Materiaren propietateak

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA

IRTENAURREKOA

IRAKURGAIA

ESKEMA

BALIABIDEAK

INTERNET

JARDUERA



Irakurgaia

«Alfajorea egiteko nik esandako guztia prestatu behar duzu. Hona hemen: pitxerkada bat ezti zuri. Hiru libra-erdi hur eta libra bat arbendol, txigortuta eta puskatuta. Ontza eta erdi kanela-hauts. Bi ontza anis-belar, launa adarme iltze eta martorri, txigortuta eta ehota. Libra bat sesamo txigortu. Zortzi libra ehotzeko hauts, gatzik eta legamiarik gabeko eta labean ongi-ongi erretako ogi-erroskoetatik atereak. Libra-erdi azukre hartu eta egin urazukrea, eta ondoren, gehitu eztia. Eztia hazten denean, bota osagaiak, hiru eskutada irin galbahetu eta ehotzeko hautsa. Ondoren, eho hori guztia, behar bezala nahasita gera dadin».Testu hori Erdi Aroko arabiar errezeta baten zati bat da; gaur egun ere errezeta hori erabiltzen dute Medina Sidoniako (Cadiz) gozogileek, alfajoreak egiteko.Gaur egun, ez dugu librarik eta ontzarik erabiltzen masa neurtzeko, ez eta pitxerkadarik ere bolumena neurtzeko.Nazioarteko Unitate Sistema daukagu gaur egun, eta ia herrialde guztiek erabiltzen dute.

IRTENAURREKOA

Alfajoreak egiteko osagaiak


Magnitude eratorriak

AzaleraBolumenaDentsitatea

Edukien eskema

Materia

PropietateakNeurriak


Oinarrizko magnitudeak

LuzeraMasaTenperaturaDenbora

Zientzia zure esku

Bi aldagairen arteko erlazioaren adierazpen grafikoa

HASI

IRTENAURREKOA



HASI

Unitatearen azalpenerako baliabideak

IRTENAURREKOA

Materiaren propietateak

Zer unitate erabiliko dugu?

Materiarenpropie-tateak

Neurriak Luzera Masa

Tenperatura Denbora Azalera Bolumena Dentsitatea

Adierazpen grafikoa egitea

Estekak




IRTENAURREKOA

Propietate orokorrak Berariazko propietateak

ZULATU PUXIKA

Materia guztiaren ezaugarriak:

- Masa

- Bolumena

AIREA AIREA

Masa du.Espazioa hartzen du

Substantziak bereizteko balio dute.

ZuraGrafitoa

Substantziak bereizteko, haien ezaugarrien berri izan behar da:

Kolorea

Usaina

Zaporea

Dentsitatea

Egoera fisikoa


Masa du.Espazioa hartzen du



IRTENAURREKOA

Materia guztiaren propietateak:

- Masa

- Bolumena

AIREA

Airerik gabe, masa txikiagoa

du

Berariazko propietateak

Substantziak bereizteko balio dute

ZuraGrafitoa

Substantziak bereizteko, haien ezaugarrien berri izan behar da:

Kolorea

Usaina

Zaporea

Dentsitatea

Egoera fisikoa

ATZERA

Propietate orokorrak



Neurriak

IRTENAURREKOA

Magnitude fisikoak

Neur edo kuantifika daitezkeen propietateak (luzera, masa, azalera, bolumena eta abar).

Mahaiaren luzera

Lau esku-azpi

Hiru arkatz

Unitatea

Oinarrizko magnitudeakNeurri zuzen baten bidez adierazten dira, elkarrekiko independenteak dira eta elkarren arteko konbinazioen bidez adierazten dira gainerakoak.

Luzera(m)

Masa(kg)

Denbora(s)

Magnitude eratorriak

Oinarrizko magnitudeen konbinazio matematikoa

Azalera(m2)

Bolumena(m3)

Dentsita-tea

(kg/m3)

Nazioarteko Unitate Sistema: magnitude bakoitzari neurri-unitate bat ematen dio (m, kg, s, ºC eta abar.)

