Garatu Ikastaroko Power Pointak

TXIRIKILA

Izena Herria(k) Mutilak Neskak Neska-Mutil Helduak

Pilocho Ribera Allta (A) X

Pilocho lurrean ziztatzen da, ondoren goiko aldetik kolpatzen da eta bere lekutik saltatzean makila batekin gogor jotzen du urruntzeko asmoz. Bigarren jokalariak pilocho-ren bila ateratzen da korrika eta lehenengo jokalariak aldentzeko aprobetzatzen du. Bigarren jokalariak pilotcho-a hartzen duenean bere lekura itzultzen du eta ondoren lehenengo jokalaria harrapatzen saiatzen da eta pilocho-a dagoen lekura eramaten du.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Ez da azaltzen

Le ku zabalean

Ribera Alta. Jolasa.Pilocho.Laburra. Pilocho. Luzea. ___

Mantentzen da.

Desagertua dago.X

Psiko Sozio Espazio ziurra

Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe

Jokoa Jolasa Jokoa Jolasa Jokoa Jolasa Jokoa Jolasa

x x x x

Joko /jolas mota Jolasa-Jokoa Erlazioa Oposizioa Eremua 2


Irulario,Pilocho,Kalderón,Churra.

Sanguesa(N), Apellaniz(A), Ezkio y Tafalla

Herri hauetan emten den bertsioan jokalari bat zoruan egindako zirkulu baten barruan jartzen da makila luze batekin eta beste jokalariek beraien makila laburra jaurtitzen diote zirkuluan sartzeko asmoz. Barruan dagoenak jaurtitzen dizkioten makila laburrak aldentzen saiatuko da. Norbaitek makila laburra zirkuluan sartuz gero, zirkuan dagoena kanporatuko du eta zirkulo defendatzailel berria izango da.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kuaresman Sanguesa.Jolasa.Irulario. Laburra.Irulario. Luzea___Apellaniz.Joloasa.Pilocho. Laburra. Pilocho. Luzea. Manilla.Ezkio. Jolasa. Kalderón. Laburra.Ziria.(30) Luzea.Makila (50/60)Tafalla. Jolasaren izena Churra.

Mantentzen da.

Desagertua dagox.


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x

Joko /jolas mota Jolasa-Jokoa Erlazioa Oposizioa Eremua 4


Picota,Matxin-salto.Pitis,Toco. Palillo.

Beasain(G),Zerain(G), Elgoibar(G), Allo (N), Garde (N), Bilbao(B), Portugalete(B)

x (x)

Leku hauetan jokoa makila laburra ahalik eta urrunen jaurtitzean zetzan.

Noiz jolasten da

Non jolasten da.

Hiztegia

Leku zabalean

Beasain (G). Jolasa.Pikota.Laburra. (15/20)Picota. Luzea_(makila lehenengo, gero pala)(50)Zerain(G). Jolasa. Matxin-salto. Allo (N). Jolasa.Pitis. Laburra. Pitis. Luzea___ Neskak ere.Garde(N) Jolasa.Toco.Laburra.Toco. Luzea Barabán.Bilbao(B). Jolasa.Palillo. Laburra. Palillo. Luzea___Portugalete. Jolasa___MPalillo, eta pilotarako pala eta palilloa.Bermatzeko, harria.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlerekin

Irabazle rik gabe


x x x x

Joko /jolas mota Jokoa Erlazioa Eremua 1


Cambocho Narvaja(A) Mendiola(A) x

Ume batek makila laburra jaurtitzen du ta beste bat saiatu behar da hartzen. Narvajan ume batek jotzen zuen cambocho-a eta besteak jartzen ziren bere inguruan adostutako distantzia batean. Ume hauek eskuz, jakaz edo saku batekin saiatzen ziren cambocho-a hartzen. Lortzekotan cambocho-a jaurtitzen jarztzen ziren.

Mendiola mutilen jolasa, 10 eta 13 urtekoak, harri baten gianean gurutzea egiten bi makila jartzen zuten eta beste makila luzearekin goian zegoen makiltxoa jotzen zuen. Beste jokalariak, distantzia batean zegoena, saku batekin makiltxoa harrapatzen saiatzen zen.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Leku zabalean

Narvaja.Jolasa. Cambocho. Laburra .Cambocho.(20) Luzea. Maceta.(60)

