MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de...

105
22è Curs de Formació Mèdica Continuada en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives. 2010-2011 MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ Elvira Hernández Martínez-Esparza DUI. Plataforma Geriàtrica Comunitaria Equip de suport i atenció a Residències Geriàtriques. EAR. MUTUAM. Doctorando en Ciencias Enfermería. Univ. de Alicante. Línea de Investigación epidemiología, prevención y tratamiento de H. Crónicas

Transcript of MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de...

Page 1: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ

Elvira Hernández Martínez-EsparzaDUI. Plataforma Geriàtrica Comunitaria Equip de supor t i atenció a Residències Geriàtriques. EAR. MUTUAM.

Doctorando en Ciencias Enfermería. Univ. de Alicante.

Línea de Investigación epidemiología, prevención y tratamiento de H. Crónicas

Page 2: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

REFLEXIONES1. No es un problema menor:

– Consta en los informes de alta del hospital?– Consta en la historia de A.P?– Se incluye en la anmnesis?– No se pueden prevenir: “implícito en ciertas

intervenciones”- “es normal que se ulceren”: “proceso banal, fatal, inevitable y silente”

2. Abordaje del anciano con upp:– Son crónicas = “no tienen cura”– Utilización de apósitos= muy caro. No evidencias?– Centrar la atención únicamente en la lesión, no en el

resto de cuidados3. Abordaje integral = Multidisciplinar?

No son importantes??

Page 3: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

UPP INTRODUCCIÓN

•Proceso de cicatrización de herida crónica/úlcera•Clasificación etiológica•Etiopatogenia upp•Factores de riesgo•Estadíos upp•Epidemiología y consecuencias

Page 4: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

Tiempo

HERIDA AGUDA: Proceso normal de la cicatrización

Gran actividad de los MacrófagosFagocitando celulas de deshecho y bacteriasSecretan factores de crecimiento y citoquinas, induciendo la migración y proliferación de fibroblastos, células endoteliales y queratinocitosHERIDA CRÓNICA

Proceso alteradoBaja actividad de los macrofagoAltos niveles de citoquinasproinflamatorias

Altos niveles de proteasasBaja respuesta de los Fibroblastos a los Factoresde crecimiento.

Formación de tejido no viable de forma continuada favorecido por los componentes del exudado crónico que afecta sobre el tejido del lecho

Page 5: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

Hemostasia

Inflamatoria

Proliferación

Maduración

PROCESO DE REPARACIÓN TISULAR

Page 6: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

ÚÚÚÚLCERA POR PRESILCERA POR PRESILCERA POR PRESILCERA POR PRESIÓÓÓÓNNNNÚÚÚÚLCERA DIABLCERA DIABLCERA DIABLCERA DIABÉÉÉÉTICATICATICATICA ÚÚÚÚLCERA ARTERIALLCERA ARTERIALLCERA ARTERIALLCERA ARTERIALÚÚÚÚLCERA VENOSALCERA VENOSALCERA VENOSALCERA VENOSACLASIFICACIÓN ETIOLÓGICALESILESILESILESIÓÓÓÓN INCONTINENCIAN INCONTINENCIAN INCONTINENCIAN INCONTINENCIA

Page 7: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

ÚLCERA POR PRESIÓN: UPPEtiopatogenia

ÚLCERA POR PRESIÓN: UPPEtiopatogenia

Son consecuencia del aplastamiento de los tejidos entre dos planos:

• El propio individuo

(plano óseo)• Otro externo a él

(sillón, cama..)

Page 8: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

ETIOPATOGENIAETIOPATOGENIA•• PresiPresióón directan directa

•• Fuerzas de fricciFuerzas de friccióónn

•• Fuerzas tangenciales o de cizallaFuerzas tangenciales o de cizalla

•• La humedadLa humedad

Page 9: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

Características:UPP:

• existe P y cizalla• Sobre prominencias óseas

• Limitadas: bordes distinguibles

• Puede haber necrosis

INCONTINENCIA Y UPP

LESIONES POR HUMEDAD: • existe humedad• En pliegues, surco anal,

enrojecimiento perianal• No necrosis• Bordes irregulares o

difusos

Page 10: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

UPP INTRODUCCIÓN

•Definición y proceso de cicatrización de herida crónica/úlcera•Clasificación etiológica•Etiopatogenia upp•Factores de riesgo•Estadíos upp Epidemiología y consecuencias

Page 11: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

Esquema conceptual Braden-Bergstrom

Page 12: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

FACTORES DE RIESGO UPPFACTORES DE RIESGO UPP

• Edad avanzada• Disminución de la sensibilidad y movilidad• Deficiencias nutricionales• Fármacos• Trastornos en transporte de O2• Procesos patológicos• Vasoconstricción periférica

