Prácticas parentales y depresión en el adolescente

download Prácticas parentales y depresión en el adolescente

of 78

Transcript of Prácticas parentales y depresión en el adolescente

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    1/208

    RESUMEN

    LAS PRÁCTICAS PARENTALES COMO PREDICTORASDE LA DEPRESIÓN EN ADOLESCENTES DE

    ESCUELAS PREPARATORIAS

     por 

    Cristina Félix Vá!"#

    As#sora prin$ipal% S"sana Ca&pos Ma'ri(al

    )

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    2/208

    RESUMEN DE TESIS DE POSGRADO

    Uni*#rsi'a' '# Mont#&or#los

    Fa$"lta' '# Psi$olo(+a

    T+t"lo% LAS PRÁCTICAS PARENTALES COMO PREDICTORAS DE LA DEPRESIÓNEN ADOLESCENTES DE ESCUELAS PREPARATORIAS

     No&,r# '# la In*#sti(a'ora% Cristina Félix Vá!"#

     No&,r# - t+t"lo '# la as#sora prin$ipal% S"sana Ca&pos Ma'ri(al

    F#$.a '# t#r&ina$i/n%

    Problema

    Esta in*#sti(a$i/n r#la$ion/ las prá$ti$as par#ntal#s $on la '#pr#si/n ,"s$an'o 'ar 

    r#sp"#sta a la pr#("nta '# in*#sti(a$i/n% 0S#rá !"# las prá$ti$as par#ntal#s pat#rnas -

    &at#rnas son 1a$tor#s pr#'i$tor#s '# la '#pr#si/n #n a'ol#s$#nt#s !"# $"rsan #l prir a2o '#

     pr#paratoria '# tr#s #s$"#las '#l nor#st# - 'os '#l s"r#st# '# la R#p3,li$a M#xi$ana4

    Método  La in*#sti(a$i/n 1"# $"antitati*a '# tipo $orr#la$ional trans*#rsal5 La &"#stra #st"*o

    $onstit"i'a por 678 a'ol#s$#nt# '# )9 a 68 a2os '# #'a': #st"'iant#s '#l prir a2o '# tr#s

    #s$"#las pr#paratorias '#l nor#st# - 'os '#l s"r#st# '# la R#p3,li$a M#xi$ana5

    6

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    3/208

    Resultados

      S# #n$ontr/ !"# las prá$ti$as par#ntal#s pat#rnas - &at#rnas son pr#'i$tor#s '# la'#pr#si/n5 S# i'#nti1i$/ !"# la $o&"ni$a$i/n - $ontrol $on'"$t"al pat#rno: la i&posi$i/n

     pat#rna: #l $ontrol psi$ol/(i$o &at#rno - la a"tono&+a &at#rna son los prin$ipal#s pr#'i$tor#s

    '# la '#pr#si/n #n a'ol#s$#nt#s5

    Conclusiones

    Los .alla(os &"#stran !"# a &a-or $o&"ni$a$i/n - $ontrol $on'"$t"al pat#rno: .a-nor &ani1#sta$i/n '# sinto&atolo(+a '#pr#si*a; -: por #l $ontrario: a &a-or i&posi$i/n

     pat#rna &a-or '#pr#si/n5 S#(3n #l (én#ro 1#nino: las prá$ti$as par#ntal#s pat#rnas !"#

     pr#'i$#n la '#pr#si/n son la $o&"ni$a$i/n - #l $ontrol $on'"$t"al - la i&posi$i/n5

    S#(3n #l (én#ro &as$"lino las prá$ti$as par#ntal#s pat#rnas !"# pr#'i$#n la '#pr#si/n

    son la $o&"ni$a$i/n - #l $ontrol $on'"$t"al - #l $ontrol psi$ol/(i$o5 S# o,s#r*/ !"# a &a-or 

    $ontrol psi$ol/(i$o &at#rno: &a-or &ani1#sta$i/n '# la '#pr#si/n; -: a &a-or a"tono&+a

    &at#rna: nor &ani1#sta$i/n '# s+nto&as '#pr#si*os5 S#(3n #l (én#ro 1#nino: las

     prá$ti$as par#ntal#s &at#rnas !"# pr#'i$#n la '#pr#si/n son la $o&"ni$a$i/n - #l $ontrol

    $on'"$t"al - #l $ontrol psi$ol/(i$o5 En #l (én#ro &as$"lino la prá$ti$a par#ntal &at#rna !"#

     pr#'i$# la '#pr#si/n #s #l $ontrol psi$ol/(i$o5

    9

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    4/208

    Uni*#rsi'a' '# Mont#&or#los

    Fa$"lta' '# Psi$olo(+a

    LAS PRÁCTICAS PARENTALES COMO PREDICTORASDE LA DEPRESIÓN EN ADOLESCENTES DE

    ESCUELAS PREPARATORIAS

    T#sis pr#s#nta'a #n $"&pli&i#nto par$ial '# los

    r#!"isitos para #l t+t"lo '# Ma#str+a #nR#la$ion#s Fa&iliar#s $on

    A$#nt"a$i/n #n T#rapiaFa&iliar 

     por

    Cristina Félix Vá!"#

    A(osto 68)<

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    5/208

    LAS PRCTICAS PARENTALES COMO PREDICTORAS DE LA DEPRESI!N ENADOLESCENTES DE ESCUELAS PREPARATORIAS

    TesisPresentada en cum"limiento "arcial

    de los re#uisitos "ara el $rado deMaestr%a en Relaciones &amiliares

    con Acentuaci'n en Tera"ia&amiliar

    "or

    Cristina &éli( )*+#ue+

    APRO,ADA POR LA COMISI!N

     ---------------------------------- ---------------------------------- Asesor "rinci"al. Mtra/ Susana Cam"os Madri$al

    Asesor e(terno

     -------------------------------------------- ------------------------------------------- Miembro. Dr/ Antonio Estrada Miranda Dra/ Ra#uel de 0ornie1c+u2   Directora de Estudios Graduados

     -------------------------------------------- ------------------------------------------- Miembro. Dr/ 3aime Rodr%$ue+ G'me+ &ec4a de a"robaci'n

    =

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    6/208

    DEDICATORIA

    D#'i$o #st# 'o$"nto prirant# a Dios: !"i#n .a 'iri(i'o &i *i'a - .a #sta'o

    $on&i(o #n to'o &onto5

    A &is pa'r#s: por s" apo-o in$on'i$ional #n to'os los asp#$tos '# &i *i'a: por s"s

    $"i'a'os - $ons#>os5

    A &is a&i(os - $o&pa2#ros: por!"# .an $ontri,"i'o a &i '#sarrollo pro1#sional -

     p#rsonal5

    Por 3lti&o: la '#'i$o a &is pro1#sor#s: por!"# $on s"s #xp#ri#n$ias .an si'o '#

    inspira$i/n para $r#$#r $o&o psi$ot#rap#"ta '# 1a&ilia5

    ?

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    7/208

    TA,LA DE CONTENIDO

    LISTA DE FI@URAS55 *i

    LISTA DE TABLAS *ii

    RECONOCIMIENTOS *iii

    Cap+t"lo 

    I5 INTRODUCCIÓN55555555 )Ant#$#'#nt#s '#l pro,l#&a555 )Plant#a&i#nto '#l pro,l#&a55555 <

    D#$lara$i/n '#l pro,l#&a55555 #ti*os555 =I&portan$ia - >"sti1i$a$i/n '#l pro,l#&a5 =S"p"#stos55 ?Li&ita$ion#s5 ?D#li&ita$ion#s555555 ?Tras1on'o 1ilos/1i$o5 D#1ini$i/n '# tér&inos55555 )=

    II5 MARCO DE REFERENCIA5555555 )

    Intro'"$$i/n555555555555555555555555555555 )A'ol#s$#n$ia55555555555555555555555555555 )  T#or+a psi$oso$ial '# Eri Erison555555555555555555555555555555 )  T#or+a '#l '#sarrollo psi$os#x"al '# Si(&"n' Fr#"'555 )7  T#or+a $o(niti*a '# #an Pia(#t555555555 68  T#or+a so$io$"lt"ral '# V-(ots-555555 6)  T#or+a '#l '#sarrollo &oral '# Go.l,#r(55 66Con$#pto '# so$ialia$i/n '#l in'i*i'"o55 69  So$ialia$i/n pri&aria555 6=  So$ialia$i/n s#$"n'aria 6?La 1"n$i/n so$ialia'ora '# la 1a&ilia55 6HD#pr#si/n55 98Estilos par#ntal#s $o&o ant#$#'#nt#s55 96Prá$ti$as par#ntal#s - '#pr#si/n555 9<

    III5 MTODOS J PROCEDIMIENTOS5555

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    8/208

    Po,la$i/n '#l #st"'io55 5

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    9/208

    )5 Estilos par#ntal#s5 Ma$$o,- - Martin: )7H9565 Varia,l#s '# #st"'io - s"s r#la$ion#s555

    LISTA DE TA,LAS

    )5 Op#ra$ionalia$i/n '# *aria,l#s55555555555555555555555555555565 Op#ralia$i/n '# .ip/t#sis n"las5555555555555

    7

    *i

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    10/208

    95 E'a' '# los #st"'iant#s5555or ("+a - prot#$tor '# &i *i'a - as#sor 

    '# &i pro-#$to pro1#sional5

    A &is pa'r#s: por s" in$ansa,l# apo-o a $a'a "na '# &is '#$ision#s: por!"# #n lal#>an+a a$o&pa2aron #n #st# #&pr#n'i&i#nto - 'i#ron to'o '# s+ &is&os para *#r

    $"l&inar5

    A &is a&i(os - $o&pa2#ros por s"s pala,ras '# áni&o - apo-o $onstant#5

    )8

    *ii

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    11/208

    A &is as#sor#s: Mtra: S"sana Ca&pos: Dr5 Antonio Estra'a - al Dr5 ai Ro'r+("#:

     por!"# $on s" #xp#ri#n$ia pro1#sional .an $ontri,"i'o a la $"l&ina$i/n '# #sta in*#sti(a$i/n5

    A la Mtra5 @r#is- M"rillo: por!"# .a $onta(ia'o #l #nt"sias&o por la in*#sti(a$i/n:- #l '#s#o '# s#r p#rs#*#rant# ant# $"al!"i#r '#sa1+o5

    ))

    *ii

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    12/208

    CAP5TULO I

    INTRODUCCI!N

    Antecedentes del "roblema

    La a'ol#s$#n$ia .a si'o lla&a'a p#r+o'o '# la p",#rta': tér&ino #n $ast#llano !"#

    apar#$# #n #l si(lo VIII: pro*#ni#nt# '# la pala,ra lat+na p",#rtas - .a$# r#1#r#n$ia a la

    #'a' #n !"# apar#$# #l *#llo p3,i$o5 Con #sto s# #n1atia lo !"# 'istin("# a la a'ol#s$#n$ia:

    $o&o #tapa '#l $i$lo *ital: #n lo r#1#r#nt# a la pr#s#n$ia '# "n $on>"nto '# $a&,ios ,iol/(i$os

    !"# pr#paran al s">#to para la pro$r#a$i/n Do&+n("#: 688H5

    D# a$"#r'o $on los $on$#ptos a$#pta'os o1i$ialnt# por la Or(ania$i/n M"n'ial '#

    la Sal"': la a'ol#s$#n$ia #s "na #tapa !"# trans$"rr# #ntr# )8 a )7 a2os5 S# $onsi'#ran tr#s1as#s% la a'ol#s$#n$ia t#&prana: 'ia - tar'+a Mor#no: )77?5

    La po,la$i/n a'ol#s$#nt# .a i'o #n a"nto $on #l $orr#r '# los a2os5 Solo #n A&éri$a

    Latina la $"arta part# '# la po,la$i/n #stá 1or&a'a por >/*#n#s B"itra(o: B#ra$asa: Cal'#r/n:

    Cortés: E$.#*#rri - @ra$ia: 68)85

    S#(3n #l INE@I 68)8 #n s" r#port# '#l C#nso '# Po,la$i/n - Vi*i#n'a #n Méxi$o: la

     po,la$i/n '# >/*#n#s #n #'a'#s '# #ntr# )= - 67 a2os son 67 8? =?85 En #st# &is&o r#port#

    s# #sp#$i1i$a !"# si la so$i#'a' ,rin'a ori#nta$i/n a'#$"a'a - apropia'a: a'#&ás '# oport"niQ

    'a'#s '# '#sarrollo #n ár#as $o&o #'"$a$i/n: sal"': #&pl#o - r#$r#a$i/n: los >/*#n#s po'rán

    )

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    13/208

    transitar a la #'a' a'"lta - $ontri,"ir si(ni1i$ati*ant# #n #l '#sarrollo '# s"s so$i#'a'#s: por 

    lo tanto: #s '# s"&a i&portan$ia $ono$#r "n po$o &ás '# #llos p:)85

    Esto no '#>a a "n la'o #l pap#l 1"n'antal '# los pa'r#s $o&o ("+as '# los .i>os5 ElINE@I ta&,ién r#porta !"# la sali'a '# los >/*#n#s '#l .o(ar '# los pa'r#s s# pr#s#nta $a'a

    *# &ás #n #'a'#s &a-or#s5 El =75 '# #sos >/*#n#s *i*# $on al("no '# s"s pa'r#s o $on

    a&,os: &i#ntras !"# 3ni$ant# #l 9?56 *i*# #n al(3n l"(ar 'istinto al pat#rno5 Ta&,ién

    #xist# "na i&portant# 'i1#r#n$ia #ntr# los >/*#n#s !"# *i*#n solo $on #l pa'r# $on "n 6: '#

    los !"# *i*#n $on la &a'r#: r#pr#s#nta'o por "n )955

    La #tapa '# la a'ol#s$#n$ia #s &"- r#l#*ant# para la in*#sti(a$i/n por!"# ,rin'a a las

     p#rsonas: a tra*és '# los r#s"lta'os: oport"ni'a'#s para t#n#r r#p#r$"sion#s positi*as so,r# s"

    i'#nti'a': a"to#sti&a: a"tono&+a # inti&i'a' Papalia: #n'os - D"sin: 688)5

    S#(3n Vill#(as 68)8: la 1a&ilia #s #l prir $ont#xto '# so$ialia$i/n #n #l !"# los

    a'ol#s$#nt#s #sta,l#$#n r#la$ion#s !"# 1a$ilitan la 1or&a$i/n '# la p#rsonali'a'; para !"# #l

    a$o&pa2a&i#nto '# los pa'r#s s#a #1i$a #s n#$#sario !"# as"&an la 1"n$i/n '# ("+a -

    ori#nta$i/n '#l pro$#so - s#an !"i#n#s $onstr"-an #l &o'#lo '# $"i'a'o - a$o&pa2a&i#nto

    Batllori: )7795

    Las $i#n$ias so$ial#s #stán #sp#$ialnt# int#r#sa'as #n #l #st"'io '#l #!"ipa&i#nto

    so$io$"lt"ral '# los s#r#s ."&anos; tratan '# 'ar $"#nta '#l pro$#so por #l !"# las p#rsonas

    a'!"i#r#n las $"ali'a'#s - '#str#as n#$#sarias para parti$ipar #n #l &"n'o so$ial #n #l !"# s#

    '#s#n*"#l*#n .a,it"alnt#; a #st# pro$#so #s al !"# s# l# lla&a: #n las $i#n$ias so$ial#s:

     pro$#so '# so$ialia$i/n; int#nta 'ar r#sp"#stas al por!"é $a'a so$i#'a' ti#n# &o'#los

    'i1#r#nt#s5 En #st# s#nti'o la #'"$a$i/n '#l a'ol#s$#nt# parti$ipa '# la a$$i/n so$ialia'ora '#