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x

Joko /jolas mota Jolasa-jokoa Erlazioa Oposizioa Eremua 2,4

Izena Herria(k) Mutilak

Neskak Neska-Mutil Helduak

Chirimbolo,Txirikiloin,Irulario,Pilocho,Piligarda,Txirikila,

San Martín de Améscoa (N) Ondarroa (B), Obanos(N), Bernedo(A), Lanestosa(A), Durango(B), Apellaniz(A), Quintana(A)

x

Jolasa oso simplea da. Ume bat, normalean zoruan egindako zirkulu baten barruan jartzen da, makil luzearekin makila laburra jotzen eta urruntzen du. Hartzen duenak zirkulura botzen du eta zirkuluan dagoena aldentzen saiatzen da. Zirkulu barruan sartzen bada makila rolak aldatzen dira.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Luku zabalean

San Martin. Jolasa.Txirinbolo. Laburra.Chirimbolo. Luzea___ Ondarroan.Jolasa Txirikiloin. Laburra.Txirikiloin. Luzea.___Obanos.Jolasa Irulario.Laburra. Irulario. Luzea___Bernedo. Jolasa.Pilocho. Laburra. Pilocho edo chata. Luzea. ManillaLanestosa. JolasaPiligarda.. Laburra. Piligarda. (15)Luzea___(40)Durango.Jolasa Txirikila.. Laburra. Txirikila. Luzea___Apellaniz. Jolsa.Pilocho. Laburra. Chata. Luzea .Manilla.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe

Jokoa Jolasa Jokoa Jolasa Jokoa Jolasa Jokoa Jolasax x x x

Joko /jolas mota Jolasa-jokoa Erlazioa Oposizioa Eremua 2,4


Churra, Chulo, Lirio

Aoiz (N), San Martín de Unx(N) x

Jokalari batzuk baina binaka jolasten zen. Uretako estoldetan (“Chulo”) jolasten zen. A jokalariak churra jotzen zuen eta urruntzen zuen, B jokalaria eroritako lekutik , A jokalariak defendatzen zuen lekuan (“chulo”an) sartzen saiatzen zen. A jokalariak aldentzen zuen churra eta gerta zitekeen B jokalaria gero eta hurbiletik botatzea, horrela egiten zuen churra “chulo”an sartu arte edo churra airean hartu arte (kasu honetan a jokalaria eliminatzen zen eta B jokalariak bere postua hartzen zuen). Ondoren A jokalarien postua okupatzen zuen eta beste ume batek B jokalarien postua hartzen zuen.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean Aoiz. Jolasa. Churra,chulo. Laburra.Churro. Luzea___San Martín. Jolasa. Lirio. Laburra.Lirio.(15/20) Luzea. ----(30/40)

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x

Joko /jolas mota Jolasa-jokoa Erlazioa Oposizioa Eremua 2


Calderon, Palillo,Billarda

Gamboa(A), Galdames(B), Muskiz(B) X X(Ganboa)

Modalitate hauetan, erabakitzen da zenbat puntutara jokatuko den. Normalean makila luzea da neurria. Talde batek jotzen du eta besteak defendatzen du. Airean hartzen zenean jotzen zuena eliminatuta geratzen zen eta bere ekipoko beste batek hartzen zuen bere lekua. Airean ez bazen hartzen, saiatzen ziren zirkuluan sartzen, ez bazuten lortzen geratzen zen lekutik zirkulura makila luzearekin neurtzen zen eta ateratako puntuazioa jaurtitzaileentzat.

Muskiz.Neurtzeko jaurtitzaileek esaten zuten zenbat makila zeuden. Defendatzen zutenek onartzen bazuten puntu hoiek jaurtitzaileentzat ziren. Ez bazuten onartzen, neurtzen zen eta esandako neurria baino txikiagoa ez bazen puntuak defendatzaileentzat ziren eta jaurtitzailea eliminatzen zen. Jaurtitzaileak “palillo” bi aldiz jotzen bazuen (tirin. Tin. Tin) jaurti baino lehen, distantzia palillorekin neurtzen zen, hiru aldiz jotzen bazuen palillo erdiarekin et horrela….Irabazleek “carricuchada” zuten. Galtzaileek “carricuchiz”(sorbaldan) eraman behar zituzten irabazleak palilloa mazarekin jo ondoren geratu zen lekutik “tire”raino (zirlkuluraino).Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Leku zabalean

Ganboa. Jolasa. Calderon,. Laburra. Chata. Luzea. ManillaGaldames. Jolasa. Palillo edo Billarda. Laburra.(8/12)Palillo. Luzea. Palo edo Billarda (Pala)Muskiz. Jolasa___. Laburra.Palillo. Luzea.MazaTire. Jaurtitzeko lekua.Carricuchada. Galtzaileek irabazleak sorbaldan eraman.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


X X X X

Joko /jolas mota Jokoa (Soziomotorra)

Erlazioa Oposizioa Eremua 4


Calderón,Galderon,Calderón.