Page 13: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

CLASIFICACIÓN-ESTADIAJE UPPEstadío I Estadío II

Estadío III Estadío IV_______

Page 14: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

UPP INTRODUCCIÓN

•Definición y proceso de cicatrización de herida crónica/úlcera•Clasificación etiológica•Etiopatogenia upp•Factores de riesgo•Estadíos upp•Epidemiología y consecuencias

Page 15: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

DIMENSIONES DEL PROBLEMA

•No es un problema menor

•El 95% son evitables

•Problemas legales

•1€ en prevención: 50€ en tratamiento

Page 16: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

NO ES UN PROBLEMA MENORdatos epidemiológicos upp

Último Estudio Nacional de Prevalencia de upp en España*

2005 (GNEAUPP):– AP: 3,73% en atención domiciliaria– Hospitales: 8,24% – Centros sociosanitarios: 6,10%. – Un 22,7% de estas lesiones son recurrentes.

80.000 personas/dia: atendidas por upp en los ≠ niveles asistenciales

*Soldevilla JJ, y col. 2º Estudio Nacional de Prevalencia de Úlceras por Presión en España, 2005. Epidemiología y variables definitorias de las lesiones y de los pacientes. Gerokomos 2006;17(3):154-72

Concordancia con 1er estudio de prevalencia upp en España 2001

Page 17: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

Locacizaciones más frecuentes uppLocacizaciones más frecuentes upp

• Sacro: 526• Talón: 423• Trocánter: 263• Maleolo: 98• Glúteo: 77• Pie: 71• Espalda: 34• Pierna: 33

GNEAUPP Nov. 2001- Abril 2002

• Isquion: 29• Codo: 27• Escápula: 17• Ocipital: 14• Rodilla: 14• Coxis: 11• Cresta iliaca: 11• Oreja:8

Page 18: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

NO ES UN PROBLEMA MENORconsecuencias socio-sanitarias upp

Morbimortalidad asociada importante:•La presencia de upp: riesgo de muerte de 2 a 4 veces superior a no presentar upp en personas de edad avanzada* y en pacientes en cuidados intensivos**.

*Thomas DR y col. Hospital-acquired pressure ulcers and risk of death.J Am Geriatric Soc.1996; 44(12): 1435-1440**Clough NP. The cost of pressure area management in an intensive care unit. J Wound Care. 1994; 3:33-35

En España, por cada 100.000 defunciones: más de 165 son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*.

*Verdú J y col. Análisis y evolución de la mortalidad por úlceras por presión en España. Periodo 1987-1999. Gerokomos 2003;14(4):212-226

Page 19: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

NO ES UN PROBLEMA MENORconsecuencias económicas upp

• Importante consumo de recursos para el sistema de salud tanto humanos como materiales• prolongan la estancia hospitalaria• responsables importantes costes sociales y sanitarios*

• El coste de tratar las upp en España: ronda cifras que superan el 5% del gasto sanitario anual de nuestro país**.

*Posnett J y col. Una aproximación al impacto del coste económico del tratamiento de úlceras por presión en España. En: Epidemiología, coste y repercusiones legales de las úlceras por presión en España, años 2005-2006. ISBN: 978-84-611-6991-7

**Tsokos M; Heinemann A; Püschel K. Pressure sores: epidemiology, medico-legal implications and foresic argumentation concerning causality. Int J Legal Med 2000; 113:283-287

Page 20: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

NO ES UN PROBLEMA MENORconsecuencias económicas upp

*Posnett J y col. Una aproximación al impacto del coste económico del tratamiento de úlceras por presión en España. En: Epidemiología, coste y repercusiones legales de las úlceras por presión en España, años 2005-2006. ISBN: 978-84-611-6991-7

16600€Grado IV

11000€Grado III

5600€Grado II

211€Grado I

Coste por episodio-paciente

Page 21: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

EL 95% DE LAS UPP SON EVITABLES*con los cuidados adecuados

*Waterlow J. Pressure sore prevention manual. Newtons, Curland, Taunton. 1995PREVENCIONPREVENCIONPREVENCIONPREVENCION95% 95% 95% 95% U.P.PU.P.PU.P.PU.P.PEVITABLESEVITABLESEVITABLESEVITABLESCOSTECOSTECOSTECOSTE BENEFICIO

Page 22: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

PROBLEMAS LEGALES DE LAS UPPAl tratarse de un problema de salud evitable, injustificado accidente:

–Los profesionales responsables del cuidado–Las instituciones sanitarias y socio-sanitarias

Responder ante la justicia por negligencia clínica

En España: 2 sentencias:se condena a la Administración por falta de recursos hospitalarios suficientes “de tipo mecánico y profesional”Considera negligencia no disponer de protocolo de prevención…

