E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 80 /

Eszitazio/eroapeneko sistema espezifikoa El sistema específico de excitación-conducción

1. Nodulusinusala

2a. Traktuinternodularrak(noduluenartekoak)

2b.Traktuinteraurikularra(aurikulenartekoa)

3. Noduluaurikulobentrikularra

4. His-enbala

5. His-enbalareneskuin-adarra

6. His-enbalarenezker-adarrarenaurre-goikofaszikulua

7. His-enbalarenezker-adarrarenatze-behekofaszikulua

1. Nódulosinusal

2a. Tractosinternodales

2b.Tractointerauricular

3. Nóduloaurículoventricular

4. HazdeHis

5. RamaderechadelhazdeHis

6. FascículoanterosuperiordelaramaizquierdadelhazdeHis

7. FascículoposteroinferiordelaramaizquierdadelhazdeHis

Bentrikuluen arteko eroapen-sistema His-en balaren eskuineko eta ezkerreko adarraketaPurkinje-ren sareakosatuadago.Ezker-adarrakbiazpi-adardauzka,berealdetik:aurre-goikofaszikuluaetaatze-behekofaszikulua.Blokeoak bifaszikular edo trifaszikular bezala sailkatzeko bentrikuluarenbarrukolaufaszikuluakhartzenditugukontuan:eskuinekoadarra,ezkerrekoadarrarenenborra,aurrekoazpibanaketaetaatzekoazpibanaketa.

Elsistema de conducción intraventricularconstadelasramas derecha e izquierda del haz de Hisydelasredes de Purkinje.Laramaizquierdatienedos subdivisiones: anterosuperior y posteroinferior. Para clasificarlos bloqueos en bifasciculares y trifasciculares consideramos los cuatrofascículos intraventriculares:ramaderecha,troncode laramaizquierda,subdivisiónanteriorysubdivisiónposterior.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 81 /

Bentrikuluko aktibazio normalaren bektoreak Los vectores de la activación ventricular normal

Bentrikuluaren despolarizazioak sortzen du EKGko QRS konplexua.Aktibaziokosekuentziaondorengoada:1 bektoreaedoseptala,2 bektoreaedo bentrikulu-paretetakoa eta 3 bektorea edo basala. Bi bentrikuluakmoduindependenteanetaaldibereandespolarizatzendira,bakoitzaberekasa, baina pareta lodiak dituen ezker-bentrikuluak neutralizatu egitenditu eskuin-bentrikuluko bektoreak eta, beraz, 2 bektoreak ezkerrekobentrikuluarenaktibazioabesterikezduordezkatzeniaesklusiboki.

LadespolarizaciónventricularoriginaelQRSdelEKG.Lasecuenciadeactivacióneslasiguiente: vector 1óseptal,vector 2ódelasparedesventriculares y vector 3 ó basal. Ambos ventrículos se despolarizande forma independiente y simultánea, pero el izquierdo, de gruesasparedes, neutraliza los vectores del derecho, por lo que el vector 2representacasiexclusivamentelaactivaciónventricularizquierda.

V1-V

3

V4-V

6

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 82 /

Bentrikulu barruko eroapenaren asalduak Trastornos de la conducción intraventricular

Bentrikulu barruko eroapena hainbat arrazoi dela medio erasandaiteke: eroapen-sistemaren endekapenezko prozesuak edo fibrosiak,miokardiopatiak, hipertentsioa, balbulopatiak, kardiopatia iskemikoa,sortzetikokardiopatiak.Bentrikulu barruko eroapenaren asalduakhorrelasailkatudaitezke:

• His-en balaren eskuineko adarraren blokeoa (HBEsAB)

• His-en balaren ezkerreko adarraren blokeoa (HBEzAB)

• Ezker-adarraren aurreko faszikuluaren hemiblokeoa (AuHB)

• Ezker-adarraren atzeko faszikuluaren hemiblokeoa (AtHB)

Adarretako baten (eskuinaren nahiz ezkerraren) blokeo aurreratuekdagokionbentrikulukoaktibazioarenatzerapenglobalhandiaekarriohidu,adarbatenblokeoaurreratuakbentrikulubakoitzajardueraelektrikoarenmiokardiokohedapenakaktibatuaizateaeskatzenbaitubestebentrikulutik,eta horrek esan nahi du bi bentrikuluak jarraian aktibatzen direla,aldi berean aktibatu ordez. Adar-blokeoak izan daitezke aurreratuak(QRS≥0,12seg)eta ez-aurreratuak edo ez-osoak(QRS<0,12seg).

