fonseca 35 (decembro 2013)

46

description

O Centro de Linguas Modernas da USC

Transcript of fonseca 35 (decembro 2013)

Page 1: fonseca 35 (decembro 2013)
Page 2: fonseca 35 (decembro 2013)

Editorial Editorial

Editorial

Editorial

EditorialEditorial Editorial

DirecciónBlanca-Ana Roig RechouAlberto Arce ArceCarlos Amable Baliñas Fernández

Equipo de redacción Mar Fernández VázquezBlanca-Ana Roig RechouServizo de Publicacións e Intercambio

Científico da USC

EditaAsociación de Antigos Alumnos e Amigos da USCCasa da ConchaUniversidade de Santiago de Compostela15782 Santiago de CompostelaTel.: 981 580 624

[email protected]

Depósito legal: C 1826-1995ISSN 2173-2957

Desde o n.º 34, a revista fonseca conta cunha subvención da Deputación da Coruña.

Neste número da revista fonseca dáse a coñecer o Centro de Linguas Modernas

da Universidade de Santiago de Composte-la, un servizo que ofrece unha ampla gama de cursos en varias linguas, ademais doutras actividades formativas e culturais que poden ser de interese para asociados, amigos e fa-miliares. Ademais acóllese o texto gañador do VIII Concurso de Relato Curto e, como é habitual, as actividades que durante o semes-tre realizou a Asociación, as publicacións re-comendadas polo Servizo de Publicacións e Intercambio Científico da USC e as seccións: “O Recanto da Memoria”, que acolle biogra-fías, homenaxes, anécdotas e relatos que van constituíndo a historia da Universidade compostelá, e tamén “Recanto dos Antigos Alumnos e Amigos da USC” desde o que se transmiten suxestións e actividades varias rea-lizadas polos socios. Estas seccións precisan que os asociados envíen aqueles textos que consideren poden ser de interese para todos, xa relaten as propias experiencias, xa as de familiares e amigos.

Dirección da Revista fonseca

En este número de la revista fonseca se da a conocer el Centro de Linguas Modernas

de la Universidad de Santiago de Composte-la, un servicio que ofrece una amplia gama de cursos en varias linguas, además de otras acti-vidades formativas y culturales que pueden ser de interés para asociados, amigos y familiares. Además se acoge el texto ganador del VIII Con-curso de Relato Breve y, como es habitual, las actividades que durante el semestre realizó la Asociación, las publicaciones recomendadas por el Servicio de Publicaciones e Intercambio Científico de la USC y las secciones: “El Rincón de la Memoria”, que acoge biografías, homena-jes, anécdotas y relatos que van constituyen-do la historia de la Universidad compostelana, y también “Rincón de los Antiguos Alumnos y Amigos de la USC” desde el que se transmiten sugerencias y actividades varias realizadas por los socios. Estas secciones necesitan que los asociados envíen aquellos textos que conside-ren pueden ser de interés para todos, ya relaten las propias experiencias, ya las de familiares y amigos.

Dirección de la Revista fonseca

Editorial

Page 3: fonseca 35 (decembro 2013)

O Centro de Linguas Modernas da USC ........................ 4Katerina Vlasáková ..................................................................................................... 4

Entrevistas .............................................................13Victor Millet Schröder (Vicerreitor de Relacións Exteriores e Internacionalización) ............ 13

Katerina Vlasáková (directora do Centro de Linguas Modernas da USC) ........................ 16

Geneviève Lecorre (secretaria académica do Centro de Linguas Modernas da USC) ...... 20

Manuel Fernández Méndez (coordenador do Centro de Linguas Modernas no campus de Lugo) ........................................................................................................................... 23

VIII Premio de Relato Curto .....................................25Os animais non son seres libres, senón determinados. Víctor G. García Dopico ....... 25

O Recanto da memoria. Biografías. Homenaxes. Anécdotas. Relatos .................................................31Ensinanza vital. Juan María Abalo Castex. ................................................................ 31

Visión sobre Europrácticum. Lucrecia Arroyo. ........................................................... 31

Patricia Castelo Fernández. In memoriam. As súas compañeiras da Asociación de Antigos Alumnos e Amigos da USC. ......................................................................... 32

In memoriam. Datos curriculares do Dr. Manuel Cerqueiro Rodríguez. Prof. José Peña Guitián e Prof. Rafael Tojo Sierra. ................................................... 32

Recanto dos Antigos Alumnos e Amigos da USC. Suxestións dos socios ..............................................................36Camiño Primitivo. Manolo Fraga. .............................................................................. 36

Actividades e Novas da Asociación ..............................39

Publicacións ...........................................................42

SumarioSumario

Page 4: fonseca 35 (decembro 2013)

El Centro de Linguas Modernas de la USC ................... 9Katerina Vlasáková ..................................................................................................... 9

Entrevistas ............................................................13Victor Millet Schröder (Vicerrector de Relaciones Exteriores e Internacionalización) ......... 14

Katerina Vlasáková (directora del Centro de Linguas Modernas de la USC) .................... 18

Geneviève Lecorre (secretaria académica del Centro de Linguas Modernas de la USC) .. 21

Manuel Fernández Méndez (coordinador del Centro de Linguas Modernas en el campus de Lugo) ............................................................................................................. 24

VIII Premio de Relato Curto .....................................28Los animales no son seres libres, sino determinados. Víctor G. García Dopico ......... 28

El Rincón de la memoria. Biografías. Homenajes. Anécdotas. Relatos. ..................................................33Enseñanza vital. Juan María Abalo Castex ................................................................ 33

Visión sobre Europrácticum. Lucrecia Arroyo ............................................................ 34

Patricia Castelo Fernández. In memoriam. Las compañeras de la Asociación de Antiguos Alumnos y Amigos de la USC .................................................................... 34

In memoriam. Datos curriculares del Dr. Manuel Cerqueiro Rodríguez. Prof. José Peña Guitián y Prof. Rafael Tojo Sierra ...................................................................... 35

Rincón de los Antiguos Alumnos y Amigos de la USC. Sugerencias de los socios ..........................................37Camino Primitivo. Manolo Fraga. .............................................................................. 37

Actividades y Noticias de la Asociación .......................39

Publicaciones .........................................................42

SumarioSumario

Page 5: fonseca 35 (decembro 2013)

O C E n t R O D E L I n G U A S M O D E R n A S D A U S C4

O actual Centro de Linguas Modernas (CLM, http://www.usc.es/gl/servizos/clm/), que en 2015 cumplirá 40 anos de existencia, é o servizo da Universidade de Santiago de Compostela ao que se lle atribúen as funcións de organizar, xestionar e impartir cursos de linguas propias e estranxeiras, calquera que sexa o seu formato, canal de difusión (presencial, semipresencial, a distancia, online, multimedial), duración ou carácter (xeral ou para fins específicos), agás os que figuren nos plans de estudo das titulacións oficiais.

Ten os seus inicios a mediados dos anos setenta como Instituto de Idiomas (InID), que xorde coa idea de crear un Instituto de Lingüística Aplicada, parello ao proceso de creación e posta en marcha do Instituto da Lingua Galega.

O seu primeiro director foi don Constantino García mentres que Mercedes Brea López exercía labores de “secretaria executiva”. En 1984 a Universidade de Santiago de Compostela incorporou este Instituto como servizo dependente da Reitoría, nomeando a Jesús Lago Garabatos como director do Instituto, quen ao mesmo tempo designou a tomás Jiménez Juliá como subdirector.

Dos anos máis tarde, cando Jesús Lago foi nomeado Secretario da Facultade de Filoloxía, tomás Jiménez Juliá pasou a dirixir o Instituto ata 1994. nese tempo, comezou o perfil que ten na actualidade o Centro de Linguas Modernas, como servizo cunha identidade propia dentro da USC e cun estatus específico do seu profesorado, ademais de crecer como centro de linguas, tanto en número de alumnado como en número de linguas ofrecidas e na calidade dos

Persoal directivo, docente e administrativo do Instituto de Idiomas / Centro de Linguas Modernas ata o curso académico 2009-2010: tomás Jiménez Juliá, Luisa González Vázquez, José Manuel Pérez Pena, Keith Ammerman, Victor Reynolds, María Goldar Durán, Mercedes Brea López, Ignacio Palacios Martínez e nuria Galán Suárez.

O Centro de Linguas Modernas

seus servizos. Un dos maiores logros da dirección de tomás Jiménez Juliá foi a consolidación da maior parte do profesorado como plantilla laboral con contrato indefinido; un persoal, como el mesmo explica, moi cualificado, con moita experiencia, mais cunha gran precariedade laboral ata entón. Ademais nos anos 1991 e 1994, despois de laboriosas negociacións coa Reitoría, celebráronse concursos que estabilizaron a columna vertebral do InID, columna vertebral que se mantén como tal actualmente.

tomás Jiménez Juliá deixou a dirección en 1994, asumíndoa, desta volta, un profesor do propio InID, Keith Ammerman. En 1995, a Dirección do InID presentou unha memoria onde se solicitaba un recoñecemento académico dos estudos realizados no InID, á vez que se presentaba un marco novo para a institución consistente en implantar un novo módulo de estudo, o estudo autónomo titorizado –xunto con traballo en grupos das clases os cursos anuais–, e a formación didáctica de futuros profesores. O 27 de xuño de 1996 recoñeceuse aos cursos do InID a posibilidade de acollerse a Créditos de Libre Configuración (un dos primeiros centros en toda España en ser recoñecidos). Logrouse que dous profesores xa fixos, pero a tempo parcial, pasasen a dedicación exclusiva (1996 e 1998) e a creación da praza de lingua italiana (2001). En outubro de 1996 abriuse a sé do InID no Campus de Lugo con linguas alemá, francesa e inglesa. O InID converteuse en Centro Oficial Examinador para os seguintes exames: tOEFL (1996), Institut Goethe (1999) e DELE (Instituto Cervantes, xa iniciado en 1992).

Page 6: fonseca 35 (decembro 2013)

R E V I S tA F O n S E C A 5Entre os anos 1994-1999 o profesorado da sección de español participou en cursos de Didáctica do Español como Lingua Estranxeira, tanto en módulos teóricos coma no prácticum.

Entre 1995 e 1999, grazas aos profesores Martin Melia, Sarah Phillips e Keith Ammerman, desenvolveuse o proxecto do Centro de Recursos de Idiomas (CRI) ubicado na facultade de Ciencias da Comunicación, dedicado ao estudo autónomo dunha lingua. É o primeiro centro destas características que se abre ao público nunha universidade española. Ofrece desde un principio non só a formación individualizada senón sesións de conversa, recoñecéndose os estudos realizados nese Centro con Créditos de Libre Configuración. no curso 2000-2001 iníciase o curso piloto coa participación duns trinta alumnos de inglés dun único nivel (nivel 5, B1) e nos cursos seguintes incorporáronse máis niveles de inglés, checo e francés (2002), alemán e español (2005), italiano e ruso (2006) e portugués (2007).

O InID foi recoñecido pola Universidade de Cambridge no ano 2000 como Centro Oficial de formación de profesorado para impartir o curso de posgrao CELtA (Diploma de Enseñanza de Inglés para Adultos da Universidade de Cambridge), o certificado de maior prestixio do seu tipo a nivel internacional. Comézase a impartir con profesorado da sección de Inglés en cursos intensivos dun mes nos meses de xullo e setembro de 2000.

A Universidade de Santiago de Compostela asinou os seguintes convenios internacionais: coa Universidade de Colorado (EE.UU. en 1994), coa Universidade de Manchester (Reino Unido en 2000), coas Universidades de Praga e Brno (República Checa en 2000) e coa Universidade de Bourgogne (Francia en 2001).

Entre 1994 e 2002, sen subir o prezo das matrículas, aumentou o número de matriculados nun 13% e os ingresos nun 15%.

José Manuel Pérez Pena sustituíu a Keith Ammerman na dirección en 2003, nunha época de recortes presupostarios, de cambio de imaxe do InID a CLM (Centro de Linguas Modernas) e comezaron as negociacións para a entrada do persoal adscrito ao InID no convenio colectivo da USC, ao tempo que se contaba con persoal de apoio administrativo, por medio do Plan de Fomento de Emprego (Plan labora) da Xunta de Galicia. Ese ano 2003 foi cando o Centro de Recursos de Idiomas (na actualidade Centro de Autoaprendizaxe titorizado, CAt) recibiu un accésit nos III Premios de Innovación Educativa da USC.

Ignacio Palacios Martínez fíxose cargo da dirección nunha situación de cambio na estrutura xeral dos estudos da Universidade, froito da adaptación das ensinanzas ao Espazo Europeo de Educación Superior. Entre os logros máis salientables da súa dirección están a informatización de todo o proceso de xestión das matrículas no Centro (cuxo brazo executor foi e segue a ser o Xescampus) e a

incorporación dunha maior oferta de linguas nos cursos de verán e tamén nos cursos regulares. Por exemplo, incorporouse o catalán, grazas á colaboración económica do Institut Ramón Llull, e o Centro convertiuse en 2007 en centro examinador de probas oficiais de italiano como lingua estranxeira (CILS); potenciouse o galego para non galegofalantes e tamén o Centro de Recursos de Idioma (CRI) nos campus de Lugo e Santiago de Compostela; e reforzáronse as relacións con distintas institucións coma o Instituto Galego de Administración Pública de Emprego (IGAPE), a Radio televisión de Galicia (RtVG), as Cámaras de Comercio de A Coruña e de Lugo, etc.

Kateřina Vlasáková, directora do Centro desde novembro de 2010, non é a sucesora inmediata de Ignacio Palacios senón que durante un breve período este Centro estivo dirixido pola profesora María teresa Díaz García. nos últimos anos traballouse en ampliar a oferta de linguas impartidas nos campus de Lugo e Santiago de Compostela (que neste momento ocupa os primeiros postos entre os centros de linguas das universidades españolas xunto coa Universidad Complutense de Madrid e a Universitat de Barcelona) e en mellorar a xestión das matrículas a través de Xescampus; implantouse un novo módulo para as probas de acreditación lingüística; regularizouse a concesión de créditos ECtS polos cursos de idiomas; asinouse, desde a Universidade de Santiago de Compostela, un convenio que permite organizar os exames oficiais de xaponés (nOKEn) e outros acordos de colaboración con diferentes másteres dirixidos ou codirixidos por profesorado da facultade de Filoloxía da USC; actualizouse e ampliouse a información na páxina en liña do Centro; e intensificouse a divulgación das actividades realizadas a través do Xornal da USC, de medios de comunicación galegos e de redes sociais (mesmo creando un perfil de facebook propio: https://www.facebook.com/pages/Centro-de-Linguas-Modernas-da-USC/565323143495604).

Para intentar paliar a falta dun edificio onde se centralizasen as principais dependencias do Centro, desde o ano 2010 trabállase na constitución dunha Rede de Aulas de Idiomas da Universidade de Santiago de Compostela, conseguíndose ata o momento a sinatura de dous convenios de cesión compartida prolongada cos decanatos das facultades de Dereito e Químicas e unha modernización do equipamento informático das aulas. A estes logros cabe engadir que en 2012 se actualizou o regulamento do Centro (que se pode consultar e descargar desde o apartado “normativa” da súa páxina en liña, http://www.usc.es/export/sites/default/gl/servizos/clm/descargas/Regulamento_CLM_25.06.2012.pdf); inaugurouse a nova sé do Centro no Campus Vida e incorporouse o Centro á Asociación de Centros Superiores de las Universidades Españolas (ACLES); e que en 2013, debido ao incremento da actividade, se creou un posto administrativo de base, como apoio á xestión do Centro.

Page 7: fonseca 35 (decembro 2013)

66 O C E n t R O D E L I n G U A S M O D E R n A S D A U S C

Oferta docente O Centro de Linguas Modernas ofrece cursos de

idiomas en convocatorias anuais, semestrais e de modalidade intensiva. O número de linguas impartidas foi crecendo de modo permanente: nos anos setenta no campus de Santiago de Compostela xa existían alemán, francés, galego, inglés e italiano. nos anos oitenta comezouse a impartir árabe, catalán, checo, español, esperanto, neerlandés, portugués e ruso. nos anos noventa, coa creación do Campus de Lugo, o Centro creou a oferta de inglés, francés e alemán tamén nese campus, e no campus de Santiago de Compostela introducíronse danés, grego moderno e xaponés. no século XXI a xa rica oferta de linguas amplíase con chinés, éuscaro, lingua de signos e polaco no campus de Santiago de Compostela, e no campus de Lugo con galego para non galegofalantes, portugués, italiano e lingua de signos.

Á par da variedade de linguas amplíase a variedade das distintas modalidades de tipos de cursos. O maior número de idiomas ofértase durante os cursos intensivos de xullo de 40 horas, onde se conta con público achegado de toda Galicia e mesmo de fóra das súas fronteiras. Os cursos de verán de linguas estranxeiras deste Centro, na actualidade, están a se consolidar como un complemento interesante á oferta de cursos de galego e de cursos de español como lingua estranxeira para atraer a Santiago de Compostela tanto ao público nacional como internacional.

A necesidade de adaptar todas as materias da universidade aos calendarios semestrais, segundo os requirimentos do Espazo Europeo de Educación Superior, tamén se reflicte na programación deste Centro, cuxa maior oferta de cursos reside agora precisamente en cursos semestrais de 40 horas presenciais con 10 horas de traballo autónomo. Estase a traballar na introdución desta modalidade de cursos en todas as linguas que se ofertan en ambos os dous campus.

Como reforzo da docencia, aos alumnos matriculados no Centro ofréceselle poder participar nun intercambio lingüístico do programa tándem con numerosos estudantes internacionais que asisten a clases de español no Centro. Co apoio do profesorado, especialmente da sección de español, os propios alumnos teñen liberdade para definir o ritmo de traballo e os contidos aos que queren dedicar as súas conversas (como disciplinas de estudo, áreas de interese e afeccións). E no marco do Programa europeo Erasmus, o Centro recibe profesorado invitado procedente doutras universidades europeas, que imparte seminarios e charlas sobre distintas temáticas relacionadas coa programación docente do Centro.

O Centro de Linguas Modernas oferta para o segundo semestre do curso académico 2013-2014 cursos nas seguintes linguas: alemán, árabe, checo, chinés, danés, francés, portugués e xaponés, cursos de galego para non galegofalantes, cursos de catalán e cursos de lingua de signos, que se realizarán entre febreiro e maio de 2014, cunha duración de 40 horas presenciais e 10 horas de traballo titorizado.

As persoas sen coñecementos previos da lingua que queren aprender poderán matricularse entre o 22 e o 30 de xaneiro de 2014.

Os interesados en coñecer o seu nivel de coñecemento previo desas linguas poderán inscribirse nas probas de nivel do 8 ao 19 de xaneiro de 2014. A proba realizarase en distintas aulas das facultades dos campus de Lugo e Santiago de Compostela o 20 de xaneiro de 2014. Poderán matricularse do 23 ao 30 de xaneiro de 2014.

Arquivo do Centro de Linguas Modernas.

Page 8: fonseca 35 (decembro 2013)

R E V I S tA F O n S E C A 7R E V I S tA F O n S E C A 7

Avaliación de coñecemento de linguas O Centro ofrece a posibilidade de examinarse de alemán,

italiano, español e xaponés como lingua estranxeira e obter un certificado que é recoñecido a nivel internacional xa que este Centro é centro examinador delegado do Goethe-Institut desde 1991, do Instituto Cervantes (Diploma de Español como Lingua Estranxeira, DELE, que en 2014 alcanzará a 22ª edición), da Università per Stranieri de Siena (CILS) desde 2007, de Japan Foundation e de Japan Educational Exchanges and Services (JEES) desde 2012, organismos oficiais dependentes do goberno xaponés que teñen só tres sés en España, unha delas a USC.

Ademais neste Centro a comunidade universitaria pode acreditar o seu coñecemento do nivel B1 (segundo o Marco Europeo Común de Referencia de Linguas), necesario para a obtención do título de grao e a concesión de bolsas de mobilidade internacional.

PublicaciónsEntre as actividades enmarcadas na investigación,

hai que citar as publicacións realizadas por membros e/ou persoal vinculado ao InID/CLM. Probablemente a máis importante é a posta en marcha da edición da colección “Cuadernos de español como lengua extranjera”, que naceu no ano 2009 baixo o selo editorial de USC, editora e a iniciativa do Centro de Linguas Modernas e do Servizo de Publicacións e Intercambio Científico da USC. Cada volume canaliza actividades prácticas, elaboradas polos profesionais da USC implicados no ensino do español como lingua estranxeira (ELE) e sensibilizados coas necesidades desta faceta da realidade académica actual. É unha colección dirixida a estudantes adultos de español como lingua estranxeira, especialmente a universitarios que participan nos programas internacionais de mobilidade de educación superior, co obxectivo de incidir de modo integral na súa formación. As consignas presentes na creación de cada volume da colección contemplan en todo momento dous documentos esenciais nesta área, o Marco Europeo Común de Referencia para as Linguas do Consello de Europa (2001) e o Plan curricular del Instituto Cervantes. Niveles de referencia para el español (2007). A colección conta xa con tres títulos publicados: 1) Actividades de comprensión audiovisual (B1-B2). Todo sobre mi madre, del Dir. Pedro Almodóvar (2010), de M. Carmen Losada Aldrey e Rita Martín Sánchez; 2) El español idiomático da juego. 150 fraseologismos con ejercicios para nivel umbral (B1), de M. Carmen Losada Aldrey (2011); e 3) Letra y música. Actividades para el aula de español (B2-C1), de Rocío Barros Lorenzo e Rosa Ana Paz Doce (2012).

na actualidade unha comisión mixta formada pola profesora do Centro, nuria Galán Suárez, a profesora da facultade de Filoloxía, Marta Blanco Domínguez, e a profesora dos Cursos Internacionais, Rocío Barros Lorenzo, están a traballar sobre un volumen dedicado ao Español

Arquivo do Centro de Linguas Modernas.