*Soldevilla y col. Aspectos legales relacionados con las úlceras por presión. Gerokomos2006;17(4):203-224

Page 23: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

REFLEXIONES1. Dimensiones del problema:

– No consta en los informes de alta del hospital– No consta en la historia de A.P.– No se pueden prevenir: Son consideradas como algo

implícito en ciertas intervenciones: “es normal que se ulceren”

2. Abordaje del anciano con upp:– Son crónicas = “no tienen cura”– Utilización de apósitos= muy caro. No evidencias?– Centrar la atención únicamente en la lesión, no en el resto de

cuidados

3. Abordaje integral = Multidisciplinar

No son importantes??

Page 24: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

SOCIEDADES Y PÁGINAS DE INTERÉS

• GNEAUPP: Grupo Nacional para el Estudio y Asesoramiento de las UPP y otras heridas crónicas: www.gneaupp.org

•EPUAP

•EWMA

•SEHER

Page 25: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

BIBLIOGRAFIA•Documentos de consenso

•GPC

•Guías rápidas de actuación

Page 26: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

EVIDENCIA: DIFICULTAD METODOLÓGICA

•Dificultad generación evidencias de máxima solidez: ensayos clínicos con asignación aleatoria:

–Las upp: problema multifactorial–Controlar gran cantidad de variables en la práctica

•La mayoría de estudios comparan los primeros productos de CAH con la tradicional: HCL & gasa

–No nuevos estudios: se considera alternativa superada–Falacia metodológica

•Evidencias en apósitos: no es posible generalizar por familias, porque la composición, estructura difieren•Investigación: soportada económicamente por la industria

Page 27: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

ABORDAJE MULTIDISCIPLINAR• No centrar los cuidados en la úlcera

*

Page 28: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

ValoraciValoracióónn Control o alivio Control o alivio de la CAUSAde la CAUSA

Cuidados de Cuidados de la lesila lesióónn

Cuidados Cuidados generalesgenerales

Page 29: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

1.1.VALORACION INICIAL DEL PACIENTE

• HISTORIA COMPLETA� Factores de riesgo de c/ tipo de úlceras

� Factores afectan al p. de cicatrización*� Fármacos� Valoración nutricional

� Exploración física: pulsos� Hábitos y estado de higiene� EVRUPP*

ValoraciValoraciValoraciValoracióóóón inicialn inicialn inicialn inicial

Page 30: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

FACTORES QUE AFECTAN AL P. DE CICATRIZACIÓN

• Edad avanzada• Fármacos

ValoraciValoraciValoraciValoracióóóón inicialn inicialn inicialn inicial

Page 31: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

VALORACION DEL RIESGO: EVRUPP

• ESCALAS :

• ESCALA DE : NORTON

• ESCALA DE : BRADEN

• ESCALA DE : EMINA

Page 32: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

VALORACIÓN NUTRICIONALPARÁMETROS BIOQUÍMICOS

ValoraciValoraciValoraciValoracióóóón inicialn inicialn inicialn inicialDe 4500 a 11000 millones/mm 3

Recuento linfocitario

De 200 a 400 mg/100ml

Transferrina sérica

De 16 a 30 mg/100ml

Prealbúmina

De 3,5 a 5 g/100ml

Albúmina

Severa Moderada LigeraValores normales

DESNUTRICIDESNUTRICIDESNUTRICIDESNUTRICIÓÓÓÓNNNN<800 millones/mm 3

De 800 a 1199 millones/ mm 3

De 1200 a 1500 millones/ mm 3

<100 mg/100ml

100-149 mg/100ml

150-200 mg/100ml

<5 mg/100mll5-9 mg/100ml

10-15 mg/100ml

< 2,1 g/100ml2,1 a 2,7 g/100ml

2,8 a 3,4 g/100ml

Page 33: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

VALORACIÓN NUTRICIONALMEDIDAS ANTROPOMÉTRICAS

ValoraciValoraciValoraciValoracióóóón inicialn inicialn inicialn inicial< 75%Peso

actual/ peso habitual X 100

Peso habitual

>5% en 1 mes>10% en 3 meses

5% en 1 mes10% en 3 meses

<5% en 1 mes<10% en 3 meses

% de pérdida de peso

Severa Moderada LigeraNormal

DESNUTRICIDESNUTRICIDESNUTRICIDESNUTRICIÓÓÓÓNNNN-Distancia talón rodilla -Circunferencia del muslo

-Perímetro braquial -Pliegue tricipital

-Pliegue subescapular

Page 34: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

VALORACIÓN DE LA LESIÓN

••MMÍÍNIMO UNA VEZ A LA NIMO UNA VEZ A LA SEMANASEMANA

Page 35: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

ValoraciValoracióónn Control o alivio Control o alivio de la CAUSAde la CAUSA

Cuidados de Cuidados de la lesila lesióónn

Cuidados Cuidados generalesgenerales

Page 36: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

ÚLCERA POR PRESIÓN

ÚLCERA DIABÉTICA ÚLCERA ARTERIAL

ÚLCERA VENOSA

¡Qué no me presionen

más!