Izan daitezke baita ere intermitenteak. Kasurik larrienetan, alde biko adar-blokeoa agerdaiteke,adarbatenblokeoaetabestealdekoadarrarenblokeoa txandaka aldatuz, eta horrek eroapen-sistemaren asaldu osolarria adierazten du eta taupada-markagailua ezartzea eskatzen duezinbestean.

La conducción intraventricular puede afectarse por muchas causas:procesos degenerativos o fibróticos del sistema de conducción,miocardiopatías, hipertensión, valvulopatías, cardiopatía isquémica,cardiopatíascongénitas.Lostrastornos de la conducción intraventricularpuedenclasificarseasí:

• Bloqueo de la rama derecha del haz de His (BRDHH)

• Bloqueo de la rama izquierda del haz de His (BRIHH)

• Hemibloqueo de la subdivisión anterior de la rama izquierda (HBA)

• Hemibloqueo de la subdivisión posterior de la rama izquierda (HBP)

Losbloqueosavanzadosdeunade las ramas (derechao izquierda)danlugar a un retraso global considerable de la activación del ventrículocorrespondiente,yaqueelbloqueoavanzadodeunaramarequierequecada cada ventrículo sea activado por la propagación miocárdica de laactividad eléctrica desde el otro ventrículo, lo que implica que ambos ventrículos se activan sucesivamenteenlugardesimultáneamente.Losbloqueosderamapuedenseravanzados(QRS≥0,12seg)y no avanzados o incompletos(QRS<0,12seg).

También pueden ser intermitentes. En los casos más graves, puedeaparecerbloqueo de rama bilateral,concambiosalternativosdebloqueodeunaramaabloqueodelaotra,loqueindicatrastornomuyseverodelsistemadeconducciónyrequierelaimplantacióndemarcapasos

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 83 /

His-en balaren eskuineko adarraren blokeoa (HBEsAB) Bloqueo de rama derecha del haz de His (BRDHH)

Atzerapen bat gertatzen da eskuineko bentrikuluaren aktibazioan.Eskuinekoadarrarenblokeoakgutxierasatendiebentrikulu-aktibazioarenaurreneko bi bektoreei, ezkerreko adarrak kontrolatzen baititu bektorehoriek.1.bektoreaosorikmantentzendaeta2.bektoreagutxialdatzenda(horretanezker-bentrikuluanagusitzenda)eta,beraz,QRSkonplexuarenlehenengo zatia normala da. 3. bektorea eskuineko bentrikuluko paretalibrearen aktibazio atzeratuak eragindako bektore handiak ordeztu etaluzatzendu,QRSkonplexuazabalduzbidebatez(>0,12seg).

Seproduceunretraso en la activación del ventrículo derecho.Elbloqueodelaramaderechaafectapocoalosdosprimerosvectoresdelaactivaciónventricular, porque éstos están dominados por la rama izquierda. El 1ºvectorsemantieneíntegroyel2ºvectorcambiapoco(enélpredominaelventrículoizquierdo),porloquelaprimerapartedelcomplejoQRSesnomal.El3ºvectoressustituídoyprolongadoporelgranvectorgeneradoporlaactivaciónretrasadadelaparedlibredelventrículoderecho,ensanchandoelQRS(>0,12seg).

