Harremana eta koordinazioa 2dbh

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

IRAKURGAIA

ESKEMA

BALIABIDEAK

INTERNET

Harremanaeta koordinazioa



IRTEN AURREKOA

Lehen irakurgaia

1953an, japoniar zientzialari talde bat egunero joaten zen Koshima irlako hondartzara, Japonian, eta bertan batatak uzten zituzten han bizi ziren makakoak (rhesus tximinoak) elikatzeko. Makako kopurua hainbeste hazia zen, non baliabide naturalak ez ziren nahikoak biztanleria mantentzeko. Modu horretan, ikertzaileek tximinoek basoa utz zezaten eta begi-bistan gera zitezen bilatzen zuten, haien jokabidea gertutik behatu ahal izateko. Egun batean, makakoei jaten eman ondoren, 18 hilabeteko eme batek, Imo deitu zutena, batata uretara eraman zuen, esku batekin urperatu zuen eta bestearekin hondarra kendu zion. Egun batzuen buruan, bere ama gauza bera egiten hasi zen, eta beranduago, Imoren gertuko taldekideek ahoan sartu baino lehen batatak garbitzeko ohitura hartu zuten. Egun, Koshimako makako guztiek garbitzen dituzte batatak itsasoko uretan, eta kopuru handi batek, haginkada bakoitza baino lehen, behin baino gehiagotan urperatzen du, zapore gazia gustuko balu bezala.

Pare bat urte beranduago, zientzialariek gari aleak barreiatu zituzten hondartzan zehar. Makakoek ale horiek banan-banan jasotzen zituzten jateko. Hala ere, egun batean, Imok eskukada bat hondar eta gari hartu zuen eta uretara bota zuen. Hondarra urperatu egin zen eta gari aleak ur gainean geratu ziren; Imok aleak jaso eta jan egin zituen. Pare bat hilabeteren buruan, berriro bere amak, taldekideek eta irlako beste makakoek jokabide hau ikasi zuten.