¡Quiero que me

compriman!

Control metabólico

¡Más riego,

más O2!

Page 37: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

ALIVIO DE LA PRESIÓN: UPP1. Plan de movilización del paciente

2. Superficies Especiales para el Manejo de la Presión (SEMP)

3. Técnicas de posición y Cambios posturales4. Protección local ante la presión

Page 38: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

2- TÉCNICAS DE POSICIÓNCON EL PACIENTE SENTADO

Si upp sobre superficie de asiento:

– Evitar posición sentado

– Excepcional : periodo limitado si se garantiza el alivio de la presión

Variar posición c/hora: cambios posturales o pulsionesSi no fuera posible: enviar a la cama

Page 39: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

CASO ALIVIO DE LA PRESIÓNUPP SACRA

Reduciendo el tiempo de sedestaciónde 9 h a 2h diarias

•1ª visita •Tras 7 días

Page 40: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

¡¡¡ALARMA!!!

Page 41: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

2- TÉCNICAS DE POSICIÓN

CON EL PACIENTE ENCAMADO

Los individuos encamados NO deben apoyar sobre la/s UPP

Si no fuera posible…. (Ejem: Poliulcerados)

disminuir el tiempo de exposición a la presión:

– Mayor frecuencia de cambios posturales

– Superficies especiales de apoyo

UPP

Page 42: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

2- SEMP

• Cualquier superficie que presente propiedades de reducción o alivio de la presión • Según necesidades del paciente• Que aumente la superficie deapoyo•No sustituyen a los cambios posturales ni al resto de cuidados

Page 43: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

2- SEMP UPP

Colchones dinámicos de reemplazo o camas fluidificadas.

Pacientesmultiulcerados

Colchones dinámicos de celdas grandes. Camas fluidificadas.

Alto riesgo

Colchones dinámicos de reemplazo o camas fluidificadas.

Estadío IV

Colchonetas alternantesde celdas medianas o colchones de celdasgrandes.

De medio a alto riesgo

Colchonetas alternantesde celdas medianas o colchones dinámicos de reemplazo.

Estadío IIIColchonetas alternantesde celdas pequeñas o medianas.

Medio riesgo

Colchonetas alternantesde celdas pequeñas o medianas.

Estadío IIColchón estático o colchoneta alternante de celdas pequeñas.

De bajo a medioriesgo

Sistemas estáticos. Estadío ISistemas estáticos. Bajo riesgo

Estadío de las UPPRiesgo de desarrollar UPP según escala

de Braden

CRITERIOS PARA LA ASIGNACIÓN DE UNA SEMP

Page 44: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

2- SEMPUPP

Colchonetas-cojinesalternantes de aire en celdas o tubos.Colchón alternante de aire.Camas y colchones de posiciónlateral.Camas fluidificadas o de suspensión.Camas bariáticas.

Sobrecolchones-cojinesestáticos de aire.Colchonetas-cojines de agua.Colchonetas-cojines de fibra.Colchonetas de espuma.Colchones látex.Colchones-cojinesviscoelásticos.

SUPERFICIES DINÁMICAS(pacientes de riesgo medio y

alto)

SUPERFICIES ESTÁTICAS(pacientes de riesgo bajo)

Page 45: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

2- SEMP: ColchonetasUPP

De celdas

De tubos

Page 46: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

2- SEMP: colchones

Page 47: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

CubrecolchonesDEBAJO !!! NO ENCIMA!!

Células alternantesCabeceraCabecera

3- SEMP: Recomendaciones

Page 48: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

2- SEMP: cojín

Page 49: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

3- CAMBIOS POSTURALES

•Max: 30º

Movilizar a la persona, evitando fricción y movimientos de cizallaElevar la cabecera de la cama lo mínimo posible y durante el mínimo tiempoEn posiciones de decúbito lateral: no sobrepasar los 30º de inclinación

Page 50: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

4- PROTECCIÓN LOCAL ANTE LA PRESIÓN

Apósitos reductores de la presión:•Que permitan visualizar la zona diariamente•Compatibles con la utilización de ácidos grasos hiperoxigenados

Page 51: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

¿ PREVENCION.. ?

¡¡¡ NEGLIGENCIA !!!