V4-V

6

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 84 /

Eskuin-adarraren blokeo aurreratua (HBEsAB) Irizpide elektrokardiografikoak

Bloqueo avanzado de rama derecha (BRDHH) Criterios electrocardiográficos

• QRS konplexuaren zabaltzea (≥ 0,12 seg), eta irregularitateak erdian/amaieran

• V1deribazioanmorfologiarsR´edorsr´tipokoada

• V6deribazioanmorfologiaqRstipokoada

• aVRderibazioanmorfologiaQrtipokoada

• aVLderibazioarenmorfologia:Suhinsakonaetahozkatua

• Ardatzelektrikoa(ÂQRS)normaleanezdadesbideratzen

• Ardatzelektrikoarenhiperdesbiderapenaezkerreraedoeskuinera,baldineta HBEsABri aurreko faszikuluaren hemiblokeoa (AuHB) edo atzekofaszikuluarenhemiblokeoa(AtHB)elkartzenbazaio,hurrenezhurren

• Errepolarizazioarenalteraziosekundarioak:STjaitsiaetaTnegatiboaV1-

V2deribazioetan

• EnsanchamientodelcomplejoQRS≥0,12seg,conirregularidadesmedio-finales

• MorfologíaenV1deltiporsR´órsr´

• MorfologíaenV6deltipoqRs

• MorfologíaenaVRdeltipoQr

• MorfologíaenaVL:Sprofundamellada

• Ejeeléctrico(ÂQRS)normalmentenodesviado

•Hiperdesviacióndelejeeléctricohacialaizquierdaoderecha,sialBRDHHseasocia,respectivamente,hemibloqueodelasubdivisiónanterior(HBA)ohemibloqueodelasubdivisiónposterior(HBP).

• Alteracionessecundariasdelarepolarización:STdescendidoyTnegativaenV

1-V

2

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 85 /

His-en balaren eskuineko adarraren blokeoa (HBEsAB) Bloqueo de rama derecha del haz de His (BRDHH)

HBEsABrenadibidediagnostikoa.V1deribazioanrsR´iruditipikoaikusten

da.V6deribazioan,berriz,“s”uhinoreztatuak

EjemplodiagnósticodeBRDHH.EnladerivaciónV1seobservalaimagen

típicarsR´.EnladerivaciónV6,ondas“s”empastadas

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 86 /

His-en balaren eskuineko adarraren blokeoa (HBEsAB) Bloqueo de rama derecha del haz de His (BRDHH)

HBEsABrenohizkotrazatua.rsR´V1deribazioaneta“s”uhinoreztatuak

V6deribazioan.Nabarmentzekomodukoadaardatzelektrikoareneskuin-

desbiderapena(ÂQRS=+90º),aldibereaneskuinekobentrikuluaerehaziegindelako(EsBH).

Trazado típico de BRDHH. rsR´ en V1 y ondas “s” empastadas en V

6.

Esdedestacarladesviacióndelejeeléctricoaladerecha(ÂQRS=+90º),

porcrecimientoventricularderecho(CVD)asociado.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 87 /

His-en balaren eskuineko adarraren blokeoa (HBEsAB) Bloqueo de rama derecha del haz de His (BRDHH)

HBEsABren trazatua: bertan eskuin-bentrikuluaren hazkundea ere ikusten da,(ÂQRSrendesbiderapena+120º-ra)etabaitaezker-aurikularenaere (EzA), izanerePuhina>0,11segDIIderibazioanetabereosagainegatiboa0,04segeta0,1mVbainohandiagoabaitaV

1deribazioan.LitekeenadaEzBarenhazkundeaegotea,

eskuin-bentrikuluaetabaitakontrakoaurikulaere(EzA)haziegindirelako.

Trazado de BRDHH con crecimiento de ventrículo derechoasociado (desviación de ÂQRS a +120º) y de aurícula izquierda(AI), ya que la onda P > 0,11 seg en DII y su componente negativoenV

1mayorde0,04segyque0,1mV.ProbablecrecimientodeVIpor

crecimientodeventrículoderechoydelaaurículaopuesta(AI)

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 88 /

His-en balaren eskuineko adarraren blokeoa (HBEsAB) Bloqueo de rama derecha del haz de His (BRDHH)

His-en balaren eskuineko adarraren blokeo aurreratuaren irudi tipikoa:rsR´ irudia V

1 deribazioan, “s” uhin oreztatuak V

6 deribazioan eta QRS

konplexua0,14seg-tikgorazabaldua.

