide-mailan prestatze soilarekin langabeziaren arazoa amaituko zelakoan.
Zenbait urteren ondoren arazoak bere horretan jarraitzen zuela ikusita, Enplegurako Europako
Estrategiak bultzatu ziren. Estrategia horiek enplegua aktiboki bilatzera bideratutako laneratze-programa
eta lurralde-politika batzuetan zehaztu ziren, lanbide-heziketaren beharra ahaztu gabe, jakina.
Horrela, eta hainbat urtetan, bi premia agertu dira lanerako orientazioko ekintzak garatzean:
Prestakuntza-premia. Lanbide-kualifikazio baxua edo epe laburrean lan berriak ikasteko
aukera txikiak dituzten guztiak langabeziara daramatzaten prestakuntza-, kalifikazio- eta/edo
birziklatze-beharrei erantzuteko laguntza eta aholkularitza behar da.
Laneratze-premia. Aurrekoaz gain, enplegu-eskatzailearen eta lan-esparruaren arteko erla-
zioak sortzen dituen arazoei erantzun behar zaie. Prozesu horrek honako alderdi hauek
barne hartzen ditu:
- Laguntza eta aholkularitza enplegua bilatzeko tekniketan, zailtasun gehigarri
batekin: enplegu ezberdinak bilatzen eta, gainera, enplegu horiek sortutako lanbide-
-aldaketetara egokitzen ikasi behar da.
- Babesa lan-aukeretan eta geroagoko hautaketa-prozesuetan.
- Jarraipena lanpostuan. Zenbaitetan, gure esku-hartzearen xede diren taldeentzat,
enplegua aurkitzea ez da enplegu hori mantentzea bezain zaila, eta haien
ezaugarriengatik eta lanbide-historialagatik gertatzen da hori.
Bi behar horiei irtenbidea emateko, espezialista gehie-
nak ados egon dira, eta honako bi ikuspegi edo eredu
orokor hauetatik landu dute esku-hartzea: prestakun-
tzara bideratutako eredutik eta laneratzera bideratutako
eredutik (4).
Hala ere, Europako politika berrien ikuspegitik, bata
zein bestea nahikoa ez direla edo, gutxienez, osatu
gabe daudela ikusi da. Izan ere, politika horiek toki- eta
eskualde-mailako garapena azpimarratzen dute, bai eta
pertsonak txertatu behar duen inguru hurbila ezagutzeko
eta bertan esku hartzeko beharra ere. Hori dela eta,
toki-garapeneko eredua (Blasco) izeneko ikuspegia
gaineratu da.
5.3. irudia. Prestakuntzara edo laneratzera bideratutako ereduak ez dira nahikoa lan-merkatuaren egungo
eskakizunei behar bezala erantzuteko.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 241
Prestakuntzara bideratutako orientazio-eredua
Azterlan asko datoz bat laneratze-prozesuetan eraginik handiena duen faktorea prestakuntza dela
adierazteko. Laneratzea ezinbestekotzat hartzen da, lanpostua puntualki lortzeko ez ezik, lanpostu hori
denboran zehar mantentzeko eta lan-merkatuko etorkizuneko aldaketa sozioekonomikoetara eta tekno-
logikoetara egokitzeko ere bai.
Hori dela eta, prestakuntzak ez du mugatu behar programa eta eduki estandarrak eskaintzen dituzten
ikastaroetara; gizabanakoaren garapen pertsonalerako eta sozialerako baliabidetzat hartu behar da.
Marjinazio-arrisku handia duten giza taldeen kasuan, lanerako prestakuntzako ikastaro bakanak
erabat eskasak dira laneratu ahal izateko; horiez gain, lana aurkitu ahal izateko alderdi defizitarioetan
aurrera egiten laguntzen duten ekintzak behar dira.
Era berean, prestakuntza enpresaren premietara mugatuta egongo balitz, ez litzateke nahikoa
izango. Adibidez, aldez aurreko prozesu baten arabera hautagai egokien hautaketa egingo balitz,
zenbait giza taldek ez lukete izango prestakuntza hori eskuratzeko aukera eta, beraz, “enpresa horietan
komeni ez diren” pertsonei aukerak ukatu egingo litzaizkieke.
Horregatik, eta prestakuntza-prozesua baliagarria izan dadin, pertsonaren premietan zein lan-eremuko
premietan oinarritu behar du prozesu horrek.
Helburu horren lorpenean egindako aurrerapen esanguratsu bat prestakuntza hori enpresan bertan
testuinguruan eta praktikan jartzea izango litzateke. Horrela, enplegua eskuratzeko eta lanpostura erabat
egokitzeko aukera errazten duen prozesutzat hartuko litzateke prestakuntza.
Horri esker, titulazio akademiko jakin baten ordez lanbide-esperientziari lotutako lanbide-titulazioa
eskuratuko litzateke. Ildo horretan, gogoratu beharra dago esku-hartzearen xede izan daitezkeen talde
askok prestakuntza akademikoa arbuiatu egiten dutela.
Ikaskuntza lanaren testuinguruan jartzearen emaitza honako hau izango litzateke:
Esku-hartzearen xede den taldearentzat. Lanpostuaren berariazko gaitasunez gain, honako
hauek eskura litezke: lanerako balioak, lan-ohiturak, puntualtasuna, lan-gatazken ebazpena,
lanpostuan irauteko beharraren sentimendua eta abar.
Enpresarentzat. Lan-profilaren, prestakuntzaren eta eskatzailearen arteko egokitze ezin hobea
lor liteke.
Horretarako, enpresa-munduak benetako konpromisoak hartu beharko lituzke, eta prestakuntza-
-aldia amaitu duten pertsonak doako eskulan gisa –eta jarraitzeko inolako interesik gabe– praktiketan
edo prestakuntzan erabiltzeko aukera alde batera utzi beharko lukete.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
242
Lan-munduratzera bideratutako orientazio-eredua
Arestian adierazi bezala, prestakuntzan baino oinarritzen ez den ikuspegia ez da nahikoa, eta
laneratzeko neurriekin osatu behar da. Hemen aurkeztuko dugun laneratze-eredua J. Montanek landu
zuen (1990). Eredu hori esparru teoriko gisa erabili da lana bilatzeko prozesuari buruzko ikerketa
askotan, eta hainbat azterlan aitzindariren iturri izan da, hala nola PIBE programaren ebaluazioarena
(1990-91).
Autore horrek dioenez, lana bilatzeko eta laneratzeko prozesuan esku hartzen duten faktore eta
prozesu nagusien azterketarekin hasi behar da, esku-hartzea praktikan jartzeko.
Subjektuaren gaitasunen, ikastaroaren eskakizunen eta lan-eskaintzen arteko erlazioa
Subjektua eta ikastaroaren arteko
egokitzea
Ikastaroaren eta lanaren arteko
egokitzea
Ikastaroa Subjektua Lana
Prestaketa. Ikaslearen gaitasuna
eta interesa
Prestakuntza-ikastaroaren eskakizun teorikoaren eta
praktikoaren maila
Enpresen lan--eskaintzen eskakizunak
Subjektu/ikastaroaren eta lanaren arteko
egokitzea
Iturria: J. Montane, 1993 5.1. taula.
Faktore horiek elkarri etengabe eragiten dioten honako hiru elementu hauek barne hartzen dituzte:
eskatzailea, lan-merkatua eta laneratzeko beharrezkoak diren prozesuak.
Lana bilatzen duen subjektuari lotutako faktoreak. Faktore horietan, honako hauek
azpimarra daitezke: curriculum vitae-a (lan-esperientziak eta titulazio akademikoak), ikasteko
gaitasun teoriko-teknikoa, laneratzeko ahalmenak eta jarrerak, enplegua bilatzeko ahalegina,
irekitasuna (onartutako lan-kopurua), lanbide-mailako autoestimua (arrakastak norberaren
baitan eta porrotak kanpoan egoztea), eta lanbide-heldutasuna.
Lan-merkatuko eskaintzei eta eskariei lotutako faktoreak. Honako hauek bereizten dira:
eskaintzen eta eskarien etengabeko ebaluazioa (lan-merkatua etengabe behatzea),
eskaintzen eskakizunak eta subjektuak behar duen lanbide-kualifikazioa.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 243
Subjektuaren eta lan-merkatuaren arteko integrazioa arestian adierazitako faktore horien guztien
azterketaren eta ebaluazioaren bitartez finkatzen da eta, integrazio horretan oinarrituta, laneratzeko ibilbide
guztiak finkatzeko beharrezkoak diren esku hartzeko teknikak eta prozesuak ezarriko dira. Azterketa
horri esker, eskatzaileek lana bilatzeko prozesuan izan ditzaketen baldintza egokiak zein eragozpenak
egiaztatu ahal izango dira.
Laneratzeko orientazioarekin zerikusia duten teknikei eta prozesuei lotutako faktoreak.
Lana bilatzeko prestaketa-prozesuetan daude oinarrituta. Orientatzaileak honako hauek
komenigarriak edo beharrezkoak diren baloratu beharko du: faktore pertsonalak hobetzeko
informazioa edo prestakuntza (prestasuna handitzea, motibazioa, autoestimua), lana bilatzeko
trebetasunen eta estrategien arloko prestakuntza, lanbide-kualifikazioa hobetzeko presta-
kuntza eta abar.
Laburbilduz, J. Montanek dioenez, subjektua eta lan-merkatua elkarri etengabe eragiten ari zaizkio,
eta subjektu horren laneratzea hobetu egin daiteke.
Alde batetik, enplegu-eskatzailearen laneratze-prozesuetan eta prestakuntzan esku hartu behar da;
bestetik, lan-eskaintzak hobetu egin behar dira.
Prestakuntza-ereduan eta laneratze-ereduan agertu diren zenbait gabezia
Bi hamarkada baino ez dira behar izan arestian azaldu ditugun ereduak nahikoa ez direla ikusteko.
Ez da harritzekoa, lan-merkatuan bizkor eta etengabe gertatzen diren aldaketa ekonomikoak, sozialak
eta lan-arlokoak kontuan hartzen baditugu.
Esku hartzeko garaian, hainbat gabezia sortu dira adierazitako ereduetan: izaera puntuala (ez dute
jarraipenik denboran) eta erreakzio-izaera (eskariaren araberako irtenbidea ematen dute eta, beraz, oso
gutxitan hartzen da kontuan prebentzio-printzipioa).
Hortaz, laguntza soilera mugatuko ez den eta denboran zehar iraun egingo duen esku-hartzean oina-
rritutako ikuspegi batekin osatu behar dira eredu horiek.
Izan ere:
Eskatzaile gehienentzat –eta, bereziki, gizarte-arriskuan dauden giza taldeentzat–, prestakuntza-
eta/edo laneratze-ekintza puntualak ez dira nahikoa. Zerbitzu horiek denbora batean erabili
behar dituzte; izan ere, lanaren egungo behin-behinekotasunaren ondorioz, eskatzaileak
behin eta berriz aldatu behar du lana, edota behin eta berriz birziklatu behar du.
Testuinguru horretan, prebentziozko esku-hartze baten bidez aurrea hartzea edo eska-
tzaileari lanpostuan egindako jarraipenaren bidez harremanarekin jarraitzea laguntzan
oinarritutako esku-hartzea bezain ezinbestekoak dira.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
244
Laneratze-eredua Curriculuma
Esperientzia Titulazioa
Ikasteko gaitasuna Laneratzeko jarrera
Laneratzeko eta lana bilatzeko trebetasunak
eskuratzea eta ezagutzea
Lan-merkatua etengabe behatzea
ESKATZAILEA LANA LAN-MERKATUA
Iturria: J. Montane, 1993 (egokitua) 5.1. irudia.
Toki-garapeneko eredua: esku hartzeko egungo eredua
Zertan oinarrituta dago eredu hau?
Orain arte ikusitako bi ikuspegiak (prestakuntza eta laneratzea) osatzeko, Europako egungo politi-
kekin bat datorren esku hartzeko eredu bat proposatzen du B. Blasco-k. Eredu horrek garrantzi handia
ematen die toki-erakundeei, udalei, eskualde-kontseiluei eta aldundiei, garapen-sustatzailetzat eta lan-
-sortzailetzat hartzen baititu (eragile publikoen, enpresa-eragileen, sindikatuen, GKEen eta bestelako
elkarteen arteko lankidetzatik abiatuta).
INEMen bitartez proposatutako esku-hartzeak goitik behera diseinatuta, erakunde zentralizatuen
mende eta lurralde-eremutik kanpo egon dira urte askoan, eta horrek sortu duen desoreka saihestu egin
nahi da toki-garapeneko ereduaren bidez.
Kontzeptu horiek argitzeko, honako hau dio Blascok: “gizarte-mailako prebentzioaren, garapenaren
eta esku-hartzearen printzipioen barruan, orientazioaren helburuak ikuspegi pertsonal mugatua gainditu
eta gizarte-mailako esku-hartzea barne hartzen du jardunen behar/helburu gisa, hau da, pertsonen
egokitzea eta aldaketa ez ezik, ingurune eta testuinguruena, eskolarena, gizarte-taldearena, erakun-
deena eta egiturena ere bai”(5).
Horrela, beraz, lortu beharreko toki- eta komunitate-mailako garapenak pertsonak eremu sozioeko-
nomikora egokituko ditu, baina, horrez gain, ingurunea gizabanakoen premietara egokituko du, eta
premia horien arabera garatu eta sustatuko du. Eskualde-eta toki-mailako garapenaren sustapena
lortzeko, bi jardun-mota zehazten ditu autoreak:
Eskualde-mailako desoreken zuzenketa. Horretarako, lan-merkatuari buruzko eskualde-
eta toki-mailako informazioa prestakuntza- eta orientazio-eskariekin konbinatuko da, premia
sektorialetara egokituta egongo den eta aukera-berdintasuna kontuan hartuko duen eran-
tzuna emateko.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 245
“Azken helburua ez da gizabanakoen garapena izango, ingurune sozioekonomikoaren garapena
baizik, baina, azken batean, hori ere biztanleen garapenaren mesederako izango da”(6). Horretan datza,
besteak beste, orain arte azaldutako beste bi ikuspegiekiko ezberdintasuna.
Giza baliabideen garapena. Azken urteotan, eta giza baliabideen arloan egindako azterketei
eta ikerketei esker batez ere, onartuta dago enpresa baten aberastasun nagusia ez datzala
produktuetan edo materialetan, langileengan baizik. Ikuspegi horretatik, enplegatuen presta-
kuntza eta balio-aniztasuna izango dira enpresaren kualitate- eta lehiakortasun-ezaugarri
bereizgarriak.
Hori dela eta, orientazio-zerbitzuen, ikastetxeen, enplegu-zerbitzuen eta toki- eta eskualde-mailako
enpresen arteko bitartekotza eta lankidetza egokiak giza baliabideen garapena bultzatu behar du,
langileen zein enpresen onerako.
Toki-garapeneko eredu bat martxan jartzeko adibidea
Lanerako orientazioko esku-hartzeak orain arte azaldutako eredu eta ikuspegi guztiak kontuan
hartzen dituela erakusteko, komeni da lan-munduratzailearen lan-eremuan beharrezkoak diren esku-
-hartzeen sorrera ulertzeko oinarri izango den, eta helburuak eta metodologia jasota izango dituen toki-
-garapeneko programa baten adibide erreal bat azaltzea.
Eredu honen ildoan eta toki-mailan, ehunka programa daude. Gehienak Enplegu Zerbitzu Publikoekin
hitzartuta, eta ekonomia eta enplegua sustatzeko lurralde-itunetan barne hartutako toki-jardunaren
baldintzak betetzeko diseinatuta eta praktikan jarrita daude.
Programa horietako bati buruzko berariazko informaziorik nahi
izanez gero, interneten bila daiteke. Horretarako, “laneratzeko eta
toki-garapeneko programak” (programas de inserción laboral y
desarrollo local) idatzi eta dagokion herria, eremua edo probintzia
ipin daiteke sarean dauden bilatzaileetan.
Adibide gisa, Bartzelonako Diputazioko Agentes de Acompa-
ñamiento a la Inserción Laboral (AAIL) izeneko programa azalduko
dugu. Aipatu beharra dago Bartzelonako Diputazioko Sustapen
Ekonomiko eta Enplegu Arloak lankidetza estuan diharduela toki-
-erakundeekin probintziako udalerrien sustapen ekonomikoan eta
enplegua sustatzeko zereginean.
5.4. irudia.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
246
Programa hau 1993an hasi zen, eta udalerri txiki eta ertainentzat da, lanaren arloko toki-ekintzen
eraginkortasun handiagoa lortzeko helburuarekin. Urtetan izan duen garapenean, helburuak zabaldu
egin ditu, metodologia hobetu egin du eta teknikarien kopurua eta kalitatea handitu egin ditu. Gaur
egun, profesional espezializatuen “Xarxa Xaloc” izeneko sarean barne hartuta dago. Profesional horiek
teknologia berriez eta informazioaren eskualdatze telematikoaz baliatzen dira etengabe konektatuta
egoteko. “Banan-banako arreta, eta kalitatekoa eskainiko duen, lan-merkatuko bitartekotza-prozesuan
eragile izango den eta eskaintzaren eta eskariaren arteko lotura erraztuko duen Tokiko Enplegu
Zerbitzu bat inplementatzea eta indartzea da helburua”.
“Lurralde bakoitzaren premia zehatzen arabera egokitzen eta malgutzen den metodologiaren
ezaugarri komuna honako hauen premia da:
1. Lan-merkatuaren errealitatea eta eskuragarri dauden baliabideak ezagutzeko premia pro-
grama behar bezala garatu ahal izateko. AAILek lan egiten duten lurraldeko lan-bitartekotzako
neurri aktiboei, giza baliabideei eta lan-merkatuari buruzko informazioa jaso behar dute.
2. Arreta pertsonalizatuan oinarritutako laneratze-ibilbideak definitzeko premia. Lan-eskatzaileei
egiten zaizkien hasierako elkarrizketek protokolo komun bati jarraitzen diote eta, protokolo
horretatik abiatuta, zerbitzura jotzen duen bakoitzaren laneratze-ibilbidea definitu ahal izateko
informazioa lortzen da.
Orientazio-lana pertsonalizatua da. Horretarako, parte-hartzaileek beren ibilbideari eta espe-
rientziei buruzko gogoeta egiten dute eta hurbileko lan-merkatuari buruzko informazioa ematen
zaie. Horrela, erabiltzailearen ezaugarrietara eta iguripenetara zein lan-merkatuaren eska-kizunetara egokitutako laneratze-ibilbide pertsonala zehazten da.
3. Laguntza-prozesuen premia. AAIL sarearen lan-metodologiaren funtsezko ezaugarrietako bat
lan-eskatzaileari bere ezaugarrietara egokitutako langune batean hasi arte eskaintzen zaion
laguntza-prozesua da. Laguntza horretan, eskatzailearekin egindako ekintza guztiak barne
hartzen dira.
4. Enpresa-ehunarekiko lankidetzaren premia. Zerbitzu integrala emateko, garrantzitsua da lan-
-eskaintzak aurkitzea eta kudeatzea, eta enpresei zerbitzuaren berri ematea eta baliabideak
eskaintzea.
5. Lurraldeko beste profesional batzuekin koordinatutako lanaren premia. Profesionalen,
gizarte-zerbitzuen, sustapen ekonomikoko zerbitzuen eta abarren arteko koordinazioari esker,
zerbitzu integral batekin erantzun dakieke erabiltzaileen premiei.”
Xarxa Xaloc intermediació
Diputació de Barcelona
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 247
5.2 Eskaintzaren eta eskariaren arteko bitartekotza-prozesua esku-hartzean
Esku-hartzeen ikuspegia islatu duten orientazio-ereduak zehaztu ondoren, lan-munduratzea lortzeko
esku-hartzea praktikan nola jartzen den, eta nola inplementatzen den aztertuko dugu ondorengo idatz-
-zatietan.
Liburu honetan ikusi dugunez, lan-munduratzeko esku-hartzeak Europan langabeziaren kontra
hartzen diren neurrien eta politiken bilakaera eta garapena hartu behar ditu kontuan. Neurri eta politika
horiek, espainiar Estatuan bederen, beti ez dute espero zen emaitza eman eta, azken hamarkadetan,
langabezia-poltsa endemiko bat dugu, oraingoz irtenbide garbirik ez duena gainera.
Nolanahi ere, Europako planak eta programak 2. UNITATE DIDAKTIKOAN adierazitako Estatuko,
autonomia-erkidegoetako eta tokiko programen, proiektuen, baliabideen eta zerbitzuen bitartez
gauzatzen dira oraindik.
Tresna horien bidez jarraitzen den jardun-ildoan, lurralde-mailako prestakuntza- eta enplegu-politikek
gero eta garrantzi handiagoa hartu dute, eta INEMen deszentralizazioarekin egin den berregituratzeak
lan-munduratzeari zuzenean lotutako erakundeetara irekitzea eragin dezake. Horrela, lan-merkatuko
bitartekotzarako gune berriak sor daitezke.
Bitartekotza-prozesua
Zer da lan-merkatuko bitartekotza-prozesua? Izan ere, lan-munduratzea lortzeko esku-hartzea
planifikatu, programatu, gauzatu eta ebaluatzen denean, bitartekotza-prozesua jartzen da martxan.
Bitartekotza-prozesuak eskaintzak zein eskariak hartu behar ditu kontuan eta, beraz, eskariei zein
eskaintzei erantzuteko ibilbideak diseinatu beharko dira.
Azken batean, bitartekotza-prozesuak bi elementu egokiro erlazionatu eta elkartu behar ditu: alde
batetik, lana bilatzen duen eskatzailea eta, bestetik, lanpostu bat bete behar duen eskaintzailea. Hau da,
prozesu hori amaitutzat hartzeko honako bi helburu hauek lortu behar dira, gutxienez:
Eskatzailearen helburu nagusia, hots, norberaren laneratzea (lanpostu bat lortzea).
Eta eskatzailearen helburu nagusia, hots, lanpostua lanbide-profilari gehien hurbiltzen zaion
hautagaiarekin betetzea.
Bi elementu horiek elkartzeko zailtasunak bakoitzaren ezaugarrietan, lan-merkatuaren baldintza zailetan
eta laneratu nahi diren giza taldeen eskakizunetan, premietan eta gizarte- eta lan-profilean du jatorria.
Lan-munduratzailea bitartekotza-prozesuaren aurrean
Adierazitakoa dela eta, lan-munduratzeko esku-hartzea hasi aurretik, hainbat eragozpen ezagutu
behar ditu, eta eragozpen horiek gainditzen jakin behar du:
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
248
Alde batetik, honako hauek ezagutu behar ditu: lan-merkatuaren premien errealitatea (oro
har), eskaintza-aukerak (toki-mailan) eta, azkenik, enpresen eskarien ezaugarriak (zehazki).
Bestetik, ezin du ahaztu aurrean duen giza taldea lehiakortasunerako ezberdintasun-egoeran
dagoela eta, normalean, batez bestekoa baino jarduera-maila txikiagoa duten pertsonek
osatzen dutela (prestakuntza-gabezien, lanbide-esperientzia urriaren, lan-ohiturarik ezaren
eta motibazio txikiagoaren ondorioz, besteak beste).
