Post on 02-Aug-2020
Ao longo do ano 1911 LaVoz de Galicia publica medio
NOVAS DE PONTEDEUME
PUBLICADAS EN LA VOZ DE GALICIA EN 1911
Xavier Brisset Martín
centenar de novas referidas a Pontedeume ou concellos próximos. As máis delas pequenossoltos relatando sucesos, xestións municipais e actuacións da garda civil ou dos tribunais.
Contextualizando esas novas locais, repaso outros temas que mereceron ointerese dos redactores do xornal. Nos asuntos políticos debemos observar que sendopresidente do goberno o liberal Canalejas (Ferrol 1854 – Madrid 1912), e o fundador deLa Voz, Juan Fernández Latorre, militante destacado dese mesmo partido, o xornal omi-tirá calquera crítica ao poder ou aos seus correlixionarios. Malia este filtro partidariopoden aproveitarse parte dos seus contidos, pois na redacción contaban con magníficosxornalistas.
Houbo dúas eleccións que motivaron algunha información. Nas primeiras, enmarzo, debían elixirse os deputados provinciais en varios distritos, entre eles o deBetanzos–Pontedeume (nas eleccións para o Congreso eran distritos independentes,elixíndose un deputado por Betanzos e outro por Pontedeume). Sendo catro as cadeiras aocupar e catro os candidatos, resultaron proclamados, en la más octaviana de las paces,os Sres. Sánchez Díaz, Pazos, García Novoa e Dafonte, sen necesidade de celebrar aseleccións, segundo o artigo 29 da lei electoral aprobada, poucos anos antes, polo gobernoconservador de Maura.
En novembro celebráronse as municipais, renovándose a metade dos concelleiros.En Pontedeume proclamáronse vencedores os conservadores apoiados por coaccións esubornos segundo o corresponsal Pena (coñecido solidario, redactor do semanario localEcos del Eume). Na Coruña mantiveron sobrada maioría os republicanos, mentres enFerrol estes precisaban do apoio dos catro concelleiros socialistas. No resto da provinciaos partidos monárquicos (conservadores e liberais) copaban os postos.
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:39 Página 285
Outro tema destacado foi a guerra de Marrocos. Principiou o ano con optimismoconcedéndose ao ministro de Estado, García Prieto1, o título de marqués de Alhucemaspola súa participación nas negociacións cos dirixentes harqueños e acabou cun gran pe-simismo polo violento rebrote das hostilidades. Destacáronse as baixas do xeneralOrdóñez e do tenente coronel Bernárdez. Este conflito enquistado, crónico, sumamenteantipopular, motivará que milleiros de adolescentes galegos escollan, prematuramente,o camiño da emigración, moitos como desertores. Os que se dirixían a Cuba embarca-ban maioritariamente no peirao da Coruña e os que procuraban chegar a Arxentina node Vigo.
Ao longo dos doce meses foron rescatados tres temas de anos anteriores. Oprimeiro, de interese local, involucraba a La Cierva, exministro de Gobernación, conser-vador, polo arquivo do expediente redactado pola desaparición dos fondos da FundaciónAmboage, deixando impune a grande estafa cometida. Por ese roubo moitos mozos dacomarca tiveron que ir á guerra, pois eses cartos desaparecidos eran para pagarlles aredención.
O segundo tema foi a revisión do caso Ferrer, pedagogo catalán fusilado na repre-sión da Semana Tráxica. Debatido no Congreso –con ruído de sables incluído– confir-mouse o que xa se sabía: acusado sen probas concluíntes, foi axustizado como cabeza deturco dun movemento popular que rexeitaba o precipitado envío a África dos reservistas.A maioría parlamentaria, monárquica, bloqueou a proposta de radicais, republicanos esocialistas de reformar o Código de Xusticia Militar aplicado durante a revolta.Denunciando esa actitude, estes partidos minoritarios darán multitudinarios mitins nascidades, entre elas A Coruña e Ferrol.