TípicaimagendebloqueoavanzadoderamaderechadelhazdeHis,conimagenrsR´enV

1,ondas“s”empastadasenV

6ycomplejoQRSensanchado

másde0,14seg.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 89 /

His-en balaren eskuineko adarraren blokeoa (HBEsAB) Bloqueo de rama derecha del haz de His (BRDHH)

Eskuin-adarraren blokeo aurreratua (QRS > 0,14 seg), eta horrekin bateraeskuin-bentrikuluarenhazkundea,ardatzelektrikoareneskuin-desbiderapena(ÂQRS = +140º) eta zeharkako ardatzaren inguruko errotazioa, “puntaatzerantz”motakoa(S

1S

2S

3)

Bloqueo avanzado de rama derecha (QRS > 0,14 seg), crecimientoasociadodeventrículoderecho,desviacióndelejeeléctricoaladerecha(ÂQRS=+140º)yrotaciónsobreelejetransversodeltipo“puntaatrás”(S

1S

2S

3)

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 90 /

His-en balaren eskuineko adarraren blokeoa (HBEsAB) Bloqueo de rama derecha del haz de His (BRDHH)

Eskuinekoadarrarenblokeoarenirudia(QRS=0,137seg),RsR´patroiarekinV

1deribazioanetaeskuinekobentrikuluarenhipertrofiarekinbatera (R´V

1

deribazioan > 15mm). Ardatz elektrikoa eskuinera desbideratua (ÂQRS =+150º).69urtekopazientea,arnasgutxiegitasunlarriaduena.

Imagendebloqueoderamaderecha(QRS=0,137seg)conpatrónRsR´enV

1ehipertrofiaventricularderechaasociada(R´enV

1>15mm).Eje

eléctricodesviadoaladerecha(ÂQRS=+150º).Pacientede69añosconseverainsuficienciarespiratoria.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 91 /

Eskuineko adarraren blokeo ez-osoa Bloqueo incompleto de rama derecha

Eskuinekoadarrarenblokeoez-osoarenirudia:rsr´patroiaV1deribazioaneta

rspatroia,berriz,V6deribazioan.QRSkonplexuareniraupena:0,10-0,12seg.

Imagendebloqueoincompletoderamaderecha,conpatrónrsr´enV1,rs

enV6yduracióndeQRSentre0,10y0,12seg.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 92 /

His-en balaren ezkerreko adarraren blokeoa (HBEzAB) Bloqueo de rama izquierda del haz de His (BRIHH)

Atzerapen batgertatzendaezkerreko bentrikuluaren aktibazioan.Blokeomotahaueskuin-adarrarenblokeoazosobestelakoada,ezkerrekoadarrarenblokeoan bentrikuluaren aktibazioa hasieratik bertatik erasaten baita, etaQRS konplexua hasieratik aldatzen da.Aurrenekobektoreaerabataldatzenda, hasierako aktibazioa trenkadaren eskuinaldetik egiten baita. Trenkadaetaeskuinekobentrikuluaaldibereanaktibatzendira(1eta2bektoreak)etaondorenezkerrekobentrikulua.Azkenhorimiokardioarenbitartezaktibatzendenezetaezeroapen-sistemarenbitartez,despolarizazioamotelagoadaetaQRSkonplexuzabalagoa(>0,12seg),etaRuhinoreztatuaagertzendaV

1

deribazioan.

Se produce un retraso en la activación del ventrículo izquierdo.Este tipodebloqueoesmuydistintodelde la ramaderecha,yaqueenelbloqueodelaramaizquierdalaactivaciónventricularseafectadesdesu inicio,modificándose el QRS desde el principio. Elprimervector cambia totalmente, yaque laactivación inicial sehacedesdeelladoderechodeltabiqueSeactivanalavezelseptoyelventrículoderecho(vectores1y2)ydespuéselventrículoizquierdo.Comoéstese activa a través delmiocardio y no del sistema de conducción, ladespolarizaciónesmáslentayelQRSancho(>0,12seg),conunaondaRempastadaenV

1.