Orientatzaileak, horrez gain, bitartekotza-prozesu osoa inguratzen duten eta informazioa
emateko eta esku-hartzearen kalitatea hobetzeko balio duten honako bi elementu hauek
behar bezala ezagutu behar ditu:
- Lan-merkatuaren prospekzioa
- Ekintzen jarraipena eta ebaluazioa
Elementu horien garrantzia dela eta, luze eta zabal aztertuko ditugu unitate didaktiko honetan.
Beheko eskeman, bitartekotza-prozesua osatzen duten elementu guztiak elkarrekin nola erlazio-
natzen diren ikus daiteke grafikoki.
Bitartekotza-prozesuko elementuak
Esku hartzeko prozesuan elementuak elkarren artean erlazionatuta badaude ere, azterketa errazteko
banatu egingo ditugu:
Esku-hartzea lan-eskaintzen eremuan. Puntu honetan, esku-hartzea bera eta lan-eskaintza
bat sortzen denean lanerako orientatzaileak enpresen eremuan bete beharreko zeregina
aztertuko ditugu. Bi osagai hartuko dira kontuan:
- Eskaintzaren ibilbideak
- Lan-merkatuaren prospekzioa
Esku-hartzea eskarien eremuan. Puntu honetan, teknikariak enplegu-eskatzaile baten
aurrean egin beharreko jardun pertsonalizatua aztertuko da. Horretarako, honako hauek
hartuko dira kontuan:
- Ibilbide pertsonalak
- Ekintzen jarraipena eta ebaluazioa
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 249
BITARTEKOTZA-PROZESUA
LAN-MERKATUAREN PROSPEKZIOA
ESKATZAILEAREN
IBILBIDEA
JARRAIPENA ETA EBALUAZIOA
ESKAINTZAREN
IBILBIDEA
BITARTEKOTZA
Iturria: Area de Promoció Económica i d'Ocupació. Diputació de Barcelona. (Egokitua)
5.3. taula.
5.3 Lan-eskaintzen eremuko esku-hartzea
Eskaintzen ibilbideak
Zenbait teoriaren arabera, bitartekotza-prozesuan agertzen den zailtasunik handienetako bat
eskaintzaren ibilbideen diseinua eta egituratzea da, kontzeptu berri samarra eta, zenbaitentzat, gaur
egun ia sistematizatu gabekoa baita. Izan ere, duela gutxi arte lan-arloko politikan egindako ahalegin
guztiak eskatzailearengan oinarrituta zeuden. INEMi egindako kritikarik ezagunenetako batek eragozpen
hori zuen oinarri.
Gaur egun, oraindik ere, enpresa gehienek beren antolamendutik eta beren baliabideekin kudeatzen
dituzte eskaintzak, era partzialean eta bitartekotzako taldeekin eta zerbitzuekin inolako harremanik izan gabe.
Horrek guztiak ez du arazorik sortzen eskatzaileak “normalizatuak” direnean, baina lan-munduan eta
gizartean baztertzea eragiten du gizarteratzearen xede diren giza taldeetako pertsonak kontratatu behar
direnean (zenbait kasutan lehiakortasunik ezagatik, eta gehienetan enpresaburuak pertsona horien
ahalmenak ez ezagutzeagatik, hautaketa-prozesu orotatik kanpo geratu ohi dira maiz).
Dena, dela, eremu honetako espezialistek beren argitalpenetan adierazitakoaren arabera, adostasun
handia dago eskaintzen ibilbidea osa dezakeen jardun-multzoa azaltzean. Jardun horiek, laburbilduz, honako
hauek dira:
Enpresarako sarbidea orientazio-zerbitzutik. Komenigarria izango litzateke enpresek
orientatzaileari erraztasunak ematea eta informazioa elkarri ematea, enpresaren zein eska-
tzailearen premiei erantzungo dieten jardunen inguruan irizpideak bateratzeko.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
250
Kontratazio-politikak hobetzen lagunduko dion aholkularitza teknikoa jaso dezake
enpresak, zerbitzu horretatik lan-eskaintzak kudea baitaitezke: aurretiko hautaketa, hauta-
gaiaren aurkezpena enpresan, eta hautaketaren eta kontratatutako pertsonaren jarraipena.
Beste onura batzuk eskariari emandako erantzun bizkorra eta enpresak behar duen
profilera egokitutako hautagaia dira.
Lan-alderdiei buruzko informazioa eta aholkularitza: kontratuen modalitatea, diru-
-laguntzak, prestakuntza-eskaintzak eta abar.
Lanerako prestakuntzako eta etengabeko prestakuntzako eskaintzari buruzko informazioa eta, enpresaren lehiakortasuna hobetzeko, prestakuntza hori giza baliabideak
garatzeko tresna gisa enpresaren beharretara egokitzeko moduari buruzkoa.
Ekintza horiek guztiak sistematikoki praktikan jarriz gero, enpresetako langileen lanbide-profilak
hobeto egokituta egongo dira lanpostura. Eskatzailearen egokitze horren ondorioz, kalitate handiagoa
lortuko litzateke lana betetzean, eta, lan-arloko asebetetze-maila handiagoak eraginda, lanpostuak erra-
zago mantenduko lirateke.
Lan-merkatuaren prospekzioa
Lan-merkatuaren mugimendua aztertzea, eta aldaketak eta bilakaera ikustea prozesu etengabea eta
sistematikoa da, edozein orientazio-zerbitzurako ezinbestekoa.
Eremu jakin batean sortutako edo iraungitako lanpostuekin zerikusia duten faktore ekonomikoak
behatu behar dira, hala nola zenbait enpresa irekitzea edo ixtea, industria-jarduera jakin batzuek zabaltzea,
teknologia berriak ezartzea, herritarrengan eragin handia duten enpresa jakin batzuetako plantillak zabal-
tzea edo murriztea, edota kontratu-kopurua, eskaintzen iraupena, eskaintzen diren lan-motak eta abar.
Behatutako eremuan dauden eskaintzen eta eskarien mugimendua epe laburrera eta ertainera
iragartzeko erreferentzia-esparrua eskaintzen dute azterketa eta behaketa horiek (izan ere, lan-
-munduratzearen arloan ongi esku hartzeko, ezinbesteko baldintza da hori).
Hori dela eta, lan-munduratzeko teknikariek egindako lan-merkatuaren prospekzioak lurralde bateko
gizarte- eta lan-egoera, eta horren aldagaiak benetan ezagutzeko balio behar du, hau da, honako hauek
zehazki ezagutzeko:
Lurralde jakin bateko enpresen premiak eta eskariak.
Gehien eskaintzen diren lanak zein diren, zein neurritan eta zein baldintzatan.
Lanek eskatzen dituzten prestakuntza-, jarrera- eta gaitasun-baldintzak.
Enpresa horiekin praktika-lankidetza ezartzeko dauden aukerak.
Enpresa horiek laneratzeko zailtasunak dituzten giza talde jakin batzuen premiei buruz duten
ezagutza edo informazio erreala.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 251
Lan-merkatuaren prospekzioa egiteko prozesu batean kontuan hartu beharreko aldagai guztiak zorrotz
sistematizatu eta aztertzeko, komeni da aldagai horiek zehaztea eta dagokien testuinguruan jartzea.
Lurraldearen ezaugarri sektorialak. Eremu geografiko jakin batean dauden enpresa-
-motak, enpresa horien ezaugarriak, eta esku-hartzearen xede diren giza taldeentzat lana
aurkitzeko aukera gehien eskaintzen dituzten lanbide-sektoreak ezagutu behar dira.
Lanbide-profilen eta lanerakoen azterketa. Lan bakoitzak eskatzen dituen lanbide-profilak
ezagutu behar dira, hautaketa ahalik eta orekatuena izateko eta, horrela, eskatzaileek lan-
-aukera handiagoak izan ditzaten.
Lankidetza-premiak. Enpresen sentsibilizazioa. Laneratzeko zailtasun bereziak dituzten
giza taldeei lan-merkatuan txertatzea errazteko, enpresa-ehunari informazioa ematea fun-
tsezkoa da.
Lurraldearen ezaugarri sektorialak
Orientatzaileak, merkatuaren aukerak eta lurralde bakoitzeko eskaintzak ezagutzeko, informazio-iturri
eguneratuak beharko ditu: gremioak, merkataritza-ganbera, lan-merkatuaren behatokia, orri horiak,
eskualdeko prentsa eta abar.
Funtsezkoa izango da, beraz, sistematikoki eguneratu behar diren eta lan-munduratzailea bere
eremuko lan-egoera errealera hurbilduko duten argitalpen, argibide eta datu estatistikoez baliatzea.
Lan-merkatuaren egoerari, bilakaerari eta joerei buruzko informazioa egiaztatzeko aukera ematen
duten datu-iturri nagusietako batzuk behatokiak dira.
INEMek honela definitzen du bere Lanerako Behatokia: “enplegu- eta prestakuntza-merkatuen
portaera ikusteko eta aztertzeko tresna; merkatu horren bilakaeran eragina duten edo erabakigarriak
diren faktoreak bildu eta aztertzeko asmoa du, bilakaera horren azterketan oinarritutako iragarpen-
-emaitzak lortu ahal izateko”(7).
Behatokien ezaugarrietako bat datuak hainbat azterketa-mailatan egituratzea da. Udal-mailakoak,
eskualde-mailakoak, autonomia-erkidegokoak, Estatukoak eta abar daude.
Behatokietan sortutako datuak informazio sozioekonomikorako tresna gisa erabiltzea eta bere
lurraldean benetan garrantzitsuak eta esanguratsuak diren adierazleekin lan egitea komeni zaio
orientatzaileari.
Esku hartzeko informaziorik baliagarrienak eta garrantzitsuenak honako alderdi hauek hartzen ditu:
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
252
Lanen bilakaera. Datu hauek lanen joerei buruzko azterlanean agertzen dira. Lan-multzo
nagusien egiturari eta bilakaerari buruzko ezagutza eskaintzen dute eta multzo horien
azterketak, gainera, enpleguaren proiekzioari buruz orientatzailearentzat oso baliagarriak
diren iragarpenak egiteko aukera ematen du.
Ildo berean, eta 1. UNITATE DIDAKTIKOAN adierazi bezala, orientatzaileak esku hartu behar duen
eremuko enplegu-sorgune berriak ezagutu behar ditu ezinbestez, enplegua sortzeko iturritzat hartzen
baitira gaur egun; gainera, lanen hazkundearen ikuspegiarekin dihardute, eta ofizio eta jarduera
ekonomiko berriak sortzeko ahalmen handia dute.
Enplegu-sorguneetan sortutako lan asko eta asko laneratzeko eragozpenik handienak dituzten giza
taldeen ezaugarriekin bat ez datozela badirudi ere, adierazi beharra dago sektore horiek oso enplegu-
-eskari heterogeneoa sor dezaketela, kualifikazioari zein lanean emandako denborari dagokionez
(lanaldi partzialak, ordukako lanak eta abar).
Lanen egungo egoera. Datu hauek lan-merkatuan gehien eskatzen diren lanbideei eta lanei
buruzko informazio kuantitatiboa, eta lan-eskaintzak kontuan hartuta lanen profiletan gertatzen
diren aldaketei buruzkoa ematen dute.
Horrela, beraz, lan bakoitzerako honako alderdi hauei buruzko datuak barne hartzen dira:
kontratatzen diren pertsonen ereduzko profila, enpresak zein sektore ekonomikotakoak diren,
kontratu-motarik ohikoena, eta gehien kontratatzen diren eskatzaileen ezaugarriak (adina,
sexua eta ikasketa-maila).
Era berean, esku hartzeko eremuaren barruan gizarte-arriskuko egoeran dauden giza taldeentzat
esanguratsuenak diren eta giza talde horiei lana aurkitzeko aukerarik handienak eskaintzen dizkieten
jarduera-sektoreak ezagutzea oso komenigarria da.
Grupo Promocions(8) izenekoak, laneratze-programen eta -proiektuen inplementazioan izandako
hainbat esperientzia aztertu ondoren, honako sektore hauek azpimarratzen ditu:
Nekazaritza- eta abeltzaintza-ustiategiak, haztegiak edo negutegiak, eta lorezaintza-zerbitzuak.
Enpresetarako zerbitzuak, mailing-a, mezularitza-zerbitzuak.
Industrietarako zerbitzu osagarriak, azpiegituren mantentzea, manipulatutako produktuak,
osagarrien muntatzeak, ontziratzea, etiketatzea, trokelaketak.
Etxebizitzen eraikuntza, mantentzea eta birgaitzea.
Partikularrentzako eta enpresentzako garbiketa-zerbitzuak.
Hurbiltasun-zerbitzuak, etxez etxeko bazkari-zerbitzua, edadetuen eta haurren zaintza,
etxeko zereginak.
Ingurumenarekin, altzari, arropa eta etxetresna elektrikoen birziklatzearekin, eta hondakinen
berreskuratzearekin zerikusia duten jarduerak.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 253
5.5. irudia. Garrantzitsua da eremu bakoitzean laneratzeko zailtasunik handienak dituzten giza taldeei aukera gehien
eskaintzen dizkieten jarduera-sektoreak ezagutzea.
Lanbide-profilen eta lanen azterketa
Giza baliabideen eta erakundeen eremuan oso zabalduta eta ikertuta dagoen diziplina honen zirri-
borro eta hurbilketa txiki bat baino ez dugu egingo hemen. Hortaz, informazio zabalagoa lortzeko, gaiari
buruz dagoen bibliografia zabala kontsultatzea gomendatzen dugu.
Lan-munduratzailearen esku-hartzean erabakigarria den beste baldintza bat lanpostua eskatzen
duenaren eta egin beharreko lanaren arteko egokitzapena lortzea da.
Giza baliabideei eta erakundeei buruzko teorian gehien zabalduta dauden premisetako baten arabera,
ez dago hautagai onik edo txarrik, lanpostu baterako hautagai egokia baizik. Hautagai hori lortzeko,
eskatzailearen ezaugarriak ez ezik, lanpostuak eskatzen duen lanbide-profila ere ezagutu beharko da
ezinbestez.
Lanen azterketa
Bete beharreko lanpostuen azterketa eta deskribapena egin behar da, lanpostu bakoitzean bete
beharreko zereginen nondik norakoa argi eta garbi ezagutzeko, bai eta lan-baldintzena ere: ordutegiak,
erantzukizuna, lan-giroa, ingurune fisikoa, beharrezkoak diren gorputz- eta adimen-gaitasunak, presta-
kuntza, esperientzia, izaera, erantzukizun-maila, ingurune fisiologikoa, ingurune soziala, ordainsari-
-baldintzak eta mailaz igotzekoak…
Lanpostuen eta zereginen azterketarako, informazioa biltzeko prozesua egin beharko da aldez aurretik.
Lanpostuari buruzko informazioa biltzea
Orain arte, enpresen eremuari lotuta dauden, baina gizarte-maila landu ez duten adituek egin dituzte
lanbide-profilei buruzko azterketak eta ikerketak. Arestian ikusi dugun bezala, ordea, lan-munduratzean
jardun nahi duen erakunde orok lanpostuen eskakizunei eta, nagusiki, esku-hartzearen xede diren giza
taldeentzat lanpostuak sortzeko aukera gehien eskaintzen dituzten sektoreei buruzko informazioa behar du.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
254
Prozesu horrek enpresara bertara bisitaldia egitearekin hasi beharko luke, banaka, taldeka edo
adituei egindako elkarrizketen bidez informazioa “in situ” lortzeko (galdera-sortak edo behaketa erabilita).
Enpresara bertara joatea edo erakundeak zuzentzen dituzten edo horien ardura duten pertsonek
ateak zabal ditzaten eta informazioa eman dezaten lortzea prospekzioaren ardura duenarentzat prozesu
nekeza eta gaitza izan daitekeenez gero, komeni da:
Argi eta garbi izatea zein den benetan behar den informazioa. Baliagarria dena baino ez da
bildu behar.
Lana aztertzeko galdera-sorta bat, edo aldatu ahala testuinguruan erraz jartzeko moduko
lanbide-profil estandarren fitxa bat izatea lanpostu bakoitzerako.(9)
Lanpostuaren azterketa
Honela defini daiteke lanpostuaren azterketa: “lan jakin bati buruzko informazio garrantzitsu guztia
lortzeko prozesua da, lanpostua behar bezala betetzeko baliagarria izan daitekeena, bai enpresaren
helburuak betetzeari, bai langileen segurtasunari, asebetetze-mailari eta erosotasunari dagokienez”(10).
Lanpostu baten zereginak aztertzean, ongi bereizitako bi alderdi hartuko dira kontuan:
Zereginaren deskribapena. Zereginaren bereizketa sistematikoa eta honako hauen
deskribapena:
- Izaera fisikoarena: pisuak jaso, eskorga eraman, ordenagailuak erabili…
- Adimen-izaerarena: txostenak, kalkuluak, datuak eta abar egin.
- Pertsonarteko izaerarena: negoziatu, kontsultak egin, informazioa eman…
Subjektuaren eskakizunak. Lanpostua eskuratuko duen pertsonak bete beharreko
baldintzak.
Bestalde, lanpostuaren azterketaren bidez, jakin beharko litzateke:
Zer egiten den
Nola egiten den
Zergatik egiten den
Zein baldintzatan egiten den
Lanpostuak zer eskatzen duen
5.6. irudia. Lanpostuaren azterketan, zereginaren deskribapena
zein langilearen eskakizunak hartu behar dira kontuan.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 255
Informazioa biltzeko tresnak
Lanpostuaren edukiari buruzko behar adinako informazioa izango duen galdera-sorta, protokolo edo
fitxa izango da eskatzailearen eta lanpostuaren eskakizunak biltzeko tresna. Gainera, lanpostua beteko
duenak lana behar bezala egiteko bete beharreko eskakizun eta ezaugarri idealak islatu behar ditu.
Tresna horrek hainbat faktoreri buruzko informazioa bildu behar du:
Lanpostuaren izena
Eskatutako prestakuntza eta esperientzia
Kargurako edo lanposturako berariazko ezagutzak
Adimen-gaitasunak eta trebetasunak
Jarrerak eta nortasun-ezaugarriak
Beste zenbait
Hona hemen lanen profilei buruzko fitxa baten egituraren eta diseinuaren adibide bat(11):
LANEN PROFILEN FITXA
1. PROPOSATZEN DEN LANAREN IZENA
2. LANAREN DESKRIBAPENA
- Deskribapen orokorra - Zereginak: Fisikoak Adimenari lotutakoak Pertsonartekoak - Lan-baldintzak: Monotonia edo nerbio-kitzikadura Normalak ez diren gorputz-jarrerak Giroa Istripu-arriskua Gaixotasun-arriskua
3. ERABILITAKO BALIABIDEAK
4. GAITASUN-PROFILA - Gaitasun orokorrak - Berariazko gaitasunak - Trebetasunak
5. ESKATUTAKO ESPERIENTZIAREN ETA PRESTAKUNTZAREN DEFINIZIOA
- Gutxieneko esperientzia - Gutxieneko prestakuntza - Prestakuntza osagarria
6. LANBIDE-SAILKAPENA - Lanbide-kategoriak edo lanbide-mailak - Ordainsari-baldintza - Mailaz igotzeko baldintzak
5.4. taula.
Enpresen sentsibilizazioa
Lan-munduratzeko zerbitzuek esku hartzean duten arazo handienetako bat, zalantzarik gabe, zenbait
enpresak beren plantilletan giza talde jakin batzuk onartzeko inplikaziorik eta sentsibilizaziorik eza da.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
256
Portaera horren arrazoietako bat enpresa-sareak lan-arloko politiken garapenean duen parte-hartze
txikia da, enpresek giza talde jakin batzuek lan-munduan eta gizartean jasaten duten bazterketa eta
langabezia enpresen arazoak ez direla uste dutelako beharbada.
2. UNITATE DIDAKTIKOAN ikusi dugunez, Estatuan giza talde
jakin batzuen langabeziari aurre egiteko erabilitako estrategia bat
kontrataziorako laguntzei buruzko lan-legerian oinarrituta dago.
Hala ere, benetako eraginkortasuna lortzeko, enpresek jarrera
aldatu, erantzukizuna beren gain hartu eta aktiboki parte hartu
beharko lukete, etekina lortzea helburu bakarra izan gabe. Lege-
-mailako neurriak mesedegarriak dira, baina ez dira nahikoa
inplikatutako alderdi guztiak arazoaz jabetzen ez badira.
5.7. irudia.
Oraindik konpontzeko geratzen den beste arazo bat enpresek beren plantilletan ezgaitasuna duten
pertsonen gutxieneko kopuru bat barne hartzeko betebeharra da.
Beharrezkoa izango da, beraz, enplegu-emaileekin zuzenean harremanetan jartzea lege-mailako
onurei eta betebeharrei, eta erantzukizun sozialei, etikoei eta moralei buruz behar bezalako aholkularitza
eta informazioa emateko.
Horretarako, lan-munduratzaileak egin beharreko esku-hartzea eta dinamizazio-lana laneratzeko
zailtasunik handienak dituzten giza taldeen enplegua sustatzera eta enpresa-munduak zenbait muga
dituzten giza taldeen kontratazioa bere gain har dezan lortzera bideratu beharko dira.
Lan-munduratzaileak enpresan egin beharreko zereginetan, honako hauek aipa daitezke:
Indarrean dagoen legeriari buruzko informazioa eta aholkularitza: enpresek giza talde
jakin batzuei dagokienez dituzten eskubide eta betebeharrak, eta kontratazioaren onurak
(zerga-onurak, gizarte-onurak eta abar).
Gremioekin edo enpresa-erakundeekin prestakuntza-kontratuetarako hitzarmenak ezar-
tzea. Geroago kontratatzeko konpromisoak zehaztuko dira eta, ahal den neurrian, hitzarmen
horiek doako eskulan-iturri bihurtzeko aukera saihestuko da.
Adierazitako giza taldeek beren gain hartzeko moduko askotariko zereginak eskain-
tzen dituzten enpresen beharra. Lan-munduratzaileak ahalegina egin behar du enpresei
adierazitako giza taldeen profiletarako oso egokiak diren lanpostuak dituztela jakinarazteko
(gauzak antolatzea, sailkatzea, garraiatzea, garbitzea, enpresaren edo makineriaren
mantentzea eta abar eskatzen duten lanak).
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 257
Aurreko puntuari dagokionez, tamaina ertaineko eta handiko enpresen inplikazioa
beharko da batez ere, enpresa horiek baitute kualifikazio baxuko eskulana hartzeko eta
antolamenduaren zenbait puntutan produkzio-estandar txikiagoak onartzeko gaitasuna.
Laneratze-zerbitzuak enplegatuek lanpostuan bertan duten portaeraren jarraipena
finkatu behar du. Eskatzailearentzat lagungarria da (babestuta sentitzen delako), eta
enpresaburuari ardura hori kentzen zaio.
Gizarte-onarpena sustatu behar da. Zenbait enpresa zailtasunik handienak dituzten
pertsonak hartzera bultzatuta senti daitezke erakundeen aldetik onarpena lortzen dutela
ikusten badute.
Ezinbestekoa da lan-munduratzaileak, indarrean dagoen legeria ezagutzeaz gain,
informazio eguneratua izatea, laneratzeko zailtasunak dituzten pertsonak hartzen dituzten
enpresak babesteko eta finantzatzeko aukera ematen duten aldaketei eta lege berriei buruz.
