1. Cultura escolar y resistencia al cambio

90eko hamarkada, hezkuntzari dagokionez, eskolen eraginkortasuna eta

hobekuntza lortu nahi zen. Hala, “super-irakasleak, super-zuzendariak, super-

zentruak” lortu nahi dira.

Hamarkada bat ondoren, berrikuntzari eta aldaketa eskolarrari dagokionez, gai

garrantzitsuena irakasleen jarrerak eskola kultura forma ezberdinetan da.

Serafin Antuñez-ek, aldaketari buruz hitz egiterakoan, honela laburbiltzen du:

aldaketaren unitatea da, pertsona gogotsuak beharrezkoak dira, autonomia eta

boterea behar dute, barruko motor bat behar dute, aldaketa iniziatibengatik,

irakasleen lanarengatik eta eskola bideratzearengatik gertatzen da,

berarengatik ikasten badu zentroak emaitza hobeak izango ditu.

Azken hogeita hamar urte hauetan, ikasi dugu ezagutzaren bitartez ikasten,

matematika berria, “mastery leaming”, “back to classic”, … Halere, erreforma

hauek ez dute asko iraun, erreforma bertikalak izan direlako.

Mikro-politikari buruzko lanek azaltzen dute nola egiten diren eskola kulturak.

Gatazkak prentsa txarra du. Komunitate hezigarrian oinarritzen da, zentroen

espazio propioa kritikatzen du.

Irakasleei oso zaila egiten zaie berritzea zentroa berritzailea ez bada. Gainera,

erreformek ez dio egoera hori laguntzen; izan ere, ez dituzte baloreak ukitzen

eta ez dituzte beharrezko gatazkak sortzen).

Beraz, badirudi zentroen garapena bizitzarako garrantzitsua da.

Badaude zentro batzuk kultura eskolarra baliogabetzen dute, status quo-a

mantendu nahi dute, jakituria, esperimentazioa, arriskua eta kolaborazioa

inhibitzen dute, ikasleei buruzko jakituria mugatuak dituzte, …

Zentroen estruktura formala aldaketaren basean zailtzen duenean, estruktura

horiek aldatuak izan behar dira.

Aldaketak gertatzeko, beharrezkoak dira aldaketak nahi dituzten pertsonak

izatea, beraien ideia eta jarrerengatik. Irakasle berritzaile batek tradizional batek

baina exijentzia gehiago ditu. Irakasleak zuzendariak esandako onartzen dute

soilik, curriculum-aren definizioa eta antolaketari dagokionez.

Irakasleek beren lana, hasieran, lan estresagarri bat bezala ikusten dute. Asko

nazkatu egiten dira, lanbidea utziz. Irakasle batzuek, baita ere, “intensifikazio

laborala” jasaten dute.

Profesional berri kontra jarrera ezberdinak agertu dira: helburuak ez bete;

ebaluazio eta formazio iraunkorra; jarrera diskurtsiboak bileretan; teoria

pedagogikoaren, praktikari dagokionez, erabilera ez onartu, ... Jarrera hauen

erreakzioa pragmatismoa eta eklektizismoa dira.

Motibazioa ez da nahikoa irakasle batzuengan, eta, horregatik, nazkatu egiten

dira. Indibidualismoak ere jarrera hau izatera bultzatzen du. Indibidualismoa

kolaborazioaren bitartez amaitzeak haurrak indibidualagoak izatea ekar dezake,

eta hala, irakaslea inkonpetentzia sentimendu batera bideratzea.

Eskola organizazio batzuek premisa positiboak ditu. Garrantzi berezia ematen

dio ikastetxeak hartzen duen bideari. Ikastetxe berritzaileek ondorengo hau

eduki behar dute: prestakuntza instituzional zein taldekoa,denboraren

banaketa, materialen erabilera, parte-hartzea, komunikazioa, arazoak

konpontzea.

Aldaketa ez dute soilik irakasleek eman behar, zuzendaritza taldeak, eta baita

gurasoek ere, hartu behar dute parte. Hauetakoren bat ez badago aldaketaren

alde, oso zaila da hau suertatzea. Hala ere, esan beharra dago ikastetxeak

hierarkizatuak eta politizatuak daudela.

Aldaketarako estrategia batzuk daude: kanpoko laguntzari dagokionez, analisia

eta aholkularitza; barneko laguntzari dagokionez, akzio inbestigazioa eta auto-

ebaluazioa.

2. La gramática de la escuela

Sarrera

IKT-k (Informazioaren eta komunikazioaren teknologia), ikasleak ikasgelako

mugetatik haratago eramaten ditu. Eginiko ikerketen erantzunak ikusirik, IKT-ak

honako proiektu hauetan oinarritzen direnak indartzen ditu; benetako

ezagutzan, ezagutza kolaboratiboan, komunitatearen eraikuntzan,

pentsamendu/iritzi kritikoan eta jakintza arteko ezagutzan eta irakaskuntzan.

