Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . ....

34
Índice Prólogo 9 Capítulo I Generalidades acerca del Derecho Marítimo 13 • Concepto 13 • Derecho Marítimo en latu y strictu sensu 14 • Objeto del Derecho Marítimo 17 • Características del Derecho Marítimo 19 a) Particular 19 b) Internacional 20 c) Uniforme 21 d) Integral 21 e) Reglamentario 22 • Evolución histórica del derecho marítimo 22 –Evolución de la navegación marítima 23 –Evolución de las normas que regulan la navegación marítima 23 • Fuentes del Derecho Marítimo chileno 25 a) Ley 25 b) Tratados y convenciones internacionales 26 c) Reglamentos 28 d) Principios generales de derecho 29 i) Principio de la navegabilidad 30 ii) Principio de la seguridad en la navegación, protección de la vida humana en el mar y preservación del medio ambiente marino 30 e) La costumbre 31 • Ámbito de aplicación del Libro III del Código de Comercio 33 a) Acontecimientos 33 b) Actos y contratos 34 893 DERECHO MARíTIMO

Transcript of Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . ....

Page 1: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

Índice

Prólogo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Capítulo I Generalidades acerca del Derecho Marítimo 13

• Concepto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13• DerechoMarítimoenlatu y strictu sensu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14• ObjetodelDerechoMarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17• CaracterísticasdelDerechoMarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 a) Particular . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 b) Internacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 c) Uniforme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 d) Integral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 e) Reglamentario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22• Evoluciónhistóricadelderechomarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 –Evolucióndelanavegaciónmarítima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 –Evolucióndelasnormasqueregulanlanavegaciónmarítima . . . . . . . . 23• FuentesdelDerechoMarítimochileno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 a) Ley . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 b) Tratadosyconvencionesinternacionales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 c) Reglamentos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 d) Principiosgeneralesdederecho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 i) Principiodelanavegabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 ii) Principiodelaseguridadenlanavegación,proteccióndelavida humanaenelmarypreservacióndelmedioambientemarino . . 30 e) Lacostumbre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31• ÁmbitodeaplicacióndelLibroIIIdelCódigodeComercio . . . . . . . . . 33 a) Acontecimientos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 b) Actosycontratos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

893derecho marítimo

Page 2: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

c) Excepcióndelosbuquesdeguerra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 d) Situacióndelasnavespúblicas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37• ÁmbitodeaplicacióndelaLeydeNavegación(D.L.N°2.222de1978) . . 37• Lasancióndeinexistenciaenmateriamarítima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38• Disposicionescomplementarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 a) Delasprotestas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 b) Delaunidaddecuentaysuconversión . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 c) Delosintereses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

Capítulo IIAutoridades y organismos que intervienen

en la actividad marítima 43

• Generalidades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43• DepartamentodeTransporteTerrestre,Marítimo,Fluvialy LacustredelMinisteriodeTransportesyTelecomunicaciones . . . . . . . . 44• DirecciónGeneraldeObrasPortuariasdelMinisteriodeObrasPúblicas . . 44• ServicioNacionaldeAduanas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44• SubsecretaríadePescayServicioNacionaldePesca . . . . . . . . . . . . . . . . 45• LaAutoridadMarítima (maritime authority) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 –Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 a) Definición . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 b) Composición . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 c) Materiasdesucompetenciayfunciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 d) DivisióndellitoralyjurisdiccióndelaAutoridadMarítima . . . 52• LasEmpresasPortuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 –Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 –Clasesdepuertos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 –Explicaciónhistóricadelmodeloportuario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 –EmpresaPortuariadeChile(EMPORCHI) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 –LeyN°19.542de1997,modernizaelsectorportuarioestatal . . . . . . . 63 –Naturalezajurídicadelasempresasportuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 –Estructuradelasempresasportuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 –Objetodelasempresasportuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 –Lugardeactuacióndelasempresasportuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 –Formadeactuacióndelasempresasportuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 –Normasaplicablesalasempresasportuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 –Personaldelasempresasportuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 –Patrimoniodelasempresasportuariasysuadministración . . . . . . . . . 68 –Fiscalizacióndelasempresasportuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

894 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 3: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

–Planmaestroycalendarioreferencialdeinversiones . . . . . . . . . . . . . . . 70 –Frentesdeatraque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 –Concesionesportuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 –Normasqueinformanlaactuacióndelasempresasportuarias . . . . . . . 76 –Serviciosalanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 –Serviciosalacarga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 –Coordinacióndeórganosdelaadministración delEstadoenlospuertos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78• OrganismosInternacionalesenMateriaMarítima . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 –InternationalMaritimeOrganization(IMO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 –UnitedNationsConferenceforTradeandDevelopment(UNCTAD) 79 –ComisiónEconómicaparaAméricaLatina(CEPAL) . . . . . . . . . . . . . . 79 –OrganizaciónInternacionaldelTrabajo(OIT) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 –ComitéMaritimeInternational(CMI) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 –BalticandInternationalMaritimeCouncil(BIMCO) . . . . . . . . . . . . . 81 –InternationalAssociationofClassificationSocieties(IACS) . . . . . . . . . 81 –InternationalUnionofMarineInsurance(IUMI) . . . . . . . . . . . . . . . . 81 –InternationalChamberofCommerce(ICC) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 –InternationalSalvageUnion(ISU) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 –AssociationofAverageAdjusters . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82• LeydeFomentoalaMarinaMercante(D.L.N°3.059de1979) . . . . . . 83 –Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 –Autoridadesacargo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 –Ámbitodeaplicación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 –DefinicióndeEmpresaNaviera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 –Reservasdecarga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 –Reservasdecargaenelcabotaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 –Reservasdecargaeneltransporteinternacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 –Compensacióndeespacios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 –Reputacióndenaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 –OtrasreservasfueradelaLFMM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 –Beneficiostributarios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 –Participaciónentráficos,acuerdosdecooperaciónyexencióno inmunidadalasnormasdeLibreCompetencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 –Infraccionesysanciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

Capítulo III La nave y el artefacto naval 93

• Generalidades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

895derecho marítimo

ÍNDICE

Page 4: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

• prImera parte: la nave y el artefaCto naval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 –Definiciónlegaldenave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 –Elementosdelconceptodenave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 a)Construcción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 b)Principal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 c)Destinadaanavegar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 d)Cualquieraseasuclaseydimensión . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 –Naveynavegabilidad.Seaworthiness . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 –Naturalezajurídicayexplicacióngeneralacercadelestatuto legaldelasnaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 –Contenidodelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 a)Casco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 b)Maquinarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 c)Pertenencias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 d)Armamentoyvituallas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 e)Fletesdevengados . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 f )Importanciadedeterminarelcontenidodelanave . . . . . . . . . . . . . 101 –Característicasdelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 a)Cosacorporalmueble . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 b)Cosacompleja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 c)Lanavecomounauniversalidaddehechoouniversitas facti . . . . . . 103 d)Lanavecomounauniversalidaddederechoouniversitas juri . . . . . 103 –Atributosdeindividualizacióndelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 a)Nombre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 b)NúmerodelaOrganizaciónMarítimaInternacional (OMI,oIMO:InternationalMaritimeOrganization) . . . . . . . . . . . 104 c)Dimensionesdelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 i) Medidas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 ii) Tonelaje(tonnage) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 iii) Desplazamiento(displacement) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 iv) Determinaciónyacreditacióndelasdimensiones, tonelajeydesplazamientodelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 v) Importanciaprácticadeltonelaje,desplazamientoycalado . . . . 110 vi) Tonelajedelosartefactosnavales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 vii)twenty equivalent Units TEU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 d)Matrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 e)Nacionalidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 f )Puertodematrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 g)Identidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 –Clasificacioneslegalesdenaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 a)Navedeguerra,mercanteyespecial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

896 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 5: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

i) Navedeguerra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 ii) Navemercante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 iii) Naveespecial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 iv) Navemayorymenor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 v) Artefactonavalmayorymenor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 vi) Navetranstlánticaynavedecabotaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 vii)Navechilenayextranjera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 –Tiposdenaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 –Normasaplicablesalosbuquesdeguerra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 a)InaplicabilidaddelasnormasdelLibroIII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 b)Normasaplicablesalosbuquesdeguerrachilenos . . . . . . . . . . . . . . 117 c)Normasaplicablesalosbuquesdeguerraextranjeros . . . . . . . . . . . . 117 d)Admisiónypermanenciadebuquesdeguerraenaguasnacionales . 117 e)Reservanaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 i) Obligacionesanterioresalconflictobélico . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 ii) Obligacionesposterioresaliniciodeunconflictobélico . . . . . . 119 –Embarcacionesdeportivas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 a)Definicióndeembarcacióndeportiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 b)Actividadesdeportivasyrecreativasnáuticas . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 –Elartefactonaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 a)Definiciónlegalyreglamentaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 b)Regulaciónlegaldelartefactonaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 c)Clasesdeartefactosnavales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 d)Artefactonavalmayorymenor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 e)Artefactonavalfijoymovible . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122• Segunda parte: naCIonalIdad de laS naveS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 –Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 –Matrículaynacionalidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 –Sistemachilenodenacionalidadyregistrodenaves . . . . . . . . . . . . . . . 124 a)RequisitosparamatricularunanaveenChile . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 i) Primerrequisito:quesupropietarioseachileno . . . . . . . . . . . . 124 ii) Segundorequisito:queelsolicitanteacompañelosdocumentos relativosalosderechosqueseinvocansobrelanave . . . . . . . . . 126 iii) Tercerrequisito:individualizaciónycondicionesde seguridaddelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 iv) Cuartorequisito:inernaciónaduaneradelanave (cuandoelloseaprocedente) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 v) Formadeacreditarlanacionalidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 –Abanderamientoyusodelpabellónnacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 a)Abanderamiento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 b)Requisitosparaenarbolarelpabellónnacional . . . . . . . . . . . . . . . . . 128

