Info.genetiko

BIOLOGIA ETA GEOLOGIA 4. DBHInformazio genetikoa

ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET HASI

IRTEN AURREKOA

Informazio genetikoa

IRAKURGAIA

ESKEMA

BALIABIDEAK

INTERNET



IRTEN AURREKOA

Irakurgaia

Martxoko goiz batean, bi gazte zientifiko, Francis Crick fisikariak eta James Watson biologoak, ADNaren egitura ezagutzea lortu zutela iragarri zuten. Aurkikuntza horrek, biologiaren mundua asaldatu zuen 1953an, baino urte batzuk lehenago hasi zen.1951n Cambridgera joan zen Watson, Crickekin batera egoteko eta ADNaren egitura zehazteko. Garai hartan, molekula handien egitura ikusteko modu bakarra X-izpien difrakzioa zen, molekulari erradiografia egitearen antzekoa zen zerbait hain zuzen ere.Garai beretsuan, Rosalind Franklin fisiokimikaria eta Maurice Wikins biofisikaria X-izpien difrakzioaren ikerketa kristalografikoak egiten aritu ziren ADN molekulekin. 1952an Rosalind Franklinek X-izpiekin difrakzio argazki bat lortu zuen, ADN molekularen egitura helikoidala zehaztu zuen argazkia hain zuzen ere. Wilkinsek, Franklinen baimenik gabe, argazkia helarazi zien Watsoni eta Cricki. Irudi hura datu erabakigarrietako bat izan zen eta pentsarazi zien, ADN molekula helize bikoitzarekin osatua zegoela eta ez hirukoitzarekin, ordura arte uste izan zuten bezala.Rosalind Franklin 1958an hil zen, 37 urte zituela, minbiziaren ondorioz. Lau urte geroago, Watsonek, Crickek eta Wikinsek medikuntzako eta Fisiologiako Nobel saria irabazi zuten ADNaren egitura aurkitu zutelako.R. Franklinek deskubrimenduari emandako laguntza ordaingaitza ez zuten aitortu ez bera bizi zela ez eta hil ondoren ere. Historia, pixkanaka-pixkanaka hark egindako lana aitortzen hasi bada ere.

Rosalind Franklin

ADN molekula

Watson eta Crick



IRTEN AURREKOA

Edukien eskema

Azido nukleikoak

EzaugarraiakMotakADNa

EzaugarriakErreplikazioaEsperimentuak

Genea Ezaugarriak Egitura

ARN Ezaugarriak Motak

Informazio genetikoaren adierazpena

EzaugarriakInformazioaren interpretazioakode genetikoa

Ingenieritza genetikoa

EzaugarriakProiektuakEzarpenakElikagai transgenikoakKlonazioaEsku-hartzeakGiza genoma proiektua

Informazio genetikoa

Bioteknologia

Erabilerak

Mutazioak

Motak

HASIERA



IRTEN AURREKOA

Unitatearen azalpenerako baliabideak

Azido nukleikoak

Azido nukleiko ezberdinak

ADNaren ezaugarriak

ARNaren ezaugarriak

ARN ezberdinak

ADNaren erreplikatzioa

Gene kontzeptuaADNa informazio genetikoaren eramaile

Genomaren egitura

Mutazio ezberdinak

Bioteknologiaren erabilerak

Ingeniaritza genetikoaren ezaugarriak

Ingeniaritza genetikoaren proiektuaren aldiak

Ingeniaritza genetikoaren ezarpena

Elikagai transgenikoak

Klonazioa Aurrerakuntzen esku-hartzea bioteknologia

Giza genomaren proektua

Loturak

Geneen informazioaren adierazpena

Informazio genetikoaren interpretazioa

Kode genetikoa

HASIERA



IRTEN AURREKOA

Azido nukleikoak

Fosfato taldea

Gluzidoa

Nitrogenodun oinarria

Polinukleotidoa

A

G

T

C

A – Adenina

C – Zitosina

G – Guanina

T – Timina

U – Urazilo

Base nitrogenatua

Nukleotidoa



IRTEN AURREKOA

Azido nukleiko ezberdinak

ARN(Azido erribonukleikoa)

ADN(Azido desoxirribonukleikoa)