Page 9: fonseca 35 (decembro 2013)

O C E n t R O D E L I n G U A S M O D E R n A S D A U S C8

como lingua estranxeira e as novas tecnoloxías, intitulado ELE 2.0. Interacción y colaboración en el aula. A súa autora, María del Pilar Concheiro Coello, procede da Universidade de Reikiavik (Islandia).

Outras publicacións promovidas e realizadas por profesorado e personal docente colaborador do Centro son as Actas do IX congreso Internacional de ASELE (Santiago de Compostela, 23-26 de setembro de 1998), nunha edición de tomás Jiménez Juliá, M. Carmen Losada Aldrey e José F. Márquez Caneda; Ausgewählte Gedichte 1997-2008 / Escolma poética 1997-2008 (2011), unha selección de poemas da autora alemana-galega Urshula Heinze entre 1997 e 2008, confeccionada pola sección de alemán e publicada en edición bilingüe alemán-castelán; a dixitalización da versión trilingüe dos contos checos traducidos polos propios alumnos con permiso do autor e publicados en 2000 na USC en colaboración co Servizo de normalización Lingüística, Cen contos ou sexa, un plan incumprido, cos que se pode traballar desde a propia páxina en liña do Centro (http://www.usc.es/chesga/index.php?url=contos&lang=gl); e Marugoto Gramática nivel A2-1 (setembro-decembro 2012) e Marugoto Gramática nivel A2-B1 (maio-xullo 2013), nas que participa Minako takahashi. A estas publicacións súmanse traducións realizadas polo profesorado do Centro (como a tradución de bases de datos a diferentes linguas estranxeiras para o proxecto de investigación e desenvolvemento de referencia PGIDIt08SIn044E entre a USC e Internet Construdata21, S.A. no marco do Plan Galego de I+D+I (2006-2010); para revistas estranxeiras especializadas; e para publicacións de centros de investigación como o Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades) ou outras publicacións realizadas polo profesorado interno ou colaborador do Centro, caso de Estudos sobre léxico dos trovadores (Verba, Anexo 63, 2008), coordinado por Mercedes Brea; Drama With Children (1999), de Sarah Philips; Antología de textos gnógticos y herméticos (2012) e La constitución invisible del ser humano según el sufismo (2013), de Andrés Guijarro; As literaturas rusa e checa en traducións galegas. Sección rusa e as traducións Crime e castigo, de F. M. Dostoievski (2003), O desfalco de V. P. Katáiev (2007) e Só o silencio me responde de A. Akhmátova (2007), de Ekaterina Guerbek; La coordinación en Español. Aspectos teóricos y descriptivos (Verba, Anexo 39, 1995), de tomás Jiménez Juliá; Nuevas tecnologías en lingüística, traducción y enseñanza de lenguas (2005), de Ignacio Palacios Martínez; e Fundamentos del

análisis sintáctico funcional (1989), de Guillermo Rojo y tomás Jiménez Juliá.

Actividades culturais formativas O Centro de Linguas Modernas promove a organización

de actividades formativas e culturales individualmente ou en colaboración con outras institucións e organismos públicos e privados.

Cabe resaltar as exposicións e ciclos de cinema, organizados en colaboración co Vicerreitorado de Cultura da USC, con embaixadas e outros organismos nacionais e internacionais; xornadas multilingües como o Encuentro de las Lenguas y Culturas (outubro de 1998) ou o Festival de Linguas (marzo de 2007); viaxes didácticas a Italia (2006, 2007 e 2009); presentacións de libros e talleres de poesía, entre outras actividades.

na actualidade pódese asistir ao I Ciclo de Cine Rural (organizado polo grupo de investigación Ruralia do campus de Lugo, que se celebra entre novembro de 2013 e abril de 2014). Están en preparación un Ciclo de cinema checo (previsto para febreiro de 2014), o Concurso de teatro en Japonés, España 2014 (onde pode participar alumnado de xaponés en Galicia) e a XIIª edición das viaxes didácticas a Francia (cun amplo contido cultural ao que poderá asistir alumnado do Centro e calquera interesado en coñecer a rexión Rhône-Alpes/Ginebra do 12 ao 20 de abril de 2014).

Con estas actividades téntase enriquecer a ensinanza de linguas estranxeiras, ao considerar o alumno como eixe central do proceso de ensinanza-aprendizaxe e perseguir a súa formación, non só lingüística senón tamén persoal e humana. A participación nas actividades propostas potencia actitudes e valores de respecto, tolerancia, solidaridade e interese cara a linguas e culturas distintas ás propias.

ConcursoA Universidade de Santiago de Compostela convoca

un concurso entre o alumnado e exalumnado do Centro de Linguas Modernas da USC, antigo Instituto de Idiomas.

Poderá participar todo o alumnado ou exalumnado do Centro nos campus de Lugo e Santiago de Compostela que estivera ou estea matriculado nos cursos ou módulos de autoaprendizaxe titorizada CRI / CAt desde 1975 a 2015.

Establécense tres categorías de galardóns:

1ª categoría: maior nÚMERO DE LInGUAS EStUDADAS nO InID / CLM

2ª categoría: maior nÚMERO DE CURSOS REALIZADOS nO InID / CLM

3ª categoría: maior nÚMERO DE nIVEIS APROBADOS nO InID / CLM

As bases do concurso serán publicadas na páxina en liña do Centro (www.usc.es/clm) en xaneiro de 2014.

Page 10: fonseca 35 (decembro 2013)

R E V I S tA F O n S E C A 9

El actual Centro de Linguas Modernas (CLM, http://www.usc.es/es/servizos/clm/), que en 2015 cumplirá 40 años de existencia, es el servicio de la Universidad de San-tiago de Compostela al que se le atribuyen las funciones de organizar, gestionar e impartir cursos de lenguas pro-pias y extranjeras, cualquiera que sea su formato, canal de difusión (presencial, semipresencial, a distancia, online, multimedial), duración o carácter (general o para fines es-pecíficos), salvo los que figuren en los planos de estudio de las titulaciones oficiales.

Tiene sus inicios a mediados de los años setenta como Instituto de Idiomas (InID), que surge con la idea de crear un Instituto de Lingüística Aplicada, paralelo al proceso de creación y puesta en marcha del Instituto da Lingua Galega.

Su primer director fue don Constantino García mientras que Mercedes Brea López ejercía labores de “secretaria ejecutiva”. En 1984 la Universidad de Santiago de Com-postela incorporó este Instituto como servicio dependiente de la Rectoría, nombrando a Jesús Lago Garabatos como director del Instituto, quien al mismo tiempo designó a to-más Jiménez Juliá como subdirector.

Dos años más tarde, cuando Jesús Lago fue nombra-do Secretario de la Facultad de Filología, tomás Jiménez Juliá pasó a dirigir el Instituto hasta 1994. En ese tiempo, comenzó el perfil que tiene en la actualidad el Centro de Linguas Modernas, como servicio con una identidad propia dentro de la USC y con un estatus específico de su profe-sorado, además de crecer como centro de lenguas, tanto en número de alumnado como en número de lenguas ofre-cidas y en la calidad de sus servicios. Uno de los mayores logros de la dirección de tomás Jiménez Juliá fue la conso-lidación de la mayor parte del profesorado como plantilla la-boral con contrato indefinido; un personal, como él mismo explica, muy cualificado, con mucha experiencia, pero con una gran precariedad laboral hasta entonces. Además en los años 1991 y 1994, después de laboriosas negociacio-nes con la Rectoría, se celebraron concursos que estabili-zaron la columna vertebral del InID, columna vertebral que se mantiene como tal actualmente.

tomás Jiménez Juliá dejó la dirección en 1994, asu-miéndola, en esa ocasión, un profesor del propio InID, Keith Ammerman. En 1995, la Dirección del InID presentó una memoria donde se solicitaba un reconocimiento aca-démico de los estudios realizados en el InID, a la vez que se presentaba un marco nuevo para la institución consis-tente en implantar un nuevo módulo de estudio, el estudio autónomo tutorizado junto con trabajo en grupos de clases los cursos anuales–, y la formación didáctica de futuros profesores. El 27 de junio de 1996 se reconoció a los cur-

sos del InID la posibilidad de acogerse a Créditos de Libre Configuración (uno de los primeros centros en toda Espa-ña en ser reconocidos). Se logró que dos profesores ya fijos, pero a tiempo parcial, pasasen a dedicación exclusiva (1996 y 1998) y la creación de la plaza de lengua italiana (2001). En octubre de 1996 se abrió la sede del InID en el Campus de Lugo con lenguas alemana, francesa e inglesa. El InID se convirtió en Centro Oficial Examinador para los siguientes exámenes: tOEFL (1996), Institut Goethe (1999) y DELE (Instituto Cervantes, ya iniciado en 1992). Entre los años 1994-1999 el profesorado de la sección de español participó en cursos de Didáctica del Español como Lengua Extranjera, tanto en módulos teóricos como en el prácti-cum.

Entre 1995 y 1999, gracias a los profesores Martin Me-lia, Sarah Phillips y Keith Ammerman, se desarrolló el pro-yecto del Centro de Recursos de Idiomas (CRI) ubicado en la facultad de Ciencias de la Comunicación, dedicado al es-tudo autónomo de una lengua. Es el primer centro de estas características que se abre al público en una universidad española. Ofrece desde un prinicipio no solo la formación individualizada sino sesiones de conversación, reconocién-dose los estudios realizados en ese Centro con Créditos de Libre Configuración. En el curso 2000-2001 se inicia el curso piloto con la participación de unos treinta alumnos de inglés de un único nivel (nivel 5, B1) y en los cursos siguien-tes se incorporaron más niveles de inglés, checo y francés (2002), alemán y español (2005), italiano y ruso (2006) y portugués (2007).

El InID fue reconocido por la Universidad de Cambridge en el año 2000 como Centro Oficial de formación de profe-sorado para impartir el curso de posgrado CELtA (Diploma de Enseñanza de Inglés para Adultos de la Universidad de Cambridge), el certificado de mayor prestigio de su tipo a nivel internacional. Se comenzaba a impartir con profesora-do de la sección de Inglés en cursos intensivos de un mes en los meses de julio y septiembre de 2000.

La Universidad de Santiago de Compostela firmó los siguientes convenios internacionales: con la Universidad de Colorado (EE.UU. en 1994), con la Universidad de Man-chester (Reino Unido en 2000), con las Universidades de Praga y Brno (República Checa en 2000) y con la Universi-dad de Bourgogne (Francia en 2001).

Entre 1994 y 2002, sin subir el precio de las matrículas, aumentó el número de matriculados en un 13% y los ingre-sos en un 15%.

José Manuel Pérez Pena sustituyó a Keith Ammerman en la dirección en 2003, en una época de recortes presu-puestarios, de cambio de imagen del InID a CLM (Centro de

El Centro de Linguas Modernas

Page 11: fonseca 35 (decembro 2013)

E L C E n t R O D E L I n G U A S M O D E R n A S D E L A U S C 10Linguas Modernas) y comenzaron las negociaciones para la entrada del personal adscrito al InID en el convenio colectivo de la USC, al tiempo que se contaba con personal de apoyo administrativo, por medio del Plan de Fomento de Empleo (Plan labora) de la Xunta de Galicia. Ese año 2003 fue cuan-do el Centro de Recursos de Idiomas (en la actualidad Cen-tro de Autoaprendizaje tutorizado, CAt) recibió un accésit en los III Premios de Innovación Educativa de la USC.

Ignacio Palacios Martínez se hizo cargo de la dirección en una situación de cambio en la estructura general de los estudios de la Universidad, fruto de la adaptación de las en-señanzas al Espacio Europeo de Educación Superior. Entre los logros más destacables de su dirección están la informa-tización de todo el proceso de gestión de las matrículas en el Centro (cuyo brazo ejecutor fue y sigue siendo el Xescam-pus) y la incorporación de una mayor oferta de lenguas en los cursos de verano y también en los cursos regulares. Por ejemplo, se incorporó el catalán, gracias a la colaboración económica del Institut Ramón Llull, y el Centro se convirtió en 2007 en centro examinador de pruebas oficiales de ita-liano como lengua extranjera (CILS); se potenció el gallego para no gallegohablantes y también el Centro de Recursos de Idioma (CRI) en los campus de Lugo y Santiago de Com-postela; y se reforzaron las relaciones con distintas institu-ciones como el Instituto Galego de Administración Pública de Empleo (IGAPE), la Radio televisión de Galicia (RtVG), las Cámaras de Comercio de A Coruña y de Lugo, etc.

Kateřina Vlasáková, directora del Centro desde noviem-bre de 2010, no es la sucesora inmediata de Ignacio Pa-lacios sino que durante un breve período este Centro es-tuvo dirigido por la profesora María teresa Díaz García. En los últimos años se trabajó en ampliar la oferta de lenguas impartidas en los campus de Lugo y Santiago de Compos-tela (que en este momento ocupa los primeros puestos entre los centros de lenguas de las universidades españolas junto con la Universidad Complutense de Madrid y la Universitat de Barcelona) y en mejorar la gestión de las matrículas a través de Xescampus; se implantó un nuevo módulo para las pruebas de acreditación lingüística; se regularizó la con-cesión de créditos ECtS por los cursos de idiomas; se fir-mó, desde la Universidad de Santiago de Compostela, un convenio que permite organizar los exámenes oficiales de japonés (nOKEn) y otros acuerdos de colaboración con di-ferentes másteres dirigidos o codirigidos por profesorado de la facultad de Filología de la USC; se actualizó y amplió la in-formación en la página web del Centro; y se intensificó la di-vulgación de las actividades realizadas a través del Xornal da USC, de medios de comunicación gallegos y de redes so-ciales (incluso creando un perfil de facebook propio: https://www.facebook.com/pages/Centro-de-Linguas-Modernas-da-USC/565323143495604).

Para intentar paliar la falta de un edificio donde se cen-tralizasen las principales dependencias del Centro, desde el

año 2010 se trabaja en la constitución de una Red de Aulas de Idiomas de la Universidad de Santiago de Compostela, consiguiéndose hasta el momento la firma de dos conve-nios de cesión compartida prolongada con los decanatos de las facultades de Derecho y Químicas y una moderni-zación del equipamiento informático de las aulas. A estos logros cabe añadir que en 2012 se actualizó el reglamento del Centro (que se puede consultar y descargar desde el apartado “normativa” de su página web, http://www.usc.es/export/sites/default/gl/servizos/clm/descargas/Regula-mento_CLM_25.06.2012.pdf); se inauguró la nueva sede del Centro en el Campus Vida y se incorporó el Centro a la Asociación de Centros Superiores de las Universidades Españolas (ACLES); y que en 2013, debido al incremento de la actividad, se creó un puesto administrativo de base, como apoyo a la gestión del Centro.

Oferta docente El Centro de Linguas Modernas ofrece cursos de idio-

mas en convocatorias anuales, semestrales y de modalidad intensiva. El número de lenguas impartidas fue creciendo de modo permanente: en los años setenta en el campus de Santiago de Compostela ya existían alemán, francés, galego, inglés e italiano. En los años ochenta se comen-zó a impartir árabe, catalán, checo, español, esperanto, neerlandés, portugués y ruso. En los años noventa, con la creación del Campus de Lugo, el Centro creó la oferta de inglés, francés y alemán también en ese campus, y en el campus de Santiago de Compostela se introdujeron danés, griego moderno y japonés. En el siglo XXI la ya rica oferta de lenguas se amplía con chino, euskera, lengua de signos y polaco en el campus de Santiago de Compostela, y en el campus de Lugo con gallego para no gallegohablantes, portugués, italiano y lengua de signos.

A la par de la variedad de lenguas se amplía la variedad de las distintas modalidades de tipos de cursos. El mayor número de idiomas se oferta durante los cursos intensivos de julio de 40 horas, donde se cuenta con público procedente de toda Galicia e incluso de fuera de sus fronteras. Los cursos de verano de lenguas extranjeras de este Centro, en la actualidad, están consolidándose como un complemento interesante a la oferta de cursos de gallego y de cursos de español como lengua extranjera para atraer a Santiago de Compostela tanto al público nacional como internacional.

La necesidad de adaptar todas las materias de la Universidad a los calendarios semestrales, según los requerimientos del Espacio Europeo de Educación Superior, también se refleja en la programación de este Centro, cuya mayor oferta de cursos reside ahora precisamente en cursos semestrales de 40 horas presenciales con 10 horas de trabajo autónomo. Se está trabajando en la introducción

Page 12: fonseca 35 (decembro 2013)

R E V I S tA F O n S E C A 11de esta modalidad de cursos en todas las lenguas que se ofertan en ambos campus.

Como refuerzo de la docencia, a los alumnos matriculados en el Centro se les ofrece poder participar en un intercambio lingüístico del programa tándem con numerosos estudiantes internacionales que asisten a clases de español en el Centro. Con apoyo del profesorado, especialmente de la sección de español, los propios alumnos tienen libertad para definir el ritmo de trabajo y los contenidos a los que quieren dedicar sus conversaciones (como disciplinas de estudio, áreas de interés y aficiones). Y en el marco del Programa europeo Erasmus, el Centro recibe profesorado invitado procedente de otras universidades europeas, que imparte seminarios y charlas sobre distintas temáticas relacionadas con la programación docente del Centro.

El Centro de Linguas Modernas oferta para el segundo semestre del curso académico 2013-2014 cursos en las siguientes lenguas: alemán, árabe, checo, chino, danés, francés, portugués y japonés, cursos de gallego para no gallegohablantes, cursos de catalán y cursos de lengua de signos, que se realizarán entre febrero y mayo de 2014, con una duración de 40 horas presenciales y 10 horas de trabajo tutorizado.

Las personas sin conocimientos previos de la lengua que quieren aprender podrán matricularse entre el 22 y el 30 de enero de 2014.

Los interesados en conocer su nivel de conoci-miento previo de esas lenguas podrán inscribirse en las pruebas de nivel del 8 al 19 de enero de 2014. La prueba se realizará en distintas aulas de las facultades de los campus de Lugo y Santiago de Compostela el 20 de enero de 2014. Podrán matricularse del 23 al 30 de enero de 2014.

Evaluación de conocimiento de lenguas

El Centro ofrece la posibilidad de examinarse de alemán, italiano, español y japonés como lengua extranjera y obtener un certificado que es reconocido a nivel internacional ya que este Centro es centro examinador delegado del Goethe-Ins-titut desde 1991, del Instituto Cervantes (Diploma de Espa-ñol como Lengua Extranjera, DELE, que en 2014 alcanzará la 22ª edición), de la Università per Stranieri de Siena (CILS) desde 2007, de Japan Foundation y de Japan Educational Exchanges and Services (JEES) desde 2012, organismos

oficiales dependientes del gobierno japonés que tiene solo tres sedes en España, una de ellas la USC.

Además en este Centro la comunidad universitaria pue-de acreditar su conocimiento del nivel B1 (según el Marco Común Europeo de Referencia de Lenguas), necesario para la obtención del título de grado y la concesión de becas de movilidad internacional.

PublicacionesEntre las actividades enmarcadas en la investigación,

hay que citar las publicaciones realizadas por miembros y/o personal vinculado al InID/CLM. Probablemente la más importante es la puesta en marcha de la edición de la colección “Cuadernos de español como lengua extranjera”, que nació en el año 2009 bajo el sello editorial de USC, editora y a iniciativa del Centro de Linguas Modernas y del Servizo de Publicacións e Intercambio Científico da USC. Cada volumen canaliza actividades prácticas, elaboradas por los profesionales de la USC implicados en la enseñanza del español como lengua extranjera (ELE) y sensibilizados con las necesidades de esta faceta de la realidade académica actual. Es una colección dirigida a estudiantes adultos de español como lengua extranjera, especialmente a universitarios que participan en los programas internacionales de movilidad de educación superior, con el objetivo de incidir de modo integral en su formación. Las consignas presentes en la creación de cada volumen de la colección contemplan en todo momento dos documentos esenciales en este área, el Marco Común Europeo de Referencia para las Lenguas del Consejo de Europa (2001) y el Plan curricular del Instituto Cervantes. Niveles de referencia para el español (2007). La colección cuenta ya con tres títulos publicados: 1) Actividades de comprensión audiovisual (B1-B2). Todo sobre mi madre, del Dir. Pedro Almodóvar (2010), de M. Carmen Losada Aldrey y Rita Martín Sánchez; 2) El español idiomático da juego. 150 fraseologismos con ejercicios para nivel umbral (B1), de M. Carmen Losada Aldrey (2011); y 3) Letra y música. Actividades para el aula de español (B2-C1), de Rocío Barros Lorenzo y Rosa Ana Paz Doce (2012).

En la actualidad una comisión mixta formada por la profesora del Centro, nuria Galán Suárez, la profesora de la facultad de Filología, Marta Blanco Domínguez, y la profesora de los Cursos Internacionales, Rocío Barros Lorenzo, están trabajando sobre un volumen dedicado al Español como lengua extranjera y las nuevas tecnologías, titulado ELE 2.0. Interacción y colaboración en el aula. Su autora, María del Pilar Concheiro Coello, procede de la Universidad de Reikiavik (Islandia).