NEURKETA-ERROREAK



Neurriak

IRTENAURREKOA

Magnitude fisikoak

Neur edo kuantifika daitezkeen propietateak (luzera, masa, azalera, bolumena eta abar).

Mahaiaren luzera

Lau esku-azpi

Hiru arkatz

Unitatea

Nazioarteko Unitate Sistema: magnitude bakoitzari neurri-unitate bat ematen dio (m, kg, s, ºC eta abar.)

0,59 m 0,61 m 0,60 m

Neurketa-errorea?

Neurri aritmetikoa

0,59 + 0,61 + 0,60 1,8

= =

3 30,60

ATZERA




IRTENAURREKOA


Platinozko eta iridiozko barraMetroa luzera-unitate gisa definitzen du

Luzera


IRTENAURREKOA

Unitatea eta sinboloa Baliokidetasuna metrotan

Kilometroa (km) 1.000 m

Hektometroa (hm) 100 m

Dekametroa(dam) 10 m

Metroa (m) 1 m

Dezimetroa (dm) 0,1 m

Zentimetroa (cm) 0,01 m

Milimetroa (mm) 0,001 m

Mikrometroa (μm) 0,000001 m

Metroaren multiploak eta azpimultiploak

1,67 m

=

167 cm

2,5 cm

=

0,025 m

Unitate-aldaketak

Nazioarteko Sistema


Kilogramoaren patroia masa-unitate gisa

Nazioarteko Sistema


Masa

IRTENAURREKOA

Unitatea eta sinboloaBaliokidetasuna

kilogramotan

Tona (t) 1.000 kg

Kilogramoa (kg) 1 kg

Hektogramoa (hg) 0,1 kg

Dekagramoa (dag) 0,01 kg

Gramoa (g) 0,001 kg

Decigramoa (dg) 0,0001 kg

Zentigramoa (cg) 0,00001 kg

Kilogramoaren multiploak eta azpimultiploak

Balantzak

ElektronikoaBetikoa

SAKATU MASA

NEURTZEKO

Masa

Gramo-ehunenekoak

HANDITU



Nazioarteko Sistema


Masa

IRTENAURREKOA


kilogramotan

Tona (t) 1.000 kg




Gramoa (g) 0,001 kg

Dezigramoa (dg) 0,0001 kg



Balantzak

DOITASUNA +-

ATZERA



Nazioarteko Sistema


Masa

IRTENAURREKOA


kilogramotan

Tona (t) 1.000 kg




Gramoa (g) 0,001 kg

Dezigramoa (dg) 0,000 1 kg



ElektronikoaBetikoa

Masa SAKATU MASA

NEURTZEKO

Masa patroia (pisua)