897derecho marítimo

ÍNDICE

Page 6: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

c)Formadeenarbolarelpabellónnacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d)Excepcionesalaexigenciadelamatrícula,nacionalidado tripulaciónchilenas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 e)Efectosjurídicosdelanacionalidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 i) Lanacionalidadesúnica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 ii) VigenciaterritorialdelaLeydelpabellón . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 iii) Sometimientoalafunciónjurisdiccional . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 iv) DeberesdelEstadodelpabellón . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 v) Leyquerigelosderechosrealesyelsistemaregistralmarítimo . 134 vi) ProteccióndelEstadodelpabellón . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 vii)Reservanaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 viii)BeneficiosdelEstadodelpabellón . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 ix) Otrosefectoslegales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 –Banderasdeconveniencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 –Segundosodoblesregistros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137• terCera parte: propIedad naval y otroS dereChoS realeS Sobre la nave y el artefaCto naval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 –Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 –Modosdeadquirireldominiodenavesyartefactosnavales . . . . . . . . . 139 a)ModosdeadquirirdelDerechoComún . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 i) Sucesiónporcausademuerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 ii) Ocupación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 iii) Accesión . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 iv) Comiso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 b)ModosdeadquirirdelDerechoComún,conmodificaciones enelDerechoMarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 i) Enajenacionesporactosentrevivos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 ii) Prescripciónadquisitiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 c)ModosdeadquirirpropiosdelDerechoMarítimo . . . . . . . . . . . . . . 146 i) Dejación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 ii) Construcción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 d)Apresamiento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 –Copropiedaddenavesyartefactosnavales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 –Usufructodenavesyartefactosnavales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 a)Conceptoyregulación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 b)Procedenciadelusufructosobreunanaveounartefactonaval . . . . . 154 c)Constitucióndelusufructosobreunanaveounartefactonaval . . . . 154 d)InscripciónenelRegistrodeHipotecas,Gravámenesy ProhibicionesacargodelaDirecciónGeneraldel TerritorioMarítimoyMarinaMercante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

898 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 7: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

e)AnotaciónmarginalenelRegistrodeMatrícula delanaveoartefactonaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 f )Derechosdelusufructuariorespectoalusoyexplotación delanaveoartefactonavalenusufructo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 –Usodenavesyartefactosnavales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 a)Conceptoyregulación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 b)Constituciónyextinción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 c)Contenido . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 –Hipotecadenavesyartefactosnavalesmayores . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 a)Conceptoyregulación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 b)Constitucióndelahipotecanaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 c)Efectosdelahipotecanaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 i) Derechodepersecución . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 ii) Derechoderealizaciónodeventaforzada . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 iii) Derechodepagopreferente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 iv) Otrosderechosdelacreedorhipotecario . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 v) Extincióndelahipotecanaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164 vi) Supervivenciadelahipotecasobreunanaveo artefactonavalenconstrucción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 –Prendadenavesyartefactosnavalesmenores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 a)Conceptoyregulación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 b)Constitucióndelaprendanaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 c)Prohibicióndeconstitucióndeprendanaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 d)Efectosdelaprenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 e)Preferenciayprelacióndelcréditoprendario . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169• Cuarta parte: SIStema regIStral marítImo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 –Fundamentoycaracterísticasdelsistemaregistralmarítimo . . . . . . . . . 169 –Regulación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 –Delosregistrosengeneral,loslibrosyelarchivo . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 –Registrodematrículadenavesmayores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 a)Objetoyautoridadasucargo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 b)Contenidodelainscripción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 c)Lasolicituddematrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 d)Antecedentesnecesariosparapracticarlainscripción . . . . . . . . . . . . 173 e)EfectosdelainscripcióndelanaveenelRegistrode MatrículadeNavesMayores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 f )Certificadodematrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 g)Cancelacióndelamatrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 –Registrodematrículadenavesenconstrucción . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 a)Finalidadycaracterísticasdeesteregistro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177

899derecho marítimo

ÍNDICE

Page 8: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

b)Necesidaddeacompañaruncertificadodeconstrucción parainscribirenesteregistro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 c)Inscripciónnoobligatoria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 d)Antecedenstesnecesariosparapracticarlainscripción . . . . . . . . . . . 179 e)Contenidodelainscripción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 f )Prohibicióndeenarbolarelpabellónnacional . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 g)InscripciónenelrespectivoRegistrodeMatrículade NavesodeArtefactosNavales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 –RegistrodeMatrículadeArtefactosNavalesMayores . . . . . . . . . . . . . . 182 a)Objetoyautoridadasucargo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 b)Antecedentesnecesariosparapracticarlainscripción . . . . . . . . . . . . 182 c)Contenidodelainscripcion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 d)Efectosdelainscripcióndelartefactonavalmayor . . . . . . . . . . . . . . 185 e)Certificadodematrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185 f )Cancelacióndelamatrículadeunartefactonavalmayor . . . . . . . . . 185 –Registrodehipotecas,gravámenesyprohibiciones . . . . . . . . . . . . . . . . 186 a)Objetoyautoridadasucargo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186 b)Contenidodelainscripción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186 c)Domicilioespecialdelacreedor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 d)Otrasinscripciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 e)Naturalezajurídicadelainscripciónenesteregistro . . . . . . . . . . . . 187 –RegistrodeMatrículadeNavesMenores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 a)Objetoyautoridadasucargo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 b)Antecedentesnecesariosparapracticarlainscripción . . . . . . . . . . . . 190 c)Certificadodematrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 d)Inscripcióndeembarcacionesdeportivas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 i) Navesmayores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 ii) Navesmenores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 iii) Certificadodematrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 iv) Navesmenoresexceptuadasdelamatrícula . . . . . . . . . . . . . . . . 192 e)Cancelacióndelamatrícula: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 –RegistrodeMatrículadeArtefactosNavalesMenores . . . . . . . . . . . . . 193 a)Objetoyautoridadasucargo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 b)Requisitodelanacionalidadchilena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 c)Antecedentesnecesariosparapracticarlainscripción . . . . . . . . . . . . 194 d)Contenidodelainscripción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 e)Certificadodematrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 f )Cancelacióndelamatrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 –Librosauxiliaresyarchivo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 a)LibroRepertorio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 b)ArchivodeDocumentos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

900 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 9: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

c)LibroÍndiceAlfabético . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 d)LibroÍndiceGeneral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 –Inscripciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 a)Lasolicituddeinscripción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 b)Anotaciónprovisoriaenelrepertorioyexamen delasolicituddeinscripción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 c)Caducidaddelaanotaciónprovisoria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 d)Reclamojudicialdelanegativaainscribir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 e)Efectosdelanegativaainscribir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 f )Requisitosdeformadelasinscripciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 –Subinscripciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 a)Objetodelassubinscripciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 b)Formadelassubinscripciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 c)Tiposdesubinscripciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201• QuInta parte: CrédItoS prIvIlegIadoS marítImoS . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 –Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 –Conceptoycontenido . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 –Clasesdeprivilegiosmarítimosysuregulación: privilegiossobrelanaveysobrelasmercancías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 –Características . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 a)Legales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 b)Especiales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 c)Preferentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 d)Accesorios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 e)Ocultosoinvisibles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 f )Efímeros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 g)Sucreaciónnorequieredecalidadesofacultadesespeciales . . . . . . . 206 –NaturalezaJurídica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 –Objetodelosprivilegiosmarítimossobrelanaveyelartefactonaval . . 208 a)Lanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 b)Elartefactonaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 c)Lanaveyelartefactonavalenconstrucción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 d)Fletesypasajes” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 e)Losaccesorios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 f )Saldoinsolutodelpreciodelacompraventa delanaveoartefactonaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 –Enumeracióndelosprivilegiosmarítimossobre lanaveyelartefactonaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 a)Privilegiosdeprimeraclase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 b)Privilegiosdesegundaclase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211