Apodaca (A), Elosua(G), Amezaga de Zuya(A) x

Bertsio hauetan, hirugarren fasean jaurtiketa bat baino ez da egiten da.

Apodaca. Pilocho jaurtitzen da, airean hartzen bada, jaurtitzailea eliminatuta, taldeko batek ordezkatzen du. Lurrean erortzen bada, erori den lekutik jaurti lurrean dagoen manilla emateko asmoz. Asmatzekotan, jaurtitzailea elimnitatu, asmatzen ez bazuten berriro aldentzen zen pilochoa. Kolpe bat pilochori puntuazio normala, bi kolpe, bikoitza, hiru kolpe, hirukoitza. Ondoren eroritako lekutik manillarekin neurtzen zen distantzia. Puntu gehien lortzen zuenak irabazten zuen.

Errituala. Taldeka. Manilla lurrean, distantzia batetik pilochoarekin manilla jotzen saiatu, gehien jotzen zuena erasotzailea zen.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kuaresman. Apodaca. Jolasa. Calderón. Laburra. Pilocho. Luzea. Manilla edo Batea.Elosua. Jolasa. Galderon. Laburra. Txikiloia. Luzea. Galderoia. Neskak ere. Amezaga. Jolasa. Calderón. Laburra.Chata. Luzea. Calderón.

Mantentzen da.

Desagertua dago.


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x

Joko /jolas mota Joko (Soziomotorra)

Erlazioa Oposizioa Eremua 4

Izena Herria(k) Mutilak Neskak Neska-Mutil HelduakTingla,Pilocho,Filocho,Pilocho,Gambocho,Irulario,Txirikila

Carranza(B), Bernedo(A), Laguardia(A), Pipaón(A), Salvatierra(A), Iruña(N), Abadiano(B)

Bertsio hauek hiru fase dituzte.1goa. Jaurtitzaileak makila laburra jotzen du adostutako leku batetik. Normalean hiru aukera zituen.2. Fasea. Beste ekipoko bat hartzen saiatzen da. Airean harten badu, normalean rolak aldatzen ziren. Ez badu hartzen eroritako lekutik jaurtitzen du eta asmatzen badu, rol aldaketa. Ez badu oraingoan asmatzen hurrengo fasea.3. Jaurtitzaileak berriro jotzen du txirikila, hiru aldiz jarraian eta ondoren distantzia kalkulatzena da zati luzearekin. Kontrairoek ados badaude, puntuazioa jaurtitzaileentzat, ez badaude ados neurtzen da, esandakoa dagoen distantzia baino gutxiago bada puntuak jaurtitzaileentzat. Esandakoa, dagoen distantzia baino gehiago bada, puntuak defendatzaileentzat eta normalean rol aldaketa.Askotan jaurtitzaileek akats egitean, hirugarren fasean defendatzaileek aukera zuten makila laburra hurbiltzeko, egindako akats beste aldiz.Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Leku zabalean

Carranza. Jolasa.Tingla. Laburra.Tingla (12/14). Luzea. Palo(70/80)Bernedo.Jolasa. Pilocho. Laburra. Pilocho/chata. Luzea. ManillaLaguardia.Jolasa.Filocho. Laburra. Filocho.Luzea___Pipaón.Jolasa.Pilocho. Laburra. Pilocho. Luzea. Manilla.Salvatierra.Jolasa. Gambocho. Laburra. Gamboco. Luzea….Iruña.Jolasa. Irulario. Laburra. Irulario. Luzea. Palo.Abadiano.Jolasa. Txirikila. Laburra. Txirikilie. Luzea. Palue, makila edo mazete.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


Joko /jolas mota Erlazioa Eremua


Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Mantentzen da.

Desagertua dago.


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe



ZIBA/ TROMPA


La trompa. tronpaka

Oso zabaldua x

Bertsio ha errezena da, kontua da ziba dantzaraztea eta ahalik eta gehien dantzan irautea. Batzutan borobila egiten da zoruan eta kontua da borobil barruan dantzan ahalik eta denbora gehien irautea. Ezin da borobiletik atera.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean, eskoletan.

Busutria(B) Tronpaka; Aramaio(A) Zibaka;Ezkio (G) Zibajokoa; Oragarre(Ip) Jantzarika; Monreal(N) A la trompa.

Mantentzen da.x

Desagertua dago.


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x

Joko /jolas mota Jokoa. Erlazioa Eremua 1


Eurak Durango(B) x

Bi jokalarien arteko leia da eta apostua dantzarazten den ziba bera da. Bi jokalariak prest daudenean hirugarren batek “Bat, bi eta hiru” esaten du eta zibak botatzen dira. Denbora gehien dantzan irauten duenak irabazten du eta besteak erabilitako ziba eman behar dio.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean, eskoletan.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x



A trompos,Tronpoka.