Benetako bizitzaren aspektuak ikus ditzakete, ikasgela eta kanpoko munduaren

mugak ezabatuz. Gainera, ikasgelatik at bidaia dezakete gauza eta leku

ezberdinak ikusiz eta bisitatuz.

IKT-k gainera ikaskuntza prozesua luzatu egiten eskolako garaietatik at.

Gaitasunetan eta ezagutzetan jarritako esfortzua beharrezkoa da egoera zail

eta aldakorretan aritzeko, IKTk dakarren aldakuntzak direla eta, honek merezi

baitu eskolako beharrezko urteak amaitu ondoren. Horrela IKT-ekin

irakastearen eta ikastearen onuretako bat, estrategiak eta gaitasunak

ikaskuntza iraunkorra bermatzen du.

Proiektu ezberdinek informatu dute, IKT-k klasez kanpoko jendearekin

interakzioak eta trukeak bultzatzen ditu. Honek ez ditu gaitasun linguistikoetan

bakarrik laguntzen, baizik eta kultura arteko gaitasunak baita ere. Prozesua eta

produktua gelatik kanpo ere ikusgai eta parteka daiteke.

Laburbilduz, IKT-ek kapazitatea daukate ikasleen ikaste prozesua luzatzeko,

espazioaz eta denboraz haratago, eta horrek gaitasunen eta ezagutzen

garapena errazten du.

IKT-en integraziorako oztopoak

Hiru dira oztopo nagusienak: irakasleen mailaren oztopoa, ikastetxearen

mailaren oztopoa eta azkenik, sistemaren mailaren oztopoa. Lehena, IKT-aren

aurrean irakasleen gaitasun falta litzateke, eta horiekiko motibazio eta

konfiantza eskasean oinarrituko litzateke. Askotan horren arrazoia, irakasleen

prestakuntza desegokia delarik.

Bigarrenik, horiei buruzko heziketa edo entrenamendu egokia jasan arren,

irakasle batzuk ezin dituzte praktikan jarri ikastetxeko maila dela eta, kalitate

txarreko azpiegiturengatik, edota ikastetxean aurkitzen ez direlako. Beste

batzuetan ere gerta daiteke horiek erabiltzeko mugak egotea.

Eta azkenik, ebaluazio eta metodoetako barrerak aurki ditzakegu. Europako

hainbat herrialdeetan ikus dezakegu, eta aipatu ikastetxe aberatsetarako prest

ez daudela IKT hauek. Irakasle zein gurasoek berrikuntza hauekiko hainbat

zalantza agertzen dituzte. Hiru oztopoak bata bestearekiko loturik daude, eta

azken oztopoan beste biak aurkitzen ditugu.

Hala ere, oztopo hauek ezaba daitezke. Lehena heziketa edo entrenamendu

egokia eskainiz eta bultzatuz. Bigarrenean bi arazo aurkitzen ditugu; eta

aipagarriena, azpiegitura teknologikoena litzateke (horren aurrean, kondizio

ekonomiko hobeak eskaintzea nahikoa litzatekeela kontuan izanik). Eta azken

oztopoa, ikastetxe sistema tradizional edo estruktura zurruna duen sistema

moduan ezagutzen dena baita ere, normalean azterketetan oinarritua,

"eskolako gramatikan" ikus dezakegu.

Ikastetxeko gramatika eta hizkuntza naturaleko gramatika

Irakasle, ikasle eta gurasoek eskola errealaren irudi inkontzientea izaten dute,

eta hori dela eta, eredu horretatik ateratzen den edozein aldaketak edota

berrikuntzak normalean ez du arrakasta handirik izaten.

Ikastetxeez kanpoko egiturak eta IKT-ak

Bertan ikusi zuten eskolaz kanpo eginiko hainbat iniziatibetan, ikasleen parte

hartzea eskolako orduetan ez dela askotan ikusten. Autoreek konpromiso hau

honako faktore hauei egotzi zien: autodeterminazioan, aukeratzeko askatasuna,

kolaboratzeko aukeran eta interesean. Hala ere, seinalatzen dute, askotan zaila

dela boluntarioki prestatzen diren programetan oinarriturik motibazioa

bultzatzea, sistema tradizionaleko ezaugarriekin alderatuz; asistentzia

beharrezkoa den ikasgaietan, ikasgai horietako lanak jada egokituak izanik.

Programa hauen eta klase erregularretako programen ezberdintasun horiek

azaltzeko, "eskolako gramatika" eremu hauetan ematen ez zela proposatu

zuten. Hori dela eta, oztopoetatik at daude.

