CUADERNOS DE TRABAJO - eFaberpdf2.hegoa.efaber.net/entry/content/360/Lan_koadernoa_43...politika...

LAN-KOADERNOAKCUADERNOS DE TRABAJOWORKING PAPERS 43

Los presupuestos con enfoque de género:una apuesta feminista a favor de la equidad

en las políticas públicasYolanda Jubeto

Los presupuestos con enfoque de género:una apuesta feminista a favor de la equidad

en las políticas públicas

Los retos de la globalizaciony los intentos locales de crear

presupuestos gubernamentales equitativosDiane Elson

Los retos de la globalizaciony los intentos locales de crear

presupuestos gubernamentales equitativos

HEGOA–Instituto de Estudios sobre Desarrollo yCooperación Internacional– tiene como objetivo lapromoción del desarrollo humano sostenible delos pueblos. Su misión es fomentar el conocimien-to y la investigación de los problemas del desarro-llo y la cooperación internacional, a través de lostrabajos e investigaciones que realiza, así comocontribuir a la sensibilización de la sociedaddesde la perspectiva de la equidad y la solidari-dad. Las áreas en que estructura su trabajo son:documentación, formación, sensibilización y edu-cación para el desarrollo, asesoría e investiga-ción. Cuenta con un Centro de Documentaciónespecializado en temas de desarrollo y coopera-ción en su sede de Bilbao, y un Centro deRecursos Didácticos de educación para el des-arrollo en Vitoria-Gasteiz.

CUADERNOS DE TRABAJO/LAN-KOADERNO-AK es una colección destinada a difundir los tra-bajos realizados por sus colaboradores y colabo-radoras, así como aquellos textos que por su inte-rés ayuden a la mejor comprensión del desarrollo.

HEGOAk –Nazioarteko Ekonomia eta Garapenariburuzko Ikasketa Institutua– herrien giza garapenjasangarria bultzatzea du helburu. Bere xedeagarapen arazo eta nazioarteko elkarkidetzan eza-gutza eta ikerketa bultzatzea da, egiten dituen laneta ikerketen bidez, eta gizartearen sentsibiliza-zioan eragitea berdintasun eta elkartasunarenikuspegitik. Lana atal hauetan egituratzen du:dokumentazioa, formakuntza, garapenerako sen-tsibilizazioa eta heziketa, aholkularitza eta iker-kuntza. Garapen gaietan Dokumentazio Zentroespezializatu bat du Bilbon, eta garapen heziketa-rako Baliabide Didaktikoetarako Zentro bat Vito-ria-Gasteizen.

CUADERNOS DE TRABAJO/LAN-KOADERNO-AK bere kolaboratzaileek egindako lanak zabal-tzeko bilduma da, baita garapena hobeto ulertze-ko lagungarri diren testuak hedatzeko ere.

INSTITUTO DE ESTUDIOS SOBRE DESARROLLO YCOOPERACIÓN INTERNACIONALNAZIOARTEKO LANKIDETZAETAGARAPENARI BURUZKO IKASKETAINSTITUTUAUNIVERSIDAD DELPAIS VASCO - EUSKALHERRIKO UNIBERTSITATEA

LAN-KOADERNOAKCUADERNOS DE TRABAJOWORKING PAPERS

43Genero ikuspegiko aurrekontuak:

politika publikoen ekitatearen aldekoapustu feminista

Yolanda Jubeto

Genero ikuspegiko aurrekontuak:politika publikoen ekitatearen aldeko

apustu feminista

Globalizazioaren erronkak gobernuaurrekontu ekitatiboak lortzeko

tokiko saiakeren aurreanDiane Elson

Globalizazioaren erronkak gobernuaurrekontu ekitatiboak lortzeko

tokiko saiakeren aurrean

INSTITUTO DE ESTUDIOS SOBRE DESARROLLO Y COOPERACIÓN INTERNACIONALNAZIOARTEKO LANKIDETZA ETA GARAPENARI BURUZKO IKASKETA INSTITUTUAUNIVERSIDAD DEL PAIS VASCO - EUSKAL HERRIKO UNIBERTSITATEA

626 x 270 portada 43 solapas 25/2/08 10:56 Página 1

43Genero ikuspegiko aurrekontuak: politika publikoen

ekitatearen aldeko apustu feministaYolanda Jubeto

Globalizazioaren erronkak gobernu aurrekontuekitatiboak lortzeko tokiko saiakeren aurrean

Diane Elson

Yolanda Jubeto Euskal Herriko Unibertsitateko irakaslea. Ekonomia Aplikatua I. Ekonomiaeta Enpresa Zientzien Fakultatea.

Diane Elson Soziologia Saila Essex Unibertsitatea.

210 x 270 hojas eusk 4/3/08 17:23 Página 1

HEGOAwww.hegoa.ehu.es

(UPV/EHU) Zubiria EtxeaLehendakari Agirre etorbidea, 8348015 BILBOTel.: 94 601 70 91 • Faxa: 94 601 70 [email protected]

Arabako Campus-eko Liburutegia UPV/EHU138 kutxatila - Nieves Cano, 3301006 VITORIA-GASTEIZTel. • faxa: 945 01 42 [email protected]

Genero ikuspegiko aurrekontuak:politika publikoen ekitatearen aldeko apustu feministaYolanda Jubeto

Globalizazioaren erronkak gobernu aurrekontu ekitatiboaklortzeko tokiko saiakeren aurreanDiane Elson

Hegoa Lan Koadernoa43zk.Otsaila 2008

L.Z.: Bi-1473-91 • ISSN: 1130-9962Euskerazko itzulpena: Labayru InstitutoaInprimaketa: Lankopi, S.A.Diseinua eta Maketazioa: Marra, S.L.

Finantzaileak:

Laguntzailea:

Aitortu-EzKomertziala-LanEratorririkGabe 2.5 Generikoa EspainiaDokumentu hau Creative Commons-en lizentziapean dago. Aske zara lanhau kopiatzeko, banatzeko eta publikoki hedatzeko, betiere kontuan har-tuta lanaren kredituak aitortu behar dituzula, eta ezin duzula merkataritzaxedetarako erabili. Ezin duzu lan hau bestelakotu, eraldatu edo lan erato-rririk sortu hartatik abiatuta.

Baimen osoa:http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/2.5/es/legalcode.eu

Argitalpen hau “Generoa Garapenerako Hezkuntzan: Iparra-Hegoa eztabaida-gaiak emakumeen agenda politikorako” izene-ko proiektuaren barruan dago; beste jarduera batzuen artean,Garapenerako Lankidetzan feminismoa sartzea ahalbidetukoduten oinarrizko gaiei buruzko gogoeta egiteko espazioak sor-tuko dira, eta, era berean, laguntzarako materialak eta tresnaksortuko dira, emakumeen berdintasun ezari, desberdintasunarieta mendekotasunari aurre egiteko.

210 x 270 hojas eusk 4/3/08 17:23 Página 2

3

Aurkibidea

Genero ikuspegiko aurrekontuak: 5politika publikoen ekitatearen aldeko apustu feminista

1. Sarrera 5

2. Genero Ikuspegiko Aurrekontuen (GIA) helburuak 7

3. Nazioarteko esperientziei buruzko azalpen laburra 9

4. Prozesu horietan erabilitako metodologia nagusiak 12

5. Beste metodo interesgarri batzuk 19

6. GIA ekimenetako partaideak 26

7. Egungo lorpenak eta erronkak 28

Laburtzapenak 29

Bibliografia 29

Globalizazioaren erronkak gobernu aurrekontu 31ekitatiboak lortzeko tokiko saiakeren aurrean

1. Sarrera 31

2. Herritarren partehartzearen bidezko tokiko aurrekontu partehartzaileak 32sortzeko saiakeren hastapenak

3. PHBAren globalizazioa 34

4. PHBA eta irabazietan oinarritutako globalizazioa 36

5. Ekitatezko aurrekontuen espazioa areagotzeko helburuarekin tokiko 38eta maila nazionaleko ekintzen elkarketa

6. Ondorioak 40

Erreferentziak 40

210 x 270 cuaderno 43 euskera 31/3/08 16:27 Página 3

1. Sarrera

Genero ikuspegitik egindako aurrekontu publikoen azterketa,nahiko ekimen berria izan arren –lehen esperientzia praktiko-ak abiarazi zirenetik bi hamarkada baino ez dira igaro–, poli-tika ekonomikoari buruzko eztabaida feministen gai nagusie-netakoa bihurtu da.

Estrategia hori emakumeen eta gizonen eskubide berdintasu-naren alde hainbat hamarkadatan zehar egindako lanaren frui-tua da. Estrategia mugimendu feministek bultzatu dute, batezere, eta nazioarteko, nazio mailako zein tokiko akordioetangauzatu da, administrazio publikoentzat derrigorrezkotasunmaila desberdinak ekarri dituelarik.

Prozesua Nazio Batuen Erakundeko (NBE) Karta Magnarekinjarri zen abian, 1945ean; eta erakunde horrek 1975etik aurre-ra bultzaturiko Emakumeei buruzko Nazioarteko Biltzarrenbidez sendotu da, Estatu Kideentzat loteslea den araudia sor-tzerakoan2. Gure gizarteetan enkistatuta dauden generoagati-ko diskriminazioak gainditzeko asmoz hartutako erabakien

artean hauek azpimarratu behar dira: alde batetik, ekintzapositiboko politiken aldeko apustua, eta, bestetik, genero ber-dintasunaren xedea politika publiko guztietan txertatzeko pre-mia. Xede hori mundu osora zabaldu zen, 1995ean Beijingenegindako Emakumeei buruzko IV. Nazioarteko Biltzarreansortutako Ekintza Plataformaren bidez. Ondorioz, “generozeharkakotasuna” Genero Ikuspegiko Aurrekontuen (GIA)aldeko argudioen oinarria bihurtu da, aurrekontu publikoapolitika ekonomikoaren lehentasunak islatzen dituen funtsez-ko tresna delako. Horregatik, aurrekontuak genero ikuspegitikaztertzerakoan, emakumeen eta gizonen aukera berdintasuna-ren xedeak politika publikoetan zenbateraino txertatuta dau-den ebalua dezakegu.

Australiako gobernua bere aurrekontuak generoaren ikuspegi-tik aztertzen hasi zenetik, 80ko hamarkadaren erdialdera,horrelako esperientziak mundu osora zabaldu dira. Gauregun, ekimen horiek berrogeita hamar herrialdetan bainogehiagotan daude abian, administrazioaren hainbat mailatan.Ekimenak kokaturik dauden errealitate desberdinak direla eta,aniztasun handia sortu da, erabilitako metodologien, agente

1 Eskerrak eman nahi dizkiet María José Martínez, Mertxe Larrañaga eta Mónica Gil lankideei, egin dizkidaten ekarpen interesgarriengatik. Dudarik gabe, agirihau hobetzen lagundu didate. Esan gabe doa, hala ere, agirian egon daitezkeen gabeziak lerro hauen egilearen erantzukizuna direla.

2 NBEk bultzaturiko Emakumeei buruzko Nazioarteko Biltzarren bilakaera oso argi azaltzen da Itziar Hernández eta Arantxa Rodríguezen Cuaderno de Trabajode Hegoa lanean (1996). Emanuela Lombardok (2006), bere aldetik, prozesu honentzat funtsezkoak diren zenbait kontzeptu sakondu ditu; besteak beste, auke-ra berdintasuna, ekintza positiboko politikak, emakumeen jabekuntza eta, azken hamarkadan, Genero Zeharkakotasuna (gender mainstreaming).

GENERO IKUSPEGIKO AURREKONTUAK: POLITIKA PUBLIKOEN EKITATEAREN ALDEKO APUSTU FEMINISTA 5

Genero ikuspegiko aurrekontuak: politikapublikoen ekitatearen aldeko apustu feminista

Yolanda Jubeto1


partaideen eta lortu nahi diren helburuen aldetik. Azterketametodologiei dagokienez, sarritan, alderdi asko partekatzendituzten teknika batzuk erabiltzen dira, bakoitza bere testuin-guru zehatzera egokitu ondoren. Orokorrean, erabilitakometodo analitikoen helburua zera da: kontu publikoak taldesozialen askotariko errealitate eta premietara egokitzea, sexuenarteko bereizketa eginez. Horrela, aurrekontuetan gabeziakantzemanez gero, lehentasunak finkatzeko orduan aldaketakproposa daitezke.

Praktika hau munduan zehar zabaltzen joan den neurrian,bere aukerak handitu egin dira; eta, gaur egun, bizi kalitatea-ren aldetik oso interesgarriak diren ikuspegi batzuekin elkar-tzen ari da, giza garapen iraunkorrarekin adibidez. Ikuspegihorrek ekonomiaren ohiko ikuskera gainditzen du, eta zeraaldarrikatzen du: politika ekonomikoen arrakasta neurtzekofuntsezko parametroak talde jakin bateko emakume eta gizo-nen banakako nahiz taldeko premien betetze mailan oinarritubehar direla. Ikuspegi integrala da, beraz.

