DESENVOLVEMENTO DESENVOLVEMENTO SUSTENTABLESUSTENTABLE

Qué é o desenvolvemento Qué é o desenvolvemento sustentable?sustentable?

A definición máis coñecida sobre o desenrolo é a que aportou a A definición máis coñecida sobre o desenrolo é a que aportou a

Cominisión Mundial sobre Medio Ambiente e Desenrolo : o desenrolo que Cominisión Mundial sobre Medio Ambiente e Desenrolo : o desenrolo que asegura as necesidades do presente sen comprometer a capacidade de asegura as necesidades do presente sen comprometer a capacidade de futuras xeracións para enfrontarse ás súas propias necesidades.futuras xeracións para enfrontarse ás súas propias necesidades.

O desenvolvemento sostible podería dividirse en tres ámbitos: ambiental, O desenvolvemento sostible podería dividirse en tres ámbitos: ambiental, económico e social. Con este último aspecto facemos referencia á relación económico e social. Con este último aspecto facemos referencia á relación co benestar social co medio ambiente e a bonanza económica . co benestar social co medio ambiente e a bonanza económica .

Nos últimos anos…Nos últimos anos…

Distribuíronse os recursos de Distribuíronse os recursos de maneira moi desigual e moitos maneira moi desigual e moitos países en vía de extinción países en vía de extinción quedaron á marxe,incluso algúns quedaron á marxe,incluso algúns se encontran nunha situación se encontran nunha situación peor.peor.

Non sempre se tiveron en conta Non sempre se tiveron en conta as consecuencias das accións, as consecuencias das accións, actuamos como se a Terra fose actuamos como se a Terra fose infinita e os seus recursos infinita e os seus recursos ilimitados.ilimitados.

Deuse un gran crecemento Deuse un gran crecemento demográfico, como expón a demográfico, como expón a gráfica polo que se dubida que o gráfica polo que se dubida que o noso planeta poda dispoñer de noso planeta poda dispoñer de recursos para todos.recursos para todos.

SustentabilidadeSustentabilidade

Para que un desenvolvemento sexa Para que un desenvolvemento sexa sustentable deberanse cumplir as sustentable deberanse cumplir as seguintes condicións:seguintes condicións:

En primeiro lugar, a taxa de En primeiro lugar, a taxa de

explotación non pode superar á de explotación non pode superar á de renovación.renovación.

Por outro lado, a taxa de emisión de Por outro lado, a taxa de emisión de

residuos debe ser inferior á capacidade residuos debe ser inferior á capacidade de asimilación do ecosistema ó que se de asimilación do ecosistema ó que se verte.verte.

É importante cumprir estas duas É importante cumprir estas duas acepcións se non queremos ter que vir acepcións se non queremos ter que vir ó instituto navegando entre basura!ó instituto navegando entre basura!

A desertización e a desertificaciónA desertización e a desertificación

Ambos términos fan referencia ó proceso de degradación das Ambos términos fan referencia ó proceso de degradación das terras de zonas áridas, semiáridas e subhúmedas; mais terras de zonas áridas, semiáridas e subhúmedas; mais diferéncianse nos factores que levan a esta situación.diferéncianse nos factores que levan a esta situación.

Na Na desertificacióndesertificación a causa fundamental é a acción humana, a causa fundamental é a acción humana, como por exemplo, mediante a eliminación da vexetación natural.como por exemplo, mediante a eliminación da vexetación natural.

Pola contra, o término Pola contra, o término desertizacióndesertización asociase a causas naturais, asociase a causas naturais, como por exemplo unha riada que arrastra as terras fértiles.como por exemplo unha riada que arrastra as terras fértiles.

As causas son variadas…As causas son variadas…

A desertización

Unhas condicións climáticas de risco

Uso abusivo ou inadecuado dosolo

Deforestación ou corta abusiva de bosques

O sobrepastoreo, que se trata dun consumo excesivo de

pastos polo gando que deixao solo sen protección.