    6

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    14/208

    la so$i#'a': $on a$$ion#s #sp#$+1i$as '# $riana por part# '# las 1a&ilias: #l #ntorno o por la

    int#ra$$i/n '# los &a#stros - al"&nos #n la #s$"#la Barroso - Mor#nt#: 68)85

    La 1a&ilia .a si'o #l $#ntro '# &"$.as in*#sti(a$ion#s r#la$iona'as al pap#l1"n'antal '# los pa'r#s #n #l '#sarrollo '# los .i>os: $o&o por #>#&plo: s" 1"n$i/n $o&o

    &o'#los para s"s .i>os: s" pap#l #n la 1or&a$i/n '# los *alor#s &oral#s: in1l"#n$ia #n #l

    #sta'o an+&i$o '#pr#si*o: #n la 1or&a$i/n '# s" a"to#sti&a: #ntr# otros 1a$tor#s Bris#2o:

    688H; @ar$+a - @ar$+a: )7H8; @ra$ia: 6886; @ra$ia: Lila - @ar$+a: 688H; Lao: 688=5

    Otras in*#sti(a$ion#s s#2alan las 'i*#rsas pro,l#&áti$as !"# s# r#la$ionan $on #l rol

    !"# los pa'r#s #>#r$#n so,r# s"s .i>os a'ol#s$#nt#s: pro,l#&as tal#s $o&o la 'ro(a'i$$i/n: las

     prá$ti$as s#x"al#s ina'#$"a'as !"# tra#n $o&o $ons#$"#n$ia #&,araos no '#s#a'os: a,ortos

    # in1#$$ion#s '# trans&isi/n s#x"al: pro,l#&as 'i*#rsos '# $on'"$ta: apat+a: '#pr#si/n: #ntr#

    otros Cari$ot#: 688H; @onál#: #t al5: 6889; Go*a$s #t al5: 68895

    Los a'ol#s$#nt#s son "no '# los (r"pos !"# pr#s#nta &a-or pro,a,ili'a' '# s"1rir 

    '#pr#si/n: -a !"# #n la #tapa '# la a'ol#s$#n$ia s# r#alian pro$#sos '# $a&,io 1+si$o:

     psi$ol/(i$o: so$io$"lt"ral - $o(niti*o: !"# '#&an'an '# #llos #l '#sarrollo '# #strat#(ias '#

    a1ronta&i#nto !"# l#s p#r&itan #sta,l#$#r "n s#nti'o '# i'#nti'a': a"tono&+a - éxito p#rsonal

    - so$ial Bl"&: 68885

    En $"anto a las &ani1#sta$ion#s $l+ni$as '# los trastornos '#pr#si*os #n la

    a'ol#s$#n$ia: s# '#sta$an al("nos s+nto&as !"# apar#$#n '#s'# la in1an$ia - r#$r"'#$#n

    '#sp"és '# la p",#rta'5 La apari#n$ia '#pr#si*a #n #stas #'a'#s no #s #l 3ni$o $rit#rio !"# s#

    '#,# t#n#r #n $"#nta: sino ta&,ién #s n#$#sario at#n'#r los r#port#s '# los a'ol#s$#nt#s a$#r$a

    '# "na &a-or in$i'#n$ia '# s+nto&as '# '#s#sp#rana - 1alta '# $apa$i'a' para 'is1r"tar lo

    !"# .a$#n5 A'#&ás: #s i&portant# &irar otras r#1#r#n$ias $o&o la n#$#si'a' '# 'or&ir &ás:9

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    15/208

    $a&,ios #n #l p#so $orporal: pr#s#n$ia '# i'#as a$#r$a '# la &"#rt#: # i'#a$i/n s"i$i'a

    B#rna': 68885

    En #l pro,l#&a '#l pr#s#nt# #st"'io s# to&arán #n $"#nta las si("i#nt#s *aria,l#s%A'ol#s$#n$ia: prá$ti$as par#ntal#s pat#rnas: prá$ti$as par#ntal#s &at#rnas - '#pr#si/n5 En "na

     po,la$i/n #st"'iantil '# prir a2o '# tr#s #s$"#las pr#paratorias '#l nor#st# - 'os #s$"#las

     pr#paratorias '#l s"r#st# '# la R#p3,li$a M#xi$ana5

    Planteamiento del "roblema

    Entr# los $a&,ios !"# a1rontan los a'ol#s$#nt#s #n la épo$a a$t"al s# #n$"#ntran los

    s+nto&as '#pr#si*os5 stos s# r#la$ionan $on las prá$ti$as par#ntal#s !"# p#r$i,#n los

    a'ol#s$#nt#s: p"#sto !"# la &an#ra $o&o son $ria'os por a&,os pa'r#s in1l"-# #n los

    s+nto&as '#pr#si*os5 Las prá$ti$as par#ntal#s p"#'#n s#r pr#'i$tor#s '# la '#pr#si/n5

    Declaraci'n del "roblema

    El pro,l#&a '# la pr#s#nt# in*#sti(a$i/n s# #xpr#sa 'iant# la si("i#nt# pr#("nta%

    0S#rá !"# las prá$ti$as par#ntal#s pat#rnas - &at#rnas son 1a$tor#s pr#'i$tor#s '# la '#pr#si/n

    #n a'ol#s$#nt#s !"# $"rsan #l prir a2o '# pr#paratoria '# tr#s #s$"#las '#l nor#st# - 'os

    #s$"#las '#l s"r#st# '# la R#p3,li$a M#xi$ana4

    6i"'tesis

    D# la pr#("nta '# in*#sti(a$i/n n$iona'a ant#riornt# s# '#ri*a las si("i#nt#s

    .ip/t#sis '# in*#sti(a$i/n%

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    16/208

    )% Las prá$ti$as par#ntal#s pat#rnas son 1a$tor#s pr#'i$tor#s '# la '#pr#si/n #n

    a'ol#s$#nt#s !"# $"rsan #l prir a2o '# pr#paratoria '# tr#s #s$"#las '#l nor#st# - 'os

    #s$"#las '#l s"r#st# '# la R#p3,li$a M#xi$ana56% Las prá$ti$as par#ntal#s &at#rnas son 1a$tor#s pr#'i$tor#s '# la '#pr#si/n #n

    a'ol#s$#nt#s !"# $"rsan #l prir a2o '# pr#paratoria '# tr#s #s$"#las '#l nor#st# - 'os

    #s$"#las '#l s"r#st# '# la R#p3,li$a M#xi$ana5

    Ob1eti7os

    El o,>#ti*o !"# s# prop"so #n #sta in*#sti(a$i/n 1"# #l si("i#nt#% D#t#r&inar si las

     prá$ti$as par#ntal#s pat#rnas - &at#rnas son 1a$tor#s pr#'i$tor#s '# la '#pr#si/n #n

    a'ol#s$#nt#s !"# $"rsan #l prir a2o '# pr#paratoria '# tr#s #s$"#las '#l nor#st# - 'os

    #s$"#las '#l s"r#st# '# la R#p3,li$a M#xi$ana5

    Im"ortancia 8 1usti9icaci'n del "roblema

    Es '# i&portan$ia la t#&áti$a '# in*#sti(a$i/n -a !"# '# a$"#r'o a los r#s"lta'os

    #xp"#stos #n 'i*#rsas in*#sti(a$ion#s: "no '# los 1a$tor#s !"# in1l"-#n #n la apari$i/n '#

    s+nto&as '#pr#si*os #n los a'ol#s$#nt#s #s #l $ont#xto 1a&iliar Crai(: 688); D#l*al: 6886;

    Flo"r - B"$.anan: 6889; Papalia: et al., 688); Par'o: San'o*al - U&,arila: 688

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    17/208

    Ant# #sta r#ali'a': s# torna i&portant# la in*#sti(a$i/n #n ésta ár#a para $ono$#r $"ál#s

    son las prá$ti$as par#ntal#s !"# pr#'i$#n la '#pr#si/n #n los a'ol#s$#nt#s -: $on los r#s"lta'os

    o,t#ni'os: po'#r 'is#2ar pro(ra&as '# int#r*#n$i/n !"# >or#n #l a&,i#nt# 1a&iliar - as+'is&in"ir la pr#*al#n$ia '# s+nto&as '#pr#si*os #n la po,la$i/n #st"'iantil5

    Su"uestos

    Los s"p"#stos t#/ri$os !"# ori#ntan #sta in*#sti(a$i/n son las si("i#nt#s

    $onsi'#ra$ion#s%

    )5 Las prá$ti$as par#ntal#s pat#rnas no son pr#'i$tor#s '# la '#pr#si/n #n losa'ol#s$#nt#s $"an'o p#r$i,#n $o&"ni$a$i/n: a"tono&+a - $ontrol $on'"$t"al5

    65 Las prá$ti$as par#ntal#s &at#rnas no son pr#'i$tor#s '# la '#pr#si/n #n los

    a'ol#s$#nt#s $"an'o p#r$i,#n $o&"ni$a$i/n: a"tono&+a - $ontrol $on'"$t"al5

    Limitaciones

    Esta in*#sti(a$i/n trat/ '# 'ar r#sp"#sta a la p#r$#p$i/n !"# ti#n#n los a'ol#s$#nt#s '#l

    tipo '# prá$ti$a par#ntal !"# #>#r$#n s"s pa'r#s so,r# #llos - si éstas pr#'i$#n la '#pr#si/n5 S#

    apli$aron los instr"ntos a tr#s #s$"#las pr#paratorias ",i$a'as #n #l nor#st# - 'os #s$"#las

    #n #l s"r#st# '# la R#p3,li$a M#xi$ana5 Por $"#stion#s '# ti#&po - li&ita$ion#s #$on/&i$as

    solo s# apli$/ a #st"'iant#s '# prir a2o5

    Delimitaciones

    La pr#s#nt# in*#sti(a$i/n #st"*o '#li&ita'a '# la si("i#nt# &an#ra%

    ?

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    18/208

    )5 La in*#sti(a$i/n s# ll#*/ a $a,o '"rant# #l $i$lo #s$olar 68)6Q68)95 Los s">#tos '#

    la in*#sti(a$i/n son a'ol#s$#nt#s $on #'a'#s #ntr# los )9 - 68 a2os: #st"'iant#s '# prir a2o

    '# tr#s #s$"#las pr#paratorias ",i$a'as #n #l nor#st# - 'os #n #l s"r#st# '# la R#p3,li$aM#xi$ana5

    65 No s# in$l"-#ron #st"'iant#s '# s#("n'o ni t#r$#r a2o '# #sas instit"$ion#s5

    95 No s# .io 'istin$i/n '# #st"'iant#s int#rnos o #xt#rnos '# 'i$.as instit"$ion#s5

    Tras9ondo 9ilos'9ico

    PaternidadLa pat#rni'a' #s "n $on$#pto !"# pro$#'# '#l lat+n paternĭtas - !"# s# r#1i#r# a la

    $on'i$i/n '# s#r pa'r# S&it: 68875 Esto !"i#r# '#$ir !"# #l .o&,r# !"# .a t#ni'o "n .i>o

    a$$#'# a la pat#rni'a'5 Por lo (#n#ral: la pat#rni'a' s# #&pl#a para no&,rar la $"ali'a' '#l

     pa'r# .o&,r#5 En #l $aso '# la &">#r: la no$i/n aso$ia'a a s#r &a'r# #s &at#rni'a'5 Sin

    #&,ar(o: s#(3n #l $ont#xto: pat#rni'a' p"#'# no&,rar tanto al pa'r# $o&o a la &a'r#5

    La Bi,lia: $o&o li,ro r#$tor '# la $on'"$ta ."&ana: $onti#n# prin$ipios !"# son "na

    ("+a #n #l ár#a '# la pat#rni'a'5 A $ontin"a$i/n s# n$ionan al("nos '# #llos5

    La res"onsabilidad de los "adres "or la 7ida es"iritual de los 4i1os

    Los pa'r#s son r#sponsa,l#s '#l '#sarrollo '# la *i'a #spirit"al '# los .i>os a tra*és '#

    la instr"$$i/n $onstant#5 Dios 'a #st# &an'a'o a los pa'r#s '#s'# #l anti("o p"#,lo '# Isra#l

    - son *i(#nt#s #n la a$t"ali'a'5 J las r#p#tirás a t"s .i>os: - .a,larás '# #llas #stan'o #n t"

    $asa: - an'an'o por #l $a&ino: - al a$ostart#: - $"an'o t# l#*ant#s5 J las atarás $o&o "na

    s#2al #n t" &ano: - #starán $o&o 1rontal#s #ntr# t"s o>os; - las #s$ri,irás #n los post#s '# t"

    $asa: - #n t"s p"#rtas D#"t#rono&io ?%Q7 RV?85

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    19/208

     La pala,ra r#p#tirá tra'"$i'a '#l .#,r#o si(ni1i$a% afilar : aguzar 5 A!"+ s# pi'#

    "na r#p#ti$i/n $lara # in$isi*a5 Los pa'r#s ti#n#n la r#sponsa,ili'a' '# instr"ir '+a tras '+a a

    s"s .i>os: #n as"ntos '#l '#,#r - '#l '#stino5 J las #ns#2aréis a *"#stros .i>os: .a,lan'o '##llas $"an'o t# si#nt#s #n t" $asa - $"an'o an'#s por #l $a&ino: $"an'o t# a$"#st#s - $"an'o

    t# l#*ant#s D#"t#rono&io ))%)7 RV?85

    La instr"$$i/n - #ns#2ana t#n+an !"# *#r $on la trans&isi/n '#l $ono$i&i#nto '#

    Dios: s" po'#r - s"s l#-#s a tra*és '# la r#p#ti$i/n $onstant# a los .i>os5 La int#r*#n$i/n '#

    Dios #n la li,#ra$i/n '#l p"#,lo '# Isra#l s# r#p#t+a a tra*és '# r#latos5 Los pa'r#s -a t#n+an

    $ono$i&i#nto '# los s"$#sos '# la li,#ra$i/n: -a s#a por s#r t#sti(os o$"lar#s o por .a,#rlos

    apr#n'i'o: '# i("al &an#ra: 'iant# la instr"$$i/n '# s"s pa'r#s5 El &an'ato ta&,ién

    in'i$a,a #n !"é l"(ar#s '#,+a r#aliars# tal #ns#2ana% #stan'o #n $asa: an'an'o por #l

    $a&ino: al a$ostars# - l#*antars#; #s '#$ir: no '#,+a $#sar la instr"$$i/n #n nin(3n &onto:

    '#,+a s#r "na r"tina 'iaria5 No solant# '#,+a trans&itirs#: sino ta&,ién '#,+a s#r ("ar'a'a -

    at#sora'a por los pa'r#s - los .i>os: $o&o s# r#1l#>a #n #l si("i#nt# t#xto% P#ro t#n(an

    $"i'a'o Pr#st#n at#n$i/n - no ol*i'#n las $osas !"# .an *isto s"s o>os: ni las apart#n '# s"

    $ora/n &i#ntras *i*an5 C"ént#ns#las a s"s .i>os - a s"s ni#tos D#"t#rono&io

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    20/208

    $#l#,ra$i/n '# la pas$"a xo'o )65 El pa'r# #ra ta&,ién #l #n$ar(a'o '# la instr"$$i/n

     ,+,li$a '# s"s .i>os D#"t#rono&io ?%?Q7: Sal&os H%=QH5 To'os #stos pasa>#s &"#stran !"# #l

     pa'r# ti#n# "na (ran r#sponsa,ili'a' #spirit"al por s" 1a&ilia '#l &is&o &o'o !"# ti#n# lar#sponsa,ili'a' por la alinta$i/n 1+si$a5 El pa'r#: sin l"(ar a '"'as #s #l sa$#r'ot# '#l

