Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

download Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

of 27

Transcript of Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    1/27

    LA ENSEÑANZA DE LA GEOGRAFÍA E HISTORIA DESDE LA LOCALIDAD

     Antonio Luís García Ruiz, Uni!rsi"a" "! Grana"a #Es$a%a&a'(arcia)u(r*!s

    +os Antonio +i-n!z #Uni!rsi"a" "! Grana"a #Es$a%a& ..i-n!z)'atin-ai'*co-

    E/rn Au(usto Ro"rí(u!z 0artín!z, Instituto 1!"a(2(ico "! 0araca34Uni!rsi"a"1!"a(2(ica Li5!rta"or #6!n!zu!'a&

    !/r!nau(usto)(-ai'*co-RESU0EN

    S! $art! "! 7u! !' c!ntro "! iniciaci2n "!' a$r!n"iza.! 8ist2rico 4 (!o(r9/ico 'oconstitu3! 'a 'oca'i"a" $or cuanto !s 'o 7u! !' a'u-no con/ronta "iaria-!nt!, !s sucoti"iani"a", !s !' 8!c8o si-$'!, 'o 7u! si!nt!, i! 3 -anti!n! contacto to"os 'os "ías, !ssu 'u(ar "! "!s!no'i-i!nto, !s !' !s$acio "on"! .u!(a, con/ronta 3 "!sarro''a susr!'acion!s socia'!s* Lo 'oca' s! coni!rt! !n un 8!c8o concr!to $or 'o tanto s! 8ac!n!c!sario r!currir a !strat!(ias "! a$r!n"iza.!s :ias; 7u! s!an incu'ant!s a su

    !

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    2/27

    I.- EL PROBLEMA EN PERSPECTIVA

    >i!n !s sa5i"o 7u! 'as /or-as "! Ens!%anza "! 'a G!o(ra/ía s! 8an 'i-ita"o a -!ras!ITT #@B& s!%a'a=

    4 E' "!s!ncanto 3 8asta 'a $ro$ia "u"a so5r! 'a a'i"!z "! 'a !scu!'a4 La "!sincu'aci2n "! !ns!%anza 3 $roc!so "! a$r!n"iza.!, 3, co-o cons!cu!ncia,

    ina"!cuaci2n "!' acto !"ucatio con 'a r!a'i"a" socia' !n 7u! s! "!s!nu!'! !' a'u-no*4 I-$roisaci2n "! !

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    3/27

    !

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    4/27

    Estu"ian"o, con ri(or ci!ntí/ico con una -!to"o'o(ía a"!cua"a, 'as "i!rsas r!a'i"a4"!s "!M !ntorno, a"7uirir9n tos a'u-nos -to"os "! tra5a.o ti'!s $ara su $ost!rior "!s!n4o'i-i!nto 8u-ano 3 $ro/!siona'

    S! /o-!ntar9, a' $'ant!ar tra5a.os "! in!sti(aci2n int!r"isci$'inar 3 !n acci2n (ru$a','as actitu"!s "! co'a5oraci2n "i9'o(o, !s$íritu critico, 895itos "! o5s!raci2n 3 an9'isis !ntr! 'osa'u-nos

    Ca5! sacri/icar a'(n cont!ni"o "! 'a $ro(ra-aci2n i(!nt! !n 5!n!/icio "! una -a3or $ro/un"izaci2n !n otros 7u! a nu!stros a'u-nos $u!"!n int!r!sar -9s $or su $ro

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    5/27

    Una !rti!nt! "! st! tra5a.o !s 'a actividad  "!' $ro$io a'u-no 7u! s! 8a "! tra"ucir !n un!r"a"!ro a$r!n"iza.! $ara !' a'u-no 3 cu3o ni!' "! "!sarro''o !star9 !n /unci2n "!' 7u!8ac!r #$ostu'a"o $!"a(2(ico "! nu!stra -!to"o'o(ía "i"9ctica& 7u! 8a "! "!sarro''ar !' a'u-no $ara$os!sionars! "! 'os "i/!r!nt!s sa5!r!s #-!tas "! a$r!n"iza.!&, 3 a su !s$íritu "! cr!atii"a"* La!ns!%anza 7u! s!$a $on!r !n acci2n, 'o -9s $osi5'! "! 'a $!rsona "!' !stu"iant!, !nri7u!4cin"o'! 3 8acin"o'! cr!c!r $sico/ísica-!nt! !s 'a !r"a"!ra-!nt! a"a$ta"a 3 !/icaz,a(ra"a5'! 3 /!cun"a !n to"a $ro(ra-aci2n "i"9ctica*

    E' $ro/!sora"o in!sti(a"or $on! n/asis !n sta actii"a" "!' a'u-no a' consi"!rar'an!c!saria !n un s!nti"o tota', $u!s t!n!-os !n cu!nta 7u! !n !' 8o-5r! ! i(ua'-!nt! !n !'a'u-no "! 5ac8i''!rato, $or t!n!r ca"a $ot!ncia ita' su $ro$io 5i!n, s! "a con 5astant!/r!cu!ncia una anar7uía "! t!n"!ncias 7u! r!c'a-an un $rinci$io "! .!rar7uizaci2n o "! or"!n*Cr!!-os 7u! to"o !"uca"or ti!n! !' "!5!r "! !sti-u'ar a7u!''as n!c!si"a"!s ! int!r!s!s !n !'!stu"iant!, cu3a satis/acci2n !nri7u!zca su cr!ci!nt! $!rsona'i"a", 3 !sto s2'o $u!"! su-i4nistr9rnos'o 'a !ns!%anza actia*