Otras publicaciones promovidas y realizadas por profe-sorado y personal docente colaborador del Centro son las Actas do IX congreso Internacional de ASELE (Santiago de Compostela, 23-26 de setembro de 1998), en una edición

Page 13: fonseca 35 (decembro 2013)

E L C E n t R O D E L E n G U A S M O D E R n A S D E L A U S C 12de tomás Jiménez Juliá, M.Carmen Losada Aldrey y José F. Márquez Caneda; Ausgewählte Gedichte 1997-2008 / Escolma poética 1997-2008 (2011), una selección de poe-mas de la autora alemana-gallega Urshula Heinze entre 1997 y 2008, confeccionada por la sección de alemán y publicada en edición bilingüe alemán-castellano; la digitali-zación de la versión trilingüe de los cuentos checos tradu-cidos por los propios alumnos con permiso del autor y pu-blicados en 2000 en la USC en colaboración con el Servizo de normalización Lingüística, Cen contos ou sexa, un plan incumprido, con los que se puede trabajar desde la propia página web del Centro (http://www.usc.es/chesga/index.php?url=contos&lang=gl); y Marugoto Gramática nivel A2-1 (septiembre-diciembre 2012) y Marugoto Gramática nivel A2-B1 (mayo-julio 2013), en las que participa Minako taka-hashi. A estas publicaciones se suman traducciones reali-zadas por el profesorado del Centro (como la traducción de bases de datos a diferentes lenguas extranjeras para el proyecto de investigación y desarrollo de referencia PGI-DIt08SIn044E entre la USC e Internet Construdata21, S.A. en el marco del Plan Galego de I+D+I (2006-2010); para revistas extranjeras especializadas; y para publicaciones de centros de investigación como el Centro Ramón Piñei-ro para a Investigación en Humanidades) u otras publica-ciones realizadas por el profesorado interno o colaborador del Centro, caso de Estudos sobre léxico dos trovadores (Verba, Anexo 63, 2008), coordinado por Mercedes Brea; Drama With Children (1999), de Sarah Philips; Antología de textos gnógticos y herméticos (2012) y La constitución in-visible del ser humano según el sufismo (2013), de Andrés Guijarro; As literaturas rusa e checa en traducións galegas. Sección rusa y las traducciones Crime e castigo, de F. M. Dostoievski (2003), O desfalco de V. P. Katáiev (2007) y Só o silencio me responde de A. Akhmátova (2007), de Ekaterina Guerbek; La coordinación en Español. Aspectos teóricos y descriptivos (Verba, Anexo 39, 1995), de tomás Jiménez Juliá; Nuevas tecnologías en lingüística, traducción y en-señanza de lenguas (2005), de Ignacio Palacios Martínez; y Fundamentos del análisis sintáctico funcional (1989), de Guillermo Rojo y tomás Jiménez Juliá.

Actividades culturales formativas El Centro de Linguas Modernas promueve la organización

de actividades formativas y culturales individualmente o en colaboración con otras instituciones y organismos públicos y privados.

Cabe resaltar las exposiciones y ciclos de cine, organizados en colaboración con el Vicerrectorado de Cultura de la USC, con embajadas y otros organismos nacionales e internacionales; jornadas multilingües como el Encuentro de las Lenguas y Culturas (octubre de 1998) o el Festival de Linguas (marzo de 2007); viajes didácticos a Italia

(2006, 2007 y 2009); presentaciones de libros y talleres de poesía, entre otras actividades.

En la actualidad se puede asistir al I Ciclo de Cine Rural (organizado por el grupo de investigación Ruralia del campus de Lugo, que se celebra entre noviembre de 2013 y abril de 2014). Están en preparación un Ciclo de cine checo (previsto para febrero de 2014), el Concurso de teatro en Japonés, España 2014 (donde puede participar alumnado de japonés en Galicia) y la XIIª edición de los viajes didácticos a Francia (con un amplio contenido cultural al que podrá asistir alumnado del Centro y cualquier interesado en conocer la región Rhône-Alpes/Ginebra del 12 al 20 de abril de 2014).

Con estas actividades se intenta enriquecer la enseñanza de lenguas extranjeras, al considerar al alumno como eje central del proceso de enseñanza-aprendizaje y perseguir su formación, no sólo lingüística sino también personal y humana. La participación en las actividades propuestas potencia actitudes y valores de respeto, tolerancia, solidaridad e interés hacia lenguas y culturas distintas a las propias.

ConcursoLa Universidad de Santiago de Compostela convoca un

concurso entre el alumnado y exalumnado del Centro de Linguas Modernas de la USC, antiguo Instituto de Idiomas.

Podrá participar todo el alumnado o exalumnado del Centro en los Campus de Lugo y Santiago de Compostela que hubiera estado o esté matriculado en los cursos o módulos de autoaprendizaje tutorizada CRI / CAt desde 1975 a 2015.

Se establecen tres categorías de premios:

1ª categoría: mayor nÚMERO DE LEnGUAS EStUDIADAS En EL InID / CLM

2ª categoría: mayor nÚMERO DE CURSOS REALIZADOS En EL InID / CLM

3ª categoría: mayor nÚMERO DE nIVELES APROBADOS En EL InID / CLM

Las bases del concurso serán publicadas en la web del Centro (www.usc.es/clm) en enero de 2014.

Kateřina VlasáKoVá

Page 14: fonseca 35 (decembro 2013)

E n t R E V I S tA S 13

“O Centro de Linguas Modernas é un instrumento importante para a internacionalización”

Que importancia ten a existencia do Centro de Linguas Modernas (CLM) dentro da USC?

O Centro de Linguas Modernas é un instrumento importante para a internacionalización porque contribúe á capacitación lingüística da comunidade universitaria e dá a coñecer ou mellorar o coñecemento de linguas estranxeiras dos PDI e PAS, ao mesmo tempo que é un servizo de extensión social por estar aberto a estudantes de fóra da Universidade de Santiago de Compostela. Así mesmo, de xeito moi importante, nos últimos tempos, o Centro de Linguas Modernas é un centro de acreditación lingüística xa que cada vez máis se necesita valorar o coñecemento de linguas estranxeiras dos estudantes (nivel B1 do Marco Europeo Común de Referencia para as Linguas) e acreditalo para obter o título de grao e para a súa mobilidade a outras universidades (como acontece coas bolsas Erasmus e Europrácticum entre outras). Ademais a USC, cada vez máis, precisa de persoal que fale maioritariamente inglés, tanto PDI (porque a necesidade de impartir docencia é moi elevada no contexto dunha educación superior globalizada) coma PAS (porque esta mesma globalización leva da man un aumento da relación con institucións doutros países e o manexo de documentación de todo tipo en inglés). Por iso a Universidade de Santiago de Compostela subvenciona a formación en idiomas do PAS no Centro de Linguas Modernas.

Cales considera que son as carencias a mellorar en relación co Centro de Linguas Modernas?

Existen dúas necesidades claras, evidentes e identificadas pero resulta un proceso moi lento poder cambialas: carencias de persoal, sobre todo en inglés, no campus de Santiago e tamén no de Lugo; e persoal sen estabilizar no campus de Lugo, que é moi necesario.

Ademais hai necesidade de reactivar o Centro de Autoaprendizaxe titorizado (CAt) onde se ben existen recursos audiovisuais, escritos e audiovisuais, non está aberto por falta de persoal, xa que este está saturado con clases e probas de capacitación lingüística.

Precisaríase así mesmo un laboratorio de idiomas no campus Sur, campus Vida, que se sume ao existente na facultade de Filoloxía no campus norte e que se está tentando conseguir pero que resulta difícil xa que o Centro de Linguas Modernas non conta cun aulario propio, senón que fai uso de aulas de varias facultades e converter unha aula nun laboratorio na práctica é complicado.

Victor Millet Schröder, o actual Vicerreitor de Relacións Exteriores e Internacionalización da Universidade de Santiago de Compostela (USC), é Catedrático de Lingua e Literatura Alemá Medieval na USC. Licenciouse en Filoloxía Angloxermánica pola Universitat de Barcelona (1988) e doutorouse en Filoloxía Alemá pola Universität Tübingen (1992). Impartiu docencia na Freie Universität de Berlín antes de incorporarse á USC no ano 1993. Mereceu o Premio Xunta de Galicia 1995 ao mellor artigo científico en Humanidades e o ‘Fellow’ da Fundación Alexander von Humboldt (2001-2002). As súas liñas de investigación céntranse principalmente na edición de textos medievais. Cabe sinalar, entre as súas publicacións máis recentes, Héroes de libro. La poesía heroica en las culturas anglogermánicas medievales (Universidade de Santiago de Compostela. Servizo de Publicacións e Intercambio Científico, 2007) e a edición bilingüe Cantar de Mio Cid / Das Lied von Mio Cid: Altspanisch/Deutsch (Reclam, Philipp, 2013) xunto con Alberto Montaner.

Victor Millet Schröder

Que orzamento dedica o Vicerreitorado de Relacións Exteriores e Internacionalización ao Centro de Linguas Modernas?

O Centro de Linguas Modernas só conta con orzamento mínimo para o seu consumo interno se ben os ingresos por matrículas de alumnado si se empregan para axudar ao pago do seu persoal.

Cabe apuntar o esforzo levado a cabo na USC nos últimos anos para non subir o prezo das matrículas, o que implica proporcionalmente unha perda de ingresos pero que se compensou cun aumento no número de estudantes matriculados no Centro de Linguas Modernas.

Page 15: fonseca 35 (decembro 2013)

R E V I S tA F O n S E C A

Que aspectos destacaría do labor realizado polo profesorado que pertence ao Centro de Linguas Modernas nos campus de Lugo e Santiago de Compostela?

En primeiro lugar, destacaría o labor do persoal do campus de Lugo, composto por tres profesores contratados, dos cales só un está en plantilla. Ademais das clases que imparten, encárganse de parte do labor de xestión xa que no campus de Lugo non existe un administrativo, aínda que si en Santiago de Compostela desde onde se lles presta a axuda necesaria. Consolidar o Centro de Linguas Modernas no campus de Lugo é unha das débedas da USC.

Por outra banda, salientaría a calidade do profesorado de todo o Centro de Linguas Modernas e o seu labor, xa que nos últimos anos, a maiores das tarefas de docencia (con moitas horas ao día de dedicación), realizan probas de acreditación e nivelación de linguas. Dos aproximadamente 5.000 ou 6.000 estudantes graduados pola USC, todos con nivel B1, a maior parte as realizan no Centro; non así a acreditación que realizan noutros centros, polo que hai que alixeirar por distintas vías o labor do profesorado.

Cómpre salientar que no pasado mes de xullo, o Centro mesmo ofertou unha proba adicional de 200 prazas para alumnos que remataran o grao pero aínda non tiveran acreditación lingüística, o que supuxo un esforzo extra ao ter que realizar, á parte das probas escritas, unha proba oral.

Por todo isto o Centro de Linguas Modernas está bastante próximo a cubrir as necesidades do alumnado xa que conta con canles alternativas que funcionan ben e cun gran labor do profesorado.

Cabe engadir que varias das seccións (alemán, español, italiano e xaponés, e seguramente tamén inglés no próximo ano) son centros examinadores de probas para exames oficiais: DELE (Diploma de Español como Lingua Estranxeira), CILS (Certificado de Italiano como Lingua Estranxeira), certificados do Goethe-Institut, nOKEn (Nihongo nōryoku shiken, exame oficial de nivel da lingua xaponesa) e Certificats de Català do Institut Ramon Llull.

Victor Millet Schröder, el actual Vicerrector de Relaciones

Exteriores e Internacionalización de la Universidad de

Santiago de Compostela (USC), es Catedrático de Lengua

y Literatura Alemana Medieval en la USC. Se licenció en

Filología Anglogermánica por la Universitat de Barcelona

(1988) y se doutoró en Filología Alemana por la Universität

Tübingen (1992). Impartió docencia en la Freie Universität

de Berlín antes de incorporarse a la USC en el año 1993.

Mereció el Premio Xunta de Galicia 1995 al mejor artículo

científico en Humanidades y el ‘Fellow’ de la Fundación

Alexander von Humboldt (2001-2002). Sus líneas de

investigación se centran principalmente en la edición de

textos medievales. Cabe señalar, entre sus publicaciones

más recientes, Héroes de libro. La poesía heroica en

las culturas anglogermánicas medievales (Universidade

de Santiago de Compostela. Servizo de Publicacións e

Intercambio Científico, 2007) y la edición bilingüe Cantar

de Mio Cid / Das Lied von Mio Cid: Altspanisch/Deutsch

(Reclam, Philipp, 2013) junto con Alberto Montaner.

Victor Millet Schröder

14

“El Centro de Linguas Modernas es un instrumento importante para la internacionalización”

¿Qué importancia tiene la existencia del Centro de Lenguas Modernas dentro de la USC?

El Centro de Linguas Modernas es un instrumento importante para la internacionalización porque contribuye a la capacitación lingüística de la comunidad universitaria y da a conocer o mejorar el conocimiento de lenguas extranjeras de los PDI y PAS, al mismo tiempo que es un servicio de extensión social por estar abierto a estudantes de fuera de la Universidad de Santiago de Compostela. Asimismo, de forma muy importante, en los últimos tiempos, el Centro de Linguas Modernas es un centro de acreditación lingüística ya que cada vez más se necesita valorar el conocimiento de lenguas extranjeras de los estudiantes (nivel B1 del Marco Común Europeo de Referencia para las Lenguas) y acreditarlo para obtener el título de grado y para su movilidad a otras universidades (como sucede con las becas Erasmus y Europrácticum entre otras). Además la USC, cada vez más, necesita de personal que hable mayoritariamente inglés, tanto PDI (porque la necesidad de impartir docencia es muy elevada en el contexto de una educación superior globalizada) como PAS (porque esta misma globalización lleva asociado un aumento de la relación con instituciones de otros países y el manejo de documentación de todo tipo en inglés). Por eso la Universidad de Santiago de Compostela subvenciona la formación en idiomas del PAS en el Centro de Linguas Modernas.

Page 16: fonseca 35 (decembro 2013)

E n t R E V I S tA S 15¿Cuáles considera que son las carencias a mejorar en relación con el Centro de Linguas Modernas?

Existen dos necesidades claras, evidentes e identificadas pero resulta un proceso muy lento poder cambiarlas: carencias de personal, sobre todo en inglés, en el campus de Santiago y también en el de Lugo; y personal sin estabilizar en el campus de Lugo, que es muy necesario.

Además hay necesidad de reactivar el Centro de Autoaprendizaje tutorizado (CAt) donde si bien existen recursos audiovisuales, escritos y audiovisuales, no está abierto por falta de personal, ya que este está saturado con clases y pruebas de capacitación lingüística.

Se necesitaría asimismo un laboratorio de idiomas en el campus Sur, campus Vida, que se sume al existente en la facultad de Filología en el campus norte y que se está intentando conseguir pero que resulta difícil ya que el Centro de Linguas Modernas no cuenta con un aulario propio, sino que hace uso de aulas de varias facultades y convertir un aula en un laboratorio en la práctica es complicado.

¿Qué presupuesto dedica el Vicerrectorado de Relaciones Exteriores e Internacionalización al Centro de Linguas Modernas?

El Centro de Linguas Modernas solo cuenta con presupuesto mínimo para su consumo interno si bien los ingresos por matrículas de alumnado sí se emplean para ayudar al pago de su personal.

Cabe apuntar el esfuerzo llevado a cabo en la USC en los últimos años para no subir el precio de las matrículas, lo que implica proporcionalmente una pérdida de ingresos pero que se compensó con un aumento en el número de estudiantes matriculados en el Centro de Linguas Modernas.

¿Qué aspectos destacaría de la labor realizada por el profesorado que pertenece al Centro de Linguas Modernas en los campus de Lugo y Santiago de Compostela?

En primer lugar, destacaría la labor del personal del campus de Lugo, compuesto por tres profesores contratados, de los cuales solo uno está en plantilla. Además de las clases que imparten, se encargan de parte de la labor de gestión ya que en el campus de Lugo no existe un administrativo, aunque sí en Santiago de Compostela desde donde se les presta la ayuda necesaria. Consolidar el Centro de Linguas Modernas en el campus de Lugo es una de las deudas de la USC.

Por otra parte, destacaría la calidad del profesorado de todo el Centro de Linguas Modernas y su labor, ya que en los últimos años, además de las tareas de docencia (con muchas horas al día de dedicación), realizan pruebas de acreditación y nivelación de lenguas. De los aproximadamente 5.000 o 6.000 estudiantes graduados por la USC, todos con nivel B1, la mayor parte las realizan en el Centro; no así la acreditación que realizan en otros centros, por lo que hay que aligerar por distintas vías la labor del profesorado.

Es necesario resaltar que el pasado mes de julio, el Centro incluso ofertó una prueba adicional de 200 plazas para alumnos que hubiesen concluido el grado pero aún no tuviesen acreditación lingüística, lo que supuso un esfuerzo extra al tener que realizar, aparte de las pruebas escritas, una prueba oral.

Por todo esto el Centro de Linguas Modernas está bastante próximo a cubrir las necesidades del alumnado ya que cuenta con canales alternativos que funcionan bien y con una gran labor del profesorado.

Cabe añadir que varias secciones (alemán, español, italiano y japonés, y seguramente también inglés el próximo año) son centros examinadores de pruebas para exámenes oficiales: DELE (Diploma de Español como Lengua Extranjera), CILS (Certificado de Italiano como Lengua Extranjera), certificados del Goethe-Institut, nOKEn (Nihongo nōryoku shiken, examen oficial de nivel de la lengua japonesa) y Certificats de Català del Institut Ramon Llull.

Mar Fernández Vázquez

Page 17: fonseca 35 (decembro 2013)

R E V I S tA F O n S E C A16

“O Centro de Linguas Modernas ten unhas enormes posibilidades de crecemento e ampliación de servizos”

Que necesidade ten a Universidade de Santiago de Compostela do Centro de Linguas Modernas?

na miña resposta quixera facerme eco en primeiro lugar das opinións de antigos directores e persoal vinculado ao Centro porque ningún deles dubida da cada vez maior necesidade da súa existencia na Universidade compostelá, xa que “a demanda de formación en linguas é cada vez maior”, como apunta Mercedes Brea López, non só para “a formación lingüística dos ciudadáns en xeral senón tamén dos universitarios en particular”, como engade Keith Ammerman.

Entre as razóns está ademais que na actualidade se vive, como comenta tomás Jiménez Juliá, “un momento de constante relación internacional que xera necesidades lingüísticas que deben ser atendidas polos que as coñecen de primeira man e teñen a experiencia e a preparación necesarias para atendelas”, ao que se suma que “os acordos internacionais garantizan cursos a alumnos estranxeiros de intercambio que dificilmente lograrían acomodo en centros alleos á Universidade”.

Isto significa que o Centro de Linguas Modernas é “un tipo de centro indispensable na universidade actual, do que dá fe o feito de que non haxa praticamente universidade en España que careza dunha institución semellante”, como tamén sostén tomás Jiménez Juliá, xa que este Centro cumpre, en palabras de Mercedes Brea, “unha función imprescindible como servizo de apoio á docencia e á investigación”, sobre todo tendo en conta que “os títulos de Grao esixen a acreditación por parte dos alumnos de todas as titulacións do coñecemento dunha lingua estranxeira, e o órgano capacitado tanto para proporcionar a formación precisa como para avaliala é o Centro de Linguas Modernas”.

Por outra banda, na miña opinión persoal, o Centro de Linguas Modernas na actualidade tamén complementa de xeito importante o ensino de linguas modernas dentro do sector público en Lugo e Santiago de Compostela e, xunto coa Escola Oficial de Idiomas, garantiza unha oferta ampla, variada e de calidade. tamén permite que desde a propia USC se poda avaliar o coñecemento dalgunhas desas linguas, en parte grazas a convenios de colaboración con varios centros de prestixio internacional. Isto contribúe ademais de xeito substancioso a achegar, por medio destas e doutras actividades extracurriculares variadas, as culturas doutros países enriquecendo así a oferta cultural das cidades nas que se localiza este Centro, Lugo e Santiago de Compostela.

Katerina Vlasáková, directora do Centro de Linguas

Modernas da USC desde novembro de 2010, é licenciada

pola Univerzita Karlova de Praga, con especialidade en

Didáctica de Linguas e Literaturas checa e francesa,

título académico Mgr. En este Centro imparte checo

(desde 1988) e ruso (1990-1996 y 2005-2012) y coordina

las secciones de estas lenguas eslavas desde 1990. Á

parte do seu labor como docente e tradutora neste

Centro, deu clases e participou en congresos en diversas

universidades de España, Francia, República Checa e

Bélxica, publicou artigos en revistas especializadas, e é

membro da Asociación de Profesores de Lingua Checa

como Lingua Estranxeira (AUCCJ). Do seu labor como

traductora, cabe sinalar as súas traducións xunto co

alumnado de contos humorísticos do autor checo Jirí

Suchý ao castelán e ao galego (http://www.usc.es/

chesga/index.php) en 2000; Belezas e misterios da

República Checa (2004) de Bohumil Vurm; e Desde

Bohemia hasta el fin del mundo / Dende Bohemia ata

a fin do mundo (2010) de Alois Jirásek, en colaboración

con Antonio Fernández Guiadanes e Maria Gimena Rio

Riande.

Katerina Vlasáková

Conscientes das necesidades da sociedade actual, o Centro de Linguas Modernas céntrase en ofertar tanto as linguas máis demandadas a nivel internacional (inglés, español para estranxeiros, alemán) coma outras con pouca presenza nos plans de estudo de linguas estranxeiras dos centros docentes galegos (árabe, checo, chinés, danés, polaco, xaponés etc.) para facilitar que o alumnado poida comunicarse e adaptarse mellor á cultura de cada país.

Page 18: fonseca 35 (decembro 2013)

E n t R E V I S tA S 17Que obxectivos se marcou como directora?

Os meus obxectivos coinciden por unha banda cos da Universidade e os do propio Centro: seguir a proporcionar ao alumnado unha formación lingüística de calidade, eminentemente práctica, que lle sirva de complemento e o prepare para a vida laboral e para a vida en xeral. A aprendizaxe dunha lingua supón non só a súa aprendizaxe instrumental como medio de comunicación senón que axuda a ser persoas máis abertas, tolerantes, independentes e creativas, ao combinar efectos pracenteiros e lúdicos co reforzo da constancia e a superación.

Por outra parte, desde o primeiro momento vía necesario que o Centro responda aos compromisos e novas competencias adquiridas (acreditación lingüística, asesoramento lingüístico, entre outros) a través de convenios, que siga a mellorar as súas plataformas informáticas empregadas para a xestión administrativa das actividades do Centro, que se logre unha maior centralización e consolidación das dependencias e da Rede de Aulas de Idiomas da USC, e que se reactive o Centro de Autoaprendizaxe titorizada (CAt), coñecido antes na USC como Centro de Recursos de Idiomas (CRI) e pechado agora por falta de persoal contratado para a súa xestión.

