Energiak etorkizunean izango duen eraginaren aurreikuspena ingurugiroetxea netxezarreta

Ingurugiro Etxea Fundazioa Enparan dorretxea Foru ibilbidea 18 | 20730 Azpeitia

Tel: 943151713 | Fax: 943157458 [email protected]

www.ingurugiroetxea.org

Energiak etorkizunean izango duen eraginaren

aurreikuspena energia iturri ezberdinen eboluzioa

kontutan hartuz

Egilea: Naiara Etxezarreta

Zuzendaria: Orkatz Goenaga

Azpeitia, 2011ko iraila

Energiak etorkizunean izango duen eraginaren aurreikuspena energia iturri ezberdinen eboluzioa kontutan hartuta

Naiara Etxezarreta

Enparan Dorretxea Foru ibilbidea 18 | 20730 Azpeitia | Tel: 943151713 | Fax: 943157458 [email protected] | www.ingurugiroetxea.org

2

AURKIBIDEA

1. Sarrera 4

2. Ikerketaren funtsa 5

3. Aurrekariak eta gaiaren egungo egoera 5

Epe laburreko ekonomia eta ingurumen aurreikuspenak 5

a. Herrialdeko aberastasunaren epe laburrera eboluzioa 5

b. Lehiakortasun-mailaren aurreikuspena 8

c. Ingurumen adierazleen epe laburreko eboluzioa 9

Energia iturri ezberdinen eboluzioaren aurreikuspena 16

a. Energia iturri ezberdinek gaur egun arte izandako eboluzioa 16

b. Erregai fosilekiko menpekotasunak gaur egungo eredu energetikoa duen garrantzia 25

c. Erregai iturri ezberdinen eskari eta kontsumoaren eboluzioa eta 2020rako dauden aurreikuspenak 26

Energia berriztagarrien garrantzia gaur egungo egoeran 32

a. Etorkizunerako helburuak finkatuz sortutako Europar Batasunaren 20/20/20 mandatua 32

b. Energia berriztagarrien abantaila eta desabantailak 34

Energia berriztagarriek aldagai ezberdinetan izango duten eraginaren aurreikuspena 38

a. Prezio-mailan 38

b. Enplegu-mailan 38

c. Enpresen lehiakortasun-mailan 39

d. Berotegi-efektua eragiten duten gasen emisio-mailan 39


Naiara Etxezarreta


3

4. Helburuak 39

5. Hipotesiak 40

6. Metodologia 41

7. Ondorioak 41

8. Etorkizuneko ikerketa posiblea 45

9. Erabilitako bibliografia 46


Naiara Etxezarreta


4

1. Sarrera

Azken urteotan, aldaketa klimatikoaren arazoak garrantzi berezia irabazi du; modu honetan, lehentasun politiko garrantzitsuenetako bat bilakatu da mundu-mailan.

Aldaketa klimatikoa berotegi-efektua eragiten duten gasen emisioan oinarritzen da batik bat. Era berean, gas kutsakor hauen emisio-maila erregai fosilen erabileran oinarritzen da. Erregai fosilen artean petrolioa da nabariena, non Espainiak dependentzia-maila handia duen. Izan ere, petrolio urritasuna medio Espainia eta EBeko herrialde asko petrolioa inportatu beharrean aurkitzen dira (COM, 2008 eta Federico eta Vives, 2011). Era honetan, aldaketa klimatikoaren arazoari, eta hainbat herrialdek, EAE barne (ikus 20. grafikoa), petrolioarekiko duten menpekotasun-maila altuari soluzio posible bat bilatu nahian energia sektorea aztertu nahi da. Horretarako, lehenbizi, etorkizun hurbil batean izango dugun ekonomia egoera ezagutzeaz gain, ingurumen adierazle ezberdinek izango duten eboluzioa aztertu nahi da. Izan ere, indize ekonomiko edota ingurumen adierazle hauekin lotuta energia iturri ezberdinen eboluzioa egongo da, non era berean, EBaren 20/20/20 mandatuarekin nolabaiteko lotura izango duen.

Modu honetan, ikerketa lan hau bederatzi atal ezberdinetan banatuta egongo da. Bigarrengo atalean ikerketaren funtsa zein den zehaztuko da, hirugarrengoan berriz, gaiaren egungo egoeraz hitz egingo da. Bertan ekonomia-indize edota lehiakortasun eta ingurumen adierazleez mintzatzeaz gain energia iturri ezberdinek azken urteotan izan duten eta etorkizunean izango duten eboluzioa aztertuko da EBaren 20/20/20 mandatua kontutan hartuta. Laugarren eta bosgarren ataletan aldiz, ikerketa lan honen helburuak zein diren adierazteaz gain etorkizuneko ikerketa lan posiblean kontrastatuko diren hipotesiak aurkeztuko dira. Jarraian, etorkizuneko ikerketa lana burutzeko jarraitu beharreko metodologia azalduko da. Amaierako hiru ataletan berriz, ikerketa lan honetan ateratako ondorioak zehazteaz gain, etorkizuneko ikerketa posiblearen helburu nagusia zein den azaldu eta azterketa bibliografikoan oinarritutako ikerketa lan honetan erabilitako bibliografia adierazten da.


Naiara Etxezarreta


5

2. Ikerketaren funtsa

Gaur egun bizi dugun ingurugiroaren inguruko kezka medio, ikerketa lan honetan, EAEko energiaren egoera ezagutu eta sektorearen etorkizuna aurreikusi nahi da EBk 2020. urterako finkatuta dauzkan helburuak kontutan hartuz. Horretarako, EAEko enpresetan burutzen den ingurumenaren kudeaketa, ingurumenaren babesera zuzendutako gastu publikoa, berotegi-efektua eragiten duten gasen emisio-maila, lurraldeko energia-intentsitatea, energia-kontsumoa eta honen eboluzioa aztertu nahi dira beste gauza batzuen artean.

3. Aurrekariak eta gaiaren egungo egoera

Gaur egun bizi dugun egoera kontutan izanda, non aldaketa klimatikoaren inguruko kezka eta krisi ekonomikoa nagusi diren egoera bizi dugun, energiaren inguruko gaiek garrantzia handia dute. Bestalde, gaiaren gaurkotasunagatik agian, energiak etorkizunean izan ditzaken ondorio ezberdinen inguruan egindako ikerketak urriak dira. Guzti honengatik, ikerketaren helburu nagusia, energia iturri ezberdinen eboluzioa kontutan hartuta, energiak etorkizunean izango dituen eragin ezberdinak aurreikustea izango da.

3.1. Epe laburreko ekonomia eta ingurumen aurreikuspenak

Energiak herrialdean nola eragingo duen aurreikusi aurretik, interesgarria da jakitea zeintzuk diren herrialdeko aberastasuna neurtzen duten ekonomia-indizeak, lehiakortasuna neurtzen duten indizeak eta ingurumen adierazleak. Izan ere, indize edota adierazle hauek kontutan hartuta gaur egungo egoera aztertzeaz gain, etorkizuneko aurreikuspen bat egiten saiatuko gara.

a. Herrialdeko aberastasunaren epe laburreko eboluzioa

Etorkizunera begira iragarpen ekonomikoak egiteko beharrezkoa da, lehenik eta behin, ekonomia-indizeak zeintzuk diren aztertzea. Ugari dira gai honen inguruan egindako ikerketak; hauen artean Stock eta Watson (1989) eta Barklem (2000) ditugu. Autore hauen ustetan herrialdeko ekonomi zikloak aztertzeko beharrezkoa da ondorengo indizeak kontutan hartzea:

• Herrialdeko Barne Produktu Gordina (BPG)

• Produkzio maila

• Enplegu maila

• Salmenta maila eta indize honekin erlazionatuta ondasun edota zerbitzuen prezio maila

• Ondasunen merkataritza saldoa edota ondasunaren balioa

• Gaur egungo herrialdearen balantzea edota herrialdeak epe laburrean izan duen ekonomi eboluzioa


Naiara Etxezarreta


6

Indize hauek kontutan hartuta ELGAk epe laburreko aurreikuspenak egiten ditu. Web orri honetan hauteman daiteken moduan berreskurapen ekonomikoa abian da, baina herrialde eta inguruaren araberakoa da. Hala eta guztiz ere, ELGAko idazkari nagusi den Angel Gurriaren esanetan “mundu mailako ekonomia momentu latzak pasatzen ari da, eta krisi ekonomikoa ez da guztiz gaindituko enplegu maila berreskuratzen den arte, Gainera, inflazioak, beste gertaera batzuen artean, berreskurapen ekonomikoa eten dezake ekonomia garatuetan estanflazioa bultzatuz”.

2010eko azaroan egindako aurreikuspenen arabera mundu mailako BPGa % 4,2an haztea espero da aurten, eta % 4,6an 2012an zehar. Baina datuek diotenez ELGAko herrialdeen BPG maila neurri txikiagoan haziko da; % 2,3an urte honetan eta % 2,8an 2012an zehar. 2010. urtean egindako aurreikuspen hauei azken boladan bizi dugun ezegonkortasun ekonomikoa gehitzen bazaio, ziurgabetasun handiko aurreikuspenen aurrean gaudela ohar gintezke. Izan ere, ELGAko web orriak (2011) orain denbora gutxi adierazi duenez hazkunde ekonomiakoa orain hiru hilabete uste zena baino motelagoa da eta hurrengo hilabeteetan hazkunde negatibo bat izatea ez da baztertzen.

Hurrengo taulan 2010 urte amaieran egindako aurreikuspenak ageri dira. Bertan adierazten den moduan AEB izango da herrialdeko aberastasuna gehien handituko duen herrialdea; kontsumorako prezioak ere AEBetan haziko dira gehien. Bestalde, egindako iragarpenen arabera, egindako gastu pertsonala ELGAko herrialdeetan jaitsi egingo da. Langabezia-tasak, berriz, herrialde guztietan beherantz egingo du nahiz eta ELGAko herrialdeen artean oraindik 50 milioi pertsona kaltetzen dituen (ELGAko web orria, 2011).


Naiara Etxezarreta


7

1. TAULA:

EPE LABURREKO EKONOMIA AURREIKUSPENAK

Aldagaia 2011 2012

BPG

AEB 2,6 2,2

Japonia -0,9 2,2

Eurozona (15 herrialde) 2,6 1,6

OCDE - guztira 2,3 2,8

Prezioa

AEB 2,6 3,1

Japonia 0,3 -0,2


Kontsumo pribatua – eginiko gastu pertsonala


Langabezia

AEB 8,8 7,9

Japonia 4,8 4,6



Kontu Korronte Balantzea

AEB -3,7 -4

Japonia 2,6 2,5


OCDE - guztira -0,7 -0,7

Iturria: elaborazio propioa ELGAko datuetan oinarrituta

Espainiaren inguruan egin diren epe laburreko aurreikuspenen arabera, “hazkunde ekonomikoa pixkanaka sendotuz joango da. Langabezi-tasak behera egingo du, eta kontsumo prezioen inflazioak behera egingo du energia eta elikagaien prezio jaitsieraren ondorioz”. Defizit fiskalari dagokionean ere, honen jaitsiera espero da; 2010ean egindako aurreikuspenen arabera BPGaren %6,3an jaistea espero da 2011an zehar. Aldiz, 2012rako %4,4ean jaistea espero da. Honen zergatia gobernuak egindako gastu murrizketan oinarritzen da (ELGAko web orria, 2011).