Sobreexplotación de cultivos, que empobrecen o solo e o

degradan

Prodúcese a causa de

A erosión do soloA erosión do solo

O solo é a cuberta de materiais O solo é a cuberta de materiais soltos situada sobre a superficie dos soltos situada sobre a superficie dos continentes que mantén a cuberta continentes que mantén a cuberta vexetal. A erosión de este é un vexetal. A erosión de este é un proceso natural, que ás veces pode proceso natural, que ás veces pode verse incrementado por actividades verse incrementado por actividades humanas, o risco de erosión prodúcese humanas, o risco de erosión prodúcese por factores como:por factores como:

A auga actúa como un axente de A auga actúa como un axente de erosión especialmente nos solos que erosión especialmente nos solos que non dispoñen dunha cuberta vexetal non dispoñen dunha cuberta vexetal que poidan frear o escorrecemento que poidan frear o escorrecemento superficial e filtrar as augas do superficial e filtrar as augas do subsolo.subsolo.

Os camiños constitúen o principal risco Os camiños constitúen o principal risco de erosión, xa que onde hai camiños, de erosión, xa que onde hai camiños, a cuberta vexetal protectora foi a cuberta vexetal protectora foi retirada.retirada.

Nos lugares nos que o terreo está Nos lugares nos que o terreo está inclinado encóntrase máis capacidade inclinado encóntrase máis capacidade erosiva que se ve aumentada polas erosiva que se ve aumentada polas correntes de auga.correntes de auga.

Evitar a desertizaciónEvitar a desertización

ReforestarReforestar, xa que as , xa que as árbores e as árbores e as matogueiras ademáis matogueiras ademáis de fixar o terreo de fixar o terreo aumentan a súa aumentan a súa fertilidade.fertilidade.

Restaurar o solo e Restaurar o solo e previr o seu previr o seu esgotamento.esgotamento.

Diversificar a Diversificar a producción agrícolaproducción agrícola

A sexta extinciónA sexta extinción

Nos case 4.000 millóns de anos Nos case 4.000 millóns de anos da historia da vida desapareceu da historia da vida desapareceu máis dun 90% das especies que máis dun 90% das especies que nalgún momento poboaron o nalgún momento poboaron o planeta. O proceso foi gradual, planeta. O proceso foi gradual, lento e continuo, o que se coñece lento e continuo, o que se coñece como extinción de fondo. En como extinción de fondo. En ocasións, pola contra prodúcense ocasións, pola contra prodúcense extincións en masa.extincións en masa.

Calcúlase que se deron cinco Calcúlase que se deron cinco grandes extincións ao longo da grandes extincións ao longo da historia do noso planeta.historia do noso planeta.

Para algúns científicos, o ritmo Para algúns científicos, o ritmo actual de extincións é o dunha actual de extincións é o dunha extinción en masa, sería a sexta e extinción en masa, sería a sexta e neste caso o causante sería a neste caso o causante sería a especie humanaespecie humana..

¿Por qué hai tantas especies en ¿Por qué hai tantas especies en perigo de extinción?perigo de extinción?

Actualmente calcúlase que hai máis de 16.000 especies ameazadas, entre Actualmente calcúlase que hai máis de 16.000 especies ameazadas, entre elas encóntranse algunhas especies españolas como o lince ibérico ou a elas encóntranse algunhas especies españolas como o lince ibérico ou a aguia imperial. Esto prodúcese por diversas causas:aguia imperial. Esto prodúcese por diversas causas:

Polo crecemento da poboación humana e un consumo per cápita cada vez Polo crecemento da poboación humana e un consumo per cápita cada vez maior.maior.

A causa da deforestación e a ocupación do territorio e o seu cambio de uso.A causa da deforestación e a ocupación do territorio e o seu cambio de uso. Pola contaminación das augas doces e dos hábitats mariños que supón a Pola contaminación das augas doces e dos hábitats mariños que supón a

destrución de arrecifes de coral e zonas húmidas. destrución de arrecifes de coral e zonas húmidas. Como consecuencia da pesca e da cazafurtivas.Como consecuencia da pesca e da cazafurtivas. Pola introducción deliberada ou accidental de especies non nativas.Pola introducción deliberada ou accidental de especies non nativas. A causa do cambio climático, cuxo acelerado ritmo está superando a A causa do cambio climático, cuxo acelerado ritmo está superando a

capacidade de adaptación de moitas especies. capacidade de adaptación de moitas especies.

¿Por qué é preocupante a perda de ¿Por qué é preocupante a perda de diversidade?diversidade?

Teñen valor ecolóxico.Teñen valor ecolóxico. Valor farmacolóxico (o 40% das medicinas Valor farmacolóxico (o 40% das medicinas

derivan de organismos vivos; a maioría de derivan de organismos vivos; a maioría de plantas, pero tamén de fungos e outros plantas, pero tamén de fungos e outros organismos); un exemplo son a chinchona organismos); un exemplo son a chinchona e o acederaque.e o acederaque.