En relación co funcionamento interno, tento apoiar as iniciativas das compañeiras e compañeiros e contribuír a fortalecer o clima de colaboración entre eles para garantizar o seu desenvolvemento persoal e profesional nas mellores condicións posibles. Gustaríame así mesmo conseguir a mellora e estabilidade laboral das compañeiras e compañeiros que soportan precariedade laboral desde hai tantos anos.

Como se consegue realizar unha actividade tan ampla?

Cun esforzo engadido ao labor do profesorado e do persoal administrativo para manter, consolidar e ampliar actividades que viña realizando o Centro de Linguas Modernas nos períodos precedentes á miña dirección. A clave consiste na gran profesionalidade e compromiso deste persoal e dos colaboradores sen unha estabilidade garantizada, na súa ilusión e capacidade de traballo, na súa vontade para afrontar novos retos e no clima de respeto e colaboración para levar adiante este labor, importante tanto en cantidade coma en calidade.

Inflúe así mesmo o clima de colaboración que vivimos na relación mutua con outros centros e servizos da Universidade compostelá. nesa sinerxia de forzas reside o éxito de calquera actividade que nos poidamos propoñer. De entre todos debo mencionar as compañeiras e compañeiros dos servizos informáticos, de xestión académica, da Oficina Web, do Servizo de Relacións Exteriores, do Servizo de normalización Lingüística e de todos os centros onde impartimos aulas. Faltaría á verdade se dixera que non temos apoio do equipo do goberno da USC cando, pese á crise actual, se inaugurou unha nova sé do Centro en Santiago de Compostela, se asigna unha dotación económica para a mellora do seu equipamento, se manteñen os postos de traballo do persoal docente contratado e se creou un posto de administrativo no negociado do Centro, aínda que os únicos e últimos concursos-oposicións para as prazas docentes foron nos anos 1991 e 1994.

Para finalizar, quixera engadir algo máis?

O Centro de Linguas Modernas ten unhas enormes posibilidades de crecemento e ampliación de servizos, sobre todo en canto á lingua inglesa, por mor da demanda existente e o persoal cualificado de plantilla. Por outra banda, sen ampliar este cadro e sen consolidar as infraestruturas do Centro, será moi difícil conseguilo.

Desde que asumín a dirección do Centro de Linguas Modernas son cada vez máis consciente de que esixe moita dedicación, tempo, paciencia, constancia, concentración, organización, respecto, humildade, xenerosidade, desexo de informarse, aprender, colaborar e axudar. Por iso, quero agradecer e recoñecer o excelente labor dos que deixaron un tempo de lado a súa propia investigación, o seu alumnado, as materias de ensino e proxectos propios para volcarse durante unha parte importante da súa vida neste Centro, que en 2015 celebrará 40 anos da súa existencia.

Page 19: fonseca 35 (decembro 2013)

R E V I S tA F O n S E C A18

“El Centro de Linguas Modernas tiene unas enormes posibilidades de crecimiento y ampliación de servicios”

¿Qué necesidad tiene la Universidad de Santiago de Compostela del Centro de Linguas Modernas?

En mi respuesta quisiera hacerme eco en primer lugar de las opiniones de antiguos directores y personal vinculado al Centro porque ninguno de ellos duda de la cada vez mayor necesidad de su existencia en la Universidad compostelana, ya que “la demanda de formación en lenguas es cada vez mayor”, como apunta Mercedes Brea López, no solo para “la formación lingüística de los ciudadanos en general sino también de los universitarios en particular”, como añade Keith Ammerman.

Entre las razones está además que en la actualidad se vive, como comenta tomás Jiménez Juliá, “un momento de constante relación internacional que genera necesidades lingüísticas que deben ser atendidas por los que las conocen de primera mano y tienen la experiencia y la preparación necesarias para atenderlas”, a lo que se suma que “los acuerdos internacionales garantizan cursos a alumnos extranjeros de intercambio que dificilmente lograrían acomodo en centros ajenos a la Universidad”.

Esto significa que el Centro de Linguas Modernas es “un tipo de centro indispensable en la universidad actual, de lo que da fe el hecho de que no haya prácticamente universidad en España que carezca de una institución semejante”, como también sostiene tomás Jiménez Juliá, ya que este Centro cumple, en palabras de Mercedes Brea, “una función imprescindible como servicio de apoyo a la docencia y a la investigación”, sobre todo teniendo en cuenta que “los títulos de Grado exigen la acreditación por parte de los alumnos de todas las titulaciones del conocimiento de una lengua extranjera, y el órgano capacitado tanto para proporcionar la formación precisa como para evaluarla es el Centro de Linguas Modernas”.

Por otra parte, en mi opinión personal, el Centro de Linguas Modernas en la actualidad también complementa de forma importante la enseñanza de lenguas modernas dentro del sector público en Lugo y Santiago de Compostela y, junto con la Escuela Oficial de Idiomas, garantiza una oferta amplia, variada y de calidad. también permite que desde

la propia USC se pueda evaluar el conocimiento de algunas de esas lenguas, en parte gracias a convenios de colaboración con varios centros de prestigio internacional. Esto contribuye además de forma sustanciosa a aportar, por medio de estas y de otras actividades extracurriculares variadas, las culturas de otros países enriqueciendo así la oferta cultural de las ciudades en las que se localiza este Centro, Lugo y Santiago de Compostela.

Conscientes de las necesidades de la sociedad actual, el Centro de Linguas Modernas se centra en ofertar tanto las lenguas más demandadas a nivel internacional (inglés, español para extranjeros, alemán) como otras con poca presencia en los planes de estudio de lenguas extranjeras de los centros docentes gallegos (árabe, checo, chino, danés, polaco, japonés etc.) para facilitar que el alumnado pueda comunicarse y adaptarse mejor a la cultura de cada país.

¿Qué objetivos se marcó como directora?

Mis objetivos coinciden por una parte con los de la Universidad y los del propio Centro: seguir proporcionando al alumnado una formación lingüística de calidad, eminentemente práctica, que le sirva de complemento y lo prepare para la vida laboral y para la vida en general. El aprendizaje de una lengua supone no solo su aprendizaje instrumental como medio de comunicación sino que ayuda a ser

Katerina Vlasáková, directora del Centro de Linguas

Modernas de la USC desde noviembre de 2010, es

licenciada por la Univerzita Karlova de Praga, con

especialidad en Didáctica de Lenguas y Literaturas checa

y francesa, título académico Mgr. En este Centro imparte

checo (desde 1988) y ruso (1990-1996 y 2005-2012) y

coordina las secciones de estas lenguas eslavas desde

1990. Aparte de su labor como docente y traductora en

este Centro, dio clases y participó en congresos en diversas

universidades de España, Francia, República Checa y

Bélgica, publicó artículos en revistas especializadas, y

es miembro de la Asociación de Profesores de Lengua

Checa como Lengua Extranjera (AUCCJ). De su labor

como traductora, cabe señalar sus traducciones junto

con el alumnado de cuentos humorísticos del autor

checo Jirí Suchý al castellano y al gallego (http://www.

usc.es/chesga/index.php) en 2000; Belezas e misterios

da República Checa (2004) de Bohumil Vurm; y Desde

Bohemia hasta el fin del mundo / Dende Bohemia ata a

fin do mundo (2010) de Alois Jirásek, en colaboración

con Antonio Fernández Guiadanes y Maria Gimena Rio

Riande.

Katerina Vlasáková

Page 20: fonseca 35 (decembro 2013)

E n t R E V I S tA S 19personas más abiertas, tolerantes, independientes y creativas, al combinar efectos placenteros y lúdicos con el refuerzo de la constancia y la superación.

Por otra parte, desde el primer momento veía necesario que el Centro responda a los compromisos y nuevas competencias adquiridas (acreditación lingüística, asesoramiento lingüístico, entre otros) a través de convenios, que siga a mejorar sus plataformas informáticas empleadas para la gestión administrativa de las actividades del Centro, que se logre una mayor centralización y consolidación de las dependencias y de la Red de Aulas de Idiomas de la USC, y que se reactive el Centro de Autoaprendizaje tutorizado (CAt), conocido antes en la USC como Centro de Recursos de Idiomas (CRI) y cerrado ahora por falta de personal contratado para su gestión.

En relación con el funcionamiento interno, intento apoyar las iniciativas de las compañeras y compañeros y contribuir a fortalecer el clima de colaboración entre ellos para garantizar su desarrollo personal y profesional en las mejores condiciones posibles. Me gustaría asimismo conseguir la mejora y estabilidad laboral de las compañeras y compañeros que soportan precariedad laboral desde hace tantos años.

¿Cómo se consigue realizar una actividad tan amplia?

Con un esfuerzo añadido a la labor del profesorado y del personal administrativo para mantener, consolidar y ampliar actividades que venía realizando el Centro de Linguas Modernas en los períodos precedentes a mi dirección. La clave consiste en la gran profesionalidad y compromiso de este personal y de los colaboradores sin una estabilidad garantizada, en su ilusión y capacidad de trabajo, en su voluntad para afrontar nuevos retos y en el clima de respeto y colaboración para llevar adelante esta labor, importante tanto en cantidad como en calidad.

Influye asimismo el clima de colaboración que vivimos en la relación mutua con otros centros y servicios de la Universidad compostelana. En esa sinergia de fuerzas reside el éxito de cualquier actividad que nos podamos proponer. De entre todos debo mencionar a las compañeras y compañeros de los servicios informáticos, de gestión académica, de la Oficina Web, del Servicio de Relaciones Exteriores, del Servizo de normalización Lingüística y de todos los centros donde impartimos clases. Faltaría a la verdad si dijera que no tenemos apoyo del equipo de gobierno de la USC cuando, pese a la crisis actual, se inauguró una nueva sede del Centro en Santiago de Compostela, se asigna una dotación económica para la mejora de su equipamiento, se mantienen los puestos de trabajo del personal docente contratado y se creó un puesto de administrativo en el negociado del Centro, aunque los únicos y últimos concursos-oposiciones para las plazas docentes fueron en los años 1991 y 1994.

Para finalizar, ¿quisiera añadir algo más?

El Centro de Linguas Modernas tiene unas enormes posibilidades de crecimiento y ampliación de servicios, sobre todo en cuanto a la lengua inglesa, debido a la demanda existente y al personal cualificado de plantilla. Por otra parte, sin ampliar este cuadro y sin consolidar las infraestructuras del Centro, será muy difícil conseguirlo.

Desde que asumí la dirección del Centro de Linguas Modernas soy cada vez más consciente de que exige mucha dedicación, tiempo, paciencia, constancia, concentración, organización, respeto, humildad, generosidad, deseo de informarse, aprender, colaborar y ayudar. Por eso, quiero agradecer y reconocer la excelente labor de los que dejaron un tiempo de lado su propia investigación, su alumnado, las materias de enseñanza y proyectos propios para volcarse durante una parte importante de su vida en este Centro, que en 2015 celebrará 40 años de existencia.

Mar Fernández Vázquez

Page 21: fonseca 35 (decembro 2013)

R E V I S tA F O n S E C A20

“O único requisito para tomar parte nos cursos é ter 16 anos”

Onde se localiza o Centro de Linguas Modernas?

En Santiago de Compostela están a oficina de atención ao público, despachos e a dirección do Centro no Campus Vida, na Casa dos Catedráticos, 1º C, Avda. das Ciencias s/n (teléfono: 881814443, fax: 881811991, correo electrónico: [email protected]); outros despachos, laboratorio e aulas de idiomas na facultade de Filoloxía (campus norte) e aulas noutras facultades, tanto no campus Vida coma no campus norte, caso ademais das existentes na facultade de Filosofía.

En Lugo, a sé atópase na facultade de Humanidades, na planta baixa, o mesmo que as aulas nas que se imparten os cursos.

Geneviève Lecorre licenciouse en Filoloxía na Université

de Haute Bretagne, en Rennes (Bretaña, Francia) en

1975. Entre 1975 e 1976 foi lectora de francés na Escuela

Normal de Palencia. Desde 1978 imparte docencia en

Santiago de Compostela, primeiro no Instituto de Idiomas

da USC e despois no Centro de Linguas Modernas,

colaborando así mesmo como profesora na Alianza

Francesa de Santiago de Compostela entre os anos 1978

e 2004.

Geneviève Lecorre

Que ofrece o Centro de Linguas Modernas?

Unha grande oferta de cursos de idiomas (alemán, árabe, catalán, checo, chinés, danés, español como lingua estranxeira, francés, galego para non galegofalantes, inglés, italiano, lingua de signos, portugués, ruso, xaponés) que se imparten anualmente (desde outubro a maio), por semestres (de outubro a xaneiro, ou de febreiro a maio) ou no verán (en xullo). Os cursos de verán tamén ofrecen a posibilidade de aprender eslovaco, euskera, grego moderno, húngaro e polaco. todos os cursos se dirixen á comunidade universitaria e a calquera interesado en estudar unha lingua estranxeira.

As persoas que estean interesadas en coñecer máis detalles (diferentes niveis, horarios…) poden consultar a páxina en liña do Centro de Linguas Modernas (http://www.usc.es/clm).

Quen pode matricularse no Centro de Linguas Modernas?

O único requisito para tomar parte nos cursos é ter 16 anos, cumpridos no ano do curso. Os estudantes, que teñen o nivel asignado neste Centro ao aprobar un curso no ano anterior, poden matricularse directamente por Internet nun curso superior; e os que aprobaron hai dous anos, xa sexa un curso neste Centro ou un nivel na Escola Oficial de Idiomas, tamén poden matricularse, tras contactar co negociado do Centro.

Por outra banda, os novos estudantes, que teñen coñecementos previos do idioma que queren estudar, deben facer unha proba de nivel previa á matrícula.

Geneviève Lecorre, a actual secretaria académica do Centro de Linguas Modernas da USC, ofrece informacións de carácter práctico sobre este Centro.

Page 22: fonseca 35 (decembro 2013)

E n t R E V I S tA S 21A matrícula realízase por internet desde a citada páxina en liña (http://www.usc.es/clm). Se alguén ten problemas para

matricularse en liña, debe remitir unha incidencia ao correo electrónico [email protected] e seguir as indicacións que reciba.

Que tipo de certificacións pode obter o alumnado?

Os cursos do Centro de Linguas Modernas teñen unha avaliación contínua, na que se ten en conta unha asistencia do 80% ás sesións de clase; a asimilación do 70% dos contidos; a participación activa na aula; e o traballo individual do alumnado fóra da aula para rentabilizar e aproveitar a súa formación no curso.

O alumnado que consiga unha avaliación positiva ao final do curso recibe un certificado asinado polo reitor da Universidade compostelá e pola dirección do Centro, onde constan o número de horas do curso, o nivel conseguido segundo o Marco Europeo Común de Referencia para as Linguas, e os créditos universitarios para quen os precise: créditos de libre configuración para as antigas licenciaturas (segundo o disposto na Resolución Resolución Reitoral do 24 de xuño de 2005) e créditos ECtS para os actuais graos (segundo o disposto no acordo do Consello de governo do 31 de outubro de 2013).

Ademais, o alumnado universitario dos graos, como precisa acreditar desde o ano 2007 o seu coñecemento dunha lingua estranxeira no nivel B1 (o antigo nivel intermedio) pode facelo neste Centro a través de varias vías: superando un curso de nivel B1 ou de niveis superiores, ou as probas de acreditación lingüística que se realizan ao longo de todo o curso académico.

Que tipo de probas de acreditación lingüística pode realizar o alumnado?

A comunidade universitaria ten ao seu dispor as mencionadas probas de acreditación lingüística, que constan de dúas partes: unha primeira, B1-A, que habilita os estudantes para solicitar unha bolsa de mobilidade internacional (Erasmus, Europrácticum e algúns convenios bilaterais entre universidades); e a segunda, B1-B, que completa a acreditación do nivel B1 para a obtención do grao.

Ademais, o Centro de Linguas Modernas é centro colaborador con diferentes centros de prestixio internacional para organizar probas de distintos exames en Galicia: exames oficiais de italiano (CILS), español como lingua estranxeira (DELE), alemán (Goethe-Institut), xaponés (nOKEn) e, en colaboración coa área de Filoloxía catalana, as Certificacións Oficiais de Catalán do Institut Ramón Llull.

Que actividades culturais organiza o Centro de Linguas Modernas?

As diferentes seccións do Centro organizan, ao longo do curso, diferentes actividades culturais (conferencias, ciclos de cine, exposicións ...), que son gratuítas e están abertas a todas as persoas interesadas. na páxina en liña do Centro vaise actualizando a oferta ao longo do curso académico.

“El único requisito para tomar parte en los cursos es tener 16 años”

Geneviève Lecorre, la actual secretaria académica del Centro de Linguas Modernas de la USC, ofrece informaciones de carácter práctico sobre este Centro.

¿Dónde se localiza el Centro de Linguas Modernas?

En Santiago de Compostela están la oficina de atención al público, despachos y la dirección del Centro en el Campus Vida, en la Casa de los Catedráticos, 1º C, Avda. das Ciencias s/n (teléfono: 881814443, fax: 881811991, correo electrónico: [email protected]); otros despachos, laborarorio y aulas de idiomas en la facultad de Filología (campus norte) y aulas en otras facultades, tanto en el campus Vida como en el campus norte, caso de las existentes en la facultad de Filosofía.

En Lugo, la sede se ubica en la facultad de Humanidades, en la planta baja, lo mismo que las aulas en las que se imparten los cursos.

Geneviève Lecorre se licenció en Filología en la Université

de Haute Bretagne, en Rennes (Bretaña, Francia) en 1975.

Entre 1975 y 1976 fue lectora de francés en la Escuela

Normal de Palencia. Desde 1978 imparte docencia

en Santiago de Compostela, primero en el Instituto de

Idiomas de la USC y después en el Centro de Lenguas

Modernas, colaborando asimismo como profesora en la

Alianza Francesa de Santiago de Compostela entre los

años 1978 y 2004.

Geneviève Lecorre

Page 23: fonseca 35 (decembro 2013)

¿Qué ofrece el Centro de Linguas Modernas?

Una gran oferta de cursos de idiomas (alemán, árabe, catalán, checo, chino, danés, español como lengua extranjera, francés, gallego para no gallego-hablantes, inglés, italiano, lengua de signos, portugués, ruso, japonés) que se imparten anualmente (desde octubre a mayo), por semestres (de octubre a enero, o de febrero a mayo) o en verano (en julio). Los cursos de verano también ofrecen la posibilidad de aprender eslovaco, euskera, griego moderno, húngaro y polaco. todos los cursos se dirigen a la comunidad universitaria y a cualquier interesado en estudiar una lengua extranjera.

Las personas que estén interesadas en conocer más detalles (diferentes niveles, horarios…) pueden consultar la página web del Centro de Linguas Modernas (http://www.usc.es/clm).

¿Quién puede matricularse en el Centro de Linguas Modernas?

El único requisito para tomar parte en los cursos es tener 16 años, cumplidos en el año del curso. Los estudiantes, que tienen el nivel asignado en este Centro por haber aprobado un curso en el año anterior, pueden matricularse directamente por Internet en un curso superior; y los que aprobaron hace dos años, ya sea un curso en este Centro o un nivel en la Escuela Oficial de Idiomas, también pueden matricularse, tras contactar con el negociado del Centro.

Por otra parte, los nuevos estudiantes, que tienen conocimientos previos del idioma que quieren estudiar, deben hacer una prueba de nivel previa a la matrícula.

La matrícula se realiza por internet desde la citada página web (http://www.usc.es/clm). Si alguien tiene problemas para matricularse por internet, debe remitir una incidencia al correo electrónico [email protected] y seguir las indicaciones que reciba.

¿Qué tipo de certificaciones puede obtener el alumnado?

Los cursos del Centro de Linguas Modernas tienen una evaluación continua, en la que se tiene en cuenta una asistencia del 80% a las sesiones de clase; la asimilación del 70% de los contenidos; la participación activa en el aula; y el trabajo individual del alumnado fuera del aula para rentabilizar y aprovechar su formación en el curso.

El alumnado que consiga una evaluación positiva al final del curso recibe un certificado firmado por el rector de la Universidad compostelana y por la dirección del Centro, donde constan el número de horas del curso, el nivel conseguido según el Marco Común Europeo de Referencia para las Lenguas, y también los créditos universitarios para quien los necesite: créditos de libre configuración para las antiguas licenciaturas (según lo dispuesto en la Resolución Rectoral del 24 de junio de 2005) y créditos ECtS para los actuales grados (según lo dispuesto en el acuerdo del Consejo de gobierno del 31 de octubre de 2013).

Además, el alumnado universitario de los grados, como necesita acreditar desde el año 2007 su conocimiento de una lengua extranjera en el nivel B1 (el antiguo nivel intermedio) puede hacerlo en este Centro a través de varias vías: superando un curso de nivel B1 o de niveles superiores, o las pruebas de acreditación lingüística que se realizan a lo largo de todo el curso académico.

¿Qué tipo de pruebas de acreditación lingüística puede realizar el alumnado?

La comunidad universitaria tiene a su disposición las mencionadas pruebas de acreditación lingüística, que constan de dos partes: una primera, B1-A, que habilita a los estudiantes para solicitar una beca de movilidad internacional (Erasmus, Europrácticum y algunos convenios bilaterales entre universidades); y la segunda, B1-B, que completa la acreditación del nivel B1 para la obtención del grado.

Además, el Centro de Linguas Modernas es centro colaborador con diferentes centros de prestigio internacional para organizar pruebas de distintos exámenes en Galicia: exámenes oficiales de italiano (CILS), español como lengua extranjera (DELE), alemán (Goethe-Institut), japonés (nOKEn) y, en colaboración con el área de Filología catalana, las Certificaciones Oficiales de Catalán del Institut Ramón Llull.