Naiara Etxezarreta


8

Azkenik, Euskadik etorkizunean biziko duen ekonomi egoera aipatzean garrantzitsua da esatea Euskadiko ekonomia zuzenean estatukoaren eta nazioartekoarekin lotuta dagoela. Izan ere, Euskadi energia menpekotasunaz gain beste sektore askotako lehengaiak inportatu beharrean aurkitzen da. Guzti honi ekoizpenaren hein handi bat atzerrira saldu beharra gehitzen bazaio estatuko eta nazioarteko egoera ekonomikoak Euskadiko egoeran eragina duela ukaezina da (Eusko Jaurlaritza/ Gobierno Vasco, 2010).

b. Lehiakortasun mailaren aurreikuspena

Enpresen arteko lehiakortasuna, hauek ondasun eta zerbitzuak era efiziente batean ekoizteko duten gaitasunean oinarritzen da. Hau da, kalitate egokiko ondasunak arrazoizko prezio batean eskaintzean oinarritzen da, bai barne merkatuan eta bai kanpo merkatuan. Beste era batera esanda, lehiakortasuna enpresa batek errentagarritasuna lortu eta mantentzeko duen gaitasuna da; bai barne merkatuan eta bai kanpo merkatuan (Duren, Martin, Westgreen eta Bredahl, 1994). Bestalde, enpresa baten lehiakortasun-maila enpresak berrikuntzak barneratzeko duen ahalmenean oinarritzen dela dioten autoreak ere badaude (Cantwell, 2005); hau da, enpresak zenbat eta gehiago inbertitu sektore berritzaileetan, lehiakorragoak izango dira merkatuan. Beraz, energia eredu berriak sor dezakeen lehiakortasun maila aztertzeko erabiliko diren adierazleak ondokoak izango dira (Porter, 2002):

• Produktibitate maila

• Burututako inbertsio maila

• Izandako kostu marjinalak eta honekin lotuta izandako aurrezki marjinala

Modu honetan, lehiakortasun-adierazleak kontutan hartuta herrialdeak izango duen lehiakortasun maila aurreikusiko dugu.

Energia-iturri ezberdinen eboluzioaren aurreikuspena kontutan harturik (ikus 1 eta 7. grafikoak), aipatzekoa da energia berriztagarrien pisua gero eta handiagoa dela gaur egun bizi dugun, eta etorkizunean biziko dugun eredu energetikoan. Zentzu honetan, energia berriztagarrien sektorean gero eta inbertsio pisutsuagoak burutzen direla nabarmena da; eta beraz, nahiz eta enpresentzako inbertsio hauek epe laburrera begira kostu handiak suposatu, epe luzera begira errentagarria da sektorean inbertitzea. Izan ere, ikerketa eta garapenean burututako gastuak edota sektore berritzaile batean inbertitzeak lehiakortasuna sortuko du merkatuan (Cantwell, 2005, Bolillo eta Rodriguez, 2006); eta are gehiago gizarteak bizi duen kezka nagusiaren soluzio posible bati buruz hitz egiten ari bagara.


Naiara Etxezarreta


9

c. Ingurumen adierazleen epe laburreko eboluzioa

Bestalde, garapen iraunkorrari buruzko eztabaidan kontutan izan behar dira ingurumen-adierazleak. Eusko Jaurlaritza (2005) eta Red eléctrica de Españolaren (2011) esanetan hainbat dira mota honetako adierazleak, baina gure kasuan ondorengoei jarriko diegu arreta:

• Ingurumena babesteko helburuarekin burututako gastu publikoa

• Ingurumen kudeaketa enpresan

• Energia-kontsumoa

• Energia-intentsitatea

• Energia-eraginkortasuna

• Berotegi-efektua eragiten duten gasen emisio maila

Aipatzekoa da administrazio publikoak egiten dituen ahaleginak ingurumena hobetze aldera, arazo zehatzetarako konponbideak abiatuz eta etorkizunerako estrategiak eta politikak taxutuz. Ekimen hauek guztiak dakarten kostua herri dirutik ordaindu behar da; eta ondorioz, gastu publikoa izango da. EAEn ere, ikuspegi globalean bezalaxe, ingurumenaren babesean burututako gastua gero eta nabarmenagoa da (ikus 1. grafikoa).


Naiara Etxezarreta


10

1. GRAFIKOA

EAEn INGURUMENA BABESTEN ERABILITAKO GASTU ETA INBERTSIOEN EHUNEKOA

GASTU ETA INBERTSIO TOTALEN ALDEAN (portzentaietan)

0,0%

1,0%

2,0%

3,0%

4,0%

5,0%

6,0%

7,0%

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

Iturria: Eusko Jaurlaritzako/ Gobierno Vasco, 2007

Ingurumena babesteko eta baliabide naturalen kudeaketarako gastu publikoa hamar urteren buruan %73 inguruan hazi zen EAEn; eta hainbat autoreren esanetan ingurumenaren babesera zuzendutako gastu publikoa beharrezkoa da gizartearen ongizate-maila mantendu nahi bada (Fussler eta James (1998); Aguirre (2001) eta Aguirre (2006)).

Administrazio publikoaz gain, enpresen partaidetza ere gero eta handiagoa da ingurumenaren aldeko alorretan. Izan ere, enpresa askok ezinbestekotzat jotzen dute arlo hau kontutan hartzea enpresaren gestioan, aurkako kasuan enpresaren lehiakortasun-maila kolokan jartzen baita (Eusko Jaurlaritza/ Gobierno Vasco, 2002). Modu honetan, bai mundu mailan, Europa mailan, Espainia mailan eta EAE mailan enpresa askok ISO 14001, EMAS, ekoskan edota ingurumena kudeatzeko antzeko ziurtagiriak dituzte. Hala nola, Espainia ISO 14001 ziurtagiri gehien dituen hirugarren herrialdea da mundu mailan (ISO Central Secretariat, 2009). Beraz, ingurumena kudeatzeko sistemaren baten ziurtagiria duten enpresak gero eta gehiago dira bai Espainia mailan eta bai EAE mailan; eta kopuru hau urteen poderioz haztea espero da gizarteak ingurumenaren inguruan duen kezka eta honekin lotuta, enpresen lehiakortasun-maila direla medio (Echaniz, A.; Gurrea, J.; Berezo, J. eta Gómez, O., 2007).


Naiara Etxezarreta


11

Herrialdeko energia kontsumoa eta energia intentsitatea ere ingurumen adierazle esanguratsuak dira. Hori dela eta hurrengo bi grafikoetan EAEn energiaren azken kontsumoak eta energia intentsitateak azken urteotan izan duten eboluzioa aztertuko ditugu.

2. GRAFIKOA

ENERGIAREN AZKEN KONTSUMOAREN EBOLUZIOA EAEn (Ktpb)

4600

4800

5000

5200

5400

5600

5800

6000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Iturria: Elaborazio propioa Eustat web orriko datuetan oinarritua, 2011


Naiara Etxezarreta


12

3. GRAFIKOA

EAEko ENERGIAREN AZKEN KONTSUMOAN SEKTORE EZBERDINEK DUTEN PISUA

2000. URTEAN

48%

31%

3%7%

11%

Industria Garraioa Lehen sektorea Zerbitzuak Etxebizitzak

Iturria: Elaborazio propioa Eustat web orriko datuetan oinarrituta, 2011

4. GRAFIKOA

EAEko ENERGIAREN AZKEN KONTSUMOAN SEKTORE EZBERDINEK DUTEN PISUA

2009. URTEAN

44%

34%

2%

8%12%

Industria Garraioa Lehen sektorea Zerbitzuak Etxebizitzak



Naiara Etxezarreta


13

2. grafikoak energiaren azken kontsumoak urteotan izan duen gorakada adierazten digu, nahiz eta aipagarria den 2009. urtean izan duen jaitsiera. Energia gehien kontsumitzen duen sektoreetatik bat aipatzekotan industria aipatuko genuke; garraioa ere ordea, energia gehien kontsumitzen duten sektoreen artean azpimarragarria da. Bestalde, energia gutxien kontsumitzen duten sektoreetan nabarmenena lehen sektorea dugu (ikus 3. eta 4. grafikoak).

Energia- intentsitate adierazleak berriz, “esaten digu zenbateraino dagoen BPGaren hazkundea energiaren kontsumoaren menpe eta eraginkortasunez erabiltzen ote den; beraz, zifra baxu batek ingurumen- kutsadura eta baliabide txikizio gutxiago adierazten ditu” (Eustat, 2001). Ondorioz, energia-eraginkortasuna energia-kontsumoa eta energia-intentsitatearen araberakoa izango da hurrengo grafikoan ikus daitekeen moduan.

5. GRAFIKOA

ENERGIA- ERAGINKORTASUNAREN EBOLUZIOA EAEn

%-13

%55

%5

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Energia- intentsitatea BPG Energia- kontsumoa


5. grafikoan hauteman daitekeen moduan EAEko ekonomiaren energia- intentsitatea %13an jaitsi zen 2000-2009 epealdian. Honek 2009. urtean BPGaren euro bakoitzeko 2000n baino %13 energia gutxiago erabili zela esan nahi du. Datu honek garbi erakuste du energia-aurrezkiaren arloan egindako aurrerapena.

Etorkizunera begira berriz, gizabanakoaren ongizate- maila egoki bat lortu nahi bada; eta honekin lotuta, EBk ezarritako 20/20/20 mandatuarekin betetzea bada helburu nagusia energiaren azken kontsumoa gutxitu eta energia- intentsitatea txikitu beharrean aurkituko gara (COM, 2007b).


Naiara Etxezarreta


14

Bestalde, ingurumen adierazleen artean berotegi-efektua eragiten duten gasen emisio-maila ere kontutan hartu behar da. Aldaketa klimatikoaren arazoa eta honek dakartzan ondorio guztiak medio Eusko Jaurlaritzak “Aldaketa klimatikoari aurre egiteko euskal plana 2008-2012” jarri zuen martxan. Euskal plan honen helburu nagusia EAEn berotegi-efektua eragiten duten gasen emisio-maila gehienez 1990eko emisio mailarekiko %14an haztea da; Europan helburua emisio-maila 1990. urtea oinarritzat hartuta emisio-maila %8an gutxitzea den bitartean. Helburu hau era ezberdinean sakabanatzen da EBeko herrialdeen artean; hau da, herrialde jakin batzuk berotegi-efektua eragiten duten gasen emisio-maila hazi dezaketen bitartean beste herrialde batzuk gutxitu egin behar dute. Modu honetan, Espainiak gas kutsakorren emisio-maila oinarri urtearekiko %8an hazi dezake gehienez (Eusko Jaurlaritza/ Gobierno Vasco, 2009). Hurrengo grafikoan azken urteotan EAEn berotegia efektua eragiten duten gasen emisio-mailak izan duen eboluzioa aztertzen da.