O terceiro tema, tamén de ambiente bélico, resultou ser a recuperación dos restosdo Maine, aquel acoirazado ianqui afundido na baía da Habana e que xustificou a entra-da dos EE.UU na Guerra de Cuba en 1898. A certificación de que a explosión foi interi-or, eliminaba calquera sospeita de atentado. Conclusión que confirmaba as primeiras ver-sións do accidente. O mastro foi enviado a Washington e instalado nun outeiro do cemi-terio nacional de Arlington.
Outros navíos de guerra mereceron cumprido espazo no xornal coruñés. Durantevinte días do inverno, fondearon nas rías tres escuadras inglesas cun total de 42 navíos. A
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
286
1. García Prieto, Manuel (Astorga 1859 – San Sebastián 1938). Xenro e delfín dun dos primates do liberalismo, EugenioMontero Rios (Santiago 1832 – Madrid 1914). Manuel foi ministro por primeira vez en 1905, no goberno presidido poloseu sogro. Durante 18 anos deputado por Santiago (feudo monterista) até que é nomeado senador vitalicio en marzo de 1911,cando a cámara alta era presidida por D. Eugenio. O político maragato, repetidamente ministro e entre 1916 e 1918 presi-dente do senado, será líder da fracción prietista e dos liberais galegos. En setembro de 1923, cando Alfonso XIII entrega opoder ao xeneral Primo de Rivera, García Prieto era, por cuarta vez, presidente do Goberno. Por tanto, o último do períodohistórico coñecido como a Restauración.
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:39 Página 286
287
Novas de Pontedeume publicadas en La Voz de Galicia en 1911
visita foi acompañada por banquetes de amizade e encontros de fútbol entre os tripulantese os clubes locais, sendo destacábel que no descanso dos partidos as autoridades invita-ban os xogadores con champagne y cigarrillos. O 14 de febreiro unha formación de 7unidades entraba na ría de Ferrol, avanzando polo centro do canal. Os acoirazadosCollingwood e St. Vincent, colosos de 20.000 toneladas, petaron cunhas penas que nonaparecían nas cartas. O suceso, que non puxo en perigo a estabilidade dos buques, quedouresolto voando os mesmos ingleses eses penedos somerxidos. Non se ofreceu ningunhainformación oficial ao respecto.
Seguindo en temas do mar, tras un longo período de ausencia de sardiñas, 1911 foiimportante no duro conflito que dividía os mariñeiros galegos, con frecuentes mani-festacións e comunicados a favor ou contra da pesca á “ardora” ou “escurada”. Convo-cados polo ministerio da Mariña, representantes dos diferentes sectores foron escoitadosantes do ditame dunha comisión técnica. Debatíase sobre a comenencia de prohibir apesca de cerco, nocturna, por asociala ao uso da dinamita, sobre todo nas Rías Baixas.Mariñeiros de Cangas, ría de Noia e do golfo Ártabro (Malpica, Sada, Ares e Pontedeume)que utilizaban o cerco con xareta, con traíñas e tarrafas, defendían a eficacia da pesca noc-turna sen que iso supuxera o uso de explosivos ou substancias químicas que publicamenterexeitaban. Pola súa banda os de Vigo, Moaña e das rías de Pontevedra e Arousa esixíana prohibición total, acusándoos da ausencia dos cardumes. O ditame da comisión, en R.O.de 25 de abril, non deixou contento a ninguén, pois permitía a pesca á “ardora” a dúas mil-las fóra das rías, o que era moi difícil de verificar cos escasos medios destinados á vixi-lancia.
Referente á agricultura seguiu a campaña pola rebaixa dos dereitos de importaciónde maínzo do Mar Nego e arxentino, fundamental para completar a alimentación dapoboación rural galega (ao redor do 90%) e do gando. Tamén foi tema publicado a cele-bración e conclusións da III Asemblea Agraria, a última das celebradas en Monforte.
A nivel gandeiro destacou a epidemia de glosopeda que, contra fin de ano, afectounumerosas vacas das catro provincias.
Debe citarse tamén que hai cen anos celebrouse na capital a primeira “Fiesta delÁrbol”. Oficializados por Alfonso XIII en 1904, estes festexos crearon un ambiente favo-rábel para a repoboación forestal con especies de medre rápido e, durante décadas, ocu-paron numerosas portadas dos xornais. Nesta mesma revista Cátedra o artigo “¡Nenos,plantade eucaliptos!” celebra ese centenario.
Por fin comentar que entre o 18 e o 22 de setembro unha folga xeral paralizou todoo Estado. Seguida polos tipógrafos dos talleres dos xornais, La Voz de Galicia non se pub-
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:39 Página 287
licou durante tres días. Anarquistas e socialistas demostraron a súa capacidade de orga-nización das clases desfavorecidas. Vítimas da fame, guerra, explotación, analfabetismo...esixían outra España.
Remato citando o éxito do reclame dun comercio da rúa San Andrés na Coruña queexhibiu no escaparate unha falda pantalón chegada de París. Este lindo modelo fue reido,elogiado, comentado, aplaudido y satirizado en todos los tonos...
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
288
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:39 Página 288
289
Novas de Pontedeume publicadas en La Voz de Galicia en 1911
2 de xaneiro
2 de febreiro
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:39 Página 289
290
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
9 de febreiro.
10 de febreiro.
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:39 Página 290
291
Novas de Pontedeume publicadas en La Voz de Galicia en 1911
11 de febreiro
18 de febreiro
20 de febreiro
21 de febreiro
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:39 Página 291
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
292
28 de febreiro
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:39 Página 292
293
Novas de Pontedeume publicadas en La Voz de Galicia en 1911
2 de marzo
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:39 Página 293
14 de marzo
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
294
12 de marzo
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:39 Página 294
295
Novas de Pontedeume publicadas en La Voz de Galicia en 1911
17 de marzo
17 de marzo
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:40 Página 295
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
296
18 de marzo
30 de marzo
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:40 Página 296
297
Novas de Pontedeume publicadas en La Voz de Galicia en 1911
18 de abril
12 de abril
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:40 Página 297
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
298
←C
ada
colu
mna
con
tinú
a na
cor
resp
onde
nte
da d
oble
páx
ina
segu
inte
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:40 Página 298
299
Novas de Pontedeume publicadas en La Voz de Galicia en 1911
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:40 Página 299
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
300
←C
ada
colu
mna
con
tinú
a na
cor
resp
onde
nte
da d
oble
páx
ina
segu
inte
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:40 Página 300
301
Novas de Pontedeume publicadas en La Voz de Galicia en 1911
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:40 Página 301
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
302
14 de maio
3 de xuño
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:40 Página 302
303
Novas de Pontedeume publicadas en La Voz de Galicia en 1911
5 de xuño
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 303
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
304
12 de xuño
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 304
305
Novas de Pontedeume publicadas en La Voz de Galicia en 1911
15 de xuño
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 305
22 de xuño
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
306
22 de xuño
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 306
307
Novas de Pontedeume publicadas en La Voz de Galicia en 1911
2 de xullo
9 de agosto
20 de agosto
22 de agosto
25 de xuño
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 307
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
308
25 de agosto
30 de agosto
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 308
309
Novas de Pontedeume publicadas en La Voz de Galicia en 1911
7 de setembro
3 de setembro
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 309
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
310
10 de setembro
10 de outubro
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 310
311
Novas de Pontedeume publicadas en La Voz de Galicia en 1911
20 de outubro
31 de outubro
4 de novembro
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 311
Cada columna continúa na correspondente da páxina seguinte→
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 312
Cada columna continúa na correspondente da páxina seguinte→
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 313
Cada columna continúa na correspondente da páxina seguinte→
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 314
4 d
e n
ovem
bro
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 315
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
316
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 316
317
Novas de Pontedeume publicadas en La Voz de Galicia en 1911
4 de novembro
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 317
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
318
13 de novembro
14 de novembro
15 de novembro
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 318
319
Novas de Pontedeume publicadas en La Voz de Galicia en 1911
15 de novembro
17 de novembro
21 de novembro
24 de novembro
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 319
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
320
26 de novembro
2 de decembro
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 320
321
Novas de Pontedeume publicadas en La Voz de Galicia en 1911
10 de decembro
23 de decembro
29 de decembro
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 321
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
322
hemeroteca_catedra18 10/05/2011 7:41 Página 322