A

G

A

G

U

C

T

C

Erribosa

Desoxirribosa

A – Adenina

G – Guanina

C – Zitosina

U – Uraziloa

A – Adenina

G – Guanina

C – Zitosina

T – Timina



IRTEN AURREKOA

ADNaren ezaugarriak

Helize bikoitza

Kate antiparaleloak

Hidrogeno zubiak

Polinukleotidoak



IRTEN AURREKOA

ARNaren ezaugarriak

Nukleotido kate bakarra

ARNak proteinen osaketan esku-hartzen

du

Erribosa



IRTEN AURREKOA

ADNaren informazioa kopiatzen du eta

erribosometara eramaten du

ARN mezularia

ARN ezberdinak

Proteinekin elkartzen da erribisimak osatzeko

ARN erribosomikoa

Aminoazidoekin elkartzen da

erribosometan proteinak osatzeko

ARN transferente

ARNm

ARNr

ARNt



IRTEN AURREKOA

ADNaren erreplikazioa

Erreplikapen burbuila

ADN

ANDaren erreplikazio-prozesua ikusi



IRTEN AURREKOA

Hidrogeno lotura berriak sortzen dira eta hariak kiribiltzen dira

Kate osagarri berrien sintesia Hidrogeno loturen haustura

ADNaren erreplikazioa

Erreplikazio burbuila

ADN

ITZULI



IRTEN AURREKOA

“Perlazko lepokoa”

ADNa, informazio genetikoaren eramailea

Faseartekoa

ADN zuntza proteinei lotuta

KLIKATU HEMEN GRIFFITHEN ESPERIMENTUA IKUSTEKO

Streptococcus pneumoniae



IRTEN AURREKOA

S ondoen bakteria hilak eta R ondoen

bakteriek

Heriotza eragiten dute

S Streptococcus pneumoniae onddoen bakteria hilak

Kaltegabeak dira

R Streptococcus pneumoniae onddoen

bakteriak

Ez dira pozointsuak

S Streptococcus pneumoniae

onddoen bakteriak

Arratoiei heriotza eragiten die

ADNa, informazio genetikoaren eramailea. Griffithen esperimentua

ITZULI



IRTEN AURREKOA

Gene kontzeptua

Geneak izaki baten informazioa dauka



IRTEN AURREKOA

Organismo prokariotoak

Organismo eukariotak

Genomaren egitura

Nukleotidoen (gen) sekuentzia zehatza

Kromosoma

Kromatina

Plasmidoa



IRTEN AURREKOA

Mutazio motak

Kaltetutako material genetikoaren hedapenaren arabera

Banakoarengan duten efektuaren arabera

Kaltetutako zelula motaren arabera



IRTEN AURREKOA

Mutazio motak

Banakoarengan duten efektuaren arabera

• Kaltegarriak

Biziraupenerako desabantaila eragiten dute

Drosophila melanogaster (ozpin-eulia)

Hegalak galtzen dituzte

Mutazio kaltegarria

• Onuragarriak

Bizirauteko aukera handitzen da

• Neutroak

Ez diote biziraupenari eragiten, ez baikorki ez ezkorki

ITZULI



IRTEN AURREKOA

Mutazio motak

Kaltetutako zelula motaren arabera

• Somatikoak

Lesioak edo gaixotasun larriak eragin ditzakete. Ez dira heredatzen

• Germinalak

Gametoei eragiten die.Heredatu daitezke.

Belarri okerrak

Zelula germinalen mutazioaITZULI



IRTEN AURREKOA

Mutazio motak

Kaltetutako material genetikoaren hedapenaren arabera

• Genikoak

Gen zehatz baten nukleotido sekuentzian aldaketak eragiten ditu.

• Genomikoak

Espezie baten kromosoma kopuruan bariazioa eragiten du.

• Kromosomikoak

Kromosomen egituran aldaketak eragiten dituzte.