    .o(ar: '#,# #ns#2ar a s" 1a&ilia la Pala,ra '# Dios: - '#,# s#r "n 'io int#r$#sor ant# Dios

     por s" #sposa - s"s .i>os5

    Es $laro !"# ta&,ién la &a'r# $o&part# #sta r#sponsa,ili'a'; p#ro #l pa'r# #s

    $a,#a '# la 1a&ilia: -: por lo tanto: ti#n# "na r#sponsa,ili'a' &a-or !"# no '#,# s#r 

    nospr#$ia'a5 P#ro !"i#ro !"# s#páis !"# Cristo #s la $a,#a '# to'o *ar/n: - #l *ar/n #s la

    $a,#a '# la &">#r: - Dios la $a,#a '# Cristo ) Corintios ))%9 RV?85

    La "aternidad 8 la disci"lina

    D#l (ri#(o  paidéia  : 'is$iplina s# r#1i#r# a #'"$a$i/n: $asti(o: $orr#$$i/n5

     Paidéia s# "tilia #n #,r#o )6% =Q)) para '#s$ri,ir la 'is$iplina '#l S#2or !"# 'a 1r"to

    apa$i,l# '# >"sti$ia5 La 'is$iplina: #l $asti(o - la instr"$$i/n '#l S#2or son &ani1#sta$ion#s

    '# s" a&or Apo$alipsis 9%)7: - lo &is&o '#,# s#r #n #l $aso '# los pa'r#s5 La pala,ra

    'is$iplina pro*#ni#nt# '#l .#,r#o musar; #s "n tér&ino t+pi$o '# la lit#rat"ra sapi#n$ial !"#

    i&pli$a la #ns#2ana o instr"$$i/n $orr#$ti*a '# la l#- - la #'"$a$i/n '# los pa'r#s: in$l"i'o #l

    $asti(o 1+si$o5 El prop/sito '# la *#r'a'#ra 'is$iplina #s $orr#(ir - .a$#r $o&pr#n'#r s" $"lpa

    al !"# -#rra - #n$a&inarlo a "n n"#*o pro$#'#r $on in1l"#n$ia positi*a #n s" *i'a5

    La pala,ra $asti(o:  paidéu: s# r#1i#r# a #'"$ar a ni2os: 'is$iplinar: $asti(ar:

     parti$"larnt# $o&o "n pa'r# $asti(a a "n .i>o $on #l prop/sito '# #n$a&inarlo - #'"$arlo5

    7

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    21/208

    El#na '# .it# #s$ri,i/ r#sp#$to a #sto !"# #l o,>#to '# la 'is$iplina #s #'"$ar al ni2o

     para !"# s# (o,i#rn# solo5 S# l# '#,#r+a #ns#2ar la $on1iana #n s+ &is&o - #l 'o&inio propio

    .it#: )7?o .a- a !"i#n #l pa'r# no 'is$iplin#4 #,r#os )6% NVI5 R#$ono$# #n t"

    $ora/n !"#: as+ $o&o "n pa'r# 'is$iplina a s" .i>o: ta&,ién #l S#2or t" Dios t# 'is$iplina a

    ti D#"t#rono&io H%=; por!"# #l S#2or a !"i#n a&a r#pr#n'#: $o&o "n pa'r# al .i>o #n !"i#n

    s# '#l#ita Pro*#r,ios 9%)65

    D#l &is&o &o'o $o&o Dios: !"# tanto nos a&a: nos $orri(# $"an'o #s n#$#sario: #l

     pa'r# !"# a&a a s" .i>o no pasa por alto $"al!"i#r oport"ni'a' para $orr#(irlo pro$"ran'o

    si#&pr# lo >or para él5 Dios $o&o pa'r# a&ant# *#la por la 1or&a$i/n '#l $ará$t#r '# s"s

    .i>os '# i("al &an#ra !"# "n pa'r# t#rr#nal5 El#na '# .it# #s$ri,i/ al r#sp#$to lo si("i#nt#%

    Los >/*#n#s n#$#sitan pa'r#s !"# los #'"!"#n - 'is$iplin#n: !"# l#s $orri>an s"s &alos

    .á,itos # in$lina$ion#s - po'#n s"s &alas t#n'#n$ias .it#: )7?os &i#ntras .a-a ti#&po: &i#ntras t#n(an la

    in1l"#n$ia so,r# #llos5 Casti(a a t" .i>o #n tanto .a- #sp#rana; &as no s# apr#s"r# t" al&a

     para '#str"irlo Pro*#r,ios )7%)H; No #s$atis la 'is$iplina '#l ni2o; a"n!"# lo $asti("#s

    $on *ara: no &orirá Pro*#r,ios 69%)95 Una '# las '#,ili'a'#s !"# los pa'r#s po'r+an

     pr#s#ntar #n al(3n &onto '# s"s *i'as: #s la '# post#r(ar la $orr#$$i/n '# &alos .á,itos)8

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    22/208

    &ani1#sta'os #n la $on'"$ta '# los .i>os a t#&prana #'a': o$asionan'o !"# s# arrai("# #n s"

    $ará$t#r $on1or trans$"rr#n los a2os: *ol*ién'os# 'i1+$il la $orr#$$i/n #n la #'a'

    a'ol#s$#nt# - a'"lta5 S# 1or&a "n $ará$t#r '#1or&a'o !"# 'i1+$ilnt# po'rá s#r $orr#(i'o por la in1l"#n$ia pat#rna5

     No s# '#,# '#s$"i'ar #l $asti(o '#,i'o: para !"# #l .i>o no a$a,# #n la r"ina $o&pl#ta5

    En Isra#l #l .i>o '#pra*a'o '#,+a ll#*ars# '#lant# '# los an$ianos para !"# lo >"(aran !"i#n#s

    a3n po'+an or'#nar s" #>#$"$i/n si lo #sti&a,an n#$#sario D#"t#rono&io 6)% )HQ6)5

    Los pa'r#s no solant# '#,#n #>#r$#r s" a"tori'a' para 'is$iplinar a los .i>os sino

     pro$"rar no pro*o$arlos a ira para no t#n#r $on #so o$asi/n '# al("na 'isp"ta: s# #x.orta a los

     pa'r#s a !"# los .i>os s#an $ria'os #n 'is$iplina - $on la instr"$$i/n '# Dios5

    J *osotros: pa'r#s: no pro*o!"éis a ira a *"#stros .i>os: sino $ria'los #n la 'is$iplina

    # instr"$$i/n '#l S#2or E1#sios ?%< RV?85 Para !"# los .i>os $r#$an #n #l t#&or '#l S#2or:

    la 'is$iplina - a&on#sta$i/n 'a'as por los pa'r#s '#,#n pro*#nir '#l S#2or - t#n#r s"

    apro,a$i/n5 Los pa'r#s o$"pan #l l"(ar '# Dios 1r#nt# a s"s .i>os: lo $"al $onstit"-# "na

    i&portant+si&a r#sponsa,ili'a' '# los pa'r#s5

    La res"uesta de los 4i1os a la disci"lina "aterna

    S# #x.orta a los .i>os a !"# r#spon'an $on r#sp#to - o,#'i#n$ia #l a$to '# 'is$iplina

     por part# '# los pa'r#s - !"# no s#a par$ial: sino $o&pl#ta5 i>os: o,#'#$#' a *"#stros pa'r#s

    #n to'o Colos#ns#s 9%685 En #st# s#nti'o: no solant# los pa'r#s ti#n#n la r#sponsa,ili'a'

    '# *#lar por #l '#sarrollo '#l $ará$t#r a tra*és '# la 'is$iplina - a&on#sta$i/n: sino !"#

    ta&,ién los .i>os '#,#n parti$ipar 'iant# s" 'isposi$i/n '# r#sp#tar la a"tori'a' pat#rna

    $o&o s# #xpr#sa #n #l !"into &an'a&i#nto 'a'o por Dios% onra a t" pa'r# - a t" &a'r#:

    ))

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    23/208

     para !"# 'is1r"t#s '# "na lar(a *i'a #n la ti#rra !"# t# 'a #l S#2or t" Dios xo'o 68%)6

     NVI5 Est# &an'a&i#nto no solant# s# 'iri(# a los .i>os para !"# t#n(an #n $laro .onrar a

    s"s pa'r#s: sino !"# o1r#$# "na prosa '# lar(a *i'a: '# r#$i,i&i#nto '# ,i#n#star #n la ti#rra!"# .a,itan E1#sios ?%)Q95

    El !"into &an'a&i#nto no s/lo r#!"i#r# !"# los .i>os s#an r#sp#t"osos: s"&isos -

    o,#'i#nt#s a s"s pa'r#s: sino !"# ta&,ién los an - s#an ti#rnos $on #llos: !"# ali*i#n s"s

    $"i'a'os: !"# #s$"'#n s" r#p"ta$i/n: - !"# l#s a-"'#n - $ons"#l#n #n s" *#>#5 .it#: )7?:

     p5 9)?5

     La "aternidad 8 el bienestar inte$ral de los 4i1os

    En #l N"#*o T#stanto .a- &"$.os #>#&plos '# pa'r#s !"# a$"'+an a #s3s #n ,"s$a

    '# sani'a' para al("no '# s"s .i>os5 Por!"# "na &">#r: $"-a .i>a t#n+a "n #sp+rit" in&"n'o:

    l"#(o !"# o-/ '# él: *ino - s# postr/ a s"s pi#s Mar$os %6= RV?85 En los $asos il"stra'os

    #n la Bi,lia: 1"#ron los pa'r#s !"i#n#s to&aron la ini$iati*a para ,"s$ar "na sol"$i/n a los

     p#sar#s - 'ol#n$ias '# los .i>os5 En #sto ll#(/ "n .o&,r# lla&a'o airo: !"# #ra "n >#1# '# la

    sina(o(a5 Arro>án'os# a los pi#s '# #s3s: l# s"pli$a,a !"# 1"#ra a s" $asa: por!"# s" 3ni$a

    .i>a: '# "nos 'o$# a2os: s# #sta,a &"ri#n'o L"$as H%a: a$"'i/ a él p#rsonalnt#

    - l# s"pli$/ insist#nt#nt# !"# 1"#s# al l"(ar 'on'# #lla s# #n$ontra,a para !"# ll#*ara a $a,o

    "na o,ra '# sani'a'5 Est# t#xto r#1l#>a la &an#ra $o&o #l pa'r# pro$"r/ &ant#n#r la sal"'

    1+si$a '# s" .i>a por to'o 'io posi,l#5 En #sos ti#&pos #s3s #ra s#2ala'o $o&o r#,#l'# por 

    los >#1#s '# sina(o(as - 1aris#os -: sin #&,ar(o: #st# .o&,r#: !"i#n .a,+a #s$"$.a'o lo !"#

    #s3s po'+a .a$#r: '#>/ a "n la'o los pr#>"i$ios - a$"'i/ a él para !"# sanas# a s" .i>a5

    )6

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    24/208

     No 1"# "na sana$i/n lo !"# #s3s &ostr/ a #st# .o&,r# -a !"# $"an'o a&,os i,an '#

    $a&ino a s" $asa: #lla -a .a,+a 1all#$i'o: #s3s &ostr/ "n &ila(ro '# r#s"rr#$$i/n '#lant# '#

    al("nos 'is$+p"los - '# a&,os pa'r#s '# la ni2a: los .io t#sti(os o$"lar#s '# la p#ti$i/nr#spon'i'a por part# '#l >#1# '# la sina(o(a lla&a'o airo5 F"#ron t#sti(os - r#$i,i#ron "na

    r#sp"#sta 1a*ora,l# '# part# '# #s3s5 S# po'r+a '#$ir !"# a$"'i#ron a s" 3lti&a op$i/n5 Por s"

     p"#sto r#li(ioso # i'#olo(+as: #ra pro,a,l# !"# al prin$ipio l# r#s"ltas# 'i1+$il ,"s$ar a #s3s:

     p#ro *i#n'o la (ra*#'a' '# la sal"' '# s" .i>a: no t"*o &ás r#'io5 Un pa'r# in'a(a #n

     ,3s!"#'a '# alt#rnati*as para .allar sol"$i/n a la sit"a$i/n '# $risis '# s"s .i>os5

    Un $aso par#$i'o r#(istra'o #n la Bi,lia #s #l '#l pa'r# '# "n .i>o $on ata!"#s5 l

     ,"s$/ a-"'a #n #s3s pi'i#n'o $o&pasi/n - at#n$i/n para s" .i>o: #st# pa'r# #xpli$a no

    solant# #l pa'#$i&i#nto sino ta&,ién #l 'a2o !"# l# $a"sa,a - la $on'i$i/n #n la !"# *i*+a5

    D#s$ri,i#n'o ,r#*#nt# lo !"# l# o$"rr+a: n$iona ant# #s3s !"# ,"s$/ otras op$ion#s $on

    los 'is$+p"los p#ro no #n$ontr/ r#sp"#sta 1a*ora,l#5 S#2or: t#n $o&pasi/n '# &i .i>o5 L# 'an

    ata!"#s - s"1r# t#rri,l#nt#5 M"$.as *#$#s $a# #n #l 1"#(o o #n #l a("a5 S# lo tra># a t"s

    'is$+p"los: p#ro no p"'i#ron sanarlo Mat#o )%)=: )? NVI5

    Un pa'r# #s ("ar'ián '# la #sta,ili'a' #spirit"al s# los .i>os5 Un #>#&plo #s #l $aso '#

    o,5 l o1r#$+a .olo$a"stos #n ,#n#1i$io '# s"s .i>os5 Lo .a$+a sin sa,#r si al("no '# #llos

    .",i#ra p#$a'o #n r#ali'a': p#ro #ra "na &an#ra '# pr#*#nir las $ons#$"#n$ias '#l &ás os$"ro

     p#nsa&i#nto !"# o1#n'i#s# a Dios5 E i,an s"s .i>os - .a$+an ,an!"#t#s #n s"s $asas: $a'a "no

    #n s" '+a; - #n*ia,an a lla&ar a s"s tr#s .#r&anas para !"# $o&i#s#n - ,#,i#s#n $on #llos5 J

    a$ont#$+a !"# .a,i#n'o pasa'o #n t"rno los '+as '#l $on*it#: o, #n*ia,a - los santi1i$a,a: - s#

    l#*anta,a '# &a2ana - o1r#$+a .olo$a"stos $on1or al n3ro '# to'os #llos5 Por!"# '#$+a

    o,% W"iá .a,rán p#$a'o &is .i>os: - .a,rán ,las1#&a'o $ontra Dios #n s"s $oraon#s5 D#)9

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    25/208

    #sta &an#ra .a$+a to'os los '+as o, )%os $"an'o s# pr#s#nta la oport"ni'a' '# s#r ("+as #n #s# asp#$to5 Sans/n .io "na p#ti$i/n 1r#nt# a s"s

     pa'r#s '# !"# l# 1"#r# 'a'a $o&o #sposa a "na &">#r 1ilist#a: los pa'r#s: sa,i#n'o !"# #sa

    '#$isi/n no #ra la &ás a'#$"a'a para s" *i'a: l# r#spon'i#ron $on "na pr#("nta a,i#rta !"#

    &ostra,a "na post"ra 1ir '# '#sa$"#r'o5 P#ro s"s pa'r#s l# 'i>#ron% X0A$aso no .a-

    nin("na &">#r a$#pta,l# #ntr# t"s pari#nt#s: o #n to'o n"#stro p"#,lo: !"# ti#n#s !"# ir a