4- PROTECCIÓN LOCAL ANTE LA PRESIÓN

Page 52: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

ÁCIDOS GRASOS HIPEROXIGENADOS (AGHO)

� Mejoran la tonicidad cutánea

� Mejoran la microcirculación

� Evitan la deshidratación de la piel

� Aplicar 2-3 veces/día

� No utilizar sobre piel lesionada

� No masaje

4- PROTECCIÓN LOCAL ANTE LA PRESIÓN

Page 53: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

AGHO

� Presentaciones en solución:

Corpitol®, Linovera®, Mepentol®, Salvaskinoil®.

� Presentaciones en emulsión:

Corpitol emulsión®, Linovera emulsión®, Mepentol leche®, Salvaskin milk®.

SelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSeleccióóóóóóóón apn apn apn apn apn apn apn apóóóóóóóósitositositositositositositosito

Page 54: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

ALIVIO DE LA CAUSA: U. VENOSASFavorecer el retorno venoso:• Fármacos • Sistemas de compresión: el 80% de las úlceras

venosas: no compresión: tto inadecuado• Técnicas quirúrgicas

Page 55: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

SISTEMAS DE COMPRESIÓN

Sistema de vendaje multicapasPresión: 40mmHgPermite alcanzar el 80% de tasa de cicatrización en 12 semanas de tto

Page 56: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

SISTEMAS DE COMPRESIÓN

Page 57: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

ValoraciValoracióónn Control o alivio Control o alivio de la CAUSAde la CAUSA

Cuidados de Cuidados de la lesila lesióónn

Cuidados Cuidados generalesgenerales

Page 58: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

CUIDADOS GENERALES1. Cuidados de la piel y prevención de

nuevas lesiones2. Tratamiento de procesos patológicos

incidentes3. Soporte nutricional4. Soporte emocional5. Tratamiento del dolor6. Cuidados de la piel perilesional

Page 59: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

1- CUIDADOS DE LA PIEL Y PREVENCIÓN

UPP: Masaje selectivo: prominencias óseasVigilar puntos de apoyo y cicatricesTratar procesos que originen humedadExceso de exudado: productos barrera

Page 60: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

2- PROCESOS PATOLÓGICOS INCIDENTES

Tratar los procesos incidentes:• Alteraciones Respiratorias, circulatorias, metabólicas, ….Regular fármacos

Page 61: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

3- SOPORTE NUTRICIONAL

•Un buen soporte nutricional favorece la cicatrización y evita la aparición de úlceras•Una situación nutricional deficiente produce un retraso o imposibilidad de la cicatrización total •Las necesidades nutricionales de las personas con UPP están aumentadas, debido a las necesidades inherentes al proceso de cicatrización

Page 62: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

Glutamina, Arginina, Cisteina.Aminoácidos

A, complejo B y C.Vitaminas

Zinc, Hierro, Cobre, Selenio y Manganeso.Minerales

30cc. Agua/Kg/día.Cantidad mínima diaria, salvo contraindicación: 2000cc.

Aporte hídrico

1.5-2 gr/Kg/día.1.25-1.5 gr/Kg /día.

Máximo: 2 gr/Kg /día.

ProteínasAjustar en caso de

obesidad.

35-40 Kcal/Kg/día.30-35 Kcal/Kg /día.CaloríasRestar 5-10 Kcal/Kg/día.

en caso de obesidad.

Pacientes conUPP III-IV

Pacientes con alto riesgo o con UPP I-II

Nutrientes

La dieta tipo para un paciente con UPP o en riesgo de padecerlas, garantizará como mínimo:

Page 63: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

3- SOPORTE NUTRICIONAL

•Aporte hídrico •Suplementos nutricionales

Page 64: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

4- SOPORTE EMOCIONAL

Evitar el deterioro del autocuidadoImplicar al paciente y a la familia en el cuidadoEducación sanitaria: conocer los factores de riesgo y enseñar a identificar los signos de alarmaEntorno cuidador

Page 65: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

5- TRATAMIENTO DEL DOLOR

Reducir la ansiedad en el momento de:•Retirada del apósito•Desbridamiento•LimpiezaTratamiento farmacológico: permanente o antes de realizar las curas.