Orain arteko esperientziak bultzatu eta dinamizatu dituztenagenteei dagokienez, horiek ere aldatu egiten dira ekimena-ren testuinguruaren arabera. Ekimen batzuk, esaterako, ad-ministrazio barrutik sustatu dituzte eragin handiko pertsonabatzuek, emakumeek eta gizonek gizarte egituran posiziodesberdina daukatela ohartuta; horrek ezarritako neurripolitikoen ondorioak eta eragina baldintzatzen ditu.Alabaina, jarrera hori ezin da orokortu; izan ere, administra-zio publikoen barruan, politika publikoa neutrala delakoideia oso zabalduta dago. Neutraltasun hori neurri politiko-en eraginaren ustezko izaera unibertsalean dago oinarrituta.Izan ere, neurriok “komunitate osoari” on egiteko diseina-tzen dira, gizonen eta emakumeen artean bereizketarik egingabe, eta ezta komunitateko talde desberdinen artean ere.Pertzepzio horrek, beraz, ez du kontuan hartzen lanarenegungo banaketa sexuala. Banaketa horrek sexu bakoitzariesleitutako jardueren balorazio sozialari eragiten dio, etaemakume eta gizonekiko itxaropen sozialei ere bai; horri,gainera, klase soziala eta arrazaren arabera egiten direnbereizketak gehitu behar zaizkio.

Horregatik, gehienetan, talde feministak edo emakumeen dis-kriminazioaren kontra dauden Gobernuz Kanpoko Era-kundeak (GKE) izaten dira politika publikoaren, eta zehazkiaurrekontu publikoen, ustezko genero berdintasunaren ingu-ruan interesa erakusten dutenak, prestakuntza jasotzen dute-nak eta ideia horri aurre egiten diotenak.

Talde bultzatzailea edozein dela ere, burututako esperientzia

guztien abiapuntuko ideia zera da: politika publiko bat eragin-korra izateko, ezinbestekoa da berau baliabide ekonomikoezhornitzea. Hortaz, behar-beharrezkoa da aurrekontu publiko-etan esleitzen diren baliabideak aztertzea, beren asmo deklara-zioak alde batera utzita, administrazio publikoen benetakolehentasunak zeintzuk diren ikusteko.

Laburbilduz, ekimen horiek oinarrizko helburu komun ba-tzuk dituzte, nahiz eta oso anitzak izan. Desberdintasunakhurrengo alderdietatik etor daitezke: esperientziaren jatorria(administrazio barrutik edo kanpotik), esperientzia kokatutadagoen administrazio maila (gobernu zentrala, eskualde edotokiko gobernua...), azterketaren eremua eta zenbaterainokoa(gastuei edo sarrerei buruzko politika zehatzak; sektore, sailedo arlo jakin batekoak; aurrekontu osoarenak; ezarpen edotalegerian egindako aldaketa zehatzak), aztertutako aurrekontuzikloaren fasea (ex ante, ex post), erabilitako tresnak, emaitzakaurkezteko modua (aurrekontuari erantsitako agiria, aurre-kontuaren zati gisa edo bereizita), esperientzien iraupena.Ekimen horietako askok, gainera, nazioarteko erakundeenbabesa jaso dute; adibidez, Nazio Batuen EmakumearentzakoGarapen Fondoarena (UNIFEM), Nazio Batuen Garapene-rako Programarena (NBGP), Commonwealtheko Idazka-ritzarena, edo garapenerako lankidetzako agentziena –Kana-dako CIDA eta Suediako SIDA, besteak beste-. Babes horrekekimenen ezaugarrietan izango du eragina.

Nazioartean abiarazitako ekimenak eta haiek sortutako itxaro-penak kontuan izanik, gure asmoa zera da: alde batetik, xede-en nahiz erabilitako metodologia, tresna eta adierazleen des-kribapen laburra egitea, eta, bestetik, ekimen horien ahalmeneta mugei buruzko gogoeta egitea, oztopoak eta erresistentziakahaztu gabe, lorpenak eta erronkak azpimarratuz. Gizarte zibi-lak bultzatutako esperientzietan jarri nahi dugu arreta; izanere, genero berdintasunaren alde diharduten taldeen partaide-tza oso onuragarria izan daiteke benetako demokrazia lortzekoborrokan. Ekimen horiek, ekitatearekin batera, kudeaketapublikoaren gardentasuna handitzen dute, eta zeregin politi-koan erantzukizunak onartzera bultzatzen dute. Horrez gain,tokiko ekimenak ere azpimarratu nahi ditugu; berrienak iza-nik, gehienak oraindik esperimentazio fasean daude, bainagarrantzitsuak dira.

SARRERA

6 GENERO IKUSPEGIKO AURREKONTUAK: POLITIKA PUBLIKOEN EKITATEAREN ALDEKO APUSTU FEMINISTA


GENERO IKUSPEGIKO AURREKONTUEN HELBURUAK

2. Genero ikuspegiko aurrekontuenhelburuak

“The budget reflects the values of a country –who it values,whose work it values and who it rewards,... and who, andwhat, and whose work it doesn´t”3

Pregs GovenderHegoafrikako parlamentaria4

Aurrekontu publikoen planifikazio, prestaketa, egikaritza etaebaluazio prozesuen azterketari buruzko ekimenak asko ugari-tu dira eta eztabaida bizia piztu dute. Aurrekontu horiek, izanere, eragin handia dute komunitateko emakume eta gizonenbizi baldintzetan. Eztabaida erabili beharreko tresna eta tekni-ketatik hasi, eta prozesuaren izenera arte zabaltzen da.Prozesuak izen asko eduki ditu: hasieran, “emakumeen aurre-kontuak” (women’s budgets), eta, geroago, “genero aurrekon-tuak” (gender budgets), “generoarekiko sentikorrak direnaurrekontuak” (gender sensitive budgets) edo “genero audi-toriak” (gender audits). Gaur egun, anglosaxoiek gehienerabiltzen duten terminoa5 “gender-responsive budgets” da;euskarazko baliokidea “generoarekiko sentikorrak direnaurrekontuak” izango litzateke, edota “genero ikuspegikoaurrekontuak”, ingelesezko adierazpenak ñabardura gehiagodituen arren. Gaztelaniaz ere “presupuestos con enfoque degénero (PEG)” erabiltzen da (Andia eta Beltrán, 2003), bes-teak beste. Guk esamolde berbera erabiliko dugu, hau da,“genero ikuspegiko aurrekontuak (GIA)”.

Lehen hurbilketa batean, GIA honela deskriba genezake: aurre-kontu prozesuaren azterketa bat, politika publikoek emakumeeta neskengan duten eragina ezagutzeko helburua duena, gizoneta mutilengan duten eraginarekin alderatuta. Hasierako estu-dio gaia kontabilitateko agiria izaten da; agiri horrek hurrengoekitaldirako aurreikusitako sarrera eta gastu publikoak jasotzenditu. Horrek zera esan nahi du: alde batetik, administrazioekberen fondoak zertarako erabiltzen dituzten ikertu behar dela–azterketa gehienen xedea hori da–, eta, bestetik, fondo horienjatorria zein den. Aurrekontuko sarreren azterketa (iturriak etaosagaiak) ekimen horien funtsezko elementua da. Izan ere,horrela, gizarteko segmentu bakoitzak aberastasunaren sorrerari

eta politika publikoen finantzaketari egiten dion ekarpena nolabaloratzen den ikus daiteke. Praktikan, ordea, ikerketa gehienakgastuaren azterketatik abiatzen dira, eta, beraz, gu eremu horre-taz bakarrik arituko gara.

Hasiera-hasieratik, aurrekontuen azterketa horiek bi xedenagusi izan dituzte. Lehenik, gobernuen politikek emakume-entzako dakartzaten ondorioak argi identifikatu eta ebalua-tzea. Eta, bigarrenik, neurri txikiagoan bada ere, gobernueta-ko sail eta agentziek emakume eta neskengana bideratzendituzten aurrekontu esleipenen kantitatea eta kalitatea handi-tzea (Sharp et al. 1990:2).

EBko emakumeen eta gizonen Aukera BerdintasunerakoBatzorde Aholkulariaren arabera (2003), GIAk genero zehar-kakotasuna aurrekontu prozesuan txertatzearen emaitza dira.Horrek zera dakar berekin: genero ikuspegia aurrekontu pro-zesuko maila guztietan sartzea, eta diru sarrerak nahiz gastuakberregituratzea genero berdintasuna sustatzeko. Lan benetanzaila da, hortaz.

Aurrekontu prozesu osoa aztertzea eskatzen du, eta zereginkonplexua denez, batzuetan zatika egiten da lan hori.Batzuetan, asmoak edo gastu eta sarreren planak aztertzen dira(ex ante), eta, bestetan, aurrekontua behin egikaritu eta kitatuondoren egiten da ebaluazioa (ex post). Hala ere, zentzuzkoe-na bi alderdiak aztertzea da. Hau da, azterketak aurrekontuprozesuaren faseak har ditzake barne (asmo handienen kasuan,fase guztiak), eta aurrekontu publikoak islatzen duen kontabi-litate agirian jasotako zenbatekoetatik haratago doa.

Horrek ez du esan nahi datu kuantitatiboak garrantzitsuak ezdirenik. Izan ere, datu horien bidez, aurrekontua zertarakoerabiltzen den ikus dezakegu (eta, beraz, zertarako ez den era-biltzen ere bai), eta nori egiten dion onura. Azterketa horiekegiteko oinarrizko baldintza bat aurrekontu neurrien onura-dunak diren taldeei buruzko informazioa edukitzea da, sexua-ren arabera bereizita. A priori hain oinarrizkoa eta erraza diru-dien premisa hori praktikan erronka izugarria da administra-zioentzat, oraindik ez baita ohikoa datuak horrela sailkatzea.Gainera, aurrekontuak genero ikuspegitik aztertzeko, ez da

3 “Aurrekontuak herrialde baten balioak islatzen ditu –nori ematen zaion garrantzia, zer motatako lanak baloratzen diren, nortzuek jasotzen dituzten onurak... etazeintzuk, eta noren lana ez diren baloratzen”-. Pregs Govender.

4 “Hegoafrikako Emakumeen Lehenengo Aurrekontuaren” hitzaurrea (1996), Rhonda Sharp eta Ray Broomhillen Budgeting for equality: the Australian experien-ce lanean jasoa, Feminist economics 8 (1), 2002, 25-47. or.

5 Budlender eta Hewitten iritziz (2002b:7). Debbie Budlender aditu handienetako bat da azterketa horietan, GIA ekimenen aholkulari gisa aritu baita 20 estatubaino gehiagotan.



nahikoa informazio hori edukitzea, funtsezkoa izan arren.Aurrekontuan normalean ageri ez diren datu batzuk ere behardira, eta hori da aipatutako ekimenek duten bigarren erronka.

Emakumeek eta gizonek rol sozial desberdinak dauzkaguesleituta; horren eraginez, lana sexuaren arabera banatzen etahierarkikoki antolatzen da. Normalean, hori kaltegarria iza-ten da emakumeentzat, esleitzen zaizkien zereginetako askogutxietsi egiten baitira. Horregatik, genero ikuspegiko aurre-kontuak aipatzen zaizkion lehenengo aldian, jende asko –baiadministrazio barruan eta bai handik kanpo– harritu egitenda, eta ez du ulertzen bi terminoen artean dagoen erlazioa.Gehienetan, izan ere, aurrekontua generoaren ikuspuntutikneutroa den tresnatzat hartzen da; finantza agregatuak jaso-tzen ditu, eta ez du emakumeei edo gizonei buruzko bera-riazko aipamenik egiten.

Alabaina, ustezko neutraltasun hori ez da benetakoa. Egokiagoaizango litzateke aurrekontua “generoarekiko itsua” dela esatea.Hain zuzen ere, ez ditu kontuan hartzen gizarteak emakumeeieta gizonei esleitzen dizkien rol, erantzukizun eta gaitasun des-berdinak, eta ezta ere politikek talde horiengan dituzten ondo-rio desberdinak. Diskriminazioaren eta genero desberdintasuna-ren ondorioz, Elsoren iritziz (2002a:30), aurrekontu publikoekgutxietsi egin ohi dute emakumeek makroekonomiari egitendioten ekarpena. Izan ere, ekonomia ez ordainduaz ahazten dira(emakumeak arduratzen dira zainketa gehienez, eta baita lane-rako indarrari eusteaz ere). Gainera, aurrekontuek ez dute kon-tuan hartzen lana, baliabideak eta aktiboak genero harremanenarabera banatzeak guztizko ekoizpenean, aurrezki mailan,inbertsioetan, etab. duen eragina.

Generoarekiko itsutasun hori esparru kontzeptualetan antze-man daiteke, eta baita aurrekontu publikoak prestatzeko era-biltzen diren estatistika nahiz ikerketetan ere. Beraz, tresnahonen bidez zera lortu nahi da: politika fiskalak kontuan hareta balora dezala zainketen ekonomiak edo ugalketa ekono-miak ekoizpen ekonomiko nazionalari egiten dion ekarpena6.