     ,"s$ar "na #sposa #ntr# #sos 1ilist#os in$ir$"n$isos4Y Sans/n l# r#spon'i/ a s" pa'r#% XP+'#

    a ésa: !"# #s la !"# a &+ ("staY "#$#s )os - #stos $on1+an #n !"# s"s pa'r#s l#s 'arán $osas ,"#nas: 0W"é

    .o&,r# .a- '# *osotros: !"# si s" .i>o l# pi'# pan: l# 'ará "na pi#'ra4 0O si l# pi'# "n

     p#s$a'o: l# 'ará "na s#rpi#nt#4 P"#s si *osotros: si#n'o &alos: sa,éis 'ar ,"#nas 'á'i*as a

    *"#stros .i>os: 0$"ánto &ás *"#stro Pa'r# !"# #stá #n los $i#los 'ará ,"#nas $osas a los !"# l#

     pi'an4 Mat#o %7Q))5 Dios #s "n pa'r# '# a&or5 D#s#a !"# #s# &is&o a&or s#a tras&iti'o a

    n"#stros s#>ant#s: - #n #l $aso '# los pa'r#s: !"# s#a tras&iti'o a s"s .i>os a tra*és '#l

    $onstant# $"i'a'o5

    Im"licaciones de la "aternidad

    Los pa'r#s ti#n#n la r#sponsa,ili'a' '# r#p#tir $onstant#nt# los prin$ipios # i'#al#s

    !"# Dios .a 'a'o a s" p"#,lo5 P#ro para !"# #sa 1"n$i/n pat#rna t#n(a éxito: #l pa'r# .a '#

    *#lar por s" *i'a #spirit"al - ,"s$ar $onstant#nt# la *ol"nta' '# Dios #n s" *i'a5 Si #l pa'r#

    )

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    26/208

    '#s$"i'a s" r#la$i/n p#rsonal $on Dios s#rá 'i1+$il !"# p"#'a s#r "n ("+a para s"s .i>os5 J l#s

    '#$+a "na pará,ola% 0A$aso p"#'# "n $i#(o ("iar a otro $i#(o4 0No $a#rán a&,os #n #l

    .o-o4 L"$as ?%97 RV?85 Los pa'r#s '#,#n pro$"rar la 'is$iplina $onstant# #n los .i>os - ,"s$ar la 'ir#$$i/n '# Dios para !"# la 'is$iplina no s#a $on1"n'i'a $on "n $asti(o ll#no '# ira

    - #no>o #n r#pr#salia por la $on'"$ta ina'#$"a'a '# los .i>os: sino &ás ,i#n s#r "n 'io '#

    $orr#$$i/n sana #n ,3s!"#'a '#l '#sarrollo '# ,"#nos .á,itos !"# r#p#r$"tan

    satis1a$toriant# #n #l '#sarrollo '# s"s $ara$t#r#s5

    El .i>o ta&,ién ti#n# part# '# r#sponsa,ili'a' #n r#sp"#sta a la 'is$iplina !"# s"s

     pa'r#s #>#r$#n so,r# #llos5 D#,#n pro$"rar r#sp#tarlos $o&o .a$# r#1#r#n$ia #l !"into

    &an'a&i#nto5 S# po'r+a '#$ir !"# la r#la$i/n pa'r#Q.i>o: s#(3n los prin$ipios B+,li$os: #s "na

    r#la$i/n ,i'ir#$$ional: a&,os parti$ipan: 'an - r#$i,#n r#sp#to: - ti#n#n "na part# '#

    r#sponsa,ili'a' #n #st# s#nti'o5

    Los pa'r#s '#,#n pro$"rar !"# los .i>os t#n(an ,i#n#star #n to'as las ár#as '# s"s

    *i'as: !"# .a-a #sta,ili'a' #spirit"al: 1+si$a: so$ial - p#rsonal5 El pa'r# !"# o,s#r*a "n

    '#s#!"ili,rio #n al("na ár#a '# la *i'a '# los .i>os .a$# to'o lo posi,l# para !"# la $risis

     pr#s#nt# s#a r#s"#lta5 In'a(a: ,"s$a - a$"'# a Dios para r#$i,ir r#sp"#sta 1a*ora,l#5 El pa'r#

    !"# #>#r$# s" 1"n$i/n $on1or a la *ol"nta' 'i*ina si#&pr# '#s#a ,"#nas $osas para los s#r#s

    !"# Dios l#s .a $on1ia'o - #s 1#li '# po'#r r#aliarlo5 No s# !"#'a ina$ti*o: ,"s$a - #stá

    al#rta: no #s 3ni$ant# "n t#sti(o aisla'o # in'i1#r#nt# '# la *i'a '# s" .#r#n$ia .i>os: sino

    !"# p#r$i,# $o&o s"-os los lo(ros: las trist#as - al#(r+as; las p#nas - las l"$.as: as+ $o&o

    Dios: #l pa'r# '# &is#ri$or'ia - a&or $"i'a a los s#r#s ."&anos lla&a'os s"s .i>os5

    De9inici'n de términos)=

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    27/208

    Para >or $o&pr#nsi/n '#l $ont#ni'o '#l pr#s#nt# tra,a>o '# in*#sti(a$i/n: s# '#1in#n

    los si("i#nt#s tér&inos%

     Prácticas parentales: Ti#n# !"# *#r $on las $on'"$tas #sp#$+1i$as '# los pa'r#s a tra*és

    '# las $"al#s in1l"-#n #n #l $o&porta&i#nto '# s"s .i>os; son las .#rra&i#ntas a tra*és '# las

    $"al#s los pa'r#s a-"'an '# &an#ra 'ir#$ta a s"s .i>os a al$anar tas - o,>#ti*os '#

    so$ialia$i/n Darlin( - St#in,#r(: )7795

     Autonomía paterna y materna: Es #l r#sp#to !"# &"#stra #l pa'r# #n las '#$ision#s !"#

    to&an s"s .i>os S#("ra: Vall#>o: Osorno: Ro>as - R#-#s5 68))5 Imposición paterna y materna: Es #l (ra'o #n !"# los pa'r#s i&pon#n s"s $r##n$ias -

    $on'"$tas a s"s .i>os S#("ra: Vall#>o: Osorno: Ro>as - R#-#s5 68))5

    ontrol psicológico paterno y materno: S# r#1i#r# a la $on'"$ta #n la !"# los pa'r#s

    son intr"si*os - &anip"lan los p#nsa&i#ntos: #&o$ion#s - $ari2o '# s"s .i>os: "san'o

    #strat#(ias $o&o $r+ti$a #x$#si*a: r#tiro '#l a1#$to: in'"$$i/n '# $"lpa: $o&"ni$a$i/n

    r#strin(i'a # in*ali'a$i/n '# s#nti&i#ntos Bar,#r: Ols#n - S.a(l#: )77

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    28/208

    i&pot#n$ia 1r#nt# a las #xi(#n$ias '# la *i'aZ: a"n!"# #n nor o &a-or (ra'o: si#&pr# #stán

     pr#s#nt#s s+nto&as '# tipo $o(niti*o: o in$l"so so&áti$o Al,#r'i: Ta,oa'a: - Vá!"#: 688?5

    )

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    29/208

    CAP5TULO II

    MARCO DE RE&ERENCIA

    Introducci'n

    En #st# $ap+t"lo s# pr#s#nta #l s"st#nto t#/ri$o '# la in*#sti(a$i/n5 En prira

    instan$ia s# a,or'a #l t#&a '# la a'ol#s$#n$ia: post#riornt# s# pr#s#ntan las post"ras '#

    'i*#rsas t#or+as '#l '#sarrollo: la '#pr#si/n: so$ialia$i/n '#l in'i*i'"o: la 1"n$i/nso$ialia'ora '# la 1a&ilia: #stilos par#ntal#s $o&o ant#$#'#nt#: '#pr#si/n - por 3lti&o:

    '#pr#si/n - prá$ti$as par#ntal#s s#2alan'o las in*#sti(a$ion#s a$#r$a '# #stas 'os *aria,l#s5

    Adolescencia

    La a'ol#s$#n$ia: #s "n p#rio'o '#l '#sarrollo ."&ano !"# a,ar$a por lo (#n#ral #l

     p#rio'o $o&pr#n'i'o '# los )) a 68 a2os: #n #l $"al la p#rsona ll#(a a la &a'"r# ,iol/(i$a -

    s#x"al; - s# ,"s$a al$anar la &a'"r# #&o$ional - so$ial Papalia #t5 al5: 688)5

    Esta #tapa s# $ara$t#ria por la pr#s#n$ia '# $a&,ios si(ni1i$ati*os ,iol/(i$os: por "na

     posi$i/n so$ial int#r'ia #ntr# lo !"# #s s#r ni2o - a'"lto5 El a'ol#s$#nt# si("# si#n'o "n

    #s$olar: por lo tanto '#p#n'# #$on/&i$ant# '# s"s pa'r#s: p#ro pos## pot#n$iali'a'#s

     ps+!"i$as - 1+si$as s#>ant#s a la '# "n a'"lto Do&+n("#: 688H5

    S# .a r#porta'o a tra*és '# 'i*#rsas in*#sti(a$ion#s !"# la $onstr"$$i/n '#l

    $o&porta&i#nto '# los a'ol#s$#nt#s #stá r#la$iona'a $on las $ara$t#r+sti$as '#l #stilo '#

     pat#rni'a' - la prá$ti$a par#ntal: as+ $o&o '# s" #ntorno 1a&iliar5 S# .a #n$ontra'o !"#

    a"n!"# #l *+n$"lo $on los pa'r#s s#a po,r#: #stas 1i("ras $ontri,"-#n '# &an#ra si(ni1i$ati*a #)H

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    30/208

    in'#p#n'i#nt#: a $onstr"ir #l $o&porta&i#nto '# los a'ol#s$#nt#s Sán$.# #t al5: 688H5

    El apo-o - la a"tori'a' '# los pa'r#s in1l"-#n para $on1or&ar la #str"$t"ra '# s"

     p#rsonali'a' - a s"p#rar la ansi#'a' !"# l# pro*o$a a los 'i*#rsos $a&,ios '# la #'a'5 El tipo'# $riana ti#n# in1l"#n$ia #n #l 1"n$iona&i#nto a'aptati*o psi$ol/(i$o '#l a'ol#s$#nt# Crai(:

    688); D#l*al: 6886; Flo"r - B"$.anan: 6889; Mar+n: @ar$+a - C"rr#a: 688; Már!"#: #t al5:

    688; Papalia , et al., 688); Par'o: San'o*al: - U&,arila: 688

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    31/208

    95 A'ol#s$#n$ia tar'+a% El a'ol#s$#nt# $o&i#na a s#ntir &a-or i'#nti1i$a$i/n $on s"s

     pa'r#s - s"s *alor#s: l# atri,"-# &a-or priori'a' a s"s r#la$ion#s5 A!"+ '#sarrolla - '#1in# s"

    sist#&a '# *alor#s5

    La po,la$i/n a'ol#s$#nt# .a i'o #n $r#$i&i#nto $on #l $orr#r '# los a2os5 Solo #n

    A&éri$a Latina la $"arta part# '# la po,la$i/n #stá 1or&a'a por >/*#n#s B"itra(o: B#ra$asa:

    Cal'#r/n: Cort#s: E$.#*#rri - @ra$ia: 68)85 S#(3n #l INE@I 68)8 #n s" r#port# '#l C#nso

    '# Po,la$i/n - Vi*i#n'a #n Méxi$o: la po,la$i/n '# >/*#n#s #n #'a'#s '# )= a 67 a2os son 67

    8? =?85 Los a'ol#s$#nt#s: tanto *aron#s $o&o &">#r#s: '# )8 a )7 a2os '# #'a' s#(3n$rit#rio '# la Or(ania$i/n M"n'ial '# la Sal"' a"ntaron #n Méxi$o: #n la s#("n'a &ita'

    '#l si(lo : '# = a 6) &illon#s $on "na $ontri,"$i/n r#lati*a '# alr#'#'or '# 66 C#lisQD#

    la Rosa: 68895

    Teor%as del desarrollo

    Teor%a "sicosocial de Eric2 Eri2son

    Erison 6888 plant#a !"# #l $i$lo *ital #s $o&o "na s#$"#n$ia '# #n$r"$i>a'as: #n la

    !"# la p#rsona: s# .a '# #n1r#ntar a $o&pro&isos - '#t#r&ina'as '#&an'as '# la so$i#'a'5 Si

    'i$.os r#tos s# s"p#ran $on éxito: s"pon#n "na #xpansi/n '#l -o; la p#rsona &a'"ra #

    in$orpora n"#*as $o&p#t#n$ias5 Si: $ontrariant#: #l -o no lo(ra &an#>ar las #xi(#n$ias

    so$ial#s: #xist# la posi,ili'a' '# !"# s# #stan!"#: ll#(an'o $on #sto a !"# s#a &ás 'i1+$il la

    r#sol"$i/n '# post#rior#s #n$r"$i>a'as5 D#s'# #sa p#rsp#$ti*a: #l $i$lo *ital s# #nti#n'# $o&o

    "n pro$#so a,i#rto #n #l !"# p"#'#n pr#s#ntars# pér'i'as o (anan$ias #n las 'i1#r#nt#s #'a'#s:

    #n 1"n$i/n '# si s# r#s"#l*# o no $a'a "na '# las pro,l#&áti$as t+pi$as '# $a'a &onto *ital5

    Erison '#1in# o$.o #tapas 1"n'antal#s #n la *i'a '# las p#rsonas: $"atro68

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    32/208

    $orr#spon'#n a la in1an$ia - #l r#sto a la a'ol#s$#n$ia - #'a' a'"lta; éstas son% a $on1iana

     ,ási$a 1r#nt# a '#s$on1iana: , a"tono&+a 1r#nt# a *#r(\#na - '"'a: $ ini$iati*a 1r#nt# a

    $"lpa: ' 'ili(#n$ia 1r#nt# a in1#riori'a': # i'#nti'a' 1r#nt# a $on1"si/n: 1 inti&i'a' 1r#nt#a aisla&i#nto: ( (#n#rati*i'a' 1r#nt# a #stan$a&i#nto - . int#(ri'a' '#l -o 1r#nt# a

    '#s#sp#ra$i/n5

    La #tapa *in$"la'a a la a'ol#s$#n$ia #s la i'#nti'a' 1r#nt# a $on1"si/n; ésta s# r#1i#r#

    al p#rio'o #n #l !"# #l a'ol#s$#nt# #xp#rinta trans1or&a$ion#s $orporal#s a$#l#ra'as -

    n"#*as '#&an'as '# part# '# !"i#n#s l# ro'#an5 a '# #la,orar "na i&a(#n r#alista '# s+

    &is&o !"# in$l"-# s"s priros $o&pro&isos #n #l plano int#rp#rsonal: a$a'é&i$o o

    i'#ol/(i$o5 El éxito #n #stos $o&pro&isos otor(a al a'ol#s$#nt# "n s#nti'o '#l 1"t"ro &"-

    r#alista5

    P#ro: ant# to'as #sas n"#*as pr#sion#s #l a'ol#s$#nt# $orr# #l ri#s(o '# $a#r #n "na

    $on1"si/n: sit"a$i/n #n la !"# s# *# s"p#ra'o por to'as las op$ion#s !"# ti#n# a s" 'isposi$i/n;

    #sto p"#'# $on'"$irl# al #sta,l#$i&i#nto '# $o&pro&isos pr#$ipita'os o: por #l $ontrario: a no

    $o&prot#rs# #n lo a,sol"to - $ar#$#r '# "n pro-#$to r#alista para #l 1"t"ro5

    Teor%a del desarrollo "sicose(ual de Si$mund &reud

    Si(&"n' Fr#"' )78=: 'i*i'i/ las #tapas '#l '#sarrollo '#l ni2o: para #xpli$ar s"