Page 66: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

6- CUIDADOS DE LA PIEL PERILESIONAL

Utilizar emulsiones cutáneas hidratantesEvitar el uso continuado de cremas corticoidesEliminar costrasTratamiento del prúritoUtilizar productos barrera

Page 67: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

ValoraciValoracióónn Control o alivio Control o alivio de la CAUSAde la CAUSA

Cuidados de Cuidados de la lesila lesióónn

Cuidados Cuidados generalesgenerales

Page 68: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

CONCEPTOSSe trata de situar al organismo en las mejores

condiciones posibles para que se produzca el p de cicatrizacion

• Cura en ambiente húmedo: CAH• Preparación del Lecho de la Herida

para la cicatrización: PLH• Acrónimo TIME

Elección producto

Page 69: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

• Biocompatible

• Proteger heridas de agresiones externas (físicas, químicas, …)

• Mantener lecho herida húmeda y piel circundante seca

• Eliminar y controlar exudados y tejido necrótico mediante su absorción

APÓSITO IDEAL I

Page 70: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

• Dejar mínimos residuos en la lesión

• Adaptable a localizaciones difíciles

• Ser de fácil aplicación y retirada

LOS APOSITOS DE GASA NO CUMPLEN CON LA

MAYORIA DE REQUISITOS

APÓSITO IDEAL II

Page 71: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

CONCEPTOSMANTENIMIENTO CONSTANTE DE Tª y

HUMEDAD FISIOLOGICA

CAH

Page 72: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

MicroclimaParámetros de “Cura en ambiente

húmedo”

3535--38 38 ººCC

Temperatura fisiológica

Aumenta la mitosis celular

MITOSISMITOSIS

<<TTªª FISIOLOGICAFISIOLOGICA

MITOSISMITOSIS>>

Page 73: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

CONCEPTOSCAH versus Cura Tradicional:Mayor calidad de vida: compatible con ABVD, menor

dolorEstudios coste/efectividad:• Mayor espaciamiento entre curas• Reducción tiempo cicatrización• Tiempos de cicatrización/coste: 1cm2 superficie

úlcera*:– Cura tradicional: 12,18 días/ 108, 07€– CAH: 7,12 días/ 26,72€

*Capillas y col. Comparación de la efectividad y del coste de la cura en ambiente húmedo frentea la cura tradicional. Rev Enf 2000; 23 (1): 17-24

Page 74: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

Dr. R. Gary Sibbald, MD, FRCPC

El desbridamiento , un adecuado equilibrioen el balance bacteriano y un medioambiente húmedo que favorezca, debenser optimizados de manera conjunta comopartes integrales en la preparación del lecho de la herida “

Preparación del Lecho de la HeridaPLH

Prof. Vincent Falanga, MD, FACP

•“La herida debe ser preparada desde su mismo tejido base , con un ambiente que asegure que el proceso de cicatrización se desarrolle en un periodo de tiempoadecuado”

Page 75: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

PREPARACIÓN DEL LECHO DE

LA HERIDA

Tejido no viable o

deficiente

Infección o inflamación

Desequilibrio en la

humedad

Bordes (márgenes) epidérmicos

que no avanzan

Manejo de la causa de la herida crónica

T I M E

Page 76: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

CUIDADOS DE LA LESIÓN

PROCESO ELECCIÓN PRODUCTO

Page 77: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

EXCEPCIONES CAHINDICACIONES DE CURA SECA

Úlceras no cicatrizables:–Insuficiencia arterial: Gangrena seca Gangrena húmeda por infección anaerobia

–Heridas tumorales•Upp en talón con epidermis continua sin fluctuación

Page 78: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

CUIDADOS DE LA LESIÓN

LIMPIEZA• COMO NORMA: SUERO SALINO FISIOLÓGICO ** • USAR MÍNIMA FUERZA MECÁNICA EN SU SECADO• Tª• PRESIÓN DE LAVADO EFECTIVO SIN CAPACIDAD

DE PRODUCIR TRAUMATISMOS

Page 79: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

¿CUÁNDO UTILIZAR ANTISÉPTICOS EN ÚLCERAS?

1. Heridas con tejido desvitalizado que van a ser sometidas a desbridamiento cortante

2. Heridas con infección por microorganismos multirresistentes

3. En piel perilesional previo a técnicas invasivas

Page 80: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

CUIDADOS DE LA LESIÓN

PROCESO ELECCIÓN PRODUCTOOBJETIVO

Elegir el tratamiento adecuado en función de las distintas fases de la cicatrización

1. Productos existentes

2. Fases del proceso de cicatrización

3. Productos indicados en cada fase

Page 81: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

PRODUCTOS DE CAH�� ÁÁpositospositos de de ÁÁcido cido

HialurHialuróóniconico

�� AlginatosAlginatos

�� CadexCadexóómeromero IodadoIodado

�� CarbCarbóón activadon activado

�� Carga iCarga ióónicanica

�� ColColáágenogeno

�� Compuestos o combinadosCompuestos o combinados

�� Espumas (Espumas (FoamsFoams))

�� PelPelíículas (Film)culas (Film)