Aurreko puntuan oinarrituta, laneratzea errazteko sortutako eta antolatutako enpresen
sustapenean eta sorkuntzan lan egin beharra dago. Hona hemen enpresa-mota horren
adibide batzuk: Coordinadora contra la marginación, Trinijove, Engrunes, Centro de
Reinserción Social Recollin, Asociación Esbargi, Llar Betania…(12).
Egia esan, neurri horiek martxan jartzea ezinbestekoa izango da gizarte-mailan baztertuta dauden
giza talde jakin batzuk lan-merkatuan txertatu ahal izateko (informaziorik ezagatik edota, besterik gabe,
lan-munduan eta gizartean dauden aurreiritzi batzuen iraupenagatik geratu ohi dira baztertuta).
5.4 Lan-eskarien eremuko esku-hartzea: ibilbide pertsonalak
Ibilbide pertsonalak lan-munduratzean
“Ez da (langabezia) lanik gabe dauden pertsona jakin batzuengandik bereizitako fenomeno orokorra;
toki-mailako sustapen ekonomikoan gizarte-mailan arduratsua izango den esku-hartze bat egitea
erabakitzen bada, lurraldeko giza baliabideen arreta pertsonalizatuari eman behar zaio lehentasuna”(13).
Enpresen esparruko esku-hartzea ikusi ondoren, eskariaren eremua aztertuko dugu idatz-zati
honetan. Bertan, lan-munduratzeari lotutako erakunde, programa edo zerbitzu batek lan-eskatzaile baten
aurrean praktikan jarri beharreko hainbat ekintza zehaztu eta xehatuko ditugu.
Ekintza horiek langabeek eta, bereziki, laneratzeko zailtasun gehigarriak dituzten giza taldeetakoek
jasaten duten arazoari erantzun eraginkorra eta egokia ematera bideratuta egon behar dute.
Horrez gain, enplegua bilatzen eta lortzen laguntzeko estrategiak, baliabideak eta tresnak eskaini
behar dituzte.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
258
Horretarako, esku-hartzearen oinarri izango den ardatz egituratzaile bat izango dute ekintza horiek:
lan-munduratzeko ibilbide pertsonalak. Ibilbide horiek lan-munduratzean jarduteko filosofia baten osagai
dira, eta filosofia horrek honako bi premisa hauek ditu oinarri:
Lehena eskatzailearengan oinarrituta dago, eta langabeen beharrei erantzun integrala eta
pertsonalizatua eman behar die.
Bigarrena, berriz, testuinguru soziokulturalean oinarrituta dago; bestela esanda, maila
sozioprofesionalean integrala izan behar du, eta toki-mailako zerbitzu eta baliabide guztiak
koordinatu behar ditu.
Zer dira ibilbide pertsonalak?
Gaur egun, langabeak lan egonkorra lortu arte egiten duen bideari “lan-munduratzeko ibilbide”
esaten zaio.
Ibilbide hitzak zer esan nahi duen aztertzeko eta hobeto ulertzeko, honako definizio hauek lagun-
garriak izan daitezke (lehenak ikuspegi teorikoa du, eta bigarrenak praktikoa):
Ikuspegi teorikotik, helburu bat lortzeko denboraldi jakin batean jarraitu beharreko bidearen analo-
giatzat har daiteke ibilbidea. Ibilbide horretan, ager daitezkeen egoera guztiak hartuko dira kontuan:
nahitaez hartu beharreko erabakien arteko lotura, gatazkak, atzerapenak, porrotak, lorpenak eta abar.
Bestalde, lan-munduan eta gizartean txertatzeko aukeraren ikuspegitik, honela defini daiteke ibilbide
pertsonala: “diagnosi-ekintza batean oinarrituta erabiltzailea lana bilatzeko prozesuan lagunduko dioten
jardun egokietara bideratzeko helburua duten jardunen multzoa da; erabiltzaile horri, halaber, lan-
-merkatuan txertatzeko zereginean arrakasta-aukera handiagoarekin aurrera egiteko autonomia sustatuko
duten tresnak eskainiko zaizkio”(14).
Azken definizio hori arretaz aztertuz gero, hainbat kontzeptu azpimarratu nahi direla ikus daiteke:
Jardun-eredu jakin bat. Ez da ekintza puntualtzat hartu behar, denboran egiten den eta
eskatzailearen lanbide-bizitzaren une batean edo bestean gara daitekeen esku hartzeko
prozesutzat baizik.
Lan-munduratzera bideratutako ekintzak eskatzailearen egoera pertsonalera eta lanbide-
-egoerara egokituta egongo dira, eta banabanako erantzuna emango dute.
Eskatzaileari enplegua lortzeko aukera baldintzatu, eragotzi edo erraz diezaioketen aldagai
pertsonal, psikosozial eta jarrerazko guztien azterketa zorrotz baten bidez diseinatzen dira
ekintzak.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 259
Lan-munduan eta gizartean erabat txertatzeko helburua duten ekintzak barne hartzen dituen
ibilbidearen kudeaketan, ezinbestekoa da eskatzailearen parte-hartzea. Ekintza horien sekuen-
tziak oinarrizko premiei erantzuteari eman behar dio lehentasuna, eta, ondoren, laneratzeari.
Ekintzak egiten direnean, tratamendua pertsonalizatua izango da eta bana-banako elkarriz-
ketetan oinarrituko da. Eskatzaileak tutore gisa jardungo duen lan-munduratzailearen
laguntza eta babesa duela senti dezan lortu behar da.
Eskatzaileak, pixkanaka, esku-hartzeari lotutako erabakiak eta erantzukizuna onartu eta
bere gain hartu beharko ditu. Horri esker, etorkizunean ibilbidea bere kabuz egiten jarrai-
tzeko autonomia emango dioten estrategia pertsonalak eta sozialak garatu ahal izango ditu.
Ekintza horiek inguruko zerbitzuen eta baliabideen erantzun bateratzailea eskaini behar dute,
eta toki-mailako lan-merkatuaren baldintzetara behar bezala egokituta egon behar dute.
Norentzat dira ekintza horiek?
Lanerako orientazioko eta lan-munduratzeko zerbitzuek eta programek bizitzaren uneren batean
lana bilatu behar duten pertsona guztientzat izan badute ere, liburu honetan bereziki azpimarratu nahi
dugu giza talde jakin batzuetakoak diren eta lan-munduan txertatzeko zailtasun bereziak dituzten
pertsonekin egiten diren ekintzen azterketa; izan ere, giza talde horiek zerbitzu eraginkorra eta egokia
behar dute dauden ezberdintasunak orekatzeko eta laneratzeko aukera-berdintasunaren printzipioa
betetzeko.
Ibilbideak pertsonalizatzeko beharraren arrazoia, hain zuzen ere, eskatzaileen heterogeneotasuna
da; ezinezkoa da metodo orokorrak eta estandarizatuak aurkitzea.
Berezitasun hori gorabehera, 3. UNITATE DIDAKTIKOAN ikusi dugunez, giza talde bakoitzak baditu behar
komun bereizgarri batzuk. Adibidez, lan-mailan agertzen den prestakuntzarik, kualifikaziorik eta esperien-
tziarik eza aipa daiteke (eta, zenbaitetan, ikasteko motibaziorik eza eta gizarte- eta lan-arauak ez
betetzeko joera ere bai).
Eskatzaile horietako askok lan-porrot ugari jasan dituzte, eta lana bilatzeko motibazio guztia galdu
dute. Jarrera hori eragozpen handia da lan-munduratzailearentzat, batez ere pertsona horietako batzuek
ezkutuko ekonomian dihardutela kontuan hartzen badugu.
Gizarteratzea eta laneratzea, esku hartzeko bi premia ezberdin
1. UNITATE DIDAKTIKOAN adierazi dugunez, motz geratuko gara laneratze-prozesua lanpostu edo lan
baterako prestakuntza-ekintzen multzotzat hartzen badugu. Esku-hartzeak gizarte-proiekzio zabala izan
behar du, hala nola oinarrizko behar batzuei erantzuteko edo garapen pertsonalerako prestatzeko proiek-
zioa, pertsonak autonomia ekonomikoa eskuratu ahal izateko (eta, jakina, lan-kontratua lortzea nahita-
ezkoa izango da). Egoera ezberdinak direla eta, lan-munduratzaileak esku hartzeko bi aukera izan ditzake:
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
260
Eskatzaileak behar duen ibilbide pertsonalean, enplegagarritasuna garatzera eta lan-munduan
txertatzeko aukera areagotzera bideratutako ekintzak zuzenean egitea.
Eskatzaileak behar duen ibilbidean, oinarrizko premiei erantzutearen bitartez aldez aurretik
gizarteratu behar izatea (gizarte-arloko beste estamentu edo zerbitzuen eta garapen pertso-
nalari lotutako beste ekintza batzuen bidez).
Esku hartzeko bi mota horiek argitzeko, eta adibide modura, garbi dago pertsona batek etxebizi-
tzarik, eguneroko janaririk edo kontratu bat lortu ahal izateko paper ofizialik ez duenean, esku-hartzeak
laneratzeari ekin aurretik gabezia horiei erantzuten hasi behar duela. Gauza bera gertatzen da luzaroan
gizarte-bazterketa jasan izateagatik gizarte-ohiturarik eta/edo lan-ohiturarik oinarrizkoenak falta zaizkien
pertsonekin.
Lan-munduan eta gizartean txertatzeko jarraitu beharreko bidea
Oinarrizko gabeziak Gizarte- eta lan-arloko ohiturarik eta/edo
trebetasunik eza Aukerarik eza
LANA LORTZEKO AUKERA
ERAGOZTEN DUTE, BAI ETA ESKAINTZAK IZANIK ERE
GIZARTE-BAZTERKETA AREAGOTZEN DA ARRISKU-EGOERA
EZKUTUKO ENPLEGUA SORTZEN DA
Egoera hori lan-munduratzeko esku-hartzeen bidez arindu nahi da
ENPLEGAGARRITASUN-BALDINTZEN GARAPENA
GIZARTERATZEKO OINARRIZKO GAITASUNAK ENPLEGUAREN BILAKETA AKTIBOA
LAN-JARDUERAN HASTEA
LANERATZEA
Iturria: Caritas. (Egokitua) 5.5. taula.
Lanbide-ibilbideak garatzeko metodologia, baliabideak eta tresnak
Lan-munduratzaileak, esku hartzeko prozesuari ekin behar dionean, lan egin ahal izateko metodo-
logia eta zenbait teknika behar ditu.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 261
Bestalde, esku hartzeko prozesuan metatutako informazio guztia biltzeko eta antolatzeko tresna edo
euskarri batzuk ere behar ditu lan-munduratzaileak. Horretarako erabiliko duen tresna espediente
pertsonala izango da.
Lan-munduratzeko elkarrizketa
Lan-munduratzeko elkarrizketa, esku hartzeko tresna
Elkarrizketa lan-munduratzeko prozesuko tresna nagusia da, lan-munduratzailearen eta esku-
-hartzearen xede den pertsonaren arteko lan-metodologia esku-hartzeak dirauen aldi osoan egin
beharreko hainbat topaketatan oinarrituko dela kontuan hartuta batez ere.
Ildo horretan, ibilbide pertsonalizatu batean esku hartzeko testuinguruaren barruko lan-munduratzeko
elkarrizketari dagokionez, hauxe da kontuan hartu beharreko lehen premisetako bat: ez da ekintza
puntuala, elkarrizketa-multzo bat biltzen duen prozesua baizik. Elkarrizketa horien bidez, laguntza
orokorrera, tutoretzara eta bana-banako laguntzara bideratutako argibideak ematen zaizkio eskatzaileari.
Lan-eskatzailearekin zuzeneko harremanak luzaroan ezarri behar direnez gero, garrantzitsua da
metodo hotzak eta soberako teknizismoak saihestea.
Ezin dugu ahaztu esku-hartzearen xede diren giza talde gehienak lan-egoera eta, askotan, egoera
sozial eta pertsonal txarrean daudela edo egon direla, eta tratuan adeitasuna eta begikotasuna behar
dutela. Asmoa ez da, jakina, paternalismoan edo itxaropen faltsuetan oinarritutako giroa sortzea,
pertsona horien egungo egoera errespetatzea baizik.
Ildo horretan, E. Fragok dioenez, “elkarrizketa, baliabide edo teknika soila ez ezik, trebetasuna,
adeitasuna, esperientzia eta komunikatzeko gaitasuna eskatzen dituen artea ere bada”(15). Egia esan,
solasaldi arinak eta parte-hartze handikoak sustatzea eta elkarrizketa horietan eskatzailea esku-
-hartzearen protagonista bihurtzea da asmoa.
Elkarrizketaren ezaugarri orokorrak
Metodo hau erabili nahi izanez gero, premisa batzuk hartu beharko dira kontuan:
Elkarrizketak bana-banakoak eta pertsonalizatuak izango dira. Aldakorrak izango dira,
eta eskatzailearen premiei, ezaugarriei eta profilari erantzungo diete. Bermatu nahi den
arreta pertsonalizatuaren bidez, lan-munduratzaileak eskatzaileari buruzko informazioa lortu
ahal izango du modu erosoan eta pribatuan eta, aldi berean, eskatzaileak lan-munduratzeko
prozesuari buruz behar duen informazioa eskuratu ahal izango du.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
262
Eskatzailearen eta teknikariaren arteko solasaldiaren pribatutasuna bermatuko duen
gune bat beharko da. Ezinbestekoa da elkarrizketak egiteko leku egokia izatea. Ziurtatu
beharra dago bilduta dauden bitartean etenik, bisitaldirik edo telefono-deirik izango ez dela.
Ahal bada, eta giro adeitsua sortzen laguntzeko, bulegoko mahaia ez erabiltzea gomen-
datzen dugu, elkarrizketatzailearen eta elkarrizketatuaren arteko oztopo bihur baitaiteke.
Elkarrizketak iraupen mugatua izan behar du. Beharrezkoa da denbora jakin bat finkatzea
(ordubete ingurukoa) eta elkarrizketatuak denbora-epe hori aldez aurretik jakitea, puntu
honetan zorrotzegiak izatea komeni ez bada ere. Nolanahi ere, kontuan izan behar da
denboraldia laburregia izateak eskatzailearengan larritasuna eta antsietatea eragin ditza-
keela eta, elkarrizketa luzeegia izanez gero, aldiz, eskatzailea gogaitu eta nekatu egin daite-
keela edo interesa gal dezakeela.
Aldez aurretik planifikatu behar da. Elkarrizketa egitea ez da izango, inola ere, denbora
galtzea, ez elkarrizketatzailearentzat, ez elkarrizketatuarentzat. Horretarako, beharrezkoa izango
da elkarrizketatzailea tresna edo protokolo batzuetan oinarritzea eta informazioaren bilketa
sistematikoa erraztuko duten eta geroago enplegagarritasunari lotutako alderdiak aztertzeko
baliagarriak izango diren hainbat adierazle izatea.
Hala ere, elkarrizketa-eredua egituratuegia badago, galdeketa bihur daiteke, eta hori saihestu
beharra dago.
Elkarrizketatzailearen komunikazio-rola. Elkarrizketak komunikazioa behar du, ahozkoa
zein ahozkoa ez dena. Beraz, ezinbestekoa izango da giro lasaia eta konfiantzakoa sortzea,
eta entzuteko prestasun handia agertzea (erantzuna behartu gabe). Horretarako, teknikariak
eskatzailearen komunikazio-erritmora egokitu beharko du, aldi bakoitzean galdera bat
egingo du, garbi eta zehatz hitz egingo du, eta hizkuntza ulergarria erabiliko du. Azkenik, oso
komenigarria da erantzunen edo argudioen aurrean beti jarrera neutrala izatea.
Elkarrizketaren pertzepzio-akatsak. Hainbat akats ohikoak dira elkarrizketetan eta, ezagunak
izanik ere, zaila da kontra egitea. Honako hauek azpimarra daitezke:
- Lehen inpresioari balio osoa ematea. Kontu handia izan behar dugu lehen
inpresioarekin. Distantzia hartu behar da denboran, eta gogoetarik ezaren eta
presaren ondorioz sor daitezkeen balio-judizioak saihestu egin behar dira.
- Marka-efektua. Pertsona bere osotasunean ezaugarri on edo txar bakar baten
arabera ebaluatzen denean agertzen da. Hau da, ezaugarri horretan oinarrituta
ematen zaie balorazio positiboa edo negatiboa elkarrizketatuaren gainerako
ezaugarri guztiei.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 263
- Estereotipoak eta orokortzeak. Pertsona jakin bati talde jakin baten berezko
ezaugarritzat hartu ohi direnak egozten zaizkionean agertzen da. Ez dugu pentsatu
behar gizarteratzaileak okerreko pertzepzio hori ez duenik. Jende guztiak bere
jarrera bideratzen duten kultur balioak eta balio pertsonalak dituela kontuan hartzen
eta onartzen bada, errazagoa izango da pertzepzio horiei kontra egitea.
- Proiekzio-efektua. Eskatzaileen ahalmenak edo alderdi jakin batzuk elkarrizketa-
tzailearen izaerarekin edo pentsaerarekin bat datozelako neurriz kanpo baloratzeko
joera da.
- Ondorioak. Azaleko ondorioak saihestu egin behar dira. Lortutako informazioaren
alderdi guztiak aztertu eta bakoitzari buruzko gogoeta egin ondoren atera behar dira
ondorioak beti.
Lan-munduratzeko elkarrizketaren helburuak
Lan-munduratzeko elkarrizketarekin lortu nahi diren helburuak hautatzeko, kontuan hartu behar da
prozesua ez dagoela datuen bilketa aseptikoan oinarrituta; aitzitik, elkarrizketak berak esku hartzeko
berariazko tresna izango dira.
Beraz, honako hauek dira elkarrizketa horien helburuak:
Eskatzailearen gizarte- eta lan-profila egitea. Horretarako, eskatzailearen lan-errealitatea,
eta berariazko esku-hartze baten bidez laneratzeko aukerak ikertuko dira.
Enplegurako motibatzea, eta autoestimua eta norberaren ezagutza areagotzea.
Helburu horiek lortzeko, garrantzitsua da zein ikuspegitatik esku hartzen den. Hau da, eskatzaileari
falta zaizkion gaitasunak gehiegi miatu ordez, hobe da eskatzailearen ahalmenak, gaitasunak, ikaskuntzak
eta lan-esperientziak lantzea eta ahalik eta etekinik handiena ateratzea.
Horrela, beraz, ibilbide pertsonala lantzeko, martxan jartzeko eta jarraitzeko oinarria hainbat
elkarrizketa pertsonal direla esan daiteke. Elkarrizketa horien bidez, ibilbidea hobetu, egokitu edo berriz
landu daiteke (nolanahi ere, lan-munduratzearen fase bakoitzerako proposatutako helburuak betetzen
diren ala ez ikusi beharko da).
Erabili beharreko materialak eta tresnak
Espediente pertsonala
Lan-munduratzeari lotutako esku-hartzea egiteko prozesuan, eskatzailearekin zerikusia duen infor-
mazio oro sistematikoki jaso eta antolatuko duten hainbat tresna eta material erabili behar dira.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
264
Material horiek guztiak bildu ondoren, erabiltzaile bakoitzaren espediente pertsonala edo
indibiduala sortuko da. Espediente hori lan-munduratzeko ibilbide osoan erabiliko da, eta teknikarien
lana erraztuko du, prozesuan sortzen den informazio guztia jasoko baitu.
Espediente pertsonalak jaso beharreko informazioak honako alderdi hauek barne hartuko ditu:
Alderdi pertsonalak, eta gizarte- eta lan-alderdiak
Faktore horien, gaitasunen eta premien diagnostikoa
Lanbide-helburuak
Egin beharreko ekintzak
Ekintza horiek egiteko konpromisoak eta akordioak
Eskatzaileak lan-munduratzea lortzeko jarraibideak
Horrez gain, espedientea artxibatu egin beharko da (eskatzaileak geroago erabili ahal izateko).
Espediente pertsonala lantzeko prozesua
Espediente pertsonala eskatzailea programan parte hartzen hasten den unean hasiko da lantzen.
Honako hauek kontuan hartzea gomendatzen dugu:
Materialak edo jarduteko protokoloak artisauen modura egitea eta egoera eta/edo eskatzaile
bakoitzaren testuinguruan jartzea komeni da.
Material horiek informazioa ahalik eta item edo galdera gutxienetan jasotzeko, antolatzeko
eta ebaluatzeko aukera eman behar dute.
Material horiek erabilera teknologikora egokitu behar dira. Ezinbestekoa da datuen
tratamendu informatikoa, lan-munduratzeari lotutako erakundeen edo zerbitzuen artean
(edota, zuzenean, lan-enpresekin) konexioa izateko.
Espediente pertsonalaren osaera
Espediente pertsonala hainbat dokumentuk, protokolok eta tresnak osatzen dute. Horietan, honako
hauek nahitaez barne hartu behar dira: lan-munduratzeko elkarrizketaren protokoloa, curriculum vitae-a,
Ekintza Plan Pertsonalizatuaren protokoloa eta Ekintza Planaren jarraipenaren eta ebaluazioaren
protokoloa. Proba psikoteknikoak ere beharrezkoak izan daitezke.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 265
Lan-munduratzeko elkarrizketaren protokoloa. Bi zati izango ditu:
- Lehen zatian, eskatzailearen enplegagarritasunean eragina duten faktoreei buruzko
informazio guztia bilduko da.
- Bigarren zatian, berriz, enplegagarritasun-mailaren balorazio diagnostikoa egingo da.
Bertan, eskatzailearekiko harremanaren lehen inpresioak, eta etorkizuneko lan-
-munduratzean eragina izan dezaketen gaitasunak eta gabeziak xehatuko dira-
Halaber, garrantzitsua izango da eskatzailearen lanbide-iguripenen eta haren
gizarte- eta lan-profilaren ondoriozko lan-aukeren arteko kohesio-maila zehaztea.
Curriculum vitae-a. Ahal bada, komenigarria izango da eskatzaileak berak egindako
curriculum bat izatea; horrela, eskatzailearen hezkuntza- eta lanbide-ibilbidearen ikuspegi
pertsonala izango da.
Proba psikoteknikoak eta galdera-sortak. Zenbaitetan, teknikariaren ustez komenigarria
izan daiteke berariazko proba batzuk egitea. Erantzunak eta balorazioa espedienteari
erantsiko zaizkio.
Ekintza Plan Pertsonalizatuaren protokoloa. Diagnostikotik abiatuta, lan-munduratzeko
proiektua landuko da eskatzailearekin batera. Bertan, alde batetik, egin nahi diren ekintzak
jasoko dira zehazki (izena, edukia, lortu nahi diren helburuak, praktikan jartzeko beharrez-
koak diren baliabideak, hasierako eta amaierako datak eta, ahal bada, ekintza bakoitzaren
beharraren azalpena adierazita), eta, bestetik, eskatzaileak Plana gauzatzen den bitartean
hartzen dituen konpromisoak barne hartu behar dira.
Ekintza Planaren jarraipenaren eta ebaluazioaren protokoloa. Ibilbide pertsonalizatuaren
helburuak betetzen diren (eta zein neurritan) ikusteko balio duen dokumentua da. Prozesu
osoan ebaluazioak sistematikoki biltzeko aukera eman behar du.