    '#sarrollo #&o$ional: - s"s r#1l#>os #n #l 1"t"ro5 Fr#"': l# lla&/ a #stas #tapas: #tapas

     psi$os#x"al#s: -a !"# l#s asi(na "n pap#l i&portant# a los instintos s#x"al#s para s"

    '#sarrollo5

    El '#sarrollo '# la p#rsonali'a' s#(3n Fr#"': $onsist# #n #l '#spli#("# '# #stas #tapas%

    a #tapa oral: , #tapa anal: $ #tapa 1áli$a: ' #tapa '# lat#n$ia: # #tapa (#nital5

    6)

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    33/208

    S#(3n #sta t#or+a: la #tapa (#nital #s la !"# $orr#spon'# al p#rio'o '# la a'ol#s$#n$ia:

    #s '#$ir: a partir '# los )6 a2os '# #'a' #n a'#lant#5 Esta $o&i#na '"rant# la p",#rta' - '"ra

     para #l r#sto '# la *i'a '# "na p#rsona5 La (#nt# #&pi#a a '#sarrollar "n 1"#rt# int#rés s#x"al para #l s#xo op"#sto5 Si s# .an $o&pl#ta'o las 1as#s ant#rior#s: #l in'i*i'"o '#,# #star ,i#n

    #!"ili,ra'o5

    Teor%a co$niti7a de 3ean Pia$et

    Con s" *asto $"#rpo '# $ono$i&i#ntos: Pia(#t trat/ '# '#&ostrar: t#/ri$a -

    #&p+ri$ant#: los asp#$tos #str"$t"ral#s - 1"n$ional#s '# la nt#; $onsi'#ra !"# no #xist##str"$t"ra sin 1"n$i/n - no .a- 1"n$i/n sin #str"$t"ra5 Las t#or+as !"# "san "na 1or&a '#

    #xpli$a$i/n - #x$l"-#n la otra #stán '#stina'as a 1ra$asar #n "n #n1o!"# a'#$"a'o so,r# #l

    '#sarrollo Pia(#t: $ita'o por B#ilin: )776: p56865

    La post"ra '# Pia(#t )7H) #s !"# #l apr#n'ia># #&pi#a $on las priras

    #xp#ri#n$ias s#nsorio&otoras: 1or&a'as $on #l '#sarrollo $o(niti*o - #l l#n("a>#: 'on'# #l

    apr#n'ia># $ontin3a por la $onstr"$$i/n '# #str"$t"ras ntal#s: ,asa'as #n la int#(ra$i/n '#

    los pro$#sos $o(niti*os propios 'on'# la p#rsona $onstr"-# #l $ono$i&i#nto 'iant# la

    int#ra$$i/n $ontin"a $on #l #ntorno5

    Por tanto: para !"# #l ni2o al$an$# s" &áxi&o '#sarrollo ntal '#,# atra*#sar: '#s'#

    s" na$i&i#nto: por 'i1#r#nt#s - pro(r#si*as #tapas '#l '#sarrollo $o(niti*o5 El ni2o no p"#'#

    saltars# nin("na '# #stas #tapas - ta&po$o s# l# p"#'# 1orar para !"# las al$an$# &ás rápi'o5

    A s" *# #stas #tapas s# 'i*i'#n #n #sta'ios '#l '#sarrollo $o(niti*o5 Estos

    #sta'ios $o&o las #str"$t"ras psi$ol/(i$as s# '#sarrollan a partir '# los r#1l#>os innatos: s#

    or(anian '"rant# la in1an$ia #n #s!"#&as '# $on'"$ta: s# int#riorian '"rant# #l s#("n'o a2o

    66

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    34/208

    '# *i'a $o&o &o'#los '# p#nsa&i#nto: - s# '#sarrollan '"rant# la in1an$ia - la a'ol#s$#n$ia

    #n $o&pl#>as #str"$t"ras int#l#$t"al#s !"# $ara$t#rian la *i'a a'"lta5

    Estas #tapas Pia(#t las '#no&ina% a #tapa s#nsorioQ&otri% $o&i#na $on #lna$i&i#nto - $on$l"-# a los 6 a2os #sta'io '# los $anis&o r#1l#>os $on(énitos '# 8Q) s;

    #sta'io '# las r#a$$ion#s $ir$"lar#s pri&arias '# )Q< s#s; #sta'ios '# las r#a$$ion#s

    $ir$"lar#s s#$"n'arias '#

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    35/208

    1"n$iona&i#nto s"p#rior $"an'o int#ra$$iona $on la $"lt"ra i("al !"# $"an'o int#ra$$iona

    $on otras p#rsonas5 El ni2o ti#n# "n pap#l a$ti*o #n #l pro$#so '# apr#n'ia># p#ro no a$t3a

    solo5Apr#n'# a p#nsar $r#an'o: a solas o $on la a-"'a '# al("i#n: # int#riorian'o

     pro(r#si*ant# *#rsion#s &ás a'#$"a'as '# las .#rra&i#ntas int#l#$t"al#s !"# l# pr#s#ntan -

    l# #ns#2an a$ti*ant# las p#rsonas &a-or#s5 Las int#ra$$ion#s !"# 1a*or#$#n #l '#sarrollo

    in$l"-#n la a-"'a a$ti*a: la parti$ipa$i/n ("ia'a o la $onstr"$$i/n '# p"#nt#s '# "n a'"lto o

    al("i#n $on &ás #xp#ri#n$ia5 La p#rsona &ás #xp#rinta'a p"#'# 'ar $ons#>os o pistas:

    .a$#r '# &o'#lo: .a$#r pr#("ntas o #ns#2ar #strat#(ias: #ntr# otras $osas: para !"# #l ni2o

     p"#'a .a$#r a!"#llo: !"# '# #ntra'a: no sa,r+a .a$#rlo solo5

    Para !"# la pro&o$i/n '#l '#sarrollo '# las a$$ion#s a"torr#("la'as # in'#p#n'i#nt#s

    '#l ni2o s#a #1#$ti*a: #s n#$#sario !"# la a-"'a !"# s# o1r#$# #sté '#ntro '# la ona '#

    '#sarrollo pr/xi&o: "na ona psi$ol/(i$a .ipotéti$a !"# r#pr#s#nta la 'i1#r#n$ia #ntr# las

    $osas !"# #l ni2o p"#'# a solas: '# las $osas para las $"al#s to'a*+a n#$#sita a-"'a Sil*a:

    )77=5

    Teor%a del desarrollo moral de 0o4lber$

    Go.l,#r( )7? plant#a !"# "no no p"#'# s#("ir prin$ipios &oral#s si no los

    $o&pr#n'# o no $r## #n #llos5 D# i("al &an#ra: "tilia #l $on$#pto '# >"i$io &oral:

    #nt#n'ién'olo $o&o "n &o'o '# #*al"a$i/n pr#s$ripti*a '# lo ,"#no - '# lo r#$to #rs.:

    R#ir - Paolito: )7H"i$io !"# s# .a$# so,r# lo ,"#no - lo >"sto '#

    "na a$$i/n Go.l,#r(: )7

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    36/208

    Palo&o )7H7 s#2ala !"# #l >"i$io &oral #s $onsi'#ra'o $o&o "n pro$#so $o(niti*o

    !"# nos p#r&it# r#1l#xionar so,r# n"#stros propios *alor#s - or'#narlos #n "na >#rar!"+a5 Lo

    $onsi'#ra r#la$iona'o $on la $on'"$ta - $on la $apa$i'a' '# as"&ir rol#s - $on las 1"n$ion#s$o(niti*as5 La ra+ '#l >"i$io &oral #s la .a,ili'a' '# *#r las $osas #n la p#rsp#$ti*a '#l otro;

    #sto na$# #n to'as int#ra$$ion#s so$ial#s; 1a&iliar#s: #s$olar#s - so$ial#s: las $"al#s son

    $onsi'#ra'as instit"$ion#s so$ialia'oras5

    Go.l,#r( as" la #xist#n$ia '# tr#s ni*#l#s: $a'a "na '# los $"al#s s# s",'i*i'# #n

    'os #tapas o #sta'ios; si#n'o #l s#("n'o #sta'io "na 1or&a &ás a*ana'a - or(ania'a '# la

     p#rsp#$ti*a (#n#ral '# $a'a "no '# los ni*#l#s prin$ipal#s5 En #st# aparta'o s# n$ionarán

    3ni$ant# 'os ni*#l#s $on$#rni#nt#s a la #tapa '# la a'ol#s$#n$ia5

    El prir ni*#l s# '#no&ina pr#Q$on*#n$ional: $ara$t#r+sti$o '# ni2os p#!"#2os -

    al("nos a'ol#s$#nt#s5 En #st# ni*#l los >"i$ios s# ,asan #n $rit#rios #xt#rnos: #s '#$ir: #n #l

    $asti(o o la r#$o&p#nsa !"# r#$i,# #l a"tor '# la a$$i/n5 Lo $orr#$to - lo in$orr#$to:

    $onstit"-#n $rit#rios a,sol"tos: #sta,l#$i'o por la a"tori'a' '# los pa'r#s: prin$ipalnt#5 En

    #st# ni*#l: la p#rsona no .a al$ana'o a #nt#n'#r - &ant#n#r las nor&as so$ial#s

    $on*#n$ional#s5 A!"+ s# #n$"#ntran 'os #sta'ios% a $asti(o - ori#nta$i/n a la o,#'i#n$ia; #n

    #st# #sta'io las $ons#$"#n$ias 1+si$as '#t#r&inan si la a$$i/n #s ,"#na o &ala; , la

    ori#nta$i/n instr"ntal r#lati*ista: a!"+: la &oti*a$i/n '#l ni2o o a'ol#s$#nt# #s satis1a$#r los

     propios '#s#os - #l '# las p#rsonas a(ra'a,l#s o !"#ri'as por él5

    El s#("n'o ni*#l: '#no&ina'o $on*#n$ional: #s t+pi$o '# la &a-or+a '# los

    a'ol#s$#nt#s - a'"ltos5 A!"+ #l $asti(o: la r#$o&p#nsa: lo a(ra'a,l# - '#sa(ra'a,l# pi#r'#n

    i&portan$ia5 Los >"i$ios s# ,asan #n nor&as - #xp#$tati*as '# (r"po5 Lo !"# #l (r"po s#2ala

    #s $orr#$to5 S# l# 'a i&portan$ia a los $rit#rios '# la 1a&ilia - (r"pos par#s56=

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    37/208

    En #st# ni*#l s# o,s#r*an los si("i#nt#s #sta'ios% a la ori#nta$i/n '# $on$or'ia

    int#rp#rsonal: a!"+: #l ,"#n $o&porta&i#nto #s a!"#l !"# a(ra'a a los '#&ás: a la 1a&ilia: a

    los $o&pa2#ros: #ntr# otros5 S# ,"s$a la apro,a$i/n '# los otros; , la ori#nta$i/n '# la l#- -#l or'#n; #n #st# #sta'io la i&portan$ia s# '#splaa .a$ia la so$i#'a': lo $orr#$to #s lo !"# 'i$#

    la l#-: #s as+: $o&o: $"&plir $on los '#,#r#s: r#sp#tar a la a"tori'a': &ant#n#r #l or'#n so$ial -

    las l#-#s r#li(iosas son a,sol"tas5 La a"tori'a' s# r#sp#ta no por s" po'#r '# $asti(o: sino

     por!"# $onstit"-# la #xpr#si/n '# "n or'#n so$ial - &oral5

    Conce"to de sociali+aci'n del indi7iduoLa #'"$a$i/n '# la 1a&ilia #s "n 1#n/no #&in#nt#nt# so$ial: '#,i'o a !"# #s "na

    a$ti*i'a' #x$l"si*a '# los s#r#s ."&anos !"# #stá $onstit"i'a por "na s#ri# '# 1"n$ion#s:

    instr"ntos - 1in#s para lo(rar la p#r$#pti,ili'a' '#l .o&,r# $o&o #nt# so$ial: trans&isor '#

    s"s *alor#s $"lt"ral#s: $i#nt+1i$os: r#li(iosos: #ntr# otros5 En la 1"n$i/n so$ialia'ora '# la

    1a&ilia int#r*i#n#n "na s#ri# '# #nt#s #'"$ati*os: !"# .a$#n $o&pl#>os pr#$isar los al$an$#s #

    in1l"#n$ias '# $a'a "no '# #llos W"i>a'a: )77

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    38/208

    B#r(#r - L"$&ann )77=: por s" part#: plant#an !"# la so$ialia$i/n #s #l pro$#so

     por #l $"al las p#rsonas ll#(an a in$orporar - $o&partir $on #l r#sto '# los &i#&,ros '# "na

    so$i#'a' #l $on>"nto '# s"s si(ni1i$a'os $"lt"ral#s - !"# p"#'# '#1inirs# $o&o la intro'"$$i/na&plia - $o.#r#nt# '# "n in'i*i'"o #n #l &"n'o o,>#ti*o $"lt"ra '# "na so$i#'a' o #n "n

    s#$tor '# él5 Al r#sp#$to .a$#n n$i/n '# 'os tipos '# so$ialia$i/n: la prira - la

    s#$"n'aria5

    Sociali+aci'n "rimaria

    Es la #tapa por la !"# atra*i#sa #l in'i*i'"o #n la ni2#; a tra*és '# #lla s# $on*i#rt# #n&i#&,ro '# la so$i#'a'5 Las $ara$t#r+sti$as '# #st# tipo '# so$ialia$i/n son las si("i#nt#s%

    a Es la &ás i&portant# para la p#rsona: - #n $a'a $aso: a #lla '#,# as#>ars# to'a

    so$ialia$i/n post#rior5

    , A"n!"# s# *a a int#rioriar la $"lt"ra '# "na so$i#'a' o (r"po: #n (#n#ral: #sto *a a

    t#n#r l"(ar '# &an#ra parti$"lar a tra*és '# "n pro$#so in1l"#n$ia'o por p#rsonas $on "n

    si(ni1i$ant# #sp#$ial $on$r#tos: #sto #s nor&alnt# #l (r"po 1a&iliar: !"# 1iltran la $"lt"ra

    (#n#ral: s#l#$$ionan'o $i#rtos asp#$tos s#(3n la sit"a$i/n !"# o$"pan '#ntro '# la #str"$t"ra

    so$ial $las#: (én#ro: #t$5 - ta&,ién #n *irt"' '# s" &an#ra '# s#r5

    $ Es si#&pr# &"$.o &ás !"# "n p"ro 1#n/no $o(nos$iti*o5 La a1#$ti*i'a'

    '#s#&p#2a "n pap#l i&portant#5 La int#nsa $ar(a #&o$ional '#l &onto .a$# posi,l# la

    1or&a$i/n '# otros si(ni1i$ant#s !"# no son sino p#rsonas $on las !"#: por s" *alor a1#$ti*o: s#

    ti#n# "na #str#$.a r#la$i/n !"# .a$# posi,l# la $o&"ni$a$i/n - #l int#r$a&,io '# si(ni1i$a'os