901derecho marítimo

ÍNDICE

Page 10: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

–Prelaciónypreferenciadepagodelosprivilegiosmarítimos sobrelanaveyelartefactonaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 a)PrimeraRegla:losprivilegiosdelúltimoviajeprefieren alosdelosviajesanteriores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 b)Segundaregla:preferenciadentrodelmismoviaje . . . . . . . . . . . . . . 213 c)Terceraregla:preferenciaentrecréditosdeunmismo numeraldelosartículos844y846 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 d)Cuartaregla:fechainversadeorigendeloscréditos . . . . . . . . . . . . . 214 –Extincióndelosprivilegiosmarítimossobrelanaveyelartefactonaval 214 –Objetodelosprivilegiosmarítimossobrelasmercancías . . . . . . . . . . . 216 –Enumeracióndelosprivilegiosmarítimossobrelasmercancías . . . . . . 216 –Prelaciónypreferenciadepagodelosprivilegiosmarítimos sobrelasmercancías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 a)Regladenumeración . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 b)Reglaposterior in tempore potior in jure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 c)Regladelprorrateo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 –Extincióndelosprivilegiosmarítimossobrelasmercancías . . . . . . . . . 217 –Privilegiodeltransportadormarítimosobreelequipajedelpasajero . . . 218• Sextaparte:NormaSSobreNavegacióNmarítima . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 –Entradaysalidadelanaveapuerto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 –Recepciónydespachodenavesenlospuertosnacionales . . . . . . . . . . . 219 a)Declaracióngeneral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 b)Arribodenavesapuertosnacionales: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 c)Recepción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 d)Libreplática . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222 e)Despacho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222 f )Negativadedespacho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223 g)Efectosdelzarpesindespacho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224 –Embarcoydesembarcodepersonasenpuertosnacionales . . . . . . . . . . 224 a)Situacióndelatripulación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 b)Responsabilidaddelaempresadetransporte . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 –Normasacercadelanavegación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226 –Seguridadmarítimayseguridadenlanavegación. maritime security – maritime safety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226 a)Normasrelativasalaseguridadmarítima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227 b)Normasrelativasalaseguridadenlanavegación . . . . . . . . . . . . . . . 227 i) ConvenciónInternacionalparalaSeguridaddela VidaHumanaenelMar.SOLAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227 ii) ConvenioInternacionalparaPrevenirlaContaminación porlosBuques,de1973/1978,MARPOL73/78 . . . . . . . . . . . 228

902 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 11: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

iii) ConvenioInternacionalsobreNormasdeFormación, TitulaciónyGuardiaparalaGentedeMar,de1978. international convention on Standards of training, certification and Watchkeeping for Seafaress (StcW) . . . . . . . . . 228 iv) ConvenioInternacionalsobreLíneasdeCarga,de1966 . . . . . . 228 v) ConvenioInternacionalsobreArqueodeBuques,de1969 . . . . 228

Capítulo Iv Sujetos de derecho marítimo 229

• Generalidades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229• Armadoronaviero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 a)Definiciónlegaldearmadoronaviero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 b)Elarmadorpersonajurídica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 c)Pluralidaddearmadores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 d)Armamentoypropiedaddeunanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 e)Armamentoytenenciadeunanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231 f )Contenidodelagestiónarmatorial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232 i) Primerelemento:tenencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 ii) Segundoelemento:contrologestiónnáutica . . . . . . . . . . . . . . 233 iii) Gestiónnáuticaytripulacióndelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234 iv) Tercerelemento:explotaciónogestióncomercial . . . . . . . . . . . 234 v) Explotaciónyfindelucro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 g)Habitualidadenlaexplotacióndeunanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236 h)Evoluciónhistóricadelagestiónarmatorial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236 i) Clasesdearmadores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238 j) Presuncióndearmador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239 k)Declaracióndearmador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240 l) Relaciónentrelapresuncióndearmadoryladeclaracióndearmador . . 241 m)Gestiónarmatorialdelosartefactosnavales . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241• Capitán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 a)Definiciónlegaldecapitán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 b)Evoluciónhistóricadelcapitán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 c)Naturalezajurídicadelcapitán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244 d)Requisitosparasercapitán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 e)Elpatrón . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 f )Designacióndelcapitán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 g)Subrogaciónyreemplazodelcapitán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 h)Funcionesdelcapitán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 i) Funcionespúblicas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247 ii) Funcionestécnicas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250

903derecho marítimo

ÍNDICE

Page 12: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

iii) Funcionescomerciales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254 iv) Funcionesdocumentales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 v) Funcionesderepresentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 i) Responsabilidaddelcapitán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 i) Responsabilidadcivil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 ii) Responsabilidaddisciplinariaoinfraccional . . . . . . . . . . . . . . . 259 iii) Responsabilidadpenal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260• Agentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 a)Definiciónlegaldeagentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 b)Breveexplicaciónacercadesuevoluciónhistórica . . . . . . . . . . . . . . 260 c)Naturalezajurídicayestatutoaplicablealosagentes . . . . . . . . . . . . 261 d)Requisitosparaseragente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262 e)Registrodeagentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 –AgenteGeneral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 a)Nombramientodelagentegeneral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264 b)Funcionesdelagentegeneral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264 c)Responsabilidaddelagentegeneral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265 –AgentedeNavesoConsignatariodeNaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266 a)Nombramientodelagentedenaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266 b)Funcionesyobligacionesdelconsignatariodenaves . . . . . . . . . . . . 268 i) Representaciónantelasautoridadesmarítimasyportuarias . . . . 268 ii) Mandatariojudicial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268 iii) Asistenciaalanaveenpuerto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 iv) Funcionesrelativasalasmercancíastransportadas oasertransportadas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 v) Obligacióndesuministrarinformaciónacercadesusmandantes . . 270 vi) Obligacionesdesuministrarinformacióndesusrepresentantes 270 vii)Obligaciónderenovarsugarantía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270 viii)Otrasfunciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270 c)Responsabilidaddelagentedenaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271 –AgenteProtector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 a)Nombramientodelagenteprotector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274 b)Funciones,obligacionesyresponsabilidaddelagenteprotector . . . . 274 –AgentedeEstibayDesestibaoEmpresadeMuellaje . . . . . . . . . . . . . . 274 a)Normasaplicables . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 b)Requisitosparaseragentedeestibaydesestiba . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 c)Registrodeempresasdemuellaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276 d)Capitaldelasempresasdeestibaydesestibaygarantías . . . . . . . . . . 276 e)Requisitosdelostrabajadoresportuarios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276 f )Funcionesyobligacionesdelasempresasdemuellaje . . . . . . . . . . . . 277• OperadordeNaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278

904 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 13: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

a)Definiciónlegaldeoperador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278 b)Naturalezajurídicadeloperador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278 c)Normasaplicablesaloperador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 i) Eloperadornoesarmador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 ii) Eloperadoresunmandatariodelarmador . . . . . . . . . . . . . . . . 280 iii) EloperadorenotrasnormasdelCódigodeComercio . . . . . . . 281 iv) OperadorenlaLeydeNavegaciónyenotrasnormas . . . . . . . . 281• AdministradordeNaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 b)Posiblesacepcionesdeltérminoadministrador . . . . . . . . . . . . . . . . . 282• TransitariooFreight Forwarder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 b)Transitarioyotrossujetosafines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284 i) Transitarioyoperadordetransportemultimodal(OTM) . . . . . 284 ii) Transitarioy non vessel operator / owner common carrier (NVOCC) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284 iii) Transitarioyagentedecarga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284 iv) Eltransitariocomounintermediariodeltransportemarítimo . . 285 c)Definicióndetransitario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285 d)Naturalezajurídicadeltransitario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286 e)Obligacionesyderechosdeltransitario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286 f )Responsabilidaddeltransitario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287 –Regulacióndelosagentesdecargaytransitariosenla ResoluciónN°2750delServicioNacionaldeAduanas . . . . . . . . . . . . 288 a)RegistrodeAgentesdeCargayTransitarios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288 b)Garantías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289 c)Jurisdiccióndisciplinaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289• Personalembarcadoogentedemar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289 b)Deladotación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290 c)Dotaciónmínima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 i) Definiciónyregulación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 ii) ObligatoriedaddelaDotaciónMínimadeSeguridad . . . . . . . . 291 iii) CertificadodeDotaciónMínimadeSeguridad . . . . . . . . . . . . . 292 iv) DeterminacióndelaDotaciónMínimadeSeguridad . . . . . . . . 292 v) DotacionesMínimasenPuertoydePara . . . . . . . . . . . . . . . . . 292 d)Integraciónyobligacionesdeladotación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293 e)Integracióndeladotación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293 f )Obligacionesdeladotación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294 i) Oficialesdecubierta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294 ii) OficialesdeMáquinas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295 iii) OficialesdeServicioGeneralodeAdministración . . . . . . . . . . 295