Garapena eta jarraitu beharreko estrategiak: ibilbide pertsonalen faseak
Komeni da ibilbide pertsonalaren inplementazioan eta garapenean oinarritutako esku-hartzea lan-
-munduratze eraginkorra lortzeko aukera emango duen jardunbidearekin egitea.
Izan ere, ekintzen diseinua lantzean, jarduteko aukera asko eta asko daude, baina aniztasun horrek
ez du egoera nahasten; aitzitik, esku-hartzea planifikatzeko, inplementatzeko eta ebaluatzeko osagarritzat
eta aberasgarritzat hartu behar da.
Puntu honetan, ibilbide pertsonal baten prozesuan jarraitu beharreko faseak izan litezkeenen adibide
bat ikusiko dugu. Hala ere, lan-munduratzaileek beren erakundean jardun bat martxan jartzen dutenean,
dagokion testuinguruan jartzen ahalik eta gehien saiatzea komeni da.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
266
Jardunaren faseak Espediente pertsonala
1. Hasierako elkarrizketa:
– Zerbitzuaren aurkezpena eta eskatzailearen harrera.
– Gizarte- eta lan-profila lantzeko informazioaren bilketa.
Lan-munduratzeko elkarrizketaren
protokoloa: hasierako elkarrizketa
Curriculum vitae-a
Proba psikoteknikoak (aukeran)
Galdera-sortak
2. Premiak ezagutzea eta enplegagarritasuna ebaluatzea:
– Enplegagarritasunean eragina duten ahalmenak eta oztopoak
aurkitzea.
– Enplegagarritasun-mailaren azterketa.
Lan-munduratzeko elkarrizketaren
protokoloa: ebaluazio diagnostikoa
3. Ekintza Plan Pertsonalizatuaren proposamena:
– Lanbide-helburuak batera finkatzea (epe laburrera, ertainera eta
luzera).
– Enplegagarritasun-mailan oinarrituta, Jardun Plana batera egitea.
– Konpromisoak negoziatzea eta onartzea.
Ekintza Plan Pertsonalizatuaren
protokoloa
4. Ekintza Plan Pertsonalizatua praktikan jartzea, eta jarraipena eta ebaluazioa egitea:
– Ekintzaren tutoretza eta babeserako bana-banako elkarrizketak.
– Ekintza Plana egokitzea edo berriz lantzea, edota kontratazioa.
Ekintza Plan Pertsonalizatuaren
jarraipenaren eta ebaluazioaren
protokoloa
5.6. taula.
1. fasea: hasierako elkarrizketa
Eskatzailearen ibilbide pertsonalerako esku-hartzea harreman- eta harrera-fasearekin hasten da.
Fase honetan, hasierako elkarrizketa egingo da, eta elkarrizketa hori unerik esanguratsuenetakoa da
(lan-munduratzailearen eta eskatzailearen arteko lehen elkarreragina ezartzen da). Sarritan, lehen
harreman honetan gauzak oker bideratuz gero, oso zaila da gero berriz bideratzea (eskatzaileak
zerbitzua bertan behera uztea eragin dezake).
Eskatzailearen enplegagarritasunean eta lan-aukeretan eragina izan dezaketen faktoreei buruzko
behar adinako informazioa lortzea eta, faktore horien azterketa eta ebaluazio zorrotzaren bitartez, lan-
-munduratzean eragina duten ahalmenak edo gabeziak ezagutzea da fase honen helburua.
Harrera-fasean jarduteko irizpideak
Ezinbestekoa izango da hainbat urrats egitea eta jarduteko hainbat irizpideri jarraitzea, betiere giro
adeitsuan:
Hasieran, teknikariak bere buruaren aurkezpen laburra egingo du; bere izena eta lanbidea
adieraziko ditu, eta ordezkatzen duen zerbitzuaren berri emango du (zerbitzuaren bidez zer
lortu nahi den, zeinen menpe dagoen eta abar).
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 267
Aurkezpenak laburra eta neurritsua izan behar du. Alde batetik, ona da eskatzaileak bere
arazoa konpontzeko zein erakundetara eta zein pertsonarengana jotzen duen jakitea, baina
ez da komeni garrantzirik gabeko informazioa edo informazio astunegia ematea.
Argi eta garbi utzi behar da, hasiera-hasieratik, zerbitzuaren helburua. Teknikariak eta
eskatzaileak, batera, lanbide-helburuak zehaztuko dituzte (epe labur, ertain eta luzera, ahal
bada) eta, ondoren, eskatzaileari helburu horiek lortzen lagunduko dion ekintza-plan bat
landu beharko da.
Hau da, nork bere laneratze-proiektua lantzeko gaitasuna garatu, eta enplegua aktiboki eta
autonomiarekin bilatzeko aukera bultzatu nahi da eskatzaileengan.
Adierazi beharra dago helburu hori lortzeko eskatzailearen inplikazioa beharrezkoa dela,
hark baitu bere lan-munduratzearen erantzukizun nagusia; teknikariaren zeregina, berriz,
lan-munduratzea lortzen laguntzeko beharrezkoak diren ekintza eta jardun guztietan
orientazioa eta informazioa eskaintzera mugatuko da.
Inplikazio hori lortzeko, eskatzailea zerbitzu honetara zein egoeratan eta zergatik etortzen
den jakitea komeni da; izan ere, oso ezberdina da nor bere borondatez eta prozesuan
inplikatzeko prest joatea, eta gorabeheraren batek behartuta joatea.
Beraz, ezinbestekoa izango da eskatzailearen iguripenak lehenbailehen ezagutzea eta
teknikariarengandik eta zerbitzutik espero duenari buruz dioena arretaz entzutea, harreman
hori errealitatera ahalik eta gehien hurbiltzeko.
Iguripen faltsuak saihestu egin behar dira; zenbait eskatzailek "hemen lana emango zaiela”
uste dute, eta teknikaria ekintzen erantzule egiteko joera izaten dute. Pasibotasun hori oso
negatiboa da esku hartzeko prozesuan, eta hasiera-hasieratik bideratu beharra dago.
Bestalde, jarraitu beharreko prozesuaren berri emango zaio eskatzaileari. Komeni da,
halaber, handik aurrera egin beharreko elkarrizketen kopurua jakinaraztea. Hala ere,
kopurua eskatzaile bakoitzaren ezaugarrien arabera finkatuko da gehienetan, garrantzitsua
baita eskatzaile bakoitzak ikasteko eta garatzeko dituen erritmoak errespetatzea.
Informazioa biltzea
Aurkezpena amaitu eta esku-hartzearen filosofiaren oinarri izango diren kontzeptuak argitu ondoren,
informazioa biltzeko prozesua hasiko da. Horretarako, enplegagarritasuna osatzen duten elementuak
ebaluatzeko beharrezkoak diren adierazle guztiak itemetan zorrotz eta txukun jasoko dituzten tresnak
beharko ditu teknikariak.
1. UNITATE DIDAKTIKOAN ikusi dugunez, enplegu-eskatzaile bakoitzaren ezaugarriak eta egoera
kontuan hartuta enplegagarritasunaren eta lan-aukeren garapena lortzeko egiten da esku-hartzea.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
268
Beraz, ahalik eta informazio gehien jaso behar da, baina ezinezkoa da faktore bakoitzari buruzko
informazioa biltzea. Hori dela eta, honako alderdi hauek hartuko dira kontuan:
Pertsona baten enplegagarritasuna elkarren artean eragina duten aldagai askoren arabe-
rakoa da. Aldagai horietan, egoeraren araberako aldagaiak ditugu; kanpokoak dira, hau da,
pertsonarengan eragiten dutenean hark ez du erantzuteko inolako ahalmenik.
Beste aldagai batzuk gizabanakoaren barnean daude, hari datxezkio. Aldagai biodemo-
grafikoak eta psikosozialak dira. Aldagai hauetan, bereizi egin behar dira, alde batetik, zuze-
nean landu daitezkeenak eta, bestetik, lan-munduratzeko esku-hartze baterako egokiak ez
direnak (eskatzailea beste zerbitzu batera bideratu beharko litzateke) edo aldagai mugi-
ezinak, hala nola adina, sexua, seme-alaben kopurua eta abar.
Praktikan, beraz, ezinezkoa da eskatzailearen enplegagarritasunean neurri batean edo bestean
eragina duten faktore guztiei buruzko informazioa biltzea.
Hori dela eta, benetan esanguratsua den, eraginkor bihur daitekeen eta esku-hartzearen xede izan
daitekeen informazioa definitu, hautatu eta antolatu beharko du profesionalen taldeak.
Ados geratu ondoren, itemak tresna edo protokolo batean jasoko dira, eta sortuko den eredua oinarri
gisa erabili ahal izango da. Hala ere, horrek ez du esan nahi eredu hori eskatzaile guztientzat baliagarria
izango denik; teknikariak item jakin batzuk barne hartzeko edo uzteko beharra baloratu beharko du, elkarriz-
ketatuaren profilaren arabera. Honako taula honetan, jaso beharreko adierazleen zerrenda jasotzen da:
Pertsona identifikatzeko datuak
Abizenak eta izena Helbidea, herria, telefono-zenbakia Jaioterria, egoera zibila Gidabaimena Familian bere kargura dituen pertsonen kopurua, ahaidetasuna, adinak eta arazoak
Prestakuntza identifikatzeko datuak
Prestakuntza arautua: lortutako titulaziorik handiena eta/edo amaitu gabeko ikasketak Ikasi zuen azken urtea Prestakuntza arautu gabea Egindako beste zenbait ikastaro Lanerako ikastaroak
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 269
Lanbide-arloko ibilbidea eta esperientzia identifikatzeko datuak
Enpresaren izena eta lanbide-kategoria Sektorea edo jarduera Egindako zereginak Lanean emandako urteak Bajaren arrazoia Kontratu-motak Lanbide-esperientziari lotutako beste zenbait jarduera
Langabezian duen egoera identifikatzeko datuak
Antzinatasuna Enplegu Zerbitzu Publikoan, inskribatuta badago (sorospenari dagokionez duen egoera) Gaixotasunik, mendekotasunik edo ezgaitasunik duen
Prestasuna identifikatzeko datuak
Lanaldi-prestasuna Hasteko prestasuna Geografikoa Kontraturako prestasuna Ekonomikoa Prestakuntzarako prestasuna (ikasteko interesa) Bidaiatzeko prestasuna
Lanerako interesak, balioak eta jarrerak identifikatzeko datuak
Nork bere buruari buruz duen iritzia (autoestimu pertsonala) Laneratzeari buruzko iritzia (lan-autoestimua) Lan egiteko eta enplegua bilatzeko interesa, eta lortu nahi duen enplegu-mota Lanari ematen dion balioa
Lan-errealitatea identifikatzeko datuak
Lan-merkatuari buruz duen ezagutza Bere ustez egingo duen lanaren balorazioa, eta lan horretan duen esperientzia Egin nahi lukeen lanaren balorazioa, eta lan horretan duen esperientzia Lana bilatzeko erabilitako teknikak edo prozedurak
Trebetasunak eta oinarrizko gaitasunak identifikatzeko datuak
Adimen eta arrazoibide abstraktua Hitzezkoak Zenbakizkoak Espazialak Mekanikoak Nortasun-gaitasunak
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
270
LAN-MUNDURATZEKO ELKARRIZKETAREN PROTOKOLOA: HASIERAKO ELKARRIZKETA
DATU PERTSONALAK
Elkarrizketaren data:
Izena eta abizenak:
IFZ:
Jaiolekua eta jaiotza-data: Adina:
Helbidea:
Herria:
Telefono-zenbakia eta harremanetarako orduak:
Egoera zibila:
Kargura dituen pertsonak (eta horien adina):
Familia-rola/erantzukizuna:
Gidabaimena: ez bai motak: Automobil propioa: ez bai
PRESTAKUNTZA Oinarrizko ikasketa akademikoen maila:
Lehen Mailako Ikasketen edo Oinarrizko Hezkuntza Orokorraren Ziurtagiria:
Lehen mailako Lanbide Heziketa edo EMHZ. Espezialitatea:
Bigarren mailako Lanbide Heziketa edo GMHZ. Espezialitatea:
Batxilergoa, BBB edo baliokidea:
Maila ertaineko edo goi-mailako unibertsitate-ikasketak:
Beste zenbait: Goi-mailako ikasketak Ikastetxea Prestakuntza-aldia Prestakuntza osagarria: Arautua Ikastetxea Prestakuntza-aldia Arautu gabea Ikastetxea Prestakuntza-aldia Uneko prestakuntza Ikastetxea Hasiera data Aurreikusitako amaiera-data
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 271
Etorkizuneko prestakuntza: – Arautua:
– Arautu gabea:
LANBIDE-IBILBIDEA
Sektorea / Jarduera Zereginak Denbora Aldaketaren edo bajaren arrazoia
Hasiera Bilakaera Geldialdia Inboluzioa LANGABEZIAN DUEN EGOERA
INEMen inskribatua Denbora:
Prestazioak ez bai Mota:
Giza taldea:
Iraupen luzeko langabea 40 urtetik gorako langabea
Familia-kargak dituen emakumea 25 urtetik beherako eta prestakuntzarik gabeko gaztea
Lehen lana Ezgaitasuna duen langabea
Ez da ezein giza talde berezitakoa
PRESTASUNA
Lanaldi-prestasuna: berdin dio zatitua trinkoa: g-a-g asteburuak partziala: g-a-g oporrak
Hasteko prestasuna: berehala hasteko denborarekin
Geografikoa: bizi den herria Autonomia Erkidegoa hurbileko herriak eta eskualdea Espainiar Estatua probintzia berdin dio
Kontraturako prestasuna: ikaskuntza-kontratua ABLE praktikaldiko kontratua aldi baterako kontratua lanaldi partzialekoa merkataritza-kontratua berdin dio
Ekonomikoa: onartuko lukeen gutxieneko soldata:
Prestakuntzarako prestasuna: ez bai, zehazki:
Bidaiatzeko prestasuna: ez bai: ibilgailu propioa Enpresaren ibilgailua
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
272
LANERAKO INTERESAK, BALIOAK ETA JARRERAK
Interesen emaitza: nahiago dituen jarduerak
Lanerako balioen emaitza: Bere buruaren egoerari buruzko iritzia, honako alderdi hauek kontuan hartuta:
Langabezia
Lana bilatzeko prozesua
ENPLEGUAREN BILAKETA AKTIBOA
ERABILITAKO BALIABIDEAK BAI EZ EMAITZAK Enpresetara curriculum vitae-a bidaltzea (autokandidatura)
Enpresetara joatea (autokandidatura)
Prentsa-iragarkiei erantzutea
Senideek eta adiskideek badakite lan bila dabilela
INEMera joatea
Lan-poltsak
Hautaketa-enpresak eta ABLEak
Iragarkiak jartzea
Oposizioak, Lanerako Prestakuntzako ikastaroak
Beste zenbait ekintza
Lana aktiboki bilatzen emandako denbora: LANBIDE-HELBURUETARAKO LEHEN HURBILKETA
Bilatzen dituen lanak: Esperientzia: Prestakuntza:
Egin nahi lukeen lana: Esperientzia: Prestakuntza:
Zure ustez, zein oztopo daude lan hori aurkitzeko? Zein faktorek laguntzen dute lana bilatzen?
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 273
Lan-munduratzailearen jarrera informazioa biltzean
Teknikariaren jardunari dagokionez, errespetu handiarekin jokatu beharko du informazio jakin batzuk
biltzeko garaian. Ez da ahaztu behar lan egiteko prestasunari, familia-egoerari edo jaso nahi den
ordainsariari buruzko galderak deseroso samarrak izan daitezkeela eskatzailearentzat.
Beti izan beharko da oso kontuan ez dela galdera-sorta bat bete behar; elkarrizketa egin behar da.
Hori dela eta, zuhur jokatu eta oreka lortu behar da gatazkak saihestu beharraren eta informazio jakin
bat ez izateak Ekintza Plana martxan jartzeko aukera eragotz dezakeela kontuan hartu beharraren artean.
Oso mesedegarria izango da eskatzailearen
lanbide-interesak eta lanbide-balioak jasotzea:
zertan lan egin nahi duen eta nolako trebetasunak
dituen, hau da, zer dakien egiten.
Zenbaitetan, teknikariak protokolo horren
bidez lortutako informazioa eskatzailearen balia-
bideak identifikatzeko nahikoa ez dela ikusten
badu, proba psikoteknikoak egin ditzake. Dena
den, azpimarratu beharra dago proba psiko-
tekniko horiek erabiltzea ez dela erraza eta, fun-
tsean, espezialistek baino ez dituzte aplikatuko,
eta ez sistematikoki.
5.8. irudia. Test psikoteknikoak, hautaketa-prozesuetan
garrantzi handia izan badute ere, lan-munduratzeko elkarrizketen osagarri gisa baino ez dira erabiltzen gaur egun.
Test psikotekniko horien baliagarritasuna zalantzan jarri gabe, gogorarazi beharra dago helduen
lanbide- eta bokazio-orientazioaren eragozpenetako bat, urte askotan, orientazio horren oinarri nagusitzat
(eta ia bakartzat) test horien bidez lortutako pertsonen balorazioa hartu izana izan zela. Gaur egun, proba
hauek bigarren mailan geratu dira, eta lan-munduratzeko elkarrizketen osagarri gisa baino ez dira erabiltzen.
Hona hemen proba psikoteknikoen eta galdera-sorten hainbat adibide:
Faktoreak / Gaitasunak Testak / Galdera-sortak Lanerako interesak Lanbide Orientazioko Koadernoa (16) / KUDER / HOLLAND Lanerako balioak Lanbide Orientazioko Koadernoa / HOLLAND Adimena D-48 / D70 / TIG-1 eta 2 Arrazoiketa abstraktua PMA-R Hitzezko ulermena PMA-V Hitzezko arrazoiketa DAT-VR Hitz-jarioa PMA-F Zenbakizkoak PMA-N Espazialak PMA-E Mekanikoak Palankak / Mac Quarrier tot Nortasuna 16 PF
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
274
2. fasea: premiak ezagutzea eta enplegagarritasuna ebaluatzea
Hasierako elkarrizketaren bidez informazioa bildu ondoren, premiak ezagutzeko eta enplegagarrita-
sunaren ebaluazioa eta diagnostikoa egiteko fasea iritsiko da.
Fase honetan, bildutako informazioari eta egindako lehen elkarrizketari buruzko gogoeta egin behar
da. Lehen azterketa hori elkarrizketa amaitu bezain laster egitea komeni da, jaso beharreko oharrak eta
balio-judizioak oroimenean denborarekin galdu baitaitezke.
Eskatzailea hurrengo elkarrizketa egitera itzultzen denean, teknikariak ez du zalantzarik izango
lehen fasearen inguruan. Hori dela eta, zerbitzua antolatzean elkarrizketa baten eta hurrengoaren artean
adierazitako balorazioa eta azterketa egiteko adinako denbora-tartea uztea gomendatzen da.
Zer da enplegagarritasunaren diagnostikoa egitea?
Fase hau definitzeko, gizarteratzearen eta laneratzearen inguruko esku-hartzeetan eta espe-
rientzietan aitzindaritzat hartzen den Cáritas erakunde ospetsuaren ikuspuntua azaltzea interesgarria
izan daiteke.
Erakunde horren arabera, “enplegagarritasunaren diagnostikoa egitea pertsona baten
enplegagarritasun-mailaren azterketa egitea da, pertsona horrek ematen dituen datuetan, datu horiek
enplegua lortzeko aukerari dagokionez esan nahi dutenari buruz bi aldeek egindako gogoetan eta,
azkenik, Enplegagarritasuna Garatzeko Plan batean barne hartzeko moduko proposamenetan
oinarrituta”(17).
Definizio horren arabera, diagnostikoak helburu bikoitza du:
“Pertsona baten jarrerek, gaitasun pertsonalek eta profesionalek, eta gizarte- eta lan-
-ezaugarriek enplegua lortzeko aukeran duten eragina ikustea”.
“Enplegagarritasuna Garatzeko Plan bat egiteko oinarria izatea (Plan hori izango da
ikusitako gabeziei erantzuteko eta alderdi positiboak garatzeko jardun-esparrua).
Ondorioz, enplegagarritasunean eragina duten ahalmenak eta mugak atzeman beharko ditu
teknikariak fase honetan, bai eta eskatzailearen enplegagarritasun-maila baloratu ere.
Helburu horiek lortzeko, jasotako adierazle guztiak aztertu eta baloratu beharko dira. Balorazio edo
diagnostiko hori egitea prozesu zaila da, eta hainbat urtetako profesionaltasuna eta esperientzia
eskatzen du; izan ere, enplegagarritasunean eragina duten faktore guztiak elkarren artean erlazionatuta
daude, eta eskatzaile bakoitzarentzat modu berezian interpreta daitezke.
Puntu honetan, diagnostikoa egiten laguntzeko eta ideiak emateko gida orokor bat azalduko dugu.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 275
Pertsona identifikatzeko datuen balorazioa
- Adina (gazteen kasuan) eta sexua (emakumezkoen kasuan) laneratzea berez
eragotz dezaketen faktoreak dira.
- Emakume izateak, eta seme-alaba adingabeak edota senideren bat kargura
edukitzeak, prestasunik eza eragin dezakete (ia alderdi guztiei dagokienez). Oso
komenigarria da zailtasun hori ahalik eta gehien arinduko duten lana eta familia
uztartzeko neurri politikoak ezagutzea.
- Familia-gunean beste ekarpen ekonomikorik ez dagoenean, laneratze-prozesua
bizkortu egiten da eta hainbat ekintza (prestakuntza, adibidez) alde batera uzten
dira, bai eta beharrezkoak direnean ere.
- Automobilik edo gidabaimenik ez izateak eragin negatiboa izan dezake prestasun
geografikoari dagokionez.
Prestakuntza identifikatzeko datuen balorazioa
- Oinarrizko prestakuntza eta, bereziki, derrigorrezkoa ez izateak laneratzeko
prozesua eragotzi egiten du. Hala ere, lanerako prestakuntzarekin edo esperien-
tziarekin ordezka daiteke gabezia hori.
- Zenbait giza talderen kasuan (gazteak eta emakumeak, adibidez), prestakuntzarik
eza zailtasun gehigarria dela esan daiteke.
- Prestakuntzaren aukera familiaren egoerarekin eta prestasunarekin batera baloratu
beharko da.
- Etorkinentzat, gainera, hizkuntza ez ezagutzea arazo handia izan daiteke; halaber,
lanerako lanbide-heziketako ikastaroetan izena emateko berariazko zailtasunak izan
ditzakete etorkinek.
- Lanari dagokionez, prestakuntzarik ezak eskatzaileak autoestimua galtzea eragin
dezake, eta hori bere buruaren ezagutzari eta errefortzu pertsonalari dagokienez
duen prestakuntza-premiaren adierazgarri izan daiteke.
- Hizkuntzetan eta informatikan eskuratutako prestakuntza mesedegarria izango da,
baina ez da horren aipamenik egingo eskatzailearen ibilbidea ikusita ezinezkotzat
hartzen denean.
Lanbide-arloko ibilbidea eta esperientzia identifikatzeko datuen balorazioa
- Funtsezkoa da informazio hori. Oso garrantzitsua da eskatzailearen ibilbidea eta
lan-irtenbidea eman diezaiokeen lanbide-esperientzia osoa ezagutzea. Eremu
batean eta bestean metatutako esperientziak (hau da, balio-aniztasuna) oso
lagungarriak dira laneratu ahal izateko.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
276
- Prestakuntzarekin batera baloratzea komeni da; dena den, giza talde askoren
kasuan, lan-esperientziak prestakuntza ordezka dezake.