    $"lt"ral#s: por lo !"# s# $on*i#rt#n #n #sp#$ialnt# in1l"-#nt#s '#ntro '# la 'iná&i$a '# la

    so$ialia$i/n5

    6

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    39/208

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    40/208

     p#r&it#n ir t#ni#n'o "n $o&porta&i#nto #sta,l# a$or'# $on las #xi(#n$ias so$ial#s -

    r#$ono$i'o por la so$i#'a'5

    ( Los $ont#ni'os '# la so$ialia$i/n pri&aria *ar+an '# "na so$i#'a' a otra: '# "na$"lt"ra a otra: '# "na s",$"lt"ra a otra5 Entr# #llos o$"pa "n l"(ar '#sta$a'o #l l#n("a>#: $"-o

    apr#n'ia># i&pli$a as"&ir #s!"#&as &oti*a$ional#s # int#rpr#tati*os: !"# $on1i("ran

     pro(ra&as '# $on'"$ta - 1a$ilitan las #la,ora$ion#s t#/ri$as !"# ll#*an a a$#ptar !"# las $osas

    son $o&o son5

    . El &"n'o !"# s# 1or&a #n la so$ialia$i/n pri&aria: ti#n# "n $ará$t#r '# 1ira:

    $lari'a' - '# r#ali'a' sin pro,l#&a # in#*ita,l# o n#$#sario: por!"# #l in'i*i'"o no .a t#ni'o

    !"# #l#(ir: sino !"# s# l# .a 'a'o - .a si'o #l priro5 El &"n'o '# la ni2# #stá $onstit"i'o

    $o&o para in$"l$ar "na #str"$t"ra '# or'#n - s#("ri'a' !"# l# in1"n'# $on1iana #n !"# to'o

    #stá &"- ,i#n p#r&an#$i#n'o *i*o #n #l so$ialia'or - p"'i#n'o s#r*ir '# r#1"(io $"an'o

    $o&pr"#,a !"# las $osas son #n #x$#so 'i1+$il#s5 La so$ialia$i/n #s "n pro$#so !"# '"ra to'a

    la *i'a5 No a$a,a n"n$a5 Sin #&,ar(o: B#r(#r - L"$&ann )77=: $onsi'#ran !"# $on la

    1or&a$i/n '#l in'i*i'"o (#n#ralia'o 'a por t#r&ina'a la so$ialia$i/n pri&aria: a"n!"# no

    #stá n"n$a totalnt# $#rra'a5 Es all+ 'on'# ini$ia la 1"n$i/n '# la so$ialia$i/n s#$"n'aria5

    Sociali+aci'n secundaria

    La so$ialia$i/n s#$"n'aria s# ini$ia #n la #tapa post#rior '# la ni2#: $"an'o los ni2os

    $o&i#nan a int#ra$t"ar &ás 1r#$"#nt#nt# $on #ntornos 'istintos a los '# la 1a&ilia: $on

     p#rsonas 'istintas a s"s pa'r#s o $"i'a'or#s .a,it"al#s5

    La int#ra$$i/n $on otros ni2os - $on los &a#stros #n #l $ol#(io 'a l"(ar a "n n"#*o

    &o'o '# $o&"ni$a$i/n5 S# #&pi#a a apr#n'#r "n a&plio #sp#$tro '# .a,ili'a'#s so$ial#s -

    67

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    41/208

    "n $ono$i&i#nto &ás '#talla'o '# los rol#s 1"#ra '# la 1a&ilia5 La &a-or part# '# las n"#*as

    1or&as '# int#ra$$i/n ti#n# l"(ar 1"#ra '#l $ontrol 'ir#$to '# s"s pa'r#s5 D"rant# la

    a'ol#s$#n$ia -a: #l (r"po '# i("al#s !"# 1or&an los a'ol#s$#nt#s s# $on*i#rt# #n "nai&portant# a(#n$ia '# so$ialia$i/n: apr#n'i#n'o a r#lati*iar $i#rtos /r'#n#s '# *alor#s !"#

    *#n+an ri(i#n'o #n #l #ntorno 1a&iliar5

    La so$ialia$i/n s#$"n'aria #s: p"#s: "n pro$#so por #l !"# #l in'i*i'"o int#rnalia

    s",&"n'os instit"$ional#s !"# $ontrastan $on #l &"n'o '# ,as#: a'!"iri'o #n la so$ialia$i/n

     pri&aria5 A.ora #ntran #n >"#(o n"#*os a(#nt#s '# so$ialia$i/n: $o&o las instit"$ion#s: -a

    s#an la,oral#s: pol+ti$as o r#li(iosas5 En la so$ialia$i/n pri&aria no #xist+a nin(3n pro,l#&a

    '# i'#nti1i$a$i/n: #l ni2o t#n+a ant# él "na s#ri# '# otras p#rsonas: !"# no .a,+a #l#(i'o - !"#

    *#n+an i&p"#stos5 A.ora: '#ntro '# $i#rtos l+&it#s: po'rá optar - #l#(ir parti#n'o '# #sa ,as#

    a'!"iri'a !"# no 1"# #l#(i'a por él; #n la so$ialia$i/n s#$"n'aria #l s">#to '#$i'# #n !"é

    s#$tor so$ial !"i#r# intro'"$irs# # int#rnaliar las r#(las '# >"#(o !"# #n él 1"n$ionan5

    La int#ra$$i/n so$ial ti#n# "na nor $ar(a a1#$ti*a - los rol#s so$ial#s $o&portan "n

    alto (ra'o '# anoni&ato5 Ni #n #l $#ntro #'"$ati*o: ni #n la $all#: ni #n #l tra,a>o s# pro'"$# ni

    s# #xi(# "n trato a1#$ti*o o 1a&iliar5 Los rol#s so$ial#s son &ás int#r$a&,ia,l#s: s# s#paran

    1á$ilnt# '# las p#rsonas !"# los as"n: s# a'!"i#r# 'istan$ia '#l pap#l so$ial5

    Mi#ntras !"# #n la so$ialia$i/n pri&ara #l $ono$i&i#nto s# int#rnalia $asi

    a"to&áti$ant#: #n la s#$"n'aria '#,# s#r r#1ora'o por té$ni$as p#'a(/(i$as #sp#$+1i$as -

    $o&pl#>as5 La so$ialia$i/n s#$"n'aria r#!"i#r# la a'!"isi$i/n '# *o$a,"larios #sp#$+1i$os '#

    rol#s5

    98

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    42/208

    El pro$#so '# so$ialia$i/n s#$"n'aria *a 'il"-én'os# $on1or la p#rsona s# .a$#

    a'"lta - torna &ás $onsist#nt# s" op$i/n '# *i'a: p#ro #llo no !"i#r# '#$ir !"# los s#r#s

    ."&anos '#>#n '# so$ialiars# -a '#ntro '# s" so$i#'a' .asta #l 1inal '# la *i'a5La $ara$t#r+sti$a 1"n'antal '# la so$ialia$i/n s#$"n'aria #s !"# pr#s"pon# la

    r#ali'a' r#s"ltant# '# la pri&aria: $on la !"# .a '# #n$a>ar - lo(rar $o.#r#n$ia5 @#n#ralnt#:

    la so$ialia$i/n s#$"n'aria no '#sint#(ra la r#ali'a' int#rnalia'a #n la prira in1an$ia: sino

    !"# s# $onstr"-# a partir '# él5

    La 9unci'n sociali+adora de la 9amiliaS#(3n R#$a )778: #l $on$#pto '# 1"n$i/n $o&pr#n'# las a$ti*i'a'#s !"#

    $oti'ianant# r#alia la 1a&ilia: las r#la$ion#s so$ial#s !"# #sta,l#$#n #n la r#alia$i/n '#

    #stas a$ti*i'a'#s - los #1#$tos pro'"$i'os por a&,as5

    La so$ialia$i/n #&pi#a '#ntro '#l n3$l#o 1a&iliar Espinoa - Bal$áar: 6886 - #n

    #st# pro$#so '# so$ialia$i/n: la 1a&ilia ll#(a a $r#ar las ,as#s '# i'#nti'a' #n los .i>os: l#s

    #ns#2a a apr#$iars# a s+ &is&os - a '#sarrollars# Oros: 68875

    La 1a&ilia #s: p"#s: $o&o "n sist#&a '# r#la$ion#s ."&anas !"# $onstit"-# "n

    $on>"nto int#(ra'o # int#(ra'or: #n 'on'# la $o&"ni$a$i/n s# $on$i,# $o&o "n pro$#so

    'iná&i$o - $ontin"o !"# p#r&it# #xpr#sar n#$#si'a'#s: '#s#os - s#nti&i#ntos: #n 'on'# s#

    #n$a&ina .a$ia "n o,>#ti*o $o&3n: #l ,i#n#star 1a&iliar A("ilar: )775

    Por otro la'o: Sarra&ona 688H n$iona !"# #n la 1a&ilia s# 'an las $on'i$ion#s

     propi$ias para !"# los pro$#sos '# so$ialia$i/n s#an #1#$ti*os: por!"#% a las r#la$ion#s

    1a&iliar#s s# ,asan #n #l a1#$to #ntr# pa'r#s # .i>os: $on'i$i/n n#$#saria para !"# la

    int#r*#n$i/n so$ialia'ora r#sp#t# al s">#to - ést# s# .all# 'isp"#sto a a$#ptar tal int#r*#n$i/n;

    9)

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    43/208

    , la 1a&ilia p"#'# #>#r$#r "na a$$i/n $ontin"a'a - $o.#r#nt# #n las 'i*#rsas #tapas '#l

    '#sarrollo '# los ni2os5 $ la $on*i*#n$ia 1a&iliar propor$iona &"$.as o$asion#s #n !"# la

    a$$i/n so$ialia'ora s# p"#'# ll#*ar a $a,o: r#1ora'a $on la posi,ili'a' '# a$t"a$i/n&o'éli$a por part# '# los pa'r#s - otros 1a&iliar#s a'"ltos !"# $on*i*#n #n #l s#no 1a&iliar '#

    los prin$ipios - nor&as prop"#stas; ' la 1a&ilia (oa '# to'o #l a*al so$ial para ll#*ar a $a,o

    s" a$t"a$i/n so$ialia'ora: $on lo $"al #stá l#(iti&a'a para plant#ar s"s propios prin$ipios

    i'#ol/(i$os - r#$"rrir a los r#1"#ros - san$ion#s !"# s#an pr#$isas: sin por #llo at#ntar a la

    nat"ral#a '# las r#la$ion#s a1#$ti*as5

    La in1l"#n$ia #'"$ati*a - so$ialia'ora '# la 1a&ilia no ti#n# "n *alor #n s+: 1"#ra '#l

    s#nti'o !"# #l in'i*i'"o l# atri,"-# a partir '# s" p#rsonali'a': #l *#r'a'#ro pro$#so #'"$ati*o

    s# 'a al int#rior '#l in'i*i'"o: as+ $a'a "no tra'"$# la in1or&a$i/n r#$i,i'a s#(3n s"

     p#rsonali'a' @onál#: )77)5

    A"tor#s $o&o I(l#sias - Fla!"#r $ita'os por M"sit" - Ca*a: 688): $on$"#r'an #n !"#

    la 1a&ilia r#*ist# (ran i&portan$ia la $riana - #'"$a$i/n '# las .i>as # .i>os: -a !"# s#

    #sta,l#$# "na r#' no *isi,l# '# apo-o &at#rial - so,r# to'o a1#$ti*o '# los a'"ltos .a$ia los

    nor#s5 Por lo tanto la 1a&ilia #s #l prir $ont#xto so$ialia'or no si#n'o #l 3ni$o por 

    'io '#l $"al: so,r# to'o #n la prira in1an$ia: s# alinta #l s#r ."&ano '# #l#ntos

     propios '# la $"lt"ra !"# in$l"-# *alor#s: $r##n$ias: r#pr#s#nta$ion#s - &o'#los5

    Los &o'#los par#ntal#s son las prá$ti$as '# $riana !"# los a'"ltos $"i'a'or#s as"n

     para #l a$o&pa2a&i#nto a1#$t"oso: $"i'a'oso # int#li(#nt# '# los .i>os ta&,ién lla&a'a

    1"n$i/n #'"$ati*a o 1"n$i/n so$ialia'ora5 El &o'#lo par#ntal !"# los a'"ltos $"i'a'or#s

    as"&an s#rá "na #strat#(ia a'#$"a'a o ina'#$"a'a para #l '#sarrollo int#(ral '# los .i>os5 Esa

    #l#$$i/n no #s "na $"#sti/n '# aar: #s "n as"nto !"# s# aso$ia a las $r##n$ias !"# s# ti#n#n96

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    44/208

    so,r# #l pro$#so '# $riana: a las *i*#n$ias !"# s# .a-an t#ni'o so,r# la &at#rni'a' - la

     pat#rni'a' - a las '#t#r&ina$ion#s so$io$"lt"ral#s '#l a&,i#nt# #n !"# s# '#s#n*"#l*# #l

     pro$#so Vill#(as: 688H5

    De"resi'n

    La '#pr#si/n #n a'ol#s$#nt#s .a a'!"iri'o (ran notori#'a' #n #stos 3lti&os a2os:

    ll#(an'o a s#r $onsi'#ra'a "n pro,l#&a '# sal"' p3,li$a por s" 1r#$"#n$ia $r#$i#nt# - por las

    $ons#$"#n$ias '#ri*a'as '# ésta Cost#llo: Eranli - An(ol': 688?5

    La '#pr#si/n #s "n pro$#so pro(r#si*o !"# a1#$ta los p#nsa&i#ntos: s#nsa$ion#s: #l

    #sta'o '# sal"' 1+si$a: as+ $o&o la 1or&a '# $o&portars#; to'o s#nti&i#nto '# trist#a -

     pér'i'a '# int#rés #n las $osas !"# ant#s s# 'is1r"ta,an Birl#son: )7785 S#(3n B#$ )7?:

    las p#rsonas '#pri&i'as pos##n "n #s!"#&a 'istorsiona'o '# la r#ali'a' !"# s# a$ti*a

    1á$ilnt# ant# 'i*#rsos #str#sor#s5

    En la a'ol#s$#n$ia: #sta patolo(+a #s la r#sp"#sta a 'i1#r#nt#s sit"a$ion#s - 1a$tor#s '#

    #strés $o&o $ons#$"#n$ia '#l pro$#so '# &a'"ra$i/n: #1#$to .or&onal - $on1li$tos '#

    in'#p#n'#n$ia ant# los pa'r#s Mont#rino: 688?5 Por lo tanto: la '#pr#si/n '# los .i>os

    #r(# #n #l $ont#xto '# la 1a&ilia a&n: )77)5 Es por #so !"# la '#pr#si/n #n la

    a'ol#s$#n$ia s# .a $on*#rti'o #n "na '# las l+n#as '# in*#sti(a$i/n &ás i&portant# a ni*#l

    int#rna$ional D# La P#2a: #t al5: )77?5

    En $"anto a la pr#*al#n$ia '# s+nto&as '#pr#si*os #n a'ol#s$#nt#s s#(3n s#nsa$i/n '#

    soport# 1a&iliar - so$ial: #n al("nas in*#sti(a$ion#s s# #n$ontr/ !"# a 'i'a !"# la

    99

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    45/208

    s#nsa$i/n '# soport# 'is&in"-#: la pr#*al#n$ia '# #piso'ios '#pr#si*os a"nta Var(as:

    To*ar - Val*#r'#: 68)85

    La &a(nit"' '# los trastornos ntal#s #n ni2os - a'ol#s$#nt#s p"#'# apr#$iars# #nal("nos 'atos to&a'os '#l r#port# '# la Or(ania$i/n M"n'ial '# la Sal"': 'on'# s# plant#a

    !"# #l 68 '# los ni2os - a'ol#s$#nt#s s"1r# '# al("na #n1#r'a' ntal A,"rto: Lo",at -