V4-V

6

V1-V

3

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 93 /

Ezker-adarraren blokeo aurreratua (HBEzAB) Irizpide elektrokardiografikoak

Bloqueo avanzado de rama izquierda (BRIHH) Criterios electrocardiográficos

• QRSkonplexuarenzabaltzea≥0,12seg,etairregularitateakhasieratikbertatik

• V1deribazioanmorfologiaQS tipokoaedo rS tipokoada (Szabalaeta

oreztatua)

• V6deribazioanmorfologiaRtipokoa(zabalaetaoreztatua)

• aVRderibazioanmorfologiaQStipokoada

• V5-V

6-DI-aVLderibazioetako“q”uhinfisiologikotxikiakdesagertzendira

• Errepolarizazioarenalterazioak:

–STsegmentuajaitsiaetaTuhinnegatiboaV5-V

6-DI-aVLderibazioetan

–STsegmentuaaltuaetaTuhinpositiboaV1-V

2-aVR-DIIIderibazioetan

• EnsanchamientodelcomplejoQRS≥0,12seg,conirregularidadesdesdeelcomienzo

• MorfologíaenV1deltipoQSórS(Sanchayempastada)

• MorfologíaenV6deltipoR(anchayempastada)

• MorfologíaenaVRdeltipoQS

• Desaparicióndelaspequeñasondas“q”fisiológicasdeV5-V

6-DI-aVL

• Alteracionesdelarepolarización:

– SegmentoSTdescendidoyondaTnegativaenV5-V

6-DI-aVL

– SegmentoSTaltoyondaTpositivaenV1-V

2-aVR-DIII

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 94 /

His-en balaren ezkerreko adarraren blokeoa (HBEzAB) Bloqueo de rama izquierda del haz de His (BRIHH)

HBEzABreniruditipikoa,“r”uhintxikiaeta“S”zabalaV1deribazioanetaRR´

etaTuhinalderantzikatuaetaasimetrikoaV6-an.QRSkonplexuek0,12seg

bainogehiagoirautendute.

ImagentípicadeBRIHH,con“r”pequeñay“S”anchaenV1,yconRR´y

ondaTinvertidayasimétricaenV6.LoscomplejosQRSduranmásde0,12

seg.

V6V

1

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 95 /

His-en balaren ezkerreko adarraren blokeoa (HBEzAB) Bloqueo de rama izquierda del haz de His (BRIHH)

HBEzABrenEKGdiagnostikoa,QRSkonplexuek>0,12seg,rSirudioreztatuaV

1deribazioanetaRR´etaTuhinalderantzikatuetaasimetrikoa,Quhinik

agertugabe,V6deribazioan

ECG diagnóstico de BRIHH, con complejos QRS > 0,12 seg, imagen rSempastadaenV

1yRR´yondaTinvertidayasimétrica,conausenciade

ondaQ,enV6

V1

V6

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 96 /

His-en balaren ezkerreko adarraren blokeoa (HBEzAB) Bloqueo de rama izquierda del haz de His (BRIHH)

HBEzABrenEKGezaugarria:QRSkonplexuak>0,12seg,“r”uhintxikiaeta“S”uhinoreztatuaV

1-V

2-V

3deribazioetan,etaRuhinoreztatuaDI,aVLeta

V6deribazioetan.

ECGcaracterísticodeBRIHH,concomplejosQRS>0,12seg,cononda“r”pequeña y “S” empastada en V

1-V

2-V

3, y onda R empastada en DI, aVL

yV6.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 97 /

His-en balaren ezkerreko adarraren blokeoa (HBEzAB) Bloqueo de rama izquierda del haz de His (BRIHH)

HBEzABren EKG patognomonikoa, rS oreztatua V1 deribazioan. DI, aVL,

V5 eta V

6 deribazioetan, aldiz, RR´ irudi tipikoa, T uhin alderantzikatu eta

asimetrikoarekinetaQuhinikagertugabederibaziohorietan.