Gasteiz(A), Durango(B),Mendiola(A), Bermeo(B) x

Zoruan borobil nahi handia marrazten da eta barruan jokalariek beraien zibak botatzen dituzte, dantza egiten ez zuena edo borobil kanpoan dantza egiten zuena, borobil barruan uzten zuen. Eta jokalari batek lortzen zuenean bere ziba zirkulu barruan dantzaraztea eta barruan zegoen zibaren bat ateratzea orduan ziba hau berarentzat zen.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean, eskoletan.

Gasteiz(A). A trompos; Durango(B) A trompas; Mendiola(A) Al corro; Bermeo (B) tronpoka

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x



Salvatierra x

Taldeka jokatzen zen, bi zirkulu markatzen ziren zoruan bata handi eta bestea txikiagoa. Zibak botatzen ziren eta dantzatzen zutenak zirkulu kanpoan edota dantzatzen ez zutenak zirkulu txikian uzten ziren. Honetarako jokalari bakoitzak bi ziba erabiltzen ziren, bata jolasteko eta besea (zaharragoa) zirkuluan uzteko. Norbaitek ateratzen bazuen erdiko ziba “can” bat irabazte zuen. Ziba aldrebez dantzatzen bazuen aukera zegoen eskuz hartzeko eta erdiko zibaren kontra botatzeko eta aterarazteko. Zibaren bat zirkulu txiki barruan geratzen bazen, zirkuluan zegoena ordezkatzen zuen . Ez bazenuen zure ziba dantzarazten txanda galtzen zenuen. Adostutako “can”ak lortzen zitunean batek jokoa bukatzen zen.

Errituala.Marra bat egiten zen zirkulutik bi metrotara eta ziurkulu erditik hurbilen dantzarazten zuena bere ziba lehenengoa zen eta horrela beste guztiak. Urrunen botatzen zuenak uzten zuen bere ziba zirkulu barruan.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean. Canes. Ziba bat zirkulutik ateratzean 2can2 bat irabazten zen.Morra. Ziba dantzatzen ez duenean horrela esaen zaio.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe




A swacar la perrica

Carranza(B) x

Borobil barruan jokalari bakoitzak txanpon bat jartzen zuen eta kontua zen ziba dantzaraztea, eskuz hartzea eta ondoren txanponen kontra botatzea ataeratzeko asmoz.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean Bilbon “A la garza” Trenen billetekin jolasten zen.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe

Jokoa Jolasa Jokoa Jolasa Jokoa Jolasa Jokoa Jolasax x x



A las chapas Lanestosa (B) x

Marra bat egiten zen zoruan eta jokalari bakoitzak txap bat jartzen zuen zoruan. Helmuga adosten zen, normalean orma bat edo eta ziba jaurtitzen txapari emateko eta helmugara ailegatzeko asmoz. Banan banan botatzen da.

Muskizeko bertsioan txanponak erabiltzen ziren eta zibari bira gutxi geratzen zitzizkionean eskuz hartzen zen eta txanponak egurrarekin jotzen saiatzen ziren.Helmugara ailegatzen den lehenak jokoan dauden txanpon guztiekin geratzen da.

Gorozikan txakurtxikiekin (5cent) arandelekin eta intxaurrekin ere egiten zuten.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean Muskiz(B) A la carrera.( txanponekin)Papada. Zibari bira gutxi geratzen zaizkionean eskuz hartu eta txanponen kontra bota egurrarekin emateko.Portugaleten. Acabuko papada.

Mantentzen da.

Desagertua dago.

x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x



Sacapon x

Eskuz birarazten diren zibak peonza edo txontak deitzen dira normalean.

Al sacapon.Neskek jokatzen zuten honetara eta kromoak apostatzen zituzaten. Jokoa hasteko neska bakoitzak kromo bat ipintzen zuen. Lau alde duen txonta bat hatzamarrez dantzarazten zen, alde bakoitzean honako hau zeukan idatzita:

S: saca.-kromo bat hartzen zuenP: pon.- kromo bat ipintzen zuenT: todo.- kromo guztiak bereganatzen zituen.N: nada.- zeuden moduan uzten zituen.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Apodaca(A) Tronpillos edo pirulos;

Mantentzen da.

Desagertua dago.