Un 90% dos alimentos que consumimos Un 90% dos alimentos que consumimos proveñen de organismos que se obtiveron proveñen de organismos que se obtiveron a partir de especies silvestres.a partir de especies silvestres.

O “ ecoturismo” presenta a principal fonte O “ ecoturismo” presenta a principal fonte de ingresos de numerosos países.de ingresos de numerosos países.

Son importantes para a labor científica, xa Son importantes para a labor científica, xa que boa parte do noso coñecemento sobre que boa parte do noso coñecemento sobre a evolución biolóxica procede do estudo a evolución biolóxica procede do estudo das especies silvestres e dos seus das especies silvestres e dos seus ecosistemas.ecosistemas.

O AIRE É SAÚDEO AIRE É SAÚDE

A queima de combustibles fòsiles no transporte, A queima de combustibles fòsiles no transporte, na industria e na producción de enerxía eléctrica, na industria e na producción de enerxía eléctrica, supon a emisiòn de gases de efecto invernadoiro supon a emisiòn de gases de efecto invernadoiro e doutras substancias contaminantes que afectan e doutras substancias contaminantes que afectan

a calidade do aire e á nosa calidade de vida.a calidade do aire e á nosa calidade de vida.

Enténdese por Enténdese por contaminación do airecontaminación do aire a presenza a presenza nel de substancias ou formas de enerxía que nel de substancias ou formas de enerxía que

impliquen risco, dano ou molestia grave para as impliquen risco, dano ou molestia grave para as persoas, para os seus bens ou para os persoas, para os seus bens ou para os

ecosistemas.ecosistemas.

Os contaminantes do aire máis Os contaminantes do aire máis importantesimportantes

Partículas en suspensión, que ben Partículas en suspensión, que ben poden ser substancias sólidas ou poden ser substancias sólidas ou líquidas.líquidas.

Óxidos de nitróxeno, especialmente Óxidos de nitróxeno, especialmente N20. A súa tendencia recente é N20. A súa tendencia recente é aumentar debido ao incremento do aumentar debido ao incremento do parque automobilístico.parque automobilístico.

Óxidos de xofre, especialmente Óxidos de xofre, especialmente SO2. Son gases incoloros de alto SO2. Son gases incoloros de alto poder corrosivo. É o contaminante poder corrosivo. É o contaminante que máis reduciu a súa presenza que máis reduciu a súa presenza grazas á mellora nos combustibles grazas á mellora nos combustibles e ao uso de catalizadores nos e ao uso de catalizadores nos vehículos.vehículos.

Ozono, O3, que se forma a partir de Ozono, O3, que se forma a partir de outros contaminantes como o óxido outros contaminantes como o óxido de nitróxeno emitidos polos de nitróxeno emitidos polos vehículos. vehículos.

As consecuencias…As consecuencias…

Todo isto afecta a capa de ozono, xa que pode ser seriamente dañada.Todo isto afecta a capa de ozono, xa que pode ser seriamente dañada.

A contaminación causara o aumento de causas da melanoma (cáncer de piel) cataratas A contaminación causara o aumento de causas da melanoma (cáncer de piel) cataratas oculares, supresion do sistema inmunitario nos humanos e outras especies, e tamen os cultivos oculares, supresion do sistema inmunitario nos humanos e outras especies, e tamen os cultivos sensibles a radiacion ultravioleta.Para preservar a capa de ozono, hay que disminuir o uso de sensibles a radiacion ultravioleta.Para preservar a capa de ozono, hay que disminuir o uso de refrigerantes industriales propelentes y funguicidas do sorefrigerantes industriales propelentes y funguicidas do so

Tomando as medidas adecuadas esto poderiase remediar.Tomando as medidas adecuadas esto poderiase remediar.

Un territorio demasiado ocupadoUn territorio demasiado ocupado

Nos últimos anos, a cantidade Nos últimos anos, a cantidade de superficie ocupada por de superficie ocupada por persoa en Europa duplicouse, persoa en Europa duplicouse, este proceso seguiu dúas este proceso seguiu dúas tendencias.tendencias.