6. GRAFIKOA

BEROTEGI- EFEKTUA ERAGITEN DUTEN GASEN EMISIO- MAILAK IZAN DUEN

EBOLUZIOA EAEn (mila toneladatan)

20.000

21.000

22.000

23.000

24.000

25.000

26.000

27.000

28.000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Iturria: Elaborazio propioa Eurostat, INE eta Eustat web orrietako datuetan

oinarritua, 2011

Berotegi-efektua eragiten duten gasen emisio-maila sektorearen araberakoa da. Era honetan 2008. urtean, EAEn energia sektorea, garraioa eta industria dira gas kutsakor gehien emititzen dituzten sektoreak; hondakinak, nekazaritza, egoitza eta zerbitzuak gutxien isurtzen dituzten sektoreak diren bitartean (ikus 7. grafikoa).


Naiara Etxezarreta


15

7. GRAFIKOA

BEROTEGI- EFEKTUA ERAGITEN DUTEN GASEN EMISIOA SEKTOREKA EAEn (2008)

32%

23%22%

10%5% 3% 3% 2%

Energia sektorea Garraioa

Industria Inportatutako energia elektrikoa

Hondakinak Nekazaritza

Egoitza Zerbitzuak

Iturria: Eusko Jaurlaritza/ Gobierno Vasco, 2009

Orainaldiko eta etorkizuneko ingurugiroarekin lotutako helburu nagusia aldaketa klimatikoaren arazoari aurre egitea denez, negutegi efektua eragiten duten gas kutsakorren emisioa geldotzea bai Europako, estatuko zein EAEko xede nagusi bilakatu da. Honekin bat dator EBk sortutako 20/20/20 mandatua, non bere hiru helburuetako bat negutegi efektua eragiten duten gasen geldotzea den geroxeago adieraziko den bezala (COM, 2007b).


Naiara Etxezarreta


16

3.2. Energia iturri ezberdinen eboluzioaren aurreikuspena

Behin herrialdeko epe laburreko ekonomia eboluzioa ezagututa energia sektorearekin kontzentratuko gara.

a. Energia iturri ezberdinek gaur egun arte izandako eboluzioa

Ondorengo hiru grafikoetan Europar Batasunean, Espainian eta Euskadin energia iturri ezberdinen energia produkzioak zein kontsumoak izan duen eboluzioa aztertzen da.

Europar Batasunaren kasuan petrolioa eta gas naturala bezalako energia iturrietatik sortutako energia kontsumoak nabaria izaten jarraitzen du (ikus 6, 9 eta 10. grafikoak). Honi Europar Batasuneko herrialdeetan produzitzen den petrolio eta gas natural urria gehitzen bazaizkio (ikus 5, 7 eta 8. grafikoak), EBk petrolioa eta gas naturala bezalako erregaien inportazioekiko duen dependentzia-maila altua arrazoituta gelditzen da (Federico eta Vives, 2011). Petrolioarekiko dependentzia-maila altua garraioa bezalako sektoreetan petrolioak duen garrantzian oinarritzen da (Federico eta Vives, 2011). Ikatzeri dagokionez, energia iturri honek bai energiaren produkzioan eta bai energia kontsumoan duen pisua gero eta ahulago dela nabari da. Aldiz, energia nuklearrak azken urteotan izan duen eboluzioa nahiko konstante mantendu da. Azkenik, energia berriztagarriak gero eta pisu nabariagoa dutela aipatzekoa da (ikus 8, 9, 7, 8, 9 eta 10 grafikoak); gainera energia mota honen pisua gero eta nabarmenagoa izango da Europar Batasunak 2020rako ezarritako helburuekin bete nahi badu.


Naiara Etxezarreta


17

8. GRAFIKOA

ENERGIA PRIMARIO EZBERDINAK KONTUTAN HARTURIK EUROPAKO ENERGIA

PRODUKZIOAREN EBOLUZIOA (mila toneladatan)

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Ikatza Petrolioa Gas naturala Energia nuklearra Energia berriztagarria

Iturria: Elaborazio propioa Eurostateko web orrian oinarrituta, 2011

9. GRAFIKOA

ENERGIA-ITURRI EZBERDINEK ENERGIA KONTSUMOAN DUTEN ERAGINAREN

EBOLUZIOA EUROPAR BATASUNEAN (milioi toneladatan)

0

200

400

600

800

1000

1200

1990 1995 2000 2005 2010

Gas Naturala Energia nuklearraPetrolioa IkatzaEnergia berriztagarriak

Iturria: Elaborazio propioa BP energy outlook 2030en oinarrituta, 2011


Naiara Etxezarreta


18

Hamar urteren buruan energia-iturri ezberdinetatik produzitutako zein kontsumitutako energia mailak izan duen eboluzioa argiago ikusi ahal izateko ondorengo grafikoak aztertzen dira.

10. GRAFIKOA

ENERGIA PRIMARIO EZBERDINEK EUROPAKO ENERGIAREN PRODUKZIO MAILAN

DUTEN PISUA 1999an

24%

19%

21%

26%

10%

Ikatza Petrolioa Gas naturala

Energia nuklearra Energia berriztagarria


11. GRAFIKOA

ENERGIA PRIMARIO EZBERDINEK EUROPAKO ENERGIAREN PRODUKZIO MAILAN

DUTEN PISUA 2010an

20%

13%

19%

28%

18%





Naiara Etxezarreta


19

12. GRAFIKOA

ENERGIA-ITURRI EZBERDINEK ENERGIAREN KONTSUMO MAILAN DUTEN PISUA

1990an

29%

8%

37%

26%0,15%

Gas naturala Energia nuklearra

Petrolioa Ikatza

Energia berriztagarriak


13. GRAFIKOA

ENERGIA-ITURRI EZBERDINEK ENERGIAREN KONTSUMO MAILAN DUTEN PISUA

2010an

37%

10%33%

17%3%

Gas naturala Energia nuklearra

Petrolioa Ikatza


Iturria: Elaborazio propioa BP energy Outlook 2030en oinarrituta, 2011


Naiara Etxezarreta


20

Araqueren (2010) esanetan Espainiako energia egoera, erregai fosilekiko dependentzian, energia aurrezteko ohitura faltan eta energia fosilen autohornikuntza eskasean oinarritzen da (ikus 11 eta 12 grafikoak). Beraz, Espainiak erregai fosilekiko duen dependentzia EBko gainerako herrialdeak baino handiagoa da (Araque, 2010). Espainiaren abantaila, ordea, herrialdeak bizi duen teknologi eta industri garapenean oinarritzen da (Asociación Empresarial Eólica, 2010 eta Merino, 2011). Abantaila hauei esker Espainiak EBko herrialdeen artean liderra izatea lortu du energia berriztagarrien sektorean, bereziki haize energiaren sektorean (Martínez, Prados y Ordoñez, 2005). Espainiak sektorean duen lidergoa gero eta nabarmenagoa dela ikus daiteke 11. grafikoan.

14. GRAFIKOA

ENERGIA PRIMARIO EZBERDINAK KONTUTAN HARTURIK ESPAINIAKO ENERGIAREN

BARNE PRODUKZIOAREN EBOLUZIOA (mila toneladatan)

0

5000

10000

15000

20000

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Ikatza Petrolioa Gas Naturala Energia nuklearra Energia berriztagarria

Iturria: Elaborazio propioa INEko datuetan oinarrituta, 2011


Naiara Etxezarreta


21

15. GRAFIKOA

ESPAINIAKO ENERGIAREN AZKEN KONTSUMOA ENERGIA-ITURRI EZBERDINAK

KONTUTAN HARTURIK (mila toneladatan)

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

IkatzaPetrolioaGas NaturalaElektrizitatea (energia nuklearra+hidraulikoa+haize energia)Energia berriztagarriak (hidraulikoa eta haize energia ezik)

Iturria: Elaborazio propioa INEko datuak kontutan harturik, 2011

Hamar urteren buruan, Espainiako energia primario ezberdinek energia produkzioan eta energiaren azken kontsumoan duten eragina hobeto ikusteko ondorengo grafikoak adierazten dira.


Naiara Etxezarreta


22

16. GRAFIKOA

ENERGIA PRIMARIO EZBERDINEK ESPAINIAKO ENERGIAREN PRODUKZIO MAILAN

DUTEN PISUA 1999an

28%

1%

0,50%50%

20%

Ikatza Petrolioa Gas Naturala


Iturria: Elaborazio propioa INE web orriko datuetan oinarrituta, 2011

17. GRAFIKOA

ENERGIA PRIMARIO EZBERDINEK ESPAINIAKO ENERGIAREN PRODUKZIO MAILAN

DUTEN PISUA 2009an

12%0,40%

0,05%

46%

40%

Ikatza Petrolioa Gas Naturala


Iturria: Elaborazio propioa INEko web orriako datuetan oinarrituta, 2011


Naiara Etxezarreta


23

18. GRAFIKOA

ENERGIA-ITURRI EZBERDINEK ESPAINIAKO ENERGIAREN AZKEN KONTSUMOAN

DUTEN PISUA 2000. URTEAN

3%

61%14%

18%4%

Ikatza

Petrolioa

Gas NaturalaElektrizitatea (energia nuklearra+hidraulikoa+haize energia)

Energia berriztagarriak (hidraulikoa eta haize energia ezik)

Iturria: Elaborazio propioa INEko web orriko datuetan oinarrituta, 2011


Naiara Etxezarreta


24

19. GRAFIKOA

ENERGIA-ITURRI EZBERDINEK ESPAINIAKO ENERGIAREN AZKEN KONTSUMOAN DUTEN

PISUA 2009. URTEAN

1%

57%16%

21%

5%

IkatzaPetrolioaGas NaturalaElektrizitatea (energia nuklearra+hidraulikoa+haize energia)Energia berriztagarriak (hidraulikoa eta haize energia ezik)

Iturria: Elaborazio propioa INE web orriko datuetan oinarrituta, 2011

Azkenik, Euskadiren kasua aztertuko dugu non 17. grafikoan hauteman daitekeen moduan herrialde honek ere petrolioarekiko menpekotasun handia duen.

Euskadiko lurraldeko energia baliabideak urriak dira herrialdeko energia eskariarekin alderatuz. Hau biztanleria dentsitate altua eta herrialdearen ezaugarri geomorfologikoen ondorio da (Energiaren Euskal Erakundea (EVE). Euskadiko energia kontsumoa handia izatea industria ikuspuntutik herrialde indartsua izatean oinarritzen da (Eustateko web orria, 2011). Azken urteotan ordea, gas kutsakorrak isurtzen dituzten energia-iturrien kontsumoa geldotzeko xedez eta modu honetan, Europar Batasunaren helburuak betetzeko asmoz EAEan ere energia berriztagarrien sustapena gero eta indartsuagoa da. Era honetan, energia berriztagarrietan inbertitzea negozio aukera batean bilakatuz (Eusko Jaurlaritza/ Gobierno Vasco, 2010)


Naiara Etxezarreta


25

20. GRAFIKOA

EAEko ENERGIAREN AZKEN KONTSUMOAREN EBOLUZIOA ENERGIA-ITURRI

EZBERDINAK KONTUTAN HARTUTA (Ktep)

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

2.000 2.001 2.002 2.003 2.004 2.005 2.006 2.007 2.008 2.009


Energia eratorriak Energia berriztagarriak Energia elektrikoa


Hurrengo grafikoen helburua energia-iturri ezberdinek hamar urteren buruan EAEko energiaren azken kontsumoan izan duten pisua modu zehatzagoan azaltzea da.