- Era berean, eskatzailea lanbide-ibilbidearen zein unetan dagoen jakitea beharrez-
koa izango da: hasieran dagoen, bere lanetan eta lanbide-kategorietan bilakaerarik
izan den edota, aitzitik, geldi dagoen edo atzera egin duen. Gorabehera horiek
egoera pertsonalean eragina dute, eta, beraz, esku-hartzean ere bai.
- Bajen eta enpresa-aldaketen arrazoiak jakitea ere garrantzitsua da: arrazoi pertso-
nalak, sozialak, egokitzerik edo prestakuntzarik eza eta abar.
- Lanik gabe emandako aldiak eta eskatzaileak aldi horietan egindakoa aztertuko da
(prestakuntza-aldiak izan diren ala ez egiaztatu beharko da).
Langabezian duen egoera identifikatzeko datuen balorazioa
- Eskatzailea Enplegu Zerbitzu Publikoan inskribatuta dagoen (eta zenbateko antzina-
tasuna duen), eta prestaziorik kobratzen duen jakitea garrantzitsua izango da.
Ordaindutakoaren araberako ordainsariren bat kobratuz gero, eskatzaile hori hartzen
duen enpresak diru-laguntzak eta bestelako laguntzak jaso ahal izango ditu.
- Prestaziorik edo diru-sarrerarik ezak larritasuna eragiten du eskatzailearengan, eta
laneratze-prozesua bizkortu egiten du eskatzaile horrek. Prozesu horrek okerrera
egingo du eskatzailea familia-karga guztien erantzulea bada, eta erraztu egingo da
familia-gunean beste diru-sarrerarik izanez gero.
- Giza talde gehienentzat, laneratzea errazten duten abantailak eta diru-laguntzak
daude. Garrantzitsua da, beraz, teknikariak pizgarri horiek ezagutzea eta enpresei
informazio hori ematea.
Prestasuna identifikatzeko datuen balorazioa
- Laneratze-prozesu osoan erabakigarriak diren funtsezko elementuetako bat da
prestasuna.
- Prestakuntzarako, bidaiatzeko edo ordutegi jakin batzuk betetzeko prestasunik ez
izatea oso kaltegarria da laneratze-plana lantzean, lan-merkatuan lehiakortasuna
oso handia baita.
- Zenbait kasutan, baliteke eskatzaileak ezkutuko ekonomian lan egitea. Horrela
bada, lana bilatzeko prestasunik eza eragiten du horrek.
- Aurrekoari lotuta, gerta daiteke eskatzaileren batek ezkutuko ekonomian kobratzen
duena galtzera eta zalantzaz beteta ikusten duen laneratze-prozesu bati jarraitzera
ausartu nahi ez izatea. Egoera hori behar bezala baloratu eta argitu behar da; izan
ere, alde batetik, lana bilatzeak denbora eta ardura eskatzen du eta, bestetik,
laneratze-prozesuak kostu handia dakar zerbitzuarentzat.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 277
- Zenbait giza taldek, hala nola emakumeek edo gazteek, nahiago dute loturarik eta
kontraturik gabeko lana hainbat erantzukizun eta ordutegi-eskakizun betetzea
eskatzen duen kontratua baino. Esku-hartzearen zeregina “gaur ase eta bihar gose”
dakarten jarrera horiek aldatzea da.
Lanerako interesak, balioak eta jarrerak identifikatzeko datuen balorazioa
- Motibazioa eta norberarenganako konfiantza ezinbestekoak dira lana bilatzeko
prozesuan, baina kontuan hartu behar da eskatzailea langabezian aspalditik badago
agian motibazioa galduko zuela eta gogo-aldarte onik izango ez duela.
- Kasu horretan, jarrerazko ezaugarriak hobetzeko prestakuntza beharrezkoa den
baloratu beharko da, eskatzailearen autoestimu pertsonala eta lan-mailakoa zuze-
nean lotuta baitaude langile gisa bere buruaz egiten duen balorazioarekin.
- Garrantzitsua izango da lan-mota jakin batekiko interes-maila ezagutzea. Interes
hori lan-esperientziarekin edo prestakuntzarekin bat badator, laneratzeko prozesua
errazagoa izango da.
- Horrez gain, ezinbestekoa da lanari ematen zaion balioa ezagutzea, faktore hori
zuzenean lotuta baitago lanpostuan irautearekin.
Lan-errealitatea identifikatzeko datuen balorazioa
- Informazio horren balorazioak lan-merkatuaren errealitatera hurbiltzeko eta eska-
tzaileak errealitate hori nola bizi duen ezagutzeko aukera ematen du.
- Garrantzitsua da eskatzaileak lan-merkatuaz eta eskuragarri dituen eskaintzez
ezagutzen duena jakitea.
- Halaber, lana aktiboki bilatzen duen ala ez, lana zergatik aurkitzen ez duen eta lana
bilatzeko teknikei buruz zein informazio duen jakin beharra dago.
- Eskatzaile etorkin batek agian ingurunearen, garraioaren eta abarren inguruko
informazioa eta prestakuntza behar du, eta hori aurreikusi beharra dago.
- Lanbide-helburuetarako lehen hurbilketak eskatzailearen iguripenak eta gaitasunak
bat datozen adieraziko dio teknikariari (koherentzia-maila).
- Laneratzeko aukerak handiagoak dira lanerako irekitasunarekin, hau da,
aukeratutakoez bestelako lanetan edo soldata txikiagoko kategorietan lan egiteko
aldez aurreko jarrerarekin, baina ez da komeni esku-hartzea zirkunstantzia horietan
oinarritzea, eskatzailearen kalitate pertsonala eta gizarte- eta lan-mailakoa txikiagotu
egiten baita.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
278
Trebetasunak eta oinarrizko gaitasunak identifikatzeko datuen balorazioa
- Eskatzaileen oinarrizko gaitasun, trebetasun eta nortasun-ezaugarri batzuei buruzko
informazioa osatzeko aukera ematen dute.
- Beti ez dira beharrezkoak esku hartzeko, baina baliagarriak izango dira elkarrizketen
bitartez lortutako datuak osatzeko.
Ikusitako koherentzia-mailaren balorazioa
Adierazle hau eraginkor bihurtzeko, eskatzailearen aukeren eta baliabideen, eta eskaeran adiera-
zitako iguripenen arteko oreka ebaluatu behar da.
Adibidez, gerta daiteke pertsona bat esperientzia eta/edo prestakuntza jakin bat eskatzen duen
lanbide-sektore batera edo lan batera aldatu nahi izatea eta, esperientzia eta prestakuntza hori edota
prestakuntzarako prestasunik izan gabe ere, lanbide-helburu horri eutsi nahi izatea. Kasu horretan,
koherentzia-maila txikia izango da, eta lan-munduratzea ia ezinezkoa. Koherentzia txikia edo ertaina
denean, lan-munduratzeko teknikariak trebetasuna eta negoziatzeko ahalmena beharko ditu, lan-
-koherentzia eskatzailearekin batera egokitzeko.
LAN-MUNDURATZEKO ELKARRIZKETAREN PROTOKOLOA: EBALUAZIO DIAGNOSTIKOA
Data: Pertsona identifikatzeko datuak: Enplegagarritasuna eragozten duten elementu pertsonalak: Enplegagarritasuna errazten duten elementu pertsonalak: Esku hartzeko premiak: ez bai Mota: Prestakuntza identifikatzeko datuak: Enplegagarritasuna eragozten duten prestakuntza-gabeziak: Enplegagarritasuna errazten duen prestakuntza: Esku hartzeko premiak: ez bai Mota: Lanbide-arloko ibilbidea eta esperientzia identifikatzeko datuak: Enplegagarritasuna eragozten duten lanbide-elementuak: Enplegagarritasuna errazten duten lanbide-elementuak: Esku hartzeko premiak: ez bai Mota:
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 279
Eskatzaileak langabezian duen egoera identifikatzeko datuak: Enplegagarritasuna eragotz dezakeen egoera: Enplegagarritasuna erraz dezakeen egoera: Esku hartzeko premiak: ez bai Mota: Prestasuna identifikatzeko datuak: Enplegagarritasuna eragotz dezaketen prestasun-gabeziak: Enplegagarritasuna erraz dezaketen prestasun-motak: Esku hartzeko premiak: ez bai Mota: Lanerako interesak, balioak eta jarrerak identifikatzeko datuak: Enplegagarritasuna eragotz dezaketen elementuak: Enplegagarritasuna erraz dezaketen elementuak: Esku hartzeko premiak: ez bai Mota: Lan-errealitatea identifikatzeko datuak: Enplegagarritasuna eragotz dezaketen elementuak: Enplegagarritasuna erraz dezaketen elementuak: Esku hartzeko premiak: ez bai Mota: Proba psikoteknikoak edo lanbide-probak: Trebetasuna: Oinarrizko gaitasunak: Nortasuna: Beste zenbait: Esku hartzeko premiak: ez bai Mota: Koherentzia-maila: 1 2 3 OHAR OROKORRAK
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
280
3. fasea: Ekintza Plan Pertsonalizatuaren proposamena
Eskatzaileari buruz bidezkoa den informazioa jaso eta premien diagnostikoa eta ebaluazioa egin
ondoren, beste elkarrizketa bat egin beharko da esku hartzeko prozesuaren barruan. Elkarrizketa
horretan, interesak, gaitasunak, trebetasunak eta prestakuntza- eta lanbide-arloko ibilbidea lan-
-merkatuaren eskakizunekin erlazionatuko dira, eskatzailea enplegagarri bihurtuko duen Ekintza Plan
Pertsonalizatu baten bidez.
Izan ere, “enplegagarri” izateko, beharrezkoa da:
Nagusi diren lan-baldintzen pertzepzio egokia eta errealista izatea.
Norberaren gaitasunen pertzepzio egokia izatea, eta gaitasun horiek lan-merkatura egokitzea.
Ekintza Planaren lanbide-helburuak
Arestian adierazitakoa lortzeko, aurreikusitako jardun orokorrak enplegagarritasuna edo lan-
-munduratzeko gaitasuna garatzea eta hobetzea bilatu behar du. Horretarako, honako helburu hauek
lortu behar dira:
Eskatzailearekin batera, epe labur, ertain eta luzerako lanbide-helburuak definituko dituen
lanbide-proiektu pertsonalizatua zehaztea.
Helburu horiek lortzeko jardun-plan pertsonalizatua lantzea.
Ezarritako helburuak lortzeko bidezkoak diren konpromisoak negoziatzea eta onartzea.
Prozesuaren une horretan, oso garrantzitsua da eskatzailearen inplikazioa lortzea. Teknikariaren
zeregina gidari eta aholkulari izatea izango da; lan-munduratzea lortzeko egin beharreko ekintzak eta
jarraitu beharreko bidea finkatuko dituzten lanbide-helburu horiek, izan ere, faktore batzuk eta besteak
aztertzean ikusitako premien diagnostikoarekin kontrastatu eta egokitu egin behar dira.
Eskatzaileak ikasteko eta lana bilatzeko prozesuari autonomiarekin aurre egiteko dauden alterna-
tibak (hau da, ibilbideak) negoziatzeko garaia izango da.
Eskatzailearen aukeren eta egiten duen eskaeraren arteko koherentzia-maila oso garrantzitsua da
puntu honetan. Diagnostikoaren fasean ikusi dugun bezala, oso garrantzitsua da lanbide-helburuak (eta,
bereziki, epe laburrekoak) ahalik eta koherenteenak izatea. Lanbide-helburu horiek zabalak eta
askotarikoak izan daitezke eta, jakina, bereziak eskatzaile bakoitzarentzat. Hona hemen adibide batzuk:
Lana berehala aurkitzea
Sektore edo lan jakin bakar batean jarduteko prest egotea
Edozein sektoretan edo lanetan jarduteko prest egotea
Lan egitea eta prestatzea
Prestatzea
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 281
Oposizioak prestatzea
Bere kontura lan egitea
Epe labur, ertain edo luzerakoak diren kontuan hartuta, helburu horiek ezberdinak izan daitezke.
Helburu horiek lortzeko alternatibak aukeratzea, azken batean, eskatzailearen beraren esku egongo da.
Eskatzaileak helburuak zehaztuko ditu, helburu horien plangintza egingo du, eta garapenaz arduratuko da.
Ekintza Plan Pertsonalizatuan egin beharreko jardunak
Ekintza Plan Pertsonalizatuak eskatzailearen ikaskuntza eta garapen integrala lortzeko hainbat
jardun egitea eskatzen du, honako alderdi hauetan hain zuzen ere: lan edo ofizio bakoitzaren berezko
lanbide-teknikak eta -trebetasunak, enplegurako gizarte-trebetasunak, ekimen eta autonomiarako
gaitasuna, komunikazio-trebetasunak, enpresaren helburuak ulertzeko eta bere gain hartzeko gaitasuna
eta, hala badagokio, norberaren enplegua sortzeko aldez aurreko jarrera.
Enplegua eskatzen duenak hori lortzeko, lan-munduratzeko teknikariak aldez aurreko ezagutza
guztiak eta eskaintzaren ibilbidearen prozesuan eta lan-merkatuaren prospekzioan eskuratutako
informazio guztia beharko ditu. Honako alderdi hauek definitzeko erabiliko da informazio hori:
Eskatzaileak lan-merkatuan aurkituko dituen eskakizunak, eskatuko dioten lanbide-profila,
eta lan-aukerarik handienak eskainiko dizkion sektorea.
Ibilbidearen une bakoitzean egokienak izango diren prestakuntza-baliabideak eta lana
aktiboki bilatzeko baliabideak, eta baliabide horiek lortzeko lekua eta unea.
Hortaz, eskatzaileak informazioa izan dezan eta hezkuntza-sistema, prestakuntza-sistema eta enplegu-
-sistema zein ehun ekonomikoa eta enpresa-eremukoa eskuragarri izan ditzan lortu behar du teknikariak.
Horretarako, ezinbestekoa izango da zerbitzuak prestakuntzan eta enpleguan eskumenak dituzten
erakunde publiko eta pribatuekin lankidetzan jardutea. Jarduteko lehentasunezko eremu gisa, toki-esparrua
hartuko da kontuan.
Ekintzak garatzeko metodologia
Bakarka egingo diren ekintzak eta taldean egin beharrekoak bereizi egin behar dira.
Bakarka egin beharreko ekintzen kasuan, lan-munduratzeko elkarrizketan ikusitako metodo-
logia eta jarduteko modua gomendatzen da. Eskatzaileak ekintza guztietan inplikatu behar
duela gogorarazi beharra dago.
Taldeka egin beharreko ekintzen kasuan, berriz, parte-hartzea bilatuko duen metodologia
aktibo bat gomendatzen da, honako hauek erabilita: talde-eztabaidarako teknikak, azalpen-
-metodoak eta saio praktikoak, ariketa eta simulazio ugariren erabilera (talde-mailako “role
playingak”, atzeraelikadura eta feedback-a), kasuen azterketa eta abar. Aniztasuna eta
ikasteko erritmoak landu eta errespetatu egin beharko dira.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
282
Ekintzaren ibilbideak
Eskatzaile bakoitzaren ibilbide pertsonalari eta lanbide-ibilbideari lotutako aldagaien konplexutasuna
eta ugaritasuna kontuan hartuta, praktikan jartzeko orduan jarduteko modu bereiziak ezarriko dituzten
alternatibak edo ibilbideak hartu beharko ditu kontuan Ekintza Planak.
Grafiko honetan, Ekintza Planetarako gomendatutako hainbat ekintza orokor agertzen dira:
Laneratzeko ekintzak
Lan-arloko alderdi pertsonalak garatzeko ekintzak
Prestakuntza-ekintzak eta lan-praktikak
Lana aktiboki bilatzeko ekintzak
Autoenplegua sustatzeko ekintzak
ZERBITZURAKO SARBIDEA
LAN-MUNDURATZEKO ELKARRIZKETA
INFORMAZIOA /
ORIENTAZIOA
ENPLEGAGARRIA EZ--ENPLEGAGARRIA
BAI
Oinarrizko premien gabezia
Laneratzeko ekintzak / deribazioa
Beste zenbait gizarte-zerbitzu
BAI
Arazo pertsonalak eta/edo jarrerazkoak
Garapen pertsonalerako eta jarrera--garapenerako ekintzak
BAI
Prestakuntzarik eta/edo lan--esperientziarik eza
Honako hauek eskuratzeko ekintzak:
Oinarrizko prestakuntza Lanbide-prestakuntza
Lan-esperientzia
BAI
EZ
EZ
EZ
Lana bilatzeko teknikak: informaziorik edo praktikarik
eza Lana aktiboki bilatzeko teknikei buruzko
moduluak
Lan-klubak Lan-poltsa
Autokandidatura Autoenplegua
5.1. eskema.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 283
Ekintza horiek bereiz azaltzen dira errazago aztertu eta ulertzeko, baina ez da ahaztu behar ekintza
horiek gainjarri, berregokitu edo osatu egin daitezkeela eta, zenbaitetan, ibilbidea goitik behera alda
dezaketela.
Gainera, ekintzen arteko konbinazioarekin ibilbide ezberdin ugari sortuko dira, eta ibilbide horien
jarraipenak eta etengabeko ebaluazioak zehaztuko dute hasieratik aukeratutako ibilbidea edo ekintza-
-plana egokia den, edota plana berregokitu edo aldatu behar den.
Ibilbide bereiziak: motak
Gizarteratzeko ekintzen bitartez egin beharreko ibilbidea (deribazioa)
Ibilbide-mota honetan, lan-munduratzeko zerbitzuak ezin du zuzenean esku hartu, eskatzaileen
lehentasuna oinarrizko premiei erantzutea baita. Eskatzaile horiek beste erakunde batzuetara bidali behar
dira; bertan, bizitza, higienea, atsedena, elikadura eta osasuna hobetzeko jarduerak egingo dituzte, eta
hainbat arazo landu ahal izango dituzte, hala nola drogak, GIB-HIESa, orientaziorik eza eta abar.
Bestalde, lan-kontratua lortu ahal izateko arauzko edo legezko dokumentaziorik ez duten etorkinak
orientazio juridikoko zerbitzuetara bidali beharko dira (lan-munduratzeko zerbitzuan halakorik ez badago).
Beste zerbitzu batzuetara bidaltzen diren eskatzaileen jarraipena egin beharko du teknikariak,
oinarrizko premien arazoa konpondu ondoren lan-munduratzeko zerbitzura itzuliko baitira.
Orientaziorako eta informaziorako ekintzen bitartez egin beharreko ibilbidea
Enplegua lortzeko orientazioa eta informazioa baino behar ez duten eskatzaileek beste ibilbide-mota
bat egingo dute. Oro har, eskatzaile horiek lanbide- eta prestakuntza-esperientzia egokia, lana bilatzeko
jarrera positiboa eta trebetasun eta gaitasun pertsonal egokiak dituzte. Ibilbide honetan, “lana non bilatu”
jakiteko informazioa emango dien gida izango da esku-hartzearen emaitza gauzatzeko modua.
Eskatzaileak, elkarrizketa baten edo biren ondoren, eta lan-klubak, lan-poltsak eta/edo autokandida-
turak lagun, laneratzeko prest egon daitezke.
Hainbat ekintzaren arteko konbinazioaren bitartez egin beharreko ibilbidea
Premiei erantzuteko ekintza-plan pertsonalizaturako aurreikusitako jarduera bat edo batzuk behar
dituzten eskatzaileentzat da ibilbide-mota hau. Jarduera horietan, honako hauek azpimarra daitezke:
Lanerako alderdi pertsonalak eta jarrerazkoak garatzeko ekintzak. Jarduera hauen
bidez, laneratzeko prozesua errazten duten alderdi pertsonalak eta prozesu hori egiteko
beharrezkoak diren jarrerak, baliabideak, trebetasunak eta ezagutzak sendotu eta garatuko
dira. Aukera ugari daude, eta honako helburu hauek lortzera bideratutako ekintzak gomen-
datzen dira:
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
284
- Norberaren lanbide-proiektua garatzeko eta egokitzeko erantzukizunak bere gain
hartzea.
- Lan-munduratzeko gizarte-trebetasunak eta pertsonalak garatzea eta eskuratzea.
- Komunikazio-eredu egokiak eskuratzea eta, horretarako, adierazpen-ereduak
bateratzea eta pertsonarteko harremanetarako gaitasuna garatzea.
- Elkarbizitzari eta gainerakoekiko errespetatuari lotutako oinarrizko gizarte-arauak
ezagutzea eta barneratzea.
- Ikasteko eta lan egiteko interesa sustatzearen bitartez, eskatzaileek lan-
-munduratzearen inguruan dituzten interesak eta balioak aztertu eta egokitzea
(bizitzan lanbide-garapenak eta pertsonalak duten garrantziaz jabetzeko).
- Lana bilatzeko eta langabezia-egoeran norberaren erantzukizuna bere gain hartzeko
motibatzea.
- Eskatzaileen autoestimua eta autobalorazioa handitzea eta, horretarako, egin
ditzaketen jarduerei buruzko gogoeta egitea, jarduera horiek baloratzea eta
esperientzia guztien alderdi positiboak agerian uztea.
- Autonomia pertsonala eskuratu eta sustatzea eta, horretarako, eginkizunetan
erantzukizun-maila handitzea.
- Zeharkako gaitasunak lantzea: lan-ingurunera egokitzea, ekimena, arazoak
konpontzea, komunikazioa, erantzukizuna, antolamendua, talde-lana eta abar.
Prestakuntza-ekintzak eta lan-praktikak. Ekintza hauen bidez, lan egiteko beharrezkoak
diren prestakuntzari eta/edo kualifikazioari lotutako alderdiak landuko dira bereziki. Horreta-
rako, lanbide-gaitasunak eta pertsonalak garatuko dira.
Prestakuntza-premiak hainbat mailatan banatuko dira, baliabide eta programa gehienak
prestakuntza-planetan jasota badaude ere:
- Oinarrizko prestakuntzaren premia. Ingurunean moldatzeko gutxieneko prestakuntza
eta oinarrizko ezagutzak eskuratu behar direnean agertzen da: Eskola Graduatua,
DBHko Ziurtagiria, osabidezko hezkuntzakoa eta abar. Ezagutza horiek eskura-
tzeko, helduen ikastegiak edo oinarrizko prestakuntza horretarako berariazko ekin-
tzak eskaintzen dituzten zerbitzuak daude, hala nola Gizarte Bermeko Programak,
lantegi-eskolak, ofizio-etxeak, enplegu-lantegiak eta abar.
- Lanbide-prestakuntzaren premia. Eskatzaileak oinarrizko prestakuntza egokia
duenean edo bere lehentasunezko premia lan jakin bat egin ahal izateko trebatuko
duten lanbide-gaitasunak eta teknikoak eskuratzea denean komeni da premia horri
erantzutea.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 285
5.9. irudia. Heziketa-zikloak aproposak dira gazteen
lanbide-heziketarako.
Horretarako baliabideak honako hauek dira: lanerako
lanbide-heziketa (eskatzailea langabezian dagoenean),
eta etengabeko prestakuntza (lan-maila hobetu nahi
denean).