Por un lado a poboación Por un lado a poboación desprazouse a zonas urbanas desprazouse a zonas urbanas (3 de cada 4 europeos viven (3 de cada 4 europeos viven nunha zona urbana) e por nunha zona urbana) e por outro ocupouse o litoral outro ocupouse o litoral fundamentalmente pola fundamentalmente pola construción de segundas construción de segundas vivendas e espazos para vivendas e espazos para actividades turísticas de ocio.actividades turísticas de ocio.

As “megacidades”As “megacidades”

Unha megacidade é unha área metropolitana con máis de 10 Unha megacidade é unha área metropolitana con máis de 10 millóns de habitantes e que ten unha densidade mínima de 2.000 millóns de habitantes e que ten unha densidade mínima de 2.000 persoas por km. cadrado (por exemplo Tokyo, México ou Los persoas por km. cadrado (por exemplo Tokyo, México ou Los Ángeles). Estas non son un modelo urbano de cidade sustentable, Ángeles). Estas non son un modelo urbano de cidade sustentable, as cidades de tamaño medio presentan grandes ventaxas fronte as as cidades de tamaño medio presentan grandes ventaxas fronte as megacidades.megacidades.

Redúcese a perda de bosques e terreo agrícola.Redúcese a perda de bosques e terreo agrícola.É menor o custo de instalación dos servizos públicos.É menor o custo de instalación dos servizos públicos.Redúcese o consumo de enerxía.Redúcese o consumo de enerxía.É menor o consumo de combustibles para vehículos así como os É menor o consumo de combustibles para vehículos así como os gastos de funcionamento que van desde as instalacións educativas gastos de funcionamento que van desde as instalacións educativas á recollida de lixo.á recollida de lixo.A superficie de solo ocupada por persoa é menor.A superficie de solo ocupada por persoa é menor.

¿Qué entendemos por residuo?¿Qué entendemos por residuo?

Un residuo é todo produto ou substancia Un residuo é todo produto ou substancia xerado en actividades de produción ou de xerado en actividades de produción ou de consumo que o seu posuidor destina ó consumo que o seu posuidor destina ó abandono, estes colócanse en lugares abandono, estes colócanse en lugares previstos para a recolección para ser previstos para a recolección para ser canalizada a vertedoiros, tiradoiros ou canalizada a vertedoiros, tiradoiros ou recheos sanitarios.recheos sanitarios.

Tipos de residuosTipos de residuos

Residuos sólidos urbanos, son os residuos domésticos, Residuos sólidos urbanos, son os residuos domésticos, comerciais, de servizos… En España prodúcense 1.5 kg. comerciais, de servizos… En España prodúcense 1.5 kg. de residuos sólidos urbanos por persoa.de residuos sólidos urbanos por persoa.

Residuos industriais, estes poden ser tóxicos e Residuos industriais, estes poden ser tóxicos e perigosos, son os xerados na elaboración e fabricación perigosos, son os xerados na elaboración e fabricación de productos.de productos.

Residuos radioactivos: son aqueles que conteñen Residuos radioactivos: son aqueles que conteñen radionucleidos, entre eles encóntranse os residuos das radionucleidos, entre eles encóntranse os residuos das centrais nucleares, das industrias, dos hospitais…centrais nucleares, das industrias, dos hospitais…

Residuos agrícolas e gandeiros, como talos follas ou Residuos agrícolas e gandeiros, como talos follas ou esterco respectivamente.esterco respectivamente.

Residuos forestais como madeira, ramas, virutas…Residuos forestais como madeira, ramas, virutas…

¡RECICLA!¡RECICLA!

Falamos de reciclaxe Falamos de reciclaxe para referirnos un para referirnos un procedemento que procedemento que consiste na reparación de consiste na reparación de residuos, na recollida nos residuos, na recollida nos contenedores nos que se contenedores nos que se depositan e na súa depositan e na súa reutilización co fin de reutilización co fin de favorecer ó medio favorecer ó medio ambiente grazas á ambiente grazas á disminución de residuos e disminución de residuos e á reducción do consumo á reducción do consumo de recursos naturais.de recursos naturais.

Proceso de reciclaxeProceso de reciclaxe

O proceso de reciclaxe comeza coa separación dos residuos no fogar para depositalos a continuación

nos contenedores correspondentes.

A continuación, lévase a cabo a recollida por medio de camións especializados, que tras chegar á planta de reciclaxe depositan os residuos en contenedores

onde se separan os desfeitos orgánicos dos reciclables mediantefiltros.

Unha parte dos desfeitos irán a un vertedoiro controlado,o resto, pasan a ser

tratados por empresas de distribución e preparaciónde materiais reciclados.