Hortaz, aurrekontu publikoak politika ekonomiko eta soziale-ko tresna bihurtu eta aipatutako desberdintasunak ezabatzekoaktiboki lagun dezaten, emakumeen eta gizonen bizitza nahizlan baldintzak ezagutu behar ditugu, eta baita partaide direntaldeenak ere. Horretarako, ezinbestekoa da emakumeek etagizonek denborari ematen dioten erabilerari buruzko adieraz-le osagarri batzuk edukitzea (ekoizpen, ugalketa eta zainketa

jarduerak, baliabideen eta beste aktibo batzuen kontrola,etab.), aurrekontu neurriek beren bizi baldintzetan dituztenondorioak modu integralean aztertzeko.

Erronka horrek, beraz, politika publikoek genero harremane-tan duten eragina ikustea dakar; horrez gain, politika publiko-ak antolatzerakoan genero ikuspegia zenbateraino kontuanhartzen den ezagutzeko balio du. Orain arte, bi kontzeptuokez dira esperientzia horiekin lotu. Etxeen barruan gertatzendiren dinamika eta prozesu ekonomikoak ez badira ongi uler-tzen, horrek ezusteko ondorioak izan ditzake gobernuen etaenpresen politiketan. Beraz, prozesu horiek ezagutzea da lehe-nengo urratsa.

Orokorrean, azterketa horien bidez proposatzen diren aldake-ten xedea hau da: beharrezkoak diren jarduerak emakumeeketa gizonek modu orekatuan egingo eta kontrolatuko dituztengizarte bat lortzea, jarduera horien fruituak ere bidezkomoduan banatuko dituena. Horretarako, besteak beste, gene-ro demokrazia lehentasun bihurtu behar da administraziopublikoen jardunean.

Bestalde, zera gogoratu behar da: azterketen aukera zabalak etaekimenok abiarazi diren tokietako egoera sozial, ekonomikoeta politiko anitzak direla eta, ekimenen xedeak herrialdebakoitzaren ezaugarrien arabera finkatu dira, eta proiektuhorietako partaide diren taldeen interesak kontuan izanik.Zenbait kasutan, emakumeekiko diskriminazioa ezabatzeazgain, helburu orokorragoak finkatzen dira: gobernuak garden-tasun handiagoaz jokatzea, ustelkeria desagertzea eta gizartezibilak partaidetza handiagoa izatea aurrekontuaren prestake-tan eta erabaki hartzeetan.

Adibidez, Hegoafrikako esperientziak bertako emakumeenarazoetan jartzen du arretarik handiena; baina, horrez gain,emakume pobreen premia sozio-ekonomikoei lehentasunaemango dieten ordezko balio eta printzipio batzuk garatu nahiditu. Gainera, ekimena aurrekontu prozesua demokratizatze-ko erabili nahi dute: gastu publikoa kontrolatzeko tresna kri-tiko gisa, herritarrek haren jarraipena egiteko aukera gehiagoizan ditzaten; eta herritarrengan eragin zuzena duten eta1994ko aldaketa politikora arte, eztabaidatzeko aukerarik izanez duten gaiak jorratzeko (Budlender et al. 2002a: 87).

Ezin dugu ahaztu ekimenetako asko demokraziarako aldaketa-ren garaian abiarazi zirela. Horrek aukera gehiago sortu ditu

6 Waring, 1989; Cagatay, Elson eta Grown (ed.), 1995; Esim, 2000.

GENERO IKUSPEGIKO AURREKONTUEN HELBURUAK



gobernua ekimen horietan inplikatzeko, eta zentzu zabalago-an, gobernu praktika gardenagoak bultzatzeko eta aurrekon-tuen prestaketan gizartearen partaidetza indartzeko(Budlender et al. 2002a: 89; Europako Batzordea 2003: 25).

Helburuak esperientzia batetik bestera aldatzen diren arren,GIAen xede nagusia honela laburbildu genezake: neurri fiska-lek genero berdintasunean duten eragina zehaztea, eta aurre-kontuak egungo desberdintasuna gutxitzen, handitzen edobere horretan uzten duen aztertzea. Horretarako, galdera ba-tzuei erantzun behar zaie. Lehena: nori egiten diote mesedeaurrekontu gastuaren emaitzek? Eta bigarrena: nork ordain-tzen ditu erabaki horiek dakartzaten kostuak?

3. Nazioarteko esperientzieiburuzko azalpen laburra

Genero ikuspegiko Aurrekontuei buruzko lehen ekimena(orduan Emakumeen Aurrekontuak deitzen zitzaien) Australiansortu zen, 1980ko hamarkadaren lehen erdialdean, eta1984tik aurrera gauzatu zen, gobernu laboristak hauteskunde-ak irabazi zituenean. Ekimen aitzindari hartan, GobernuFederalak, berau osatzen zuten feministek bultzatuta, sailbakoitzeko aurrekontu proposamenak barrutik aztertzeko pro-zesu bat jarri zuen abian. Sail bakoitzari gogoeta egiteko eska-tu zitzaion, bere politikek kaltetutako edo lagundutako talde-en genero harremanetan izan zezaketen eraginari buruz.Helburua, beraz, azterketa hori gobernuko instantzia bakoi-tzak egin beharreko politika eta aurrekontu plangintzarenhasierako fasean sartzea zen. Esperientzia hori federazio mai-lan egin zen lehenik, eta, geroago, estatu federatu guztietan.Ekimen guztietatik luzeena izan da –hamarkada bat iraunzuen estatu guztietan– eta, gaur egun, genero berdintasunarenalde aurrekontu federaletan egindako ahaleginari buruzkoagiri bat prestatzen da urtero7. Esperientziak oihartzun handiaizan du nazioartean, eta geroagoko ekimen askok erreferentziaeta abiapuntutzat erabili dute.

Hala ere, estrategia hau gobernuen egituretatik kanpo garatuda batez ere. Horren adibide bat Erresuma Batua da. 1989an,Women’s Budget Group delakoa sortu zen (Gobernuko taldeindependentea; izenak dioen bezala, emakumeen aurrekon-tuen alde lan egiten du). Erakundea indartzen joan da denbo-rarekin, eta, 1997an Alderdi Laboristak boterea eskuratu zue-netik, eragin handiagoa du gobernuaren jardueretan. Aurretik,

aurrekontu proposamenari buruzko informazio zehatzik ezzeukanez, gobernuak zirriborroa jendaurrean aurkeztu ondo-ren, taldeak emakumeen egoerarentzat garrantzitsuentzat jo-tzen zituzten alderdiak aztertzen zituen, bereziki zergak (alder-di hori da Erresuma Batuan eztabaida gehien pizten duena);horrez gain, aurrekontuak baliabide gutxi dituzten emakume-engan zituen ondorioak ikertu zituzten. Hasieratik, Women’sBudget Groupeko kideak ugalketa eta zainketen ekonomiareneta politika publikoen artean zegoen loturaz jabetu ziren.Beraz, politika horiek lanaren, denboraren, baliabideen etaaktiboen banaketa sexualean dituzten eraginak aztertzen saia-tu dira, ekonomia feministak aldarrikatzen duen jarduera eko-nomikoaren pertzepzio integraletik abiatuz.

Kanadan ere, gizarte zibilak dinamizatu du ekimen hori. Kasuhonetan, 90eko hamarkadan gobernu federalak ezarritakoeredu neoliberalaren ordezko politika ekonomiko bat bultza-tzen zuten erakundeak izan dira protagonistak8. Erakundehoriek gizartearen gehiengoari mesede egingo dion politikapubliko bat defendatzen dute; biztanle ahulenei arreta bereziaeskainiko diena, eta emakumeen bete gabeko premiei lehenta-suna emango diena. Gobernuaren lehentasunekiko besteaukera batzuk daudela jakinarazteko, 1993. urteaz geroztik,ordezko aurrekontu proposamen bat egiten dute urtero.Horren helburua politika makroekonomiko onbideratu batbultzatzea da, egungo politikak ez bezala, kostu sozialik ekarri-ko ez duena. Hasieran, genero ikuspegia ekimenaren lehenta-sunetako bat baino ez zen; azken urteotan, ordea, garrantzihandiagoa hartu du, eta Kanadako zenbait estatutan, generoikuspegiko ordezko aurrekontuak egiten ari dira.

Gizartean duten eraginaren eta oihartzunaren aldetik garran-tzitsuak diren ekimen aitzindari horien artean, Hegoafrikakoesperientzia ere nabarmendu behar da. 1994an abiarazi zen,gizarte zibilaren eskutik, eta geroago gobernuak ere bultzatuzuen (Commonwealtheko Idazkaritzaren bultzadari esker).Kasu honetan, funtsezko elementuetako bat apartheidarenosteko aldaketa politikoa izan zen. Erregimen politiko berria-rekin, hainbat ekimen abian jartzeko baldintza egokiak sortuziren. Ekimen horren xedea bertako biztanleen, eta, bereziki,emakumeen bizi baldintzak hobetzea zen. Izan ere, aurrekogobernu arrazisten politika diskriminatzaileek talde horri eginzioten min gehien. Horretarako, parlamentari feministek etagenero gaietan ziharduten ikerketa erakundeek bat egin zutenlehenik, hobekuntza politiko horiek bultzatzeko asmoz.

7 http://www.fafia-afai.org/files/australiabooklet[1].pdf8 Ordezko Politika eta Aukeren Aldeko Kanadako Zentroa (CCPA).

NAZIOARTEKO ESPERIENTZIEI BURUZKO AZALPEN LABURRA



Geroago gobernua ere konprometitu zen, eta sail guztietakoaurrekontu neurriak aztertu zituzten hiru urteko epean.Ezinbestekotzat hartu zen Hegoafrikako emakumeen bizi etalan baldintzak hobeto ezagutzea, haien arteko desberdintasu-nak kontuan izanik hurrengo faktoreen arabera: arraza, bizile-kua (hirietan edo nekazaritza eremuetan), hezkuntza maila etabaliabide ekonomikoak, besteak beste. Horrela, emakumeeneguneroko errealitatearen azterketari eman zitzaion lehentasu-na, egin beharreko lehentasunezko hobekuntzen adierazlegisa. Izan ere, aurrekontuak muga handiak zituen eta aurrezkonprometitutako aurrekontu kredituak zeuden.

Hegoafrikaren kasuan gertatu den bezala, administrazio publi-koek bultzaturiko beste ekimen batzuetan Commonweal-theko9 Idazkaritzaren eginkizuna azpimarratu behar da.Australiako ekimen aitzindariaren arrakasta oinarritzat har-tuz10, Idazkaritzak proiektu pilotu bat abiarazi zuen 1995ean,zenbait estatu kide barne hartzen zituena eta denborarekinzabaldu egin dena. Aipatutako erakundea estrategia honetaninplikatu izanaren arrazoia zera da: politika makroekonomi-koa generoaz hornitzeko lanari ekiteko, toki pragmatikotzatjotzen du aurrekontua11. Ekimen horiek, gainera, mekanismogisa erabil daitezke eskura dauden baliabideekin hartutakokonpromiso politikoak gauzatzeko. 1995etik 2002ra arte,esperientzia horiek egiten aritu ziren Estatuen erdiak erakun-de horretako kideak ziren12. Hala ere, horietako asko esplora-zio ekimenak izan dira; beraz, haien ondorio ekonomiko etasozialak ebaluatzea oso zaila da gaur egun, denbora beharkobaitute eraginkorrak direla eta gobernuen dinamika nahizinertziak aldatzeko gai direla frogatzeko.

Nazioarteko beste zenbait erakunde, bereziki UNIFEM etaNBGP, eta baita garapenerako lankidetzako erakunde batzukere (CIDA, SIDA, GTZ eta Ford Fundazioa, besteak beste),horrelako esperientziak bultzatzen ari dira munduan zehar.Prestakuntza eta laguntza teknikoa ematen dute, batez ere.Adibidez, Txile, Mexiko, Peru, El Salvador eta Bolivian horre-

lako prozesuak abiarazi dira, eta emaitza batzuk eman dituztedagoeneko. Aurrera jarraituz gero, emakumeek jasaten dituz-ten diskriminazioen zergatiak ezagutuko dira, eta diskrimina-zio horiek ezabatzeko eskura dauden baliabideak hobeto era-biliko dira. Afrikan ere, aipatutako erakundeek ahaleginhandia egin dute. Gainera, bertako GKEak gai horretan adi-tuak diren langileak trebatzen aritu dira, estatu mailan batezere (Tanzania, Mozambike, Ruanda, Zambia eta Senegalen,besteak beste).