Prestatzen jarraitu nahi duten gazteek prestakuntza jaso-
tzeko prestasunik izanez gero, heziketa-zikloak egitea
komeni da. Gaur egun, hori da aukerarik onena lanbide-
-eremu batean prestatu nahi duten pertsonentzat.
- Lan-esperientziaren eta/edo lan-ohituren premia.
Aurreko prestakuntzei zuzenean lotuta dago. Enpre-
setan praktikak egiteko aukerari esker, ezagutza
berriak praktikan jartzen dira, lan-ingurunearekin
zuzeneko harremana lortzen da eta, horrela, lanbide-
-gaitasunak errazago eskura daitezke.
Lana aktiboki bilatzeko ekintzak. Jarduera horien bidez, enplegua aktiboki bilatzeko
prozesuari lotutako alderdiak landuko dira. Horretarako, enplegua aktiboki eta antolamendu
eta plangintza batekin bilatu ahal izateko teknikei eta trebetasunei lotutako prestakuntza
hartuko da kontuan.
Gutxienez honako eduki hauek jasoko dituen prestakuntza-modulu bat inplementatzea gomen-
datzen da:
- Lan-merkatuaren egoera eta eskariak
- Lana non bilatu
- Lana nola bilatu: curriculuma, aurkezpen-gutuna, enpresarekiko lehen harremana
eta abar.
- Hautaketaren zirkuitua: hautaketa-elkarrizketa nola gainditu
Autoenplegurako motibatzeko ekintzak. Jarduera hauen bidez, autoenpleguaren eta
jardun ekintzailearen kulturaren sustapenari eta horretarako motibazioari lotutako alderdiak
landuko dira, eskatzaileak autoenpleguaren inguruan sentsibilizatzearen eta horri buruzko
informazioa ematearen bitartez landu ere.
Lan-munduratzeko zerbitzuan, helburu hori izango duten hainbat jardun aurreikusteaz gain,
ahal bada dauden baliabideak, eta autonomia-erkidego eta udal gehienek eta proiektuen
balorazioaz eta bideragarritasunaz arduratzen diren erakunde espezializatuek eskaintzen
dituzten autoenplegu-programak erabiltzea komeni da.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
286
Ekintza horiek praktikan jartzean, honako helburu hauek gomendatzen dira, besteak beste:
- Autoenpleguak lan-merkatuan txertatzeko ematen dituen aukerei buruzko informa-
zioa eskuratzea.
- Negozio-plan bat lantzeko prozesuari lotutako alderdiak, eta enpresak sortzeko diru-
-laguntzak eta bestelako laguntzak ezagutzea.
- Zeregin hori zabal dezaketen eta laguntza eman dezaketen erakundeak eta
zerbitzuak ezagutzea.
Ekintza Planaren barruan egin beharreko ekintza guztiak teknikariaren eta eskatzailearen artean
adostu eta negoziatu beharko dira. Komenigarria izango litzateke eskatzaileak, idatziz, adostutako datak,
ordutegiak eta konpromisoak betetzeko konpromisoa hartzea.
EKINTZA-PLAN PERTSONALIZATUAREN PROTOKOLOA
Eskatzailearen txostena EGUNGO EGOERA – DIAGNOSTIKOA Laburpena eta enplegagarritasun-maila: NORA IRITSI NAHI DEN Epe laburrerako helburuak: Epe ertainerako helburuak: Epe luzerako helburuak:
Proposatutako ibilbidea: ekintza-plan pertsonala
(beharrezkoak diren jarduera guztiak gaineratuko zaizkio txostenari)
Proposatutako ekintza:
Ekintzaren izena, nondik norakoa eta abar
Lekua, erakundea, zentroa
Helbidea
Hasierako eta amaierako data
Helburuak
Programa eta edukiak
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 287
ITUNAK, AKORDIOAK ETA KONPROMISOAK: Ados nago honako honekin:
Ados nago honako honekin:
Ados nago honako honekin:
4. fasea: Ekintza Plan Pertsonalizatua praktikan jartzea, eta jarraipena eta ebaluazioa egitea
Enplegagarritasuna eta lan-merkatuan autonomiarekin txertatzeko aukerak garatzera bideratutako
ikasteko prozesutzat hartu dugu, orain arte, Ekintza Plan Pertsonalizatuaren bitartez egin beharreko
esku-hartzea.
Prozesu orotan, beharrezkoa da jarraipena eta ebaluazioa egitea. Horrela, alde batetik, aurreiku-
sitako emaitzak lortzen diren jakin ahal izango da eta, bestetik, ager daitezkeen eragozpenak konpon-
tzea eta premia berrietara egokitzea errazagoa izango da.
Bana-banako tutoretza, jarraipen-prozesu gisa
Jarraipena egiteko erabili beharreko metodologiak hainbat tutoretza- edo laguntza-elkarrizketa barne
hartuko ditu, eta Ekintza Planak dirauen bitartean egingo dira. Eskatzaileak lanpostua lortzen duenean
edo zirkunstantziaren baten ondorioz harremana amaitutzat ematen denean bukatuko da tutoretza hori.
Tutoretzaren bitartez, eskatzailearen errealitatea aztertuko da eta, horrela, ekintzek aurreikusitako
helburuak betetzen dituzten, egokitzea komeni den edo Ekintza Plan berria egin behar den jakingo du
beti teknikariak. Gainera, oso kontuan izango da eskatzaileak bere gain hartutako konpromisoak bete-
tzen dituen ala ez. Horrela ez bada, beste batzuk negoziatu behar diren aztertu beharko da.
Zenbait kasutan, eskatzailearen gorabehera pertsonalak edo gizarte- eta lan-profilaren berezitasuna
direla eta, gerta daiteke talde-metodologiako jardun batean barne hartzea komeni ez izatea. Tutoretza-
-prozesuaren bidez, lan-munduratzeko prozesuan laguntzeko eta lan-merkatuarekiko harremana
errazteko bana-banako orientaziora, aholkularitzara, gidaritzara eta ikaskuntzara bideratutako hainbat
ekintza egin daitezke.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
288
Ebaluazio-prozesua hainbat eremutatik
Enpresa-eremutik
− Ikusi dugunez, Ekintza Plana lantzeko eta gauzatzeko oso kontuan hartu behar dira gizarte-
-eremua eta enpresa-eremua. Era berean, ebaluazio-prozesua egiteko ezinbestekoa da nahikoa
izan den, behar bezala erabili den, edo aurreikusitako emaitza eman duen baloratzea.
− Lan-munduratzeko zerbitzuek beren lehen esperientzietan jasotako kritikarik zabalduenetako bat
hau izan zen: eskatzailea ia besterik ez zutela kontuan hartzen. Gaur egun, dirudienez,
eragozpen hori gainditzen ari da, eta esku-hartzeak gero eta gehiago daude eskaintzaren eta
eskariaren arteko bitartekotza-prozesuetan oinarrituta. Hori dela eta, ezinbestekoa da ebaluazioak
eskatzailearen zein enpresen premietara bideratzea.
− Ebaluatu beharreko beste eremu bat erakunde-
-baliabideei lotutakoa da. Zenbaitetan, baliabiderik
ezaren ondorioz, Ekintza Plana ez da behar bezala
lantzen, edo gabezia horien eraginez egokitu egin
behar da. Horrek ondorio negatiboa du ekintzaren
emaitzan, eta zerbitzuak zein eskatzaileak denbora
galtzea eragiten du.
− Komenigarria izango litzateke ebaluazio horien
bitartez gabeziak agerian geratzea, eta erantzu-
kizuna duten erakundeek egoera horiek hobetzeko
edo irtenbidea emateko baliabideak eta ekintzak
eskaintzea.
5.10. irudia. Tutoretza Ekintza Plan
Pertsonalizatuaren funtsetako bat da, etengabeko elkarreragina eskaintzen baitu prozesu osoan.
Eskatzailearen eremutik
− Lan-munduratzeko esku-hartze bat positibotzat hartzeko egoera ideala eskatzaileak lan-kontratua
lortzea izango litzateke, baina objektiboa dirudien balorazio hori zaila da gauzatzen, gaur egun
lan-merkatuan eragina duten aldagai asko hartu behar baitira kontuan.
− Lehenik eta behin, lanaren kalitatea ebaluatu beharra dago: ez da gauza bera eskatzaileak
edozein lan-mota aurkitzea, edota bere prestakuntzarekin, esperientziarekin eta interesekin bat
datorren gustuko lan bat aurkitzea.
− Gainera, egungo kontratuen behin-behinekotasuna eragozpen handia da esku-hartzea positi-
botzat baloratu ahal izateko. Gerta daiteke eskatzaileak nahi duen kontratua lortzea, baina sei
hilabete barru, hiru hilabete barru edo denbora-tarte laburragoan enplegurik gabe zerbitzura itzuli
behar izatea.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 289
− Esku-hartzearen balorazio negatiboetan, prozesua bertan behera utzi dutenen kasua aipatu
beharra dago. Zenbaitetan, arrazoia eskatzailearen jarrera da, baina hainbat kasutan baliteke lan-
-munduratzeko teknikariaren rola ongi definitu ez izana eta eskatzailearengan iguripen faltsuak
sortu izana: denborarekin, lanpostua lortzeko zailtasuna gehiegizkoa da eskatzailearentzat, eta
horrek prozesua bertan behera uztea eragiten du.
− Azkenik, pertsona-mailan zein gizarte- eta lan-mailan garatzeko eta ikasteko prozesu gisa
baloratu behar da esku-hartzea. Zenbaitetan, kontratua lortu gabe ere, esku-hartzeak porrot egin
duela adierazi aurretik eskatzaileak behintzat ikaskuntza hori egin duen baloratu beharko da.
Jakina, balorazio hori hasierako diagnostikoa eta amaierako egoera konparatuta egingo da.
Esku hartzeko tresnak. Informazio hori guztia era zehatz, sistematiko eta antolatuan
jasotzeko, ezinbestekoa da Ekintza Planaren jarraipena eta ebaluazioa egiteko tresnak
izatea. Tresna horiek Ekintza Plana aldatzen duten gorabehera guztiak jasoko dituzte, eta
teknikariaren lana errazteko erreminta eraginkorrak izango dira.
Lan-munduratzeko teknikariaren eremutik. Azkenik, oso komenigarria izango litzateke
eskatzailearen ikuspuntua kontuan hartzea. Horretarako, inkesta edo galdera-sorta bat erabil
daiteke eskatzaileak zerbitzua nola bizi izan duen eta esku-hartzearen bitartez egindako
aldaketa-prozesua nola sentitu duen adieraz dezan. Informazio hori baliagarria izango da
esku-hartzea zein teknikariaren zerbitzua, jarrera eta profesionaltasuna hobetzeko (beha-
rrezkoa izanez gero).
Behaketa lanpostuan: lanpostuari eusteko estrategiak
Normalean, bitartekotza-prozesua arestian aipatutako ebaluazio-prozesuarekin amaitzen da. Hala
ere, esku-hartzea diseinatzeko joera berrietan ikusten denez, lanpostua lortzea bezain garrantzitsua da
lanpostu horri eustea.
Ez da ahaztu behar esku-hartzearen xede diren eskatzaile batzuek ez dituztela lanerako ohitura eta
jarrera egokiak eskuratu, eta hori eragozpen handia izan daiteke lanpostuan luzaroan irauteko. Gogoratu
beharra dago, era berean, kontratuen behin-behinekotasuna.
Arazo horiek direla eta, ezinbestekoa da esku-hartzea luzatzea eta txertatutako eskatzaileak
betetzen duen lanlekura bideratzea.
Jarraipen hori egiteko, ezinbestekoa da enpresen oniritzia eta lankidetza izatea; hori lortzea beti
erraza ez denez gero, horixe da prozesuan agertzen den eragozpen handietako bat.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
290
Lankidetza hori lortuz gero, teknikariak informazioa jaso ahal izango du eta lanpostuaren hainbat
aldagai ebaluatu ahal izango ditu, hala nola eskaintzen duen bizi-kalitatea, langilearen pertzepzioa,
aberastasuna, zeregin-motak, eskaintzen duen autonomia-maila, ematen duen garrantzia eta
erantzukizuna, gogobetetzea, lanaren eta soldataren arteko oreka egokia eta abar.
Aldagai horietan desegokitasunik ikusiz gero, esku hartzeko prebentziozko prozesu bat hasiko
litzateke, langileak lanpostua behar baino lehen utz ez dezan.
Esku hartzeko neurrietan, honako hauek aipa daitezke: lan-ohituren inguruko errefortzu-teknikak, eta
etengabeko prestakuntzako ikastaroak (eskatzailea lanbide-egokitzapenetik eta egungo lan-merkatuak
eskatzen duen balio-aniztasunetik kanpo inoiz ez geratzeko).
Era berean, bidezkoa izanez gero, lan-mailako atsekabea arintzeko premiazko neurriak hartu behar
dira, atsekabe horrek zuzeneko eragina baitu lanpostua betetzeko zereginean zein langilearen bizitza
pertsonalean eta sozialean. Horretarako, atsekabea zerk sortu duen jakin behar da.
Arrazoi horiek guztiak kontuan hartuta, enpresaburuek neurriak hartu beharko lituzkete lan-
-munduratzeko teknikariarekin batera enplegatuen eta lanpostuen artean ikusitako edozein atsekaberi
edo aldagai-desorekari aurre egiteko.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 291
EKINTZA-PLAN PERTSONALIZATUAREN JARRAIPENAREN
ETA EBALUAZIOAREN PROTOKOLOA EKINTZA-PLANAREN JARRAIPENA:
Jardueraren izena Helburuak lortu dira
Baliabideak egokiak izan dira
Eskatzailearen gogobetetze-maila Oharrak
EBALUAZIOA: Lortu al dira helburuak?: bai Enpresaren eta kontratuaren datuak:
Lortu al dira helburuak?: ez Planarekin jarraitu beharra:
Plana berregokitu beharra: (Ekintza Plan berria zehaztu behar da)
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
292
AAiippaammeenn bbiibblliiooggrraaffiikkooaakk
(1) SOBRADO FERNÁNDEZ, L. Orientación e Inserción Profesional. Ed. Estel. Universidad de
Santiago de Compostela. 1998. 95. or.
(2) ÁLVAREZ GONZÁLEZ, M. Orientación Profesional. Cedecs Editorial S.L. Bartzelona, 1995. 36. or.
(3) Azpimarratu beharra dugu bat gatozela erabat J. Montane-k Orientación Ocupacional versus
Career Education gaiari buruz emandako azalpenetan agertzen duen ikuspegi teorikoarekin. Honako
obra honetan: MONTANE, J. Orientación Ocupacional. Ediciones CEAC. Bartzelona, 1993. 46-47. orr.
(4) MONTANE CAPDEVILA, J. Orientación Ocupacional. Ediciones CEAC. Bartzelona, 1993. 47-54. orr.
(5) BLASCO, B. Honako honek aipatua: SOBRADO FERNÁNDEZ, L. Orientación e Inserción
Profesional. Ed. Estel. Universidad de Santiago de Compostela. 1998. 434-435. orr.
(6) SOBRADO FERNÁNDEZ, L. Aipatutako obra. 436. or.
(7) INEMen Behatokiaren wb orritik atera da: www.inem.es
(8) FRAGO, E. ETA BESTE ZENBAIT. Trabajar para vivir. Una propuesta innovadora de inserción
sociolaboral. Grupo Promocions. Miraguano Ediciones. Madril, 1999. 60. or.
(9) Adibiderik erabiliena Cuestionario de Analisis de Puestos P.A.Q. da, baina egokitzea gomen-
datzen da; izan ere, oso luzea da, eta gehiegizkoa izan daiteke esku-hartzearen premiei erantzuteko.
(10) PEÑA BAZAN, M. Dirección de personal. Organización y técnicas. Colección ESADE. Editorial
Hispano Europea S.A. Bartzelona, 1990. 245. or.
(11) Gaur egun Kataluniako Enplegu Sistemak (Sistema Català de Colocació) erabiltzen duen
lanen profilei buruzko fitxaren egokitzapena.
(12) Ediciones Talaia.
(13) EQUIPO PROMOCIONS. El empleo de los Inempleables. Metodologías y recursos para la
inserción laboral. Editorial Popular. Madril, 1996. 155. or.
(14) Honako web orri honetatik atera da: www.gencat.net, Departament de Treball, Programa IORO.
(15) FRAGO, E. ETA BESTE ZENBAIT. Aipatutako obra. 161. or.
(16) Kataluniako Generalitateko Departament d’Ensenyament izenekoak argitaratutako eta jatorrizko
Holland-etik egokitutako lanbide-orientazioko koaderno hau oso erabilia da ikastetxeetan.
(17) El desarrollo de la empleabilidad. Cáritas.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 293
ARIKETAK
1. Aztertu eta arrazoitu lan-munduratzearen eremuan esku hartzeko ereduen hasiera eta bila-
kaera. Ondoren, bilakaera hori Europan eta Estatuan lanerako erabili diren politiken eta
estrategien bilakaerarekin konpara dezakezu.
2. Aztertu lanbide-orientazioko egungo ereduak, eta bilatu eredu horiei buruzko informazioa.
Konparatu arestian azaldutako ereduekin.
3. Ikertu zure eremu geografikoan gauzatzen ari den lan-munduratzeko zerbitzu edo programaren
bat. Aztertu toki-garapenerako ereduari jarraitzen dion.
4. Azaldu eta arrazoitu eskaintzaren eta eskariaren arteko bitartekotza-prozesua. Zure ustez,
zergatik da beharrezkoa bitartekaria/lan-munduratzailea?
5. Zure ustez, zergatik da hain garrantzitsua, bitartekotza-prozesu batean, eskaintzaren zein
eskariaren ibilbideetan esku hartzea?
6. Ikertu zure eremu geografikoan azken urtean eskaintzak gehitu dituzten lan-sektoreak. Zein dira
gehien eskatzen diren lanbide-profilak?
7. Laburbildu ibilbide pertsonalen kontzeptua, definizioa eta helburuak.
8. Azaldu eta arrazoitu gizarteratzearen eta laneratzearen arteko ezberdintasuna.
9. Zure ustez, zergatik da hain garrantzitsua ebaluazioa eskaintzaren eta eskariaren arteko bitarte-
kotza-prozesuan inplikatutako eremu guztietan?
5.1 jarduera
Enpresa sentsibilizatzeko elkarrizketa
Planteamendua
− Jarduera ekonomikoari dagokionez, kontratazioa nabarmen handitu duten eta aztertu ditugun
giza taldeen lan-munduratzea lortzeko jarduera-sektore egokian diharduten enpresetara joatean
datza jarduera (horretarako, zuen eremuko bibliografia osagarria erabil dezakezue).
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
294
Garapena
− Banatu taldea hiruko azpitaldeetan (gehienez).
− Egin triptiko, informazio-orri edo txosten bat zuen ustez enpresak aztertu ditugun giza taldeen
ezaugarriei buruz ezagutu behar duen informazio guztiarekin (enpresen sentsibilizazioari buruz
aztertu dugun puntuaz eta bibliografia osagarriaz balia zaitezkete).
− Bateratu lan hori, aukeratu bisitatu beharreko enpresak, eta egin elkarrizketa baterako hitzordua.
− Idatzi enpresak honako alderdi hauei buruz adierazitako iritzia: enpresak ba al zuen zuek
emandako informazioaren berri? Nolako jarrera agertu dute zuen informazioaren aurrean? Zuen
ustez, bisitaldiak balio izan al du jarrera hori aldatzeko?
− Bateratu informazio guztia, eta egin idatzizko lan bat.
Iraupena
− 3 ordu inguru informazioa lantzeko eta talde txikian laburbiltzeko. Saio bat ikastetxetik kanpoko
bisitaldia egiteko. Saio bat talde handian.
5.2 jarduera
Eremuko lan-merkatuaren prospekzio-azterketa
Planteamendua
− Zure eremu geografikorik hurbileneko biztanleriaren eta lan-merkatuaren ezaugarriei buruzko
azterketa egin behar da.
− Datu horiek biltzeko, zure eremuko Lan Merkatuaren Behatokiari buruzko argitalpenen bat erabil
dezakezue, edota zuen Udaleko Garapen Ekonomikoko Arlora edo lan-munduratzeko programa
edo zerbitzu bat duen erakunderen batera bisitaldia egin dezakezue.
Garapena
− Jarduera hau egiteko, gehienez hiruko taldeak osatuko dituzte.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 295
− Honako informazio honen bilketa, azterketa eta bateratze-lana egin behar da:
• Eremuko jarduera-tasa orokorra, sexuaren eta adin-taldearen arabera.
• Eremuko enplegu-tasa orokorra, sexuaren eta adin-taldearen arabera.
• Eremuko langabezia-tasa orokorra, sexuaren eta adin-taldearen arabera.
• Kontratuak, kontratatuaren sexuaren eta adin-taldearen arabera.
• Kontratuak, jarduera-sektorearen arabera.
• Gehien kontratatutako jarduera ekonomikoak.
• Beste zenbait datu interesgarri.
− Informazioa laburbildu ondoren, taldeko saio bat egingo da informazio hori gainerako ikaski-
deekin kontrastatzeko eta, horrela, zuen eremuko lan-merkatuaren ezaugarrien ahalik eta ideiarik
zehatzena lortzeko.
Iraupena
− 3 ordu inguru informazioa bildu eta talde txikitan laburbiltzeko, eta saio bat talde handian.
5.3 jarduera
Ibilbide pertsonalizatua diseinatu, landu eta inplementatzea
Planteamendua
Aztertutako ibilbide pertsonala garatzeko faseak landu eta gauzatu behar dira.
Garapena
− Jarduera hau banaka egitea komeni da.
− Langabezian dagoen eta aztertutako giza taldeen berezko lanbide–profila duen pertsona bat
elkarrizketatu behar da. Horretarako, azaldutako elkarrizketa-protokoloa edo egokitutako beste-
ren bat erabil daiteke.
− Lortutako datuekin, diagnostiko-protokoloa bete behar da. Horretarako, sakonean aztertu behar
dira enplegagarritasuna eragozten duten elementuak, errazten dutenak, eta esku hartzeko premiak.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
296
− Egin zure ustez pertsona horrek lan-munduratzea lortzeko jarraitu beharreko ekintza-plana edo
ibilbidea. Ekintzak errealak izango dira; horretarako, zure eremuko gizarte- eta lan-baliabideak
eta hezkuntza- eta prestakuntza-baliabideak beharko dituzu.
− Bateratu ekintza-plan horiek, eta aztertu planaren indarguneak eta ahuleziak, eta eskatzaileari
eta baliabideei dagokienez aurkitu dituzuen zailtasunak.
Iraupena
− Sei ordu inguru
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 297
66 uunniittaattee ddiiddaakkttiikkooaa
LLAANN--EESSKKAARRIIEENN EERREEMMUUKKOO EESSKKUU--HHAARRTTZZEEAA.. KKAASSUU PPRRAAKKTTIIKKOOAAKK
6.1. irudia.
