C:\Fakepath\Greziarren Bizimodua 09 10 Rg

$: C:\Fakepath\Greziarren Bizimodua 09 10 Rg$
GREZIARREN BIZIMODUA GEOGRAFIA ETA HISTORIA DBH 1 - 16. GAIA

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

GREZIARREN BIZIMODUAGREZIARREN BIZIMODUA

Ekonomia

Gizartea

Egitura politikoa

Kultura

Artea



Zein garaitan gaude?Zein garaitan gaude?

Noiztik nora ?

Zenbat mendeko iraupena ?

Garai berdineko beste zibilizazio batzuk ?

2000 1000

K.a. 2000K.a. 168



EkonomiaEkonomia



Ekonomia - MerkataritzaEkonomia - Merkataritza



Ekonomia - GariaEkonomia - Garia



Ekonomia - ArdoaEkonomia - Ardoa



Ekonomia - OlioaEkonomia - Olioa



Ekonomia - ArtisautzaEkonomia - Artisautza



Ekonomia - MerkataritzaEkonomia - Merkataritza



TxanponakTxanponak

Merkataritzak Merkataritzak ondorioak ekarri zituen, ondorioak ekarri zituen, tanponaren garapena.tanponaren garapena.

Hiri bakoitzak bere Hiri bakoitzak bere txanpona zuen.txanpona zuen.

Ezagunena Atenaseko Ezagunena Atenaseko drakma izan zen.drakma izan zen.

TetradrakmaAtenaseko drakma



ATENASEKO BIZTANLERIA - PROPORTZIOA

Adin nagusiko hiritarrak

16%

Hiritarren emazteak eta seme-alabak

34%

Metekoak13%

Esklaboak37%

GizarteaGizartea



Greziako gizarteari buruzko testuak

Emakumeak

Zer jakin zezakeen emaztetzat hartu nuenean? Hamabost urte baino ez zituen nire etxera etorri zenean; geroztik, oso mendekotasun zorrotzpean bizi zen: ahalik gauza gutxien ikusi behar zituen, ahalik gutxien ulertu, bai eta ahalik galdera gutxien egin ere.

JENOFONTE, Ekonomia

Esklaboak

Etxeetan tresna kopuru jakin bat behar da. Tresna horietako batzuk bizigabeak dira, eta beste batzuk, berriz, bizidunak. Esklaboa tresna biziduna da, bizirik dagoen jabetza, jaunaren mende dagoena. Garrantzi gutxiagoko pertsonak daude: horiengandik atera daitekeen etekinik onena haien gorputzaren indarra erabiltzea da.

ARISTOTELES, Politika



Egitura politikoaEgitura politikoa

Polis: hiria

• Bata besteengandik independientea

• Ez zegoen botere politiko bateraturik

• Baina denek zuten “greziar” kontzientzia

• Gobernatzeko era desberdinak zeuden, baina ezagunena Atenaseko “demokrazia”

•



GizarteaGizartea



Atenasko batzarraAtenasko batzarra



Joku olinpikoakJoku olinpikoakNon sortu ziren ?

Nolakoak ziren?

Nortzuk hartzen zuten parte ?

Eta euren artean gerran zeudenean ?

Zer irabazten zuten?

Zer joko mota egiten zuten?



Antzinako Grezia-OlimpiaAntzinako Grezia-Olimpia

•Joku olinpikoen egoitzan jainkoei eraikitako tenpluak eta eraikuntzak zeuden.

•Zeremonia eta jainkoei sakrifizioekin hasten ziren.

Olinpiako estadiorako

sarbidea

Exeda edojesarlekuak

Estadioa



Antzinako Grezia-MaratoiaAntzinako Grezia-Maratoia

MaMarratoi atoi llasterketakasterketak

MaratonMaraton eta Atenasen artean eta Atenasen artean dagoen aldeadagoen aldea, distantzia , distantzia gogoratzen du. gogoratzen du.