Mundu osoan gertatzen ari diren deszentralizazio administra-tiboko prozesuen ondorioz ere, esperientzia horiek zabaltzendoaz. Mexikon, esaterako, FUNDAR eta Equidad de Géneroerakundeen ustez, deszentralizazio prozesuaren eraginez, lehe-nengo aldiz herrialdearen historian, polemika piztu dutentokiko aurrekontu erabakiak eztabaida politiko publikora pasadira (Budlender et al. 2002a: 103), eta genero ikuspegia ereazaleratzen ari da. Gainera, Latinoamerikako esperientzia ba-tzuek ikuspuntu esku-hartzaileagoa ari dira bultzatzen, berezi-ki toki mailan, eta Andeetako eskualdeak indarrak eta espe-rientziak koordinatu ditu sinergiak sortzeko eta bertara egoki-tutako formak aurkitzeko.

Europa ere, bere aldetik, hasi da generoarekiko sentikorrakdiren aurrekontuak egiteko aukerak eta metodologiak azter-tzen, beste kontinente batzuk baino beranduago bada ere.Pilatutako eskarmentuari dagokionez, Eskandinaviako herrial-deak nabarmendu behar dira. Izan ere, urte asko daramatzateemakumeen eta gizonen berdintasuna lortzeko ekintza positi-boko politikak bultzatzen, eta sinergiak sortu dituzteEskandinaviako Kontseiluan koordinatutako lanaren bidez.Europako beste herrialde batzuetan ere (Alemania, Austria,Belgika, Espainia, Frantzia, Italia, Eskozia eta Suitzan), urra-tsak ematen hasi dira tresna hori martxan jartzeko, bainaintentsitate eta lurralde maila desberdinetan13.

Administrazio publikoek bultzatutako esperientzien kasuan,gauza bat argi dago: politika publikoek emakumeen eta gizo-

9 Commonwealth erakundea estatu independenteen lankidetza elkarte bat da. Bertan, 54 herrialdek (Erresuma Batuko kolonia ohiak) hartzen dute parte. 2002an1.700 milioi pertsonako biztanleria osatzen zuten, hau da, munduko populazioaren heren bat. Esimen (2000: 20) iritziz, Sri Lanka, Hegoafrika eta Fiji izanziren GIAk ezartzen lehenak, 1995etik aurrera. Geroago, 1998an, Barbadosek gauza bera egin zuen, prestakuntza tailerrak antolatuz eta jarraian azterketa sek-torialak eginez.

10 Australiako gobernu federalak 12 urtez argitaratu zituen Emakumeen Aurrekontuak delakoetako adierazpenak (1984/85-1996/97). XXI. mendearen hasieran,Iparraldeko Lurraldeak eta Tasmaniak gauza bera egiten jarraitzen zuten (Sharp, 2000:48).

11 Budlender, 2002 a:85.12 Haien artean, Australia, Barbados, Belize, Botswana, Kanada, Fiji uharteak, India, Kenya, Malawi, Malasia, Maurizio, Mozambike, Namibia, Hegoafrika, Sri

Lanka, St Kitts eta Nevis, Tanzania, Uganda, Erresuma Batua, Zambia eta Zimbabwe daude. Ekimen batzuk Commonwealthek koordinatu ditu. (Budlenderet al., 2002 a; Hewitt eta Mukhopadahyay, 2002 a: 63).

13 Gaian sakondu nahi izanez gero, ikus Jubeto (2007): “Experiencias europeas en Presupuestos con Enfoque de Género: una revisión crítica”, EkonomiaFeministari buruzko II. Biltzarra, Zaragoza.




nen bizi baldintzetan duten eragina ezagutzeko, administra-zioko maila guztien inplikazioa behar da; izan ere, beraienpolitikak osagarriak izaten dira sarritan. Beraz, ezinbestekoairuditzen zaigu maila horiek kontuan hartzea, neurtu nahi deneragina benetan zein den ikusteko, eta, behar denean, neurrizuzentzaileak ezartzeko.

Aipatutako ekimenak abiarazi diren administrazio mailaridagokionez, esperientziok Estatuetako aurrekontuetan jarridute arreta lehenik, baina ez beti. Hego Amerikako zenbaitherrialdek, adibidez, toki mailan hasi dituzte esperientziak; etaestatu federalen kasuan, Australia edo Tanzanian esaterako,azterketak estatu gobernuetan nahiz lurraldeetakoetan egindira. Estatu unitarioetan, adibidez Hegoafrikan, Filipinetaneta Ugandan, nazio mailako eta toki mailako esperientziakjarri dira martxan. Ekimen horiei esker, aurrekontua herrita-rrengana hurbildu da, haren inguruko eztabaida publikoa are-agotu da eta aurrekontuak egun nagusi diren genero harrema-nak aldatzeko eskaintzen dituen aukerak ikusi dira.

Normalean, toki maila biztanleengandik hurbilen dagoenadela pentsatu ohi da. Izan ere, hasiera batean, politika publi-koen onuradunekin harreman zuzenagoa edukitzea ahalbide-tzen du, haien premiak nahiz gogobetetze maila antzemateko.Bestela esanda: hurrengo atalean aipatuko ditugun tresnetakobatzuek toki mailan ezartzeko errazagoak dirudite, eta gaine-rako administrazio mailen azterketekin osatu behar dira. Ildohorretatik, lehen aipatutako deszentralizazio administratibokoprozesuek batez ere toki mailan bultzatu dute esperientziahori. Latinoamerikako zenbait Estatutan, adibidez, diktadu-rak amaitu eta demokraziaren aldeko urratsak eman zirenetik(toki batzuetan oso txikiak izan dira), deszentralizazio prozesubat gertatzen ari da; eta, horren ondorioz, azterketak hasi diraegiten toki mailan, bai hiriburuetan eta bai gainerako hirietan.

Europari dagokionez, toki mailako esperientzia garrantzitsue-nak ere Eskandinavian egin dira; hain zuzen ere, estatu unita-rioak izan arren, oso deszentralizatuta daude, eta udalek esku-men asko dituzte. Aitzindariak izan dira tokiko esperientziakabiarazten, beraien terminologia eta metodologia erabili dituz-ten arren generoa politika publikoetan zeharka sartzeko. 1999.

urtetik, Toki Erakundeen Suediako Federazioak lanean dihar-du genero ikuspegia tokiko politika publikoetan txertatzeko;gaur egun, Suediako probintzien erdiak baino gehiagok ikus-pegi hori barneratuta dauka bere xede eta agiri politikoetan.Alabaina, esperientzia horiek badituzte muga batzuk. Izan ere,probintziek ez daukate sexuaren arabera bereizitako estatistikasakon eta eraginkorrik; eta ikuspegi hori aurrekontuen dina-mikan zenbateraino txertatuta dagoen aztertuz gero, gabeziakdaudela ondoriozta daiteke, Gotenburgeko esperientziak14 argierakusten duenez. Gaur egun, agintari eskandinaviarrak bate-rako esperientzia bat garatzen ari dira EskandinaviakoKontseiluan. Erakunde hori GIAekin loturiko ekimen pilo-tuak bultzatzen ari da, metodologiak eta ezagutzak trukatzekoasmoz, estatu mailan eta, neurri txikiagoan, toki mailan.

Europako gainerakoan, orokorrean, tokiko esperientziak duelagutxi jarri dira abian. Aurreratuen dauden eta metodo berri-tzaileenak erabiltzen dituztenen artean, Italiako ekimenakaipatu behar ditugu. Genoako esperientziarekin batera,Modena eta Sienako probintziak osatzen dituzten zenbait uda-lerritan ere ekimenak daude abian. Modenaren kasuan, gizagarapen iraunkorraren ikuspegia jarraitu da (gaitasunetan jar-tzen du arreta)15, emakumeengan eta gizonengan eragin des-berdina duten gastuak sailkatzeko eta aztertzeko. Ekimenberritzailea da, eta haren nondik norakoak metodologiariburuzko atalean azalduko ditugu.

Estatu germaniarretan ere, batez ere Alemanian, Austrian etaSuitzako zati batean, horrelako esperientziak egiten hasi dira,estatu nahiz toki mailan (Berlin, Kolonia, Munich, Viena,Basilea...). Esperientzia horiek emakume taldeek dinamizatudituzte batez ere; presioa egiteaz gain, azterketa horietanlaguntzea erabaki dute, genero zeharkakotasuna errealitatebihurtu eta genero demokrazia lortzeko moduko xedea izandadin.

Estatu espainiarrean, GIAen ekimena Emakundek garatu zuenlehenik, Emakumearen Euskal Erakundeak. Eusko Jaurla-ritzako sei sailetan esperientzia pilotu bana jarri zuen abian,administrazioa ikuspegi horren garrantziaz jabetzen has zedin.Ildo horretatik, barne prestakuntzari eman zitzaion lehentasu-

14 2003an, Gotenburgon genero ikuspegia ongizatearen sektorearen udal aurrekontuetan txertatzeari buruzko ikerketa bat egin zen. Ongizatearen sektorea hurren-go aurrekontu kapituluetan dago banaturik: gizabanako eta familientzako zerbitzuak, errefuxiatuentzako zerbitzuak, elbarrituentzako zerbitzuak, adineko per-tsonentzako zerbitzuak, udal osasun zerbitzuak eta gai estrategikoak. Ikerketak gabeziak antzeman zituen sexuaren arabera bereizitako estatistiken bilketan;horrez gain, genero ikuspegitik egindako gogoeten falta eta azterketen azalekotasuna utzi zituen agerian. Aurrekontuen agirietan jarraibide argiak sartzeko pre-mia ere azpimarratu zen; izan ere, bestela, ikuspegi hori ahuldu edo desagertu egiten zen.

15 Amartya Sen eta Marta Nussbaumek giza garapenaren ikuspegiari buruzko beren lanetan adierazi dutenez.




na, eta interneten liburutegi digital bat jarri zen estrategia horizabaltzeko asmoz (www.emakunde.es). Tamalez, proiektupilotua amaitu ondoren, ekimena bertan behera gelditu zen.Izan ere, Ogasun Sailak eragozpen handiak jarri zituen ekime-na zabaltzeko orduan (bera arduratu behar zen horretaz), etaEmakundek ezin izan du ezer egin sail horren laguntzarikgabe. Gaur egun, Emakundek euskal udalerri batzuetakoBerdintasuneko teknikariekin dihardu lanean, emakumeen-tzat garrantzitsuak diren udal gastuak nabarmendu eta azter-tzeko balioko duen eskuliburu bat prestatzeko. Xede horrekin,Australiako metodologia Euskadiko toki administrazioengastu kategorietara egokitu du. Bestalde, 2005ean, generoikuspegia Bilboko Udaleko aurrekontuetan sartzeko oinarriakfinkatu ziren, eta prozesua oraindik garatzen ari da.

Andaluzian ere, aurrerapen batzuk egiten ari dira AutonomiaErkidego mailan. Andaluziako Autonomia ErkidegokoAurrekontuaren Genero Inpaktua Ebaluatzeko Txostenak azpi-marratu behar dira, 2006 eta 2007koak. Oso didaktikoak iza-teaz gain, kostu edo ahalegin handirik gabe ezar daitezke, etahori oso ongi datorkio administrazio publikoari. Agiri horiekaurretik gogor lan egin dela islatzen dute, eta etorkizuneanfruitu ugari ematea espero dugun prozesu bateko lehen urra-tsa dira. Hurrengo atalean prozesu horren gakoak azaldukoditugu.

Laburbilduz, munduan zehar ekimen horiek hartzen ari direnindarra ikusirik, tokian tokiko errealitateetara egokitzen aridirela esan dezakegu. Metodologiari dagokionez, teknikakugaritzen ari dira, estrategia horren erabileretako batzuen izae-ra esperimental eta berritzailearen ondorioz.

4. Prozesu horietan erabilitakometodologia nagusiak

Aurrekontuak garrantzi handia du, beraz, politika publikoakislatzen dituelako. Tresna oso zabala eta konplexua da, gaine-ra; benetako prozesu bat. Horregatik, genero ikuspegia aurre-kontuan txertatzea zaila izaten da, batez ere hasieran. Horidela eta, ekimenak abiarazteko hainbat metodo sortu dira.

Genero ikuspegia duen aurrekontu prozesu bat ezartzekojarraibideak dagokion herrialdearen ezaugarrietara egokitubehar dira. Hala ere, kasu guztietan, printzipio orokorra orainarte bereizita egon diren bi ezagutza multzo bateratzean datza:genero desberdintasunen ezagutza eta finantza publikoen eza-

gutza. Beraz, sormen prozesua da, hainbat mailatan berrikun-tzak egitea eskatzen duena. Egile batzuek prozesu horietanpartaidetza sozialak duen garrantzia nabarmendu dute.Beraien ustez, gizarte zibila gobernuak baino hobeto dagoprestatuta esperimentazio metodologikoa egiteko; izan ere,oraindik lan asko egin behar da genero diskriminazioa berezentzu zabalean erreproduzitzen duten mekanismoak aurkitze-ko (Budlender et al. 2002a: 112).