Os residuos que non foron separados de forma correcta no contenedor correspondente, clasifícanse

de forma manual en vidro, papel e plánstico. posteriormente, o metal é separado dos demais

residuos pola forza de “electroimanes” de grandes dimensións.

Os residuos orgánicos son transladados a unha nova planta onde, tras varias limpezas se someten

a un proceso de compostaxe mediante o cal se converten en abono sen danar o medio.

A “pegada ecolóxica”

A pegada ecolóxica dunha persoa é a área bioloxicamente productiva que se necesita para xerar os recursos que consome e absorber os residuos que orixina esa persona. É, polo tanto, unha medida do grao de sustentabilidade do seu modo de vida.

Se repartísemos o terreo produtivo do planeta (terra e augas) entre toda a poboación do mundo corresponderíanos a cada un 1.8 hectáreas, máis ou menos como dous campos de fútbol.

¿Cómo se calcula a pegada ¿Cómo se calcula a pegada ecolóxica?ecolóxica?

Para calcular a pegada ecolóxica dunha persoa considéranse principalemente…

O espazo marítimo necesario para producir os alimentos que consome.

O territorio agrícola e de pastoreo necesarios paraProducir os alimentos e as peles que consome.

Os bloques necesarios para producir a madeira e o papel que utiliza.

A superficie de bosque necesaria para absorber o CO2 que emite polo seu consumo de combustibles fósiles.

A superficie utilizada para a vivenda, servizos,Industrias,estradas etc.

Compromisos InternacionaisCompromisos Internacionais

• En 1987, a Comisión Mundial de Medio En 1987, a Comisión Mundial de Medio Ambiente de Nacións Unidas publicou o Ambiente de Nacións Unidas publicou o Informe Brudtland, onde se tratou por Informe Brudtland, onde se tratou por primeira vez o concepto desenvolvemento primeira vez o concepto desenvolvemento sustentable.sustentable.

• En 1988, a ONU creou o Panel En 1988, a ONU creou o Panel Intergobernamental sobre o Cambio Intergobernamental sobre o Cambio Climático.Climático.

• En 1992 celebrouse a conferencia da ONU En 1992 celebrouse a conferencia da ONU sobre Medio Natural e Desenvolvemento, na sobre Medio Natural e Desenvolvemento, na que os países se comprometeron a colaborar que os países se comprometeron a colaborar para a solución global dos problemas para a solución global dos problemas ambientais.ambientais.

• No Protocolo de Quioto (1997) os países No Protocolo de Quioto (1997) os países industrializados prometeron reducir as industrializados prometeron reducir as emisións de gases de efecto invernadoiro.emisións de gases de efecto invernadoiro.

• Fai dous anos, a maioría dos países do Fai dous anos, a maioría dos países do mundo compremetéronse a loitar contra o mundo compremetéronse a loitar contra o cambio climáticocambio climático

Sabías que…Sabías que…

Galicia produce ó ano 1.1 millóns de toneladas de basura.Galicia produce ó ano 1.1 millóns de toneladas de basura. As comunidades españolas que máis reciclan son Cantabria e Valencia.As comunidades españolas que máis reciclan son Cantabria e Valencia. O basureiro máis grande do mundo encóntrase en pleno océano pacífico e O basureiro máis grande do mundo encóntrase en pleno océano pacífico e

dobra o tamaño dos Estados Unidos.dobra o tamaño dos Estados Unidos. O mar recibe unha media de 6.4 toneladas de basura ó ano das cales un O mar recibe unha media de 6.4 toneladas de basura ó ano das cales un

70% acaba no fondo do mar.70% acaba no fondo do mar. Outros 50 anos de quentamento global a este nivel causará a extinción de Outros 50 anos de quentamento global a este nivel causará a extinción de

un cuarto das especies animais que viven no planeta.un cuarto das especies animais que viven no planeta. A coñecida Illa de Pascua quedou deshabitada debido á sobreexplotación A coñecida Illa de Pascua quedou deshabitada debido á sobreexplotación

dos recursos ambientais.dos recursos ambientais. Se cada habitante do mundo en desenvolvemento deixase a mesma pegada Se cada habitante do mundo en desenvolvemento deixase a mesma pegada

ecolóxica ca o habitante medio dos países de ingreso alto,requiriríanse seis ecolóxica ca o habitante medio dos países de ingreso alto,requiriríanse seis planetas.planetas.