K.a. 490. urtean greziar soldadu K.a. 490. urtean greziar soldadu batek arineketan egin zuen batek arineketan egin zuen greziarrek greziarrek pertsiarren kontrako pertsiarren kontrako gudua irabazi zutela aldarrikatzeko. gudua irabazi zutela aldarrikatzeko.

Olinpiadetako azken frogaOlinpiadetako azken froga izaten izaten da.da.

Gudua irabazi dugu!



Joku olinpikoakJoku olinpikoak

Pierre de CoubertinPierre de Coubertin baroia izan baroia izan zen Joku Olinpikoak berpiztzen Joku Olinpikoak berpiztuu zituena. zituena.

1894.1894. urtean urtean, 14 herrialdeko , 14 herrialdeko ordezkaordezkarriekin Komite Olinpikoa iekin Komite Olinpikoa antolatu zuen eta bera izan zen antolatu zuen eta bera izan zen presidentea 1896tik 1925era presidentea 1896tik 1925era arte.arte.



Greziarren egutegia Greziarren egutegia Joku Olinpikoen araberaJoku Olinpikoen arabera

Aro olinpikoaGreziarrek ospaturiko lehen olinpiada duena abiapuntutzat. K.a. 776. urteari

dagokio.



Filosofia eta ZientziaFilosofia eta ZientziaSokratesSokrates

SokratesSokrates (K.a. 470- (K.a. 470-399), greziar 399), greziar filosofoa. filosofoa.

Filosofia moralaren Filosofia moralaren aitzindaritzat hartzen aitzindaritzat hartzen dute.dute.

Mendebaldeko Mendebaldeko pentsakeranpentsakeran eragin eragin handia izan duhandia izan du..



Filosofia eta ZientziaFilosofia eta Zientzia PlatónPlatón

Platon,Platon, antzinako antzinako Greziako filosoforik Greziako filosoforik famatuenetarikoa.famatuenetarikoa.

Filosofia hitza lehen aldiz Filosofia hitza lehen aldiz erabili zuena, bere erabili zuena, bere esanahia “jakinduria esanahia “jakinduria maitatzea” delarik.maitatzea” delarik.

K.a. 428an jaio zen eta K.a. 428an jaio zen eta liburu ugari idatzi zituen: liburu ugari idatzi zituen: Solasaldiak, Sokratesen Solasaldiak, Sokratesen apologia, Politeia edo apologia, Politeia edo Errepublika, Legeak, Errepublika, Legeak, Timeo, ...Timeo, ...



Filosofia eta ZientziaFilosofia eta Zientzia AristotelesAristoteles

Platonen ikaslea, bere Platonen ikaslea, bere maisuarekin bat zetorren maisuarekin bat zetorren jakintzari buruzko arlo askotan jakintzari buruzko arlo askotan baina ideia batzuk aldatu egin baina ideia batzuk aldatu egin zituen, behaketa eta zituen, behaketa eta esperientzian oinarritutako esperientzian oinarritutako metodoak finkatuz.metodoak finkatuz.

Etika, logika, politika, biologia Etika, logika, politika, biologia eta fisikari buruzko liburuak eta fisikari buruzko liburuak idatzi zituen.idatzi zituen.

Europako pentsamoldean Europako pentsamoldean eraginik handiena izan duena eraginik handiena izan duena izan da.izan da.



Tales Miletokoa(K.a. 639 – K.a. 547)

• Unibertsoaren ikertzaile arrazionala.• Horregatik filosofiaren aita bezala hartzen da.• Greziako 7 jakintsu-enetariko bat izan zen (Jakintsu astronomoa), eta Pitagoras matematikaria bere ikaslea izan zen.

Filosofia eta ZientziaFilosofia eta Zientzia



Jakinduria-PitagorasJakinduria-Pitagoras (K.a.582-500) (K.a.582-500)

Pitagorasen teoremariPitagorasen teoremari ezker triangeluaren ezker triangeluaren aldeen neurriak lor aldeen neurriak lor ditzakegu beste bien ditzakegu beste bien neurriak jakinez gero.neurriak jakinez gero.