�� HidrocoloidesHidrocoloides

�� HidrogelesHidrogeles

�� Moduladores proteasasModuladores proteasas

�� No adherentesNo adherentes

�� De plataDe plata

�� Productos barreraProductos barrera

�� SalinosSalinos

�� De siliconaDe silicona

�� Otros Otros

Page 82: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

PRODUCTOS DE CAH�� HidrocoloidesHidrocoloides

�� HidrogelesHidrogeles

�� AlginatosAlginatos

�� Espumas o Espumas o foamsfoams

�� De plataDe plata

�� ColColáágenogeno

�� Otros: CarbOtros: Carbóón activado, Compuestos o combinados, n activado, Compuestos o combinados, antiadherentesantiadherentes

Page 83: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

HIDROCOLOIDES SelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSeleccióóóóóóóón apn apn apn apn apn apn apn apóóóóóóóósitositositositositositositosito� Formados por carbosi-metil-celulosa sódica (CMC) +

otros HCL, +sust.+ lámina de poliuretano ext.

� Junto al exudado forman un gel: condiciones de CAH

� En estadíos I, II Y III. No en estadío IV e infectadas

� Pueden desprender olor. Dejan residuos en la lesión: difícil retirada

Page 84: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

• AQUACEL en cinta y en placa (Convatec)

SelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSeleccióóóóóóóón apn apn apn apn apn apn apn apóóóóóóóósitositositositositositositositoHIDROFIBRA DE HIDROCOLOIDE

VENTAJAS:

�No deja residuos en la lesión

�Fácil retirada

�No daña piel perilesional

�Combinable con otros productos

�Capacidad de absorción

Page 85: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

HIDROGELES

SelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSeleccióóóóóóóón apn apn apn apn apn apn apn apóóóóóóóósitositositositositositositosito� Rehidratan la superficie lesionada

� Cualquier fase del proceso de cicatrización

� Precisan de un dispositivo de sujeción

� PRESENTACIÓN: placa, malla, estructura amorfa-gel

Page 86: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

ALGINATOS SelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSeleccióóóóóóóón apn apn apn apn apn apn apn apóóóóóóóósitositositositositositositosito� Absorben exudado. Forman gel hidrófilo

� Indicación: úlceras de moderado-alto exudado. Estadíos III y IV. Necrosis húmedas, úlceras cavitadas y/o infectadas

� Propiedades de hemostasia

� No en necrosis secas, ni úlc. No exudativas

� PRESENTACIÓN: placa y cinta

Page 87: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

� Derivados del poliuretano + estructura hidrofílica� Gran capacidad de absorción

� No se descomponen con el exudado� Protección piel perilesional

� Útiles en todo el proceso de cicatrización: CAH, D. Autolítico

SelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSeleccióóóóóóóón apn apn apn apn apn apn apn apóóóóóóóósitositositositositositositositoEspuma – Foam(Hidrocelulares, Hidropoliméricos)

Page 88: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

� Combinable con otros productos� Algunos tienen la capacidad de reducir la presión

Presentaciones adhesivas y no y para Ú. CavitadasCambio: cuando el exudado llegue a un cm. del borde

del apósito

SelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSeleccióóóóóóóón apn apn apn apn apn apn apn apóóóóóóóósitositositositositositositositoEspuma – Foam(Hidrocelulares, Hidropoliméricos)

Page 89: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

SelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSeleccióóóóóóóón apn apn apn apn apn apn apn apóóóóóóóósitositositositositositositositoDE PLATA• Actisorb Plus 25®: plata en malla de carbón activado.

• Allevyn Ag®: foam de poliuretano + sulfadiacina argéntica

• Algisite Ag®: Alginato cálcico + plata iónica

• Aquacel Ag ®: hidrofílico de hidrofibra de hidrocoloide que contiene plata iónica.

• Acticoat®/ Argencoat®: contiene plata nanocristalina.

• Askina Calgitrol Ag®: de 2 capas: poliuretano reticulado + matriz de alginato con plata iónica

• Atrauman Ag®: trama de poliamida impregnada con ácidos grasos y plata metálica.

• Biatain Plata®: foam de poliuretano con plata iónica hidroactiva

Page 90: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

• Cellosorb plata®: Espuma + plata metálica

• Melgisorb Ag®: Alginato con carboximetilcelulosa + plata iónica

• Mepilex Ag®: foam de poliuretano con silicona + plata y carbón activo

• Release Ag®: hidroalginato con plata metálica

• Suprasorb A + Ag®: Alginato cálcico + plata

• Urgotull Sulfadiazina Argéntica®: de malla de hidrocoloide con sulfadizaina argéntica.