ECGpatognomónicodeBRIHH,conrSempastadaenV1.EnDI,aVL,V5y

V6,típicaimagenRR´,conTinvertidayasimétricayausenciadeondaQen

esasderivaciones.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 98 /

His-en balaren ezkerreko adarraren aurre-goiko faszikuluaren hemiblokeoa (AuHB)

Hemibloqueo de la subdivisión anterosuperior de la rama izquierda del haz de His (HBA)

Aurreko hemiblokeoan desagertu egiten da 1. bektorearen goi-ezkerrekoosagaia, bektorea eskuinera eta behera desbideratzen da eta “q uhinseptal” estua sortzen du DI eta aVL deribazioetan. Plano frontalean, 2.bektorearen biraketa gertatzen da (gorantz eta ezkerrerantz), eta horrekardatzarenezker-desbiderapenaeragitendu(ÂQRS-45ºeta-75ºartean),rSkonplexuekinDII-DIIIetaaVFderibazioetan,izanik“r”handiagoaDII-anDIII-anbaino.QRSkonplexuagutxizabalduadago(ezditu0,10seggainditzen).Bihotzaurrekoderibazioetakoaurkikuntzakosagarriakdira,ezezinbestekoakdiagnostikorako: “q” uhin txiki bat ager daitekeV

1-V

2 deribazioetan,V

5-V

6

deribazioetanereagerdaitekeena,bainaezhainsarritanordea.

Enel hemibloqueo anterior desapareceelcomponentesuperiorizquierdodel1ºvector,éstesedesvíahacialaderechayhaciaabajoyoriginaonda“qseptal”estrechaenDIyaVL.Enelplanofrontal,seproduceungirodel2ºvector (haciaarribaya la Izquierda), loqueproducedesviaciónizquierda del eje (ÂQRS entre -45º y -75º) con complejos rS en DII-DIIIyaVF,con“r”mayorenDIIqueenDIII.ElcomplejoQRSestápocoensanchado(nosuperalos0,10seg).Loshallazgosdelasderivacionesprecordialessoncomplementarios,noesencialesparaeldiagnóstico:enV

1-V

2puedeaparecerpequeñaonda“q”,que tambiénpuedeaparecer,

menosfrecuentementeenV5-V

6.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 99 /

His-en balaren ezkerreko adarraren aurreko faszikuluaren hemiblokeoa (HBA)Irizpide elektrokardiografikoak

Hemibloqueo de la subdivisión anterior de la rama izquierda del haz de His (HBA)Criterios electrocardiográficos

• ÂQRSezkerreradesbideratua(-45º/-75º)

• DIetaaVLderibazioetan,qRmorfologia,edoRterminalaaVRderibazioan

• DII,DIIIetaaVFderibazioetan,rSmorfologiak(SIII>SII,RII>RIII)

• HasiV1-etiketaV

6deribazioraino,rSmorfologia

• DID(deflexiointrintsekoidearendenbora)V6deribazioan<daaVL

deribazioanbaino.DID(aVL)≥50mseg

• QRSkonplexua=0,10seg

• Ezdagoerrepolarizazioarenalteraziorik

• Ezdagoardatzarenezker-desbiderapenekobestelakofaktorerik

• ÂQRSdesviadoalaizquierda(-45º/-75º)

• EnDIyaVL,morfologíaqR,oRterminalenaVR

• EnDII,DIIIyaVF,morfologíasrS(SIII>SII,RII>RIII)

• DesdeV1hastaV

6,rS

• TDI(tiempodedeflexiónintrinsecoide)enV6<TDIenaVL,TDI(aVL)

≥50mseg

• ComplejoQRS=0,10seg

• Noalteracionesdelarepolarización

• Ausenciadeotrosfactoresdedesviaciónizquierdadeleje

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 100 /

Ezkerreko adarraren aurreko faszikuluaren hemiblokeoa (AuHB) Hemibloqueo de la subdivisión anterior de la rama izquierda (HBA)

Aurreko hemiblokeoaren (AuHBren) EKG tipikoa: ardatz elektrikoarenhiperdesbiderapenagorantzetaezkerrerantz(ÂQRS=-45º),Quhinestuak(<0,04seg)ikusiz,Suhinekinbatera,ezkerrekobihotzaurrekoetan(V

5-V

6).

S(DIII)>S(DII)etaR(DII)>R(DIII).

ECG típico de hemibloqueo anterior (HBA), con hiperdesviación deleje eléctrico arriba y a la izquierda (ÂQRS = -45º), observándoseondasQestrechas(<0,04seg)conondasSenprecordialesizquierdas(V

5-V

6).