Horrela, hipotenusa Horrela, hipotenusa kalkula dezakegu bi kalkula dezakegu bi katetoen neurriak jakinez katetoen neurriak jakinez gero: gero:

hh22 = c = c22 + c + c22



Antzinako Grezia-HerodotoAntzinako Grezia-Herodoto

Herodoto, K.a.V. mendeko Herodoto, K.a.V. mendeko historiagile greziarra.historiagile greziarra.

Antzinako Grezia, Ipar Afrika eta Antzinako Grezia, Ipar Afrika eta Ekialde Hurbilari buruzko Ekialde Hurbilari buruzko informazioa jaso zuen.informazioa jaso zuen.

““Historiaren aita”Historiaren aita” bezala hartzen bezala hartzen da. da.

Bere jakinduria eta ikusitakoa Bere jakinduria eta ikusitakoa “Historiak”“Historiak” deituriko liburuan bildu deituriko liburuan bildu zituen. zituen.



Antzinako Grezia-ArkimidesAntzinako Grezia-Arkimides

ArkimidesekArkimidesek aportazio aportazio handia egin zion handia egin zion Matematika Matematika teorikoari.teorikoari.

Zientzia matematikoa Zientzia matematikoa eguneroko bizitzan eguneroko bizitzan aplikatu zuen. aplikatu zuen.

Bainatzen zegoela Bainatzen zegoela asmatu ei zuen bere asmatu ei zuen bere izena daraman izena daraman printzipioa: printzipioa: “Arkimidesen “Arkimidesen printzipioa”.printzipioa”.

Beste makina batzuk ere Beste makina batzuk ere garatu zituen : palanka, garatu zituen : palanka, torniloa ... eta erabilera torniloa ... eta erabilera militarrerako eta irrigazio militarrerako eta irrigazio hobetzeko erabili zituen. hobetzeko erabili zituen.



ArkimidesArkimides

Arkmidesen printzipioa : Arkmidesen printzipioa : isurki batean murgildutako urki batean murgildutako gorputz batek goranzko gorputz batek goranzko indarra jasaten du eta indar indarra jasaten du eta indar horren balioa gorputzak horren balioa gorputzak bertan hartzen duen tokiari bertan hartzen duen tokiari dagokion likido-dagokion likido-bolumenaren pisua bolumenaren pisua adinakoa da.adinakoa da.

Hidrostatikan oinarrizko Hidrostatikan oinarrizko legeetako bat da. legeetako bat da.



ArkimidesArkimides

TorlojuTorloju hau ere Arkimidesen asmakuntza da hau ere Arkimidesen asmakuntza da



Hipokrates Hipokrates Medikuntzaren aitaMedikuntzaren aita

Hipokratesek zalantzan Hipokratesek zalantzan jarri zuen ordura arte jarri zuen ordura arte pentsatzen zena, pentsatzen zena, gaixotasuna jainkoek gaixotasuna jainkoek bidalia zela. bidalia zela.

Gaixotasunak eta bizi Gaixotasunak eta bizi baldintzen arteko baldintzen arteko erlazioa ikusi zuen, erlazioa ikusi zuen, dietaren garrantzia dietaren garrantzia osasunean eta abar...osasunean eta abar...

Medikuntzaren aitaMedikuntzaren aita bezala hartzen da, bezala hartzen da, behaketa klinikoak behaketa klinikoak egiteko ahalmenagatik egiteko ahalmenagatik aurre medikuntzarenaurre medikuntzaren kontzeptuaren kontzeptuaren asmatzailea.asmatzailea.