¿Qué actividades culturales organiza el Centro de Linguas Modernas?

Las diferentes secciones del Centro organizan, a lo largo del curso, diferentes actividades culturales (conferencias, ciclos de cine, exposiciones ...), que son gratuitas y están abiertas a todas las personas interesadas. En la página web del Centro se va actualizando la oferta a lo largo del curso académico.

Mar Fernández Vázquez

R E V I S tA F O n S E C A22

Page 24: fonseca 35 (decembro 2013)

E n t R E V I S tA S 23

“O Centro está integrado na vida universitaria tanto en Compostela como en Lugo”

O Centro de Linguas Modernas conta, no campus de Lugo, con profesores implicados na oferta regular (anual e semestral) de cursos de idiomas, como é o caso de Patricia de Castro Fernández e Fátima Fugarolas López (colaboradora para os cursos semestrais), en inglés; Martázul Busto Núñez, en francés, que tamén colabora cos cursos de español; Pilar Cordeiro Graña, en portugués e responsable de galego para non galegofalantes; Rubén Vázquez Santos, colaborador nos cursos semestrais de lingua de signos; e Manuel Fernández Méndez, profesor de alemán e español como lingua estranxeira e coordenador do Centro, onde tamén se realizan probas de “Competencia Lingüistica Nivel B1” durante todo o curso académico.

Desde cando existe o Centro de Linguas Modernas no campus de Lugo?

Iniciouse como Instituto de Idiomas no ano 1996, tal como está estruturado hoxe, aínda que nos anos 80 xa se viñan realizando actividades de formación en linguas, como cursos intensivos de galego. A partir dese ano 1996 sistematízase a oferta de cursos, en principio con inglés, francés e alemán, en cursos anuais. Logo incorporouse o español como lingua estranxeira. no 2003 creouse o Centro de Recursos de Idiomas tamén neste campus, aínda que só para esas tres linguas iniciais. Co transcurso do tempo foron incorporándose outras linguas á oferta do Centro Galego para non galegofalantes en colaboración co Servizo de normalización Lingüística, portugués, e lingua de signos. Introducíronse outras modalidades de cursos, como os semestrais e intensivos, nos que tamén se inclúen outras linguas como o italiano.

Que labor destacaría da realizada no campus de Lugo?

Onde máis dedicación investimos é na organización de cursos para cubrir minimamente a demanda de aprendizaxe de linguas estranxeiras, sobre todo da comunidade universitaria, pero tamén entre todos aqueles dirixidos a outros colectivos ou persoas da cidade de Lugo ou visitantes.

Unha función fundamental do Centro, incrementada nos últimos anos, é a de certificar o coñecemento de idiomas a través de probas puntuais, alleas aos cursos de formación e abertas á comunidade universitaria.

Realizan algunha outra actividade, á parte dos cursos e das probas?

Por suposto, o Centro está integrado na vida universitaria tanto en Compostela como en Lugo, e ademais da difusión da cultura que implica a aprendizaxe de idiomas, organizamos sesións abertas de cinema, viaxes culturais para os grupos de clase e outros colectivos sociais, colaboramos cos Departamentos da USC en actividades varias (difusión, investigación, lúdicas e de cooperación en distintos niveis).

O coordenador do Centro de Linguas Modernas no campus de Lugo, Manuel Fernández Méndez, xunto con outros docentes do Centro

Manuel Fernández Méndez, o coordenador do Centro de Linguas Modernas no campus de Lugo, é licenciado en Filoloxía Clásica pola Universidade de Santiago de Compostela e en Filoloxía Xermánica (Alemán) pola Universidade de Paderborn (Alemania). Cursou un Máster en Traducción Alemán-Español na Universidade de Sevilla e é Especialista en ensino do español como lingua estranxeira. Impartiu aulas de español como lingua estranxeira nun instituto de Düsseldorf e nunha Universidade Popular (Volkshochschule) alemana antes de incorporarse á USC en 1996, docencia que só interrumpiu no curso académico 2002-2003 no que exerceu na Escola Oficial de Idiomas. Así mesmo é formador de profesores e examinador de alemán no Goethe-Institut. Colabora co departamento de Filoloxía inglesa e alemá en diferentes proxectos de investigación.

Manuel Fernández Méndez

En que se diferencia o Centro de Linguas Modernas no campus de Lugo e no de Santiago de Compostela?Podemos reflectir que a oferta no campus de Lugo é moito máis limitada en horarios e número de grupos,

polo reducido número de recursos humanos. A dependencia da secretaría e o negociado, ubicados en Santiago, fai que as funcións dos profesores se multipliquen e que algúns trámites se retrasen un pouco máis que en Compostela, ao teren que vir desde alí. Pola contra, cabe destacar que a relación co alumnado deste campus é moi próxima e os profesores coñecen moito máis de preto as súas necesidades. tamén iso supón un contacto moi estreito con todas as institucións do campus, algo que se traduce en frecuentes colaboracións de diversa índole.

Page 25: fonseca 35 (decembro 2013)

R E V I S tA F O n S E C A24

“El Centro está integrado en la vida universitaria tanto en Compostela como en Lugo”

El Centro de Linguas Modernas cuenta, en el campus de Lugo, con profesores implicados en la oferta regular (anual y semestral) de cursos de idiomas, como es el caso de Patricia de Castro Fernández y Fátima Fugarolas López (colaboradora para los cursos semestrales), en inglés; Martázul Busto Núñez, en francés, que también colabora con los cursos de español; Pilar Cordeiro Graña, en portugués y responsable de gallego para no gallegohablantes; Rubén Vázquez Santos, colaborador en los cursos semestrales de lengua de signos; y Manuel Fernández Méndez, profesor de alemán y español como lengua extranjera y coordinador del Centro, donde también se realizan pruebas de “Competencia Lingüistica Nivel B1” durante todo el curso académico.

¿Desde cuándo existe el Centro de Linguas Modernas en el campus de Lugo?

Se inició como Instituto de Idiomas en el año 1996, tal como está estructurado hoy, aunque en los años 80 ya se realizaban actividades de formación en lenguas, como cursos intensivos de gallego. A partir de ese año 1996 se sistematiza la oferta de cursos, en principio con inglés, francés y alemán, en cursos anuales. Después se incorporó el español como lengua extranjera. En 2003 se creó el Centro de Recursos de Idiomas también en este campus, aunque solo para esas tres lenguas iniciales. Con el transcurso del tiempo fueron incorporándose otras linguas a la oferta del Centro Galego para no gallegohablantes en

Manuel Fernández Méndez, el coordinador del Centro

de Linguas Modernas en el campus de Lugo, es licenciado

en Filología Clásica por la Universidad de Santiago de

Compostela y en Filología Germánica (Alemán) por la

Universidad de Paderborn (Alemania). Cursó un Máster

en Traducción Alemán-Español en la Universidad de

Sevilla y es Especialista en enseñanza de español como

lengua extranjera. Impartió clases de español como

lengua extranjera en un instituto de Düsseldorf y en una

Universidad Popular (Volkshochschule) alemana antes

de incorporarse a la USC en 1996, docencia que solo

interrumpió en el curso académico 2002-2003 en el

que ejerció en la Escuela Oficial de Idiomas. Asimismo

es formador de profesores y examinador de alemán en

el Goethe-Institut. Colabora con el departamento de

Filología inglesa y alemana en diferentes proyectos de

investigación.

Manuel

Fernández Méndez

colaboración con el Servizo de normalización Lingüística, portugués y lengua de signos. Se introdujeron otras modalidades de cursos, como los semestrales e intensivos, en los que también se incluyen otras lenguas como el italiano.

¿Qué labor destacaría de la realizada en el campus de Lugo?

Donde más dedicación invertimos es en la organización de cursos para cubrir mínimamente la demanda de aprendizaje de lenguas extranjeras, sobre todo de la comunidad universitaria, pero también entre todos aquellos dirigidos a otros colectivos o personas de la ciudad de Lugo o visitantes.

Una función fundamental del Centro, incrementada en los últimos años, es la de certificar el conocimiento de idiomas a través de pruebas puntuales, ajenas a los cursos de formación y abiertas a la comunidad universitaria.

¿Realizan alguna otra actividad, aparte de los cursos y de las pruebas?

Por supuesto, el Centro está integrado en la vida universitaria tanto en Compostela como en Lugo, y además de la difusión de la cultura que implica el aprendizaje de idiomas, organizamos sesiones abiertas de cine, viajes culturales para los grupos de clase y otros colectivos sociales, colaboramos con los Departamentos de la USC en actividades varias (difusión, investigación, lúdicas y de cooperación en distintos niveles).

¿En qué se diferencia el Centro de Linguas Modernas en el campus de Lugo y en el de Santiago de Compostela?

Podemos reflejar que la oferta en el campus de Lugo es mucho más limitada en horarios y número de grupos, por el reducido número de recursos humanos. La dependencia de la secretaría y el negociado, ubicados en Santiago, hace que las funciones de los profesores se multipliquen y que algunos trámites se retrasen un poco más que en Compostela, al tener que venir desde allí. Por el contrario, cabe destacar que la relación con el alumnado de este campus es muy próxima y los profesores conocen mucho más de cerca sus necesidades. también eso supone un contacto muy estrecho con todas las instituciones del campus, algo que se traduce en frecuentes colaboraciones de diversa índole.

Mar Fernández Vázquez

Page 26: fonseca 35 (decembro 2013)

Cando o reloxo que penduraba da parede da sala de agardar da Unidade de Psicoloxía marcou as

nove da mañá, saíu a enfermeira detrás dunha porta e chamou:

- Don Gabriel, por favor, pode pasar.

Un rapaz moreno, delgado e de media estatura, ben parecido e de cabelo algo longo deixou sobre unha cadeira a carón da que ocupaba un xornal e ergueuse. Camiñou co paso decidido cara á enfermeira e, seguindo un aceno que esta lle fixo, entrou pola porta da que esta saíra. Quitou a chaqueta e dobrouna sobre o seu brazo dereito, á vez que coa man esquerda amosaba un papeliño. A enfermeira colleullo e díxolle:

- tócalle o doutor Sanz. Pase ao despacho B. tome asento, que xa vén.

Gabriel entrou ao despacho indicado e sentou nunha das dúas cadeiras dispostas trala mesa. Aos poucos segundos, un home duns corenta anos, que levaba gravata e unha bata branca na que constaba o seu nome, tomou asento. Aínda que tiña unha cara seria e que o seu cabelo con canas e o bigote recto ben coidado lle daban un aspecto moi ríxido, parecía unha boa persoa. Saudou o paciente, deulle a man e sentou trala mesa.

- Vostede é Gabriel, non si? –preguntou o doutor mentres remexía nuns papeis.

- Si, son eu –respondeu o rapaz. Eu mesmo son–. A voz tremíalle un pouco.

O doutor achegouse un pouco cara ao paciente e interesouse pola súa situación familiar. Gabriel contoulle que se atopaba solteiro aínda que tivera unha relación cunha antiga moza e que acabara moi mal, que ela ela lle dixera que non valía para nada e que se arrepentía moito de telo coñecido e de ter perdido tempo da súa xuventude con el. En canto aos seus pais e irmáns, o paciente relatou que vivía só, nun piso de alugueiro e que ía moi de vez en cando á vila ver seus pais, pero que as visitas eran curtas porque co pai non se falaba e coa nai, aínda que mantiña un bo trato, el percibía que ela non compartía esas rifas e que llo tiña no fondo moi en conta. E o seu único irmán tampouco lle falaba porque terciara cara ao pai nesas discusións.

Os animais non son seres libres, senón determinados

- E de amizades, como vas?– preguntou o psicólogo.

Gabriel pensou uns intres e dixo en baixo:

- Aí ando mellor. Desde hai un par de anos teño un.

- Fálame del –pediulle o doutor.

- Chámase Otto. non é de aquí. Veu do Perú e collemos trato no traballo onde coincidimos. Coñezo máis xente, pero non a chego a considerar como amiga.

- Por que non a considera vostede como amiga?

- Quizais porque non teño a confianza para comentarlles cousas persoais ou que me preocupen.

- E en cambio, con Otto si…

- Si. Con Otto si que teño a confianza necesaria.

O psicólogo quedou pensando uns intres e despois de volver preguntar máis polo miúdo sobre o que xa interrogara o seu paciente, preguntoulle:

- Falemos do eido laboral. Que estudos ten e en que traballou ata agora?

- Fixen estudos de Relacións Públicas porque cría que se me daba ben iso cando era novo. Pero nunca cheguei a traballar diso.

- Pero aínda é vostede novo –apuntou o psicólogo-. na ficha pon 29 anos.

- Refírome a cando tiña a idade de elexir os meus estudos. Daquela cría que podía ser bo nisto porque me gustaba. Dábaseme ben falar coa xente e organizar actos.

- E agora vostede opina que non?

- Creo que non, ou polo menos non me arrisquei a iso.

Despois duns intres en silencio, Gabriel narrou o seu currículo vital e detallou como traballara na hostalería, xa como camareiro, xa como cociñeiro, ata que habería uns dous meses rematara o contrato nun hotel e quedara no desemprego. Ante a situación de impotencia e saloucando as súas penas, o seu amigo Otto, do que xa falara antes, animárao a ir ao psicólogo.

O doutor tomou entón a palabra e comezou a dicir:

- Vostede, Gabriel, expuxo un panorama vital no que, desde novo, está levando paus da xente. Sufriu vostede a traizón dalgúns que consideraba amigos e tivo unha mala

V I I I P R E M I O R E L At O C U R t O 25

Page 27: fonseca 35 (decembro 2013)

relación sentimental con aquela moza. Pero de todo isto non pode vostede concluír que sexa unha mala persoa nin un ser asocial. De feito, ten un amigo.

- Pero podería ser que ese amigo fose alguén coma min –contestou Gabriel.

- Refírese a alguén coma vostede, solitario e rifado coa sociedade?– preguntou o doutor, mirando fixamente para el.

- Coido que si –respondeu Gabriel, mirando cara á parede–. Quizais alguén coma min e que non poida ter de referente…, en fin, que non poida fixarme no seu exemplo.

- Voulle demostrar que non é así. no referente ao seu amigo, fixo algo importante para vostede, que é mandalo vir ao psicólogo. A vostede creo que iso lle vai vir moi ben, e non é que eu varra para a miña casa.

- Dacordo –asintiu Gabriel–, pero, e o resto da xente?

- Pois agora imos por iso. Creo que vostede tivo mala sorte ata agora, e que non deu coa xente adecuada. non atopou a parella que buscaba nin que vostede merecese, nin tampouco deu con amigos responsables ou axeitados, agás ese tal Otto. E aínda que non debería un levarse mal cun pai nin cun irmán, tamén é certo que hai casos nos que os proxenitores se consideran con autoridade para impoñer vontades que non teñen xeito, e seu irmán colleu o pau que máis lle interesaba por conveniencia e bate contra vostede. De feito, díxome que aínda segue vivindo na casa dos pais, non?

- Si, tal é –contestou Gabriel–. De feito, anda argallando para quedar el con todo.

- Vale, pois alá el –seguiu o doutor–. Imos facer unha proba para o convencer de que eu non me trabuco no que teorizo. Vostede, cando vai ver seus pais, ou máis ben súa nai, atópase na casa da vila co can que teñen seus pais, non?

- Si, co Garrulo, un canciño negro e pequeno.

- Que reacción ten o can cando o ve chegar a vostede?

- Dá ao rabo, achégase a min, sobe pola perneira dos meus pantalóns e lámbeme as mans malia que eu non lle deixo –explicou Gabriel–, e quere brincar comigo.

- Vale. E cando vostede marcha, fíxase se o can salouca ou ouvea?

- Pon cariña de pena, olla cara a min como agardando que volva e torce a cabeza.

- Moi ben –respondeu o doutor, visiblemente satisfeito–. E agora, Otto ten algún animal de compañía?

- Otto ten unha gata branca e negra, que sobe ao meu colo cada vez que sento na cadeira da sala. E se a chispo para abaixo, aos poucos volve subir.

- Así que sobe ao colo sen chamala e sen collela –dixo o psicólogo.

- Si, así é, e deixa que a acariñe e lle faga mimos.

tras esta conversa, o doutor anotou algo nun papel e concluíu dicindo:

- non sei se vostede se dá conta, pero isto débese a que vostede si é boa persoa, un ser sociable e que non ten por qué ter problemas coa sociedade. Simplemente, déalle á sociedade outra oportunidade. ninguén o quere tan mal coma vostede a si mesmo.

Gabriel quedou sorprendido e ollou ao psicólogo con incredulidade.

- Mire, don Gabriel. non sei se lembra das clases de Filosofía do bacharelato a diferencia entre un ser libre e un ser determinado. O feito de que os animais a vostede o queiran é o que me serve de base sólida para soster que é certo o que lle estou a dicir. Os animais, a diferenza das persoas, son seres determinados, e non libres. Un ser libre pode decidir o que queira ou lle dea a gana nun momento dado. Por iso o ser humano pode chegar a traizoar as persoas que máis quixo. Pero un animal non, xa que os seus comportamentos, ao carecer de racionalidade, están sometidos aos instintos que eles mesmos acollen e sen que na súa elección interfiran outros factores que o que sexa mellor sexa para eles. Un animal xamais traizoa a unha persoa que lle pareza boa porque o seu determinismo llo impide, e os animais só collen confianza con quen lles demostra bo corazón e a aquelas persoas que lles parece que son boas con eles e cos demais.

- E iso que quere dicir? –preguntou Gabriel, abraiado.

- Pois iso quere dicir que se vostede non fose boa persoa e fose ese ser antisocial que se considera por ter todos eses problemas, os animais non se achegarían a vostede. En consecuencia, aínda que sufrise malas experiencias, non pode pecharse e debe intentalo de novo, porque esa oportunidade que vostede agarda está aínda aí.

Con estas verbas deu por rematada a consulta e recomendou ao paciente que solicitase unha nova vez para dentro dun mes. Mentres lle daba a man, dixo:

- Se vostede sofre un novo xesto de agarimo por parte dun animal, lembrarase do que lle digo e seguramente se lance a dar un xiro na súa vida.

R E V I S tA F O n S E C A26

Page 28: fonseca 35 (decembro 2013)

V I I I P R E M I O R E L At O C U R t O 27Pola tarde, na casa de Otto, Gabriel explicoulle o

resultado da visita ao psicólogo. Mentres falaba co seu amigo, fixouse máis que nunca nos xestos da gata e de como se arrolaba no colo de Gabriel, deixando que este lle rañase o bandullo. Durante a visita, soou o seu teléfono móbil. Despois dunha breve conversa, Otto preguntoulle:

- E que era, que te alporizaches un pouco, Gabriel?

- Era dunha oferta de emprego –aclarou Gabriel–. É para traballar nun hotel de cinco estrelas de relacións públicas, que contaban comigo.

- Aceptarías, supoño –dixo Otto–, pois é precisamente do teu.

- O caso é que non me sinto coa carraxe necesaria –aclarou Gabriel, mirando para os ollos da gatiña–. É un hotel moi importante e na entrevista de traballo que me fixeron hai un par de días me comentaron que non contaban con calquera, pero agora dinme que me dan un prazo de vintecatro horas para lles confirmar se me interesa.

- Pois anímate e confirma que si –pediu Otto–. Chámaos xa!

Gabriel indicou coa cabeza que non: non se sentía con forzas para facelo.

Despois de falaren sobre outros temas, Gabriel ergueuse e despediuse cunha aperta de Otto e saiu á rúa. Camiño da súa casa, parou no parque e sentou nun banco a pensar. Xa comezaba o solpor e o aire viña máis frío, pero Gabriel permanecía quedo, pensando no que lle dixera o psicólogo esa mesma mañá. niso fixouse nunhas pombas que andaban a saltos por alí, desconfiadas dos movementos de cada persoa que pasaba onda elas. Gabriel botou a man ao peto e decatouse de que levaba un cacho de molo que lle sobrara do que lle estivera a dar á gata de Otto. Sacouno e colleu un anaquiño pequeno e tirouno preto del. As pombas lanzáronse enriba do pan e papárono. Quedaron mirando para Gabriel, dando voltas diante del, pero sen achegarse e desconfiadas.

Gabriel colleu outro cachiño de molo e tirouno máis preto aínda, e catro pombas achegáronse a picar nel. niso, quixo coller outro cacho máis e tirárllelo, pero escorregoulle entre os dedos da man e foi parar a uns centímetros de onde estaba sentado, sobre o banco. Unha pomba pegou un salto, subiu ao banco e colleu co

pico o cacho de pan. Pero en vez de volver coas súas compañeiras, quedou sobre o banco, ollando fixamente cara a Gabriel. Este, sorprendido coa reacción da pomba e de que esta non fuxise desconfiada, non foi quen de moverse quedando co pan na palma da súa man. niso, a pomba pousouse sobre unha perna del e, desde alí, cun movemento rápido, colleu co pico o cacho que lle quedaba na man a Gabriel e empezou a deglutilo. Algún anaco caeu ao chan e outras pombas que estaban abaixo ao redor del achegáronse a collelo, sen medo, sen temer nada do ser humano que se atopaba alí.

Gabriel, emocionado polo xesto das pombas, achegou a súa man dereita á que aínda ficaba sobre a súa perna. Lentamente, comenzou a acariñala. A pomba deixábase tocar moi queda e ollando cara a el, mentres que outras pombas escapaban de diante dos pés da xente que paseaba polo parque. Entón, Gabriel colleuna e púxoa sobre a palma da súa outra man e observou como ese animal, tan determinado como o psicólogo lle dixera pola mañá, non fuxía nin se axotaba do xeito que cabía agardar, senón que se deixaba estar con el. As outras pombas camiñaban darredor do banco e, mentres doutros paseantes seguían apartándose, de Gabriel non.