Azterketa horiek hainbat modutara egin daitezke, eta erreali-tate bakoitzera egokitu behar dira. Hala ere, orain arte gastueninguruan egindako azterketetan, oinarrizko hiru metodo era-bili dira, eta horietatik abiatuz zenbait aldaketa egin dira.Hurrengo lerroetan zehar, gastu politikekin loturiko tresnetanjarriko dugu arreta; izan ere, aztertutako esperientzia gehienaktresna horietatik abiarazi dira. Nolanahi ere, diru sarreren arlo-an egiten ari diren ahaleginak ere oso garrantzitsuak dira (ikusStovski, 1997; Villota, 2000, 2004, Pazos, 2004). Azterketahoriek funtsezkoak dira zeregin publikoak sexuaren araberagizartean duen eragina ikusteko.

Lehenik eta behin, Australiako esperientzian erabilitako meto-doa dago. Ronda Sharp ekonomialari eta feminista australia-rrak proposatu zuen, eta sail bakoitzeko gastua hiru kategoria-tan banatzen du. Bigarrenik, Hegoafrikan erabilitako bosturratsen metodoa dago, Debbie Budlenderrek asmatua. Biikuspegiek esparru analitiko komun bat osa dezakete, bai egi-karitutako aurrekontuak ebaluatzeko eta bai aurrekontuareneraginari buruzko ex ante azterketak egiteko. Adibidez,Budlender eta Hewittek (2003) beren gida-eskuliburuan16 dio-ten bezala, gobernu batek sail edo ministerio jakin bat aukera-tu eta bere programa eta azpiprogramak azter ditzake, Sharpenhiru kategoriak erabiliz; eta, gero, bakoitzari buruzko azterke-tak eta txostenak egin ditzake Hegoafrikako ereduaren bosturratsak jarraituz.

Ekimena gizarte zibiletik abiatzen bada, bereziki garrantzitsu-tzat hartzen den gai bat aukera daiteke, eta bost urratsen eske-ma jarraitu; ondoren, sailetako programa eta azpiprogramekgai horri nola heltzen dioten azter daiteke, Australiako meto-dologia erabiliz. Hirugarrenik, Diane Elsonek proposaturikotresnak daude. Tresna horien zati batzuk antzekotasun askodituzte aurreko bi ikuspegiekin; beraz, tresna horiek egitendituzten ekarpen berriak azalduko ditugu soilik.

16 Atal honetako funtsezko erreferentzietako bat.

PROZESU HORIETAN ERABILITAKO METODOLOGIA NAGUSIAK





1. koadroa: GIAk aztertzeko erabilitako tresna nagusiak

Australiako kasua(R. Sharp)

1. Emakumeei berariazzuzenduriko gastuak.

2. Sektore publikoan aukeraberdintasuna bultzatzekoekimenak.

3. Gastu publikoaren gainerakoa.

1. Emakume, gizon, neska eta mutilen egoerarenazterketa.

2. Politikek generoarekiko duten sentsibilitatea.

3. Gastu esleipenen azterketa.

4. Gastuaren bidez finantzatutako zerbitzupublikoen kontrola.

5. Emaitzen ebaluazioa.

1. Estrategia makroekonomiko agregatua.

2. Gastu eta sarreren osaera.

3. Emandako zerbitzuen eraginkortasuna.* Zazpi tresnatan banaturik.

Hegoafrikako kasua(D. Budlender)

D. Elsonenazterketa mailak*

Iturria: geuk egina, aipatutako egileen proposamenak oinarritzat hartuz.

4.1. Australiako proposamena

Australian, gobernuko sail edo arlo bakoitzaren azterketatikabiatzea erabaki zen. Horretarako, sail bakoitzeko gastuak sail-katu egin ziren goian aipatutako hiru kategorien arabera:

1. Emakumeen premiak betetzera berariaz zuzendurikogastuak: besteak beste, emakume aborigenentzako osa-sun programak eta emakume gazteentzako hezkuntza,prestakuntza eta enplegu programak.

Gastuak honela aztertzea proposatzen zen:

a. Aztertu beharreko programa/proiektuaren xedea zehaz-tu, konpondu nahi zuen arazoa barne (errealitate sozia-laren adierazleak).

b. Programa edo proiektua garatzeko aurreikusitako jar-duerak zehaztu (generoarekiko erakusten duten sentsi-bilitatea baloratuz).

c. Programa edo proiektu horretara zuzendutako baliabi-deak kuantifikatu.

d. Emaitza adierazleak zehaztu (adibidez, programarenonuradun diren emakume eta gizonen kopurua).

e. Neurrien eragin adierazleak zehaztu, emakume, gizon,neska eta mutilen egoeran gerta daitezkeen aldaketakneurtzeko.

f. Hurrengo ekitaldirako aurreikusitako aldaketak kon-tuan hartu, aurrekontua generoarekiko sentikorragoaden ala ez ikusteko.

2. Sektore publikoan aukera berdintasuna bultzatzeko eki-menak: emakumeentzako prestakuntza, amatasun etaaitatasun baimenak, lanpostuen deskribapenen aldaketakgenero diskriminazioari aurre egiteko, etab.

Kasu honetan, urrats hauek jarrai daitezke azterketa egi-teko:

a. Sailean dauden lanpostu motak deskribatu.

b. Enplegu mailak (eskalak), enplegu motak (lanaldiosoa, partziala, aldi baterakoa), soldatak eta irabaziaksexuaren arabera bereizi. Beste alderdi batzuk ere azterdaitezke; adibidez, elbarritasunen bat duten langileenkopurua.

c. Enplegu aukerak bultzatzeko abiarazitako edozein eki-men aipatu: gastatutako zenbatekoak eta lortutakokopuruak (adibidez, emakumeentzako prestakuntzaedo genero berdintasunari buruzkoa).

d. Genero gaiekin lotutako edo horretan espezializatutakokarguak dituzten emakume eta gizonen kopurua zehaz-tu. Adibidez, polizian, osasun zerbitzuan edo gizarte zer-bitzuetan dihardutenak, familia barruko indarkeria edobortxaketa kasuak tratatzen dituztenak, etab.

e. Sektore horretako (eta guztietako) administraziokoKontseilu edo Batzordeetan dauden pertsonak sexua-ren arabera bereizi, kargu ordaindua dutenak (zenbate-koekin) eta ordainik jasotzen ez dutenak zehaztuz.

f. Hurrengo ekitaldirako aurreikusitako aldaketak azaldu.

3. Sail edo administrazioko gainerako gastu publikoa,generoaren ikuspuntutik duen eragina kontuan izanik.Aurreko bi ataletan sartzen ez diren hainbat ekimen har-tzen ditu, aurrekontuaren guztizkoa osatzen dutenak.Azterketak aldatu egiten dira ekimenen edukiak duengarrantziaren arabera. Onuradunik egonez gero, motaguztietako programa eta laguntzak erabiltzen dituztenpertsonak sexuaren arabera bereizten dira.


Azterketaren oinarritzat sailkapen hori erabili den kasu guztie-tan, aurrekontuko zenbatekoen %95 baino gehiago hirugarrenkategorian kokatzen da, eta, batzuetan, %99ra ere iristen da.Horregatik, oso garrantzitsua da gastu horien zeharkako azter-keta egitea. Izan ere, alderdi hori kontuan hartzen ez bada, gene-ro berdintasuna gastu publikoaren bidez bultzatzeko aukerahandienetako bat galduko dugu (Budlender eta Hewitt, 2003).Alabaina, hau da arazo gehien sortzen dituen kategoria, sailbakoitzean dauden programen aniztasuna dela eta. Horregatik,aldez aurretik, azterketan sartuko diren programak aukeratzendira. Normalean irizpide hauek erabiltzen dira: programeizuzenduriko aurrekontuen bolumena, eta programa horietanjorraturiko gaiek generoaren aldetik duten garrantzia17.

4.2. Hegoafrikako bost urratsen proposamena

Hegoafrikan garatutako ekimena, 5 urratsena, asko erabili da1. eta 3. kategorietan, eta honetan datza:

1. Hasteko, aurrekontua kokatzen den gizarteko emakume,gizon, neska eta mutilen egoera aztertzen da. Azterketasektoreka eginez gero, bakoitzaren egoera aztertzen daeremu horietan. Esperientzia gehienetan, hemen azaltzenda lehenengo arazoa, eta, gainera, azterketa prozesu osoanzehar errepikatuko da: ez dago sexuaren arabera bereizitakodaturik. Bestalde, generoarekin loturiko desabantailez gain,hurrengoak hartu behar dira kontuan: kokapen geografikoa(hiria/landa-eremua), klasea (pobrea/aberatsa), adina etajatorri etnikoa, batez ere. Kasu bakoitzean, datu horiekgurutzatu egin behar dira; izan ere, azpitalde desberdineta-ko emakume eta nesken artean aldeak egongo dira, eta baitagizonen eta mutilen kasuan ere.

2. Aztertu beharreko saileko politiken genero sentsibilita-tea baloratzen da. Gastuen zenbatekoak sakonki aztertuaurretik, zenbateko horiek administrazioen genero politi-ketan kokatzea proposatzen da; beren planteamendu oro-korrak, asmoak eta xedeak aztertuz, genero berdintasuna-ri dagokionez, eta esaten dena nahiz ezkutatzen denakontuan izanik. Horrela, lehen balorazio bat egingo da,politika jakin batek desberdintasunak handitu, txikituedo bere horretan utz ditzakeen argitzen saiatzeko.

3. Aurrekontuetako gastuen esleipenak baloratzen dira.Urrats honetan, aztertu beharreko programaren zenba-

tekoak hartzen dira (programen araberako sailkapenaegokia da azterketa mota honentzat), programarenmemoriarekin eta egon daitezkeen adierazleekin batera,lehen hurbilketa bat egiteko. Hemen arazoak sortu ohidira, aurrekontuetako zenbatekoak aurkezten direnmoduagatik; eta, baita ere, administrazioak informazioargia eta zehatza eman behar duelako, jarduera bakoi-tzera zuzendutako baliabideak aztertu ahal izateko(horrek, gainera, prozesuaren gardentasunari laguntzendio eta partaidetza errazten du).

4. Eskainitako baliabideen eta zerbitzuen erabilera azter-tzen eta ebaluatzen da. Urrats honetan aurrera egiteko,ezinbestekoa da datu hauek edukitzea:

• programari esleitutako baliabide edota langile kopurua-ri buruzko datuak,

• programaren zuzeneko emaitzak, bere onuradunak di-ren pertsonei dagokienez,

• emaitza horien eraginak. Adibidez, osasun arreta han-ditzen bada, horrek osasunean eta denboraren erabile-ran duen eragina. Beraz, batzuetan beharrezkoa da pro-grama desberdinetako emaitzak elkarrekin gurutzatzea.

• Atal honetan adierazle gurutzatuak behar ditugu, aurre-kontuen genero sentsibilitateari buruzko informazioaemango digutenak jarduera esparru desberdinetan; etahori lortzea zaila izan daiteke.

5. Azkenik, lortutako emaitzak baloratzen dira beren era-ginaren arabera: neurriek emakumeen eta gizonen abia-puntuko egoeran duten eragina ebaluatzeko orduan, biarazo sortzen dira: batetik, egoera baten aldaketa ezinzaio programa jakin bati bakarrik egotzi, aztertutakoabaino askoz faktore gehiagorekin dagoelako lotuta; eta,bestetik, neurriek eragina izateko, denbora bat pasa beharda (epe ertainera). Nolanahi ere, ahaleginak egiten aridira eraginen bilakaera neurtzeko, jarduketa eremu guz-tietarako adierazleak sortuz.

4.3. D. Elsonek proposatutako hiru mailak

D. Elsonek hiru maila proposatzen ditu genero ikuspegikoaurrekontuen ekimenak aztertzeko18. Izan ere, bere ustez,

17 Latinoamerikaren kasuan, 1. eta 2. kategoriak elkartu egin dira, bakar bat osatuz. Ondorioz, azterketa bi gastu kategoriatik abiatu da, eta horrek lana erraztudu (Andia eta Beltran, 2003).

18 Budlenderrek bildu eta laburtu ditu, 2002 a: 13.




aurrekontu publiko bat prestatzeko orduan, erabakiak hirumailatan hartzen dira:

• 1. maila. Estrategia makroekonomiko agregatua: defizitpublikoaren eta politika ekonomikoko esparruaren epeertainerako azterketa hartzen du barne, horien etorkizu-naz eta iraunkortasunaz gain.

• 2. maila. Gastu eta sarreren osaera.

• 3. maila. Emandako zerbitzuen eraginkortasuna.