    V#(a: 688H5

    Los trastornos '#pr#si*os $orr#spon'#n a trastornos $o&"n#s # in$apa$itant#s: $"-a

    in$i'#n$ia s"1r# "n in$r#nto parti$"larnt# l"#(o '# la p",#rta': lo !"# .a &o*i'o a "n

    int#rés $r#$i#nt# '# '#sarrollar #strat#(ias !"# p#r&it#n #n1r#ntar #st# in$r#nto:

    int#r*ini#n'o #n ni2os - a'ol#s$#nt#s Co*a: A,"rto: S#p3l*#'a - Sil*a: 688?5

    S#(3n la $lasi1i$a$i/n '#l Man"al Dia(n/sti$o - Esta'+sti$o '# los Trastornos M#ntal#s

    Dia(nosti$ an' Statisti$al Man"al o1 M#ntal Disor'#rs: Ari$an Ps-$.iatri$ Asso$iation:

    6888: los $rit#rios '# "n trastorno '#pr#si*o son &"- par#$i'os #n ni2os: a'ol#s$#nt#s -

    a'"ltos5 Las 'i1#r#n$ias s# '#,#n a la int#nsi'a' '# los s+nto&as - las $ons#$"#n$ias '#l

    trastorno5 Al("nos s+nto&as: $o&o las !"#>as so&áti$as: la irrita,ili'a' - #l aisla&i#nto so$ial:

    son #sp#$ialnt# .a,it"al#s #n los ni2os: &i#ntras !"# #l #nl#nt#$i&i#nto psi$o&otor: la

    .ip#rso&nia - las i'#as '#lirant#s son &ás 1r#$"#nt#s '"rant# la a'ol#s$#n$ia5

    A n"'o #s $o&pl#>o 'ia(nosti$ar la '#pr#si/n #n los a'ol#s$#nt#s -a !"# #sa #tapa

    '#l '#sarrollo s# $ara$t#ria por la alt#rnan$ia '#l #sta'o '# áni&o: sin #&,ar(o #xist#n

    #st"'ios r#alia'os #n #l pa+s !"# 'an "n panora&a (#n#ral '# la pr#*al#n$ia '# la '#pr#si/n

    #n #st# tipo '# po,la$i/n - !"# '#s$ri,#n !"# la a'r#nar!"ia a"nto '# la li,#ra$i/n '#

    an'r/(#nos a'r#nal#s !"# o$"rr# #ntr# los ? - H a2os - !"# pro$#'# #n 6 a2os los $a&,ios !"#

    9

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    46/208

    s# pr#s#ntan #n la p",#rta' $o&o "no '# los #l#ntos '# i&portan$ia #n #l ini$io '#

    s+nto&as '#pr#si*os #n la a'ol#s$#n$ia An(ol: )7HH; D# La P#2a: #t al5: )77? 5

    En Méxi$o #xist#n #sti&a$ion#s a$#r$a '# los trastornos ntal#s a tra*és '# laEn$"#sta Na$ional '# Epi'#&iolo(+a Psi!"iátri$a: s# #sti&a !"# 'os &illon#s '# i$anos

    .an pa'#$i'o "n #piso'io '#pr#si*o a lo lar(o '# s" in1an$ia o a'ol#s$#n$ia: $asi "na $"arta

     part# '# los 59 &illon#s5 Los !"# pa'#$#n "n #piso'io '# '#pr#si/n ant#s '# los )H a2os '#

    #'a' ti#n#n #n pro'io si#t# #piso'ios a lo lar(o '# s" *i'a M#'inaQMora: 68895

    En 'atos &ás r#$i#nt#s '# la En$"#sta M#xi$ana '# Sal"' M#ntal #n A'ol#s$#nt#s s#

    #n$ontr/ !"# #l 6 '# .o&,r#s - #l 5? '# &">#r#s pr#s#ntaron '#pr#si/n &a-or B#n>#t et 

    al 5: 68875 Por lo tanto: "n 1a$tor '# ri#s(o '# la sinto&atolo(+a '#pr#si*a #s #l (én#ro: si#n'o

    &ás 1r#$"#nt# #n la &">#r por los $a&,ios .or&onal#s !"# a1#$ta #l #sta'o '# áni&o: #l ni*#l

    so$io#$on/&i$o ,a>o: a$ont#$i&i#ntos tra"&áti$os #n la in1an$ia - la in1l"#n$ia '# par#s: '#l

    #ntorno so$ial - la $riana par#ntal '#s1a*ora,l#  An'ra'#: B#tan$o"rt: Vall#>o: S#("ra:

    Ro>as: 68)6; Bla#r: B#tan$o"rt - An'ra'#: 68)6; @ar$+a: 68)6; G#ssl#r: M$@ona(l# -

    S[art: )77

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    47/208

    la #'a' a'"lta arrin(ton: F"'(#: R"tt#r: Pi$l#s: - ill: )778; Gan'#l - Da*i#s: )7H?;

    L#[inso.n: Ro.'#: S##l#-: Gl#in: - @otli,: 68895

    Estilos "arentales como antecedente

    Los #stilos par#ntal#s 1"#ron #st"'ia'os por Diana Ba"&ri' )7?H: psi$/lo(a $l+ni$a -

    #*ol"ti*a5 En s" tra,a>o '# in*#sti(a$i/n o,s#r*/ tr#s (r"pos '# ni2os #n #'a' pr##s$olar5 Los

     pr##s$olar#s '#s$on1ia'os # in1#li$#s t#n+an pa'r#s $ontrola'or#s - po$o a1#$t"osos5 Los

     pr##s$olar#s a"tos"1i$i#nt#s - 1#li$#s t#n+an pa'r#s #xi(#nt#s p#ro $o&"ni$ati*os5 Los

    in&a'"ros - '#p#n'i#nt#s t#n+an pa'r#s $áli'os !"# no 1i>a,an l+&it#s5 So,r# #sta ,as#: Diana

    Ba"&ri' '#sarroll/ los #stilos par#ntal#s a"toritario: '#&o$ráti$o - p#r&isi*o5 A tra*és '# s"s

    in*#sti(a$ion#s s#nt/ las ,as#s para $a&,ios 1"n'antal#s '# la prá$ti$a #n #l $a&po '# la

    $riana '# los .i>os - .a (#n#ra'o "na (ran $anti'a' '# in*#sti(a$ion#s tanto '#s'# #l &ar$o

    '# la psi$olo(+a: #'"$a$i/n - #l á&,ito so$ial: a$#r$a '# la in1l"#n$ia !"# #l #stilo par#ntal

    #>#r$# so,r# 'i*#rsos asp#$tos #n #l '#sarrollo '# ni2os - a'ol#s$#nt#s5

    S# '#1in#n $"atro $at#(or+as #n las !"# #n$a>an los #stilos par#ntal#s '# los pa'r#s% En

     prir l"(ar apar#$# #l $ontrol5 st# s# r#1i#r# a las nor&as !"# los pa'r#s #sta,l#$#n para

     pon#r l+&it#s a la $on'"$ta '# los .i>os: as+ $o&o la $o.#r#n$ia - $on(r"#n$ia #n la apli$a$i/n

    '# las r#(las; #n s#("n'o l"(ar #stán las #xi(#n$ias: $onsi'#ra'as $o&o las #xp#$tati*as !"#

    los pa'r#s ti#n#n r#sp#$to a s"s .i>os - las pr#sion#s !"# #>#r$#n para !"# '#n lo >or '# s+

    &is&os; $o&o t#r$#r 1a$tor #stá #l a1#$to: !"# #s la &an#ra $o&o los pa'r#s $",r#n las

    n#$#si'a'#s 1+si$as - a1#$ti*as '# s"s .i>os al ro'#arlos '# $ari2o - t#rn"ra; - 1inalnt# la

    $lari'a' #n la $o&"ni$a$i/n: #st# #l#nto s# &ani1i#sta $a'a *# !"# los pa'r#s raonan $on

    s"s .i>os para pro&o*#r la o,#'i#n$ia *ol"ntaria - !"# #l .i>o $o&pr#n'a $on $lari'a' lo !"#9?

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    48/208

    #l pa'r# !"i#r# trans&itirl# Ba"&rin': )795

    Ma$$o,- - Martin )7H9 a(r#(aron a ni*#l $on$#pt"al "n $"arto #stilo n#(li(#nt#: a

    los tr#s #stilos prop"#stos por Diana Ba"&ri' #n )7??: r#$i,i#n'o apo-o '# La&,orn: Mo"nts:St#in,#r( - Dorn,"s$. )77) a tra*és '# s"s in*#sti(a$ion#s5 Estas $at#(or+as '# #stilos

     par#ntal#s a"toritario: '#&o$ráti$o: p#r&isi*o - n#(li(#nt# .an si'o &oti*o '# in*#sti(a$i/n

    a tra*és '# los a2os5

    Un #stilo par#ntal a"toritario #stá $ara$t#ria'o por ,a>a s#nsi,ili'a': alta #xi(#n$ia

     pat#rna - ,a>os ni*#l#s '# a"tono&+a $on$#'i'a5 Un #stilo par#ntal '#&o$ráti$o ti#n# !"# *#r 

    $on la alta s#nsi,ili'a': alta #xi(#n$ia pat#rna - alta a"tono&+a otor(a'a5 Un pro(#nitor 

     p#r&isi*o &ani1i#sta altos ni*#l#s '# s#nsi,ili'a' - a"tono&+a ,rin'a'a - ,a>os ni*#l#s '#

    #xi(#n$ia pat#rna5 Un pro(#nitor n#(li(#nt# #s po$o $o&proti'o: - &"#stra ,a>os ni*#l#s

    tanto '# $ali'# - #xi(#n$ia pat#rna $o&o '# a"tono&+a otor(a'a Gara*asilis: Do-l# -

    Mari#[i$: 68895

    Estas $"atro $at#(or+as s# r#s"n #n 'os (ran'#s 'insion#s !"# '#s$ri,#n la

    &an#ra $/&o los pa'r#s $r+an a s"s .i>os5 El $ontrol !"# s# r#1i#r# a lo !"# s# #xi(# al ni2o #n

    r#la$i/n a la 'is$iplina - s" (ra'o '# &a'"r# $o&o in'i*i'"o; - #l apo-o !"# s# r#1i#r# a lo

    !"# s# 'a al ni2o por 'io '# la $o&"ni$a$i/n - las &ani1#sta$ion#s '# a1#$to5 La

    $o&,ina$i/n '# #stas 'insion#s (#n#ran los 'i1#r#nt#s #stilos '# pat#rni'a' !"# son%

    P#r&isi*o: n#(li(#nt#: a"toritario - a"toritati*o Ma$$o,- - Martin )7H95

    9

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    49/208

     "igura #. Estilos par#ntal#s5 Ma$$o,- - Martin: )7H9

    D"rant# las 3lti&as 'é$a'as #l t#&a '# las r#la$ion#s #ntr# pa'r#s # .i>os - la

    in1l"#n$ia !"# los pa'r#s #>#r$#n so,r# la $on'"$ta '# s"s .i>os: #sp#$ialnt# #n #l #sta'o

    an+&i$o '#pr#si*o: s# .a $onsi'#ra'o $o&o t#&a '# in*#sti(a$ion#s psi$ol/(i$as Batllori:)779; Bris#2o: 688H; @ar$+a - @ar$+a: )7H85 La p#r$#p$i/n !"# "na p#rsona ti#n# '# s"

    1a&ilia #s '# (ran i&portan$ia para #l #!"ili,rio #&o$ional -a !"# #>#r$# "na in1l"#n$ia

    i&portant# #n s" *i'a Bar,#r #t al5 688=; Ba"&ri' )77); Lai,l# #t al5: 688o si#nta '#pr#si/n: - por #l $ontrario #l $ontrol

    #&o$ional a"nta la posi,ili'a' '# s#ntirs# '#pr#si*os5 sta &ani1#sta$i/n #s i("al tanto

    9H

    P#r&isi*o

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    50/208

     para a'ol#s$#nt#s &a-or#s $o&o nor#s Flor#nano #t al5: 68875

    Al("nas in*#sti(a$ion#s r#portan !"# #l #stilo '# $riana a"toritati*o s# r#la$iona $on

    &a-or a"to#sti&a - satis1a$$i/n $on la *i'a - $on ,a>os s+nto&as '# '#pr#si/n a 'i1#r#n$ia '#los tr#s #stilos r#stant#s B#tts: @o"llon# - All#n: 6887; G#o"(.: Ma.a11#-: S$.&i'. -

    A,ra&o[it: 68)8; Li#&: Ca*#ll - L"sti(: 68)8; Ti&pano: Mil#*-: S$.l#$.t#r: N#tt#r -

    G##.n: 6885

    Los .i>os a'ol#s$#nt#s $ria'os $on "n #stilo '# a"tori'a' &at#rna &"#stran $on'"$tas

    '# #xt#rnalia$i/n '#pr#si*a Pa"l"ss#nQoo(#,oo&: Sta&s: #r&anns: P##ts&an - Van '#n

    itt#n,o#r: 688H5 Las p#rsonas !"# $ali1i$an a s"s pa'r#s $on "n #stilo '# $riana a"toritario

    - n#(li(#nt# r#portan "n &a-or (ra'o '# '#pr#si/n - #sta r#la$i/n #stá 'ia'a por #l #stilo

    $o(niti*o 'is1"n$ional Man#s# - Dopins: 6887; M$@inn - San'#rson: 688=5

    La 1alta '# int#rés '#l pa'r# ti#n# "n #1#$to n#(ati*o &ar$a'o #n los .i>os Eis#n,#r(

    - M"rp.- )77=; Ri$.a"' '# Mini: 688?: 6885 La &oti*a$i/n '#1i$i#nt# por part# '# la

    1a&ilia al a'ol#s$#nt#: #s "na '# las prin$ipal#s $a"sas '#l pro,l#&a '# '#pr#si/n: por lo $"al

    s# propon#n las $.arlas 1a&iliar#s $o&o #l >or &o'o '# #sti&"lar la $o&pr#nsi/n #n los

    .i>os '# los #sta'os #&o$ional#s propios - a>#nos: lo $"al as#("ra la $o&"ni$a$i/n #ntr# los

    &i#&,ros '# la 1a&ilia Cara&illo: 688?5 En al("nas in*#sti(a$ion#s s# .a #n$ontra'o !"#

    los a'ol#s$#nt#s $"-os pa'r#s son a"toritarios o p#r&isi*os son &ás prop#nsos a #x.i,ir "n

    '#s#&p#2o n#(ati*o tanto so$ial $o&o #&o$ionalnt# !"# los a'ol#s$#nt#s $"-os pa'r#s

    #ran a"toritati*os La&,orn: Mo"nts: St#in,#r( - Dorn,"$.: )77); La(a$éQSé("in -

    Entr#&ont: 688?; W"#ri'o: arn#r - E-,#r(: 6886; St#in,#r(: La&,orn: Dorn,"s$.: -

    Darlin(: )7765

    97

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    51/208

    Pr*cticas "arentales 8 de"resi'n

    El $on$#pto '# la $riana '# los .i>os: $onsist# #n la $on'"$ta $oti'iana '# los pa'r#s

    .a$ia la in$l"si/n '# la $o(ni$i/n: las #&o$ion#s - las atri,"$ion#s '# los pa'r#s .a$ia los

    .i>os: as+ $o&o las a$tit"'#s - *alor#s '# $riana S"san#: Vian - Da.l: A5: 68865

    S#(3n An'ra'# - B#tan$o"rt 688H Las prá$ti$as par#ntal#s son las $on'"$tas

    #sp#$+1i$as !"# #l pa'r# - la &a'r# "tilian para so$ialiar a s"s .i>os5

    El &ar$o $onstr"i'o a tra*és '# in*#sti(a$ion#s r#alia'as por los a"tor#s tra>o $o&o

    r#s"lta'o la prop"#sta '# $"atro prá$ti$as para #l pa'r# - $in$o prá$ti$as para la &a'r#: las