S(DIII)>S(DII)yR(DII)>R(DIII).

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 101 /

His-en balaren ezkerreko adarraren atze-beheko faszikuluaren hemiblokeoa (AtHB)

Atze-beheko hemiblokeoakbihotzarenaktibazioelektrikoaneragindakoaldaketak aurre-goiko hemiblokeoak eragindakoen ia kontrakoak dira.Atzeko faszikuluaren blokeoak 1. bektorearen beheko osagaia eliminatuegiten du, eta bektorea gorantz desbideratzen da, “q” uhinak sortuzDII, DIII eta aVF deribazioetan. 2. bektorea beherantz eta eskuinerantzdoa (SuhinakDIetaaVL-n,etaRuhinaltuakDII,DIIIetaaVF-n).Bihotzaurrekoetan,rSV

1-V

2deribazioetanetaRSedoqRSV

5-V

6deribazioetan.

Ardatz elektrikoabeherantz eta eskuinerantz desbideratzenda (ÂQRS >100º).QRSkonplexuarenzabaltzeaereeskasaizangoda,etakonplexuakezditugaindituko0,1seg.

Hemibloqueo de la subdivisión posterioinferior de la rama izquierda del haz de His (HBP)

Los cambios en la activación eléctrica del corazón producidos por elhemibloqueo posteroinferiorsoncasiopuestosalosproducidosporelhemibloqueoanterosuperior.Elbloqueodelfascículoposterioreliminael componente inferior del 1º vector y éste se desvía hacia arriba,originandoondas“q”enDII,DIIIyaVF.El2ºvectorsedirigehaciaabajoyaladerecha(ondasSenDIyaVL,yondasRaltasenDII,DIIIyaVF).Enprecordiales,rSenV

1-V

2yRSóqRSenV

5-V

6.Elejeeléctricosedesvía

haciaabajoyhacia laderecha (ÂQRS >100º).El ensanchamientodelQRSserátambiénescaso,sinllegarelcomplejoasuperarlos0,1seg.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 102 /

His-en balaren ezkerreko adarraren atzeko faszikuluaren hemiblokeoa (AtHB)Irizpide elektrokardiografikoak

Hemibloqueo de la subdivisión posterior de la rama izquierda del haz de His (HBP)Criterios electrocardiográficos

• Ardatzareneskuin-desbiderapengarrantzitsua:ÂQRS>100º(140ºarte)

• DIetaaVLderibazioetan,RSedorSmorfologiak

• DII, DIII eta aVF deribazioetan, qRmorfologia, eta oreztapen apur baterdialdeanetaamaieraaldean

• QRSkonplexua=0,10seg

• DID≥50msegaVFetaV6deribazioetan

• Ezdagoerrepolarizazioarenalteraziorik

• Baztertueskuinekobentrikuluarenhipertrofiaetaazturaastenikoa

• Importantedesviacióndelejealaderecha:ÂQRS>100º(hasta140º)

• EnDIyaVL,morfologíasRSórS

• En DII, DIII y aVF, morfología qR, con discreto empastamientomedioterminal

• ComplejoQRS=0,10seg

• TDI≥50msegenaVFyV6

• Noalteracionesdelarepolarización

• Descartarhipertrofiaventricularderechayhábitoasténico

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 103 /

Ezkerreko adarraren atzeko faszikuluaren hemiblokeoa (AtHB) Hemibloqueo de la subdivisión posterior de la rama izquierda (HBP)

71 urteko gizonezkoa, sinkope kardiogenetikoen historiarekin, bainaeskuineko bentrikuluaren hazkundea baztertu egin da aukera bezala.Ardatzarenbeheranzkoetaeskuineranzkohiperdesbiderapenaikustenda(ÂQRS=+115º),etaQuhinestuakDII,DIIIetaaVFderibazioetan,atzekohemiblokeoetan(AtHB)osoezaugarriadena

Varón de 71 años con historia de síncopes cardiogenéticos, en elque se ha descartado crecimiento ventricular derecho. Se observahiperdesviación del eje abajo y a la derecha (ÂQRS=+115º), conondas Q estrechas en DII, DIII y aVF, característico de hemibloqueoposterior(HBP)

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 104 /

Bloqueo de rama derecha y hemibloqueo anterior (bloqueo bifascicular)

Eskuineko adarraren blokeoa eta aurreko hemiblokeoa (blokeo bifaszikularra)

68 urteko gizonezkoa, bronkopatia buxatzaile kronikoa eta hipertentsioarterialadituena.Bertanblokeobifaszikularraren(HBEsAB+AuHB)patroitipikoa ikusten da. Ardatz elektrikoa (ÂQRS) desbideratua dago -80ºra(AuHB)etaV

1deribazioanHBEsABrenirudiezaugarriaagertzenda(rsR´).