Elsonek generoa hiru maila horietan txertatzen laguntzenduten hainbat tresna proposatzen ditu. Tresnok zazpi katego-ria zabaletan daude banaturik (batzuetan, sei izaten dira).Esperientzia praktikoetan gehien aztertzen diren atalak biga-rren eta hirugarren mailekin daude erlazionatuta; hau da, gas-tuaren osaerarekin eta emandako zerbitzuen eraginkortasuna-rekin. Gainera, gastuen osaeraren azterketarako lehen aipatu-tako metodologiak erabiltzen dira; beraz, azterketa hori ezdugu deskribatuko. Lehen maila oso esperientzia gutxitanaztertu da; horien artean kanadarra nabarmendu behar da, jus-tizia sozialaren aldeko erakundeek burutua. Hala ere, mailahorrek garrantzi handia du. Izan ere, aurrekontua epe ertaineta luzerako aukera makroekonomikoak islatzen dituen epelaburrerako ariketa bat da.

LEHEN MAILA: Generoa epe ertainerako politika ekono-mikoaren esparruan eta estrategia makroekonomiko oroko-rrean txertatzea. Lehenik eta behin, defizit publikoaren mailaaztertzen da, eta defizit hori epe ertainera iraunkorra den erebai. Epe ertaineko aurrekontu esparruetan erabilitako ereduekez dituzte kontuan hartzen, besteak beste, neurri horiek fami-lia unitateen lan kargan eta komunitateetan izan ditzaketenondorio kaltegarriak; eta ezta ere egungo genero desberdinta-sunetan eragin ditzaketen aldaketak. Aitzitik, arau eta balioenesparru soziala konstantetzat hartu ohi da. Esparru horrek,ordea, zuzeneko eragina du politika makroekonomikoan; izanere, ordaindutako eta ordaindu gabeko lanaren eremuak elka-rri hertsiki loturik daude, eta bateri egindako presioek bestea-ri zuzenean eragiten diote.

Maila honetan erabiltzen diren tresna nagusiak hauek dira:

A. Aurrekontuak denboraren erabileran duen eraginarenazterketa, sexuaren arabera bereizita. Azterketa hau egite-ko, familia inkestak erabili behar dira (normaleanEstatistika Institutuek prestatzen dituzte); horrelako inkes-

tarik ez badago, denbora erabiltzeko moduak sexua eta adi-naren arabera bereizten dituzten galdesortak prestatubeharko dira. Datu horiei esker, lan eskakizunen aurreanemakumeek duten denbora defizita neurtu ahal izangodugu, batez ere ordaindu gabeko lanari dagokionez. Izanere, lan hori ordaindutakoa baino askoz ikusezinagoa da,ohiko ekonomiaren multzo estatistiko gehienetan ez delakoazaltzen. Bi datu horien baturak komunitate bateko ema-kumeek eta gizonek egindako guztizko lana erakusten digu;eta munduko gobernu gehienak defizit publikoan egitenari diren murrizketek haien bizitzan duen eragina aztertze-ko balio du. Horretarako, murrizketek ukitzen dituzteneremuak ezagutu behar dira. Adibidez, defizit publikoarenmurrizketak komunitateari eskaintzen zaizkion zerbitzupublikoak gutxitzea baldin badakar, horrek zera esan nahidu: emakumeek lanaldi ordaindu gabeetan denbora gehia-go ematearen truke lortu dela murrizketa hori, zerbitzupublikoen gabeziak bete behar dituztelako.

Jarduera ekonomikoaren bi eremuen arteko lotura (lanordaindu eta ordaindu gabekoaren artekoa) ez da kontuanhartzen. Horren ondorioz, ordea, aurrekontuaren epe luze-rako iraunkortasuna itxurazkoa izan daiteke, egungo gizabaliabideak eta baliabide sozialak agortuko baititu. Beraz,azterketa integral hau egiterakoan, hurrengo ondorioa ateraohi da: kaltegarria dela eremu horietan gastu publikoamurriztea, esparru sozialari kalte egiten diolako, eta kome-nigarriagoa izango litzatekeela defizita murrizteko bestemodu batzuk bilatzea; adibidez, politika fiskala aldatzea,baliabide ekonomiko gehien dituzten talde sozialek zergagehiago ordain ditzaten. Laburbilduz, aurrekontua eta bereiraunkortasuna aztertzeko orduan, ez litzateke abiatubeharko esparru sozialaren ustezko izaera konstantetik19.

B. Genero kontzientzia duten epe ertainerako politika eko-nomikoko esparruak. Erabilitako ereduetan, komenigarriaizango litzateke emakumeek eta gizonek aurreztearekikoduten portaera desberdinari buruzko datuak sartzea; edotaemakumeen esku dauden jabetza eskubideen gorakadakproduktibitatean izan dezakeen eragina aztertzea. Funtsezkogaiak dira, ikerketa enpiriko gehiago eskatzen dituztenak.Era berean, aurrekontua kokatzen den orientazio instituzio-nalak edo sistema sozialak genero berdintasunarekiko isla-tzen duen sentsibilitate maila azter daiteke. Esate baterako,emakumeak gizonak baino prestuago egon daitezke soldatenigoera mugatuaren truke gastu publiko soziala mantentzera.

19 Elson, 2002a: 39, 45.




Errealitate hori hobeto ezagutzeko, moduren bat asmatubeharko litzateke emakumeek beren lehentasunei buruzdituzten iritziak biltzeko. Horrez gain, lagungarria izan dai-teke emakumeek ordezkaritza zabala lortzea erabaki politi-koak hartzen diren eremuetan (botere betearazlean, lege-gintzakoan eta funtzionariotzan), eta baita presio politikoaegiten duten taldeetan ere, esaterako mugimendu feminis-tetan eta auzo elkarteetan. Emaitza hainbat aurrekontuegoera desberdin izan litezke, baliabideek generoaren ara-bera duten banaketaren eta emakumeen jabekuntza maila-ren arabera (Budlender et al. 2002a: 121).

BIGARREN MAILA: Lehen azaldu dugunez, gastuen etasarreren osaerari buruzkoa da. Gastuei dagokienez, proposatu-tako tresnak Sharp eta Budlenderrek deskribatzen dituztenenoso antzekoak dira. Beraz, ez ditugu hemen errepikatuko.

HIRUGARREN MAILA: Emandako zerbitzuen eraginkor-tasuna aztertzen du. Eraginkortasun maila aztertzeko, zerbi-tzuen kostuaren eta lortutako emaitzen arteko erlazioa hartzenda kontuan. Generoaren ikuspegitik, galdera hauek egin behardira: Emaitzak norentzat? Kostuak norentzat? Emaitzak bat aldatoz emakumeen eta gizonen premiekin? Bi taldeen gogobe-tetasun maila berdina al da zerbitzu horiekiko? Espero direnemaitzen artean, genero desberdintasuna murriztea al dago?Galdera horiei erantzuteko, zenbait teknika erabil daitezke:

3.1. Premien ebaluazioa. Zerbitzu bakoitza nork behar duenzehazten saiatzen da. Normalean, ebaluazio horiek egite-ko, ezaugarri demografikoei, sarrera mailei eta herrialde-ko udalerrietan dauden zerbitzuei buruzko datu kuantita-tiboak biltzen dira, eta hainbat motatako pobrezia adie-razleekin konbinatzen dira20.

3.2. Zerbitzuaren kalitate adierazleen azterketa. Azterketahauek egiteko, adierazle kuantitatibo batzuk erabiltzendira (eskoletako matrikulazio tasak, ospitaletako oheenokupazio tasak, ur, saneamendu edo elektrizitate horni-dura daukaten etxeen kopurua...). Azterketak egiterako-an, ordea, arazoak sortzen dira. Izan ere, errazagoa dainputak neurtzea outputak baino, eta, batzuetan, kalitateaez da neurtzen, lortutako informazioa partziala delako.

3.3. Onuradunen ebaluazioa. Aurreko atalean antzemandakogabeziak nolabait konpontzeko, azterketa honen bidezegungo onuradunen eta onuradun izan daitezkeen per-

tsonen iritziak jasotzen dira. Horri esker, emandako zer-bitzuek onuradunen premiak zenbateraino betetzendituzten jakin daiteke. Kasu honetan, teknika kualitati-boak erabiltzen dira: elkarrizketak, galdesortak edo taldelana. Oso garrantzitsua da emakumeak animatzea, bereniritziak eman ditzaten; ondoren, zerbitzuaren eraginkor-tasuna handituko omen duten neurriak alderatu behardira erabiltzaileek neurri horiei buruz duten pertzepzioa-rekin. Hau da: galderak egiterakoan, gastu publikoaridagokionez emakumeek dituzten lehentasunetan jarribehar da arreta, edota zerbitzu publikoen funtzionamen-duarekin loturiko alderdietan (Elson, 2002a: 32, 44).

3.4. Kostu “ikusezinen” ebaluazioa. Atal honetan kostu mo-netarioak eta denboraren erabilerarekin loturikoak azter-tzen dira. Sarritan, zerbitzuetan aldaketak egiten direneanhorien eraginkortasuna handitzeko asmoz, benetan egitendena zera da: kostu horiek sektore publikoko aurrekontue-tatik atera (kuantifikatu egin daitezke, eta, beraz, ikus-gaiak dira) eta emakumeen denbora aurrekontuetan sartu,alegia, familia eta komunitateetan. Ondorioz, kostuakikusezin bihurtzen dira. Beraz, garrantzitsua da kostuakmurriztea helburu duten neurrien benetako irismenaaztertzea, beren tamaina eta gizartearen, eta, bereziki, ema-kumeen, guztizko lan kargan dituen ondorioak ezagutze-ko (adibidez, osasun zerbitzu publikoen murrizketak).

3.5. Aukera berdintasunak zerbitzuak ematerakoan dakar-tzan onuren ebaluazioa. Sektore publikoko enplegu poli-tikek genero harremanak aldatzen lagun dezakete, aukeraberdintasuna bultzatzen badute eta kontratatutako per-tsonen premiekin bat baldin badatoz. Neurri horiek jar-dunbide egokiagoak susta ditzakete, lan merkatuetakosexuagatiko diskriminazioa murriztuz, eta emakumeeiaukera gehiago emanez beraien nahiz seme-alaben hez-kuntza hobetzeko.

3.6. Sektore publikoko azpikontratazio politikaren azterketa.Neurri honek diskriminazioari aurre egiten lagun gaitza-ke, administrazio izapideak sinplifikatzen baditu, infor-maziorako sarbidea errazten badu eta enpresei kontratutxikiagoak eskaintzen bazaizkie (enpresak emakumeenakere badira).

3.7. Genero kontzientziako aurrekontuaren egoerari buruz-ko Txostena/Agiria. Adierazpen hau aurrekontuko gas-

20 Arazoa sexuaren arabera bereizitako daturik ez dagoelako sortzen da, eta, baita ere, premiak ez daudelako zehaztuta zerbitzuen erabiltzaileen ikuspuntutik.Gainera, denborarekin loturiko premiak ez dira kontuan hartzen.




tuak emakumeengan duen eraginaren arabera aztertzenduen gobernuaren txosten batean dago jasota, eta ez duemakumeentzat aurrekontu bereizi bat egiterik esan nahi.Txostena hainbat modutara aurkez daiteke (eranskin gisa,txosten bereizi gisa, aurrekontuko atal baten modura...).Australian, adibidez, gobernuko sailei zera eskatu zi-tzaien: beraiek proposaturiko gastuek emakumeengannolako eragina izango zuten azter zezatela; hau da, gene-ro inpaktuari buruzko ex ante ikerketa bat egin zezatela.Jarraian, sail guztietako txostenekin baterako adierazpenbat egin zen. Ekimen honek elkarlan handia eskatzen du;horrez gain, gobernuko saila ekimenarekiko eta berekindakartzan ondorioekiko konprometitu behar da.Baldintza egokiak sortzeko, seguruenik, laguntza asko etaantolamendu egokia lortu behar da, gobernuaren barruanzein gobernutik kanpo (Elson, 2002a: 37, 46).

Laburbilduz, horiek dira GIAetan erabiltzen diren oinarrizkotresnak. Argi dago oso aberatsak eta konplexuak direla. Kasubakoitzerako tresna egokienak aukeratu ondoren, aldatu nahiden errealitatera egokitu behar dira. Seguruenik, horren ondo-rioz, etorkizunean tresna gehiago sortuko dira. Budlenderrenustez (2002a:108), Elsonen tresna zerrenda asko aipatzen denarren, praktikan ez da batere erraza metodologia horren urra-tsak ematea; hortaz, tresna berriak behar dira. Budlender etaSharpek diotenez, tresnak ez dira mekanikoki erabili behar.Beraien iritziz, gobernuen politiketan generoa txertatzeko tres-narik garrantzitsuena, beharbada, genero harremanak aztertze-ko prozesua bera da. Hala ere, administrazioek metodo estan-darizatuak eskatu ohi dituzte, beraien ohiko jardueretan errazsartzeko modukoak; eta hori zaila da, diskriminazioek izaeraestrukturala dutelako eta zenbait eremutan ez direlako argiantzematen. Horretarako, emakumeen eta gizonen portaerenmotibazioak, eremu soziala eta politika publikoen suposizioakaztertu behar dira; eta hori egiteko, adierazle kuantitatiboakerabiltzeaz gain, azterketa kualitatiboak egin behar dira.