    E' $rinci$io "! actii"a" su$on! 7u! tanto !' $ro/!sora"o co-o !' a'u-na"o, /or-an uncon.unto uni/ica"o "! $ro"ucci2n "! in/or-aci2n* Las coor"!na"as $!"a(2(icas 7u! 'o a5arca

    son= @*41artir "! 'a situaci2n cu'tura' 3 !"ucatia "!' a'u-no**41ot!nciar 'os int!r!s!s 3 !

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    6/27

    $ot!ncia'-!nt! a$'ica5'!s a otras situacion!s 3 cont!

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    7/27

    "ir!cta "! !''a, con 'o 7u! s! '! $ro$orciona 'as c'a!s a"!cua"as $ara "!sci/rar 'a tra-a -!"io4a-5i!nta', 3 'as $autas "! actuaci2n -9s con(ru!nt!s*

    III.- EL PORQUÉ DEL ENTORNO: JUSTIFICACIÓN DE LA PROPUESTA

    Si r!cor"a-os c2-o s! !ns!%a5a 'a G!o(ra/ía 3 'a Historia, a''9 $or 'os a%os s!s!nta, !n'os "i/!r!nt!s c!ntros !"ucatios, s! r!"ucía a un a$r!n"iza.! r!$!titio 3 'i5r!sco r!$'!to "!innu-!ra5'!s cat9'o(os "! "atos, 8!c8os 3o acont!ci-i!ntos #constructos /actua'!s& cu3oa$r!n"iza.! s! r!a'iza5a a tras "! t!"iosas r!citacion!s= K'os ríos "! Euro$a son***K, o 'a :'ista"! r!3!s (o"os;, !tc*, /rutos "! una $oca "! 8!(!-onía "!' $ositiis-o ci!ntí/ico* La/ina'i"a" !"ucatia as$ira5a a su-inistrar una "!scri$ci2n !ncic'o$"ica "! 'os $aís!s "! 'ati!rra* Las c'as!s "! G!o(ra/ía o "! Historia so'ían caract!rizars! $or !' a$r!n"iza.! 'i5r!sco,$or 'a $asii"a" "!' a'u-no, !' -!-oris-o, 'a !r5a'izaci2n "! conoci-i!ntos 3 'os "iscursos:ci!ntí/icos; !'a5ora"os #>A?LE?= @B@&

    Fr!nt! a !sta r!a'i"a" !sco'ar, "!s"! 'os a%os oc8!nta 8!-os !ni"o insisti!n"o !n 'as(ran"!s $osi5i'i"a"!s 7u! o/r!cía !' !stu"io "!' !ntorno $r2

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    8/27

    !structurar 'o 7u! !s /inito 3 /a-i'iar #>ENE+AN =@B&* Si!n"o !n !' !sta"io si(ui!nt! #$!río"o"! 'as o$!racion!s /or-a'!s&, cuan"o !' a'u-no $ro(r!sa !n 'a or(anizaci2n !s$acia',!s$!cia'-!nt! a $artir "! 'os @ 4@ a%os #>*U*1*& !n 7u! su !structura -!nta', 3a a"u'ta, '!ca$acita $ara $!rci5ir !' !s$acio ! int!r$r!tar 3 co-$r!n"!r 'a r!a'i"a" 7u! '! ro"!a #PIAGET :1948)

    4 1or !' int!rs -ostra"o $or ci!rtas corri!nt!s "!' $!nsa-i!nto (!o(r9/ico#/!no-!no'o(ía, ra"ica', 8u-anista***& 8acia 'a !

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    9/27

    coni!rt! ta-5in !n ca-$o "! o5s!raci2n ! int!r$r!taci2n "! 'as 8u''as 7u! 'a actii"a"8u-ana 8a "!.a"o so5r! !' -is-o *