Naiara Etxezarreta


26

21. GRAFIKOA

ENERGIA-ITURRI EZBERDINEK EAEko ENERGIAREN AZKEN KONTSUMOAN DUTEN

PISUA 2000. URTEAN

4%

41%

21%

4%

27%

Ikatza eta eratorriak Petrolioatik eratorriak

Gas naturala Energia berriztagarriak

Energia elektrikoa (nuklearra)


22. GRAFIKOA

ENERGIA-ITURRI EZBERDINEK EAEko ENERGIAREN AZKEN KONTSUMOAN DUTEN

PISUA 2009. URTEAN

1%

40%

24%

6%

27%

Ikatza eta eratorriak Petrolioatik eratorriak

Gas naturala Energia berriztagarriak

Energia elektrikoa (nuklearra)



Naiara Etxezarreta


27

b. Erregai fosilekiko menpekotasunak gaur egungo eredu energetikoan duen

garrantzia

Gaur egungo energia sektoreak geroz eta handiagoa den inportatutako energia iturrien dependentzia du ezaugarri; batiz bat petrolio eta gas inportazioen dependentzia. Dependentzia hau 1990. urtean %44a bazen, 2007an %53 izatera pasatu zen EB– 27ren kasuan. Espainiaren kasuan ordea, energi iturri ezberdinekiko dependentzia maila handiagoa da (1990ean %60a izatetik %80a izatera pasa zen 2008. urtean); beraz, dependentzia maila hau azkeneko 20 urtetan asko hazi da. Espainiak petrolioa, gas naturala eta neurri txikiago batean ikatzarekiko dependentzia du (Federico eta Vives, 2011 eta Rojas eta Vizcaíno, 2011).

Espainiak bizi duen energia inportazioen dependentzia-tasa altu honek produktu energetikoen inflazioa dakar; inportazioek erregaien prezioan izandako igoerak produktu energetikoen prezioaren igoera baitakar. Ondorioz, petrolioa nahiz inportatutako beste erregaiez baliatzen diren enpresen kostu marjinalak hazi egingo dira. Zentzu honetan, batez beste, 1996-2007 epealdian produktu energetikoek inflazioaren aldakuntzaren %51a azaltzen dute Espainiaren kasuan, euro eremuko herrialdeetan %45a azaltzen duten bitartean (Rojas eta Vizcaíno, 2011).

Gasaren dependentzia, honen kontsumoak azken urteotan izan duen igoeran oinarritzen da. Izan ere, Europar Batasuneko kide diren herrialdeetan batez beste hamar urteren buruan gasaren bitartez lortutako elektrizitate kuota %15 izatetik %23 izatera pasa da. Espainiaren kasuan handiagoa da gas naturalak irabazi duen pisua elektrizitate sorreran (Federico eta Vives, 2011).

Energia politika berriaren ezarpenaren ostean bai petrolio, eta bai gas inportazio dependentziak handia izaten jarraituko duela aurreikusten da. Politika honen helburua energi fosilekiko EBko herrialde ezberdinek duten dependentzia maila samurtzea izango da (EB, 2008). Izan ere, energia politika honen helburu nagusien artean segurtasun energetikoa bideratzea eta aldaketa klimatikoa arintzea aurkitzen dira (BP, 2011).


Naiara Etxezarreta


28

c. Erregai iturri ezberdinen eskari eta kontsumoaren eboluzioa eta 2020rako

dauden aurreikuspenak

Etorkizuneko energia-eskaria hainbat faktoreren araberakoa da; horien artean energia prezioa. Modu honetan, energia kostuek gizartearen jokabidean eragin dezakete; energia prezioa handiagoa denean kontsumoa txikiagotuz eta alderantziz (Europar Batasuna, 2008).

Ugari dira etorkizuneko energia kontsumoa eta eskariaren inguruan dauden aurreikuspenak. Izan ere, alde batetik, energia kontsumoak gora egingo duela dioten autoreak ditugu, batik bat garapen bidean dauden herrialdeetan (Tanaka, 2008). Bestalde, ikuspegi baikorragoa erakutsiz Europar Batasunak (2008), 2020. urterako bai energia eskaria eta bai energia kontsumoa jaistea espero du . Jaitsiera honetan petrolio prezioak eragina izango du; izan ere, petrolioaren prezioak gora egitea espero da. Garraio sektorearen kasua ordea ezberdina da, sektore honetan energia eskariak hazten jarraituko baitu. %4 - %8 inguruan haziko dela espero da 2020. urterako.

Petrolioaren prezio igoera ertain batekin honen kontsumoa %1ean gutxitzea espero da; aldiz, erregai honen prezioak asko igotzen badira %3an gutxituko da kontsumoa (WEO, 2008).

Gas naturalari dagokionez berriz, aipatzekoa da honek izango duen pisua mix energetikoan (%17 ingurukoa izatea espero da 2020. urterako). Energia iturri hau garraioan izan ezik, gainerako sektore guztietan erabiltzen da eta beraz, petrolioaren atzetik garrantzi handiko energia fosila da. Prezioari dagokionez berriz, aipatzekoa da petrolioarekin batera mundu mailako hiru merkatu indartsuenetan; Europan, Japonian eta AEBetan hain zuzen, 2015. urtetik aurrera gas naturalaren prezioaren igoera iragartzen dela (World Energy Outlook (WEO), 2008)

Ikatza eta gainerako energia iturri solidoen kontsumoan ez da aldaketa handirik aurreikusten petrolio eta gasaren prezioa igo ezean. Ikatzaren prezioari dagokionez berriz, nahiz eta 2015. urte arte konstante mantentzea espero den, urte honetatik aurrera energia iturri honen prezioaren nolabaiteko beherakada espero da (World Energy Outlook (WEO), 2008). Petrolioa eta gasaren prezioa igotzen bada ikatzaren pisua handitu egingo da; mix energetikoaren %15 inguru suposatuko duela aurreikusten da kasu honetan, berezkoa baino 4 puntu gehiago. (World Energy Outlook (WEO), 2008).


Naiara Etxezarreta


29

Energia nuklearrak gaur egun sortu duen kezka dela medio, eta segurtasun globala bultzatu nahian hartu diren erabaki politikoen ondorioz energia nuklearraren kontsumoaren jaitsiera espero da. Petrolioaren prezioak ordea, energia iturri honetan ere eragiten du. Izan ere, petrolioaren prezio igoera baten aurrean energia nuklearrak mix energetikoan izango duen pisua 13 puntutan haztea espero da (World Energy Outlook (WEO), 2008).

Energia berriztagarriak berriz, etorkizunean gero eta pisu handiagoa hartzen joango direla espero da. Izan ere, energia politika berria kontutan hartuta, aldaketa klimatikoa arintzean gehien eragiten duten energia iturri honen eskaria gero eta handiagoa izango da. Hala nola, 2020. urterako energia kontsumoaren %16a energia berriztagarrietatik eratorriko dela diote. Gainera, petrolioaren prezioa igotzeak era positibo batean eragingo du energia iturri honetan ere. Izan ere, mix energetikoan energia berriztagarriek izango duten pisua %8an igotzea espero da (EB, 2008)

Beraz, 2030. urtean izango den energia mix-aren inguruan egindako aurreikuspenen arabera, erregai fosilek oraindik pisu handia izaten jarraituko dute; izan ere, energia iturri mota hauek energia mix-aren %80 baino zertxobait gehiago suposatuko dute (Marzo, 2009). Gainera, aipatzekoa da petrolioaren pisua energia mix-ean gutxituz joango dela, gas naturala eta energia berriztagarrien pisua handituz joango den bitartean (World Energy Outlook (WEO), 2008).

Energia primarioaren eskari globalari dagokionez berriz, %45ean haztea espero da 2006-2030 urteen artean; gainera energia primarioaren eskaria handiagoa da garapen bidean dauden herrialdeetan garatutako herrialdeetan (ELGAko partaide diren herrialdeak) baino (World Energy Outlook (WEO), 2008). Honez gain, azpimarragarria da aipatzea etorkizuneko energia eskariari aurre egiteko nahikoa energia baliabide izatea aurreikusten dela, baina inportazioek garrantzi handia izaten jarraitzeaz gain, ezinbestekoa dela teknologia eta ezagutza garapena. Ondorioz, etorkizunean izango den energia eskaria asetzeko beharrezkoa izango da maila handiko inbertsioa gauzatzea (World Energy Outlook (WEO), 2008). Bestalde, sektore ezberdinen artean bat azpimarratzekotan, industria sektorea izango da. 2030. urtean eskari energetiko handieneko sektorea izaten jarraituko duela aurreikusten baita, garraio sektorearen atzetik (Marzo, 2009).

Energia kontsumoaren inguruan aldiz, aipatzekoa da ugari direla egindako aurreikuspenak. Alde batetik, EB (2008) dago, non honen esanetan energia kontsumoa gutxitzea espero den. Bestalde, energia kontsumoak hurrengo urteetan zehar gora egingo duela diotenak ere badaude (Takana, 2008). Energia kontsumoak garatutako herrialdeetan handiagoa izango jarraituko du garapen bidean dauden herrialdeetan baino, baina azken hauen energia kontsumoa asko haziko da hurrengo urteetan (World Energy Outlook (WEO), 2008, Takana, 2008).


Naiara Etxezarreta


30

Ondoko grafikoetan energia iturri ezberdinen ekoizpenak eta kontsumoak Europan etorkizunera begira izango duten eboluzioaren aurreikuspena azaltzen dira.

23. GRAFIKOA

ENERGIA-ITURRI EZBERDINEN ENERGIA PRODUKZIOAK IZANGO DUEN

EBOLUZIOAREN AURREIKUSPENA (milioi toneladatan)

0

200

400

600

800

1000

1200

2015 2020 2025 2030

Gas Naturala Energia nuklearra

Petrolioa Ikatza


Iturria: Elaborazio propioa BP energy outlook 2030an oinarrituta, 2011


Naiara Etxezarreta


31

24. GRAFIKOA

ENERGIA-ITURRI EZBERDINEN KONTSUMOAK IZANGO DUEN EBOLUZIOAREN

AURREIKUSPENA (milioi toneladatan)

0

200

400

600800

1000

1200

1400

2015 2020 2025 2030


Petrolioa Ikatza


Iturria: Elaborazio propioa BP energy outlook 2030an oinarrituta, 2011

Ondorengo grafikoetan energia-iturri ezberdinek hamar urteren buruan energia produkzioan eta kontsumoan izango duten pisua adierazten da.