Alabaina, lehen esan bezala, azterketak egiteko, datu estatisti-koak behar dira lehenik; horren premia gai honekin loturikotxosten eta agiri guztietan azpimarratzen da. Budlenderrek eregauza bera nabarmentzen du; hark dioenez, gertakariak etadatuak ezagutuz gero, generoaren defendatzaileek konfiantzahandiagoa izango dute beren argudioak defendatzeko orduan.

Horrez gain, garrantzitsua da informazioa “ezer jakin nahi ezduten” pertsonen aurrean jartzea21.

Datuak eta adierazleak ematearen xedea funtzionarioak berenerantzukizunaz ohartaraztea da, baina hori ez da beti erantzu-kizuntzat hartzen herritarren edota parlamentuen aurrean.Ondorioz, adierazleak interpretatzeko erabiltzen diren hiruestandarrekin batera (hiru “E”ak: Efizientzia, Ekonomia etaEfikazia), zenbait tokitan laugarren E bat sartu dute,Ekitatearena22. Aurrerapauso handia izan daiteke benetan gau-zatzen bada.

Esperientzia horietan txertatutako genero adierazle gehienakAdministrazioak eskaintzen dituen zerbitzuen erabiltzaileaksexuaren arabera bereiziz abiatzen dira. Horrez gain, oinarriz-ko galdera batzuk egiten dira, aztertu beharreko programabakoitzari buruzkoak. Galdera horiek errealitate bakoitzeraegokitu behar dira, eta gai honetan adituak diren pertsonekprestatu dituzte. Hona hemen galdera garrantzitsuenak23:

• Zeintzuk dira programaren helburu politikoak?

• Programak genero berdintasunerako helburu zehatzakhartzen al ditu barne?

• Nolako baliabideak onetsi dira programa abiarazi aurretik?

• Nolako baliabideak erabili dira programa abiaraziondoren?

• Posible al da baliabide horiek erabili dituzten gizon etaemakumeen kopurua ematea?

• Posible al da gizonei eta emakumeei esleitutako fondoakbereiztea?

• Politikaren emaitza garrantzitsua al da emakumeentzateta gizonentzat?

• Programak bete al ditu finkatutako helburu politiko oro-korrak?

• Programak bete al ditu genero berdintasunerako helbu-ru zehatzak?

• Gizonengan eta emakumeengan ondorio negatiboakizan dituen eragozpenik antzeman al da?

• Sailak uste al du politikan aldaketak egin daitezkeela,emaitza horiek kontuan izanik?

21 Budlender, 2002 a: 106.22 Esate baterako, Tasmaniaren kasua (Budlender, 2002a: 123).23 Galdera horietako asko lan honetan aipatzen diren nazioarteko emakume adituek proposatu dituzte. Zerrenda hau, zehazki, M. Jose Martínez Herrero Saileko

lankidearekin prestatu dut, aipatutako zerrendak erabiliz.




5. Beste metodo interesgarri batzukNazioartean gehien erabiltzen diren hiru metodoak azalduta,jarraian Suedian sortutako bi metodo aztertuko ditugu, 3R etaJämKAS Bas direlakoak. Izan ere, metodo horiek Europakohainbat esperientziaren inspirazio iturria izan dira, eta baitazenbaiten oinarria ere. Ondoren, gaitasunei buruzko ikuspegizabalago batean oinarrituz, Emilia-Romagnan jarraitutakometodologia berritzailea aztertuko dugu. Eta amaitzeko,Bilbon eta Andaluzian egun abian dauden esperientziak labur-ki azalduko ditugu; bien artean zenbait antzekotasun daude.

5.1. Suediako 3R metodoa: Ordezkaritza,Baliabideak, Realia

Metodo honi 3R deitzen zaio; suedieraz, Ordezkaritza,Baliabideak eta Realia hitzen inizialak dira. Udal politikakoarlo eta sektore zehatzak genero berdintasunaren ikuspegitikaztertu eta berrikusteko garatu zen24. Esparru analitiko orokorbat da, genero ikuspegia duten politika publikoko ikerketetanegin beharreko lana zehaztu eta sistematizatu nahi duena.Egoera jakin baten aurrean hartu beharreko jarrera eta politi-ken oinarrian dauden generoaren araberako arau zein balioakazaleratzen ditu.

Metodo hau ere zenbait galderatan dago oinarriturik; zer norkjasotzen duen eta zein baldintzatan jasotzen duen ezagutzea dagalderen xedea. Horrela, emakumeen eta gizonen egoereiburuzko informazioa sistematikoki biltzen laguntzen du, lehe-nago deskribatu ditugun gainerako tresnek bezala. Azterketahori egin aurretik, ezinbestekoa da berdintasuna lortzekoborondatea egotea; hau da, desberdintasun egoera gainditzea-ren aldeko apustua egitea.

3R metodoak hiru zati ditu, “R” bakoitza azterketaren fase batdelarik. Lehenengo biek oinarri estatistikoa osatzen dute,geroago, aztertu beharreko errealitatea ikertu ahal izateko. Fasebakoitzeko funtsezko elementuak laburki azalduko ditugu:

Lehenengo Ra: Ordezkaritza

Azterketaren fase honetan, gizonek eta emakumeek udalerrianduten ordezkaritzari buruzko mapa kuantitatiboa egiten da.Horretarako, erakundeko maila eta sail guztiak generoarenikuspegitik aztertzen dira. Maila eta kategoria profesionalbakoitzean zenbat emakume eta zenbat gizon dauden ezagu-tzea da xedea, lanpostuen ezaugarriekin batera. Laburbilduz,aztertu beharreko sail edo sektorearen antolamenduzko egitu-

raren osaera sexuaren arabera bereiztean datza.

Zati honetan, Udala aztertuz gero, gizonek eta emakumeekorgano erabakitzailean betetzen dituzten karguak deskribatubehar dira. Esate baterako, udalerriko antolamenduzko egitu-retan (zinegotzigoak, gobernu batzordea, batzorde sektorialak,barrutiko batzordeak, udal sailak, udal enpresak...), udalordezkaritza duten alderdi politikoetan, auzo elkarteetan,edota udaleko batzar irekietan.

Udal zerbitzuen erabiltzaileak ere azter daitezke, Udalaren zer-bitzuak zenbat emakumek eta zenbat gizonek jaso edo erabil-tzen dituzten jakiteko, eta baliabide horiek eremuren bateanmodu desberdinean banatzen diren ikusteko.

Beraz, estatistikak eta galdesortak fase honetako funtsezkozatiak dira. Era berean, oso garrantzitsua da erabakiak hartzendituzten pertsonek, neurrien arduradunak diren funtziona-rioek eta erabiltzaileek parte hartzea. Izan ere, horrela, emai-tzek desberdintasunak erakutsiz gero, denak motibatuago sen-tituko dira aldaketaren alde.

Bigarren Ra: Baliabideak

Azterketaren bigarren fase honetan, udalerriko baliabide nagu-siak gizonen eta emakumeen artean nola banatzen diren iker-tzen da. Kontuan hartu behar da baliabideak ez direla diruasoilik; denbora, espazioa eta informazioa ere hartzen dutebarne. Emakumeen eta gizonen premiei begira, egungo esku-hartzeak eta lehentasunak nola kokatzen eta egokitzen direnere aztertzen da.

Hasiera batean, fase honek alderdi asko hartzen ditu barne.Adibidez, ordezkari politikoek beren eztabaidatan ematenduten denbora, sexuaren arabera bereizita; edota gizonek etaemakumeek aurrekontu publikoarekin loturiko erabakietanduten partaidetza, edo udal langileen soldatak.

Herritarrei dagokienez, udal zerbitzuen erabiltzaile diren alde-tik, emakumeek eta gizonek toki administrazioaren ardurape-an dauden neurrien bidez jasotzen dituzten baliabideen azter-keta ere egiten da. Horrez gain, gizonek eta emakumeek espa-zioa nola erabiltzen duten aztertzen da. Adibidez, neskek etamutilek haurtzaindegietan edo eskoletako patioetan hartzenduten tokia, edota emakumeek eta gizonek beren jarduerakburutzeko erabiltzen dituzten baliabide ekonomikoak etaespazio fisikoa.

24 Getrud Aströmek diseinatu zuen, Toki Agintaritzen Suediako Elkartearekin lankidetzan.

BESTE METODO INTERESGARRI BATZUK



Hirugarren Ra: Realia/Kultura/Erakundeak

Azterketaren hirugarren eta azken fase hau kualitatiboagoada. Bertan, aurreko ataletan jasotako datuak aztertzen dira,kulturarekin loturiko alderdietan arreta jarriz. Helburuazera da: arau eta balio kulturalek emakumeen eta gizonenarteko desberdintasunari eusten zenbateraino laguntzenduten ikustea, eta abiapuntuko egoera hori aldatzeko ezarribehar diren neurriak zehaztea. Azterketaren lehen zatian sordaitezkeen arazoak azaldu nahi dira, botere egituretan etaerabaki hartzeetan emakumeek eta gizonek duten ordezka-ritza desberdinari begira, eta baita partaidetzazko foro sozia-lei dagokienez ere; foro horietan ere, desorekak egon daitez-ke emakumeen eta gizonen partaidetzaren artean. Hortaz,emakumeen eta gizonen eguneroko errealitateen azterketabaliabideen eta, bereziki, denboraren erabilera desberdinare-kin loturik dago.

Metodoak desberdintasunezko egoera bat agerian utzi ondo-ren, erabakiak hartzen dituzten pertsonei dagokie genero ber-dintasuna bultzatzeko behar diren neurriak ezartzea. Beraz,metodo honek egoera jakinak deskribatu eta ebaluatzeko baliodu gehienbat, ez genero zeharkakotasuneko prozesuak abiaraz-teko. Gainera, metodoa ezarri den kasuetan ere, normalean ezda ebaluaziorik egiten25 generoak toki mailan zeharka izanda-ko ezarpen mailari buruz.

Horregatik, ezinbestekoa da gehiago aurreratzea eta azterketa-ren emaitzak genero berdintasunaren aldeko helburuekinalderatzea. Azken horiek oso orokorrak badira, erreferentezehatz eta neurgarri bihurtu beharko dira. Beste gauza batzuenartean, programak antolatzeko eta kudeatzeko modua aldatzeaproposatu ohi da, beren helburuak bete ahal izateko. TokiAgintaritzen Suediako Elkartearen (ASAL) iritziz, aldaketaproposamenak ekintza plan batean sartu beharko lirateke.Plan horrek ohitura berriak, estatistika berriak eta konparaziozerrenda berriak hartu behar ditu barne, jarraitzeko errazakdiren giden modura jokatzen dutenak (ASAL, 2002;Eskandinaviako Kontseilua, 2005:47-48).

Gainera, duela gutxi beste R bat sartu dute, Murrizketarena.Horrek zera esan nahi du: erakundeek ez baldin badute gene-

ro zeharkakotasuna ezartzen, zigortuak izango direla. Izan ere,3Ren ezarpen maila asko aldatzen da generoarekin loturikogaien arduradun batetik bestera. Beraz, diskrezio maila altuhori gainditu egin beharko litzateke oro har.

Metodo horri esker, estereotipoak eta iritzi okerrak ageriangeratu dira (politikak generoarekiko neutralak direlako ideia),ohiturak praktika diskriminatzaileetan oinarrituta zeudela era-kutsiz. Prozesu horrek, gainera, estatistika eta azterketa berriakegiteko premia azaleratu du; hori ezinbestekoa da generoharremanetan dauden arazoei modu egokiagoan heltzeko.Bestalde, metodoak lan prozedura eta ohiturei buruzko ezta-baidak piztu ditu. Prozedura horiek generoarekiko uste bezainneutralak ez direla erakutsi du; bestalde, hain “natural” etaohikotzat jotzen zirenez, ikusezinak ziren gaiei buruzko ikus-pegi zabalagoak azaleratu ditu. Horrela, helburuak finkatzen,neurtzen eta ebaluatzen hasi dira, administrazio publikoekezarritako neurriek berdintasuna lortzeko bidean egin dituztenaurrerapenak ikusteko.

Metodo honek antzekotasun asko ditu genero ikuspegikoaurrekontuen azterketekin. Izan ere, GIAek zerbitzu publiko-etako baliabideen antolamendu eta hornikuntzaren, lanarenbanaketa sexualaren eta botere egituren azpian dauden balioakaztertu behar dituzte.