Varón de 68 años con broncopatía obstructiva crónica e hipertensiónarterial, en el que se observa un típico patrón de bloqueo bifascicular(BRDHH+HBA).Presentaunejeeléctrico(ÂQRS)desviadoa–80º(HBA)eimagencaracterísticadeBRDHHenV

1(rsR´).

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 105 /

Bloqueo de rama derecha y hemibloqueo posterior (bloqueo bifascicular)

Eskuineko adarraren blokeoa eta atzeko hemiblokeoa (blokeo bifaszikularra)

78 urteko emakumea, zorabioak eta sinkopeak dituena, baina inolakosekuelarik gabe gainditzen ditu horiek guztiak. Ardatz elektrikoarenhiperdesbiderapenaikustenda(ÂQRS=140º)etahorrekinbateraeskuinekobentrikuluaren hazkunde gertagarria, eta V

1 deribazioan rsR´ patroia

erakustendu(HBEsABrenezaugarria).HBEsAB+AtHBblokeobifaszikularradiagnostikatzenzaio.

Mujer de 78 años con mareos y síncopes de los que se recupera sinsecuelas.Seobservahiperdesviacióndelejeeléctrico(ÂQRS=140º)conprobable crecimiento ventricular derecho asociado, presentando enV

1

el patrón rsR´ (característico de BRDHH). Se le diagnostica bloqueobifascicularBRDHH+HBP).

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 106 /

Eskuineko adarraren blokeoa, aurreko hemiblokeoa eta PR luzea (blokeo trifaszikularra)

Bloqueo de rama derecha, hemibloqueo anterior y PR largo (bloqueo trifascicular)

81 urteko gizonezkoa, sinkopearekin. Erritmo sinusala ikusten da, PRuhinluzea(0,37seg),ÂQRS-80º-ra(AuHB)etarsR´irudiaV

1deribazioan

(HBEsAB). Blokeo trifaszikularraren (1. mailako blokeo AB + HBEsAB +AuHB)adibidetipikoada.

Varón de81 años con síncope. Se observa ritmo sinusal conPR largo(0,37 seg), con ÂQRS a –80º (HBA) e imagen rsR´ en V

1 (BRDHH). Es

un ejemplo típico de bloqueo trifascicular (bloqueoA-V de 1º grado +BRDHH+HBA)

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 4 /BENTRIKULU BARRUKO BLOKEOAK BLOQUEOS INTRAVENTRICULARES

/ 107 /

Eskuineko adarraren blokeoa, atzeko hemiblokeoa eta PR luzea (blokeo trifaszikularra)

Bloqueo de rama derecha, hemibloqueo posterior y PR largo (bloqueo trifascicular)

85 urteko emakumea, zorabioak eta sinkopeak dituena. EKGn erritmosinusalaikustenda,1.mailakoblokeoABarekin(PR=0,27seg),etahorrekinbateraardatzareneskuin-hiperdesbiderapena(ÂQRS=+135º)etaHBEsAB(rsR´irudiaV

1deribazioan).Horiguztiablokeotrifaszikularraren(1.mailako

blokeoAB+HBEsAB+AtHB)ezaugarriada.

Mujer de 85 años con mareos y síncopes. En el ECG se observa ritmosinusal con bloqueo A-V de 1º grado (PR=0,27 seg), acompañado dehiperdesviación derecha del eje (ÂQRS= +135º) y BRDHH (rsR´ en V

1),

todoellocaracterísticodebloqueotrifascicular(bloqueoA-Vde1ºgrado+BRDHH+HBP).