HomeroHomero

Homero - Homero - (K.a. IX) Tradizioak (K.a. IX) Tradizioak IIiada eta OdiseaIIiada eta Odisea poemen egiletzat poemen egiletzat jotzen du. jotzen du. Herriz herri bertsoak Herriz herri bertsoak kantatzen zituen agure itsu moduan kantatzen zituen agure itsu moduan aurkezten dute. aurkezten dute.

Bere poemak jai nagusietan Bere poemak jai nagusietan errezitatu eta haurrei irakasten errezitatu eta haurrei irakasten zizkieten grekoek. Eragin handia zizkieten grekoek. Eragin handia izan dute filosofo nahiz idazleengan izan dute filosofo nahiz idazleengan eta toki berezia izan dute Europako eta toki berezia izan dute Europako kultura klasikoan.kultura klasikoan.



EtxebizitzakEtxebizitzak



EmakumeaEmakumea

Atenasko emakumeak ez Atenasko emakumeak ez ziren joaten eskolara, ziren joaten eskolara, akademietan formazio akademietan formazio filosofikoa ere ez zuten filosofikoa ere ez zuten hartzen.hartzen.

Kirola egitera ere ez ziren Kirola egitera ere ez ziren joaten joaten “palestrara“palestrara”.”.

Ezkondu ondoren ia ez ziren Ezkondu ondoren ia ez ziren ateratzen etxetik, etxeko ateratzen etxetik, etxeko lanetara dedikatzen zirelarik lanetara dedikatzen zirelarik soilik.soilik.



EmakumeaEmakumea



Antzinako Grezia-TenpluakAntzinako Grezia-Tenpluak



3 ordenak - Koloma motak3 ordenak - Koloma motak



Antzinako Grezia-KolomaAntzinako Grezia-Koloma



Estiloaren eragina gaur egunEstiloaren eragina gaur egun



Antzinako Grezia - TenpluaAntzinako Grezia - Tenplua



Atenasko akropolisaAtenasko akropolisa

Atenasko akropolisa : marrazkia eta gaur egunAtenasko akropolisa : marrazkia eta gaur egun



Antzinako Grezia - Antzinako Grezia - EraginaEragina

Antzinako greziarren ideiak arteari, arkitekturari filosofiari, Antzinako greziarren ideiak arteari, arkitekturari filosofiari, antzeantzerrkigintzari eta matematikari buruz eragin izugarria izan kigintzari eta matematikari buruz eragin izugarria izan dute ekialdeko zibilizazioarengan, dute ekialdeko zibilizazioarengan, gugangugan.. ..



EraginaEragina - Antzinako Grezia-Antzokia - Antzinako Grezia-Antzokia



EraginaEragina - Greziar antzerki klasikoaren emanaldia



EraginaEragina - Antzinako Grezia-Antzerkia - Antzinako Grezia-Antzerkia

Greziar tragediak (antzerki Greziar tragediak (antzerki mota) antzerkigintza mota) antzerkigintza egiturako eta forma eman egiturako eta forma eman zioten.zioten.

Geroago Geroago William William ShakespeareShakespeare eta beste eta beste antantzzerkigile erkigile europarrentzateuroparrentzat greziarrak izan ziren greziarrak izan ziren eredu.eredu.



EraginaEragina - Eskultura 1 - Eskultura 1Kanon hitza grekotik dator, «arau» esan nahi du.

Polikleto greziar eskultorea K.a. V. mendean bizi zen, eta berak idatzi zuen eskulturari buruzko lehen tratatua.

Edertasun hobezina izateko giza gorputzak zer proportzio izan behar zituen ezarri zuen tratatuan.

Poliklitoren kanonaren arabera, giza irudiaren altuerak zazpi buru behar zuen izan.

Halaxe egin zuen bere obra garrantzitsuenetako batean: Doriforoan, alegia.