Naiara Etxezarreta


32

25. GRAFIKOA

ENERGIA-ITURRI EZBERDINEK ENERGIAREN PRODUKZIOAN IZANGO DUTEN PISUA

2020. URTEAN

38%

11%30%

15%6%


Petrolioa Ikatza


Iturria: Elaborazio propioa BP energy Outlook 2030en oinarrituta, 2011

26. GRAFIKOA

ENERGIA-ITURRI EZBERDINEK ENERGIAREN PRODUKZIOAN IZANGO DUTEN PISUA

2030. URTEAN

38%

11%28%

14%9%


Petrolioa Ikatza




Naiara Etxezarreta


33

27. GRAFIKOA

ENERGIA-ITURRI EZBERDINEK ENERGIAREN KONTSUMOAN IZANGO DUTEN PISUA

2020. URTEAN

39%

10%31%

5%15%


Petrolioa Ikatza



28. GRAFIKOA

ENERGIA-ITURRI EZBERDINEK ENERGIAREN KONTSUMOAN IZANGO DUTEN PISUA

2030. URTEAN



Naiara Etxezarreta


34

3.3. Energia berriztagarrien garrantzia gaur egungo egoeran

a. Etorkizunerako helburuak finkatuz sortutako Europar Batasunaren 20/20/20

mandatua

Ekonomialari ezagun askoren esanetan krisiaren jatorria etxebizitza krisia baino urrunago kokatzen da; izan ere, hauek diote krisi ekonomikoa lehengai eta energia prezioaren igoerarekin eta espekulatutako kapitalaren mugimenduekin zuzenean lotuta dagoela (Rottenberg eta Woodford, 1996; Borestein, 2002). Izan ere, krisi ekonomikoa medio petrolioaren eskaria murriztu egin da; honek, berriz, erregaiaren prezioan eragiten du zuzenean. Petrolioaren prezioaren aldaketa honek, krisi ekonomikoan eragiteaz gain, energia eskaintza bideratzeko beharrezkoak diren inbertsioetan ere eragiten du; eta ondorioz, etorkizuneko erregai eskariari aurre egiteko zailtasunak aurkitzen dira. Beraz, esan liteke erregaiaren etorkizuneko hornikuntzaren inguruko ziurgabetasuna nabari dela (Rojas eta Vizcaíno, 2011).

Honez gain, orain arteko eredu energetikoa, gizartearen garapen eta aberastasuna bultzatu duena hain zuzen (batez ere herrialde industrializatuetan), ez dator bat garapen iraunkorrarekin. Izan ere, energia eredu honek berriztagarriak ez diren energi iturriak bultzatzen ditu non bai arazo ekonomiko eta bai ingurugiro arazoak dakartzaten (EB, 2007). EBko herrialde askok petrolio eta gasarekiko menpekotasun handia dute, horien artean kokatzen da Espainia, hori dela eta; bi erregai fosil hauek inportatu beharrarekin aurkitzen dira herrialde asko. Gainera kasu askotan EBko kide ez den herrialdeetatik inportatzen dira; eta honek energiaren prezioaren igoera bultzatzen du (EBko web orria, European

Union Policy for a Low Carbon Economy eta Towards a Stable Regulatory

Framework to Promote a Low Carbon Economy sekzioak; Rojas eta Vizcaíno, 2011). Bestalde, eredu energetiko “klasikoak” aldaketa klimatikoan gogor eragiten du, energia iturri mota honek, beste hainbaten artean, CO2 Negutegi Efektuko Gas (NEG) kutsatzailea emititzen baitu. Energiaz gain garraioa ere aipatu behar da gas kutsatzaile honen isurtzaile nagusi moduan (Eurostat, 2009). Eurostateko (2009) azken datuen arabera energia industriak kutsatzaileak diren gasen % 40a isurtzen du; garraioak %20a isurtzen duen bitartean.

Azken urteotan ingurumenaren inguruko gaiek gero eta garrantzia handiagoa izaten ari dira. Horren adierazle dira 1995a geroztik Europako Energia Estrategiak dituen hiru helburuak; energiaren hornidura segurtasuna, ingurugiroa zaintzea eta lehiakortasunaren hobetzea hain zuzen. Hiru helburu hauek energia efizientzian eta energia berriztagarrietan oinarritzen dira eta EBaren esanetan etorkizuneko eredu energetikoaren hiru helburu hauetan oinarrituko da (COM, 2007a).

Testuinguru honetan, 2007ko martxoaren 8 eta 9an Bruselako Europar Kontseiluan etorkizuneko energia politika eztabaidatu ostean 20/20/20 mandatua ezarri zen non Europar Parlamentuak abenduan bertan onartu zuen (COM, 2010).


Naiara Etxezarreta


35

20/20/20 mandatua 2020rako betebeharreko hiru helburu nagusitan oinarritzen da (COM, 2007b):

• Ingurumena kaltetzen duten gas kutsatzaileak %20an murriztea 1990eko mailarekiko.

• Energia berriztagarrien erabilera %20an haztea 1990eko maila oinarritzat hartuta (EBko kide den herrialde bakoitzean garraio kontsumoaren %10a bioerregaietan oinarritzea helburu nagusitzat hartuta).

• Energi kontsumoa %20an murriztea 1990eko maila oinarritzat hartuta.

Hiru helburu hauen atzean enplegua sortzeaz gain eta lehiakortasuna bultzatzeaz gain, petrolioarekiko dependentzia murriztu, energia segurtasuna bultzatu eta aldaketa klimatikoa arintzea dakarten energia berriztagarrien pertzepzioa aurkitzen da (Araque, 2010). Modu honetan, energia sektoreko enpresa ugari energi berriztagarrietan murgildu da; hauxe baita lehiakortasun abantaila sustatzeko modua (COM, 2010). Gainera, EBko hainbat herrialdek, Espainia beste herrialde batzuen artean azpimarragarriena, petrolioa eta gasa bezalako energia fosilen inportazioekiko duten dependentzia maila altua arintzen lagunduko dute energia berriztagarriek.

Ondorioz, gaur egungo krisi egoerak eskatzen duen ekonomi hazkundearen eredua energi berriztagarrietan oinarritutako eredu energetiko batean oinarritzen da; energia berriztagarriek ondoko ezaugarriekin betetzen baitute (Rojas eta Vizcaíno, 2011):

• Sektore berritzailea izatea (ikerketa eta garapenean oinarritutako proiektuetan inbertitu beharra).

• Garapen teknologiko handia eskatzen duen sektorea izatea.

• Kualifikazio-maila handiko langileen beharra.

• Nazioarteko merkatuetan sektoreak sortzen duen lehiakortasun-maila altua.


Naiara Etxezarreta


36

b. Energia berriztagarrien abantaila eta desabantailak

Nahiz eta energia berriztagarrien abantailak desabantailak baino indar handiagoa izan, energia berriztagarri orok bere alde positibo eta negatiboak ditu. Hurrengo atalean sektore honek dituen ahuleziak, mehatxuak, sendotasunak eta aukerak aztertuko ditugu.

Ahuleziak

Ahulezien artean energia produkzioaren ziurgabetasuna, sortutako energia metatzearen ezintasuna eta energia ez berriztagarriak guztiz ordezkatu ahal ez izatea aipatu behar dira (López-Vico, 2009 eta Fernandes eta Martins, 2009).

Energiaren inguruko ziurgabetasuna iturri energetiko naturalen araberakoa da; esaterako, haize-energiaren kasuan, abiadura jakin bateko haizea dugunean lortuko dugu haize-sorgailuek funtzionatzea, beraz, haize-energia haizearen abiaduraren araberakoa da. Gauza bera gertatzen da gainerako energi iturri naturalekin. Beraz, energi berriztagarrien produkzioa ez dator bat gizartearen energia eskariarekin. Ahulezia honi aldizka sortutako energia metatzearen ezintasuna gehitzen bazaio energia hornikuntzaren arazoarekin aurkitzen gara (López-Vico, 2009). Etorkizuneko energia ereduan ordea, energia berriztagarriaren ahulezia honi amaiera emango zaiola espero da. Izan ere, energiaren metaketaren inguruan burutako inbertsioak eta energia sare bizkorrak direla medio kontsumitzaileen energia eskariari aurre egiteko baliabideak gehitu egingo direla espero da (teknaliako web orria, 2011 eta Europako elektrizitate sareen web orria, 2011).


Naiara Etxezarreta


37

Mehatxuak

Energia berriztagarrien mehatxuen artean jendeak hauei buruz duen fidagarritasun maila eskasa nabarmentzen da. Izan ere, energia produkzioaren ziurgabetasunak eta sortutako energia ezin metatzeak energia ez berriztagarriak guztiz ez ordezkatzea dakarrenez (Fernandes eta Martins, 2009), gizarteak energia berriztagarrien inguruan duen konfiantza maila txikia izatea dakar (Birgisson eta Peterson, 2006).

Sendotasunak

Sektorearen sendotasunei dagokionez berriz, hornidura segurtasuna, energiaren prezioaren nolabaiteko finkapena, azken urteotako teknologia eta ezagutzaren garapen sendoa eta enplegu berrien sorrera nabarmentzen dira (Jacobsson eta Bergek, 2004; Cadena,2006; Narváez, 2007; Cavia del Olmo, 2008 eta López-Vico, 2009).

Energia berriztagarriek hornidura segurtasuna bultzatzen dute (López-Vico, 2009). Izan ere, energia berriztagarrien garrantzia sendotu egiten da aldaketa klimatikoaren ardura nagusi den gaur egungo testuinguruan, energia tradizionala energia “berdeagatik” ordezkatu eta ingurugiroa babestu nahi den testuinguruan hain zuzen (Cadena, 2006; Narváez, 2007 eta Cavia del Olmo, 2008).

Ohiko energia eredua zati handi batean erregai fosiletan oinarritzen dela kontutan hartuta, energiaren prezioa erregai fosil hauen prezioaren aldakuntzaren araberakoa izango da. Beraz, nahiz eta energia berriztagarriek hasiera batean inbertsio maila handiagoa suposatu, epe luzera energia mota honetan oinarritutako politika bati esker energia prezioaren aldakuntzaren nolabaiteko egonkortzea lortuko genuke (López-Vico, 2009).

Eta azkenik, energia berriztagarrien sektorea indartzeak enplegu berrien sorrera dakar (Cavia de Olmo, 2008); kualifikazio maila altuko enpleguen sorrera hain zuzen (Rojas eta Vizcaíno, 2011).


Naiara Etxezarreta


38

Aukerak

Energia berriztagarriaren sektorea bultzatzeko aukeren artean egungo egoeran bizi den aldaketa klimatikoa, honekin lotuta, gizarteak gai berdeekiko duen kontzientziazio maila, eta azkenik, sektorera bideratutako diru-laguntzak aurkitzen dira.

Gaur egun bizi dugun aldaketa klimatikoaren testuinguruan, non CO2 kantitate handiak isurtzen dituzten enpresei zergak ezartzen zaizkien, energia berriztagarrien inguruan egindako aipamenak eta ikerketak ugari dira (Pozo, 2010). Beraz, egoera honek sektorearen bultzada dakar (Menanteu, P,; Finon, D. eta Lamy, M.L., 2003). Honekin lotuta, jendeak gai berdeekiko duen kontzientziazio maila ere gero eta nabarmenagoa da (Azzone eta Bertelè, 1994; Cadena, 2004 eta Narváez, 2007).

Azkenik, sektorera bideratutako diru-laguntzei egin behar zaie aipamena. Izan ere, inbertsio maila handia suposatzen duen sektorearen inguruan hitz egiten ari gara. Honek enpresa askok atzera egitea dakar; hori dela eta, ezinbestekoa da diru-laguntzak bideratzea sektorea indartu nahi bada (Bueno, Castro, González eta Santos, 2009). Energia berriztagarrien sektoreak suposatzen duen inbertsio- maila teknologia eta ezagutza- maila altuarekin zuzenean lotuta dago (Jacobsson eta Bergek, 2004); eta beraz, energia berriztagarrien sektorea indartzea etorkizuneko energia krisiaren soluzio posiblea izan daiteke (Barnham, Mazzer eta Clive, 2006).