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe



ITURRIAK/TXAPAK


Txapela x

Jolas honerako txapela moduko plastikozko konoak erabil ditzakegu. Bosnaka jarriko ditu umeak eta bakoitzari bostna iturri emango dizkiegu. Konoak lerrona zoruan buelta emanda eta bi metrotara inguru marra bat iturriak botatzeko.Lehenak iturri bat botatzen du eta ez badu sartzen bigarrenari tokatzen zaio, horrela norbaitek sartu arte. Hori gertatzen denean iturri sartu duena besteen atzetik aterako da korrika haraptzeko, horretarako aldez aurretik adostatutako etxeraino heldu baino lehen egin beharko du ( normalean 15 metroko distantzia). Norbait harrapatzen badu, harrapatutakoaren txapelan iturria sartu ko. Horrela gero eta iturri gutxiago izango du . Bere txapelan sartu duena bertan geratuko da.Iturririk gabe geratzen den lehena irabazlea izango da eta besteek jarraituko dute azkena iturririk gabe geratu arte.

Errituala: Guztiek botatzen dute eta iturri bat sartzen duen lehenak lehenengo izango da beti iturriak botatzeko. Ondoren besteek botako dute ordena erabakitzeko.Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Mantentzen da.

Desagertua dago.


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x

Joko /jolas mota Joko- jolasa Erlazioa Oposizioa Eremua 4

TABAK/ TORTOLASAK

Izena Herria(k) Mutilak Neskak Neska-Mutil HelduakLau aldeak Obanos (N) x

Errituala: Batek esaten zuen: “ a más carnes” edo “ a más huesos…” , tabak botatzen ziren eta “carne” edo “hueso” edo esandakoa ateratzen zuena hasten zen jolasten.Jolas honetan tabak nahasten dira eta eskuz hartzen dira eta leku lau batean botatzen dira . Aldez aurretik erabakitako ordenean tabak jarri behar dira banan banan hartu ahal izateko, kanika batekin egiten bada, kanikak ezin du lurra ikutu, airera bota eta airean hartu behar da. Pilota batekin egiten bada, batzutan bote bat onartzen da pilota berriro hartu baino lehen. Beraz tabak botatzen dira eta baten bat era egokian erori bada, kanika botatzen da eta kanika erori baino lehenengo taba hartzen da eta ondoren kanika, lurra ikutu baino lehen. Aldi berean saiatu behar da beste taba era egokian jartzen hurrengo botaldian hartu ahal izateko. Pilota bota ahal da gehienez zoruan geratzen diren tabak beste aldiz, hiru geratzen badira oraindik hiru aldiz bota ahal da pilota airera, tabak ondo kokatzeko eta hartzeko. Salbuespena da jolasa hasieran taba guztiak botatzen direnean eta ez bada bat ere ez ondo geratzen hartzeko. Orduan onartzen da kanika botatzea taba bati buelta emateko eta ez da beharrezkoa botaldi berberan taba hartzea. Taba guztiak alde batean hartu direnean, beste aldeekin berdin egiten da. Askotan ez zen ezer ez jolasten, lehena izatea baino ez besteetan tabak ziren jokoan (Artajona(N)Kanika erortzen bada edo hartzen den taba erortzen bada edo ez badago taba era egokian hartzeko galtzen da eta txanda pasatzen da.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean, etxean

Obanos(N) Alde A. Hoyo, Alde B. Liso. Alde C, culo, Alde D, cara edo mesa.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe

Jokoa Jolasa Jokoa Jolasa Jokoa Jolasa Jokoa Jolasax x x x



Hartu eta prestatuta utzi

Izurdiaga (N) x

Izurdiagan(N). Hasten alde batekin, taba bat hartzen zen eta eskuan zegoela hurrengoa presttzen zen hurrengo botaldian hartzeko, horrela 12 tabekin, alde batekin bukatzen zenean, hurrengo aldearekin gauza bera egiten zen. Horrela lau aldeekin egin arte.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean, etxean.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x



Hartu eta prestatuta utzi

Obanos(N) x

Herri honetan modu berean jolasten da, kanika bota, taba hartu eta beste prestatu, guztiak ondo daudenean, ezkerreko eskuaren hatzamar lodia eta erakuslearekin zoruan zubi moduko bat egiten da eta azpitik pasatu behar dira tabak honako hau esaten:Pasa,pasa, Nicolasa, Por la puerta de tu casa. Tabek mantendu behar dute daukaten posizioa, ostantzian galtzen da.Beste aldaera batean eskuaren hatzamar punta guztiak zoruan ipintzen ziren eta zulo bakoitzetik taba guztiak psarazten ziren honako hau esaten:La galiina /como es tan fina/pone huevos/en la cocina/pone uno, pone dos/ pone tres, pone cuatro/ pone ocho/ con pan y bizcocho. Bukatzean aldi berean hartzen dira lau tabak.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean, etxean.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x



Karratua Monreal (N)

Bertsio honetan tabak “cara” (1goan) jartzen ziren karratu bat egiten, ondoren honako hau abesten zen tabak batzeko.Gallinita currucada Pone huevos enla rada ( karratu erdian hatzamarrarekin seinalatzen zen)Pone uno (taba bat hartu)Pone dos (bigarrena hartu)Pone tres (hirugarrena)Y pone cuatro( laugarrena).

