Post on 07-Jan-2016
description
LEHEN MUNDU GERRA
1914 eta 1918.urteen artean, Europan hasi eta mundu osora zabaldu zen gerra odoltsua.
GERRAREN AURREKARIAK:
• 1-Alemaniaren politika:
• XVIII .mendetik Europako kanpo politika Orekaren teorian oinarritzen zen (militarki herrialde guztiak berdinak ziren).
• XIX. mendetik aurrera ordea, oreka hori apurtzen hasi zen Alemaniako batasunaren ondorioz.
Bi politika nabarmendu ziren Europan: -Bismarckena(realpolit-1890ra arte). -Helburua estatuen arteko bakea
ziurtatzea zen aliantza sistemen bidez. -Gillermo II.arena(weltpolit-1890).
-Helburua: Alemaniaren nagusitasuna.
2-II. industrializazioa:Ondorioz, hazkunde ekonomiko handia: Europako herrialdeak kolonietara beraien eremua
zabaltzeko asmoz. Honen eraginez lehia estua sortu metropolien
artean, denek zatirik onenarekin geratzeko nahia.
3-Kolonialismoa:Frantziak + Ingalaterrak zati onena hartu. Alemaniaren desadostasuna.
4-Balkanetako gatazkak:Otomandar inperioa desagertzean inguruko herrialdeek lurralde hori
kontrolatzeko nahia. Ondorioz: Errusia+Serbia, Austria –
Hungaria+ Alemaniaren kontra.
5-Muturreko nazionalismoaren hedapena eta berrarmatzen
politika: -Garai honetan jendea pozik joaten zen gerrara bere nazioa
defendatzeko. -Berrarmatze politikarekin
armadak ikaragarri hasi ziren. -Soldadutza ezartzean armadak
askoz azkarrago mobilizatu
Blokeen sorrera:
Aliantza hirukoitza: Alemania, Austria –Hungaria eta Italia.
-Arrazoiak: 1-Balkanak eta Otomandar inperioa eskuratu.
2- Afrika iparraldeko interesak.Entente hirukoitza:
Frantzia, Errusia eta Ingalaterra. -Arrazoiak
1-Balkanak eskuratu.2-Afrikako interesak.
3-Errusiak Dardaneloak eskuratu
nahi. Mediterraneorako irteera bakarra
Gerraren hasiera:
-1914ko ekainean, muturreko Serbiar batek Austria –Hungariako artxidukea hil .zuen(magnizidioa).-Uztailean, gerrari hasiera eman zioten bi gertakari gertatu: -Austriak Serbiari ultimatuma -Errusiak mobilizazio orokorra deitu Serbiaren alde
1.Hiru fase izan zituen: 1.1.Mugimendu gerra:
Alemaniarren helburua Frantzia eta Errusiaren konkista azkarra
zen baina frantziar erresistentziak garaipen azkar horren egitasmoak
oztopatu zituen.
1.2.Lubakietako gerra: 1.2.1.Bi ezaugarri izan zituen:
-Fronteak egonkortu. -Lubakietan oinarritutako defentsa
taktikak erabili zituzten. Ondorioz, bi aldeetako soldaduak asko
ahuldu. 1.3.1917.urtea:
Gerraren norabidea aldatu zuten bi gertakari:
-Estatu Batuen sarrera gerra.-Fronte Errusiarraren gainbehera(Brest -Litovskeko bakea sinatu Alemaniarekin).
Atzeguardiako gerra:
-Gerrako ekonomia: 1-Ekonomia guztia aldatu zen gerrari
erantzuteko. 2-Gizon asko gerrara. Ondorioz gastu
handia. 3-Gerrako herrialdeak arazoak: lehengai
urriak4-Emakumeak lantegietara sartu.
-Hau dena lortzeko estatuak ekonomian zuzenean parte hartu beharra.
-Herrialde neutralak aberastu: gerrako
herrialdeak hornitzeagatik.
1918an amaitu zen Lehen Mundu gerra. Alemanen
armadan eta atzeguardian herritarren etsipena gehitzen ari zen eta horrek gerraren amaiera
azkartu zuen.
Gerraren amaiera:
1.Gerraren azterketa: *Galera demografiko eta material
handiak egon ziren. *Estatu nazional berrien sorrera: Inperio galtzaileak zatitu eta estatu
nazional berriak sortu. *Aldaketak nazioarteko herremanetan: -gerrak ahuldu egin zuen Europa mundu
mailan. -garai bateko Europaren nagusitasun
ekonomikoa Estatu Batuek hartu zuten.
Bake itunak:
Lau herrialde handietako ordezkariak Parisen bildu ziren biltzar batean:
• Frantziako Clemenceau presidentea.• Estatu batuetako Wilson
presidentea.• Britainia Handiko Lloyd George
lehen ministroa.• Italiako Orlando ministroa.
1919. urte hasieran Parisko biltzarrean Nazioen Elkartea sortu.
1919ko ekainaren 28an Versaillesko ituna sinatu
ententekoek eta Alemaniak. Bertan Alemania zigortu egin zuten.
Versaillesko bakearen ondoren Europako
mapa guztiz aldatu zen
Europako mapa berria:
Hala ere, Europako arazoak ez ziren konpondu:
-Naziotasunaren arazoa: -Alemaniak eta Austria –Hungariak ez zuten onartzen jarritako mapa
berria(irredentismoa). -Herrialde berriek ez zuten
egonkortasunik. -Bigarren Mundu Gerra(1939-
1945).