905derecho marítimo

ÍNDICE

Page 14: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

iv) Tripulantes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296 g)Obligacióndeloperadordeproporcionarequiposnecesariosy prestaratenciónmédica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297 h)Serviciodemaryserviciodepuerto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297 i) Jornadadetrabajo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298 j) Cuadroreguladordetrabajoyreglamentointerno . . . . . . . . . . . . . . 300• Delcontratodeembarcodelosoficialesytripulantes delasnavesdelamarinamercantenacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300 b)Ámbitodeaplicacióndeestasnormas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300 c)Conceptodecontratodeembarco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 d)Modalidadesdelcontratodeembarco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 e)Relacióndelcontratodeembarcoconelcontratoindividual detrabajodelagentedemar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 f )Partesdelcontratodeembarco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302 g)Característicasdelcontratodeembarco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303 h)Requisitosdelcontratodeembarco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304 i) Efectosespecialesdelcontratodeembarco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304 j) Funcionesdelagentedemary jus variandi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304 k)Serviciodemar,serviciodepuertoycuadroreguladordetrabajo . . 305 l) Jornadadetrabajoydescansos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305 m)Protecciónalasremuneracionesdelagentedemar . . . . . . . . . . . . 308 n)Protecciónalasaluddelagentedemar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309 o)Terminacióndelcontratodeembarco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309 p)IntervencióndelaAutoridadMarítima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310 q)Continuidaddelcontratoenloscasosdearrendamientodelanave . . . . 310 r) Particularidadesmarítimasdelcontratodeembarco . . . . . . . . . . . . . 310• ContratodelosTrabajadoresPortuariosEventuales . . . . . . . . . . . . . . . . 311 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311 b)Concepto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312 c)Requisitosparacelebrarestecontrato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312 d)Representacióndelempleador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312 e)Formalidadad solemnitatem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313 f )Jornadadetrabajo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313 g)Casofortuitoofuerzamayorquedificultaoimposibilita elcumplimientodelcontrato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313 h)Lugarenquesedesarrollaeltrabajo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314 i) Pagodelasremuneraciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314 j) Normasrelativasalosconveniosdeprovisióndepuestosdetrabajo . . . 314• PrácticosyPilotos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315

906 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 15: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

b)Definiciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316 c)Naturalezajurídicadelpracticajeypilotaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316 d)Casosenqueprocedeelpracticajeyelpilotaje . . . . . . . . . . . . . . . . . 317 e)Clasesdeprácticosypilotos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319 f )Requisitosparadesempeñarsecomoprácticoopiloto . . . . . . . . . . . 320 g)Delserviciodepracticajeypilotaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320 i) ObligacionesdelaAutoridadMarítima. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321 ii) Obligacionesdelanavequesolicitalosservicios . . . . . . . . . . . . 321 iii) Obligacionesdelosprácticosypilotos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323 h)Pagodelosserviciosdepracticajeypilotaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325 i) Autoridadyresponsabilidaddelcapitánrespectoalpracticaje . . . . . 325 j) Responsabilidadenlosserviciosdepracticajeypilotaje . . . . . . . . . . 326 k)Pilotajeypracticajeyelbuquedeguerra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327• Responsabilidaddelarmadorydeotrossujetosdela navegaciónmarítima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327 b)Ámbitodeaplicación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328 c)Casosenqueelarmadornoesresponsable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329• Limitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330 a)Conceptodelimitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331 b)Naturalezajurídicadelalimitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . 331 c)Característicasdelderechoalimitar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331 d)Limitaciónconvencionalderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332 e)Debateacercadelosfundamentosdelalimitaciónderesponsabilidad . 333 i) Argumentohistórico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333 ii) Faltadelibertadparaelegiraladotacióndelanave . . . . . . . . . 333 iii) Imposibilidaddecontrolarlosactosdeladotación . . . . . . . . . . 334 iv) Lanavegaciónmarítimaesunaactividadriesgosayonerosa . . . 334 v) Lafortunademar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335 vi) Facilitaasegurarlaresponsabilidaddelnaviero . . . . . . . . . . . . . 335 vii)Lamayoríadelosacreedoresmarítimossontambiénnavieros . . 335 viii)Evitalaproliferacióndelitigios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336 ix) Lalimitaciónderesponsabilidadesunacuestiónde spolíticaeconómicaylegislativa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336 f )Lain/constitucionalidaddelalimitaciónderesponsabilidad . . . . . . 336 g)Sistemasdelimitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338 h)Casosenquenoprocedeelderechoalimitarresponsabilidad . . . . . 339 i) Créditosporauxiliosenelmar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339 ii) Créditosporcontribuciónenaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . 340 iii) Créditoslaboralesdelatripulación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340 iv) Remociónderestosnáufragos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341

907derecho marítimo

ÍNDICE

Page 16: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

v) Contaminaciónmarina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341 i) Casosdelimitaciónlegalderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342 j) Titularesdelderechoalimitarresponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 i) Elarmador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 ii) Elpropietario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 iii) Eloperador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 iv) Eltransportador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 v) Elfletante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346 vi) Losdependientes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346 vii)Capitánymiembrosdeladotación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347 viii)Aseguradorderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348 k)Reglasparacalcularellímitederesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . 349 i) Factoresdelsistematarifario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349 ii) Escalasdelímitesderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350 iii) Tramosprogresivos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351 iv) Insuficienciadelaprimeraescala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351 v) Compensacióndecréditos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351 l) Relaciónconotrossistemasdelimitaciónderesponsabilidad . . . . . . 351 m)Delfondodelimitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 n)Unicidaddelsistemadelimitación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 ñ)Pérdidadelderechoalimitarlaresponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . 352

Capítulo v Contratos para la explotación comercial de las naves 359

• Generalidades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359• ElfletamentoenelantiguolibrotercerodelCódigodeComercio . . . . . 360• SistematizacióncontractualenelactualLibroIII . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360 a)Arrendamientodecosa.Locatio rei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361 b)Fletamentos.Locatio operarum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361 c)Transporte. conductio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362 d)Remolque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363• ContratosdeFletamentos(charter parties) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364 –Normasgenerales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364 a)Concepto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364 b)Régimenlegaldispositivoysupletorio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 i) Contratosbilaterales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 ii) Contratosonerosos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 iii) Contratosonerososconmutativos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 iv) Contratosprincipales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365

908 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 17: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

v) Contratosenaparienciaconsensual . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 vi) Contratosdetractosucesivoodeejecucióndiferida . . . . . . . . . 367 vii)Contratossujetosaunrégimenlegaldispositivo . . . . . . . . . . . . 367 viii)Contratosestandarizados . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367 –Fletamentoacascodesnudo(bare boat charter ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372 b)Concepto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373 c)Naturalezajurídica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373 d)Subfletamentoycesióndelcontratodefletamentoacascodesnudo . . . 374 e)Efectosdelcontratodefletamentoacascodesnudo . . . . . . . . . . . . . 374 –Efectosalcontratar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375 a)Obligacionesdelfletantealcontratar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375 b)Obligacionesdelfletadoralcontratar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376 –Efectosdurantelavigenciadelcontrato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376 a)Obligacionesdelfletantedurantelavigenciadelcontrato . . . . . . . . 376 b)Obligacionesdelfletadordurantelavigenciadelcontrato . . . . . . . . 377 i) Usarlanaveadecuadamente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377 ii) Mantenerlanaveencondicionesdenavegabilidad . . . . . . . . . . 377 iii) Asumirelcostodeexplotacióndelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . 378 iv) Pagarelflete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378 v) Responderalfletantedelasreclamacionesdelos tercerosaconsecuenciadelaexplotacióndelanave . . . . . . . . . 379 –Efectosaltérminodelcontrato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380 a)Obligacionesdelfletantealtérminodelcontrato . . . . . . . . . . . . . . . 380 b)Obligacionesdelfletadoraltérminodelcontrato . . . . . . . . . . . . . . . 380 i) Restituirlanavealfletante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380 ii) Liberarlanavedetodocréditoprivilegiadoderivado desuexplotación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381 –Fletamentoportiempo(time charter) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381 a)Concepto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381 b)Mencionesdelapóliza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382 –Efectosalcontratar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386 a)Obligacionesdelfletantealcontratar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386 b)Obligacionesdelfletadoralcontratar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387 –Efectosdurantelavigenciadelcontrato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387 a)Obligacionesdelfletantedurantelavigenciadelcontrato . . . . . . . . 387 b)Obligacionesdelfletador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388 i) Pagarelflete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388 ii) Pagarlosgastosrelacionadosoinherentesala gestióncomercialdelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391 –Efectosaltérminodelcontrato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392