    4 E' conoci-i!nto "!' -!"io 8ac! 7u! !' a'u-no a"7ui!ra una c'ara conci!ncia "! 'a!str!c8a "!$!n"!ncia !ntr! !' 8o-5r! 3 !' r!sto "! 'os !'!-!ntos natura'!s "!' -!"io, 3 "! 'an!c!si"a" "! no ro-$!r !st! !7ui'i5rio $or una in/'u!ncia antr2$íca n!(atia* Esto nos ''!a a$'ant!arnos 'a n!c!si"a" "! una !"ucaci2n a-5i!nta', 7u! 'os -9s a'tos or(anis-osint!rnaciona'!s acons!.an= Es in"is$!nsa5'! una 'a5or "! !"ucaci2n !n cu!stion!sa-5i!nta'!s, "iri(i"a tanto a 'as (!n!racion!s .2!n!s co-o a 'os a"u'tos 3 7u! $r!st! 'a "!5i"aat!nci2n a' s!ctor "! $o5'aci2n -!nos $rii'!(ia"o, $ara !nsanc8ar 'as 5as!s "! una o$ini2n$5'ica 5i!n in/or-a"a 3 "! una con"ucta "! 'os in"ii"uos, "! 'as !-$r!sas 3 "! 'asco'!ctii"a"!s, ins$ira"a !n !' s!nti"o "! 'a r!s$onsa5i'i"a" !n cuanto a 'a $rot!cci2n 3-!.ora-i!nto "!' -!"io !n to"a su "i-!nsi2n 8u-ana* Es ta-5in !s!ncia' 7u! 'os -!"ios "!co-unicaci2n "! -asas !it!n contri5uir a' "!t!rioro "!' -!"io 8u-ano 3 "i/un"an, $or !'contrario, in/or-aci2n "! car9ct!r !"ucatio so5r! 'a n!c!si"a" "! $rot!(!r'o 3 -!.orar'o, a /in"! 7u! !' 8o-5r! $u!"a "!sarro''ars! !n to"os sus as$!ctosV #1rinci$io @ "! 'a Con/!r!ncia"! Estoco'-o, "! 'as Nacion!s Uni"as, +unio "! @&*

    4 1or7u! a5r! nu!os ca-$os "! conoci-i!nto $or -!"io "! !ai'!3 #@B@&, s2'o !ntorno /ísico, sino 7u! :!' conc!$to "! !ntorno !s -uc8o -9s

    co-$'!.o 3 cuan"o !' 8o-5r! s! ! i-$'ica"o !n ' inc'u3! /actor!s tan "i!rsos co-o 'ascostu-5r!s 3 'as tra"icion!s, !' ti$o "! conoci-i!nto 3 $!rc!$ci2n "!' 8o-5r! 3 'as "i!rsas$o'íticas socio!con2-icas*

    IV.- LO LOCAL COMO FUENTE DE OBSERVACIÓN Y DE EXPERIENCIA

    Da"as sus con"icion!s "! o5s!raci2n, !

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    10/27

    !con2-ico "! 'os !sta"os, $ot!ncia' !n!r(tico, !tc*&, sino a"!-9s $or 'as o5s!racion!s8a5itua'!s 3 sist!-9ticas 7u! r!a'iza #c!ntros "! $ro"ucci2n 3 trans/or-acion!s cua'itatias "!'!s$acio 3 'a ca$aci"a" cr!atia 3 !-$r!saria' "! sus 8a5itant!s&*

    Fr!nt! a 'a /9ci' 3 anticua"a t!n"!ncia "! 'a !ns!%anza 'i5r!sca, s! i-$on! 8o3 'os-to"os "ir!ctos 7u! tratan "! $on!r a' a'u-no !n r!'aci2n in-!"iata con 'as cosas 7u! 8a "!a$r!n"!r* E' $ro/!sor Ga''ois #@& nos in"ica, a !st! r!s$!cto 7u! K'a !ns!%anza "! 'aG!o(ra/ía, !s una !ns!%anza ori(ina' 7u! intro"uc! a' a'u-no "!s"! !' $ri-!r -o-!nto !n !'-un"o "! 'as r!a'i"a"!s* To"o !sto nos ''!a a consi"!rar 'a i-$ortancia 7u! ti!n! 'ao5s!raci2n "! 'a r!a'i"a"* La G!o(ra/ía 3 'a Historia son ci!ncias "! 'as cosas, "! 'os 8!c8osisi5'!s 3 concr!tos, ci!ncias "! con.untos ar-2nicos 7u! 8an "! s!r istos con c'ari"a" 3"!s$us r!$ro"uci"os con 'a -a3or /i"!'i"a" $osi5'!* 1or !''o 8a3 7u! acostu-5rar a' !sco'ar a'a o5s!raci2n "! 'as cosas 3 a !.!rcitar su at!nci2n*

    S! $art! "! 7u! !' c!ntro "! iniciaci2n "!' a$r!n"iza.! (!o(r9/ico ! 8ist2rico 'o constitu3! 'a'oca'i"a", $or cuanto !s 'o 7u! !' a'u-no con/ronta "iaria-!nt!, !s su coti"iani"a", 'o 7u!si!nt!, i! 3 -anti!n! contacto a "iario, !s su 'u(ar "! "!s!no'i-i!nto, !s !' !s$acio "on"! .u!(a, con/ronta 3 "!sarro''a sus r!'acion!s socia'!s* Lo 'oca' s! coni!rt! !n un 8!c8o concr!to,

    $u!s to"o 'o 7u! s! r!'aciona con ' ti!n! un si(ni/ica"o 3 '! r!su'ta "! /9ci' co-$r!nsi2n$or7u! s! trata "! su i!ncia, "! su !

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    11/27

    E' !stu"io "! 'a 'oca'i"a" !n 'a !scu!'a r!su'ta s!r una /u!nt! "! !

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    12/27

    PROCESO DEL CONOCIMIENTO

    ESCOLAR

    Conoci-i!nto ci!ntí/ico=

    Co-o 'o int!r$r!ta !' "oc!nt!