Bi programa aurki ditzakegu. Batetik Pincel y Ratón, eta bestetik Menosca.

Lehena, guztiz borondatezkoa den tailer bat da, eta bertako helburua umeen

sormena bultzatzea da. Bertan, datu eta informazio ezberdinak erabili izan dira.

Bigarrena berriz, lehenaren aurkakoa da. Ikasleen parte hartzea behar-

beharrezkoa da.

3. INVESTIGACIÓN E INNOVACIÓN EN EL PROYECTO INVESTIGANDO NUESTRO MUNDO

Artikulu honetan egileak ikerkuntza bat egiten dute irakasleen hasierako

prestakuntzan. Hori burutzeko proiektu curricular bat erabili dute. Bertan

zertarako, zer eta nola irakatsi aztertzen da, hori hobeto azaltzeko gaur

egungo gizarte sozial eta historikoak aztertzen dira.

Ikerkuntzaren esparruan esperimentazioa lantzen da, esperimentu horien

bitartez ikasleen eginkizun batzuk azaltzen baitira irakaslearekiko bertan aurre

egiten dira arestian aipatuta hiru arazo horiei. Artikulu honetan egileak unitate

didaktiko ezberdinak egiten dituzte, portfolio moduan, karpetetan sailkatuta.

Artikulu honetan 6 puntu garrantzitsu azaltzen dira. Lehenengoa, Ikerkuntza

eta berrikuntza proiektu curricularen bitartez. Bertan azaltzen da nola jokatu

behar den berrikuntza bat burutzerako garaian eta ikerkuntzaren esparruan

nola jokatu behar den.

Ondoren, bigarren puntu bezala Gaur egungo eta aintzako gizarteak

ikerkuntza eskoletan. Bertan ikertu egin behar da gure gaur egungo gizartea

eta antzinako gizartea gure mundua hobe ulertzeko eta horrela ikaskuntzan eta

hezkuntzaren esparruan aldaketak errazago burutzeko.

Hirugarren puntuan, Zertarako irakatsi gaur egungo eta antzinako gizarteak.

Bertan, irakasleen prestakuntzan beharrezkoa da ikastea gizartearen gora

beherak eta honek jasan dituen aldaketak. Horrela irakasleak jakintza

zabalagoa aurkezten badu ekintza gehiago egingo ditu bere jarduerak

betetzeko.

Laugarren puntuan, Zer irakatsi gaur egungo eta antzinako gizartean.

Irakasteko garaian ikasleak beraien iritzi kritikoa garatzea lortu nahi dugu.

Beraz, irakasleen prestakuntzan beharrezkoa da irakasle horiek berak iritzi

kritiko propio batera iristea eta beraien pentsaerak argi eduki izatea.

Bosgarren puntua, Nola irakatsi: ariketen modua eta atalak. Ariketak

burutzerako garaian beharrezkoa da irakasleen ezagutzei eta beraiek izaten

dituzten arazoei aurre egitea laguntzea, horrela ez dira bertan behera geratu

beraiek ariketarekin. Modu honetara, egiten diren ariketak, kontzeptuak,

prozedurak eta lan egiten diren jarrerak maila egoki batekoak izan behar dira.

Ikasleak maila horretakoak izan beharko dute arazo horiei ondo aurre egiteko.

Azkenik, seigarren puntuari begira Unitate didaktikoen proposamena egiten

da. Puntu honetan nahi dana da gai batzuk jorratu gizarteko antolaketa

politikoa, gizarteen arteko erlazioak eta kultura eta gizarte aldarrikapenak.

Hauek Lehen Hezkuntzako hiru zikloetan eman dadila beharrezkoa da.

Beraz, artikulu honek dituen puntu desberdinetan ikusi dezakegu zein egiteko

proposatzen diren irakasleen prestakuntzan hobetzeko eta horrela proiektu

curricular desberdin bat egiteko. Aldaketa batzuk izaten ditu, aldaketa horiek

ikerkuntza eta berrikuntzan oinarrituak.

4. Dificultades de las prácticas

Berrikuntzatzat ulertzen da planifikazio prozesu bat eta hobekuntza.

Berrikuntzak sormenezko eta planifikaturiko borondatezko aldaketa prozesu

bat eskatzen du. Baina aldaketak zailak izaten dira eta denbora eskatzen dute,

honez gain erresistentziak asko eta anitzak dira.

Hezkuntza berrikuntza ikerkuntza didaktikoaren motor nagusia da. Ikerkuntza

hezkuntzakoa da hezkuntza praktikarekin erlazionaturik badago, berrikuntza

ikerkuntzatzat kontsidera dezagun emaitzak objetiboki ebaluatzeko prozedurez

lagundurik egon behar dute.Hezkuntza ikerkuntzak baliagarri eta praktiko izan

behar du, ikaslearen ikaskuntzaren hobekuntzan eragin behar du.