909derecho marítimo

ÍNDICE

Page 18: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

a)Obligacionesdelfletantealtérminodelcontrato.Recibirlanave . . . . 392 b)Obligacionesdelfletadoraltérminodelcontrato.Restituirlanave . . 392 –Responsabilidaddelfletanteydelfletadorenelfletamentoportiempo . . . 393 a)Responsabilidaddelfletante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394 b)Responsabilidaddelfletador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395 –Fletamentoporviaje(voyage charter) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395 a)Concepto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395 b)Mencionesdelapóliza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396 –Efectosdelfletamentoporviaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399 –Efectosaliniciodelviaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399 a)Obligacionesdelfletante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399 b)Obligacionesdelfletador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402 i) Designacióndepuertoymuelleseguros . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402 ii) Embarcarlacarga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403 iii) Pagarelflete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410 –Efectosduranteelviaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411 a)Obligacionesdelfletante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411 i) Mantenerlanavegabilidaddelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411 ii) Efectuarelolosviajesconvenidos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411 iii) Cuidarlacarga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412 b)Obligacionesdelfletador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412 –Efectosaltérminodelviaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413 a)Obligacionesdelfletante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413 i) Dirigirseamuelleparapermitirladescarga . . . . . . . . . . . . . . . . 413 ii) Responderalfletadorporlosdañosalasmercancías . . . . . . . . . 413 b)Obligacionesdelfletador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413 i) Descargarlasmercancías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413 ii) Responderporeldañocausadoporlacargaalanave . . . . . . . . 414 iii) Términoysuspensióndelfletamentoporviaje . . . . . . . . . . . . . 414 iv) Suspensióndelfletamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417 –Fletamentosatípicos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418 a)Fletamentoporviajesconsecutivosoconsecutive trip charter . . . . . 418 b)trip charter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419 c)Fletamentodeespaciosospace o slot charter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419 d)Fletamentoscruzadososwap charter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419 e)tonnage agreement o contract of affreightment (COA) . . . . . . . . . . . 419• ContratodeTransportedeMercancíasporMaroContratode TransporteMarítimo(contract for the carriage of goods by sea) . . . . . . . . . 420 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420 b)Definiciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420 c)Partesdeltransporte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424

910 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 19: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

d)Objetodeltransporte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428 e)Característicasdelcontratodetransporte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 i) Contratobilateralyoneroso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 ii) Contratoonerosoconmutativo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 iii) Contratoprincipal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 iv) Contratoconsensual . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 v) Contratodirigido . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431 vi) Contratodeejecucióndiferida . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433 vii)Contratodeadhesión . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433 f )Evoluciónhistóricadelcontratodetransportemarítimo . . . . . . . . . 433 i) Derechoromano . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434 ii) PostRomayeltránsitohacialascláusulasliberatorias deresponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434 iii) Lareacciónlegislativaalascláusulasliberatorias deresponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435 iv) LasReglasdeLaHaya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436 v) ProtocolodeVisby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439 vi) LasReglasdeHamburgo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440 vii)BrevenotaacercadelaevolucióndeltransportemarítimoenChile . 442 –Elconocimientodeembarque(bill of lading) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443 a)Funcionesdelconocimientodeembarque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443 i) Recibodelasmercancías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443 ii) Pruebalaexistenciadelcontratodetransporte . . . . . . . . . . . . . 443 iii) Títulodelamercancía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444 iv) Brevereseñadelaevoluciónhistóricadelasfunciones delconocimientodeembarque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444 b)Clasesdeconocimientosdeembarque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447 i) Encuantoasucomerciabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447 ii) Segúnelmomentoenqueseemite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447 c)Algunostiposdeconocimientosdeembarque . . . . . . . . . . . . . . . . . 448 d)Otrosdocumentoscomplementariosalconocimientodeembarque . . 450 e)Mencionesdelconocimientodeembarque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450 f )Formasdelconocimientodeembarque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456 g)Valorprobatoriodelconocimientodeembarque . . . . . . . . . . . . . . . 456 i) Reglageneral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457 ii) Entrelaspartes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457 iii) Respectodeterceros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457 iv) Reservas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458 –Efectosdelcontratodetransportemarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460 –Enumeracióndelasobligacionesdelcontratodetransportemarítimo . . . . 460 a)Obligacionesdelcargador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461

911derecho marítimo

ÍNDICE

Page 20: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

i) Describirfidedignamentelamercancíaqueembarca . . . . . . . . . 461 ii) Indicarlapeligrosidaddelasmercancíasqueembarca . . . . . . . . 464 iii) Entregarlamercancíaaltransportador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465 iv) Pagarelflete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465 v) Responderporlosdañosalanaveylaspérdidascausadas altransportador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467 b)Obligacionesdeltransportador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468 i) Transportarycuidarlamercancía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468 ii) Otrasobligaciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469 iii) Cumplimientodelaobligacióndetransportarycuidarla mercancíayresponsabilidaddeltransportadormarítimo . . . . . . 469 c)Obligacionesdelconsignatario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487 d)Obligacionesrecíprocas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488 i) Transporteconfacultaddetransbordar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488 ii) Cargasobrecubierta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489 iii) Normassobrejurisdicciónycompetenciaenmateria detransportemarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490 –Cuadrocomparativo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491• Contratodetransportemultimodal(contract of multimodal transport) . . 492 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492 b)Definiciónlegaldetransportemultimodal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492 c)Regulacióndeltransportemultimodal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493 d)Contratodetransportemultimodal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 494 e)Partesdelcontratodetransportemultimoda . . . . . . . . . . . . . . . . . . 494 f )Objetodelcontratodetransportemultimodal . . . . . . . . . . . . . . . . . 496 g)Documentodetransportemultimodal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 496 h)Responsabilidadeneltransportemultimodal . . . . . . . . . . . . . . . . . . 496• Contratodepasaje(contract of passage) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497 b)Definiciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498 c)Partesdelpasaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499 i) Transportador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499 ii) Transportadorefectivo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500 iii) Pasajero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500 d)Objetodelpasaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500 e)Característicasdelcontratodepasaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501 f )Documentacióndelpasaje:boletoobillete,guíay formulariodereclamo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502 g)Períododelcontrato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503 h)Efectosdelcontratodepasaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504 i) Retrasoeinterrupcióndelviaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 507

912 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 21: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

j) Responsabilidaddeltransportadorenelpasaje . . . . . . . . . . . . . . . . . 509 i) Reglabásica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509 ii) Elementosdelaresponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509 iii) Eximentesderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511 iv) Limitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513 v) Presuncióndebuenaentregadelequipaje . . . . . . . . . . . . . . . . . 515 vi) Responsabilidaddeltransportadorefectivo . . . . . . . . . . . . . . . . 516 vii)Tribunalescompetentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517• Contratoderemolque(contract of towage) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517 b)Concepto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517 c)Clasesderemolque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518 –Remolque-transporte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518 a)Definiciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518 b)Elementosdelremolque-transporte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518 c)Regulaciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518 –Remolque-maniobra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519 a)Definiciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519 b)Elementosdelremolque-maniobra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519 c)Regulaciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519 –Reglasaplicablesaambasclasesderemolque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519 a)Navegabilidaddelanaveremolcadora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519 b)Responsabilidadrespectodeterceros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519 c)Obligacióndeevitarpeligros.Señalaelartículo1084: . . . . . . . . . . . 520 d)Remuneraciónporserviciosdeasistencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 520 e)Normasadministrativasaplicablesalremolque . . . . . . . . . . . . . . . . 520

Capítulo vI Los riesgos de la navegación 523

• Generalidades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523• Lasaverías(average) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524• LasaveríasenelLibroIII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524 a)Averíasdegastosyaveríasdedaños . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524 b)Gastosordinariosquenoseconsideranaverías . . . . . . . . . . . . . . . . . . 525 c)Averíasparticularesycomunes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 526 d)Averíasparticularesosimples(particular average) . . . . . . . . . . . . . . . 526 e)Normasgeneralesaplicablesalasaverías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527 –Averíacomúnogruesa(general average) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 528 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 528

913derecho marítimo

ÍNDICE

Page 22: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

b)Definiciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 528 c)ReglasdeYorkyAmberes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 529 d)Regulacióndelaaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 529 e)Fundamentojurídicodelaaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 530 f )Elementosdelaaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 532 g)Autoridadparaadoptarmedidasdesacrificioycontraer gastosextraordinarioseimprevistosanteunpeligrocomún . . . . . . . 535 h)Reglasdelaaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 536 i) Efectosdelaaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 539 j) Declaración,impugnaciónyliquidacióndelaaveríagruesa . . . . . . . 540 k)Garantíasdelacontribuciónenaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 541 l) Subrogacióndelaseguradorenlosderechosdelaaveríagruesa . . . . 542• Abordaje(collision) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 542 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 542 b)Concepto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 543 c)Lugardeocurrenciadeloshechosynormasaplicables . . . . . . . . . . . 544 d)Efectosdelabordajeenmateriaderesponsabilidadcivil . . . . . . . . . . 544 e)Presuncionesdecausalidaddelabordaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 549• Arribadaforzosa(arrival on distress, emergency call) . . . . . . . . . . . . . . . . . 550 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 550 b)Definiciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551 c)Normasaplicablesalaccesodeunanaveaunpuertoo lugarderefugio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551 d)Efectosdelaarribadaforzosa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554• Salvamento(salvage ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555 b)Definiciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556 c)Evoluciónhistórica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 557 d)Normasaplicablesalsalvamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 560 e)Característicasyámbitodeaplicacióndelasnormas desalvamentodelLibroIII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 561 f )Análisisdelartículo1130N°1.Situacióndelosbuques deguerrayotrasnavespúblicas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 561 g)Análisisdelartículo1130N°2.Remociónderestosnáufragos . . . . 562 h)Análisisdelartículo1130,incisofinal. Naveshermanasoemparentadas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 564 i) Fuentesdelaobligacióndeasistenciaosalvamento . . . . . . . . . . . . . 565• Contratodesalvamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 567 a)Concepto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 567 b)Elementosdelcontratodesalvamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 568 c)Partesdelcontratodesalvamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 569