ITZULI

Mutazio genomikoa

Down sindromea



IRTEN AURREKOA


ARNm

ARNrARNt

Proteinak

Proteinen sintesia



IRTEN AURREKOA


Hirukoteak

Lehenengo fasea. Mezuaren transkribapena

Bigarren fasea. Mezuaren interpretazioa

ARNm

kodon

aminoazidoa



IRTEN AURREKOA

Kode genetikoa

KODE GENETIKOA ZER DEN IKUSI



IRTEN AURREKOA

Kode genetikoa

ARNm

kodon antikodon

aminoazido

Proteinak osatzen dituzten aminoazidoen eta ARNm-aren kodonen korrespondentziak kode genetiko izena hartzen du

ARNt

ITZULI



IRTEN AURREKOA

Bioteknologiaren egungo erabilerak

Metal astunak ezabatu

Sustantzia terapeutikoen ekoizpena

Intsulina

Bioerremediazioa

Energia ekoizpena

Jakien ekoizpena



IRTEN AURREKOA

ADN berkonbinatzailea

Ingeniaritza genetikoaren ezaugarriak

Geneak manipulatzeko beharrezko diren erremintak

• transferentzia bektorea

Escherrichia coli plasmidoak

• Murrizketa entzimak

• ADN ligasak

ADN artifizialaren laburpena



IRTEN AURREKOA

Ingenieritza genetikoaren proiektuaren aldiak

1. Lekuz aldatu nahi den genea aurkitu eta isolatu

2. Bektorea aukeratzea

3. Aukeratutako ADNa bektorearen ADNarekin elkartu

4. Zelula berrian gen transferitua duen bektorea sartu

5. Organismo transgenikoa ugaltzea



IRTEN AURREKOA

Terapia genikoa

Ingeniaritza genetikoaren ezarpenak

Medikamentuak lortzea

Nekazaritza- eta abeltzaintza-ekoizpena hobetzea

• Intsulina• Odol-serumaren koagulazio proteinak.

•Txertoak

Karpak eta izokinak hazteko genearen hormonaren eramaileak dira

Hotzari aurre egiten dio artoak

Giza-gaisotasunen Tratamendua:

• Diabetea• Hemofilia• Parkinsona



IRTEN AURREKOA

Elikagai transgenikoa

Transgen

Organismo transgenikoa

INGENIARITZA GENETIKOAREN EZARPENAK NEKAZARITZAN



IRTEN AURREKOA

Atzerapena heltze

prozesuan

Sustantzien ekoizpena

Kalitatearen hobekuntza

Elikagai transgenikoa

tomatea Flavr Svr

Zapore handiagoa eta kafeina gutxiago duen kafea

Herbizidei eta intsektuei aurre egiten die

Intsektuei aurre egiten dien

artoa

A probitamina sortzen duen arroza

Herbizidei aurre egiten dien soia

Gaisotasunen aurka egiten duten patatak

ITZULI



IRTEN AURREKOA

Klonazioa

Ugalketa-klonazioa

Originalaren berdinak diren

norbanakoak sortzea du helburu.

transferentzia nuklearra

Klonazio terapeutikoak

Gaisotasunei aurre egitea eta ehunak

sortzea du helburu.



IRTEN AURREKOA

Esku-hartzea bioteknologiaren aurrerapenetan

Ingurumen-ondorioak

Osasun-ondorioak

Gizarte-ondorioak

Etika-Ondorioak

Lege-ondorioak

Espezie naturalak desagertzea

Gaisotasun ezezagunak eragiten dituzten birus eta bakteria berriak agertzea

Intimitate eskubidearen urraketa

Gure espeziearen geneen materialaren manipulazioa

Landare eta animalia transgenikoak eta giza-genoma sekuentziak patentatzeko aukera



IRTEN AURREKOA

Giza Genoma Proiektua

Haemophilus inluenzae 1995ean genomaren

sekuentzia osoa argitaratu zen lehen aldiz

Txinpanzearen genoma gizakiaren berdina da %98,5ean.

Jasotako emaitzetako batzuk:• Gure genomak 25 000 gene inguru ditu

• Tamaina 2 900 milioi pare oinarrikoa da

• Gene datuen %99,9 komunak dira pertsona guztientzat



IRTEN AURREKOA

Lotura interesgarriak

Azido nukleikoak

SARTU WEB ORRI HONETARA

Giza genoma

SARTU WEB ORRI HONETARA

HASIERA

Info.genetiko

Documents

Transcript of Info.genetiko