Energia berriztagarrien abantaila eta desabantailen inguruko ikuspegi orokor bat izateko ondorengo taula adierazi nahi da laburpen gisara:


Naiara Etxezarreta


39

Iturria: López-Vicoren (2009) bibliografiatik moldatua

ENERGIA BERRIZTAGARIAREN SEKTOREAREN ABANTAILA ETA DESABANTAILEN LABURPENA

Ahuleziak:

• Energia produkzioaren ziurgabetasuna.

• Sortutako energia metatzearen ezintasuna (azken urteotako ezagutza eta teknologiaren garapena direla medio energia berriztagarrien ahulezia hau desagertzear dago.).

Mehatxuak:

• Gizarteak energia berriztagarriekiko duen fidagarritasun maila eskasa.

Sendotasunak:

• Hornidura segurtasuna.

• Energia prezioen nolabaiteko finkapena.

• Teknologia eta ezagutzaren garapena.

• Enplegu berrien sorrera.

Aukerak:

• Gaur egun bizi dugun aldaketa klimatikoarekiko kezka.

• Gizarteak gai berdeekin duen kontzientziazio maila.

• Sektorera bideratutako diru-laguntzak.

• Etorkizuneko krisi energetikoari aurre egitea.


Naiara Etxezarreta


40

3.4. Energia berriztagarriek aldagai ezberdinetan izango duten eraginaren

aurreikuspena

Beraz, etorkizuneko energia eredu berriaren helburua energia fosilen dependentzia arindu, energia kontsumoa murriztu eta energia berriztagarriek energiaren kontsumoan geroz eta pisu handiagoa izatea da. Hori dela eta, zati honetan energia berriztagarriek energiaren prezio-mailan, enplegu-mailan, enpresen lehiakortasun- mailan edota berotegi- efektua eragiten duten gasen emisio- mailan izan dezaketen inpaktua aurreikusten da.

a. Prezio-mailan

López- Vicoren (2009) esanetan energia berriztagarrien erabilerak, nahiz eta epe laburrean inbertsio kostu handiak eragiten dituzten, petrolioarekiko menpekotasuna arintzen laguntzen dute, eta ondorioz, energia prezioaren nolabaiteko finkapena eragingo dute. Honez gain, energiaren kontsumo prezioa epe luzera txikiagoa izango da energia berriztagarrietatik sortutako energiaren kasuan (Saens de Miera, Del Río eta Vizcaíno, 2008; Weight, 2009). Beraz, energia berriztagarriek suposatzen dituzten hasierako inbertsio kostu altuak (Traber eta Kemfert, 2009; Frondel, Ritter, Schmidt eta Vance, 2009), epe luzera konpentsatuta geldituko dira.

b. Enplegu-mailan

Arthur Pigou (1952), ekonomialari ezagunaren esanetan jarduera ekonomikoak ondorio negatiboak ekar ditzazke non esternalitate negatibo izenarekin ezagunak diren. “Giza talde baten gizarte edo ekonomi jarduerak beste giza talderen baten gain eragina duenean eta eragin honek, era ezberdinetako konpentsaziorik jasaten ez duenean esternalitate negatibo baten aurrean gaudela esan genezake”. Energia sektorearekin erlazioa duen esternalitate negatibo baten adibidea, energia eredu tradizionalak ingurumenean duen inpaktu negatiboa izan daiteke. Bestalde, sektore hau, mota ezberdinetako esternalitate positiboen iturria izan daiteke. Izan ere energia berriztagarrien bultzadak enplegu mailaren igoera dakar (Rabl eta Spadaro, 2005; Frondel, Ritter, Schmidt eta Vance, 2009, European Trade Union Confederation (ETUC), 2011). Gauza bera diote hainbat autorek; horien artean Europar Batasunak. Izan ere, honen esanetan, energia berriztagarrien erabilerak enplegu mota berrien sorrera dakar bai garatutako herrialdeetan eta bai garapen bidean dauden herrialdeetan (EB, 2009).


Naiara Etxezarreta


41

c. Enpresen lehiakortasun- mailan

Aldaketa klimatikoa eta honen ondorioak gaur egun sortzen duten kezka globala direla medio ingurugiro arloan inbertitzeak gero eta garrantzia handiagoa du. Arlo honetako zenbait sektore, energia sektorea esaterako, sektore berritzaileak direnez, ikerketa eta garapenean burututako gastua handiagoa izango da. Hainbat autoreren esanetan, horien artean Cantwell (2005) eta Polillo eta Rodriguez (2006), ikerketa eta garapenean edota sektore berritzaile batetan inbertitzeak lehiakortasuna sortuko du merkatuan. Ondorioz, gaur egungo energia egoera hobetzeko asmotan sektorean inbertitzen duten enpresen lehiakortasun- maila handiagoa izango da sektore berritzaile batetan inbertitzen ez duten enpresak baino (Lesser eta Xuejuan, 2007).

d. Berotegi-efektua eragiten duten gasen emisio-mailan

Aldaketa klimatikoa eragiten duten gasen artean aipagarriena karbono dioxidoa da, non aldaketa klimatikoaren %60a gas honen ondorio den (Montaño eta Sandoval, 2007). Beraz, arazoari aurre egiteko gas kutsakor honen emisio mailaren inguruan neurriak hartu behar dira. Hori dela eta, energia fosilak energia berriztagarriengatik ordezkatu nahi dira, eta modu honetan eredu energetiko berri baterantz abiatu. Izan ere, energia berriztagarrien erabilerak aldaketa klimatikoaren arintzean zeresan handia dute


Naiara Etxezarreta


42

3. Helburuak

Lan honen helburu nagusia energia iturri ezberdinek etorkizunean aldagai ekonomiko nahiz lehiakortasun edota ingurumen adierazle ezberdinengan; prezio-mailarengan, enplegu-mailarengan, enpresen lehiakortasun-mailarengan edota berotegi-efektua eragiten duten gasen emisio-mailarengan, izan dezaketen inpaktua aurreikustea da. Modu honetan, ikuspuntu ekonomiko eta ekologiko batetik zein energia iturri den lehiakorrena aztertu ahal izateko.

Helburu honetara iritsi ahal izateko garrantzitsutzat jo dugu etorkizuneko ekonomi garapena eta enpresen lehiakortasun-maila aurreikusteaz gain, zenbait ingurumen adierazlek etorkizunean izango duten eboluzioa; hala nola energia kontsumoak, energia eraginkortasunak, berotegi-efektua eragiten duten gasen emisio mailak edota ingurumena babestera zuzendutako gastuak etorkizunean izango duten eboluzioa. Bestalde, energia iturri ezberdinek azken urteetan nahiz etorkizunera begira izango duten eboluzioa ere aztertu nahi da. Beraz, lan honen helburu espezifikoak hurrengoak izango dira:

o Etorkizun hurbil batean ekonomia globalak izango duen garapena aztertzea.

o Etorkizun hurbil batean enpresen lehiakortasun-mailak izango duen eboluzioa aztertzea.

o Etorkizun hurbil batean energia kontsumoak, energia eraginkortasunak, berotegi-efektua eragiten duten gasen emisio-mailak eta ingurumena babestera zuzendutako gastuak izango duten eboluzioa artertzea.

o Energia iturri ezberdinek etorkizunean izango duten eboluzioa aztertzea.

Lan honen ondorioak kontutan hartuta eskualdeko gizartearen nahiz sektore ezberdinetako enpresen kontsumoa aztertu nahi da. Modu honetan, eskualdeko energia iturri esanguratsuena zein den ikusi eta energia eredu berriarekin bat datorren aztertu ahal izateko. Energia eredu berria alde batera utzi, eta eredu “tradizionala” nabari den kasuan, eskualdean eredu energetiko lehiakorragoa lortu ahal izateko dauden soluzio posibleak aztertuko dira. Ondorioz, esan liteke etorkizuneko ikerketa lan posiblea, orain aurkezten den lanaren bigarren zatia izango litzatekeela.


Naiara Etxezarreta


43

4. Hipotesiak

Etorkizuneko ikerketa posiblearen helburua ez da egiaztagarriak diren hipotesietan oinarritzen den ikerketa kuantitatibo bat burutzea. Baizik eta aurreproiektu honetan bildutako informazioa kontutan harturik eskualdeko enpresa nahiz gizartean aplikagarriak diren hipotesietan oinarritzen den ikerketa kualitatibo bat burutzea. Beraz, ondorengo lerroetan, etorkizuneko ikerketa posiblean egiaztatuko diren hipotesi batzuk hautematen ahaleginduko gara.

H1: Eskualdeko enpresen energia-kontsumoak handia izaten jarraitzen du.

H2: Eskualdeko enpresen energia-produkzioak txikia izaten jarraitzen du.

H3: Ingurumena babesteko helburuarekin burututako gastu publikoa hazi egin da eskualdean.

H4: Ingurumenaren kudeaketan burututako gastua hazi egin da eskualdeko enpresetan.

H5: Eskualdeko enpresen lehiakortasun-maila hazi egin da.

H6: Gizarteak ingurugiro arazoen inguruan duen kontzientziazio-maila hazi egin da.


Naiara Etxezarreta


44

5. Metodologia

Etorkizuneko ikerketa lan posiblea burutzeko erabilitako metodologia deskripzio metodologian oinarritzen da. Izan ere, ikerketa honen helburua eskualdeko enpresek nahiz gizarteak duen kontsumo energetikoa ezagutu eta egoera lehiakorrago bat lortu ahal izateko soluzio posibleak aztertzea da. Beraz, etorkizuneko ikerketa posiblean, eskualdean energiak duen inpaktua aztertuko da. Hori dela eta deskripzio metodologia erabiliko dugu ikerketa burutzeko (Hernández, Fernández eta Baptista, 2003)

Hau guztia kontutan hartuta ondorengo pausuak jarraituko dira.

1. fasea: Energia iturri ezberdinek izan dezaketen ekonomi inpaktuaren

aurreikuspenaren inguruko ikerketa.

Helburua: Energia iturri ezberdinek etorkizunean izan dezaketen inpaktu ekonomikoa aztertzea.

Helburu honetara iristeko eman beharreko pausuak edota bete beharreko eginkizunak ondorengoak izango dira:

1. eginkizuna: Gaiaren inguruko bibliografiaren bilaketa.

2. eginkizuna: Bilatutako informazioaren antolaketa, horretarako baliagarria da datu-base baten erabilera.

3. eginkizuna: Bilatutako dokumentazioaren ikerketa.

4. eginkizuna: Bilatutako bibliografiatik ateratako ondorioak adierazten dituen txosten baten elaborazioa.

Lehenengo fase hau lanaren lehenengo zati honetan burutu da.


Naiara Etxezarreta


45

2. fasea: Datuen bilketan erabiliko diren instrumentu ezberdinen elaborazioa.

Helburua: Eskualdeko energia iturri ezberdinen kontsumoa eta honen eboluzioa aztertzea. Horretarako beharrezkoa izango da eskualdeko enpresa ezberdinei eta gizarteari galdeketa bat egitea. Fase honen helburu nagusia galdeketa prestatzea izango da.