914 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 23: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

d)Característicasdelcontratodesalvamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 570 e)Terminaciónomodificaciónjudicialdelcontratodesalvamento . . . 572 f )Casosdelartículo1130N°1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573 g)Casosdelartículo1130N°2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574 h)Efectosdeestassituaciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574 i) SalvamentoporordendelaAutoridadMarítimaosalvamentoforzos . . . 574• Efectosdelsalvamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575 –Obligacionesdelanaveenpeligro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575 a)Pedirasistencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576 b)Cooperarconelasistente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576 c)Hacertodoloposibleparaevitarodisminuirel dañoalmedioambiente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 577 d)Solicitarasistenciainmediata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 577 e)Solicitarsalvamentoadicional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578 f )Aceptarlarestitucióndelosbienessalvados . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578 –Obligacionesdelasistente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578 a)Efectuarlasoperacionesdesalvamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578 b)Aceptarlaayudadeotrosasistentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579 c)Prestarauxilio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579 –Derechosdelasistente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580 a)Derechoalpagodelaremuneración . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580 i) Remuneracióncontraunresultadoútil. No cure no pay . . . . . . . 580 ii) Remuneraciónfija. Lump sum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580 iii) Remuneracióntarifaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 581 iv) CláusulaSCOPIC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 581 v) Criteriosparalaavaluaciónjudicialdelaremuneración . . . . . . 581 vi) Límitedelaremuneración . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584 b)Derechoalreembolsodelosgastosdeasistencia . . . . . . . . . . . . . . . 585 c)Opciónderemuneraciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 587 d)Casosenlosquenohayderechoaremuneración . . . . . . . . . . . . . . . 588 e)Distribucióndelaremuneración . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590 f )Legitimaciónactivadelaaccióndecobro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591 g)Garantíasypagosprovisorios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 592 h)Normassobrecompetencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593• Restosnáufragos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593 a)Restosnáufragospeligrosos(artículos132a135 delaLeydeNavegación) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593 b)Restosnáufragosnopeligrosos (artículos135y136delaLeydeNavegación) . . . . . . . . . . . . . . . . . 594 c)Obligaciónderendircaución(artículo137) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 594 d)Obligacióngeneraldegarantizarlaextracción(artículo137) . . . . . . 594

915derecho marítimo

ÍNDICE

Page 24: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

e)Obligacionesaduaneras(artículo139) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595 f )Tipopenalespecial(artículo140) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595• Normassobreriesgosdelanavegaciónenlaleydenavegación . . . . . . . . 595 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595 b)Obligacióndecumplirconnormasinternacionales relativasalanavegación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595 c)Presuncióndepérdidadeunanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 596 d)Obligacióndeprotestar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 596

Capítulo vII Contaminación marina 597

• Generalidades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 597• Lugardelacontaminación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 598• Elmarylacontaminaciónmarina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 599• Principalesinstrumentoslegalesrelativosalacontaminaciónmarina . . . 599 –InstrumentosInternacionales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600 a)ConvenioInternacionalparaPrevenirlaContaminacióndelas AguasdeMarporHidrocarburos,1954.OILPOL1954 . . . . . . . . . 600 b)ConvenioInternacionalparaPrevenirlaContaminación porBuques,1973.MARPOL1973/78 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 601 c)ConvenioInternacionalrelativoalaIntervenciónenAltaMar encasodeAccidentesquecausenopuedancausarunaContaminación porHidrocarburos,1969.INTERVENTION69 . . . . . . . . . . . . . . 602 d)ConveniosobrePrevencióndelaContaminacióndelMarpor VertimientodeDesechosyOtrasMaterias,1972. LONDONDUMPINGCONVENTION,LDC1972 . . . . . . . . . 603 e)ConvenioInternacionalsobreResponsabilidadCivilpor DañosCausadosporlaContaminacióndeAguasdelMar porHidrocarburos,1969.CLC69 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 604 f )ConvenioInternacionalsobrelaConstitucióndeunFondo InternacionaldeIndemnizacióndeDañoscausadosporla ContaminacióndeHidrocarburos,1971(FONDO1971) . . . . . . . 608 g)ConvenioInternacionalsobrelaCooperación,Preparacióny LuchaContralaContaminaciónporHidrocarburos,1990 . . . . . . . 609 h)ConvenioInternacionalsobreResponsabilidadeIndemnización deDañosenRelaciónconelTransporteMarítimode SubstanciasNocivasyPotencialmentePeligrosas,Londres1996. (ConvenioSNP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 610

916 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 25: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

i) ConveniodeResponsabilidadCivilporDañosDebidosa ContaminaciónporlosHidrocarburosparaCombustibles delosBuques,Londres,2001(ConvenioBunkers2001) . . . . . . . . . 612 j) ConvenioInternacionalsobrelaRemociónde RestosNáufragos,Nairobi,2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 614 k)Fondosprivados.TOVALOPyCRISTAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 615 –InstrumentosNacionales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 616 a)ConstituciónPolíticadelaRepública . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 616 b)LeydeBasesGeneralesdelMedioAmbiente . . . . . . . . . . . . . . . . . . 616 c)LeydeNavegación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 616 –Responsabilidadcivilporlosdañosderivadosdelosderramesde hidrocarburosyotrassustanciasnocivasenlaLeydeNavegación . . . . 617 a)Definiciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617 b)Régimenderesponsabilidadaplicable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617 c)Fondodelimitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 619 d)Seguroobligatorio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620 e)Accióndirecta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620 f )Sancionesymultas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620 –ReglamentoparaelControldelaContaminaciónAcuática(RCCA) . . 621 a)Vigencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 621 b)Ámbitodeaplicación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 621 c)Prohibicióngeneral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 621 d)Autoridadencargada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 621 –Obligaciones,prohibicionesyresponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622 –Régimendedescargasyvertimientos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623 a)Aguasjurisdiccionales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624 b)Aguasinteriores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624 c)Descargadeaguassucias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624 d)Vertimientodebasuras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624 e)Vertimientodedesechos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624 f )TerminalesMarítimos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624 g)InstalacionesTerrestresdeRecepcióndeMezclasOleosas . . . . . . . . 625 h)Descargadefuentesterrestres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625 i) Debuquesnuclearesytransportesdemercancíasradiactivas . . . . . . 625

Capítulo vIII Seguro marítimo 627

• Generalidades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 627• parte general . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 628

917derecho marítimo

ÍNDICE

Page 26: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

–Objetodelseguromarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 628 –Normasdelseguromarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629 –Brevereseñaacercadesuevoluciónhistórica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629 –ElLloyd’sdeLondres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630 –ContratodeSeguroMarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 632 –Clasesdesegurosmarítimos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 632 –Característicasdelcontratodeseguromarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . 633 –Partesdelcontratodeseguromarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635 a)Asegurador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635 b)Aseguradoytomador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 636 c)Beneficiario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 637 –Perfeccionamientodelcontratodeseguromarítimo . . . . . . . . . . . . . . . 638 –Clasesdepólizasysuscláusulas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 641 a)Segúnsutransferibilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 641 b)Segúnlaextensióndelosriesgoscubiertos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642 c)Segúnlaformadedelimitarladuracióndelriesgo . . . . . . . . . . . . . . 642 d)Segúnlavaluacióndelamateriaasegurada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642 e)Pólizaflotante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642 f )LasreglasdelosClubesdeProteccióneIndemnización . . . . . . . . . . 642 –Elementosdelcontratodeseguromarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 643 a)Materiaasegurada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 647 i) Valordelamateriaaseguradaysumaasegurada . . . . . . . . . . . . 648 ii) Enlacoberturadecasco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 650 iii) Enlapólizademercancías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 651 iv) Enlapólizadefletesydesembolsos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 652 v) Enlascoberturasderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653 b)Interésasegurable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653 c)Elriesgomarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 656 i) Conceptoyelementosdelriesgomarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . 656 ii) ElriesgoenelCódigodeComerciochileno . . . . . . . . . . . . . . . 657 iii) Clasesderiesgosmarítimos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 657 iv) Riesgosnaturalesdelcontratodeseguromarítimo . . . . . . . . . . 658 v) Riesgosexcluidosdelcontratodeseguromarítimo . . . . . . . . . . 663 d)Riesgosaccidentalesdelcontratodeseguromarítimo . . . . . . . . . . . 666 i) Guerra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 667 ii) Huelgas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 669 iii) Terrorismoyactosmaliciosos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 669 iv) Riesgodecontaminaciónradioactiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 670 v) Contrabando,comercioilegalyoperacionespeligrosas . . . . . . . 671 vi) Cláusulaslibredeavería. Free of average . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 671 vii)Riesgosdenegligenciadelatripulacióny fallademaquinarias.cláusula inchmaree . . . . . . . . . . . . . . . . . . 671