    Conoci-i!nto or"inario=

    Conc!$cion!s "!' -un"o

    In!sti(acion!s "!' au'a

    Conoci-i!nto !sco'ar 

    Fu!nt!= E'a5oraci2n $ro$ia

    su accionar, 3a 7u! s! a$r!n"! cuan"o s! r!su!'! tantos $ro5'!-as cuantos s! ori(in!n !n un!ntorno "i!rso 3 ca-5iant!* Est! $roc!"!r 3 conoc!r or"inario s! constitu3! !n /un"a-!nto "!'conoci-i!nto ci!ntí/ico, 3a s!a r!/!ri"o a' $roc!so "! construcci2n "! 'a ci!ncia, 3a a' co-i!nzo$!rsona' "!' sa5!r, $u!s 'a int!racci2n "!' conoci-i!nto ci!ntí/ico con !' sa5!r coti"iano, "aori(!n a' conoci-i!nto !sco'ar #!r Gr9/ico &

     

    E' au'a, $u!s, !s a'(o -9s 7u! !' !s$acio !n !' 7u! so'o s! trans-it!n i"!as o $autas "!co-$orta-i!nto* S! trata "! un !s$acio .!rar7uiza"o 3 r!(u'a"o, !n !' 7u! s! !i"!ncian!structuras "! $o"!r 7u! "!t!r-inan 'a "in9-ica "! 'as r!'acion!s $sico4socia'!s "! 'os a''íino'ucra"os 3 'os $roc!sos $!"a(2(icos 7u! s! "an !n 'a construcci2n "!' conoci-i!nto!sco'ar* 1or tanto, 'a in!sti(aci2n !n !' au'a 'a consi"!ra-os, no co-o un "!s!o 5i!nint!nciona"o $or !' 7u! s! ti!n"! a conso'i"ar $roc!sos concr!tos "! !ns!%anza4a$r!n"iza.!,sino co-o una actii"a" $ro/!siona' 7u! 8a "! con.u(ar !ntr! sí unos /in!s, unas t!orías, un$ro(ra-a 8i$ottico 3 una "in9-ica r!a' !n 'a 7u! s! /aor!zca un "!sarro''o $!rsona' 3 (ru$a'"!s"! 'a 2$tica constructiista*

    Esta a$ro

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    13/27

    c!ntra !n !' !stu"iant! 3 no !n !' $ro/!sor s! 5asa !n $ro5'!-as 3 no !n so'ucion!s 3$ro-u!! 'a co'a5oraci2n 3 !' a$ort! int!rca'a"o "! to"o !' a'u-na"o* 1or tanto, !' $roc!so s!8a "! "!sarro''ar !n un a-5i!nt! $ro$icio $ara !' a$r!n"iza.!*#St!n8ous!=@B&

    Un $'ant!a-i!nto "i"9ctico 5asa"o !n 'a in"a(aci2n a3u"a a r!so'!r "! /or-a cr!atia 3so'i"aria 'a "is3untia su5sist!nt! !ntr! 'os /in!s !"ucatios 3 'a r!a'i"a" co-$'!.a "!' au'a, 3a7u! i-$'ica !M $'ant!a-i!nto "! $ro5'!-as, 'a "!cisi2n "! a5or"ar'os, 'a i-a(inaci2n $arao/r!c!r r!s$u!stas, 'a ca$aci"a" "! razona-i!nto $ara "iscutir 3 contrastar 8i$2t!sis 3 'ar!so'uci2n $ara a$'icar 'os nu!os $untos "! ista !s "!cir, s! trata "! !nri7u!c!r !' ni!' "!t!orizaci2n, !n !' 7u! s! 8a''an in-!rsos -uc8os "! 'os a$r!n"iza.!s ci!ntí/icos !n raz2n a 'anatura'!za !$ist!-o'2(ica "!' conoci-i!nto*

    La in"a(aci2n "!5! instru-!nta'izars! co-o una !strat!(ia $ara !' a$r!n"iza.! $or arios-otios=

    a& Una isi2n !ncic'o$!"ista "! nu!stras -at!rias ti!n! 8o3 "ía $oca ca5i"a !n unasoci!"a" 7u! constru3! 3 r!constru3! su conoci-i!nto a' socair! "!' "ina-is-o !n 7u! s!(!n!ran 'os acont!ci-i!ntos, 3 7u! !s i-$osi5'! a5arcar'os !n su int!(ri"a"* 1or !''o, 'osa'u-nos ti!n!n 'a n!c!si"a" "! "!sarro''ar su co-$r!nsi2n a"i!str9n"o'!s !n 'a ca$aci"a" "!

    acc!"!r, r!conoc!r, cu!stionar, r!so'!r 3 construir conoci-i!nto "! /or-a critica*5& 1ro$!n"! a $ro/un"izar !n 'os cont!ni"os ! in/or-acion!s -9s a"!cua"as 3 a$ot!nciar una !strat!(ia "! a$r!n"iza.! constructiista 7u! /aor!zca !' "!sarro''o $!rsona' 3(ru$a' 3 r!cr!! !s7u!-as int!r$r!tatios so5r! !' -!"io* Es "!cir, 'a in"a(aci2n $osi5i'ita una$r!n"iza.! $ot!ncia' 'o su/ici!nt!-!nt! si(ni/icatio 7u! $u!"a r!so'!r $or sí -is-o #"! /or-acr!atia 3 so'i"aria& 'os $ro5'!-as 7u! sur(!n !n !' $roc!so "! !'a5oraci2n "!' conoci-i!nto* S!trata $u!s "! un $rinci$io "i"9ctico 7u! ti!n"! a 'a r!/'!