Antzinako - Grezia-Eskulturak 2 Antzinako - Grezia-Eskulturak 2 Eragina-Eragina-



EraginaEragina - Antzinako Grezia-Eskulturak 3 - Antzinako Grezia-Eskulturak 3



EraginaEragina - Antzinako Grezia-Eskulturak 4 - Antzinako Grezia-Eskulturak 4

Samotraziako garaipenaSamotraziako garaipena - - Victoria de SamotraciaVictoria de Samotracia (K.a.190 - Louvre, París).(K.a.190 - Louvre, París).

Greziarren obrarik Greziarren obrarik garrantzitsuenetarikoa.garrantzitsuenetarikoa.



EraginaEragina - Eskultura 5 - Eskultura 5



EraginaEragina Antzinako Antzinako

Grezia-Grezia-Demokrazia-1Demokrazia-1



EraginaEragina Antzinako GreziaAntzinako Grezia

Demokrazia-2Demokrazia-2



EraginaEragina - Antzinako Grezia-Perikles - Antzinako Grezia-Perikles



Erlijioa -JainkoakErlijioa -Jainkoak



Antzinako Grezia-Mitologia-1Antzinako Grezia-Mitologia-1

Greziako erlijioarentzat jainkoak gizakiaren itsurakoak ziren. Mito asko asmatu zituzten jainkoei buruz. Hain erakargarriak izan direnez, Europako pinturan, eskulturan, literaturan eta

abarretan eragin handia izan dute.



MitologiaMitologia



Atenaseko Partenoian zegoen Palas Atenea jainkosaren estatua

Olinpia hiriko Zeus jainkoaren estatua, Fidias eskultoreak egina



ZeusZeus

Zeruko jainkoa eta Olinpoko Zeruko jainkoa eta Olinpoko jainkoen subiranoa, gainetik dagoenajainkoen subiranoa, gainetik dagoena



AfroditaAfrodita

Maitasunaren eta edertasunarenMaitasunaren eta edertasunaren jainkosajainkosa

AteneaAtenea

Jakinduriaren Jakinduriaren jainkosa.jainkosa. Elkarte zientifiko eta literario batzuk Elkarte zientifiko eta literario batzuk

“ateneo”“ateneo” izena hartzen dute, izena hartzen dute, jakinduriari lotuta daudelako.jakinduriari lotuta daudelako.



ApoloApolo

Edertasuna, musika eta Edertasuna, musika eta poesiaren poesiaren jainkoajainkoa

ArtemisArtemisaa

Ehizaren Ehizaren jainkosajainkosa



Hermes Hermes

LapLapurren, merkataritzaren eta urren, merkataritzaren eta bidaiarienbidaiarien jainkoa. jainkoa.

PoseidonPoseidon

Itsaso eta lurrikarenItsaso eta lurrikaren jainkoa jainkoa

Askotan tridente batekin Askotan tridente batekin irudikatzen da kuadro honetan irudikatzen da kuadro honetan bezala. bezala.



AresAresHadesHades

Lurrazpiaren eta hildakoenLurrazpiaren eta hildakoen

jainkoa. jainkoa.

GerrarenGerraren jainkoa. jainkoa.



HeraHera HestiaHestia

Ezkontza eta emakumeen Ezkontza eta emakumeen

jainkosa jainkosa

Etxearen Etxearen jainkosa jainkosa



DionisoDionisoDemeterDemeter HefestoHefesto

Nekazaritzaren Nekazaritzaren jainkosajainkosa

Sua eta teknologiaren Sua eta teknologiaren jainkoajainkoa

Ardoaren eta jaien Ardoaren eta jaien jainkoajainkoa



Antzinako Grezia - Iberiar penintsula Antzinako Grezia - Iberiar penintsula



Antzinako Grezia-MediterraneoaAntzinako Grezia-Mediterraneoa



Antzinako Grezia-Gainbeherakada - 1Antzinako Grezia-Gainbeherakada - 1

Mediar gerrak:Mediar gerrak: greziar polisak greziar polisak izan zuten gerra pertsiarren izan zuten gerra pertsiarren kontra. Bi guda entzunak: kontra. Bi guda entzunak: MaratonMaraton lehorrean eta lehorrean eta SalaminaSalamina itsasoan. itsasoan.