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Mantentzen da.

Desagertua dago.


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe




Rey y verdugo Portugalete(B) x

Jolas honetan normalean mutilek jolasten zute, taba bakar eta handi batekin,normalean bigantxa baten tabarekin edo tabón.. Ume batzuk parte hartzen dute, bakoitzak taba botatzen du gora, birarazten eta geratzen den aldeko papera hartzen du. Lehengo txandan errege eta verdugo atera arte taba botatzen zen. Ondoren besteek botatzen zuten, perdon ateratzen bazen, libratzen zen, castigo ateratzen bazen erregeak agintzen zuen zigorra hartzen zuen eta horretan verdugok parte hartzen zuen. Verdugo ezin zuen hotzegin. Verdugo eta erregearen papera galtzen ziren norbaitek alde horiek ateratzen zutenean. Imagina daitekenez errebantxa hartzen zuten errege eta verdurengan.Garai horretan jolas hau gogorra zen. Zigortzeko erabiltzen zena gerrikoa izaten zen. Eskuan, hanketan, kolpe bat, motel edo gehiago gogor. Gasteizen zapi bat erabiltzen zen, batzutan bustita eta gorapiloekin puntan, kolpeak suabe, gogor eta gogorragoak izan zitekeen. Vedugok ez bazuen erregearen esana betetzen edo erregeak txarto egiten zuela uzte bazuen, verdugoak zigortuaren papera hartzen zuen.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Gabonetan eta San Jose egunean. Egun hauetan bildotsak jaten ziren.

Kalean Aldeak. A palos, B, perdón, C, rey, D ,verdugo.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe




Bostarrika Rigoitia(B) x

Harriekin Jokoak.Tortolasa txikien tamainoko 5 harritxoekin jolasten da. Errituala: Harriak esku batekin hartzen dira eta airean botatzen dira esku-atzearekin hartzen saiatuz. Gehien lortzen dituena hasten da jokoa. Harri batek kanikaren lana egingo du. Jokaldi guztiak hasteko kanika esku batean egon behar dira eta harriak zoruan.1go jokoa. Banangoak: A) kanika airera botatzen da, eta airean dagoela, zorutik harri bat hartzen da eta gero kanika 8 azken hau, nahi izatekotan esku biekin har leike joko hoentan eta hurrengoetan ere). B) hartutako lehenenego harri ezkerreko eskuan mantentzen da eta berriro botatzen da kanika bigarren harria hartzeko eta horrela guztiak hartu arte. Akatsen bat egitekotan, beste jokalari bati tokatzen zaio.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean, etxean.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x




Harriekin Jokoak.Tortolasa txikien tamainoko 5 harritxoekin jolasten da. Errituala: Harriak esku batekin hartzen dira eta airean botatzen dira esku-atzearekin hartzen saiatuz. Gehien lortzen dituena hasten da jokoa. Harri batek kanikaren lana egingo du. Jokaldi guztiak hasteko kanika esku batean egon behar dira eta harriak zoruan.2. Jokoa. Binangoak: A) kanika airera botatzen da, eta airean dagoela, zorutik harri bi hartzen da eta gero kanika ( azken hau, nahi izatekotan esku biekin har leike joko hoentan eta hurrengoetan ere). B) hartutako lehenenego bi harri ezkerreko eskuan mantentzen dira eta berriro botatzen da kanika beste bi harriak hartzeko . Akatsen bat egitekotan, beste jokalari bati tokatzen zaio.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean, etxean.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x




Harriekin Jokoak.Tortolasa txikien tamainoko 5 harritxoekin jolasten da. Errituala: Harriak esku batekin hartzen dira eta airean botatzen dira esku-atzearekin hartzen saiatuz. Gehien lortzen dituena hasten da jokoa. Harri batek kanikaren lana egingo du. Jokaldi guztiak hasteko kanika esku batean egon behar dira eta harriak zoruan.3. Jokoa. Hirunangoak: A) kanika airera botatzen da, eta airean dagoela, zorutik harri bat hartzen da eta gero kanika ( azken hau, nahi izatekotan esku biekin har leike joko hoentan eta hurrengoetan ere). B) hartutako lehenenego harri a ezkerreko eskuan mantentzen dira eta berriro botatzen da kanika beste hiru harriak hartzeko . Akatsen bat egitekotan, beste jokalari bati tokatzen zaio.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean, etxean.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x