Balantzak ATZERA



Nazioarteko Sistema


Masa

IRTENAURREKOA


kilogramotan

Tona (t) 1.000 kg




Gramoa (g) 0,001 kg

Dezigramoa (dg) 0,0001 kg



ElektronikoaBetikoa

Masa

OrekaBalantzak ATZERA


Tenperatura


IRTENAURREKOA

2 ºC

10 ºC

Airea 10 ºC-tan

Beroaren transmisioa

Izotza

Ura

Tenperatura-unitatea

ºC K

100

0

-273

Celsius graduak Kelvin

Nazioarteko Sistema

373

273

0

Tenperatura-igoera

SAKATU T.ª IGOTZEKO

0 ºC


Tenperatura


IRTENAURREKOA

2 ºC

10 ºC

Airea 10 ºC-tan

Izotza

Ura

ºC K

100

0

-273


373

273

0

SAKATU T.ª IGOTZEKO

ATZERA

Tenperatura-igoera

20 ºC

Nazioarteko Sistema

Beroaren transmisioa Tenperatura-unitateak


Tenperatura


IRTENAURREKOA

2 ºC

10 ºC

Airea 10 ºC-tan

Izotza

Ura

ºC K

100

0

-273


373

273

0

ATZERA

Tenperatura-igoera 100 ºC

Nazioarteko Sistema

Beroaren transmisioa Tenperatura-unitateak


Denbora


IRTENAURREKOA

Segundoak

Nazioarteko Sistema

Minutuak

Orduak

Minutua (min): 60 segundoko (s) denbora-tartea

Ordua (h): 60 minutuko denbora-tartea

Eguna (d):24 orduko denbora-

tartea

Urtea: 365 eguneko denbora-tartea

Mendea: 100 urteko denbora-tartea


Azalera


IRTENAURREKOA

Nazioarteko Sistema

Unitatea eta sinboloaBaliokidetasuna metro

koadrotan

Kilometro koadroa (km2) 1. 000.000 m2

Hektometro koadroa (hm2) 10.000 m2

Dekametro koadroa (dam2) 100 m2

Metro koadroa (m2) 1 m2

Dezimetro koadroa (dm2) 0,01 m2

Zentimetro koadroa (cm2) 0,001 m2

Milimetro koadroa (mm2) 0,000001 m2

Metro koadroaren multiploak eta azpimultiploak

Azalera-unitatea

Forma erregularreko objektuak:

Oinarria

Altuera

Oinarria x altuera2

Objektu zirkularrak:

Azalera

π x r 2

Hirukia

Zirkulua

Forma irregularreko objektuak:

Irudi erregularren

azaleraren

batura

Iritzizko kalkulua

Azalera nola neurtzen den


Bolumena


IRTENAURREKOA

Edukiera

1 km3 1.000.000.000 kL

1 hm3 1.000.000 kL

1 dam3 1.000 kL

1 m3 1.000 L (1kL)

1 dm3 1 L

1 cm3 1 mL

1 mm3 0,001 mL

Bolumenaren eta edukieraren arteko baliokidetasunak

Unitatea eta sinboloa

Baliokidetasu-na litrotan

Kilolitroa (kL) 1.000 L

Hektolitroa (hL) 100 L

Dekalitroa (daL) 10 L

Litroa (L) 1 L

Dezilitroa (dL) 0,1 L

Zentilitroa (cL) 0,01 L

Mililitroa (mL) 0,001 L

Bolumena

Litroaren multiploak eta azpimultiploak

Nazioarteko Sistema Bolumen-unitatea

Bolumena nola neurtzen den

Forma erregularreko solidoak:

1 m1 m

1 m 1m x 1m x 1m

=

1m3

Kutxa

Forma irregularreko solidoak:

Objektuarenbolumena

Solidoa

Likidoak Gasak:

Likidoaren bolumena

Hasierako bolumena

Amaierako bolumenaGasaren bolumena



Dentsitatea

IRTENAURREKOA

Substantzia Dentsitatea (g/cm3)

Ura 1,0

Olioa 0,9

Gasolina 0,7

Beruna 11,3

Burdina 7,9

Merkurioa 13,5

Zenbait substantziaren dentsitateak

Ura(dentsitate handiagoa)

Litro bat olioren masa 900 g-koa da

Litro bat uren masa 1.000 g-koa da

Dentsitatea nola neurtzen den

Dentsitatearen definizioa:

Masa kg

Bolumena m3

Nazioarteko Sistema

Dentsitate-unitatea

Olioa(dentsitate txikiagoa)



Bi aldagairen arteko erlazioa

IRTENAURREKOA

Denbora (min) Tenperatura (ºC)

0 18

1 18

2 32

5 45

7 60

9 74

11 88

13 100

15 100

Adierazpen grafiko bat marrazteko urratsak

1 Paper-milimetratuan koordenatu-ardatzak marraztuko ditugu.

Ura

Termometroa

2 Puntuak grafikoan adieraziko ditugu.

3 Grafikoa marraztuko dugu.

Denbora (min)0 1 3 5 7 9 11 13 15

Te

np

era

tura

(ºC

)

100

80

60

40

20

0

HASI



Estekak

HASI

IRTENAURREKOA

Espainiako Metrologia Zentroa

SARTU WEBORRI HONETARA

Neurria

SARTU WEBORRI HONETARA



HASI

IRTENAURREKOA

Materiaren propietateak

Documents

Transcript of Materiaren propietateak