MALARIA

IÑAKI ALZUGURENUNAI EGINO

AURKIBIDEA:- Zer da malaria? …………………………………………………………. 3 or

- Plasmodium …………………………………………………………….. 4 or

- Anopheles ……………………………………………………………….. 5 or

- Bizi zikloa ………………………………………………………………… 6 or

- Gaixotasuna ……………………………………………………………… 7 or

- Manuel Patarroyo ……………………………………………………….. 8 or

- Nobel Sariak ……………………………………………………………… 9 or

ZER DA MALARIA?- Malaria edo paludismoa Plasmodium generoko parasitoek eragindako

gaixotasun infekziosoa da.

- Urtero 300-500 milioi pertsona kutsatzen dira, eta 1,3-3 milioi artean hiltzen dira.

- Heriotza gehienak Sahara azpiko Afrikan gertatzen dira, 5 urtetik beherako umeetan bereziki.

PLASMODIUM:- Plasmodiuma protozoo erreinuko parasito bat da, gizakiarengan malaria

eragiten duena.

- Plasmodium generoko 175 espezie ezberdin ezagutzen dira, baina horietako lauk baino ez dute gizakiengan malaria eragiten; arriskutsuena Plasmodium Falciparum da.

ANOPHELES:- Anopheles eltxo genero bat da. Gaur egun 460 espezie ezberdin ezagutzen

dira, eta horietatik 30-40 artean gizakiari malaria kutsatzeko gai dira.

- Anopheles Gambiae da ezagunena, Plasmodium falciparum espezie letala transmititzen direlako gizakiei.

- Hitzaren jatorria grekeratik dator, ophelos, eta baliorik gabekoa esan nahi du.

BIZI ZIKLOA:1. FASEA: Eltxoak esporozitoak txertatzen ditu organismoan.

2. FASEA: Gibelera iristen dira esporozoitoak eta bertan eskizonteak sortzen dira.

3. FASEA: Gibeletik atera eta eskizonteek merozoitoak sortzen dituzte, eta hauek dira globulo gorria infektatzen dituztenak.

GAIXOTASUNA:- Gaixotasunaren larritasunari dagokienez, Plasmodium falciparum da kalte

gehien sortzen dituena, oso azkar ugaltzen delako.

- Malariaren lehen sintomak eltxoak ziztatu eta 9-14 egunetara agertzen dira, eta gripeak sortzen dituenaren oso antzekoak dira: sukarra, buruko mina, goragalea… Kasu okerrenetan anemia ere sortzen du, globulu gorriak suntsitzearen ondorioz.

MANUEL PATARROYO:- Manuel Elkin Patarroyo Murillo

(Ataco, Tolima, Kolonbia, 1946 -?) kolonbiar sendagilea da. Malariaren aurkako txertoaren aurkitzailea da.

- 1978an, txertoei buruzko lanak egiten hasi zen, eta malariaren aurkako txertoa aurkitu eta arrakastaz frogatu zuen 1986-1988an.

- Komunikabideen aurrean esan zuen 2017rako prest egongo dela malariaren aurka %100ean eraginkorra den txertoa.

NOBEL SARIAK:- Tu Youyou txinatarrak 2015eko

Medikuntza Nobel Saria irabazi zuen malariaren sendakuntzan izandako aurrerapenengatik.

- Bere ikerketetan, Txinako medikuntza tradizionalean oinarritu zen, zehazki Artemisa annua landarean, betidanik sukarra sendatzeko erabilia izan baitzen. Ikerketa prozesuan, konturatu zen landare honek efektu bikaina zuela malariaren parasitoaren aurka.