918 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 27: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

e)Momentodelriesgoyfaltaderiesgo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 673 f )Causalidadenelseguromarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 673 g)Laprima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 675 –Efectosdelseguromarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 676 –Obligacionesycargasdelaseguradoryaseguradoatravés delitercontractual . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 677 a)Deberdelaseguradodedeclararcompletayexactamenteelriesgo . . 677 b)Deberdelaseguradodeinformarlaexistenciadeotrosseguros . . . . 679 c)Deberdelaseguradordeasesoraralasegurado . . . . . . . . . . . . . . . . . 680 d)Obligacióndelaseguradordeemitirlapóliza . . . . . . . . . . . . . . . . . . 680 e)Obligacióndelaseguradodepagarlaprima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 681 f )Deberdelaseguradodecuidarlamateriaasegurada yprevenirelsiniestro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 683 g)Deberdelaseguradodenoagravarelriesgoydecomunicar alaseguradorlasalteracionesdelriesgo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 685 h)Deberdelaseguradodecumplirconlasgarantíasestipuladas enlapólizayqueseandesucargo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 686 i) Deberdelaseguradodedenunciarelsiniestro . . . . . . . . . . . . . . . . . . 688 j) Deberdelaseguradodeevitarodisminuirlasconsecuencias delsiniestro. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 689 k)Deberdelaseguradodepreservarlosderechosdelaseguradoren losrestosmaterialesyenlosderechosyaccionesrespectodeterceros . . . 690 l) Deberdejustificarlaexistenciadelsiniestro . . . . . . . . . . . . . . . . . . 691 m)Obligacióndelaseguradordeindemnizaralasegurado . . . . . . . . . . 691 n)Presupuestosdelaobligacióndeindemnizar . . . . . . . . . . . . . . . . . . 693 i) Existenciadeuncontratodeseguro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 694 ii) Existenciadeunsiniestro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 694 iii) Menoscabodelamateriaasegurada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 695 iv) Relacióndecausalidadentreelsiniestroyeldaño . . . . . . . . . . . 696 v) Elembarqueenelsegurodetransporte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 697 ñ)Accionesdelaseguradoanteunsiniestro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 697 o)Pérdidatotal.total loss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 698 i) Pérdidatotalrealoefectiva.Actualtotal loss . . . . . . . . . . . . . . . 698 ii) Pérdidatotalconstructivaoasimilada. constructive total loss . . . 700 iii) Pérdidaparcial.Partial loss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 702 –Laliquidacióndelsiniestroyelcumplimientodela obligacióndeindemnizar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 705 a)Límites,sublímites,franquicias,deduciblesysiniestrossucesivos . . . 705 i) Límitesysublímites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 705 ii) Franquicias.Franchise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 706 iii) Deducibles.deductible . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 707

919derecho marítimo

ÍNDICE

Page 28: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

iv) Siniestrossucesivos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 707 b)Laliquidaciónporabandonoodejación. abandonment . . . . . . . . . . 708 i) Conceptodedejación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 708 ii) Naturalezajurídicadeladejación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 709 iii) Procedenciadeladejación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 710 iv) Formadecomunicarlaintencióndehacerdejación . . . . . . . . . 710 v) Actitudesdelaseguradoranteladejación . . . . . . . . . . . . . . . . . 711 vi) Efectosdeladejación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 712 –Efectodelpagodelaindemnización:lasubrogacióndelasegurador . . . 713 a)Efectosdelasubrogación.Sonefectosdelasubrogación: . . . . . . . . . 714 b)Obligacióndelaseguradordereembolsaralaseguradolosgastos incurridosparacuidarlamateriaasegurada,oparaevitaro disminuirlasconsecuenciasdelsiniestro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 715• parteeSpecial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 716 –Pólizasdecascoymaquinarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 716 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 716 b)Pólizaparacascomarítimodelinstitutoatérmino . . . . . . . . . . . . . . 716 i) Legislaciónaplicable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 716 ii) Cobertura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 716 iii) Coberturaderesponsabilidadporcolisión. Therunning down clause (RDC) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 719 iv) Coberturadeaveríagruesa,salvamentoysue and labour . . . . . . 720 v) CláusulaNuevoaViejo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 721 c)Pólizadepérdidatotalsolamenteparacascomarítimo delInstitutoatérmino.total loss only.TLO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 721 –Otrascoberturasdecasco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 721 –Pólizasdetransportedemercancías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 724 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 724 b)Pólizadetransportemarítimoparacarga“A” . . . . . . . . . . . . . . . . . . 724 c)Pólizadetransportemarítimoparacarga“B” . . . . . . . . . . . . . . . . . 728 d)Pólizadetransportemarítimoparacarga“C” . . . . . . . . . . . . . . . . . 729 e)Otraspólizasdemercancías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 729 –Pólizasdefletesydesembolsos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 730 a)Fletes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 730 b)Desembolsos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 730 c)Coberturadedesembolsosyfletesenlapólizadecascomarítimo atérminodelInstitutodeAseguradoresdeLondres . . . . . . . . . . . . . 731 d)Otrascoberturasdedesembolsosyfletes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 731 e)Pólizaloss of hireopérdidadeflete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 731 –Coberturasderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732 a)Interésasegurableenlascoberturasderesponsabilidad . . . . . . . . . . 732

920 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 29: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

b)Pay to be paid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732 c)Obligacióndedenuncioysue and labour . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 733 d)Obligacióndelaseguradorrespectoalosterceros . . . . . . . . . . . . . . . 733 e)Coberturasubsidiariaencasosdecolisión . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 734 f )Límitederesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735 g)Algunascoberturasderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735 h)Pólizaderesponsabilidaddereparadoresdenaves(astilleros) . . . . . . 735 i) Seguroderesponsabilidadcivildeoperadordeterminalmarítimo . . 736 j) Seguroderesponsabilidadcivildeestibadores . . . . . . . . . . . . . . . . . 736 –Coberturadesegurosdelosclubesdeprotección eindemnización(P&I) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 737 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 737 b)Lamutualidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 737 c)OrganizacióndelosClubesdeP&I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 738 d)FuncionamientodelosClubesdeP&I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 739 e)Lacondicióndemiembro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 740 f )FinanciamientodelClub . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 741 g)CoberturadelosP&I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 741 h)LimitacionesalaCoberturadelosP&I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 746 i) Coberturadedefensa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 747 j) OtrascaracterísticasdelacoberturadelosclubesdeP&I . . . . . . . . 748 k)Deberesdelmiembroasegurado . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 749 l) Facultaddelclubdecontrolarlosreclamos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 750 m)Regladelpagoprevio.Pay to be paid . Payment by member first . . . . . 751

capítuloix Competencia y procedimientos marítimos 753

• Generalidades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 753• primeraparte:competeNciaeNmateriamarítima . . . . . . . . . . . . . . . . 754 –Arbitrajemarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 755 –Competenciarationae materiae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 757 a)Lareglageneral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 757 b)Loscasosdelartículo823delCódigodeComercio . . . . . . . . . . . . . 758 c)LasinstitucionesreguladasenelLibroIIIdelCódigodeComercio . . . 758 d)Materiasenlascualesellegisladorestablecenormas especialesdecompetencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 760 i) Eneltransportemarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 760 ii) Enelcontratodepasaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 765 iii) Enelabordaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 766