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    14/27

    $roc!"i-i!ntos $ro$ios $or $art! "! 'os !stu"iant!s, !s "!cir, 7u! s!an !''os, a$o3a"os $or !'$ro/!sor, 'os 7u! "is!%!n $roc!"i-i!ntos $ara $ro5ar sus 8i$2t!sis* A' i(ua' 7u! !n !' tra5a.o "!'os ci!ntí/icos !s /un"a-!nta' !' r!(istro "! to"as 'as o5s!racion!s r!a'iza"as*

    3ª Etapa de comparación o contraste.  En !sta !ta$a s! con/rontan 'as $r!"iccion!s!/!ctua"as con 'os r!su'ta"os o5t!ni"os* Es 'a !ta$a !n 7u! 'os !stu"iant!s !'a5oran sus$ro$ias conc'usion!s r!s$!cto a' $ro5'!-a ana'iza"o4 Es a7uí "on"! !' "oc!nt! $u!"! intro"ucir a'(unos conc!$tos a"iciona'!s, t!r-ino'o(ía asocia"a, in/or-acion!s co-$'!-!ntarias,sist!-atizaci2n "! cont!ni"os, !tc* Es i-$ortant! 7u! 'os !stu"iant!s r!(istr!n con sus $ro$ias$a'a5ras 'os a$r!n"iza.!s 7u! !''os 8an o5t!ni"o "! 'a !

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    15/27

    co-o un con.unto !structura"o "! conoci-i!ntos, "on"! s! co-$r!n"ían 'as a$ortacion!s "! 'as"istintas ci!ncias socia'!s 3 "on"! s! conci'ian 'as "i!rsas $!rs$!ctias 7u! "!t!r-inan 'os"i/!r!nt!s ca-$os "isci$'inar!s "!' sa5!r, 'o cua' /aci'ita !' $ro$io conoci-i!nto "!' a'u-no 3!nri7u!c! cuantos as$!ctos $sico$!"a(2(icos s! consi"!r!n*

     Asi, si !n !' 9-5ito ci!ntí/ico r!su'ta /9ci' !sta5'!c!r 'í-it!s "isci$'inar!s no suc!"! i(ua'cuan"o s! a/ronta !' conoci-i!nto "!' !ntorno, $u!s co-o con.unto !structura"o 3 sist-ico,a$orta in/or-acion!s "! "istintas $arc!'as "!' sa5!r, conci'ian"o sus "i!rsas !

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    16/27

    !

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    17/27

    2Q13#4+$5&$#'1%+/+

    /+0$+(#$$)/#/+ 1(&& & 0&+(1+0&6

    -!$ar!ci2 -u3'!.os

    8a5ían

    5astant!s

    carros!"i/icio

    s 3$ocascasas

    a

    -i-!(usto'a(!nt!!n'a$'aza

    0a!stro 3o

    i-uc8os9r5o'!s,$!ro!' río!sta5asucio

    Ta-5in contri5u3! a' "!sarro''o "!

    una 8istoria ia 'a -or/o'o(ía ur5ana $r!s!nt! !n!' a'in!a-i!nto "! 'as ca''!s 3 sus or(anizaci2n a$artir "! un cua"ri'9t!ro 8ist2rico 7u! ti!n! co-o!.! $rinci$a' 'a 1'aza $5'ica ro"!a"a "! 'os$rinci$a'!s !nt!s (u5!rna-!nta'!s "! 'a $oca,co-o s!rían !' 0!rca"o, Casa 0unici$a', I('!sia, 3'o 7u! s! conoc! !n 'a actua'i"a" co-o 'a +!/aturaCii', (!n!r9n"os! "! !sta /or-a una or(anizaci2n!s$acia' tí$ica "! 'os $u!5'os co'onia'!s* Estas

    !i"!ncias $!r-it!n incu'ar a' /r!nt! a 'a r!a'i"a""!' $asa"o sin r!currir a !

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    18/27

    7. J1%)8)(&()' /+ 0& +9"+$)+'()&

    Ent!n"!-os 7u! !' conoci-i!nto "! 'a ciu"a" "!5! construir !' /un"a-!nto "! to"a ini4ciaci2n "!' a'u-no !n nu!stras -at!rias, 3 'o cr!!-os $osi5'! 3 n!c!sario* Así, !' conoci-i!nto"! 'a ciu"a" 8a "! conc!5irs! co-o un con.unto "! actii"a"!s int!(rant!s "! 'a $ro(ra-aci2n 3

    -to"o "! tra5a.o 8a5itua' a 'o 'ar(o "!' curso* D! otra $art!, to"o !' $'an "! !"ucaci2n "!5!t!n!r !n cu!nta, ant!s "! na"a, 'as !ta$as "!' "!sarro''o -!nta' "!' a'u-no 3 cr!!-os $osi5'! 3-u3 "!s!a5'! 7u! $ara 'os a'u-nos s! "!sarro''! un ti$o "! $ro(ra-aci2n 7u! inc'u3a$r!/!r!nt!-!nt! 'a o5s!raci2n "! 'a r!a'i"a" 3 'a actii"a" "! no s!r así, nu!stras !ns!%anzass! concr!tarían a un a$r!n"!r -!c9nica 3 -!-orístico, a.!no a to"a r!/!r!ncia a 'a r!a'i"a"in-!"iata* Nu!stras c'as!s s!rian 'a antít!sis "! 'a i"a un instruir "! !s$a'"as a 'a r!a'i"a",con !' consi(ui!nt! 3 (raísi-o $!'i(ro -!to"o'2(ico*

    1!ro !' a'u-no no "!5! ca!r !n !' !rror "! conc!5ir'a co-o un to"o c!rra"o 3 ais'a"o !n si-is-o, sino $or !' contrario su an9'isis 8a "! inscri5irs! !n un -arco -9s a-$'io !n !' cua' s!$ro3!ctan r!'acion!s "! continui"a" con 'os "!-9s !s$acios ur5anos 3 /actor!s "! !

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    19/27

    a& Cons!(uir 7u! !' !stu"iant! asi-i'! nocion!s 'oca'!s "! -an!ra i-$arcia' 3 $r!cisa $ara7u! $u!"a $ro3!ctar !stos conoci-i!ntos so5r! 'a r!a'i"a" co-arca' 3o naciona', "! /or-a 7u!$u!"a co-$r!n"!r'a -!.or a tras "! su $ro$io !ntorno*

    5& Lo(rar 7u! !' !stu"iant! a"7ui!ra un con.unto t!-9tico, si-u't9n!a-!nt! in/or-a"o $or "i!rsas 9r!as "! conoci-i!nto coinci"!nt!s, $!ro 8o3 "ía "isocia"os !n 'os $ro(ra-as actua'!s"! 'as !ns!%anzas -!"ias*

    c& D!s$!rtar !' int!rs "!' !stu"iant! 8acia su !ntorno, ca-$o ina(ota5'! $ara 'oscont!ni"os "! nu!stras -at!rias*

    8& Xu! !' a'u-no o5t!n(a un conoci-i!nto "! 'a r!a'i"a" (!o(r9/ica natura' ! 8ist2rica !n'a 7u! !st9 in-!rso*

    "& Xu! s!$a "istin(uir !ntr! !'!-!ntos co-un!s 3 ras(os "i/!r!ncia"or!s "! un -is-o/!n2-!no !n 9-5itos !s$acia'!s 3 t!-$ora'!s "istintos

    !& D!sarro''ar una actii"a" "! 5s7u!"a ! in!sti(aci2n -!"iant! 'a o5s!raci2n "ir!cta"! 'os /!n2-!nos, situacion!s 3 a-5i!nt!s "i!rsos, 3 $or 'a uti'izaci2n "! "i/!r!nt!s /u!nt!s "!in/or-aci2n 3 tcnicas "! !

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    20/27

    a& 0!"io /ísico= Estructura'!s, (!o-or/o'2(icos, coro(r9/ico5& 0!"io !co'2(ico= C'i-9ticos,8i"ro'2(icos,5ot9nicos, /aunisticosc& 0!"io 8u-ano= E/!ctios, !o'uci2n "!-o(r9/ica, $o5'aci2n a5so'uta, $o5'aci2n

    r!'atia, ni!'!s "! instrucci2n* Estructura 3 co-$osici2n "! 'a $o5'aci2n #$or !"a", s!

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    21/27

    co-o a nosotros -is-os* Es i"!nti/icarnos con 'a coti"iani"a", con !' 'u(ar "on"! nos"!s!no'!-os "iaria-!nt!, "on"! transcurr! 'a i"a* Es sa5!r a'orar 'os r!cursos -at!ria'!s3 !s$iritua'!s "! 'a $o5'aci2n, sus tra"icion!s, costu-5r!s, $!rsona.!s $o$u'ar!s, !stu"iar su8istoria 3 (!o(ra/ía 'oca' co-o una -an!ra "! int!riorizar !' $roc!so "! con/or-aci2n 8ist2rica"!' 'u(ar* Es ''!ar a 'a !scu!'a !' !stu"io "! 'a 'oca'i"a" co-o una -an!ra $ara 7u! 'a!ns!%anza s!a si(ni/icatia 3 tra5a.a"a so5r! 'a r!a'i"a" in-!"iata "!' a'u-no, 'o -9s c!rcano,'o -9s $r2

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    22/27

    su5sist!-a "i"9ctico a ca"a !7ui$o "! tra5a.o s!(n 'a actii"a" a "!sarro''ar* En "!/initia,to"o !sto con"uc! a 'a !'a5oraci2n "! un -o"!'o a5i!rto, /'!

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    23/27

    $roc!so no 8a "! so5r!$asar !' $a$!' "! coor"ina"or 3 "ina-iza"or "! 'os "i!rsos (ru$os !nnin(n -o-!nto "!5!r9 asu-ir tar!as a'(unas !nco-!n"a"as a 'os (ru$os "! tra5a.o*

    !& E

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    24/27

    "! nu!as tcnicas "! tra5a.o int!'!ctua'* Esta !a'uaci2n con''!a una o$ti-izaci2n "! 'a$ro$ia -!to"o'o(ía* To"a sta $'ani/icaci2n !"ucatia "!5! t!n!r un car9ct!r !-in!nt!-!nt!cua'itatio, $u!s 'as $r!ision!s $u!"!n ca-5iar a' co-$ro5ar 7u! !' -to"o uti'iza"o no !s !'7u! -!.or s! a.usta a 'os o5.!tios $ro$u!stos*

    c& Crítica 3 !a'uaci2n "!' tra5a.o 3 "! to"o !' $roc!so* Esta -!to"o'o(ía "! tra5a.o s!co-$'!ta con "! s!(ui-i!nto, a tras "! r!union!s $!ri2"icas "!' $ro/!sora"o con 'os "i!rsos(ru$os "! tra5a.o, $ara así $o"!r r!so'!r cuantas situacion!s "! "!sío s! (!n!r!n !n !'$roc!so 3, !n su caso, r!troa'i-!ntar'o si /u!s! n!c!sario "! 'os "istintos ti$os "! in/or-aci2n asus a$arta"os corr!s$on"i!nt!s $ara una !'a5oraci2n "!/initia*

    "& R!"acci2n "! tra5a.o 3 -a7u!taci2n "!' -at!ria' i'ustratio a"!cua"o, !- E;+$()()# /+ &"0)(&()' &0 &10&

    Est! -o"!'o !"ucatio "! a$'icaci2n $ro$orciona a' a'u-no (ran"!s cauc!s "!conoci-i!nto 3 co-$r!nsi2n, a' -is-o ti!-$o 7u! '! ca$acita $ara 'a a"7uisici2n "! unastcnicas "! tra5a .o int!'!ctua', i-$r!scin"i5'!s $ara su /uturo $ro/!siona'* Cr!!-os 7u! !'!stu"io "!' !ntorno 8a "! s!r $art! constitutia !n 'a $ro(ra-aci2n "! cont!ni"os 3 -to"o "!tra5a.o 8a5itua' a 'o 'ar(o "!' curso* D! no s!r así, nu!stras !ns!%anzas s!rian 'a antít!sis "! 'ai"a 3 un instruir "! !s$a'"as a 'a r!a'i"a"* 1or !''o !sta5'!c!-os unas $autas "! con"ucta 3actii"a"!s $ara'!'as, s!ria"as 3 $ro(r!sias, r!/!r!nt!s a= 4 1au'as "! conoci-i!nto #o5s!rar,!scuc8ar, "!scu5rir&*

    4 1autas "! co-$r!nsi2n #"i5u.ar, anotar, r!$r!s!ntar 3 !

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    25/27

    La anti(\!"a" "! 'as ii!n"as, !s un t!sti-onio i-$ortant! $ara conoc!r 'os a%os "!'5arrio o co-uni"a" "on"! i!s 3 'os -o-!ntos "! su !- CONCLUSIONES

    La ori!ntaci2n "! nu!stras -at!rias 8acia !' !stu"io "!' !ntorno s! !n-arca "!ntro "! unaconc!$ci2n ('o5a'iza"ora, actia 3 si(ni/icatia "!' a$r!n"iza.!, 'o 7u! con''!a a 'a a"o$ci2n "!una nu!a isi2n "!' au'a, "!' c!ntro !"ucatio 3 "! 'a !"ucaci2n !sco'ar*

    En !/!cto, 'a ca$aci"a" "!' a'u-na"o a "ar r!s$u!stas a 'os $ro5'!-as r!a'!s 3 a a$'icar sus conoci-i!ntos aca"-icos s! sust!ntan !n "os ti$os "! r!'acion!s 7u!, !n 'a "in9-icacurricu'ar, 7u!"an "!s"i5u.a"as=

    a& La "!s!7ui'i5ra"a r!'aci2n !ntr! 'a t!oría 3 'a $r9ctica, 7u! si!-$r! s! ro-$! a /aor "!'a $ri-!ra* La ac!rta"a /ras! "! C8i!sa #@B=& nos Ín"ica $or "on"! "!5! ir 'a so'uci2n= KLat!oría !s acía !n 'a -is-a -!"i"a 7u! 'a $ra

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    26/27

    constant!-!nt! ii"o $or 'a o5s!raci2n, "!5! s!rir a' -a!stro $ara incu'car a 'os a'u-nos 'ai"!a "! int!rr!'aci2n 3 "! r!$!rcusi2n "! to"os 'os 8!c8os*

    Un o5.!tio !s!ncia' "! !sta -!to"o'o(ía !s a-$'iar conoci-i!ntos, $ot!nciar in/or-aci2n,ac'arar conc!$tos, r!/'!ENE+AN, 1* #@B& :E' $!nsa-i!nto (!o(r9/ico 3 'a "i"9ctica "! (!o(ra/ía !n E*G*>;* En uadernos deedagog+a, n*K J, $9(* @*>UNGE, 0* #@BP&* La In!sti(aci2n Ci!ntí/ica* >arc!'ona=Ari!'G!o(ra/ía= "i!z a%os "! !o'uci2n* adrid, /012 >UZZATI4TRA6ERSO, A* #@& lgunas ideas sobre los principios generales de la educación ambiental.1aris= UNESCO>UZZATI4TRA6ERSO, A* #@& lgunas ideas sobre los principios generales de la educación ambiental.1aris= UNESCO*>UZZATI4TRA6ERSO, A* #@& lgunas ideas sobre los principios generales de la educación ambiental.1aris= UNESCO*