Acto seguido púxose lentamente en pé e díxolle á pomba: “Moitas grazas por todo, amiga; moitas grazas, pero teño que marchar; volverei mañá”. A pomba pareceu escoitalo e, de súpeto, tras botarlle unha última ollada a Gabriel, botou a voar cara ao ceo, cara ao sol que xa se puña e daba paso á noite, deixando atrás a Gabriel emocionado e con vagaos que caían polas súas meixelas.

Unha vez xa esgotada a emoción, Gabriel colleu o seu móbil e fixo unha chamada telefónica da que foron testemuñas as demais pombas, que aínda non o deixaran agardando por se había máis pan para elas:

- Señorita Gálvez? Son Gabriel: era para confirmarlle que pode contar comigo para o posto de relacións públicas do seu hotel… Si, comprendo as condicións,… vale, pois a semana que vén empezo. Vou ir mercando logo o uniforme… En que tenda me di que o podo conseguir?

Unha vez acabada a conferencia, Gabriel mirou cara arriba, ao ceo, e botou a andar polo parque cara á súa casa coa emotiva sensación de ser outra persoa e de que no horizonte, ao lonxe, se apreciaba un raio de esperanza que anunciaba tempos mellores.

Page 29: fonseca 35 (decembro 2013)

Cuando el reloj que colgaba de la pared de la sala de espera de la Unidad de Psicología marcó las

nueve de la mañana, salió la enfermera de detrás de una puerta y llamó:

- Don Gabriel, por favor, puede pasar.

Un joven moreno, delgado y de estatura media, bien parecido y de cabello algo largo dejó sobre una silla al lado de la que ocupaba un periódico y se levantó. Caminó con paso decidido hacia la enfermera y, siguiendo un gesto que esta le hizo, entró por la puerta de la que esta saliera. Quitó la chaqueta y la dobló sobre su brazo derecho, a la vez que con la mano izquierda mostraba un papelito. La enfermera lo cogió y le dijo:

- Le toca el doctor Sanz. Pase al despacho B. tome asiento, que ya viene.

Gabriel entró al despacho indicado y se sentó en una de las dos sillas dispuestas tras la mesa. A los pocos segundos, un hombre de unos cuarenta años, que llevaba corbata y una bata blanca en la que constaba su nombre, tomó asiento. Aunque tenía una cara seria y su cabello con canas y el bigote recto bien cuidado le daban un aspecto muy rígido, parecía una buena persona. Saludó al paciente, le dio la mano y se sentó tras la mesa.

- Usted es Gabriel, ¿no es así? –preguntó el doctor mientras removía unos papeles.

- Sí, soy yo –respondio el joven. Yo mismo soy–. La voz le temblaba un poco.

El doctor se acercó un poco hacia el paciente y se interesó por su situación familiar. Gabriel le contó que se encontraba soltero aunque había tenido una relación con una antigua novia que había acabado muy mal, que ella le había dicho que no valía para nada y que se arrepentía mucho de haberlo conocido y de haber perdido tiempo de su juventud con él. En cuanto a sus padres y hermanos, el paciente relató que vivía solo, en un piso de alquiler y que iba muy de vez en cuando a la villa para ver a sus padres, pero que las visitas eran cortas porque con el padre no se hablaba y con la madre, aunque mantenía un buen trato, él percibía que ella no compartía esas riñas y que lo tenía en el fondo muy en cuenta. Y su único hermano tampoco le hablaba porque había terciado hacia el padre en esas discusiones.

- Y de amistades, ¿cómo vas?– preguntó el psicólogo.

Gabriel pensó unos instantes y dijo por lo bajo:

- Ahí voy mejor. Desde hace un par de años tengo uno.

- Háblame de él –le pidió el doctor.

- Se llama Otto. no es de aquí. Vino de Perú y cogimos trato en el trabajo donde coincidimos. Conozco más gente, pero no la llego a considerar como amiga.

- ¿Por qué no la considera usted como amiga?

- Quizá porque no tengo confianza para comentarles cosas personales o que me preocupen.

- Y en cambio, con Otto sí…

- Sí. Con Otto sí que tengo la confianza necesaria.

El psicólogo quedó pensando unos instantes y después de volver preguntar con más detalle sobre lo que ya había interrogado a su paciente, le preguntó:

- Hablemos del ámbito laboral. ¿Qué estudios tiene y en qué trabajó hasta ahora?

- Hice estudios de Relaciones Públicas porque creía que se me daba bien eso cuando era joven. Pero nunca llegué a trabajar de eso.

- Pero aún es usted joven –apuntó el psicólogo-. En la ficha pone 29 años.

- Me refiero a cuando tenía la edad de elegir mis estudios. En aquel momento creía que podía ser bueno en esto porque me gustaba. Se me daba bien hablar con la gente y organizar actos.

- ¿Y ahora usted opina que no?

- Creo que no, o por lo menos no me arriesgué a eso.

Después de unos instantes en silencio, Gabriel narró su currículum vital y detalló cómo había trabajado en la hostelería, ya como camarero, ya como cocinero, hasta que hace unos dos meses había finalizado el contrato en un hotel y se había quedado en el desempleo. Ante la situación de impotencia y sollozando sus penas, su amigo Otto, del que ya había hablado antes, lo había animado a ir al psicólogo.

El doctor tomó entonces la palabra y comenzó a decir:

- Usted, Gabriel, expuso un panorama vital en el que, desde joven, está llevando palos de la gente. Sufrió usted la traición de algunos que consideraba amigos y tuvo una

Los animales no son seres libres, sino determinados

R E V I S tA F O n S E C A28

Page 30: fonseca 35 (decembro 2013)

mala relación sentimental con aquella joven. Pero de todo esto no puede usted concluir que sea una mala persona ni un ser asocial. De hecho, tiene un amigo.

- Pero podría ser que ese amigo fuese alguien como yo –contestó Gabriel.

- ¿Se refiere a alguien como usted, solitario y reñido con la sociedad?– preguntó el doctor, mirando fijamente para él.

- Pienso que sí –respondio Gabriel, mirando hacia la pared–. Quizá alguien como yo y que no pueda tener de referente…, en fin, que no pueda fijarme en su ejemplo.

- Le voy a demostrar que no es así. En lo referente a su amigo, hizo algo importante para usted, que es mandarlo venir al psicólogo. A usted creo que eso le va a venir muy bien, y no es que yo barra para mi casa.

- De acuerdo –asintió Gabriel–, pero, ¿y el resto de la gente?

- Pues ahora vamos a eso. Creo que usted tuvo mala suerte hasta ahora, y que no dio con la gente adecuada. no encontró la pareja que buscaba ni que usted mereciese, ni tampoco dio con amigos responsables o adecuados, salvo ese tal Otto. Y aunque no debería uno llevarse mal con un padre ni con un hermano, también es cierto que hay casos en los que los progenitores se consideran con autoridad para imponer voluntades que no tienen sentido, y su hermano cogió el palo que más le interesaba por conveniencia y golpea contra usted. De hecho, me dijo que todavía sigue viviendo en casa de sus padres, ¿no?

- Sí, es así –contestó Gabriel–. De hecho, anda amañando para quedarse él con todo.

- Vale, pues allá él –siguió el doctor–. Vamos a hacer una prueba para convencerlo de que yo no me equivoco en lo que teorizo. Usted, cuando va a ver a sus padres, o más bien a su madre, se encuentra en la casa de la villa con el perro que tienen sus padres, ¿no?

- Sí, con el Garrulo, un perrito negro y pequeño.

- ¿Qué reacción tiene el perro cuando lo ve llegar a usted?

- Mueve el rabo, se acerca a mí, sube por la pernera de mis pantalones y me lambe las manos aunque yo no le dejo –explicó Gabriel–, y quiere saltar conmigo.

- Vale. Y cuando usted se va, ¿se fija si el perro gime o aúlla?

- Pone carita de pena, mira hacia mí como esperando que vuelva y tuerce la cabeza.

- Muy bien –respondió el doctor, visiblemente satisfecho–. Y ahora, ¿Otto tiene algún animal de compañía?

- Otto tiene una gata blanca y negra, que sube a mi regazo cada vez que me siento en la silla de la sala. Y si la echo para abajo, al poco tiempo vuelve a subir.

- Así que sube a su regazo sin llamarla y sin cogerla –dijo el psicólogo.

- Sí, así es, y deja que la acaricie y le haga mimos.

tras esta conversación, el doctor anotó en un papel y concluyó diciendo:

- no sé si usted se da cuenta, pero esto se debe a que usted es buena persona, un ser sociable y que no tiene por qué tener problemas con la sociedad. Simplemente, déle a la sociedad otra oportunidad. nadie le quiere tan mal como usted a si mismo.

Gabriel quedó sorprendido y miró al psicólogo con incredulidad.

- Mire, don Gabriel. no sé si recuerda de las clases de Filosofía del bachillerato la diferencia entre un ser libre y un ser determinado. el hecho de que los animales lo quieran a usted es lo que me sirve de base sólida para sostener que es cierto lo que le estoy diciendo. Los animales, a diferencia de las personas, son seres determinados, y no libres. Un ser libre puede decidir lo que quiera o le dé la gana en un momento dado. Por eso el ser humano puede llegar a traicionar a las personas que más quiso. Pero un animal no, ya que sus comportamientos, al carecer de racionalidad, están sometidos a los instintos que ellos mismos acogen y sin que en su elección interfieran otros factores que lo que sea mejor para ellos. Un animal jamás traiciona a una persona que le parezca buena porque su determinismo se lo impide, y los animales solo cogen confianza con quien les demuestra buen corazón y a aquellas personas que les parece que son buenas con ellos y con los demás.

- ¿Y eso que quiere decir? –preguntó Gabriel, sorprendido.

- Pues eso quiere decir que si usted no fuese buena persona y fuese ese ser antisocial que se considera por tener todos esos problemas, los animales no se acercarían a usted. En consecuencia, aunque sufriese malas experiencias, no puede cerrarse y debe intentarlo de nuevo, porque esa oportunidad que usted espera está todavía ahí.

Con estas palabras dio por terminada la consulta y recomendó al paciente que solicitase una nueva vez para dentro de un mes. Mientras le daba la mano, dijo:

- Si usted siente un nuevo gesto de cariño por parte de un animal, se acordará de lo que le digo y seguramente se lance a dar un giro en su vida.

V I I I P R E M I O R E L At O B R E V E 29

Page 31: fonseca 35 (decembro 2013)

Por la tarde, en casa de Otto, Gabriel le explicó el resultado de la visita al psicólogo. Mientras hablaba con su amigo, se fijó más que nunca en los gestos de la gata y en cómo se movía en el regazo de Gabriel, dejando que este le rascase la barriga. Durante la visita, sonó su teléfono móvil. Después de una breve conversación, Otto le preguntó:

- ¿Y qué era, que te inquietaste un poco, Gabriel?

- Era una oferta de trabajo –aclaró Gabriel–. Es para trabajar en un hotel de cinco estrellas de relaciones públicas, que contaban conmigo.

- Aceptarías, supongo –dijo Otto–, pues es precisa-mente de lo tuyo.

- El caso es que no me siento con la valentía necesaria –aclaró Gabriel, mirando para los ojos de la gatita–. Es un hotel muy importante y en la entrevista de trabajo que me hicieron hace un par de días me comentaron que no contaban con cualquiera, pero ahora me dice que me dan un plazo de venticuatro horas para confirmarles si me interesa.

- Pues anímate y confirma que sí –le pidió Otto–. ¡Llámalos ya!

Gabriel indicó con la cabeza que no: no se sentía con fuerzas para hacerlo.

Después de hablar de otros temas, Gabriel se levantó y se despidió con un abrazo de Otto y salió a la calle. Camino de sus casa, paró en el parque y se sentó en un banco a pensar. Ya comenzaba a anochecer y el aire era más frío, pero Gabriel permanecía quieto, pensando en lo que le había dicho el psicólogo esa misma mañana. Se fijó en unas palomas que andaban a saltos por allí, desconfiadas de los movimientos de cada persona que pasaba junto a ellas. Gabriel echó la mano al bolsillo y se dio cuenta que llevaba un trozo de miga que le sobrara de lo que le había estado dando a la gata de Otto. Lo sacó y cogió un trocito pequeño y lo tiró cerca de él. Las palomas se lanzaron encima del pan y lo comieron. Se quedaron mirando para Gabriel, dando vueltas ante él, pero sin acercarse y desconfiadas.

Gabriel cogió otro trocito de miga y lo tiró aún más cerca, y cuatro palomas se acercaron a picar en él. Quiso coger otro trozo más y tirárselo, pero le resbaló entre los dedos de la mano y fue a parar a unos centímetros de donde estaba sentado, sobre el banco. Una paloma pegó un salto, subió al banco y cogió con el pico el trozo de pan. Pero en vez de volver con sus compañeras, permaneció sobre el banco, mirando fijamente a Gabriel. Este, sorprendido con la reacción

de la paloma y con que esta no huyese desconfiada, no fue capaz de moverse quedándose con el pan en la palma de su mano. Entonces, la paloma se posó sobre una pierna suya y, desde allí, con un movimiento rápido, cogió con el pico el trozo que le quedaba en la mano a Gabriel y empezó a deglutirlo. Algún trozo cayó al suelo y otras palomas que estaban debajo alrededor de él se acercaron a cogerlo, sin miedo, sin temer nada del ser humano que se encontraba allí.

Gabriel, emocionado por el gesto de las palomas, acercó su mano derecha a la que aún permanecía sobre su pierna. Lentamente, comenzó a acariciarla. La paloma se dejaba tocar muy quieta y mirando hacia él, mientras otras palomas escapaban delante de los pies de la gente que paseaba por el parque. Entonces, Gabriel la cogió y la puso sobre la palma de su otra mano y observó cómo ese animal, tan determinado como el psicólogo le había dicho por la mañana, no huía ni se asustaba en la forma en que cabía esperar, sino que permanecía junto a él. Las otras palomas caminaban alrededor del banco y, mientres seguían apartándose de otros paseantes, de Gabriel no.

Acto seguido se puso lentamente en pie y le dijo a la paloma: “Muchas gracias por todo, amiga; muchas gracias, pero tengo que irme; volveré mañana”. La paloma pareció escucharlo y, de repente, tras echarle una última mirada a Gabriel, echó a volar hacia el cielo, hacia el sol que ya se ponía y daba paso a la noche, dejando atrás a Gabriel emocionado y con lágrimas que caían por sus mejillas.

Una vez contenida ya la emoción, Gabriel cogió su móvil e hizo una llamada telefónica de la que fueron testigos las demás palomas, que aún no lo habían abandonado esperando por si había más pan para ellas:

- ¿Señorita Gálvez? Soy Gabriel: era para confirmarle que puede contar conmigo para el puesto de relaciones públicas de su hotel… Sí, comprendo las condiciones,… vale pues, la semana que viene empiezo. Voy comprando entonces el uniforme… ¿En qué tienda me dice que lo puedo conseguir?

Una vez acabada la conferencia, Gabriel miró hacia arriba, al cielo, y se puso a andar por el parque hacia su casa con la emotiva sensación de ser otra persona y de que en el horizonte, a lo lejos, se apreciaba un rayo de esperanza que anunciaba tiempos mejores.

Víctor G. García dopico

[email protected]

R E V I S tA F O n S E C A30

Page 32: fonseca 35 (decembro 2013)

31O R E C A n t O D A M E M O R I A . B I O G R A F í A S . H O M E n A X E S . A n É C D O tA S . R E L At O S

ENSINANzA VItAL“Tamdiu discendum est quamdiu nescias:

si proverbio credimus, quamdiu vivis”.

“Debes aprender mientras ignores,

si creemos en el proverbio, mientras vivas”.

(Séneca, Epístolas 76, 3)

na miña última visita ás instalacións da nosa querida Universidade de Santiago o pasado mes de novembro, foi testigo dun suceso que, inmediatamente extrapolado, me fixo reflexionar sobre a actualidade que nos rodea.

todo isto motivado pola retirada do título dun dos cursos de formación co que pretendemos manter o contacto, non só coa nosa Universidade e a cidade de Santiago, senón coa vida académica que perfecciona a nosa experiencia persoal e profesional desde hai tantos anos. A visita aos servizos administrativos do campus Sur permitíronme visualizar as obras que se estaban levando a cabo na facultad de Ciencias Políticas e da Administración, cuxa entrada se atopaba apuntalada. O seu acceso facíaseme difícil, precisando sortear os ferros amarelos que trataban de evitar o derrubamento do beiril superior, valorando e asumindo os perigros que a entrada no edificio universitario podía depararnos. Finalmente, o desexo de visitar vellos espazos venceu os medos que deparaba a entrada nesas circunstancias.

Fronte a iso e apenas cruzando trinta metros de rúa, a obrigada visita á que foi a miña facultade de Dereito, sorprendeume coa existencia dunhas portas que se abriron automaticamente ante a evidencia da nosa presenza. tal modernidade contrastaba coa lembranza dos meus pasados anos de estudante, nos que dito acceso se atopaba case sempre pecho, debendo acudir por regra xeral á entrada principal do edificio que agora contaba, igualmente, con acceso automático de saída.

Casualidade ou evidencia? non o sei mais este feito fixo que de forma repentina un sorriso malicioso aparecese na miña face. A asociación de ideas que esta dobre visión provocou na miña mente, suxeriu o paralelismo da situación histórica que nos está tocando vivir en ambas as disciplinas co estado dos edificios académicos nos que se imparte o seu estudo e coñecemento. Mentres a entrada á Política (que se atopa actualmente apuntalada e non exenta de perigos), se fai difícil (“malos tempos para a lírica”), a transición desde a mesma cara á vida xudicial é automática, abríndose portas que ata hai poucos anos

parecían clausuradas ou de difícil acceso. Portas cuxa facilidade de apertura non prohíbe que a rapidez da saída sexa semellante á da entrada e os seus efectos para o ben común, de momento, non sexan de todo satisfactorios.

Cómo non, unha vez máis a Universidade, aínda que esta vez fora de forma indirecta. E por boca do seu patrimonio, provocou na miña mente a evidencia dunha nova ensinanza.

Juan María abalo castexLicenciado en Dereito e e en Ciencias Políticas e da Administración

pola Universidade de Santiago de [email protected]

CóMO O EUROPRáCtICUM MUdOU A MIñA VIdA

Desfrutei dunha bolsa Europrácticum VI para titulados e aproveiteina ao máximo. Agora, que estou a traballar como titora no colexio onde fixen as práticas, aprendin e sigo a aprender inglés, formeime academicamente e sígome formando a nivel laboral no que máis me gusta, traballar con nenos con autismo co obxectivo de proporcionarlles un ambiente seguro e divertido onde poidan alcanzar o desenvolvemento óptimo de todas as súas habilidades e crecer cara a maior independencia.

Despois de realizar seis meses de práticas na Rainbow School, part of Beyond Autism en Londres, podo dicir que o meu nivel de inglés é moito maior do que tiña antes; aínda que todavía me queda moito por aprender, agora podo manter unha conversa de maneira fluída en inglés. Coñecín e sigo a coñecer unha cidade estupenda onde a oferta cultural e de entretemento é enorme. Desfrutei do ambiente das Olimpiadas no verán e de visitas de familiares e amigos. Coñecín xente maravillosa no colexio, compañeiros de casa, compañeiras de equipo de baloncesto... E o máis importante, estou a traballar no que máis me gusta e se me dá mellor, a miña paixón. Por todo isto podo dicir que o Europrácticum cambiou a miña vida por completo, síntome moi afortunada, agradecida e feliz.

Vou estenderme un pouco máis por se resulta de interese ou axuda centrándome en tres palabras:

OPORtUnIDADE: a bolsa que me concedeu o Programa Europrácticum VI para realizar as prácticas durante 24 semanas en The Rainbow School, en Londres.

Page 33: fonseca 35 (decembro 2013)

SORtE: sempre me gustou o inglés, o meu futuro laboral céntrase no traballo con nenos con autismo, encántame coñecer sitios e xente nova e desfruto afrontando nuoos retos. Por outra banda gústame pensar que se en vez de neste colexio fose nunha empresa en recursos humanos ou un xeriátrico ou en calquera outro ámbito da psicoloxía... o meu esforzo sería o mesmo e o éxito seguramente parecido. Máis adiante podería redirixir o meu camiño. Por iso a sorte para min foi ter a oportunidade.

ESFORZO: comecei atendendo toda a información e coñecementos que nos proporcionastes no curso para solicitar a bolsa, seguín coa búsqueda de información sobre o centro onde ía facer as práticas, a súa metodoloxía, actividades.., e terminei dando o mellor de min cada día durante os seis meses de práticas. Os primeiros días observando e mantendo os ollos abertos despois de 6 horas escoitando un idioma que case non entendía, facendo fotocopias, cortando e pegando, plastificando, barrendo, fregando, supervisando a nenos nas comidas e xogos... e despois, á parte do anterior, ampliando os meus coñecementos co entrenamento que nos facilitou o colexio, a observación e ocasionalmente coa posta en prática do aprendido en sesións cos alumnos.

Unha semana despois de acabar a miña bolsa seguía no colexio, como unha traballadora máis.

lucrecia arroyoLicenciada en Psicoloxía

pola Universidade de Santiago de Compostela

PAtRICIA CAStELO FERNáNdEz. IN MEMORIAM

Patricia Castelo Fernández, licenciada en Filoloxía Hispánica pola Universidade de Santiago de Compostela, foi unha bolseira exemplar desde que o 2 de novembro de 2011 comezou a traballar no Gabinete de Comunicación da Asociación de Antigos Alumnos e Amigos da USC, grazas a un contrato que daquela a Xunta de Galicia concedía a través da subvención dos Programas de Cooperación da Consellería de traballo e Benestar; un contrato que xa non se desfruta na actualidade a pesar de que axudaba os novos licenciados a completar a súa formación e á adquisición de experiencia laboral, sempre solicitada cando se quere optar a algún emprego.