1. eginkizuna: Ikerketaren oinarri izango diren aldagaiak zehaztea.

2. eginkizuna: Gizarteari zuzendutako galdeketa eta enpresei zuzendutako galdeketa ezberdintzea. Honekin lotuta, publiko ezberdinei zuzendutako galdeketa osatuko duten galdera ezberdinen formulazioa.

3. eginkizuna: Eskualdeko enpresei eta gizarteari zuzendutako galdeketaren bideragarritasuna, fidagarritasuna eta baliagarritasuna aztertzea.

4. eginkizuna: Eskualdeko enpresei eta gizarteari zuzendutako galdeketa baten elaborazioa.

3. fasea: Informazioaren bilketa.

Helburua: Aurreko fasean burututako galdeketan oinarrituz eskualdeko enpresa eta gizartearengandik informazioa jasotzea.

1. eginkizuna: Eskualdeko enpresak biltzen dituen datu base baten elaborazioa. Bertan enpresak tamainaren eta jardueraren arabera sailkatuz. Izan ere, enpresa jakin baten energia intentsitatea bi aldagai hauen araberako izan daiteke.

2. eginkizuna: Datu basearen azterketa. Modu honetan, enpresen ezaugarriak ezagutu eta bakoitzaren energia intentsitatea aurreikusi ahal izateko.

3. eginkizuna: Laginaren kalkulua.

Lagina bi multzo nagusitan banatuko dugu: enpresa eta gizartea.

i. Enpresa: Aurreko bi eginkizunetan aipatutako datu baseekin jokatuko dugu. Modu honetan enpresa tamainaren (txikia, ertaina edota handia) eta jardueraren (lehen sektorea, bigarren sektorea edota hirugarren sektorea) arabera sailkatuz.

Kasu honetan ikerketa unitate nagusia enpresa izango da eta populazioa enpresa jakin bakoitza.

ii. Gizartea: Multzo honi dagokion lagina aleatorioki hartutako adin nagusiak izango dira; hauek baitira energia gehien kontsumitzen dutenak.

Kasu honetan ikerketa unitate nagusia gizartea izango da eta populazioa berriz, gizabanakoa.


Naiara Etxezarreta


46

4. eginkizuna: Lagin ezberdinei zuzendutako galdeketak egitea.

i. Enpresa: Baliabide eta denbora nahikoa ditugun kasuan galdeketa pertsonalki egingo da. Aldiz, denboraz eskas gabiltzanean edota ezinezkoa zaigunean enpresarekin modu zuzen batean kontaktatzea, galdeketa test bidez egingo da. Testa enpresak kontsumitzen duen energia intentsitatea kontrolatzen duen jakitunari zuzenduta egongo da.

ii. Gizartea: Kasu honetan, galdeketa test bidez burutuko da; eta lehen aipatu bezala aleatorikoki hartutako adin nagusikoei zuzenduta egongo da.

5. eginkizuna: Galdeketen bitartez lortutako informazioaren pilaketa.

4. fasea: Lortutako informazioan oinarritutako aurre txosten baten formulazioa.

Helburua: Aurre txosten baten formulazioa.

1. eginkizuna: Ikerketan lortutako informazioaren interpretazioa.

2. eginkizuna: Aurre txostenaren elaborazioa.

5. fasea: Behin betiko txostenaren formulazioa.

Helburua: Behin betiko txostenaren formulazioa.

1. eginkizuna: Bibliografiaren berrikusketan oinarritutako txostena (1. fasea) eta lortutako emaitza estatistikotan funtsatzen den txostenaren (5. fasea) bat egitea.

Behin betiko txostenak ondorengo informazioa jaso behar du:

o Marko teorikoa.

o Eskualdeko enpresen energia kontsumoaren deskripzioa edota enpresek arlo honen inguruan duten jokaera.

o Gizartearen energia kontsumoaren deskripzioa edota gizarteak arlo honen inguruan duen jokaera.

o Eskualdean eredu energetiko lehiakorrago bat lortzeko dauden soluzio posibleen aipamena.

o Ikerketaren ondorioen aipamena.


Naiara Etxezarreta


47

6. Ondorioak

Ikerketa lan hau burutzeko erabilitako azterketa bibliografikoak baieztatzen du EAEko energia kontsumoak gora egin duela azken urteotan. EAEko energia kontsumoaren gorakada hau garraioan oinarritzen da batik bat. Bestalde, EAEn berotegi-efektua eragiten duten gasen emisio-maila jaitsi egin da hamar urteren buruan; baieztapen honen adierazle energia berriztagarriek eredu energetikoan duten pisu hazkorra da non EBaren 20/20/20 mandatuarekin bat, etorkizunean energia-iturri honen pisua gero eta esanguratsuagoa izatea espero den. Izan ere, energia berriztagarriek egun bizi dugun aldaketa klimatikoaren arazoari irtenbide posible bat bilatzeaz gain, energia-prezioaren nolabaiteko finkapena, enplegu berrien sorrera eta enpresen arteko lehiakortasuna bultza dezake beste gauza batzuen artean.

Azterketa bibliografikoan bildutako datuak adierazten duten moduan garraioak gaur egungo bizimoduan gero eta garrantzia handiagoa du; hori dela eta, energiaren kontsumo-mailak EAEn gora egingo duela esan daiteke. Bestalde, aldaketa klimatikoak sortutako kezkak, ingurumena babesteko helburuarekin burututako gastu publikoa, zein enpresa pribatuek helburu berarekin burututako gastua handitzeaz gain, gizarteak ingurugiro arazoen inguruan duen kontzientziazio-maila haztean eragingo du. Beraz, sektore publikoaz eta enpresa pribatuez gain gizartea ere ingurumenaren aldeko ekintzetan gehiago inplikatuko da. Honekin lotuta, aipagarria da, enpresak ingurumenaren babesarekin lotutako ekintzetan parte hartzeak era positibo batean eragingo duela hauen lehiakortasun-mailan. Izan ere, enpresak sektore berritzaile batetan inbertitzean, lehiakorragoak bilakatuko dira merkatuan. Azkenik aipatzekoa da, energia berriztagarrietan oinarritutako energia produkzioa eta kontsumoa haztea espero dela EAEn. Azken hau erakunde publiko zein pribatuek sektorean burututako gastu hazkorraren, eta gizartearen kontzientziazio-maila nabariaren ondorio izan daiteke. Gainera, aipagarria da honek berotegi-efektua eragiten duten gasen emisio-maila gutxitzean eragingo duela.

Ondorioz, litekeena da EAEn 20/20/20 mandatuak kontsumoaren inguruan ezarritako helburuarekin ez betetzea; hau da, EAEn kontsumoak %20ko jaitsiera ez izatea 2020. urterako. Bestalde, energia berriztagarrietan oinarritutako kontsumo-maila haztea espero da eta, honekin lotuta berotegi-efektua eragiten duten gasen emisio-maila gutxitzea; baina litekeena da EBk 2020. urterako bete nahi dituen neurrian ez betetzea helburu hauek EAEn. Honekin lotuta, bi ondorio posible aurreikusi daitezke; bata bai Europa mailan eta bai EAEn 20/20/20 mandatuaren helburuak guztiz ez betetzea eta bigarrena, Europan helburuekin betetzea baina EAEn helburu guztiak ez betetzea. Lehenengo aurreikuspenaren ondorio posiblea petrolioaren prezioaren igoera izango litzateke, non era berean, honek gainerako energia-iturrien kontsumo-maila igotzean eragingo lukeen. Bestalde, bigarrengo egoeraren ondorio posiblea EAEko enpresen lehiakortasun-maila txikitzea izango litzateke Europakoekiko. Beraz, egoera hau ekiditeko beharrezkoa da energia-kontsumoaren inguruan neurri zehatz bat hartzea; bertan, bai administrazio publikoek eta enpresek zeregin handia izango dutelarik.


Naiara Etxezarreta


48

7. Etorkizuneko ikerketa posiblea

Aurretik aipatuta bezala, ikerketa lan honen helburu nagusia eskualdeko enpresen egoera ezagutu aurretik EAEk bizi duen egoera energetikoa ezagutzea da. Modu honetan, eskualdeko eredu energetikoa errazago ulertu ahal izateko. Beraz, etorkizuneko ikerketa lan posiblearen helburu nagusia eskualdeko eredu energetikoa ezagutzea da; ondorioz lan hau gauzatzeko beharrezkoa izango da eskualdeko enpresa eta gizartearen inguruko ikerketa bat burutzea.


Naiara Etxezarreta


49

8. Bibliografia

ADAMS, W. M. (2006): El futuro de la sostenibilidad respetando el medio ambiente y el

desarrollo en el siglo veintiuno. Reporte de la reunión de pensadores, Zurich.

AGUIRRE, M. (2001): Los sistemas de indicadores ambientales y su papel en la

información e integración del medio ambiente. Ikusgarri online: www.ciccp.es/webantigua/icitema/comunicaciones/tomoII/T2p1231.pdf.

ARAQUE, J. B. (2010): Energía y Sostenibilidad: El Reto Europeo del Logro de los

Objetivos del 2020. dialnet.unirioja.es web orrian ikusgarri.

ASOCIACIÓN EMPRESARIAL EÓLICA (AEE) (2010): La referencia del sector, España.

AZZONE, G. y BETELÈ, U. (1994): “Exploting green strategies for competitive advantage”. Long Range Planning, 27. bol., 6. zenb., 69-81 orr.

BACHILLER, J. (2010): “Energía y Sostenibilidad. El Reto Europeo del Logro de los Objetivos del 2020”. Economía Industrial, 377. zenb., 127-139 orr.

BARKLEM A. J. E. (2000): “Revisions Analysis of Initial Estimates of Key Economics Indicators and GDP Components”, Economic Trends, 556. zenb.

BARNHAM, K. W. I.; MAZZER, M. eta CLIVE, B. (2006): “Resolving the energy crisis: nuclear or photovoltaics?”. Nature Materials, 5. zenb.; 161- 164 orr.

BIRGISSON G. y PETERSON E. (2006): “Renewable Energy Development Incentives: Strengths, Weaknesses and the Interplay”. The electricity Journal, 19. bol., 3. zenb., 42-51 orr.

BOLILLO, A. eta RODRIGUEZ, T. (2006): “Innovation investment, competitiveness, and performance in industrial firms”. Thundebird International Business Review, 48. bol., 6. ed., 867-890 orr.

BORENSTEIN, S. (2002): “The Trouble with Electricity Markets: Understanding Californial’s Restructuring Disaster”. The Journal of Economics Perspectrive, 16. bol., 1. zenb, 191-211 orr.

BP (2011): BP energy outlook 2030. BP Statistical Review, London.

BUENO J. A., CASTRO G., GONZÁLEZ P. y SANTOS C. (2009): Optimización de parques

eólicos mediante plantas de producción y almacenamiento de hidrógeno. Máster Executive en Dirección de Empresas Industriales, Escuela de negocios (eoi).


Naiara Etxezarreta


50

CADENA C. (2006): “¿Electrificación o energización mediante energías alternativas en zonas rurales?”. Avances en Energías Renovables y Medio Ambiente, 10. bol., 4. zenb., 83-90 orr.