• Vliwaktiv®: Tejido de carbón activado impregnado con sal de plata

SelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSeleccióóóóóóóón apn apn apn apn apn apn apn apóóóóóóóósitositositositositositositositoDE PLATA

Page 91: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

SelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSeleccióóóóóóóón apn apn apn apn apn apn apn apóóóóóóóósitositositositositositositositoDE COLÁGENO•Aportan colágeno al lecho

•INDICACIONES:

Úlceras limpias en fase de granulación

Catrix®

•CONTRAINDICACIÓN:

•Úlceras infectadas o con tejido necrótico

Page 92: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

• Mepitel®: Tul no adherente; • Algunas espumas como el Mepilex® y el Allevyn

Gentle Border® tienen un adhesivo de silicona.• De Carbón activado. OLOR. Paliativos

SelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSelecciSeleccióóóóóóóón apn apn apn apn apn apn apn apóóóóóóóósitositositositositositositositoOTROS

Page 93: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

FASE CATABOLICA O EXUDATIVA FASE DE PROLIFERACIÓN

PROCESO DE CICATRIZACIÓN: UPPELECCIÓN DEL PRODUCTO

FASE DE EPITELIZACIÓN

FASE DE MADURACIÓN

Page 94: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

+++++++++++

++

++++++++

+++++

++++++

+++++++++++++++

Maduración

Epitelización

ProliferativaExudativa no exudativa

CatabólicaExudativa no exudativa

+++ alta eficacia / ++ muy eficaz / + eficaz

Page 95: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

1. Fase catabólica o exudativa

ProductosProductos--fasesfases

Desbridamiento

Enzimático

Mixto

Autolítico

Desbridamiento

Limpieza herida

Fagocitosis

Cortante

DERTRASE

Page 96: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

2. Fase proliferativaProductosProductos--fasesfases

• Hidrocelulares• Alginatos, si exudado• Hidrogel + hidrocelular

• Hidrocoloides• Hidrogeles

Revascularización

Granulación

Page 97: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

Relación entre las bacterias y el huésped

ContaminaciContaminaci óónn

InfecciInfecci óónn

��������cargacargabacterianabacteriana

Equilibriobacteriano

Desequilibriobacteriano

InfecciInfecci óónn = = inoculaciinoculaci óónn ((nnúúmeromero organorgan íísmossmos ) x ) x virulenciavirulenciaResistencia del Resistencia del huespedhuesped

Sibbald et al OWM OCT 2001

Sibbald RSM supp 2001

ColonizaciColonizaci óónn

Page 98: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

Fuente: Torra JE y col. Abordaje de la carga bacteriana y de la infección en las heridas crónicas. En: Soldevilla, J.J., Torra i Bou, JE. Atención integral de las heridas crónicas. 1ªEd. Madrid. SPA 2004; 121-158.

Rotura del tejido cicatrizado

Mal olor

Cavitaciones en la base de la herida

Fragilidad del tejido de granulación

Decoloración del tejido de granulación

Enlentecimiento de la cicatrización

Exudado seroso con inflamación concurrente

SIGNOS CLÍNICOS ADICCIONALES

CRITERIOS DE INFECCIÓN

Page 99: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

BIOFILMBIOPELICULA

Page 100: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

¿Utilización de antibióticos ?• SISTÉMICOS: Controversias

• LOCALES: controversias– Resistencias, sensibilización, reacciones cruzadas

con AB sistémicos,

– Dosis: dificultad absorción, pautas no terapéuticas: curas c/24h?

• SOLUCIONES LIMPIADORAS: Prontosan®

• Recomendaciones GPC: Productos plata:

– Amplio espectro, no E. secundarios, no interfiereAB, no resistencias

Periodos limitados

Page 101: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

-Un exceso de metaloproteasas(MMP) en el lecho lesionalincrementan los niveles de exudado e impiden una corrcetacicatrización

-La plata nanocristalina disminuye el efecto de las MMP

Plata nanocristalina y la cicatrización

Page 102: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

2. Fase proliferativaProductosProductos--fasesfases

• Hidrocelulares• Alginatos, si exudado• Hidrogel + hidrocelular

• Hidrocoloides• Hidrogeles

Revascularización

Granulación

Page 103: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

3. Fase de epitelización

• Hidrocelulares

Productos-fases

Contracción

Epitelización

• Hidrocoloides

• Hidrogeles

• Colágeno

Page 104: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

4. Fase de maduración

• Hidrocelulares• Hidrocoloides

• Film de poliuretano

ProductosProductos--fasesfases

Protección

Page 105: MANEIG DE LES ÚLCERES PER PRESSIÓ - mutuam.cat · son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*. Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*. *Verdú J y col.

22è Curs de Formació Mèdica Continuadaen Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.

2010-2011

[email protected]