“Langabeziak ondorio ekonomikoak, psikologikoak eta sozialak ditu pertsonarengan, hainbat mailatan,
eta horrek, denborarekin, honako egoera hauek sortzen ditu: nortasun pertsonala eta maila soziala
galtzea, autoestimua txikiagotzea, gizarte-harremanak murriztea, ezintasuna, frustrazioa, errudunta-
suna, segurtasunik eza, babesik eza, amorrua eta gaitzondoa sentitzea (eta, sentimendu horiekin
batera, osasunak okerrera egitea), denbora egituratzeko zailtasunak, portaera-azturak aldatzea
(tabakoa, alkohola eta abar gehiegi kontsumitzea, adibidez), familiako harremanak eta gizarte-
-harremanak okerrera egitea eta isolamendurako joera. Horri guztiari, gero eta handiagoak izan ohi
diren zailtasun ekonomikoak gaineratu behar zaizkio.”
PÉREZ ESCODA, Nuria (1996)
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
298
6.1 Aurkezpena
Unitate didaktiko honetan, lan-eskarien eremuko esku-hartzearen aplikazioa argitzeko, lau kasu
praktiko planteatuko ditugu, eta horietako hiru ebatzi. Unitate praktikoa da, eta aurreko unitate guztietan
landutako edukiak erlazionatu behar dira. Kasu bakoitzean, giza talde jakin batekoa da pertsonaia nagusia:
Gaztea
Emakumea
Ezgaitasuna duen pertsona
Iraupen luzeko langabea
Enplegu-eskatzaile bakoitzari, dauden neurriak eta baliabideak abiapuntutzat hartuta, lan-munduratzea
lortzeko ibilbide pertsonala proposatu beharko zaio.
Laburpen gisako unitate didaktikoa izan dadin, enplegu-eskatzaileak lan-munduratzeko zerbitzu
batean diharduten gizarteratzaileen lekuan jarri behar dugu. Profesionalak gara, eta gure helburua eska-
tzaileekin batera lan-munduratzeko ibilbide pertsonala garatzea da.
Lehenik eta behin, kasu bat irakurtzea, ebaztea eta, ondoren, ikasleek esku hartzeko egindako
proposamena eta orrialde hauetan aurkeztutakoa konparatzea gomendatzen dugu. Jakina, esku-hartze
ugari egin daitezke; hemen bat aurkeztuko dugu, adibide modura.
Baliteke kasu bakoitzean dagoen informazioa oso mugatua izatea, eta hori oztopo izan daiteke.
Esku-hartze errealetan, unitate didaktiko honetan proposatutakoak baino aldagai gehiago daude
aukeran. Informaziorik izan ezean, geure erabakiak hartu beharko ditugu, kasu bakoitza zehazteko
moduan oinarrituta.
Lan-munduratzeko ibilbide pertsonala garatzeko, 5. UNITATE DIDAKTIKOAN azaldutako faseei jarraituko
zaie. Zehazki, honako atal hauek garatu behar dira esku-hartzea ebazteko:
1. Kasuaren deskribapen laburra, eta egindako eskariaren azalpena
2. Lanbide-ibilbidea
a) Hasierako elkarrizketa
b) Premiak ezagutzea
c) Ekintza-plan pertsonalizatua; bertan, lan-helburuak eta egin beharreko ekintzak finkatzen dira.
d) Praktikan gauzatzea
3. Inguru geografikoan dauden babes-neurrien eta baliabideen zerrenda.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 299
6.2 Marioren kasua
Deskribapena
16 urte bete berri dituen mutila da Mario. DBHko 4. mailako ikasketak egiten ari da, baina ez du
ikastaroa gaindituko. Marioren eskola-errendimendua DBHko 2. mailatik aurrera hasi zen jaisten. Lau
irakasgai gainditu gabe utzi zituen, eta harrez gero okerrera egin du. Ikastetxean izan duen jarrera eta
portaera ez da egokia izan: ikasturte honetan kanpora bidali dute behin, ikaskide bat jo izanagatik eta
irakasleak iraindu izanagatik.
Ez du ikasketekiko interesik erakusten, baina izugarri gustatzen zaizkio ordenagailu-programak; izan
ere, ongi menderatzen du informatika-arloa.
Mariok berak dioenez, ez daki zer egin nahi duen: ez du ideia argirik etorkizunaren inguruan. Alde
batetik, gustura arituko litzateke informatikan, baina horretarako ikasten jarraitu behar duenez gero, eta
ikasketak utzi nahi dituenez gero, baztertu egin du aukera hori. Bestetik, onena lanean hastea eta dirua
irabaztea izango litzatekeela uste du, baina ez daki zein lan-motak eskaintzen dizkion aukera gehien
enplegua aurkitzeko.
Ikastetxeko orientazio psikopedagokikoko taldeak, ikasturtea amaitzear dagoela ikusirik, Mariok lana
aurkitzeko edo prestatzen jarraitzeko (ikastaro praktikoetan, jakina) zein aukera dituen planteatu du.
Horretarako, ikastetxea gure lan-munduratzeko zerbitzuarekin harremanetan jarri da, eta kasua gure
esku utzi dute, Mario bere hurbileko lanbide-etorkizunari buruz orientatu ahal izateko.
Marioren lan-munduratzeko ibilbide pertsonala
1. Kasuaren deskribapen laburra eta egindako eskariaren azalpena
Mario 16 urteko mutila da. Gaur egun, DBHko 4. mailan dago, baina baliteke Derrigorrezko
Bigarren Hezkuntza ez amaitzea. Ez du ikasketekiko interes handirik, eta jarrera-arazoak
dauzka institutuan.
Ikastea gogoko ez duela dio. Informatika baino ez zaio interesatzen. Gauzak ez ditu oso garbi,
baina lan egin eta dirua irabazi nahi luke, zein eremutan jakin gabe. Ez du lan-esperientziarik.
Kasua gure zerbitzuaren esku utzi duen ikastetxeak egin du eskaria. Zehazki, ikasturtea
amaitu aurretik Mario orientatzea eskatu du.
2. Lan-munduratzeko ibilbide pertsonala
a) Hasierako elkarrizketa
Mario bere institutuko irakasleek bidalita iritsi da, eta irakasle horiek Mariori buruzko informazioa eman
dezakete, baina garrantzitsua da informazio horretatik urruntzen jakitea, aurreiritziz beteta egon baitai-
teke. Hori dela eta, funtsezkoa da hasierako elkarrizketa Mario zuzenean ezagutzeko unetzat hartzea.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
300
Lehen elkarrizketaren helburua bikoitza da. Alde batetik, Mariorekin lankidetzan jarduteko giro bat
sortu nahi da, lan-munduratzeko zentroko profesionalak orientazio-prozesuan lagun izango dituela senti
dezan. Bestetik, premiak aztertzeko informazioa bildu eta Marioren eskaria zehaztu nahi da (ikaste-
txearen eskaritik bereiziz, eta Mariori protagonismoa emanez). Hona hemen kontuan hartu beharreko
zenbait adierazle:
Pertsonaren identifikazioa
Prestakuntzaren identifikazioa; bereziki, gehien interesatzen zaizkion arloak eta zailtasun gehien
planteatzen dizkiotenak identifikatuko dira.
Prestasunaren identifikazioa
Lanerako interesen, balioen eta jarreren identifikazioa. Adierazle hau da garrantzitsuena.
Lan-errealitatearen identifikazioa
Trebetasunen eta oinarrizko gaitasunen identifikazioa
Elkarrizketa egitean, enplegua eskatzen duen pertsonaren lekuan jartzen jakin behar da. Kasu
honetan, eta prozesuan Marioren arreta eta lankidetza lortzeko, oso garrantzitsua izango da haren
adinera egokitutako hizkuntza erabiltzea, interesa pizteko lanbide-irtenbide erakargarrien adibideak
aipatzea, haren errealitatera hurbiltzea eta abar.
Marioren arreta erakartzeko, oso garrantzitsua izango da proposatuko zaion guztiaren berri ematea.
Adibidez, lehen elkarrizketak zenbat iraungo duen, zertaz hitz egingo den, hurrengo bilerak noiz egingo
diren eta abar adieraziko zaio.
Bildu nahi den informazio guztia lortu ahal izateko, baliteke elkarrizketa bat baino gehiago egin behar
izatea. Adibidez, saio oso bat beharko da interesei, motibazioari, nortasunari eta abarri buruzko test bat
egiteko.
b) Premiak ezagutzea
Eskuratutako informaziotik ondoriozta daitezkeen premietan, honako hauek azpimarra daitezke:
Aholkularitza- eta orientazio-premia prestakuntza-alternatibei eta etorkizunerako beste aukera
batzuei dagokienez.
Lanbide-inguruneko lehentasunak eta interesak ezagutzeko premia.
Erabakitzeko premia.
Prestakuntza-prozesuarekin jarraitzeko premia.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 301
Dagoen prestakuntza-eskaintza ezagutzeko premia.
Ikasten jarraitzera motibatzeko eta ikasketen aurrean duen jarrera hobetzeko premia.
Lan-ingurunearen ezaugarriak ezagutzeko premia.
Lana bilatzeko teknikak ezagutzeko premia.
Lan-esperientzia lortzeko premia.
c) Ekintza-plan pertsonalizatua
Aurreko puntuan azaldutako premietatik abiatuta, honako helburu hauek plantea daitezke, betiere
Marioren ekarpenekin:
Interesak eta motibazioak aztertzea
- Lehentasunak ezagutzea
- Gehien interesatzen zaizkion arloak baloratzea
- Nortasuna aztertzea
Izan ditzakeen prestakuntza- eta lan-irtenbideak ezagutzea
- DBHko ikasketekin eta gabe izan ditzakeen prestakuntza-eskaintzei buruzko infor-
mazioa lortzea
- Lan-merkatuaren ezaugarriei buruzko informazioa lortzea
Erabakiak hartzen ikastea
Prestakuntza-maila hobetzea
- Ikasten jarraitzearen garrantzia baloratzea
- Prestakuntza-mailan dauden aukerei buruzko informazioa lortzea
- Norberaren interesetarako prestakuntzarik egokiena aukeratzea
- Aukeratutako ikastaroak egitea
Laneratzeko beharrezkoak diren ezagutzak eskuratzea
- Lan-merkatuaren ezaugarriak ezagutzea
- Enplegua bilatzeko teknikak erabiltzen ikastea
- Enplegua bilatzeko ikasitako teknikak aplikatzea
- Jardunak aztertu eta baloratzea
Lan-ingurunean esperientzia hartzea.
- Praktiken bidez lan-munduan txertatzen hastea.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
302
Helburuak lortu ahal izateko, denboran zehaztu behar dira Mariorekin batera. Halaber, helburu
horiek sekuentziatzeko egutegia ezarri behar da.
Marioren ibilbideak hiru ekintza-mota barne har ditzake: orientazioa eta informazioa lortzeko
ekintzak, prestakuntza-ekintzak eta lan-praktikak, eta lana aktiboki bilatzeko ekintzak. Ordena azal-
dutakoa izango da; izan ere, Mario gaztea da eta bere lanbide-profila definitu egin behar du oraindik.
Hori dela eta, oso garrantzitsua da Mariori aholku onak ematea, bere interesekin bat etorriko den
aukerarik onena egin dezan. Marioren lehentasuna prestatzen jarraitzea ala lan-munduan sartzea den
kontuan hartuta, prestakuntza-ekintzak egingo ditu ala lana bilatzen hasiko da.
Mariok lan-munduratzea lortzeko izango duen ibilbide pertsonalaren barruan, orientazio-ekintzek
garrantzi berezia dute, Mariok bere lanbide-etorkizuna erabaki behar baitu. Ekintza horien bidez,
norberaren ezagutza landu daiteke, bakarrik egiteko test batzuen edo zuzendutako elkarrizketen bitartez.
Ondoren, inguruneak eskaintzen dizkion prestakuntza- eta lan-aukerei buruzko informazioa bildu
beharko da. Informazio hori bakarrik bila dezake Mariok, edota talde-bileren, informazio-saioen eta
abarren bitartez. Azkenik, erabakia hartzen ikasteko estrategiak eskainiko zaizkio.
Mariok ikasten jarraitzea erabakitzen badu, oinarrizko prestakuntza edo lanbide-heziketa
eskuratzeko ekintzak egingo ditu, helduentzako eskolen edo inguruko lanerako prestakuntzako
ikastaroen bitartez. Laneratzea erabakitzen badu, berriz, lana aktiboki bilatzeko ekintzek izango dute
lehentasuna, enplegua bilatzeko teknikak ikasteko. Ekintza horiek lan-munduratzeko zentroan bertan
egin daitezke, talde-saio praktikoetan. Bestalde, aukera bikoitza egin dezake, hau da, prestakuntza eta
laneratzea. Kasu horretan, adierazitako bi ekintza-motak konbinatuko dira (prestakuntza-ekintzak eta
enplegua bilatzekoak). Oso garrantzitsua da babes indibiduala eskaintzea.
Behar adinako informaziorik ez dugunez gero, ez dakigu Mariok arazo pertsonalik eta jarrerazkorik
ote duen. Izanez gero, pertsonaren eta jarreren garapenerako ekintzak egin behar diren aztertu beharko
da (gizarte-trebetasunak eskuratzeko, adibidez).
d) Praktikan gauzatzea
Marioren lan-munduratzeko ibilbide pertsonala praktikan gauzatzean, bi alderdi hartu behar dira
kontuan. Alde batetik, luze jo dezakeen prozesua da, eta ez dago linealki egiteko sortua; aitzitik, arestian
adierazitako ekintzak aldi berean egin daitezke. Bestetik, prozesuari koherentzia handiagoa emateko,
tutoretzapean egingo du ibilbide osoa, esku-hartzearen izaera pertsonalizatua bermatzeko.
Bestalde, ez da ahaztu behar ebaluazioak esku-hartzearen ibilbide osoan duen garrantzia. Esku-
-hartzea Marioren premietara egokitzeko, ekintza-planaren hainbat unetan beharrezkoa den informazioa
(eta plan horretan esku hartzen duten hainbat eragilek emandakoa) bildu eta kontuan hartu beharko da.
Marioren premiak behin eta berriz definitu ahal izango dira esku hartzeko prozesuan.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 303
3. Inguru geografikoan dauden babes-neurrien eta baliabideen zerrenda
Mariok eskaintza-sorta zabala du aurrean, prestakuntza-eskaintzak zein lan-eskaintzak. Kasu
horretan, eskaintza horiek zehaztu egin behar dira, eta esku-hartzea egingo den inguru geografikoan
dauden baliabideak adierazi. Gazteentzat dauden lanerako prestakuntzako ikastaroak, lantegi-eskolak,
ofizio-etxeak eta abar bilatu behar dira.
6.3 Karmenen kasua
Deskribapena
Karmen 35 urteko emakumea da; bananduta dago eta 3 eta 8 urteko seme-alabekin bizi da. Lan-
-premia handia du etxeko gastuei aurre egiteko, eta lanbidea seme-alaben zaintzarekin eta etxeko
lanekin konbinatu behar du. Seme-alabak eskolatuta daude eta, zenbait arratsaldetan, amaren laguntza
du seme-alabak zaintzeko. Azken hilabete hauetan, lana bilatu du, baina ez da oso konstantea izan.
Herriko prentsako eskaintzak aztertu ditu, ez baitu gidabaimenik. Auzoko hainbat dendatan saltzaile-
-lanak egiteko eskaini du bere burua. Egoitza geriatrikoetan ere ibili da lan bila.
Prestakuntzari dagokionez, Eskola Graduatua du. Horrez gain, klinikako laguntzaile izateko Lanbide
Heziketako lehen zikloa egin zuen 18 urterekin.
Karmenen hasierako lan-esperientziari dagokionez, mertzeria bateko saltzaile izan zen 12 urtean
(1984tik 1996ra). Lehen umea jaio zenean, lana utzi egin zuen, baina astialdiko zenbait jarduera egin
zituen, hala nola yoga eta zeramika-ikastaroak. Beste hiru urtean, bizilagun zuen edadetu-bikote bat
zaindu zuen. Azken bi urteotan, ez du enplegu egonkorrik izan. Edadetuak zaintzeko lanak egin ditu,
baina noizean behin baino ez.
Galduta dabil, eta horregatik etorri da gure zentrora. Ez daki nora jo eta zer gehiago egin lana
aurkitzeko. Bere curriculuma egitea zail gertatzen zaiola adierazi du; izan ere, ez daki curriculuma nola
egituratu, ez du ordenagailurik, eta erabiltzen ere ez daki. Kezkatuta dago, orain arte egin duen
guztiarekin ez baitu erantzun positibo bakarra ere jaso. Ongi daki adina, prestakuntza eta lan-
-esperientzia ez zaizkiola mesedegarri izango.
Karmenen lan-munduratzeko ibilbide pertsonala
1. Kasuaren deskribapen laburra eta egindako eskariaren azalpena
Karmen 35 urteko emakumea da, eta 3 eta 8 urteko seme-alabekin bizi da. Enplegua
bilatzen ari da, baina, oraingoz, ez du aurkitu.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
304
Prestakuntzari dagokionez, Eskola Graduatua eta klinikako laguntzaile izateko Lanbide
Heziketako lehen zikloa ditu eginak (azkena 1986. urtean).
16 urterekin hasita, mertzeria bateko saltzaile izan zen 28 urte bete arte. Harrez gero, ez du
kontratuarekin lan egin, baina beste zeregin batzuk egin ditu, hala nola hiru urtean edadetu-
-bikote bat zaindu du.
Lan-premia handia du diru-beharrei erantzun ahal izateko, baina ordutegi aldetik muga asko ditu.
Enplegua bilatzeko prozesuari dagokionez, ezagutzen dituen teknikak erabiltzen ditu
(autokandidatura, prentsan bilatzea…), baina beste batzuetan zailtasunak ditu (curriculuma
egitea, antolatzea…).
Enplegu-eskatzaile gisa joan da Carmen lan-munduratzeko zerbitzura, oso kezkatuta
baitago enplegua bilatzeko ahaleginean lortutako emaitza kaskarra dela eta.
2. Lan-munduratzeko ibilbide pertsonala
a) Hasierako elkarrizketa
Carmen gure zerbitzura bere borondatez etorri bada ere, oso garrantzitsua da bere arreta erakartzea
eta zentroan jasoko duen laguntza nolakoa izango den zehatz adieraztea. Horretarako, eskaria zehatz
dezan eskatuko zaio, eta prozesuan aktiboki jarduteak duen garrantziaren berri emango zaio. Zein
premia dituen ezagutzeko bildu beharreko informazioak honako alderdi hauek barne hartuko ditu:
Pertsonaren identifikazioa.
Prestakuntzaren identifikazioa; bereziki, prestatzen jarraitzeko prestasuna eta interesa hartuko
dira kontuan.
Lan-ibilbidearen identifikazioa.
Langabezian duen egoeraren identifikazioa.
Prestasuna. Egoera pertsonala kontuan hartuta, prestasuna definitzea izan daiteke zailtasun
handienetako bat prozesuan.
Lanerako interesen, balioen eta jarreren identifikazioa. Beharrezkoa izango da lanbide-
-profila finkatzea.
Lan-errealitatearen identifikazioa. Oso garrantzitsua da, bereziki, lana bilatzeko teknikez
duen ezagutza-mailari buruzko informazioa biltzea.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 305
Hasierako elkarrizketan, baliteke Karmenek gaitasunik eza erakustea lana bilatzeko prozesuari
dagokionez (honelako adierazpenak egin ohi dituzte enplegu-eskatzaileek: “ez dakit”, “horretarako ez dut
balio”, “inoiz ez naute hautatuko”, “esperientzia txikia dut” eta abar). Kasu horretan, kontu handia izan
behar da Karmenen segurtasunik eza aztertzean. Garrantzitsua da feedback positiboa eskaintzea, bere
buruaz duen kontzeptua eta orain arteko ahaleginaren garrantziaz duen pertzepzioa hobetzeko.
b) Premiak ezagutzea
Lehentasuna izango duten premiak honako hauek dira:
Laneratzeko premia. Lanpostua lortu aurretik, beste premia batzuk bete behar dira, hala nola
enplegua bilatzeko teknikak ezagutzea edo praktikaldi baten bitartez lan-eremuan
segurtasun handiagoa eskuratzea.
Lan-helburuak definitzeko premia (lan egin nahi duen sektorea, prestakuntza-maila hobetzeko
aukera eta abar).
Prestasun geografikoa, ordutegikoa, ekonomikoa, prestakuntza-arlokoa eta abar definitzeko
premia.
Gizarte-isolamendua eta lan-munduarekiko loturarik eza eteteko premia.
Enplegua bilatzean, gogorik eza gainditzeko eta ekimen handiagoa izateko premia.
c) Ekintza-plan pertsonalizatua
Ikusitako premien azterketatik abiatuta, bere ekintza-planaren helburuak idaztea proposa dakioke
Karmeni. Adibidez, honako hauek izan litezke:
Laneratzeko beharrezkoak diren ezagutzak eskuratzea:
- Egungo lan-merkatuaren ezaugarriak ezagutzea
- Enplegua bilatzeko teknikak erabiltzen ikastea (curriculuma, aurkezpen-gutuna,
hautaketa-elkarrizketa eta abar).
- Lana bilatzeko ikasitako teknikak erabiltzea
- Lorpenak aztertu eta baloratzea
Lan-helburua definitzea:
- Interesak eta motibazioak aztertzea
- Lehentasunak ezagutzea
- Indarguneak eta ahuleziak baloratzea
- Prestasun geografikoa, ordutegikoa, ekonomikoa, prestakuntza-arlokoa eta abar
baloratzea.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
306
Lanbide-profila hobetzea:
- Prestatzen jarraitzearen garrantzia baloratzea
- Lan-esperientzia zabaltzearen eta eguneratzearen garrantzia baloratzea
Autoestimu pertsonala eta lanekoa aztertzea:
- Egungo egoera eta hobetzeko aukerak baloratzea
- Ahuleziak ahalmen bihurtzea
Karmenen lan-munduratzeko ibilbide pertsonala lana aktiboki bilatzeko ekintzetan oinarrituko da eta,
beraz, haren eskariari erantzungo zaio. Hala ere, beste prestakuntza-ekintza eta lan-praktikekin, auto-
enplegurako motibatzeko ekintzekin eta lanari lotutako alderdi pertsonalak garatzeko ekintzekin osatu
beharko da ibilbidea.
Lana aktiboki bilatzeko ekintzen helburua enplegua bilatzeko baliagarriak izango diren eta laneratze-
-prozesuan autonomiarekin jarduteko aukera emango duten teknikak erakustea da. Ekintza horiek talde-
-modulutan egingo dira, eta teknikak era praktikoan landuko dira. Karmenen kasuan, oso garrantzitsua
da talde-laneko metodologia; izan ere, metodologia horrek antzeko egoeran dauden beste pertsona
batzuekiko harremana errazten du, eta elkarri estualdien, beldurren, zailtasunen eta abarren berri
emateko aukera ematen du.
Karmenen prestakuntza-mailatik eta lan-esperientziatik abiatuta, interesgarria izango litzateke
prestakuntza-ekintzak eta lan-praktikak egin ahal izatea. Horretarako, beharrezkoa da Karmenek
prestasuna izatea, eta lanbide-profila hobetzeko denboran eta ahaleginean egindako inbertsio horren
garrantziaz jabetzea. Plantea daitekeen beste aukera bat autoenplegurako motibatzeko ekintzetan parte
hartzea da. Karmenek bere burua gai ikusten badu, Administrazioak emandako laguntza izan daiteke
abiapuntua.