CANTWELL, J. (2005): “Innovation and Competitiveness”. The Oxford handbook of

innovation, 1-31 orr.

CANTWELL, J. (2005): The Oxford handbook of innovation. Ikusgarri online:

globalbusiness.rutgers.edu.

CAVIA DEL OLMO B. (2008): Explotación del potencial de energía del oleaje en función

del rango de trabajo de prototipos captadores. Doktoretza tesia, Universitat Politécnica de Catalunya.

COM (2007a): Communication from the Comission to the Council and the European

Parliament; Renewable Energy Road Map, Renewable energies in the 21st century;

building a more sustainable future; COM (2006) 848 final, Brusela, 2007ko urtarrilaren 10ean.

COM (2007b): Precidency Conclusions. 2007ko martxoaren 8 eta 9an Bruselako Europar Kontseiluan, Brusela.

COM (2008): “Europe’s energy position: present & future”. Market observatory for energy.

COM (2010): Communication from the Comission. A Strategy for smart, sustainable

and inclusive growth, Bruselas.

DUREN, E. Van; MARTIN, L.; WESTGREEN, R. eta BREDAHL, M.E. (1994): “A framework for assessing national competitiveness and the role of private strategy and public policy”. Competitiveness in international food markets, 37-59 orr.

EB (2007): Why Europe needs a Strategy Energy Plan; NEMO 107/469, Bruselas, 2007ko azaroaren 19an.

EB (2008): “Europe’s energy position: present & future”.

EB (2009): Directive 2009/28/EC of the European Parliament and of the Council of 23 April 2009 on the promotion of the use of energy from renewable sources and amending and subsequently repealing Directives 2001/77/EC and 2003/30/EC Official Journal L 140/16, 2009ko ekainaren 5ean.

ECHANIZ, A.; GURREA, J.; BEREZO, J. eta GÓMEZ; O. (2007): “Experiencia práctica de ámbito regional: el impulso a la responsabilidad social empresarial en el País Vasco”. Ekonomiaz, 65. zenb., 184-207 orr.


Naiara Etxezarreta


51

ENERGIAREN EUSKAL ERAKUNDEA (EVE) (2010): Euskadi 2010 Estrategia Energetikoa, 23-40 orr. Formatu elektronikoa: www.eve.es/web/Eve/files/b7/b7b1899a-aa5b-4c8c-937c-bd0fbff34fb8.pdf .

EUROPEAN TRADE UNION CONFEDERATION (ETUC), 2011: Iniciatives involving social partners in Europe on climate change policies and employment. Summary report for the conference on 1st and 2nd March 2011, Bruselas.

EUROSTAT (2009): Sustainable development in European Union 2009 monitoring report of the EU sustainable development strategy . Office for Official Publications of the European Union, Luxenburgo.

EUSKO JAURLARITZA (2005): Ingurumena Euskal Autonomia Erkidegoan. 2005ko

Ingurumen-Adierazleak. Ingurmen Jarduketarako Sozietate Publikoa- IHOBE, 55. zenb.

EUSKO JAURLARITZA/ GOBIERNO VASCO (2002): “Ingurumen eta lehiakortasuna enpresan”. Ingurumen Estrategiaren Agiria Saila, 12. zenb., 1-29. orr.

EUSKO JAURLARITZA/ GOBIERNO VASCO (2007): “Ingurumena Euskal Autonomia Erkidegoan. 2006ko ingurumen-adierazleak”. Ingurumen Estrategiaren Agiri Saila, 64. zenb,. 1- 58 orr.

EUSKO JAURLARITZA/ GOBIERNO VASCO (2009): Inventario de emisiones de gases

efecto invernadero en la Comunidad Autónoma del País Vasco 1990- 2008. Sociedad Pública de Gestión Ambiental, IHOBE, S. A.

EUSKO JAURLARITZA/ GOBIERNO VASCO (2010): “Escenarios 2030: Claves e implicaciones para Euskadi”. Ecouskadi: Euskadiko Garapen Jasangarrirako Estrategia

2020.

EUSTAT (2001): Europa 2020rako zortzi adierazleetatik bostetan, Euskal AE maila

berean edo goragokoan dago, 27- Europar Batasunaren aldean. Ikusgarri online: eu.eustat.es/ci-ci/elementos/ele0006888_e.html≠axzzwalZSJ2f.

FEDERICO, G. eta VIVES, X. (2011): “Los retos de la política energética en Europa”. En: LÓPEZ, J.L.; ÁLVAREZ, E. eta CURBELO, J.L. (2011): Los retos del sector energético, Marcial Pons, Madril, 41-59 orr.

FERNANDES A. y MARTINS J.J. (2009): Ecological payback in nacional energy matrix:

analisys of wind energy expansion. Ekonomia, Administrazio eta Kontabilitate fakultatea, Universidad de San Paulo, Brasil.

FRONDER, M.; RITTER, N.; SCHMIDT, C.M. eta VANCE, C. (2009): Economic Impacts

from the Promotion of Renewable Energy Technologies: The German Experience. Ruhr- Universität Bochum (RUB), Ekonomia departamentua, Bochum (Alemania).


Naiara Etxezarreta


52

FUSSLER, C. eta JAMES, P. (1998): Eco- Innovación: integrando el medio ambiente en la

empresa del futuro. Ediciones Mundi- Prensa, 1. ed.; Madril.

HERNÁNDEZ, R.; FERNÁNDEZ, C. eta BAPTISTA, P. (2003): Metodología de la

investigación: disco compacto. Mc Graw Hill, Mexiko.

ISO CENTRAL SECRETARIAT (2009): The ISO Survey- 2008. ISO and The ISO Survey.

Ikusgarri online: https://za.dqs-ul.com/fileadmin/files/za/Documents/content/survey-2008.pdf.

JACOBSSON, S. eta BERGEK, A. (2004): “Transforming the energy sector: the evolution of technological systems in renewable energy sector”. Industrial and Corporate Change

LESSER, J. A. eta XUEJUAN SU (2007): “Design of an economically efficient feed- in tariff structure for renewable energy development”. Energy policy, 3. bol, 981- 990 orr.

LÓPEZ-VICO, V. (2009): “Análisis DAFO del sector de la energía eólica en España”. Gestión Joven, Revista de la Agrupación Joven Iberoamericana de Contabilidad y

Administración de Empresas, 3. bol., 97-106 orr.

MARTÍNEZ, G.; PRADOS, E. eta ORDOÑEZ, J. (2005): “The current situation of wind energy in Spain”. Renewable and Sustainable Energy reviews, zenb. 11, 467-481 orr.

MARZO, M. (2009): “La producción de petróleo y gas natural en el horizonte global del 2030”. Ekonomiaz,71. zenb., 40-61 orr.

MENENTEU, P.; FINON, D. eta LAMY M.L. (2003): « Prices versus quantities : choosing policies for promoting the development of renewable energy”. Energy Policy, 31. zenb., 799-812 orr.

MERINO, P. A. (2011): “El precio del petróleo: de los fundamentos a los mercados financieros”. Ondorengo liburuko kapitulua: LÓPEZ, K.L.; ÁLVAREZ, E. eta CURBELO, J.L. (2011): Los retos del sector energético, Marcial Pons, Madril, 115-131 orr.

MONTAÑO, N. M. eta SANDOVAL, A. L. (2007): “Contaminación atmosférica y salud”. Ciencia y cultura, 14. bol., 65. zenb.; 29- 33 orr.

NARVÁEZ, F (2007): Impacto de la comercialización externa de petróleo y derivados en

la economía nacional y propuesta de implementación de fuentes energéticas

renovables, Instituto de altos estudios nacionales, República de Ecuador.

PIGOU, A.C. (1952): The Economics of Welfare, Macmillian and Co, New Jersey.

PORTER, M.E. (2002): “Enhancing the Microeconomic Foundations of Prosperity: The Current Competitiveness Index”. The Global Competitiveness report, Cambridge: Harvard Business School.


Naiara Etxezarreta


53

POZO L.M. (2010): Plan de negocio para el ensamblaje, instalación y distribución de

paneles solares como método de energía alternativa para el ecuador”. Graduko Tesia, Escuela Superior Politécnica del Litoral.

RABL A. eta SPADARO J. (koordinatzailea) (2005): Externalities of energy: extension of

accounting framework and policy applications. ExtenE_Pol Project, Final Techical Report. http://www.externe.info/expottec.pdf web orrian ikusgarrian.

RED ELÉCTRICA DE ESPAÑA (2011): Memoria ambiental 2010. Disponible en: http://www.ree.es/medio_ambiente/pdf/REE-memoria-ma-2010_v3.pdf.

ROJAS, A. eta VIZCAÍNO, D. (2011): “Externalidades de las energías renovables”. Ondoren aipatzen den liburuko kapitulua: LÓPEZ, J.L.; ÁLVAREZ, E. eta CURBELO, J.L. (2011): Los retos del sector energético, Marcial Pons, Madril, 67-113 orr.

ROTTENBERG, J. J. eta WOODFORD, M. (1996): “Imperfect Competition and the Effects of Energy Price Increases on Economic Activity”. Journal of Money, Credit and Banking, 28 bol., 4. zenb., 549-577 orr.

SAENZ DE MIERA, G.; DEL RÍO, P. eta VIZCAÍNO, I. (2008): “Analysing the impact of renewable electricity support schemes on power prices: The case of wind electricity in Spain”. Energy Policy, bol. 36, ed. 9, orr. 3345-3359.

SAWIN J. L. (2004): Mainstreming Renewable Energy in the 21st

century. Formatu elektronikoan http://www.worldwatch.org/press/prerelease/wwp169embargoed.pdf web orrian.

STOCK J. H. eta WATSON M. W. (1989): New Indices of Coincident and Leading

Economic Indicators. Ikusgarri ondorengo orrialdean: www.nber.org/chapters/c10968, 351-409 orr.

TANAKA, N. (2008): “Tendencias energéticas hacia un futuro más seguro y con menos carbono”. Economía industrial, 359. zenb., 21-25 orr.

TRABERT, T. eta KEMFERT, C. (2009): “Impacts of the German support for Renewable Energy in Electricity, Prices, Emissions and Firms”. The Energy Journal, 30. bol., 3. zenb. 155-178 orr.

WEIGT, H. (2009): “Germany’s wind energy: The potential for fossil capacity replacement and cost saving”. Applied Energy, bol. 36, ed. 10, orr. 1857-1863.

World Energy Outlook (WEO) (2008): ELGA/IEA, Paris.


Naiara Etxezarreta


54

Erabilitako web orriak

BPko web orria: http://www.bp.com/sectiongenericarticle800.do?categoryId=9037134&contentId=7068677

EBko web orria: http://europa.eu/index_es.htm

ELGAko web orria: http://stats.oecd.org/index.aspx

Europako etorkizuneko elektrizitate sareen web orria: www.smartgrids.eu

Eurostateko web orria: www.eurostat.ec.europa.eu

Eustateko web orria: www.eustat.es

INEko web orria: www.ine.es

Teknaliako web orria: www.tecnalia.info/sect_energia.php

Energiak etorkizunean izango duen eraginaren aurreikuspena ingurugiroetxea netxezarreta

Technology

Transcript of Energiak etorkizunean izango duen eraginaren aurreikuspena ingurugiroetxea netxezarreta