5.2. JämKAS Bas edo Genero BerdintasunarenAzterketa

3R metodoarekin batera, Suedian JämKAS Bas izeneko meto-doa erabiltzen da, edo Genero Berdintasunaren Azterketa26.Tresna hau Suediako Gobernuko lan praktiko batean onarri-tzen da, eta gobernuko zenbait agentziatan probatu dute. Berexedea zera da: laguntza ematea arlo jakin bateko genero ber-dintasun mailaren azterketa sistematikoan, eta azterketa horisakondu ahal izateko eremu estrategiko bat aukeratzekoorduan. Xede horretarako, aztertu beharreko arloaren inbenta-rio sistematikoa egiten da, hiru fasetan banatua: informazioabiltzea eta aukeratzea, informazioa ikertzea eta aztertzea, etaxedeak eta adierazleak finkatzea. Fase bakoitza zenbait urratsezosaturik dago; urratsak hauek izango lirateke, laburbilduta(Eskandinaviako Kontseilua, 2005: 48-50):

25 Toki Agintaritzen Suediako Elkarteak ebaluaziorik egiten ez duen arren, toki mailan genero zeharkakotasuna ezarri eta ebaluatzeko baldintzen zerrenda presta-tu du. Baldintzak hauek dira: Babes politikoa Udal Batzordeen erabaki eta ebazpen egokien bidez; Giza baliabideen eskuragarritasuna; Genero problematika-ren ezagutza; Erantzukizunen identifikazioa; Metodo egokien erabilera eta metodo berrien garapena; Jarraipena eta kontrola; Sustapena eta motibazioa (Wenneret al. 2004:30).

26 JämKAS Bas akronimo bat da; Berdintasuna (Jämställdhet), Ikerketa edo Inkesta (Kartläggning), Azterketa (Analys) eta Ondorioa (Slutsats) hitzez dagoosaturik.




1. Informazioa biltzea eta aukeratzea:

1.1. Aztertu beharreko arloaren barruan eta haren arlo ope-ratiboetan finkaturiko xedeen inbentarioa egin.

1.2. Genero berdintasuneko xedeek arloak burutzen dituenjarduerentzat duten garrantzia aztertu. Xede horiekgarrantzitsuak ez direla ondorioztatzen bada, ebalua-zioa egingo da.

1.3. Genero berdintasunaren ikuspegitik, funtsezkoa edoestrategikoki garrantzitsua den arlo operatibo bat edogehiago aukeratu.

2. Ikerketa eta azterketa. Aukeratutako arlo operatiboarenxede taldea deskribatzean datza:

2.1. Arlo operatiboaren azterketarako garrantzitsuak direngenero ereduak deskribatu, eta horien adierazpenakdeskribatu, esate baterako, estatistikoki.

2.2. Genero eredu garrantzitsuak deskribatuta, aztertu arlobereko emakumeek eta gizonek eskubide, aukera etabetebehar berberak dituzten. Berdintasunik ez badago,azaldu nolako desberdintasun mota dagoen, eta bereondorioak zeintzuk diren.

2.3. Aztertutako arlo horretan berdintasuna handitu lezake-ten ekintzak deskribatu.

3. Helburuak finkatzea:

3.1. Hasieran finkatutako helburuak aztertu, aurreko pau-soetan lortutako datuak erabiliz. Finkatutako helbu-ruek arlo operatiboan dagoen genero ikuspegia zenba-teraino islatzen duten azaldu, eta helbururen bat faltaden esan.

3.2. Arlo operatibo horretako helbururen bat hobetu edobeste bat finkatu.

3.3. Arlo operatiboko helburuarentzat egokiak diren adie-razle batzuk identifikatu.

Ikus dezakegunez, orain arte azaldutako metodoek corpusmetodologiko komun bat partekatzen dute: alde batetik, erre-alitatea hobeto ezagutu nahi dute, alegia, gure portaera, jarre-ra eta politiken atzean dauden balioak; eta, bestetik, baliohoriek gainditzeko helburuak finkatu nahi dituzte, edo,behintzat, berdintasuna lortzeko errealitatea aldatzen lagundezaketenak.

5.3. Gaitasunetan oinarritutako Italiakometodologia

Aurrekontuei eta genero auditoriei buruzko ekimen hauEmilia Romagna izeneko eskualdean garatu da eta gaitasune-tan dago oinarrituta. Ekimen honetan, administrazio publiko-ko programak komunitateko emakume eta gizonen bizi kali-tatea osatzen duten alderdiekiko dituzten loturen arabera sail-katu dira. Emakume eta gizonen bizi kalitatean eta garapenaukeretan eragin handia duten faktore batzuekin loturiko pro-gramak hartu dira erreferentziatzat: besteak beste, osasunareneta gorputzaren osotasunarekin, lurralde mugikortasunarekineta denboraren erabilerarekin loturikoak.

Ikuspegi honek bizi kalitatearen arabera ebaluatzen du pertso-nen ongizatea; hau da, pertsona batek, bere bizitzak berak des-iratzen duen balioa edukitzeko garrantzitsutzat jotzen duenhori izateko eta egiteko dituen aukeren arabera. Baliabide eko-nomiko eta finantzarioez gain, horrek beste hainbat alderdihartzen ditu barne: askatasun politikoen babesa, partaidetzasozial eta kulturala, arau sozialak, tradizioak eta ohiturak.Gaitasunen ikuspegiak gizakien ongizatearen dimentsio guz-tiak hartzen ditu. Arreta berezia eskaintzen die ongizate mate-rial, mental eta sozialaren arteko loturei, eta baita bizitza eko-nomiko, sozial, politiko eta kulturalaren dimentsioei ere.

Aurrekontu publikoen auditoria esperientzia hauetan, ongiza-teari buruzko ikuspegia bizitza estandarren ideiatik haratagodoa, giza garapena barne hartuz; era berean, iraunkortasuna-ren kontzeptua berrikusten du ikuspegi feminista batetik.Honek, gaitasunen ikuspegia zabaldu egiten du, gizabanakoengaitasunen ugalketa sozialaren prozesua barne hartzeko; horrezgain, pertsonen zainketarako gaitasuna hartzen du kontuan.Zabaltze horrek iraunkortasun sozialaren definizio berri batdakar; definizio horrek gorputzen, emozioen eta harremansozialen ugalketa hartzen du barne, eta, orokorrean, dimentsiomaterialak, sinbolikoak, egiturazkoak eta etikoak prozesu eko-nomikoaren irudian bertan atxikitzea eskatzen du, bai mailamakroekonomikoan eta bai mikroekonomikoan. Kasu hone-tan, gorputzen eta emozioen hauskortasunari (gizon helduenabarne) aurre egiten dieten emakumeen eguneroko esperien-tzia, bizi kalitatearekiko azken erantzukizun historikoa denaldetik, ugalketa ongizatezko ikuspegi batean sartzen da.Ikuspegi horrek zenbait anbiguotasun uzten ditu agerian gizagarapenaren ikuskerari dagokionez, aukera berdintasunarenikuspegiak normalean antzematen ez dituenak.

Bi ikuspegiek, genero aurrekontuenak eta gaitasunenak, gizaaniztasunarekiko kezka bera erakusten dute errealitatea azter-tzerakoan; ordaindu gabeko ekonomiari garrantzia ematen




diote bizi kalitatea ulertzeko orduan, eta politikak zehatz-mehatz aztertu behar direla argudiatzen dute, desberdintasu-nak (emakumeen eta gizonen artekoak, edo beste talde ba-tzuen artekoak) iraunarazten edo ezabatzen dituzten egiazta-tzeko (Addabbo et al. 2004).

Gaitasunen ikuspegia jarraituz gero, auditoria-metodologiamultidimentsional bat eduki behar da, politika publikoekemakumeen ongizatean duten eragina ebaluatu ahal izateko.Ikuspegia hiru administrazio mailatan erabili da: EmiliaRomagna eskualdean, Modenako probintzia barrutian etaModenako udalerrian.

Italiako administrazio maila bakoitzak dituen eginkizunetatikabiatuz, “ugalketa ongizatearen ikuspegi zabaldua” ezarri dute.Ikuspegi horrek, izan ere, ez du bere arreta emakumeek biziduten desberdintasunean bakarrik jartzen; iraunkortasunsozialaren kontzeptua ere sartzen du. Emakumeek beren fami-liako kideen urrakortasunari (gizon helduena barne) buruzduten esperientziak sistema ekonomikoaren ezaugarri oroko-rretako batzuk azaleratzen laguntzen du.

Bestalde, kontzeptuak lurraldeetako errealitateetara egokitudituzte. Adibidez, eskualde mailan, gizabanakoaren ongizateagaitasunen multzoa zabaltzearekin erlazionatu dute. Era bere-an, desberdintasunak honela definitu dituzte: baliabideetara-ko, hezkuntzarako eta osasunerako sarbideari eta norbere gor-

putzaren kontrolari dagokionez, emakumeek desabantailakdituzten espazio sozial bateko disfuntzioak. Emakumeen jabe-kuntzako zenbait dimentsio eta politika publikoko zenbaiteremu identifikatzetik abiatuz, Genero Auditoriako (GA)matrize bat sortu dute, adierazle soilen multzo batekin batera.

Udalerri mailan, ongizatea definitzeko, bere izaera multidi-mentsionala azpimarratzen duen gaitasun zerrenda erabilidute. Zerrenda hori hertsiki lotuta dago udal eskumenekin,eta administrazio egituran txertaturiko gaitasun inplizitu ba-tzuetan oinarritzen da. Gaitasun horiek zuzeneko eragina duteherritarren ongizatean, eta tokiko gobernuaren erantzukizunpolitikotzat jotzen dira (Addabbo et al. 2004: 2). Jabekun-tzaren dimentsioen eta udal eginkizunen arteko loturaren adi-bide bat beheko 2. koadroan ikus dezakegu.

Azterketa hauetan, tokiko ongizatea bermatzeko lankidetzandiharduten erakundeen sarean jarri da arreta, eta, batez ere,zainketen gaitasunean. Gaitasunen ikuspegiak erakusten due-nez, alde batetik, bitartekoak edo inputak daude, eta, bestetik,bizi kalitatearen xede edo helburuak. Adibidez, diru sarrerakbaliabide garrantzitsua izan daitezke ongizatearen zenbaitalderdi lortzeko (hezkuntza, osasuna...), baina ez gaitasun guz-tientzat (epe luzerako langabeziak autoestimazioan eragitendituen ondorio kaltegarriak eta depresioak ezin dira gutxiene-ko diru sarrera batzuekin bakarrik gainditu).



2. koadroa. Jabekuntzaren dimentsioak eta Italiako udalen eginkizunak

Jabekuntzaren dimentsioak Udal eginkizunak

Baliabide publiko eta pribatuetarako sarbidea eta kontrola. Sektore soziala eta ongizatekoa.

Norberaren gorputzaren eta nortasunaren gaineko kontrola. Sektore soziala eta ongizatekoa (prebentzio eta errehabilitazio zerbitzuak).

Norberaren lanaren eta beste proiektu. Garapen Ekonomikoaren sektorea. batzuen gaineko kontrola. Kultura eta artea.

Espazio politikorako eta gobernantzarako sarbidea. Aukera berdintasunerako gastuak.

Norberaren mugikortasunaren eta segurtasunaren Mugikortasun eta garraiorako udal zerbitzuak.gaineko kontrola.

Norberaren denboraren eta aisiaren gaineko kontrola. Sektore sozialak eta ongizatekoak (haurrei, adineko pertsonei, etab.zuzenduriko zerbitzuak).Kultura eta artea. Kirola.

Baliabide ukiezinetarako sarbidea eta haien Hezkuntza publikoa, kultura eta adierazpen artistikoa.gaineko kontrola.

Iturria: Addabbo, Lanzi eta Picchio, 2004. Nire itzulpena.


Genero auditorian erabiltzen diren adierazleak hiru mailatansailkatu dituzte. Lehenengo mailan, bizi baldintzekin loturikoadierazleak daude; bigarrenean, genero berdintasunaren adie-

razle sintetikoak (egileek horretarako datu gehiago behar dire-la azaldu dute), eta, hirugarrenean, politika publikoen adieraz-leetan jasotako genero berdintasuneko indizeak (4. koadroa).

Ildo beretik jarraituz, eta probintzia barruti mailan, 2003an,aditu hauek (Tindara Addabbok eta Antonella Picchiok27)hiru multzo handitan banatu zituzten gastuak. Lehenik, bera-riaz emakumeei zuzenduriko programa edo proiektuetarakogastuak (aurrekontuaren %0,80). Bigarrenik, administrazioaparatuaren eraginkortasunera zuzenduriko programa edoproiektuetarako gastuak (aurrekontuaren %33,1). Eta hiruga-rrenik, aurrekontuaren zatirik handiena, %66,1, generoinpaktua duten proiektu eta programetarako gastuak. Atalhonetan, proiektuak hurrengo kategoriatan banatu dituzte:

• Gorputzaren eta osasunaren osotasuna.

• Lurralde mugikortasuna.

• Denboraren erabileraren gaineko kontrola.

• Ezagutza eta kulturarako sarbidea.

• Baliabide pribatuetarako sarbidea (enplegua eta nego-zioak).

• Baliabide publikoet

CUADERNOS DE TRABAJO - eFaberpdf2.hegoa.efaber.net/entry/content/360/Lan_koadernoa_43...politika...

Documents

Transcript of CUADERNOS DE TRABAJO - eFaberpdf2.hegoa.efaber.net/entry/content/360/Lan_koadernoa_43...politika...