Harriekin Jokoak.Tortolasa txikien tamainoko 5 harritxoekin jolasten da. Errituala: Harriak esku batekin hartzen dira eta airean botatzen dira esku-atzearekin hartzen saiatuz. Gehien lortzen dituena hasten da jokoa. Harri batek kanikaren lana egingo du. Jokaldi guztiak hasteko kanika esku batean egon behar dira eta harriak zoruan.4. Jokoa. Launangoak: A) kanika airera botatzen da, eta airean dagoela, zorutik lau harriak batera hartzen dira . Akatsen bat egitekotan, beste jokalari bati tokatzen zaio.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean, etxean.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x




Harriekin Jokoak.Tortolasa txikien tamainoko 5 harritxoekin jolasten da. Errituala: Harriak esku batekin hartzen dira eta airean botatzen dira esku-atzearekin hartzen saiatuz. Gehien lortzen dituena hasten da jokoa. Harri batek kanikaren lana egingo du. Jokaldi guztiak hasteko kanika esku batean egon behar dira eta harriak zoruan.5. Jokoa. Esku-Barrukoak: Aurreko jokoak bezalakoa da, desberdintasuna da zorutik hartzne diren harritxoak kanika duen esku berean garde behar direla.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean, etxean.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x




Harriekin Jokoak.Tortolasa txikien tamainoko 5 harritxoekin jolasten da. Errituala: Harriak esku batekin hartzen dira eta airean botatzen dira esku-atzearekin hartzen saiatuz. Gehien lortzen dituena hasten da jokoa. Harri batek kanikaren lana egingo du. Jokaldi guztiak hasteko kanika esku batean egon behar dira eta harriak zoruan.6. Jokoa. Tximintxak: Aurreko jokoak bezalakoa da, desberdintasuna da kanika harriekin batera airera jaurtitzen direla hartzen diren ehinean.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean, etxean.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x




Harriekin Jokoak.Tortolasa txikien tamainoko 5 harritxoekin jolasten da. Errituala: Harriak esku batekin hartzen dira eta airean botatzen dira esku-atzearekin hartzen saiatuz. Gehien lortzen dituena hasten da jokoa. Harri batek kanikaren lana egingo du. Jokaldi guztiak hasteko kanika esku batean egon behar dira eta harriak zoruan.7. Jokoa. Bertan itxijak: Botatzen da kanika eta hartzen da lehenengo harria. Esku berean kanika eta lehenengo harria ditugula jaurtitzen da kanika eta uzaten da lehenengo harri eta hartzen da bigarren harria. Bigarren harria eta kanika esku berean dugula, kanika jartitzen da eta bigarren harria lehenengo harriaren ondoan jartzen da eta hirugarren harria hartzen da. Horrela harri guztiekin egin arte. Bukatzeko kanika botatzen da eta harri guztiak hartzen dira.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean, etxean.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x




Harriekin Jokoak.Tortolasa txikien tamainoko 5 harritxoekin jolasten da. Errituala: Harriak esku batekin hartzen dira eta airean botatzen dira esku-atzearekin hartzen saiatuz. Gehien lortzen dituena hasten da jokoa. Harri batek kanikaren lana egingo du. Jokaldi guztiak hasteko kanika esku batean egon behar dira eta harriak zoruan.8. Jokoa. Trukak. Botatzen da kanika eta hartzen da lehenengo harria. Lehenengo harria eta kanika esku berean dugula kanika botatzen da eta bigarren harria hartzen eta aldi berean lehenengo harria zoruan uzten da. Ondoren kanika botatzen da eta hirugarren harria hartzen da, bigarren harria lurrean uzten dugularik, gero kanika botazen da laugarrena hartzen da eta hirugarrena uzten dugu lurrean, azken jokaldian kanika bota eta lurrean dauden hiru harriak hartzen dira.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean, etxean.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x




Harriekin Jokoak.Tortolasa txikien tamainoko 5 harritxoekin jolasten da. Errituala: Harriak esku batekin hartzen dira eta airean botatzen dira esku-atzearekin hartzen saiatuz. Gehien lortzen dituena hasten da jokoa. Harri batek kanikaren lana egingo du. Jokaldi guztiak hasteko kanika esku batean egon behar dira eta harriak zoruan.9. Jokoa. Zapo- Saltoak. Botatzen da kanika, lehenengo harria hartzen da, ondoren kanika jaurti lehenengo harria utzi eta bigarrena hart, gero bigarrena utzi eta hirugarrena hartu, ondoren laugarrena hartu eta eta hirugarrena utzi, bukatzeko kanika bota eta lurrean dauden lehenengo hirurak batera hartzen dira.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean, etxean.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x