Patricia, pola súa condición de licenciada en Filoloxía Hispánica, tamén foi redactora de fonseca. A ela se deben os cambios máis significativos da revista pois conseguiu darlle igualdade ás seccións, realizou entrevistas e seguiu a traballar nela unha vez rematado o contrato. Implicouse tanto na asociación ata o punto de formar parte do xurado responsable de galardoar unha das obras que se presentan ao Concurso de Relato Curto que a asociación convoca todos os anos, onde mostrou a súa preparación e formación literaria.

Caracterizábase pola súa amabilidade, simpatía e don de xentes, que a levaban a conectar ben cos socios e cos seus compañeiros máis próximos, xa no traballo xa nas conversas de café que non abandonou tampouco ao rematar o seu contrato pois seguiu facendo visitas á Casa da Concha, sé da Asociación de Antigos Alumnos e Amigos da USC, e á facultade de Ciencias da Educación onde traballa a directora da revista.

Polos seus méritos, conseguiu unha bolsa de forma-ción e investigación do Ministerio de Cultura en Madrid, onde se sentía feliz como nos transmitía constantemen-te pero o fatídico accidente de Angrois separouna desta Asociación xusto cando viña á súa cidade natal a celebrar a festa do Apóstolo.

Así perdeuse a unha profesional, formada nas aulas da nosa alma mater, que a dignificou co seu traballo ben feito, forxado no esforzo e no rigor.

O seu recordo seguirá vivo na nosa memoria.

as súas coMpañeiras de traballo na asociación de antiGos aluMnos e aMiGos da usc

IN MEMORIAM. dAtOS CURRICULARES dO dR. MANUEL CERqUEIRO ROdRígUEz.

Licenciouse en Medicina pola USC en 1965 e exerceu a docencia como “médico interno”. Ingresou na Clínica de Pediátrica de Santiago o 15 de setembro de 1958 e permaneceu nela tres anos e medio desenvolvendo sucesivamente os cargos de Residente interno, Médico Interno (por oposición) e Xefe de Clínica. Ademais do labor clínico montou novas técnicas de determinación de enzimas.

R E V I S tA F O n S E C A32

Page 34: fonseca 35 (decembro 2013)

A súa tese de Doutoramento, dirixida polo Prof. Peña, versou sobre a “Anemia en el niño raquítico”, na que ademais colaboraron os doutores R. del Rio (Laboratorio), Dr. A. Belmonte (Radioisótopos) e A. nestal (Este traballo é a primeira investigación pediátrica española citada no “nelson”, 9ª edición, o máis importante tratado de Pediatría a nivel mundial).

Pola súa capacidade e dedicación o Dr. Cerqueiro foi bolseiro para ampliar estudos na prestixiosa Escola de Pediatría da Universidade de Bonn en Alemania (Prof. Heinz Hungerland) onde permaneceu catro anos. Pola súa competencia e dedicación ofréceuselle a continuidade na mesma e desenvolver alí a “Carrera hospitalaria”. Circunstancias personais e familiares decidiron o seu regreso a España, primeiro á Clínica pediátrica de Santiago e pouco despois a Coruña, a súa cidade natal, onde desenvolveu, na súa prestixiosa consulta privada, unha actividade recoñecida tanto pola súa excelente formación coma pola súa bondade, sencillez e proximidade co neno e a súa familia. Ademais foi pediatra no Ambulatorio de San José, no que actuou coa mesma competencia e humanidade.

A súa traxectoria, ao longo de tantos anos no coidado da saúde dos nenos, constitúe un fermoso exemplo para os novos pediatras.

Santiago de Compostela, 20 de novembro de 2013.

Polo Departamento de Pediatría da Universidade de Santiago de Compostela.

proF. José peña Guitián proF. raFael toJo sierra

ENSEñANzA VItAL“Tamdiu discendum est quamdiu nescias:

si proverbio credimus, quamdiu vivis”.

“Debes aprender mientras ignores,

si creemos en el proverbio, mientras vivas”.

(Séneca, Epístolas 76, 3)

En mi última visita a las instalaciones de nuestra querida Universidad de Santiago el pasado mes de noviembre, fui testigo de un suceso que, inmediatamente extrapolado, me hizo reflexionar sobre la actualidad que nos rodea.

33E L R I n C ó n D E L A M E M O R I A . B I O G R A F í A S . H O M E n A J E S . A n É C D O tA S . R E L At O S

todo ello motivado por la retirada del título de uno de los cursos de formación con el que pretendemos mantener el contacto, no sólo con nuestra Universidad y la ciudad de Santiago, sino con la vida académica que perfecciona nuestra experiencia personal y profesional desde hace tantos años. La visita a los servicios administrativos del campus Sur me permitió visualizar las obras que se estaban llevando a cabo en la facultad de Ciencias Políticas y de la Administración, cuya entrada se encontraba apuntalada. Su acceso se hacía difícil, necesitando sortear los hierros amarillos que trataban de evitar el desplome del voladizo superior, valorando y asumiendo los peligros que la entrada en el edificio universitario podía depararnos. Finalmente, el deseo de visitar viejos espacios venció a los miedos que deparaba la entrada en tales circunstancias.

Frente a ello y apenas cruzando treinta metros de calle, la obligada visita a la que fue mi facultad de Derecho, sorprendió con la existencia de unas puertas que se abrieron automáticamente ante la evidencia de nuestra presencia. tal modernidad contrastaba con el recuerdo de mis pasados años de estudiante, en los que dicho acceso se encontraba casi siempre cerrado, debiendo acudir por regla general a la entrada principal del edificio que ahora contaba, igualmente, con acceso automático de salida.

¿Casualidad o evidencia? no lo sé. Pero este hecho hizo que de forma repentina una sonrisa maliciosa apareciese en mi rostro. La asociación de ideas que esta doble visión provocó en mi mente, sugirió el paralelismo de la situación histórica que nos está tocando vivir en ambas disciplinas con el estado de los edificios académicos en los que se imparte su estudio y conocimiento. Mientras la entrada a la Política (que se encuentra actualmente apuntalada y no exenta de peligros), se hace difícil (“malos tiempos para la lírica”), la transición desde la misma hacia la vida judicial es automática, abriéndose puertas que hasta hace pocos años parecían clausuradas o de difícil acceso. Puertas cuya facilidad de apertura no prohíbe que la rapidez de la salida sea semejante a la de entrada y sus efectos para el bien común, de momento, no sean del todo satisfactorios.

Cómo no, una vez más la Universidad, aunque esta vez fuera de forma indirecta. Y por boca de su patrimonio, provocó en mi mente la evidencia de una nueva enseñanza.

Juan María abalo castexLicenciado en Derecho y en Ciencias Políticas y de la Administración

por la Universidad de Santiago de [email protected]

Page 35: fonseca 35 (decembro 2013)

CóMO EL EUROPRáCtICUM CAMBIó MI VIdA

He disfrutado de una beca Europrácticum VI para titulados y la he aprovechado al máximo. Ahora, que estoy trabajando como tutora en el colegio donde hice las prácticas, he aprendido y sigo aprendiendo inglés, me he formado académicamente y me sigo formando a nivel laboral en lo que más me gusta, trabajar con niños con autismo con el objetivo de proporcionarles un ambiente seguro y divertido donde puedan alcanzar el desarrollo óptimo de todas sus habilidades y crecer hacia la mayor independencia.

Después de realizar seis meses de prácticas en el Rainbow School, part of Beyond Autism en Londres, puedo decir que mi nivel de inglés es mucho mayor del que tenía antes; aunque todavía me queda mucho por aprender, ahora puedo mantener una conversación de manera fluida en inglés. He conocido y sigo conociendo una ciudad estupenda donde la oferta cultural y de entretenimiento es enorme. He disfrutado del ambiente de las Olimpiadas en verano y de visitas de familiares y amigos. He conocido gente maravillosa en el colegio, compañeros de casa, compañeras de equipo de baloncesto... Y lo más importante, estoy trabajando en lo que más me gusta y se me da mejor, mi pasión. Por todo esto puedo decir que el Europrácticum ha cambiado mi vida por completo, me siento muy afortunada, agradecida y feliz.

Voy a extenderme un poco más por si resulta de interés o ayuda centrándome en tres palabras:

OPORtUnIDAD: la beca que me concedió el Programa Europrácticum VI para realizar las prácticas durante 24 semanas en The Rainbow School, en Londres.

SUERtE: siempre me ha gustado el inglés, mi futuro laboral se centra en el trabajo con niños con autismo, me encanta conocer sitios y gente nueva y disfruto afrontando nuevos retos. Por otro lado me gusta pensar que si en vez de en este colegio hubiese sido en una empresa en recursos humanos o un geriátrico o en cualquier otro ámbito de la psicología... mi esfuerzo habría sido el mismo y el éxito seguramente parecido. Más adelante podría redirigir mi camino. Por eso la suerte para mí fue tener la oportunidad.

ESFUERZO: empecé atendiendo a toda la informa-ción y conocimientos que nos proporcionasteis en el cur-

so para solicitar la beca, seguí con la búsqueda de infor-mación sobre el centro donde iba a hacer las prácticas, su metodología, actividades.., y terminé dando lo mejor de mí cada día durante los seis meses de prácticas. Los primeros días observando y manteniendo los ojos abier-tos después de seis horas escuchando un idioma que casi no entendía, haciendo fotocopias, cortando y pe-gando, plastificando, barriendo, fregando, supervisando a los niños en las comidas y juegos... y después, aparte de lo anterior, ampliando mis conocimientos con el en-trenamiento que nos facilitó el colegio, la observación y ocasionalmente con la puesta en práctica de lo aprendido en sesiones con los alumnos.

Una semana después de acabar mi beca seguía en el colegio, como una trabajadora más.

lucrecia arroyo

Licenciada en Psicología por la Universidad de Santiago de Compostela

PAtRICIA CAStELO FERNáNdEz. IN MEMORIAM

Patricia Castelo Fernández, licenciada en Filología Hispánica por la Universidad de Santiago de Compostela, fue una becaria ejemplar desde que el 2 de noviembre de 2011 comenzó a trabajar en el Gabinete de Comunicación de la Asociación de Antiguos Alumnos y Amigos de la USC, gracias a un contrato que la Xunta de Galicia entonces concedía a través de la subvención de los Programas de Cooperación de la Consellería de traballo e Benestar; un contrato que ya no se disfruta en la actualidad a pesar de que ayudaba a los nuevos licenciados a completar su formación y a la adquisición de experiencia laboral, siempre solicitada cuando se quiere optar a algún empleo.

Patricia, por su condición de licenciada en Filología Hispánica, también fue redactora de fonseca. A ella se deben los cambios más significativos de la revista pues consiguió darle igualdad a las secciones, realizó entrevistas y siguió trabajando en ella una vez finalizado el contrato. Se implicó tanto en la asociación hasta el punto de formar parte del jurado responsable de premiar una de las obras que se presentan al Concurso de Relato Breve que la asociación convoca todos los años, donde mostró su preparación y formación literaria.

R E V I S tA F O n S E C A34

Page 36: fonseca 35 (decembro 2013)

Se caracterizaba por su amabilidad, simpatía y don de gentes, que la llevaban a conectar bien con los socios y con sus compañeros más cercanos, ya en el trabajo ya en las conversaciones de café que no abandonó tampoco al finalizar su contrato pues siguió haciendo visitas a la Casa de la Concha, sede de la Asociación de Antiguos Alumnos y Amigos de la USC, y a la facultad de Ciencias de la Educación donde trabaja la directora de la revista.

Por sus méritos, consiguió una beca de formación e investigación del Ministerio de Cultura en Madrid, donde se sentía feliz como nos transmitía constantemente pero el fatídico accidente de Angrois la separó de esta Aso-ciación justo cuando venía a su ciudad natal a celebrar la fiesta del Apóstol.

Así se perdió a una profesional, formada en las aulas de nuestra alma mater, que la dignificó con su trabajo bien hecho, forjado en el esfuerzo y en el rigor.

Su recuerdo seguirá vivo en nuestra memoria.

sus coMpañeras de trabaJo en la asociación de antiGuos aluMnos y aMiGos de la usc

IN MEMORIAM. dAtOS CURRICULARES dEL dR. MANUEL CERqUEIRO ROdRígUEz

Se licenció en Medicina por la USC en 1965 y ejerció la docencia como “médico interno”. Ingresó en la Clínica de Pediátrica de Santiago el 15 de septiembre de 1958 y permaneció en ella 3 años y medio desempeñando sucesivamente los cargos de Residente interno, Médico

Interno (por oposición) y Jefe de Clínica. Además de la labor clínica montó nuevas técnicas de determinación de enzimas.

Su tesis Doctoral, dirigida por el Prof. Peña, versó sobre la “Anemia en el niño raquítico”, en la que además colaboraron los doctores R. del Rio (Laboratorio), Dr. A. Belmonte (Radioisótopos) y A. nestal (Este trabajo es la primera investigación pediátrica española citada en “el nelson”, 9ª edición, el más importante tratado de Pediatría a nivel mundial).

Por su capacidad y dedicación el Dr. Cerqueiro fue becado para ampliar estudios en la prestigiosa Escuela de Pediatría de la Universidad de Bonn en Alemania (Prof. Heinz Hungerland), donde permaneció 4 años. Por su competencia y dedicación se le ofreció la continuidad en la misma y desarrollar allí la “Carrera hospitalaria”. Circunstancias personales y familiares decidieron su retorno a España, primero a la Clínica pediátrica de Santiago y poco después a Coruña, su ciudad natal, donde desarrolló, en su prestigiosa consulta privada, una actividad reconocida tanto por su excelente formación como por su bondad, sencillez y proximidad con el niño y su familia. Además fue pediatra en el Ambulatorio de San José, en el que actuó con la misma competencia y humanidad.

Su trayectoria, a lo largo de tantos años en el cuidado de la salud de los niños, constituye un hermoso ejemplo para los jóvenes pediatras.

Santiago de Compostela, 20 de noviembre de 2013.

Por el Departamento de Pediatría de la Universidad de Santiago de Compostela.

proF. José peña Guitián proF. raFael toJo sierra

35E L R I n C ó n D E L A M E M O R I A . B I O G R A F í A S . H O M E n A J E S . A n É C D O tA S . R E L At O S

Page 37: fonseca 35 (decembro 2013)

Camiño PrimitivoCamiño Primitivo (I)

01.05.13

Asturias, patria querida e afastada. As montañas superan os mil metros, rebordan paisaxe e revístense dun millón de verdes. En Grandas de Salime lese La nueva España, os nomes riman en “in” e os arcos rodean a colexiata do Salvador. Un pouco máis alá queda o encoro e a central hidroeléctrica, xoia do Movemento Moderno. O ceo está gris e os camiñantes, atoallados polo madrugón e o bus, comezan a andaina dispostos a subir o Alto del Acebo, na súa maior parte por estrada ancha. Un pequinés conta en sustantivos casteláns o seu namoramento dunha granadina. Antes do ascenso ao porto, Félix advirte ao grupo de camiño encharcado, así que nos desviamos pola calzada ata o albergue xuvenil que atende Sandra: 13 eurazos a noite. Di que este ano viu menos peregrinos e que algúns se queixan da dureza da ruta.

En Peñafonte entramos polo adro con pórtico na ermida de Santa María Magdalena, chan de tablóns irregulares, paredes de cal e retablo iluminado por estreitas luces verticais. O canoso Andrés Fuentes acaba de misar, acepta un óbolo e conta que veu desde Oviedo, en ausencia do párroco da zona. Irene, con dulce falar metade e metade, indícanos o camiño. Saíu o sol e as cimas nevadas mantéñense, en pico, á nosa esquerda. Tras o avituallamento, seguimos monte arriba, perseguindo os xigantes molinos de vento. O aire rozado nas súas pas fai o ruído dunha locomotora. Abaixo, a enorme distancia, descúbrese unha canteira negra: pizarra?, carbón? Cruzamos a fronteira galega na cima cos ollos ben abertos e a cabeza despexada.

nas hortas aínda non se atreveran a botar as patacas, porque non deixou de chover. A baixada ata o mesón Catro Ventos, antes de Paradanova, resulta agradable. Joel é un chico amable que coas cocacolas e cervexas pon pataquiñas sen miramentos. Son chamativos os illotes amarelos con herba na súa barriga. Ao pasar A Fonsagrada, cuxa silueta urbana se ergue curva como montaña rusa, caes, rodas e descendes por riba da follaxe densa ata A Pobra de Burón, unha aldea por onde pasa o Eo en forma de regueiro cristalino e onde hai unha rúa co nome de Mao e outra co de Concepción Arenal. Os veciños rememoran con orgullo o seu castelo que pertenceu aos condes de Altamira, do que só queda unha torre. Ben prantado amósase un típico hórreo asturiano, de catro pes, madeira e palla onde se garda a colleita e a matanza da casa. Un neno corrica, a muller pecha o portalón e unha imaxe etérea dispárase.

R E C A n t O D O S A n t I G O S A L U M n O S E A M I G O S D A U S C . S U X E S t I ó n S D O S S O C I O S36

“Seguimos monte arriba, perseguindo os xigantes

molinos de vento”

Camiño Primitivo (II)

06.05.13

Montes preñados de piñeiros e carballos, estribacións moradas de breixo, auga e lama nos camiños acompañan aos peregrinos por estas terras altas en dirección a Lugo. O aire trae olores de campos abonados, mentres a beleza do país non deixa de sorprendernos, obligados a subir, subir para despois baixar, baixar. As ruínas dun hospital de montaña, no alto e coa bendición do sol, serven de refectorio e de escenario a unha improvisada muiñeira tras a reparación dos estómagos. no prolongado descenso ata Paradavella o grupo cuartéase e algúns páranse no mesón do arxentino Antonio, aínda que di que xa “ten máis anos en España”. Os cereixos en flor e os arandos aínda sen brotar distraen os camiñantes, que se confían por un bosque de conto, xa de paseo vespertino, ata topar co interminable e empinado pedregal. Fortes e débiles vénse obrigados a facer unha parada para beber e recuperar o alento suficiente que lles permita reunirse en A Lastra. Xa no lugar, o bo de Amadeo ofrece un refresco aos exánimes mentres exclama que ese tramo é o máis esixente entre Oviedo e Santiago: “Inda a nós nos costa”.

A nova xornada amanece nevando e os copos caerán coa súa maior forza entrando en Vilabade, onde está a catedral de Castroverde, tal como chaman os veciños ao convento de San Francisco, do que só se conserva a igrexa e cuxo retablo maior está presidido por unha imaxe de Santiago Matamoros. Uns metros antes detémonos no taller-exposición de Constantino, onde reinan as figuriñas toscas de madeira. Os versos de novoneyra espertan do seu letargo: “neva no bico do cume / neva xa pola ladeira / neva no teito e na eira”. Casa Pereira recíbenos cos brazos abertos, así que aproveitamos para colgar os chubasqueiros e compartir o pan do mediodía, mentres César nos conta que nesta casa, que mercou hai trinta e catro anos, naceu o pai da ministra de Zapatero María teresa Fernández de la Vega: “Aquí apañaban cen carros de herba seca, que non o facían moitas parroquias enteiras”. Engade que hoxe nesta terra segue tendo explotacións fortes de ata dúascentas vacas. O bar vaise ambientando á hora do café, así que os romeiros regresan ao camiño baixo unhaa fresca granizada. Os paraugas conteñen o ataque celestial.

Os peregrinos estíranse, dilúense, sepáranse. Cada cual busca o seu ritmo, a súa conversa, a súa soidade. A tarde abre e pecha outra vez os nubarróns. A cabeza voa mentres o corazón camiña.

Page 38: fonseca 35 (decembro 2013)

R E C A n t O D O S A n t I G O S A L U M n O S E A M I G O S D A U S C . S U X E S t I ó n S D O S S O C I O S R E V I S tA F O n S E C A 37Camiño Primitivo (e III)

12.05.13

A praza maior acóllenos hospitalaria e soleada. O café con cruasán integral do Canela sabe a gloria. Os ollos grandes de nuestra Señora cautivan a fieis e peregrinos, que tamén descubren o magnífico mural restaurado da capela maior. “Está que se sale a catedral”, exclama a sancristana mentres estampa o selo no pasaporte compostelán. E tras a foto de familia que fai a lusitana Rosa, o grupo sae pola porta de Santiago, baixando a adoquinada calzada romana ata cruzar o Miño, que bordeamos pola marxe dereita. “Subida grande, non, pero subida”, di unha voz experimentada tras un par de horas de camiñada, onde predominan os bosques de carballos. Uns cantos miran con mágoa a desviación á ermida de Santa Eulalia de Bóveda, que queda para outra vez. Mais a conversa anímase sobre a Monarquía, os fillos –“que te necesitan sempre”– e a atención aos pais maiores e dependentes. A vida mesma.

A horta de Purificación, que posee ollos azul cristalino, abre o apetito dos camiñantes cando conta que están preparando a terra para prantar brécol, leituga e cabaza. A calor apreta e unha boa sombra con grandes troncos acostados cumpren para o bocata e a sesta exprés, imprescindible para o peregrino que madruga para escoitar os paxariños. En San Pedro de Mera hai un palco máis grande que a praza agardando á orquestra e o bulicio da festa. Os ollos verdes de Vanessa non enganan como a canción e a moza da de beber aos andantes sedentos. A tarde detense, enrédase e asfáltase. Demasiada estrada, acostumados a camiños e sendas, muros e valados, regatos e pontóns. En Xende a señora Divina fai de garda de tráfico: uns van perdidos, outros despistados, algúns acaban en fincas particulares, mais a rusa Ana, que vén desde Oviedo debaixo dun armario, atópase con todos. A felicidade agarda na Casa da Ponte, onde Manolo e Luisa reciben cordialmente a todos os primitivos, que se xuntan en alemán e francés con outros semellantes desexosos de falar.