921derecho marítimo

ÍNDICE

Page 30: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

iv) Enelsalvamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 766 –Excepcionesalarbitraje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 768 a)Primeraexcepción:prórrogaconvencionalde competenciaalajusticiaordinaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 769 b)Segundaexcepción:competenciacriminalpara conocerdeunaaccióncivil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 769 c)Terceraexcepción:contaminaciónmarinayotros procedimientosespeciales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 771 d)Cuartaexcepción:JuiciosdeHaciendayotrosenque tenganinterésunorganismoestatal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 772 e)Quintaexcepción:disputasdemenorcuantía . . . . . . . . . . . . . . . . . 773• Segunda parte: dISpoSICIoneS ComuneS a todo proCedImIento marítImo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 773 –Delarbitrajemarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 773 a)Normasaplicables . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 773 b)Lugardelarbitraje.Prescribeelartículo1204: . . . . . . . . . . . . . . . . . 774 c)Arbitrajeyprejudicialidad.Rezaelartículo1207: . . . . . . . . . . . . . . 775 –Normasprobatoriasespecialesenmateriamarítima . . . . . . . . . . . . . . . 776 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 776 b)Medidasdecomprobacióndehechos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 776 i) Característicasdelasdiligenciasprobatoriasdelartículo1208 . . 777 ii) Legitimaciónactiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 777 iii) Objetodelamedidadecomprobación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 778 iv) Tribunalcompetenteparadecretarlas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 778 v) Diligenciasprobatoriasquepuedendecretarse: comprobacióndehechos,periciaeinspeccióndeltribunal . . . . 778 vi) Procedimientoparasudecretoyrealización . . . . . . . . . . . . . . . 779 vii)Financiamientodelamedidadecomprobación . . . . . . . . . . . . 780 c)Facultadesprobatoriasdeltribunalenmateriamarítima . . . . . . . . . 780 i) Extensiónalosmediosprobatoriosinnominados . . . . . . . . . . . 781 ii) Potestadparadecretardiligenciasprobatoriasdeoficio . . . . . . . 782 iii) Reconocimientoeimpugnacióndedocumentoseinstrumentos 782 iv) Elsistemadevaloraciónprobatoriodelasanacrítica . . . . . . . . . 783 v) Pruebadelacostumbreenmateriamarítima . . . . . . . . . . . . . . . 784 d)Pruebaextrajudicial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 784• terCera parte: proCedImIentoS marítImoS eSpeCIaleS . . . . . . . . . . . . . 786 –Elarraigodenaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 786 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 786 b)Conceptodearraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 786 c)Ámbitodeaplicacióndelarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 787 d)Normasaplicablesalarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 788

922 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 31: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

e)Legitimadoactivoparasolicitarunarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 788 f )Tribunalcompetenteparadecretarunarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . 789 g)Oportunidadparasolicitarelarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 790 h)Antecedentesaacompañarjuntoalasolicituddearraigo . . . . . . . . . 790 i) Concesiónycumplimientodelamedidadearraigo . . . . . . . . . . . . . 791 j) Objetodelarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 792 k)Lugarenqueseefectúaelarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 797 l) Efectosdelarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 797 m)Fasedeclarativadelarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 798 n)Alzamientoycaducidaddelarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 799 –OtrosprocedimientosderetenciónenelLibroIII . . . . . . . . . . . . . . . . 800 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 800 b)Retencióndelastilleroqueconstruyaorepareunanave . . . . . . . . . . 800 c)Retencióndeltransportadorofletantesobrela mercancía,cargaoequipaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 802 d)Retencióndelanaveenelcontratodefletamentoacascodesnudo . . 804 e)Retencióndemercancíasenlaaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 805 f )Retencióndelasespeciessalvadas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 806 –Procedimientoparaconstituirydistribuirelfondo delimitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 808 a)Objetoynaturalezajurídicadeesteprocedimiento . . . . . . . . . . . . . 808 i) Procedimientoconcursal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 809 ii) ¿Procedimientoejecutivo? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 810 iii) Procedimientoespecial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 810 b)Normasaplicablesalprocedimientodelfondo . . . . . . . . . . . . . . . . . 811 c)Legitimaciónactiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 812 d)Tribunalcompetente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 813 i) Prejudicialmente, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 813 ii) Judicialmente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 814 e)Plazoparasolicitarlo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 815 f )Formadesolicitarlo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 815 g)Actuacionesdeltribunalantelasolicituddeconstitución delfondodelimitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 817 h)Efectosdelaconstitucióndelfondodelimitación . . . . . . . . . . . . . . 818 i) Verificacióndecréditosyoposiciónalaconstitucióndelfondo . . . . 820 j) Emplazamientodelosacreedores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 820 k)Actituddelosacreedores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 822 i) Primero:silencioyrebeldía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 822 ii) Segundo:compareceyverificasucrédito . . . . . . . . . . . . . . . . . . 823 iii) Tercero:compareceyseoponealalimitación . . . . . . . . . . . . . . 823 iv) Cuarto:compareceyobjetaelmontodelfondo . . . . . . . . . . . . 825

923derecho marítimo

ÍNDICE

Page 32: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

v) Quinto:compareceyefectúaotrasalegacionesodefensas . . . . . 827 vi) Sexto:compareceundeudordelpeticionario . . . . . . . . . . . . . . 827 vii) Séptimo:pluralidaddeactitudes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 828 l) Distribucióndelfondodelimitaciónypagodeloscréditos . . . . . . . 828 i) Determinacióndelosmontosdeloscréditos . . . . . . . . . . . . . . 828 ii) Distribucióndelfondo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 829 iii) Remanente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 829 m)Términodelprocedimiento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 830 n)Apelaciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 831 –Procedimientodelimitaciónderesponsabilidadpor contaminacióndelaleydenavegación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 831 a)Tribunalcompetente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 831 b)Legitimaciónactiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 832 c)Normasaplicablesalprocedimiento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 832 d)Naturalezajurídica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 833 e)Solicituddeconstitucióndelfondo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 834 f )Formaymontodelfondo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 835 g)Actuacionesdeltribunalantelasolicituddeconstitución delfondodelimitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 836 h)Efectosdelaconstitucióndelfondodelimitación . . . . . . . . . . . . . . 837 i) Primerefecto:iniciodelprocedimientoy emplazamientodelosacreedores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 837 ii) Segundoefecto:secongelaelfondoparaelpagodelos créditosaloscualesseopuso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 839 iii) Tercerefecto:secolectivizandelosintereses . . . . . . . . . . . . . . . 840 iv) Cuartoefecto:suspensióndelasejecucionesindividualesydelas medidasprecautoriasencontradelosbienesdelpeticionario . . . 841 v) Quintoefecto:laconstitucióndelfondobeneficiaatodos loslegitimadosparasolicitarla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 841 i) Actituddelosacreedores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 842 i) Primero:silencioyrebeldía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 842 ii) Segundo:compareceyoponeexcepcionesdilatorias . . . . . . . . . 843 iii) Tercero:comparece,contestalademandayverificasucrédito . . 843 iv) Cuarto:comparece,contestalademandayseoponea lalimitación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 843 v) Quinto:comparece,contestalademandayobjetaelmonto delfondo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 846 vi) Sexto:comparece,contestalademandayefectúa otrasalegacionesodefensas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 848 vii) Séptimo:compareceundeudordelpeticionario . . . . . . . . . . . . 848 viii)Octavo:pluralidaddeactitudes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 848

924 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 33: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

j) Delaprueba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 850 i) Aplicacióndelasnormasgeneralesenmateriaprobatoria . . . . . 850 ii) Extensióndelasfacultadesprobatorias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 850 iii) Delapericianaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 851 k)Distribucióndelfondodelimitaciónypagodeloscréditos . . . . . . . 853 i) Explicaciónacercadeladualidaddeprocedimientos aplicablesysutramitación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 853 ii) Cuadernodeadministracióndelfondo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 854 iii) Distribucióndelfondo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 854 iv) Remanente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 856 l) Terminacióndelprocedimiento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 859 m)Procedimientodemenorcuantía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 860 n)Acumulaciónimperativadeprocedimientos . . . . . . . . . . . . . . . . . . 860 ñ)Accióndirecta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 860 –Procedimientosenmateriadeaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 861 a)Explicación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 861 b)Procedimientoparadeclararlaaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . 862 i) Declaraciónextrajudicialdeaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . 863 ii) Legitimaciónactiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 863 iii) Tribunalcompetente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 863 iv) Procedimientoaplicable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 864 c)Procedimientoparaimpugnarladeclaracióndeaveríagruesa . . . . . 865 i) Legitimaciónactiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 865 ii) Tribunalcompetente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 865 iii) Plazoparaimpugnar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 866 iv) Partesdeljuicio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 867 v) Procedimientoaplicable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 867 d)Acumulacióndeprocedimientos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 868 e)Procedimientodeobjeciónalaliquidacióndeaveríagruesa . . . . . . 869 i) Objetodelprocedimiento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 869 ii) Plazoparaobjetarlaliquidación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 869 iii) Tribunalcompetente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 869 iv) Procedimientoaplicable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 870• cuartaparte:procedimieNtoSdeiNveStigacióN en CaSo de aCCIdenteS marítImoS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 870 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 870 b)InvestigaciónSumariaAdministrativa.ISA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 871 i) ObjetivoyautoridadacargodelaISA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 871 ii) Lugardeocurrenciadeloshechos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 872 iii) CorteMarítima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 872

925derecho marítimo

ÍNDICE

Page 34: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

capítulox Prescripción extintiva en materia marítima 873

• Generalidades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 873• Reglageneralenmateriadeprescripciónmarítima . . . . . . . . . . . . . . . . . 873• Cómputodelplazodeprescripción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 873 –Prescripcionesdecortísimotiempo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 874• Interrupcióndelaprescripción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 875• Extensióndelplazodeprescripciónparaelreembolsoenel contratodetransportemarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 876 –Prescripcióndelasaccionesdelseguro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 877 a)Seguroterrestre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 877 b)Seguromarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 877

Bibliografía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 879

Índice Analítico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 887

926 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO