NATURA ZIENTZIAK DBH 3

2. Gaia: MATERIA: EGOERA FISIKOA (GASAK)

1. Materiaren egoerak ezaugarriak

EgoeraSolidoak Likidoak Gasak Plasma

Propietateak

Forma KonstanteaAldaKorra

AldaKorra

Izugarrizko tenperatura duen gasa

Bolumena KonstanteaKonsTantea

AldaKorra

Hedatzen dira Ez (dilatatu)Ez(dilatatu)

Bai

Konprimatzen dira

Ez nekez Bai

Adibidez  

     Izarretako materiaren egoera da

2. Teoria zinetikoa

Materia molekulaz osatuta Molekulak hutsean daude elkarrengandik bananduta Molekulak etengabe higitzen ari dira Molekulen artean lotze indarrak eta urruntze indarrak daude

3. Egoerak eta teoria zinetikoa

Solidoen barne egitura

Molekulen banaketa: elkarrengandik gertu – molekulen lotze indarrak : handiak, molekulak sendo lotuta – Molekulen higidura: Bibrazio-higidura txikia dute

Ondorioz Egitura zurruna dute Forma eta bolumena konstantea Ezin dira konprimitu

– Ez dira hedatzen : Bibrazioa handitzen denean dilatatu Dentsitate handiagoa

Likidoen barne egitura

Molekulen banaketa: elkarrengandik hurrunago molekulen lotze indarrak: Loturak ahulagoak Molekulen higidura: Handiagoa, elkarren gainean irristatu

Ondorioz Bolumena konstantea izan arren Egitura ez da hain zurruna, forma aldakorra Konprimitu daiteke baina gutxi Solidoak baino gehiago dilatatu

Dentsitatea solidoak baino txikiagoa

Gasen barne egitura

Molekulen banaketa: molekulak bakartuta daude molekulen lotze indarrak: oso txikiak, ia ez dute Molekulen higidura: Denik eta handiena

Ondorioz Forma eta bolumena aldakorra Hedatzen dira, ontziaren bolumen osoa hartzeko joera Erraz konprimitu daitezke Dentsitate txikiena dute

4. Gasen ezaugarriak

Gasen kantitatea zeharka neurtzen da

– Bolumena -------- L / m3 (NS) – Presioa -------- pascal (Pa) (NS) / mm Hg (Hg= merkurioa) – Tenperatura ----- ºC / K (NS)

Gogoratu!

T (K) = T (ºC) + 273

Presio atmosferikoa

Torriceli-k neurtu zuen

– Atmosferak itsas mailan eragiten duen presioa– Lortutako kantitateari atmosfera (atm) deitu zion

Jakin ezazu !

1 atm = 760 mm Hg = 101.325 Pa

5. Teoria zinetikoa gasei aplikatuta

Molekulak oso bereizita eta etengabe higitu Molekulek ontzien bolumen guztia hartzen dute (hedatzeko joera) molekulek ontzien hormak jo…. Talkek hormetan presioa eragiten dute Tenperaturak higiduraren abiaduran eragina du

6. Zero absolutua

Tenperatura handia bada…Molekulen higidura Handia den seinale….Zenbat eta arinago higitu orduan eta tenperatura altuagoa

Tenperatura jaisten bada…Molekulen abiadura motelagoa den seinale….Une batean higitzeari utziko diote! Orduan tenperatura ezin gehiago jaitsi eta …. Zero absolutua Izango dugu Gasen molekulek higitzeari uzten diotenean.

Efektu hau gertatzen da hurrengo tenperaturan -273,15 ºC = 0 K

NATURA ZIENTZIAK DBH 3

7. Egoera-aldaketa

Fenomeno fisikoak dira: materiaren izaera ez da aldatzen Egoera baizik

8. Molekulen higidura eta egoera aldaketak

Gas – egoeratik solido- egoerara pasatzeak…

Molekulek energia galdu … Higiduraren abiadura jaitsi… Tenperatura galdu!

(likidotzea edo kondentsazioa, solidotzea, alderantzizko sublimazioa)

Solido egoeratik gas egoerara

Molekulek energia irabazi Higiduraren abiadura igo Tenperatura irabazi!

(urtzea, baporizazioa, sublimazioa)

Urtze eta irakite puntua

Urtze-puntua: Solidoaren masa guztia solido egoeratik likido egoerara igarotzeko behar den tenperatura Urtze tenperatura

Irakite-puntua: Likidoaren masa guztia likido-egoeratik gas-egoerara igarotzeko behar den tenperatura Irakite tenperatura

Solidotze/kondentsazio puntuak

Solidotze puntua (likidotik solidora) Kondentsazio puntua (gasetik likidora)

1. Urtze eta solidotze puntua tenperatura berdinean gertatzen dira.2. Irakite eta kondentsazio puntua tenperatura berdinean gertatzen dira

9. Teoria zinetikoa eta egoera aldaketak

Egoera aldaketan tenperatura ez da aldatzen energia guztia partikulen lotzen duten indarrak gainditzeko erabiltzen dira libururuko 36. orrikoa ikasiEgoera aldaketa hainbat baldintzetan

Presio atmosferikoak izozte puntuaren tenperatura alda dezake Lurruntzea (likidoaren azalean gertatu edozein tenperaturan, ) Irakitea (likido masa guztian gertatu, irakite tenperaturan soilik)

10.Gasen legeak

Boyle-mariotteT= finkoaBolumena igotzean / presioa jaitsiBolumena jaistean / presioa igo

Gay-lussacV= finkoaTenperatura igotzean / presioa igoTenperatura jaistean / presioa jaitsi

CharlesP= finkoaTenperatura igotzean / bolumena igoTenperatura jaistean / bolumena jaitsi