A etapa posterior ata dominios coruñeses, corta e suave, atravesa Casa do Camiño, onde Manuel conta cómo unha parella inglesa fixo unha inversión enorme na restauración do lar onde se instalaron, “pero apenas falan cos veciños”. Tras vadear o monte dos penedos, cruzamos a Toques no límite provincial e divisamos Melide, falsamente preto, e unha vasta alfombra de chorima. Os últimos sete kilómetros discurren por unha calzada cuxa sección invaden tractores que máis parecen tanquetas. Abonan e pasan os ganchos ás terras escuras. Un lugar chamado Compostela e viveiros de prantas reciben os peregrinos á súa entrada na localidade do melindre. Alí tópanse cunha fermosa variedade de ollos claros dun grupo de norteamericanas que cantan, con aires de Ohio: “Bon camiño, bon camiño”.

Manolo FraGa

[email protected]

Camino PrimitivoCamino Primitivo (I)

01.05.13

Asturias, patria querida y alejada. Las montañas rebasan los mil metros, rebosan paisaje y se revisten de un millón de verdes. En Grandas de Salime se lee La nueva España, los nombres riman en “in” y los arcos rodean la colegiata del Salvador. Un poco más allá queda el embalse y la central hidroeléctrica, joya del Movimiento Moderno. El cielo está gris y los caminantes, atoallados por el madrugón y el bus, inician la senda dispuestos a subir el Alto del Acebo, en su mayor parte por carretera ancha. Un pequinés cuenta en sustantivos castellanos su enamoramiento de una granaína. Antes del ascenso al puerto, Félix advertía al grupo de camino encharcado, así que nos desviamos por la calzada hasta el albergue juvenil que atiende Sandra: 13 eurazos la dormida. Dice que este año ha visto menos peregrinos y que algunos se quejan de la dureza de la ruta.

En Peñafonte entramos por el atrio porticado en la ermita de Santa María Magdalena, suelo de tablones irregulares, paredes de cal y retablo iluminado por estrechas luces verticales. El canoso Andrés Fuentes acaba de misar, acepta un óbolo y cuenta que ha venido desde Oviedo, en ausencia del párroco de la zona. Irene, con dulce hablar mitad y mitad, nos indica el camino. Ha salido el sol y las cumbres nevadas se mantienen, picudas, a nuestra izquierda. tras el avituallamiento, seguimos monte arriba, persiguiendo a los gigantes molinos de viento. El aire rozado en sus palas hace el ruido de una locomotora. Abajo, a enorme distancia, se descubre una cantera negra: ¿pizarra?, ¿carbón? Hemos cruzado la frontera gallega en la cima con los ojos bien abiertos y la cabeza despejada.

En las huertas aún no se han atrevido a echar las patatas, porque no ha dejado de llover. La bajada hasta el mesón Catro Ventos, antes de Paradanova, resulta agradable. Joel es un chico amable que con las cocacolas y cervezas pone patatillas sin miramientos. Son llamativas las isletas amarillas con hierba en su barriga. Al pasar A Fonsagrada, cuya silueta urbana se yergue curvada cual montaña rusa, caes, ruedas y desciendes por encima de la hojarasca densa hasta A Pobra de Burón, una aldea por donde pasa el Eo en forma de arroyo cristalino y donde hay una calle con el nombre de Mao y otra con el de Concepción Arenal. Los vecinos rememoran con orgullo su castillo que perteneció a los condes de Altamira, del que solo queda una torre. Bien plantado se muestra un típico hórreo asturiano, de cuatro pies, madera y paja donde se guarda la cosecha y la matanza de la casa. Un niño corretea, la mujer cierra el portalón y una imagen etérea se dispara.

Page 39: fonseca 35 (decembro 2013)

“Seguimos monte arriba, persiguiendo a los gigantes

molinos de viento”

Camino Primitivo (II)

06.05.13

Montes preñados de pinos y robles, estribaciones moradas de brezo, agua y lama en los caminos acompañan a los peregrinos por estas tierras altas en dirección a Lugo. El aire trae olores de campos abonados, mientras la belleza del país no deja de sorprendernos, obligados a subir, subir para luego bajar, bajar. Las ruinas de un hospital de montaña, en lo alto y con la bendición del sol, sirven de refectorio y de escenario a una improvisada muiñeira tras la reparación de los estómagos. En el prolongado descenso hasta Paradavella el grupo se cuartea y algunos se paran en el mesón del argentino Antonio, aunque dice que ya “tiene más años en España”. Los cerezos en flor y los arándanos aún sin brotar distraen a los caminantes, que se confían por un bosque de cuento, ya de paseo vespertino, hasta topar con el interminable y empinado pedregal. Fuertes y débiles se ven obligados a hacer una parada para beber y recuperar el aliento suficiente que les permita reunirse en A Lastra. Ya en el lugar, el bueno de Amadeo ofrece un refresco a los exánimes mientras exclama que ese tramo es el más exigente entre Oviedo y Santiago: “Inda a nós nos costa”.

La nueva jornada se despereza nevando y los copos caerán con su mayor fuerza entrando en Vilabade, donde está la catedral de Castroverde, tal como llaman los vecinos al convento de San Francisco, del que solo se conserva la iglesia y cuyo retablo mayor está presidido por una imagen de Santiago Matamoros. Unos metros antes nos detenemos en el taller-exposición de Constantino, donde reinan las figuritas toscas de madera. Los versos de novoneyra despiertan de su letargo: “neva no bico do cume / neva xa pola ladeira / neva no teito e na eira”. Casa Pereira nos recibe con los brazos abiertos, así que aprovechamos para colgar los chubasqueros y compartir el pan del mediodía, mientras César nos cuenta que en esta casa, que compró hace treinta y cuatro años, nació el padre de la ministra de Zapatero María teresa Fernández de la Vega: “Aquí apañaban cen carros de herba seca, que non o facían moitas parroquias enteiras”. Añade que hoy esta tierra sigue teniendo explotaciones fuertes de hasta doscientas vacas. El bar se va ambientando a la hora del café, así que los romeros vuelven al camino bajo una fresca granizada. Los paraguas contienen el ataque celestial.

Los peregrinos se estiran, se diluyen, se separan. Cada cual busca su ritmo, su conversación, su soledad. La tarde abre y cierra otra vez los nubarrones. La cabeza vuela mientras el corazón camina.

Camino Primitivo (y III)

12.05.13

La plaza mayor nos acoge hospitalaria y soleada. El café con cruasán integral del Canela sabe a gloria. Los ojos grandes de nuestra Señora cautivan a fieles y peregrinos, que también descubren el magnífico mural restaurado de la capilla mayor. “Está que se sale la catedral”, exclama la sacristana mientras estampa el sello en el pasaporte compostelano. Y tras la foto de familia que hace la lusitana Rosa, el grupo sale por la puerta de Santiago, bajando la adoquinada calzada romana hasta cruzar el Miño, que bordeamos por la margen derecha. “Subida grande, no, pero subida”, dice una voz experimentada tras un par de horas de caminata, donde predominan los bosques de carballos. Unos cuantos miran con lástima la desviación a la ermita de Santa Eulalia de Bóveda, que queda para otra vez. Pero la conversación se anima sobre la Monarquía, los hijos –“que te necesitan siempre”– y la atención a los padres mayores y dependientes. La vida misma.

La huerta de Purificación, que posee ojos azul cristalino, abre el apetito de los caminantes cuando cuenta que están preparando la tierra para plantar brécol, lechuga y calabaza. El calor aprieta y una buena sombra con grande troncos acostados cumplen para el bocata y la siesta exprés, imprescindible para el peregrino que madruga para escuchar los paxariños. En San Pedro de Mera hay un palco más grande que la plaza esperando a la orquesta y el bullicio de la fiesta. Los ojos verdes de Vanessa no engañan como la canción y la moza da de beber a los andarines sedientos. La tarde se detiene, se enreda y se asfalta. Demasiada carretera, acostumbrados a caminos y sendas, muros y vallados, regatos y pontones. En Xende la señora Divina hace de guardia de tráfico: unos van perdidos, otros despistados, algunos acaban en fincas particulares, pero la rusa Ana, que viene desde Oviedo debajo de un armario, se encuentra con todos. La felicidad espera en la Casa da Ponte, donde Manolo y Luisa reciben cordialmente a todos los primitivos, que se juntan en alemán y francés con otros semejantes deseosos de hablar.

La etapa posterior hasta dominios coruñeses, corta y suave, atraviesa Casa do Camiño, donde Manuel cuenta cómo una pareja inglesa ha hecho una inversión enorme en la restauración del lar donde se han instalado, “pero apenas falan cos veciños”. Tras vadear el monte de los penedos, cruzamos a Toques en el límite provincial y divisamos Melide, falsamente cerca, y una vasta alfombra de chorima. Los últimos siete kilómetros discurren por una calzada cuya sección invaden tractores que más parecen tanquetas. Abonan y pasan los ganchos a las tierras oscuras. Un lugar llamado Compostela y viveros de plantas reciben a los peregrinos a su entrada en la localidad del melindre. Allí se topan con una hermosa variedad de ojos claros de un grupo de norteamericanas que cantan, con aires de Ohio: “Buen camino, buen camino”.

Manolo FraGa

[email protected]

R I n C ó n D E L O S A n t I G U O S A L U M n O S Y A M I G O S D E L A U S C . S U G E R E n C I A S D E L O S S O C I O S38

Page 40: fonseca 35 (decembro 2013)

A C t I V I D A D E S D A A S O C I A C I ó n / A C t I V I D A D E S D E L A A S O C I A C I ó n 39Xuño / Decembro 2013 • Junio / Diciembre 2013

Club de Sendeirismo Club de SenderismoXuño / Outubro 2013 • Junio / Octubre 2013

Camiño de Santiago Primitivo / Camino de Santiago Primitivo

Membros do “Clube de Sendeirismo” da Asociación percorreron o Camiño de Santiago Primitivo ao longo de oito sábados, os comprendidos entre o 13 de abril e o 8 de xuño.

Miembros del “Club de Senderismo” de la Asociación recorrieron el Camino de Santiago Primitivo a lo largo de ocho sábados, los comprendidos entre el 13 de abril y el 8 de junio.

Ruta pola ría de Muros-Noia / Ruta por la ría de Muros-Noia

Outra das actividades levadas a cabo polos membros do “Clube de Sendeirismo” da Asociación no mes de xuño de 2013 foi unha ruta pola ría de Muros-noia, na que combinaron dous tipos de rutas: un paseo marítimo de dúas horas no balandro histórico “Joaquín Vieta” por esa ría e unha ruta a pé de 15 km polo Monte San Lois, en Portosín.

Otra de las actividades llevadas a cabo por los miembros del “Club de Sendeirismo” de la Asociación en el mes de junio de 2013 fue una ruta por la ría de Muros-Noia, en la que combinaron dos tipos de rutas: un paseo marítimo de dos horas en el balandro histórico “Joaquín Vieta” por esa ría y una ruta a pie de 15 km por el Monte San Lois, en Portosín.

Ruta polas Fragas do Eume / Ruta por las Fragas del Eume

A comezos do mes de outubro, os membros do “Clube de Sendeirismo” da Asociación levaron a cabo unha nova andaina, desta volta recorrendo a pé as Fragas do Eume.

A comienzos del mes de octubre, los miembros del “Club de Senderismo” de la Asociación llevaron a cabo una nueva caminata, en este ocasión recorriendo a pie las Fragas del Eume.

Page 41: fonseca 35 (decembro 2013)

Ruta por Santiago de Compostela

A finais do mes de outubro, o día 26, os membros do “Clube de Sendeirismo” da Asociación fixeron un amplo percorrido pola cidade compostelá e a súa contorna que iniciaron na praza de Mazarelos. Baixaron pola Alameda ata Galeras e desde alí subiron ao Monte Pedroso. Proseguiron a andaina pasando pola Peregrina e ascendendo ao Monte de Dios, ata chegar ao Parque da Almáciga e finalizar a ruta na Porta do Camiño.

A finales del mes de octubre, el día 26, los miembros del “Club de Senderismo” de la Asociación hicieron un amplio recorrido por la ciudad compostelana y su entorno que iniciaron en la plaza de Mazarelos. Bajaron por la Alameda hasta Galeras y desde allí subieron al Monte Pedroso. Prosiguieron la caminata pasando por la Peregrina y ascendiendo al Monte de Dios, hasta llegar al Parque de la Almáciga y finalizar la ruta en la Puerta del Camino.

Visitas culturais Visitas culturales

A C t I V I D A D E S D A A S O C I A C I ó n / A C t I V I D A D E S D E L A A S O C I A C I ó n 40

novembro 2013 • noviembre 2013

Museo e Arquivo do I.E.S. Xelmírez I / Museo y Archivo del I.E.S. Xelmírez I

O día 22 de novembro varios membros da Asociación visitaron varias dependencias do Instituto de Ensino Secundario (I.E.S.) Xelmírez I, entre elas o Museo e o Arquivo.

El día 22 de noviembre varios miembros de la Asociación visitaron varias dependencias del Instituto de Enseñanza Secundaria (I.E.S.) Xelmírez I, entre ellas el Museo y el Archivo.

Xornada Micolóxica / Jornada Micológica

O domingo 24 de novembro varios membros da Asociación desfrutaron dunha xornada micolóxica polo compostelán Monte do Pedroso, que tivo como punto partida a Granxa do Sexto. Aproveitaron así mesmo para adquirir a revista da Asociación Micológica Sendeiriña, organizadora desa actividade.

El domingo 24 de noviembre varios miembros de la Asociación disfrutaron de una jornada micológica por el compostelano Monte del Pedroso, que tuvo como punto partid la Granja del Sexto. Aprovecharon asimismo para adquirir la revista de la Asociación Micológica Sendeiriña, organizadora de esa actividad.

MICOSIS AGUDA

Page 42: fonseca 35 (decembro 2013)

R E V I S tA F O n S E C A 41

Actos culturais Actos culturales

VIII Premio de Relato Curto / VIII Premio de Relato Breve

O 21 de outubro reuniuse o xurado do VIII Premio de Relato Curto que concede anualmente a Asociación para decidir o relato gañador. O presidente do xurado, Don Ángel Álvarez Prechous; a vicepresidenta, Blanca-Ana Roig Rechou; a secretaria, Isabel Vilariño Vilariño; e as vogais Concepción Díaz-Fierros tabernero e Mª del Mar Fernández Vázquez, decidiron por unanimidade outorgar o galardón ao relato “Os animais non son seres libres, senón determinados”, presentado baixo o seudónimo Adela Andrade, que correspondía a Víctor G. García Dopico. Este relato gañador reprodúcese neste número da revista fonseca.

El 21 de octubre se reunió el jurado del VIII Premio de Relato Breve que concede anualmente la Asociación para decidir el relato ganador. El presidente del jurado, Don Ángel Álvarez Prechous; la vicepresidenta, Doña Blanca-Ana Roig Rechou; la secretaria, Doña Isabel Vilariño Vilariño; y las vocales Doña Concepción Díaz-Fierros Tabernero y Doña Mª del Mar Fernández Vázquez, decidieron por unanimidad otorgar el galardón al relato “Los animales no son seres libres, sino determinados”, presentado bajo el seudónimo Adela Andrade, que correspondía a Víctor G. García Dopico. Este relator ganador se reproduce en este número de la revista fonseca.

Casa da Concha, Rúa da Conga nº 115782 Santiago de CompostelaTfno.: 981 58 06 24Fax: 981 58 06 [email protected]

Asociación de Antigos Alumnos e Amigos da Universidade de Santiago de Compostela

VIII PremioRelato Curto

Page 43: fonseca 35 (decembro 2013)

El despertar árabe. ¿Sueño o pesadilla? Claves históricas, ideológicas y sociales

Yashmina shawki

2013; 377 pp.; 21 cm, rústica978-84-15876-07-622 euros¿Qué lleva a alguien a inmolarse en la calle? ¿Qué situación extrema incita a un joven a quemarse vivo y a sus conciudadanos a manifestarse para exigir que los gobernantes se marchen? ¿Por qué los habitantes de diferentes países se levantan de forma casi simultánea para exigir sus derechos, dando lugar al llamado «despertar árabe», un fenómeno tan inesperado como trascendente? ¿Qué impulsó a árabes y magrebíes, tras décadas de opresión y sufrimiento, a perder el miedo y gritar Kefaya, «basta ya»? ¿Por qué la comunidad internacional no reacciona de manera inmediata para apoyar a estas poblaciones? ¿Qué futuro se perfila para estos países y sus nuevos gobiernos? Estas y otras preguntas encuentran eco y reflexión en este documentado y exhaustivo ensayo, de rabiosa actualidad.

Consello Social da USC: 25 anos. 1987-2012

2013; 201 pp.; 22,5 cm, cartonéEdición non venalno momento da súa creación, os Consellos Sociais eran un órgano de goberno absolutamente novidoso. Daquela, non había con quen compartir experiencias, os Consellos estábanse a poñer en marcha en todas as universidades españolas e a USC era a única universidade de Galicia; había, pois, que abrir camiño para dar cumprimento aos requirimentos legais e facelo, además, útil e necesario, a base de aprender avanzando. Este libro conmemorativo, profusamente ilustrado a toda cor, recolle os trazos máis significativos desta singradura.

La guerra civil española en la narrativa infantil y juvenil (1936-2008)

Blanca-ana Roig Rechou, Veljka Ruzika kenfel, ana mª maRgaRida Ramos (editoras)2012; 278 pp.; 19,5 cm, rústica978-989-8582-12-6Coeditado por tropelias & Companhia (Porto ) e a USC12,50 eurosEl drama que España vivió entre 1936 y 1939, mientras en Europa se fraguaba otra terrible conflagración, penetró en la literatura de forma inmediata y variada. Esta monografía es uno de los resultados del proyecto de investigación “A Guerra civil na narrativa infantil e xuvenil (1975-2008)”, iniciado en diciembre de 2009. En ella se expolian y tratan no sólo obras españolas sino también de otros países europeos que representan una prolongada producción literaria que abarca desde el propio inicio del conflicto hasta el año 2008.

P U B L I C A C I ó n S / P U B L I C A C I O n E S42

Servizo de Publicacións e Intercambio Científico da USC

usc.es/publicacions

Page 44: fonseca 35 (decembro 2013)

Embriología veterinaria

ignacio salazaR Beloqui

2013; 281 pp.; 24 cm, rústicaIncluye CD-Rom con vídeos didácticos978-84-15876-16-825 eurosDesde la mosca del vinagre hasta el ratón, pasando por los gusanos, los erizos de mar, y algunos anfibios o aves, la diversidad de animales cuyo estudio ha impulsado el conocimiento de aspectos clave del desarrollo es grande. Embriología veterinaria pretende proporcionar una ayuda para comprender los principios básicos del desarrollo que resultan esenciales para la formación integral del futuro profesional veterinario, teniendo en cuenta el alto número de animales utilizados y su diversidad, o los límites borrosos en la sucesión de acontecimientos implicados.

7 relatos curtos contra a violencia de Xénero

Promovido pola Oficina de Igualdade de Xénero2013; 63 pp; 11,5 cm, rústica

Edición non venalA violencia contra as mulleres non é só un problema doméstico ou de parella, senón que constitúe un problema social que pode manifestarse con maior ou menor intensidade noutros ámbitos como o laboral. A USC, fortemente comprometida coa equidade e a igualdade de oportunidades entre mulleres e homes, convocou, a través da súa Oficina de Igualdade de Xénero, con motivo da conmemoración do Día Internacional para a Eliminación da Violencia contra as Mulleres, o I Concurso de Relatos Curtos contra a Violencia de Xénero en outubro de 2012. Este libriño contén os sete relatos finalistas dos 105 presentados.

Euclides: Elementos

Tradución directa do grego de Ana Gloria Rodríguez Alonso e Celso Rodríguez FernándezPrólogo de José Luis Gómez Pardo2013, 835 pp., 24 cm, seda estampada con sobrecuberta 978-84-15876-04-5

50 eurosMagna tradución galega da máis importante obra da xeometría clásica. Os Elementos de Euclides, volume 20 da colección Clásicos do Pensamento Universal, son un compendio de 13 libros. Os libros I, II, III e IV dedícanse ó estudo da xeometría plana, os libros V e VI á teoría da proporción, o VII, VIII e IX á aritmética, o X ó estudo da inconmensurabilidade e os libros XI, XII e XIII á xeometría do espazo. Yoda a teoría desenvolvida ten como punto de partida os 5 postulados e 9 nocións comúns que se recollen no libro I, e inclúe, nesta edición dos Elementos, 133 definicións, 465 proposicións, 26 corolarios e 17 lemas.

R E V I S tA F O n S E C A 43

Page 45: fonseca 35 (decembro 2013)

SOLICITUDE DE PREINSCRICIÓNCOtA AnUAL:Ordinario ..........25 €

Titulados tres últimos anos...........6 €

nome e apelidos .........................................................................................................................................................

Domicilio ......................................................................................................................................................................

C.P. ....................................................... Poboación ....................................................................................................

Teléfono .......................................................................................................................................................................

Correo electrónico .......................................................................................................................................................

Asociación de Antigos Alumnos e Amigos da Universidade de Santiago de Compostela

Casa da Concha, Rúa da Conga, 1. 15704 Santiago de Compostela

tel. e Fax: 981 580 624 / E-mail: [email protected] / www.antiguosalumnos.usc.es

SOLICITUD DE PREINSCRIPCIÓN

CUOtA AnUAL:Ordinario ..........25 €

Titulados en los tres últimos años...........6 €

nombre y apellidos ......................................................................................................................................................

Domicilio ......................................................................................................................................................................

C.P. .........................................................Población ....................................................................................................

Teléfono .......................................................................................................................................................................

Correo electrónico .......................................................................................................................................................

Asociación de Antiguos Alumnos y Amigos de la Universidad de Santiago de Compostela

Casa de la Concha, Calle de la Conga, 1. 15704 Santiago de Compostela

tfno. y Fax.: 981 580 624 / E-mail: [email protected] / www.antiguosalumnos.usc.es

Page 46: fonseca 35 (decembro 2013)