UGALKETA

FUNTZINOA

ASIER AMABLE

GORPUTZAREN GARAPENA

Jaioten garanetik heldu arte , gure

gorputzak hainbat aldaketa izaten

dauz, aldaketa horrek

nabarmenagoak edo arinagoak dira

gizonezkoen eta emakumezkoen

arteko desberdintasunak

nabarmentzen dira.

BIZITZAREN ETAPAK

1. HAURTZAROA

Jaiotean hasi eta gitxi gorabehera 12 urtegaz

amaitzen da neskak eta mutilak asko hazten gara

denbora gitxian eta gaitasun horrei esker adibidez :

ibilteko,berba egiteko,irakurteko eta idazteko eta

urteak Joan ahala gero independentzia maila

handiagoa daukie.

2. NERABEZAROA

Haurtzaroaren eta helduaroaren arteko trantsizino

aroa da . aldaketa fisiko eta psikologiko asko izaten

dabez , aldaketa horrek onartzea gatxa izaten da

esperentzia faltagaitik , zapuztuta edo deprimituta

sentitzen da.

3. HELDUAROA Helduaroan hiru etapa naguzi banatzen da:

GAZTAROA: 25urte arteko

aldia da , aldi horretan nortasun finkatzen da

gazteek euren erabagiak hartzen ikasten

dabe eta beharrean hasteko trebatzen dira.

HELDUAROA : Etaparik luzeena

da , gitxi gorabehera pertsonak 60 urte

inguru betekoan amaitzen da , pertsonak

garapena burutu dabe eta ez dabe aldaketa

fisiko nabarmenik izaten tarte horretan

pertsona askok behar egin eta familia

osotzen dabe.

ZAHARTZAROA : Bizitzako

azkenengo etapea da zahartzearen

lehenengo sintomak agertzen dira behar

egiteari izaten deutsienez denpora gehiago

daukie bizitzaz gozatzeko.

KARAKTERE SEXUALAK

Karaktere sexualak gizonezkoen eta emakumezkoen

gorputzak bereizten dabezan ezaugarri fisikoak dira.

Karaktere primarioetan eta karaktere

sekundarioetan sailkatzen dira.

KARAKTER SEXUAL PRIMARIOA : Gizonen eta

emakumeen ugalketa aparatua osotzen daben

sexu organoak dira eta jaiotzetik daukaguz .

Karakter sexual sekundarioa: Gure

gorputzean gertatzen diran aldaketak dira

gorputzak kanpotik bereiztea dira karaktere

honeek ez dira ugalketa aparatuaren parte.

ZER DA PUBERTAROA? Pubertaroa nerabezaroko aldia da eta aldi horretan

karaktere sexual sekundarioak garatzen dira.

EMAKUMEZKOEN UGALKETA APARATUA

Emakumeen gorputz barruan dagozan organoek

osotzen dabe, organo horrek honeek dira.

OBULUTEGIAK : Arbendol formako órgano txiki

bi dira , obulu izeneko sexu zelula femeninoak

sortu eta pubertarotik aurrera heldu egiten

dira.

FALOPIOREN TROMPAK : obulutegiak eta

umetokia lotzen dabezan hodi bi dira .

UMETOKIA : buruz beherako madari formako

órgano hutsa eta gihartsua da , umetokian

garatzen da izaki barria.

BAGINEA : umetokia kanpoaldeagaz lotzen

dauan hodi gihartsua da .

BULBEA : emakumezko ugalketa aparatuaren

kanpoaldeko órgano bakarra da . Ezpainek

baginearen sarrerea babesten dabe.

GIZONEZKOEN UGALKETA APARATUA

Gizonezkoen ugalketa aparatuko órgano batzuk

gorputz barruan dagoz eta besteak kanpoaldean

testikuluak edo barrabilak.

TESTIKULUAK edo BARRABILAK arrautza

itxurako órgano bi dira pubertaroan

espermatozoideak sexu zelulak maskulinoak

sortzen hasten dira gorputzaren kanpoaldean

dagoz eskotro izeneko azalezko boltza

babestuta.

HODI DEFERENTEEK : testikuluak eta uretrea

lotzen dabez gorputz barruan dagoz.

SEMEN BESIKULAK PROSTATEAGAZ batera dago

guruin bi dira gorputzaren barrualdean dagoz.

ZAKILA: kanpoko órgano gihartsua da eta

barruan uretrea dago zakilaren muturran

zabalagoa da eta glande dauka izena , glandea

estaltzen dauan azalari prepurzio deitzen jako.

URETREA : gernua eta semena , hau da semen

eta espermatozoideen kanporatzen dauzan

hodia da.

SEXU ZELULAK

Sexu zelula femeninoei eta maskulinoei GAMETO

deitzen jake.

GAMETO FEMENINOAK EDO OBULUAK nukleoz

eta zitoplasmaz osotuta dagoz eta ez dira euren

kontura lekuz aldatzeko gai.

GAMETO MASKULINOA EDO ESPERMATOZOIDEA

flageloak egitura mehea eta luzea dauka

espermatozoideak lekuz aldatu egiten dira

obuluetara heltzeko , obuluak baino askoz

txikiagoak dira.

ZITIPLASMEA

NUKLEOA

MINTZA

BURUA

SAMEA

FLAGELOA

ERLANTZEA Emakumezko gorputzaren barruan gertatzen da ia ia beti falopioaren

tronpan sexu selula maskulinoa bat hau da ezpermatozoideak obulu bat

alkartzen da

Obulu ernaldua zigoto deitutakoa zatitzen hasten da eta falopioren tronpen

hormetan bultzatuta umetokirantz jaisten da.Umetokiara heldutakoan

zigotoa umetokiaren hormari itsasten jakoeta haurdunaldia hasten da.

Sexu selula biki bat egin daien.

HAURDUNALDIA Gizakiaren haurdaldia bederatzi hilabete inguruko irapuna dauka bederatzi

hilabete horretan zigoto hazi eta garatu egin da.

• Haurdaldiaren lehenengo hiru hilabete inguruko iraupena dauka

lehenengo aste horretan organo garatzen dira.

• Hirugarren hilabetean aurrera ordura arte enbrioai zanari umekia

deitzen jako

• Umetokian karena eta boltsa amniotikoa eta umekia gero eta

handiagoa barruan gordeteko.

• Haurdundaldiaren amaieran bularrak esnea ezkoiteko prestatzendira

umea lehen hilabeteetan amarem esneaz elikatu daiten.

ERDITZEA

Erdiltzea umekia eta karena baginatik kanporatzean

oinarritzen da . prozesu hori 3 etapak daukaz :

Boltsa amniotikoa haustea

Umekia kanporatzea

Erditzearen amaierea.