Irakaskuntzako berrikuntza planifikazio prozesuari eta hobekuntzari deitzen

zaio. Ez da momentuko akzio bat. Berrikuntzak gauzak egiteko dugun moduan

aldaketa bat Dakar, hau gertatzeko, norbere aldatzeko nahia beharrezkoa da,

baita sormena ere.

Hezkuntzan aldaketa beti bere bila joana eta planifikatua izaten da. Berrikuntza

eta aldaketa bereizi egin behar dira:

Berrikuntzak eraldaketa garrantzitsua eta gure ikuspuntuetan aldaketa

esan nahi du.

Berrikuntza ez da helburu bat, ezarritako helburuak lortzeko eta kalitatea

hobetzeko bide bat da.

Berrikuntzan ez da beharrezkoa asmakuntza. Egunerokoan eta berrian

bietan oinarritu behar da.

Berrikuntzak intentzioa eskatzen du

Hezkuntza berrikuntza saihesten duten faktoreak:

Irakaslearen erresistentzia eta errutinak, zaila da aldatzea.

Indibidualismoa

Ezkortasuna

Erreforma instituzionalen ondorio zitalak

Curriculum bikoitzaren paradoxak

Eskaintza pedagogikoaren zatikatze eta saturazioa

Unibertsitate ikerkuntza eta eskola praktikaren zatikatzea, dibortzia

Ezaugarri hauengatik hezkuntzan aldaketak ematea zaila da eta denbora

eskatzen dute.

Hezkuntza berrikuntza garatzeko proposamenak:

Berrikuntzak zerbait berria nola egin esan nahi du, beraz irakaslearen

prestakuntza oinarrizkoa da, bai hasierako eta baita etengabekoa ere

prestakuntzarik gabe ez dago berrikuntzarik eta alderantziz.

Prestakuntza eta berrikuntza proiektuek kolektiboak izan behar dute,

ezin dute lan indibidual eta boluntarioak izan.

Baliagarri eta positiboa da talde egonkorrak sortzea.

Irakasle eta zentroen komunikazioa prozesuak hobetu behar dira, giro

baikorra sortu informazioa elkarbanatzeko .

Administrazio desberdinen arteko deialdiak bultzatu behar lirateke

berrikuntza proiektuak garatu ahal izateko. Unibertsitate eta eskolen

arteko kooperazioa ere bultzatzea komenigarria da.

Berrikuntzak eta irakaslearen garapen pertsonalak noranzko berean joan

behar dute

Ikerkuntza zientifikoak praktikarekin loturik joan behar du, baita

akademikoak ere.

5. Arto Lapurra. Proiektu bidezko ikaskuntza

Zeintzuk dira testu edo bideoaren aspektu aipagarrienak (ideia nagusiak)?

Proiektu bidezko ikaskuntzan, garrantzitsuena, ikasketa plana eta eguneroko

metodologia oso zehaztua edukitzea da, hau da, zehaztapen oso handia izan

behar da( ikasleen aurre ezagutzak, helburuak, ebaluazio irizpideak…)

Taldean lan egiteko, rolak argi egon behar dira, ikasleek ikasketa autonomia

garatua izan behar dute. Proiektuen gaia, interesgarria eta ikasketa planarekin

lotuta egon behar da.

Irakaslearen rola aldatzen da, ezagutzak transmititzetik, ezagutzak lortzeko

baliabideak ematera.

Zerk deitu dit arreta?

Amara-Berri ikastetxeko ekipamendu informatikoak. Baliabide hauek asko

errazten ditu teknologi berriak klasean sartzea. Ekipamendu hori lortzeko behar

den inbertsioa izugarrizkoa da. Nire ustez, agertzen den irakaslea, teknologi

berrien eta bere didaktikako dauzkan ezagutzak, izugarrizkoak direla.

Zerekin lotu dezaket?

Irakaskuntza arlo guztietan. Adibidez, ARTO LAPURRA ipuina idazterakoan,

hizkuntza arloarekin lotzen da, hau da, ikasleek ipuinei buruz dakiten guztia

erabiltzen dute (testuaren formatua, egitura, hizkuntzaren sintaxia eta

gramatika…)

Baliabide onak izanda, eta metodologia plangintza eta irakasle egoki batekin,

irakaskuntza arlo guztiekin lotu ahal da.

Zer ekarpen egiten dit nire ezagutzetara?

Bideo honek argi utzi digu, ikasketa prozesua, etengabekoa dela, eta

irakasleok, gizartearen beharrak betetzeko, beti pauso bat aurretik egon behar

gara irakaskuntza prozesua zahartu ez dadin.