Harriekin Jokoak.Tortolasa txikien tamainoko 5 harritxoekin jolasten da. Errituala: Harriak esku batekin hartzen dira eta airean botatzen dira esku-atzearekin hartzen saiatuz. Gehien lortzen dituena hasten da jokoa. Harri batek kanikaren lana egingo du. Jokaldi guztiak hasteko kanika esku batean egon behar dira eta harriak zoruan.10. Jokoa. Zenbategaz?. Kontrako jokalariak esandako harri kopurua eskuz hartzen da. Guztiak batera airera botatzen dira eta airean daudelarik, hatzamar puntekin zorua ikutzen da eta gero hatzamar puntekin igurtzen bularretik kokotxera igurtiz eskua igotzen da eta bi eskuekin harriak airean hartzen dira. Botaketa mota hau harriak dituen beste aldiz errepikatzen da.Modu berean errepikatzen da baina honako honetan zorua esku-aurrearekin ikutuz.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean, etxean.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x



Bostarrika Meñaka(B), Arrieta(B), Ataun(G)

Banakakoa. Neska bakoitzak 5 harritxorekin. Harriak zoruan sakabanatzen dira eta guztiak aldi berean hasten dira. Kontua da banan banan zoruan diren harritxoak hartzea honako hau esaten: Kanika bota , lehenengo harria hartu eta bitartean esaten da. “Banako”. Ondoren kanika bota eta airean dagoela bigarren harria hartu “Bineko” eaten. Horrela “Hiruneko”,Launeko”. Lehenengo egiten duena irabazle gertatzen da.Meñakan (B) jolas honek “Txintxarrika” izena du eta harritxoak San Juan de Gaztelugatxe (B)(Bermeo) harrietatik lortzen ziren.Arrietan(B) Bost arrik du izena.Eta Ataunen(G) 2Batasakea” du izena. Ataunen tortolasekin ere jolasten zen era honetan.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean, etxean.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x


Txirringola


Aro, corroncha, txirringola.

Amezaga de Zuya, Aramaio, Menidola, Pipaón,Valdegovía-(A)

x

Bertsio honetan jokoa oso erraza zen.Kontua zen ahalik eta denbora luzeen txirringola mugimenduan mantentzea.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean, herritik zehar

Amezaga de zuya. Uztaia. Euskarria. AlambrePipaón: Uzataia. Euskarria. Manilla.Aramaio. Uztaia. TxirringolaBeste batzuk: Gorozika(B) Txirrinka;Altzai(Ip): Kürküilakan.Hondarribia(G). FirriakGoizueta(N)..Kerrinka edo Uztai. Allo(N). Corroncha.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x



Aro, corroncha, txirringola.

Landa, Laguardia, Ullíbarri-Ganboa(A) x

Herri hauetan uztaiekin lasterketak egitea zen kontua. Honetarako zirkuito modukoak prestatzen ziren, aldapatsuak eta oztopo desberdinekin, lasterketa zailagoa egiteko asmoz.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean, herritik zehar

Beste batzuk: Gorozika(B) Txirrinka;Altzai(Ip): Kürküilakan.Hondarribia(G). FirriakGoizueta(N)..Kerrinka edo Uztai. Allo(N). Corroncha.

Mantentzen da.

Desagertua dago.x


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x



Diabolo. Txabila Oso zabaldua. X

Ohituraz neskak jolasten ziren diaboloan, bakoitza bere diaboloarekin eta normalean konpetiziorik gabe, hiruzpalau elkartuta bakoitza bere trebetasuna erakusten. Normalean errege egunean neskek jasotzen zen oparia zen. Abiadura hartzen zuenean, soka tenkatuz gora bidaltzen zen. Diaboloa menperatzen zenean beste mugimendu batzuk egiten ziren. Honako hauek Amezaga de Zuyan(A) jasoak dira:Lotan utzi.Pasar palillo.El afilador ( makiltxoan zehar gora eta behera egin).Zerura bota.Narvajan(A) egurrezko hari karretekin ekoizten ziren. Tradizioz ere gomazkoak ziren konoak (Amezagade Zuya(A) Durango(B) Hondarribia(G), Viana (N), beranduago plastikoz ere ekoiztu dira.

Noiz jolasten da

Non jolasten da

Hiztegia

Kalean Goizueta.(N) Txabila; Izurdiaga(N). Diablo.

Mantentzen da.X

Desagertua dago.


Espazioziurgabea

Objektuduna

Objektugabea

Irabazlearekin

Irabazle rik gabe


x x x x


Garatu Ikastaroko Power Pointak

Documents

Transcript of Garatu Ikastaroko Power Pointak