Makakoak, rhesus tximinoak



IRTEN AURREKOA

Edukien eskema

Harremana eta koordinazioa

izaki bizidunetan

Ezaugarriak

Landareen arteko koordinazioa eta harremanak

EstimuluakTropismoakNastiakLandare-hormonak

Errezeptoreak

Zentzumen-organoakMotak

Koordinazio sistemak

Ezaugarriak

Harremanak organismo zelularretan

Ezaugarriak

Lokomozio-aparatua

OrnogabeakOrnodunak

Animalien arteko koordinazioa eta harremanak

Estimuluak

Sailkapena

Nerbio-sistema

OrnogabeakOrnodunakFuntzionamendua

Sistema endokrinoa

Ezaugarriak

Efektoreak

Ezaugarriak

HASIERA



IRTEN AURREKOA

Unitatearen azalpenerako baliabideak

Izaki bizidunen harremanak eta koordinazioa

Estimulu motak animalietan

Hartzaile motak animalietan

Hartzaileak eta bost zentzumenak

Ornogabeen nerbio-sistema

Ornodunen nerbio-sistema

Nerbio-sistemaren funtzionamendua

Sistema endokrinoa

Ornogabeen lokomozio-aparatua

Ornodunen lokomozio-aparatua

Landareek hautematen dituzten estimuluak

Tropismoak Nastiak

Landare-hormonak

Harremana organismo zelularretan


Efektoreak

Estekak

HASIERA



IRTEN AURREKOA

Harremana eta koordinazioa izaki bizidunetan

Harremanen elementuak

1. Estimuluak

• Fisikoak• Kimikoak• Biotikoak

•Barnekoak•Kanpokoak

2. Errezeptoreak Zentzumen organoak

3. Koordinatzaileak• Nerbio-sistema• Sistema endokrinoa edo hormonala

4. Efektoreak• Muskuluak• Guruinak

ERANTZUN MOTAK

1. SAKATU HEMEN

2. SAKATU HEMEN

3. SAKATU HEMEN

1

2

3



IRTEN AURREKOA

Gosea



1. Estimuluak• Barnekoa Gosea

• Kanpokoa Intsektua

2. Errezeptoreak Ikusmena

1

Intsektua

ITZULI



IRTEN AURREKOA

Efektoreak

Nerbio-zentroak

Informazioa


2


3. Koordinatzaileak Nerbio-zentroak

4. Efektoreak• Muskuluak• Guruinak

ITZULI



IRTEN AURREKOA

Gose asea



3. Koordinatzaileak• Nerbio-sistema• Hormona-sistema

3

ITZULI



IRTEN AURREKOA

Jokabidea


Mugitzekoa

Jariatzailea

Estimulu baten aurreko

erantzunak

Berezkoa

Ikasia

ITZULI



IRTEN AURREKOA

Estimulu motak

Fisikoak Kimikoak Biotikoak

Tenperatura

Presioa

Argia

Soinua

Gatzak

Kutsatzaileak

Ura

Beste organismo

batzuk



IRTEN AURREKOA

Ugaztunen hartzaileak eta bost zentzumenak

Estimulua Hartzailea Zentzumena

Argia Begia Ikusmena

Soinua Belarria Entzumena

UsainaPituitarioa

(sudur-hobiak)Usaimena

ZaporeaDastamen-papila

(mihia)Dastamena

UkipenezkoakKorpuskuluak

(larruazala)Ukipenezkoak



IRTEN AURREKOA

Hartzaile motak

Mekanikoak

• Ukimena

• Presioa

• Soinua

• Mugimendua

Termikoak

• Tenperatura aldaketak

Kimikoak

• Substantziak ingurumenean

Argizkoak

• Argia

Dastamen-zelulak

Usaimen-zelulak

Begi konposatuak

Albo-lerroa

Hobiak

Azala

Begiak

Ozeloak



IRTEN AURREKOA

Sistema endokrinoa

Nerbio-sistema


SISTEMA ARTEKO ERKAKETA IKUSI

Animalietan LandareetanNeuronak

Guruin endokrinoak

Substantzia kimikoen ekoizpena



IRTEN AURREKOA


Ezaugarriak Nerbio-sistema Sistema endokrinoa

Erabilitako bidea Nerbioak Odola

Zeren bidez helarazten du Nerbio-bulkada Hormonak

Erantzunaren lastertasuna Azkarra Laburra

Erantzunaren iraupena Laburra Iraunkorra

Erregula eta koordinatzen dituen funtzioak

Erantzun azkarrak eskatzen dituztenak, adibidez, lokomozioa.

Erantzun iraunkorrak eskatzen dituztenak, hau da, haztea, garapena eta metabolismoa.

Nerbio-sistema eta endokrinoaren arteko konparaketa

ITZULI



IRTEN AURREKOA

Ornogabeen nerbio-sistema

Nerbio-sareak

Gongoil-sistema

Sare zehaztugabea

Garuna

Nerbio-kordoia

Marmoka

Itsasloreak

Artropodoak Gongoilak



IRTEN AURREKOA

Ornodunen nerbio-sistema

Garuna

Nerbioak

Bizkarrezur-muina



IRTEN AURREKOA

Nerbio-sistemaren funtzionamendua

1

2

3

Estimulua

Garuna

Informazioa

Erantzuna

Organo efektoreak

Nerbio-bulkadak



IRTEN AURREKOA

Sistema endokrinoa

Guruin endokrinoak

HipofisiaGiltzurrun gaineko guruina

TestikuluakPankrea

Tiroidea eta paratiroidea

Tiroidea eta

paratiroidea Hipofisia

PankreaGiltzurrun gaireko guruinaObulutegiak



IRTEN AURREKOA

Estimulua

Jariapen-erantzuna

Mugimendu-erantzuna

Efektoreak

Guruinak

Muskuluak

Lokomozio-aparatua

Sistema endokrinoa



IRTEN AURREKOA

Lokomozio azkarreko animaliak

Ornogabeen lokomozio-aparatua

IRTEN

Substratuari itsatsita bizi

diren animaliak

Muda

Exoeskeleto gogor eta zurruna

Exoeskeleto arina eta artikulazioetan

malgua



IRTEN AURREKOA

Ornodunen lokomozio-aparatua

Ornodun baten sistema eskeletikoa

Buruezurra

Barrunbe torazikoa Bizkarrezurra

Gorputz-adarrak



IRTEN AURREKOA

Landareek hautematen dituzten estimuluak

Argizkoak Grabitaziozkoak Mekanikoak

Kimikoak Termikoak Hidrikoak



IRTEN AURREKOA

Tropismoak

Fototropismoa Geotropismoa

Tigmotropismoa

Hidrotropismoa

SAKATU ANIMAZIOA IKUSTEKO

Erantzun iraunkorrak



IRTEN AURREKOA

ITZULI

Tropismoak

Fototropismoa Geotropismoa

Tigmotropismoa

Hidrotropismoa

Erantzun iraunkorrak



IRTEN AURREKOA

Nastiak

Gau-loreak

Landare haragijaleak

Idi-bihotzak

Mimosa minberak

Iluntzean zabaltzean dira eta egunez itxi

Hostoak ixten dituzte intsektu

bat bertan gelditzean

Tenperaturaren arabera

zabaltzen edo ixten dira

Ukitzean hostoak biltzen

dituzte

Erantzun iragankorrak



IRTEN AURREKOA

Landare-hormonak

Landare-hormonen ekoizpena

Loraketa Hazkundearen estimulua

Fruituak umotzea Hostoak erortzea



IRTEN AURREKOA

Harremanen funtzioa organismo unizelularretan

Estimulu motak

Fisikoak

Kimikoak

ArgiaTenperatura

Presioa

Substantzia kimikoak

Erantzun motak

Estatikoak Dinamikoak

• Elikagai eza• Idortasuna

• Tenperatura handitzea

Kistaketa

Mugimendu ameboidea

Dardara-mugimendua

Uzkurdura-mugimendua



IRTEN AURREKOA

Esteka interesgarriak

Landareen mugimenduak

WEB GUNE HONETARA JOAN

Naturaren aurpegiak

WEB GUNEHONETARA JOAN

HASIERA

Harremana eta koordinazioa 2dbh

Education

Transcript of Harremana eta koordinazioa 2dbh