Ondoren Ondoren Delosko LigaDelosko Liga eratu eratu zuten erasoengandik zuten erasoengandik babesteko Atenas buru babesteko Atenas buru zelarik. zelarik.

Baina ez ziren euren artean Baina ez ziren euren artean konpondu eta Esparta eta konpondu eta Esparta eta beste aliatu batzuk Atenasen beste aliatu batzuk Atenasen kontra altxatu ziren: kontra altxatu ziren: Peloponesoko gerra.Peloponesoko gerra.

Orduan Atenasek hegemonia Orduan Atenasek hegemonia galdu zuen.galdu zuen.



Antzinako Grezia-Gainbeherakada-2Antzinako Grezia-Gainbeherakada-2

Alejandro III, Alejandro III, Alejandro Alejandro HandiaHandia, Filipo II , Filipo II mazedoniakoaren semea mazedoniakoaren semea zen. zen.

Grezia, Egipto eta Pertsiar Grezia, Egipto eta Pertsiar Inperioaren kontrako Inperioaren kontrako gerretan bere armada gidatu gerretan bere armada gidatu zuen. zuen.

K.a. 323.K.a. 323. urtean hil zenean, urtean hil zenean, 33 urterekin, mundu klasiko 33 urterekin, mundu klasiko osoa menperatzen zuen. osoa menperatzen zuen.




Lurralde handiak konkistatu zituen, Indus ibairaLurralde handiak konkistatu zituen, Indus ibairaiino heldu zen. no heldu zen. Pertsiako erregea, Egiptoko faraoia... izendatu zen.Pertsiako erregea, Egiptoko faraoia... izendatu zen.




Inperio guztiak erortzen dira. Azkenean, 33 urtekin hil Inperio guztiak erortzen dira. Azkenean, 33 urtekin hil zenean, bere jeneralek inperioa banatu egin zuten estatu zenean, bere jeneralek inperioa banatu egin zuten estatu berriak sortuz: Mazedonia-Grezia, Siria, Egiptoberriak sortuz: Mazedonia-Grezia, Siria, Egipto......



Ondarea - Egunero erabiltzen duguOndarea - Egunero erabiltzen dugu

Filosofia

Paleontologia

Psikiatria

GerontologiaAntropologia

Psikologia Pedagogia

Ginekologia

Biologia

Fonologia

Arkeologia Andrologia

Logopedia



Kronometro

Policia

Piromano

KaligrafiaEutanasia

Gimnasia Automobil

Zefalea

Polifazetiko

Antibiotiko

Telefono Teleskopio

Eguneroko ondareaEguneroko ondarea

Semaforo

Barbaro Metropoli



Balkanetako penintsulan

Mediterraneoaren kostaldera

Asia eta Egipto alderantz

Alejandro Handia

Klasikoa

Helenistikoa

Atenas

3 arkitektura ordenak

KorintiarraJoniarraDoriarra

Arkaikoa

ArquimidesPerikles

Greziar ospetsuak

Mediarra Peloponesokoa

Atenas eta Espartak

Greziarrak eta Pertiarrak

Hiri estatuak ahuldu

Pertsiarrek Grezia ez

konkistatzea



Helade

Meteto

Pedagogo

Filosofo

Mito

Ginezeo

Andron

Agora

Akropoli

Barbaro

Metropoli

Kolonia Polis

Esklabo

Tirania

Anarkia

Aristokrazia

Oligarkia

Diktadura

Hegemonia

Gainbeherakada

Demokrazia

Untziteri

Ostrazismo

Helenismo

Magistratu

C:\Fakepath\Greziarren Bizimodua 09 10 Rg

Education

Transcript of C:\Fakepath\Greziarren Bizimodua 09 10 Rg