Azkenik, eta autoestimu pertsonala eta lanekoa hobetzeko asmoz, lanari lotutako alderdi pertsonalak
garatzeko ekintzetan parte hartzeko aukera plantea daiteke. Karmenen kasuan, banako elkarrizketen
eta, zenbaitetan, talde-saioen bitartez egingo dira (saio horietan, lan-merkatuan txertatzeko aurkitzen
dituzten oztopoez hitz egin ahal izango du beste emakume batzuekin).
d) Praktikan gauzatzea
Proposatutako ekintza-planean oinarrituta, planteatutako ekintzak txandakatu egingo dira, Karmenek
finkatutako epeen arabera. Ikusi dugunez, ekintza batzuk taldean egitekoak izango dira eta, beste
batzuk, aldiz, bakarka. Era berean, batzuk zentroan bertan egingo dira, eta beste batzuk (hala nola
prestakuntza-ekintzak) beste zenbait lekutan. Esku hartzeko plan osoari koherentzia handiagoa
emateko, tutoretza pertsonalizatua beharko da prozesu osoan.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 307
Horrez gain, lan-munduratzeko ibilbide pertsonalaren arrakasta bermatzeko, garrantzitsua da etengabe
berrikustea. Asmo horrekin, ekintza guztiak ebaluatuko dira prozesuaren barruan eta, zorrotzago, proze-
suaren amaieran.
3. Inguru geografikoan dauden babes-neurrien eta baliabideen zerrenda
Karmenek parte hartzeko moduko ekintzetatik abiatuta, beharrezkoa izango da ekintza horiek esku-
-hartzea egingo den inguru geografikoan dauden baliabideetan zehaztea. Administrazioek proposatutako
politikak eta ekintzak berrikusi egin beharko dira, emakumeen lan-munduratzea bultzatzeko ekimen ugari
baitaude.
6.4 Rikardoren kasua
Deskribapena
Rikardok 28 urte ditu. Adimen urrikoa, maila ertain/arinekoa da, eta % 40ko ezgaitasuna du.
Autonomia-maila handi samarra du: denbora- eta espazio-orientazio ona du (orduak ezagutzen ditu,
eta bakarrik ibiltzen da hirian), eta autonomoa da higiene pertsonalari dagokionez.
Prestakuntza-mailari dagokionez, Hezkuntza Bereziko Eskola batean ikasi zuen, 12 urtetik 18ra
bitarteko adinean. Hurrengo bi ikasturteetan Gureak erakundera eraman zuten, eta biltegiko langile
izateko lanean hasi aurreko ikastaro bat egin zuen bertan. Azken helburua enpresa arrunt batean
txertatzea zen, baina hiru urtean saiatuta ere, ezinezkoa suertatu zen.
Lan-ibilbideari dagokionez, berriz, bi esperientzia izan ditu Rikardok. 20 urte zituela, lanaren
aurreko ikastaroa egin ondoren, arestian aipatutako fundazioko Lan Zentro Berezian sartu zen,
lorezaintza-atalean. Hiru urte horietan izan zuen jarrera pasiboa izan zen, baina zuzena. Bere produkzio-
-maila handia zenez gero, enpresa arrunt batean lan egiteko erronka planteatu zitzaion.
23 urtetik 27ra bitartean, Garraio-trans enpresan egin du lan, laguntza bidezko lanaren modalitatean,
biltegiko langile gisa (bidalketen atalean). Azken urtean arazoak izan ditu, hala nola puntualtasunik eza,
lanera ez agertzea, eta justifikatu gabeko bajak. Halaber, lanerako interes eta motibazio txikiagoa duela
ikusi da eta, hori dela eta, ez diote kontratua berritu.
Rikardo enplegu-eskatzaile gisa etorri da gure lan-munduratzeko zerbitzura.
Rikardoren lan-munduratzeko ibilbide pertsonala
1. Kasuaren deskribapen laburra eta egindako eskariaren azalpena
Rikardo adimen-urritasun ertaina duen gaztea da. Autonomia-maila ona du.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
308
Hezkuntza Bereziko zentro batean ikasi zuen, 18 urte bete arte. Ondoren, biltegiko langile
izateko lanean hasi aurreko ikastaro bat egin zuen.
Bere lehen lan-esperientzia Lan Zentro Berezi batean izan zuen lorezain gisa, 3 urtean.
Azken 5 urteotan enpresa arrunt batean jardun du biltegiko langile gisa, laguntza bidezko
lanaren modalitatean.
Gaur egun, jarrera-arazoak ditu bere lan-ingurunean: puntualtasunik eza, lanera ez
agertzea, interes eta motibazio txikia…
Lana bilatzeko eskaria adierazi du Rikardok.
2. Lan-munduratzeko ibilbide pertsonala
a) Hasierako elkarrizketa
Elkarrizketa bat (edo beharrezkoak diren guztiak) egingo da Rikardorekin eta, bertan, premiak ezagutu
ahal izateko eta enplegagarritasun-maila zehazteko behar adinako informazioa bildu beharko da.
Hasierako elkarrizketan, kontu handia izan behar da harrerarekin, une erabakigarria izango baita
Rikardoren arreta erakartzeko eta lanbide-harremana hasteko.
Elkarrizketaren zatirik handiena informazioa biltzeko erabiliko da, eta honako alderdi hauek hartuko
dira kontuan bereziki:
Pertsonaren identifikazioa
Prestakuntzaren identifikazioa
Lan-esperientziaren identifikazioa
Prestasunaren identifikazioa
Egungo lanpostuan izandako jarrera-aldaketa zerk eragin zuen identifikatzea
Interes berrien identifikazioa
Lan-iguripenen identifikazioa
Trebetasunen eta oinarrizko gaitasunen identifikazioa
Elkarrizketa egitean, Ricardoren ulermen-maila hartu beharko da kontuan. Horretarako, elkarrizke-
taren egitura, iraupena, hitzak eta laguntzeko materiala egokituko dira.
b) Premiak ezagutzea
Proposatutako kasutik abiatuta, honako premia hauek ondoriozta daitezke (hala ere, hasierako
elkarrizketan gehiago zehatz litezke):
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 309
Zenbait lan-ohitura hobetzeko premia: puntualtasuna, lanera ez agertzea, justifikatu gabeko
bajak, erantzukizuna eta abar.
Oinarrizko prestakuntzaren premia, beste lanpostu batzuk lortu ahal izateko.
Orientazioaren premia, aukeran dituen lanbide-irtenbideak ezagutzeko.
Ricardoren aukeretara eta mugetara egokitutako lan-helburua zehazteko premia.
Enplegua bilatzeko teknikak ezagutzeko premia.
Enpresa-mundua kontzientziatzeko premia.
c) Ekintza-plan pertsonalizatua
Rikardorekin batera plantea daitezkeen helburuetan, honako hauek aipa daitezke:
Lan-ohiturak hobetzeko beharra baloratzea:
- Lan-ordutegiak ongi betetzearen garrantziari buruzko gogoeta egitea.
- Gaixotasun-bajak hartzeko izapideak ezagutzea.
- Langile gisa dituen eskubideak eta betebeharrak aztertzea.
Oinarrizko prestakuntzaren maila igotzea:
- Oinarrizko prestakuntzako ikastaroren bat egitea
Rikardoren lan-helburua zehaztea, haren interesen eta aukera errealen arabera:
- Interesak ezagutzea
- Eskuragarri dituen eskaintzak ezagutzea
- Erabakia hartzea
Lana aktiboki bilatzeko teknikak ikastea
- Curriculuma idazten ikastea
- Hautaketa-elkarrizketak gainditzeko praktikak egitea
- Enplegua bilatzeko beste zenbait teknika erabiltzea
Helburuak adostu ondoren, denboran zehaztuko dira, eta Rikardok nahi duen erritmoa errespetatuko da.
Rikardori proposa dakiokeen ibilbideak bi alderdiri eman beharko die lehentasuna: orientazioari eta
jarrera-arazoei hain zuzen ere. Halaber, beste zenbait alderdi ere landuko dira, hala nola prestakuntza
eta lanaren bilaketa aktiboa.
Hasieran, orientazio-ekintzak planteatuko dira, lanbide-profila zehazteko. Ekintza horiek bakarrik
egitekoak izango dira, Ricardok bere burua ezagutzeko eta erabakiak hartzeko prozesua errazteko.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
310
Aldi berean, garapen pertsonala eta jarrerazkoa garatzeko ekintzetan parte hartu beharko du. Ekintza
horiek talde-saioetan egin daitezke, baina garrantzitsua da banako elkarrizketen bidez laguntzea.
Halaber, oinarrizko prestakuntzarako ekintzak (helduen eskola, alderdi jakin batzuei buruzko
mintegiak edo ikastaroak eta abar) eta lana bilatzeko teknikei lotutako informazio- edo praktika-ekintzak
egin ditzake, gizarte-trebetasunak hobetzeko eta lanpostu bat aurkitzeko helburu bikoitzarekin. Azken
ekintza horiek lan-munduratzeko zentroan bertan egin ahal izango dira. Talde-ekintza modura planteatuko
dira, baina banako laguntza berezia eskainiko zaio Rikardori.
Rikardorekin zuzenean esku hartzeko ekintzez gain, enpresa-munduarekiko ekintzak ere propo-
satuko dira, mundu hori ezgaitasuna duten pertsonen kontratazioaren inguruan sentsibilizatzeko.
d) Praktikan gauzatzea
Arestian proposatutako ekintza guztiekin batera, bana-banako tutoretza-prozesu bat gauzatuko da.
Tutoretza horrek garrantzi berezia izango du kasu honetan, Rikardok egingo duen bidearen koherentzia
bermatu egin behar baita.
Rikardoren azken lan-esperientziak izan zuen emaitza dela eta, oso garrantzitsua izango da
laneratzen denean esku hartzeko prozesuarekin jarraitzea. Jarraipen hori lanpostua mantentzeko
ekintzen bitartez egingo da. Ekintza horietan, lanpostu berriaren egunerokotasunean sor daitezkeen
egokitze-zailtasun txikiei buruzko gogoeta egingo da Rikardorekin batera.
Esku-hartzearen amaieran, baina bai eta esku-hartzea egiten den bitartean ere, oso garrantzitsua
izango da ebaluazioa, une guztietan eta eragile guztien aldetik (Rikardo bera, profesionalak, enpresak).
3. Inguru geografikoan dauden babes-neurrien eta baliabideen zerrenda
Ikasleen inguru geografikoan dauden baliabideak azpimarratu behar dira. Ildo horretan, dauden
baliabideen eskaintza zehaztuko da ekintza-plan pertsonalizatua egin ahal izateko. Adibidez, oinarrizko
prestakuntza helduentzako zein eskolatan jaso daitekeen adieraziko da.
Hartu beharreko erabaki garrantzitsu bat Rikardok aukeratu beharreko enplegu-modalitatearen
ingurukoa da: enplegu arrunta ala babestua. Bi kasuetan, esku-hartzea egingo den inguru geografikoan
dauden baliabideak bilatu beharko dira.
6.5 Ramiroren kasua
Deskribapena
Ramiro 48 urteko gizona da. Emaztearekin eta 15 eta 19 urteko alabekin bizi da. Urte eta erdi
darama langabezian.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 311
Prestakuntza-mailari dagokionez, 17 urteko adinera arte ikasi zuen (egungo Batxilergoaren pareko
ikasketak). Ondoren, hainbat kontabilitate-ikastaro egin zituen, 18 urtetik 25era bitarteko adinean
kontulari gisa lan egin zuen enpresan bertan. Geroago, beste multinazional batean hasi zen, eta beste 7
urte eman zituen bertan, kontulari gisa orduan ere. 32 urte zituela, enpresa horretatik bota egin zuten,
informatika-ezagutzarik ez zuelako bota ere.
Berehala aurkitu zuen komertzial gisa lan egiteko enplegu bat. Aldi baterako kontratuak bazituen ere,
etengabe jardun zuen 1988tik 1997ra bitartean. Urte horietan, salmenta-tekniketan birziklatzeko
enpresak berak proposatutako ikastaroren bat edo beste egin du.
1998tik aurrera, kontratuak ez ziren hain segidakoak izan. Askotan, lan-baldintzak txarrak ziren, eta
soldata egindako salmenten komisioen araberakoa zen. Ezegonkortasun hori azken bi urteotan areagotu
egin da; ez du lanik aurkitu. Hasieran itxaropena bazuen ere, gero eta motibazio txikiagoa du, eta ez du
uste egoerak onera egingo duenik.
Lana bilatzeko prozesuari dagokionez, ezagutzen dituen estrategiak erabiltzen ditu: curriculum vitae-a
eta aurkezpen-gutuna. Hautaketa-elkarrizketak egin behar dituenean, segurtasunik eza eta urduritasuna
sentitzen du.
Emazteak aholkatuta etorri da gure zerbitzura, enplegu bat aurkitzeko asmoz.
Ramiroren lan-munduratzeko ibilbide pertsonala
Kasu hau ebazteko, 5. unitate didaktikoan eta aurreko kasuetan adierazitako jarraibideak dituzu.
BBIIBBLLIIOOGGRRAAFFIIAA
1. unitate didaktikoa
INSTITUT CATALÁ DE NOVES PROFESSIONS. Departament d´Ensenyament. Generalitat de Catalunya.
Col.locabilitat plus. Col.lecció Aula Debat. Bartzelona, 1999.
IBARRA, A. Formación de Recursos Humanos y Competencia Laboral. Boletín Cinterfor/OIT. Nº 149.
Montevideo, 2000.
VARGAS, F; CASANOVA, F; MONTANARO, L. El enfoque de competencia laboral: manual de formación.
Publicaciones Cinterfor/OIT. 2001. Web orrian.
IRIGON, M; VARGAS, F. Competencia laboral: manual de conceptos, métodos y aplicaciones en el
sector salud. Publicaciones Cinterfor/OIT. Montevideo, 2002.
Juventud y empleo. Guía sindical, ACTRAV-IFP Skills - Cinterfor/OIT, 2001.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
312
Formación por Competencias, instrumento para incrementar la empleabilidad. Cinterfor/OIT, 1999.
CASTELLS, M. Fin de milenio. El cuarto mundo: capitalismo informacional, pobreza y exclusión social.
Ed. Alianza. Madril, 2001.
RODRÍGUEZ MORENO, M.L. La orientación profesional. I. Teoría. Ariel. Bartzelona, 1998.
HAINBAT AUTORE. Integració sociolaboral de les persones amb discapacitat: situació, compromís i
reptes de futur. Universitat de Lleida. Lleida, 2002.
PÉREZ ESCODA, N. Programa de formació per a la inserció laboral. Ed. CEAC. Bartzelona, 1996.
MONTANÉ, J. Orientación ocupacional. Ceac. Bartzelona, 1993.
JIMÉNEZ, J. La reforma de la reforma. Cuadernos de Pedagogía, nº 314. 2002ko ekaina.
MONCLÚS, A. (koord.). Formación y empleo: enseñanza y competencias. Comares. Granada, 2002.
FORCEM. EGIF. Políticas y prácticas de la formación contínua en el marco europeo. Madril, 2001.
TRILLA, J. La educación fuera de la escuela. Ariel. Bartzelona, 1998.
Les empreses davant la integració laboral de persones amb disminució. Experiències i iniciatives de
l’Equip d'Assessorament Laboral (EAL). Ayuntamiento de Barcelona. Instituto Municipal de Disminuidos.
Bartzelona, 1996.
HERNÁNDEZ, A. (koord.). Manual de sociología. Secretariado de Publicaciones e intercambio editorial.
Universidad de Valladolid. Valladolid, 2000.
HAINBAT AUTORE. Trabajar para vivir. Una propuesta innovadora de inserción sociolaboral.
Miraguano. Grupo Promocions. Madril, 1999.
2. unitate didaktikoa
SALVÁ, F. Formación e inserción laboral. Conceptos básicos, políticas, programas y recursos para la
intervención. Pirámide. Madril, 2000.
PASCUAL, J. eta PASCUAL, J.C. Las ayudas de la Unión Europea. BOE. Madril, 2002.
HARVEY, B. Manual europeo para la gestión de fondos estructurales. EAPN. 2000.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 313
3. unitate didaktikoa
BALLESTER, LL., FIGUERA, P. Exclusión e inserción social. Honako honen 10. kapitulua: AMORÓS, P.,
ALERTES, P. (KOOR.). Intervención educativa en inadaptación social. Síntesis. Madril, 2000.
POAL MARCET, G. Entrar, quedarse, avanzar, aspectos psicosociales de la relación mujer – mundo
laboral. Siglo XXI. Madril, 1993.
BOM, W. Abrirse paso. Orientación laboral y profesional para mujeres. El Roure. Zaragoza, 1994.
CASALS, J. eta beste zenbait. La inserción social y profesional de los jóvenes. CIDE. Madril, 1991.
AJUNTAMENT DE BARCELONA.EAL Equip d’Assessorament Laboral per a la integració de persones
amb disminució. Bartzelona.
DIPUTACIÓ DE BARCELONA. Les persones amb disminució. Quadern del Fons Social Europeu, núm.
13. Bartzelona, 2003.
GURUTZE GORRIA. La Integración sociolaboral de personas drogodependientes. Propuesta y puesta
en práctica de un modelo. Gurutze Gorria. Madril, 2002
IOÉ KOLEKTIBOA (ACTIS, W., PEREDA, C., DE PRADA, M.A.). Inmigración, escuela y mercado de trabajo.
Una radiografía actualizada. Fundación La Caixa. Colección Estudios Sociales, núm. 11. Bartzelona, 2002.
IOÉ KOLEKTIBOA (ACTIS, W., PEREDA, C., DE PRADA, M.A.). La inserción laboral de las personas con
discapacidades. Fundación La Caixa. Colección Estudios Sociales, núm. 14. Bartzelona, 2003.
DIPUTACIÓ DE BARCELONA. Inser-im. Un projecte per a la inserció sociolaboral dels immigrants
magribins. Quaderns del Fons Social Europeu, núm. 8. Bartzelona, 2000.
DIPUTACIÓ DE BARCELONA. Atlas de recursos sobre inmigración extranjera de la provincia de Barcelona.
Bartzelona, 2001.
ASOCIACIÓN NACIONAL DE DIPLOMADOS EN PARO DE MARRUECOS. El movimiento de l*s diplomad*s en
paro. Atrapasueños. Malaga, 2003.
FRAGO, E. eta beste batzuk. El empleo de los inempleables. Metodologías y recursos para la inserción
laboral. Popular. Madril, 1996.
MORAGAS, R. La jubilación. Un enfoque positivo. Grijalbo. Bartzelona, 1989.
SELINSKI, E. El placer de no trabajar. Ediciones Gestión. Bartzelona, 2000.
HAINBAT AUTORE. El jubilado ante su futuro. Plan de preparación a la jubilación. Narcea Editorial.
(Gizarte Gaietako Ministerioa – Inserso – Endesa). Madril, 1991.
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
314
4. unitate didaktikoa
BLASCO, P. Orientación e inserción profesional. Competencias y entrenamiento para su práctica.
Editorial Nou Llibres. Valentzia, 2001.
LE BRAS, F. Cómo buscar empleo y conseguirlo. Salvat Editores, S.A. Bartzelona, 1995.
CCOO. Jóvenes, empleo y formación. Federación sindical de CCOO. Madril, 1998.
HUGUET, C. Cómo redactar un curriculum efectivo. Salvat Práctico. Bartzelona, 1999.
MARQUÉS FERNÁNDEZ-FLÓREZ, J.J. Cómo encontrar empleo. Pirámide. Madril, 1998.
SANTANDREU, P. Cómo preparar un buen curriculum. Gestión 2000. Bartzelona, 1996.
BRAZEAU, J. Cómo redactar nuestro curriculum vital. Gedisa mexicana. Mexiko, 1982.
COBALCHINI CONTI, E. Cómo redactar un curriculum vitae eficaz. De Vecchi coop. Bartzelona, 1991.
EQUIPO DE EXPERTOS 2100. El curriculum vitae perfecto. De Vecchi coop. Bartzelona, 1995.
5. unitate didaktikoa
ÁLVAREZ GONZÁLEZ, M. Orientación Profesional. Cedecs Editorial S.L. Bartzelona, 1995.
ECHEVARRIA SAMANES, B. (koordinatzailea). Orientación Profesional. Universitad Oberta de Catalunya.
Bartzelona, 2000.
EQUIPO PROMOCIONS. El empleo de los Inempleables. Metodologías y recursos para la inserción
laboral. Editorial Popular. Madril, 1996.
ESCOLAR, J. eta beste zenbait. Integració sociolaboral de los persones amb discapacitat. Pagès
Editors. Lleida, 2002.
FRAGO, E. eta beste zenbait. Trabajar para vivir. Una propuesta innovadora de inserción
sociolaboral. Grupo Promocions. Miraguano Ediciones. Madril, 1999.
JIMÉNEZ, E. eta beste zenbait. Los nuevos yacimientos de empleo. Los retos de la creación de
empleo desde el territorio. Fundación CIREM. Bartzelona, 1998.
MONTANE CAPDEVILA, J. Orientación Ocupacional. Ediciones CEAC. Bartzelona, 1993.
Reflexions per a la definició d’un model de Servei Public d’Ocupació. Quaderns de Foment de
l’Ocupació n. 2. Diputació de Barcelona. Bartzelona, 2002.
Lan Munduratzea
LANBIDE EKIMENA 315
DIPUTACIÓ DE BARCELONA. Manual de la Xarxa Xaloc intermediació. Quaderns de Foment de
l’Ocupació n. 3. Bartzelona, 2002.
DIPUTACIÓ DE BARCELONA. Orientació per a la inserció. Quaderns del Fons Social Europeu núm. 3.
Bartzelona, 1996.
DIPUTACIÓ DE BARCELONA. Els Recorreguts d’inserció. Quaderns del Fons Social Europeu núm. 9.
Bartzelona, 2000.
PEÑA BAZAN, M. Dirección de personal. Organización y técnicas. Colección ESADE. Editorial
Hispano Europea S.A. Bartzelona, 1990. 245. or.
SALVÁ MUT, F., NICOLAU COLOM, I. Formación e Inserción laboral. Conceptos básicos, políticas,
programas y recursos para la intervención. Ediciones Pirámide. Madril, 2000.
SOBRADO FERNÁNDEZ, L. Orientación e Inserción Profesional. Ed. Estel. Universidad de Santiago de
Compostela. 1998.
Web-orriak
http://www.europa.eu.int
http://www.ilo.org/
http://www.ine.es/
http://www.fundaciontripartita.org
http://www.inem.es
http://www.camf.org
http://www.cermi.es
http://www.cnse.es
http://www.discapacidad.org
http://www.esclatec.com
http://www.famaes.com/centros.htm
http://www.fundaciononce.org/fundosa
http://www.mideplan.cl/fonadis.htm
http://www.pasoapaso.com
http://www.rppapm.es
http://www.fundacionadecco.es
Gizarte Integrazioa
LANBIDE EKIMENA
316
Argitaratutako beste titulu batzuk
Habilidades de autonomía personal y social Arteaga, Nus, Muñoz, Palomar
Pautas básicas y sistemas alternativos de comunicación Olivares, Simón, Esteva, Gómez
Contexto y metodología de la intervención social Pérez, Gomá, Villalta, Torres
Atención a las unidades de convivencia Sorribas, Villuendas, Ramos
�������������