    CARRERAS, C* #@B& $a ciudad. Ense!anzas del fenómeno urbano. 0a"ri"=CASAS, 0* 3 ROIG, A* 0* #@BP& :La r!(i2n 3 'a G!o(ra/ía !s$a%o'a;* En La regionalización

     geográfica de España. 0a-ri-CASTELLANOS, @J=B&*CEROUS?, T* #@& ecursos did)cticos para la educación ambiental * UNESCO 35#E&, 6. 7/081" 9$a ense!anza de las iencias &ociales, problemas, 'ipótesis y estrategias:. En .;;. La G!o(ra/ía 3 'as CC*SS* adrid< lianza.DE>ESSE4AR6ISET, 0* L* #@& El entorno en la escuela< una revolución pedagógica* >arc!'ona=Fontan!''a*DIUF, F* +* 3 OLEA, R* #@B& :Di"9ctica "! 'o ur5ano;* En uadernos de edagog+a, n^ @P* >arc!'ona=LaiaE&%=6>E?, @ * 7/083" T!n"!ncias 3 $ro5'!-9tica actua' "! 'a (!o(ra/ía. adrid< incel.FAURE, E, 3 otros= prender a ser * A'ianza4Un!sco, @, $9(* *FONTAN +U6ERO, 1* #@B& $a escuela y sus alternativas de poder * >arc!'ona= CEA1 S[NCHEZ, +* +,#@B& :EI "!s!ncanto "! 'a !"ucaci2n;* En evista de 6ac'illerato, n,K , $9(s* B4J**$$A#&, $. 7/030" G!o(ra$8i! uni!rsa'!. ar+s, p)g. /B *C DC?, .$ 7FF3".El conocimiento del medio y su ense!anza pr)ctcia en la formación del profesorado de Educación rimaria. *ranada< >ativola*# G @#=>E? @.7 FF2".$os principios ientifico-(id)cticos 7(".>uevo odelo para laEnse!anza de la *eograf+a y la 5istoria. *ranada< Editorial Dniversidad de *ranadaGUSDORF, G* #@B& :1asa"o, $r!s!nt! 3 /uturo "! 'a in!sti(aci2n int!r"isci$'inaria;* En $ainterdisciplinariedad y las iencias &ociales. 0a"ri"= T!cnos*+I0NEZ, + #@BB&* El entorno como alternativa metodológica. Estudio de la zona de #llora* Grana"a=Di$utaci2n 1roincia',@BB@#=>E? @ 7/080". $a interdisciplinariedad en el estudio integral del entorno. $a barriada de &anta dela *

    Grana"a= A*0* A* @B :La !ns!%anza -!"ioa-5i!nta' co-o a't!rnatia -!to"o'2(ica;* En Ecolog+a yEducación* Grana"a= Co'* Lic* ? Doct*, @B*

    26

    http://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=2230470http://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=2230470http://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=2230470http://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=2230470

  • 8/17/2019 Ensenar Geografia Desde La Localidad.articulo PROVISIONAL

    27/27

    LOGAN, L* 0* 3 LOGAN 0* 6* #@& Estrategias para una ense!anza creativa* >arc!'ona= Oios4Tau*LUC, +* N* #@B@& La !ns!%anza "! 'a Historia a tras "!' -!"io. adrid< incel-Hepellusz.ORTEGA ? GASSET, +* #@& :La 8istoria co-o sist!-a;* En evista de Accidente* 0a"ri"*#*E%, @. et #>5E$(E, 6. 7/048" La r!$r!s!ntation "! '_!s$ac! c8!z '_!n/ant. ar+s< .D..1IAGET, +* #@B& :1ro5'!-as (!n!ra'!s "! 'a in!sti(aci2n int!r"isci$'inaria 3 -!canis-os co-un!s;*

    En %endencias de la investigación en las diversas ciencias sociales. 0a"ri"= A'ianza4Un!scoRO+AS, A* #PP& La E"ucaci2n co-o Continuo Hu-ano* Caracas= E"itoria' 0i Ti!rra*SANTAELLA, R* #PP& G!o(ra/ía= Dia'o(o !ntr! Soci!"a" ! Historia* Caracas= C9t!"ra 1io Ta-a3oSANTOS, 0* #PPP& La Natura'!za "!' Es$acio= Tcnica 3 ti!-$o* Raz2n 3 !-oci2n* >arc!'ona= E"itoria' Ari!'*SCURATI, C* 3 DA0INAU, E* #@& #nterdisciplinariedad y did)ctica* La Coru%a= UCSSTENHOUSE,L* # @B&* La In!sti(aci2n co-o 5as! "! 'a !ns!%anza=0a"ri"= 0orata6ic!-inist!rio "! Asuntos E"ucatios* #PPJ& 1'an Lic!o >o'iariano* Caracas= Autor*6IDAL DE LA >LACHE, 1* #@J& E' $!nsa-i!nto (!o(r9/ico*