    $"al#s s# n$ionan a $ontin"a$i/n% a $o&"ni$a$i/n - $ontrol $on'"$t"al pat#rno: ,

    a"tono&+a pat#rna: $ i&posi$i/n pat#rna: ' $ontrol psi$ol/(i$o pat#rno: # $o&"ni$a$i/n

    &at#rna: 1 a"tono&+a &at#rna: ( i&posi$i/n &at#rna: . $ontrol psi$ol/(i$o &at#rno - i

    $ontrol $on'"$t"al &at#rno5

    Las prá$ti$as par#ntal#s in1l"-#n #n #l $o&porta&i#nto '# los .i>os; s# .a #n$ontra'o

    r#la$i/n #ntr# #llas - 'i*#rsas $on'"$tas pro,l#&as #n los a'ol#s$#nt#s5 En #1#$to: "na

    r#la$i/n n#(ati*a $on #l pa'r# p#r$i,i'a por #l a'ol#s$#nt#: #s "n 1a$tor !"# pro&"#*#

    $on'"$tas !"# a1#$tan la sal"' '#l a'ol#s$#nt# Pala$ios - An'ra'#: 688H5

    Las prá$ti$as par#ntal#s p"#'#n s#r apropia'as o no: #n tanto in1l"-an positi*ant#: o

     por #l $ontrario o,sta$"li$#n: #l '#sarrollo r#$on'a,l# '# las $o&p#t#n$ias '#l .i>o PonsQ

    Sal*a'or: C#r#o - B#rna,é: 688=5

    Al("nos #xp#rtos $onsi'#ran !"# #xist#n prá$ti$as o $o&porta&i#ntos protot+pi$os '#

    los pa'r#s !"# al $o&,inars# 'an l"(ar a "na *ari#'a' '# #stilos '# $riana5 Entr# #sos

    $o&porta&i#ntos s# p"#'#n in$l"ir% a la a$#pta$i/n: , #l $ontrol: - $ #l r#sp#to por la

    in'i*i'"ali'a' Ri$.a"' '# Mini: 68865 

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    52/208

    La in1l"#n$ia !"# ti#n#n los pa'r#s #n la &ani1#sta$i/n '# s+nto&as '#pr#si*os -

     ,i#n#star '# los .i>os .a si'o a&pliant# in*#sti(a'o C"&&in(s - Da*i#s: )77

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    53/208

    a"tono&+a - #l $ontrol $on'"$t"al: tanto &at#rno $o&o pat#rno5 En $"anto a la r#la$i/n #ntr#

    las prá$ti$as par#ntal#s - la sinto&atolo(+a '#pr#si*a: si .a- &a-or apo-o - $o&"ni$a$i/n:

    a"tono&+a - $ontrol $on'"$t"al p#r$i,i'o por #l a'ol#s$#nt# tanto '#l pa'r# $o&o '# la &a'r#:s# pr#s#ntará nor sinto&atolo(+a '#pr#si*a5 D# i("al &an#ra: si s# pr#s#nta #n la p#r$#p$i/n

    '#l a'ol#s$#nt# &a-or i&posi$i/n -  $ontrol psi$ol/(i$o: &a-or sinto&atolo(+a '#pr#si*a

    &ani1i#sta5

    Al("nos a"tor#s B#tan$o"rt - An'ra'#: 688H; B"rt #t al5: 688=; D" Ro$.#r S$."'li$.

    - C"&&in(s: 688; o.nson: Co.#n: Gas#n: S&ail#s: - Broo: 688); Stor&s.a: Bi#r&an:

    M$Ma.on - Con'"$t Pro,l#&s Pr#*#ntion R#s#ar$. @ro"p: 6888 .an r#alia'o #st"'ios

    r#la$iona'os a pro,l#&as int#rnalia'os #n los a'ol#s$#nt#s $o&o la '#pr#si/n: pro,l#&as

    so&áti$os - pro,l#&as '# ansi#'a'5 Los r#s"lta'os #xpli$an !"# los a'ol#s$#nt#s !"#

    &ani1#staron #st# tipo '# pro,l#&as int#rnalia'os son los !"# p#r$i,#n '# part# '# s"s pa'r#s

    $ontrol psi$ol/(i$o - $on'"$t"al: $o&o la in'"$$i/n '# $"lpa: '#*al"a$i/n: $r+ti$as #x$#si*as:

    - a'#&ás $onsi'#ran !"# s"s pa'r#s ti#n#n "n po,r# $ono$i&i#nto '# s"s a$ti*i'a'#s

    $oti'ianas5

    En $"anto a las 'insion#s !"# #*al3an #l apo-o par#ntal a"tono&+a -

    $o&"ni$a$i/n los .alla(os o,t#ni'os #n #st"'ios r#$i#nt#s B#tan$o"rt - An'ra'#: 688H

    &ostraron !"# no 1"#ron *aria,l#s pr#'i$tor#s '# #st# tipo '# pro,l#&as5 Ta&,ién r#portan

    !"# los >/*#n#s $on '#pr#si/n s#*#ra p#r$i,#n "n nor $ontrol $on'"$t"al por part# '# la

    &a&á #n $ontrast# $on a'ol#s$#nt#s $on ni*#l#s '# '#pr#si/n &+ni&a: sin #&,ar(o: #n #l

    $ontrol $on'"$t"al '#l papá no #n$ontraron 'i1#r#n$ias si(ni1i$ati*as5

    An'ra'#: B#tan$o"rt - Oro$o 688? r#portaron !"# los a'ol#s$#nt#s !"# pr#s#ntaron

    "n ni*#l '# '#pr#si/n &+ni&a o,t"*i#ron p"nta>#s si(ni1i$ati*ant# &ás altos #n $ontrol

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    54/208

    $on'"$t"al tanto '# la &a&á $o&o '#l papá: - p"nta>#s &ás ,a>os #n $ontrol psi$ol/(i$o por 

     part# '# la &a&á: #n $o&para$i/n $on a!"#llos !"# pr#s#ntaron '#pr#si/n l#*# - &o'#ra'a5

    Al $ontrario: #n otras in*#sti(a$ion#s !"# s# r#1i#r#n a la r#la$i/n #ntr# $ontrol$on'"$t"al - '#pr#si/n: al("nos #st"'ios .an &ostra'o !"# la ,a>a s"p#r*isi/n in$i'# #n la

    sinto&atolo(+a '#pr#si*a Sa(#strano: Paio11: ol&,#$ - F#n'ri$.: 6889; Jap: S$.[art:

    B-rn#: Si&&ons: et al : 68)8; ai#n.o1#r: B"$.anan - N#[son: 688#r$i'o por s"s &a'r#s son a!"#llos !"# ti#n'#n a #xp#rintar nor 

    tran!"ili'a' #n $o&para$i/n a a!"#llos !"# p#r$i,#n "n $ontrol patol/(i$o &o'#ra'o o ,a>o

    Assor: Rot.: - D#$i: 688#s altos #n sinto&atolo(+a '#pr#si*a a&a - illo"(.,-: 68)); Sa(#strano:

    Paio11: ol&,#$ - F#n'ri$.: 6889; Jap: S$.[art: B-rn#: Si&&ons - All#n: 68)85

    Otras in*#sti(a$ion#s r#portan !"# #l $ontrol psi$ol/(i$o par#ntal s# aso$ia

     positi*ant# $on la pr#s#n$ia '# sinto&atolo(+a '#pr#si*a #n a'ol#s$#nt#s A"nola:

    R""s"n#n: Vil>aranta - N"r&i: 68)9; Bar,#r - ar&on: 6886; B#tan$o"rt - An'ra'#: 68))a;

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    55/208

    68)),; C"&&in(s #t al5: 688=; Lo"as: 6887; Ro'r+("#: D#l Barrio - Carras$o: 6887; S.# 

    688?; So#n#ns: Par: Vanst##nist# - Mo"rati'is: 68))5

    En "na &"#stra '# a'ol#s$#nt#s: B"tl#r: Sinn#r: @#l1an': B#r(: - i#,# 688#n$ontraron !"# "n #stilo '# $riana &at#rna $ara$t#ria'o $on #l $ontrol: intr"si/n: -

    r#$.ao: s# aso$ia $on ni*#l#s &ás altos '# '#pr#si/n #n >/*#n#s5 D# i("al &an#ra: ti#n'#n a

    #xp#rintar nor tran!"ili'a' M#i#r - Oros: 68)65 Otros #st"'ios .an $on1ir&a'o la

    r#la$i/n #ntr# 1a$tor#s 1a&iliar#s - sinto&atolo(+a '#pr#si*a s/lo #n &">#r#s @onál# -

    An'ra'#: )77=; @onál#: Sal(a'o - An'ra'#: )7795

    CAP5TULO III

    M:TODOS ; PROCEDIMIENTOS

    Introducci'n

    En #st# $ap+t"lo s# $onsi'#ran los 'istintos pro$#sos to'ol/(i$os !"# s# r#aliaron

    #n la pr#s#nt# in*#sti(a$i/n $on #l prop/sito '# 'ar s"st#nto $i#nt+1i$o a la pr#("nta '#

    in*#sti(a$i/n plant#a'a #n #l prir $ap+t"lo5 Ti#n# !"# *#r $on #l tipo '# in*#sti(a$i/n - la

    '#s$rip$i/n '# los parti$ipant#s5 Ta&,ién s# $onsi'#ran las .ip/t#sis '# #st"'io - la '#1ini$i/n$on$#pt"al - op#ra$ional '# las *aria,l#s # .ip/t#sis5 Finalnt# s# pr#s#ntan los

    instr"ntos: s"s $ara$t#r+sti$as - las pa"tas !"# s# si("i#ron #n los pro$#sos '# r#$ol#$$i/n -

    análisis '# la in1or&a$i/n5

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    56/208

    Variables independientes Variable dependiente

    Variables

    P

    a

    d

    r

    e

    1. Comunicación y control conductual

    2. Autonomía

    3. Imposición

    4. Control psicológico

    Depresión

    1. Comunicación

    2. Autonomía

    3. Imposición

    4. Control psicológico

    . Control conductual

    !a

    d

    r

    e

    P

    r

    "

    c

    t

    i

    c

    a

    p

    a

    r

    e

    n

    t

    al

    Dise

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    57/208

     "igura #. Varia,l#s '# #st"'io - s"s r#la$ion#s

    O"eracionali+aci'n de 7ariables

    La Fi("ra ) &"#stra #n 1or&a #s!"#&áti$a la $orr#la$i/n '# las *aria,l#s5 En la Ta,la )

    s# o,s#r*a la op#ra$ionalia$i/n '# las *aria,l#s !"# in$l"-#n la '#1ini$i/n $on$#pt"al:

    instr"ntal - op#ra$ional5

    Ta,la )'peracionalización de las (aria)les

    Varia,l# D#1ini$i/n $on$#pQt"al

    D#1ini$i/ninstr"ntal

    D#1ini$i/nop#ra$ional

    Prá$ti$a par#ntal pat#rna

    La prá$ti$a par#ntal pat#rna s# '#1in#$o&o $i#rtas

    $on'"$tas #sp#$+1i$as!"# #l pa'r# "tilia para so$ialiar a s"s.i>os An'ra'# -B#tan$o"rt: 688H5

    S# "tili/ la Es$ala'# Prá$ti$asPar#ntal#s para

    A'ol#s$#nt#s% PPQAAn'ra'# -B#tan$o"rt: 688H5Está 'i*i'i'a #n 'oss",#s$alas: "na$orr#spon'# a la&a&á - otra: al papá:$on "na $onsist#n$iaint#rna !"# os$ila#ntr# 5H8 - 575 La#s$ala s# $on1or&a'# H8 r#a$ti*os:

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    58/208

    1r#$"#n$ia la&ani1#sta$i/n '# #sa'insi/n5

    Prá$ti$a par#ntal&at#rna La prá$ti$a par#ntal&at#rna s# '#1in#n$o&o $i#rtas$on'"$tas #sp#$+1i$as!"# la &a'r# "tilia para so$ialiar a s"s.i>os An'ra'# -B#tan$o"rt: 688H5

    S# "tili/ la Es$ala'# Prá$ti$asPar#ntal#s paraA'ol#s$#nt#s% PPQAAn'ra'# -B#tan$o"rt: 688H5Está 'i*i'i'a #n 'oss",#s$alas: "na$orr#spon'# a la&a&á - otra: al papá:$on "na $onsist#n$ia

    int#rna !"# os$ila#ntr# 5H8 - 575 La#s$ala s# $on1or&a'# H8 r#a$ti*os:

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    59/208

    'insi/n

    A"tono&+a pat#rna El r#sp#to !"#

    &"#stra #l pa'r# #nlas '#$ision#s !"#to&an s"s .i>os5Al1a]857o5 Al1a]85785An'ra'# -B#tan$o"rt: 688H5

    Es$ala '# Prá$ti$asPar#ntal#s paraA'ol#s$#nt#s% PPQAAn'ra'# -B#tan$o"rt: 688H5S",#s$ala para #l pa'r#5 Kt#&s%

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    60/208

    r#a$ti*os por'insi/n

    Co&"ni$a$i/n

    &at#rna

    Co&"ni$a$i/n

    #xist#nt# #ntr# la&a'r# - s"s .i>os5Al1a]85765 An'ra'#- B#tan$o"rt: 688H5

    Es$ala '# Prá$ti$as

    Par#ntal#s paraA'ol#s$#nt#s% PPQAAn'ra'# -B#tan$o"rt: 688H5S",#s$ala para la&a'r#5 Kt#&s% ?: ):)H: 6?: 6: 98:99: 9

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    61/208

    n3ro total '#r#a$ti*os por'insi/n

    Control psi$ol/(i$o&at#rno In'"$$i/n '# $"lpa:'#*al"a$i/n - $r+ti$as#x$#si*as a s"s .i>os por part# '# la&a'r#5 Al1a]85H85An'ra'# -B#tan$o"rt: 688H5

    Es$ala '# Prá$ti$asPar#ntal#s paraA'ol#s$#nt#s% PPQAAn'ra'# -B#tan$o"rt: 688H5S",#s$ala para la&a'r#5 Kt#&s% 9: =:7: )6: )os5 Al1a]85H

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    62/208

    !"# ant#s s#'is1r"ta,an5Birl#son: )7785

    instr"ntoa"toapli$a,l# tipoLi$#rt: !"# ti#n#tr#s alt#rnati*as '#

    r#sp"#sta: si#&pr#:al("nas *#$#s -n"n$a

    r#stant#s s# $ali1i$an'# 6Q8 9: =: ?: )8:)

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    63/208

    8)% Las prá$ti$as par#ntal#s pat#rnasno son 1a$tor#s

     pr#'i$tor#s '# la'#pr#si/n #na'ol#s$#nt#s !"#$"rsan #l prir a2o'# pr#paratoria '#tr#s #s$"#las '#lnor#st# - 'os#s$"#las '#l s"r#st#'# la R#p3,li$aM#xi$ana5

    Prá$ti$as par#ntal#s pat#rnas: '#pr#si/n -a'ol#s$#n$ia5

    Métri$aR#(r#si/n lin#al&3ltipl#

    ^ ] 858=

    86% Las prá$ti$as par#ntal#s no son1a$tor#s pr#'i$tor#s'# la '#pr#si/n #na'ol#s$#nt#s !"#$"rsan #l prir a2o'# pr#paratoria '#tr#s #s$"#las '#lnor#st# - 'os#s$"#las '#l s"r#st#'# la R#p3,li$aM#xi$ana5

    Prá$ti$as par#ntal#s&at#rnas: '#pr#si/n- a'ol#s$#n$ia5

    Métri$a R#(r#si/n lin#al&3ltipl#

    ^ ] 858=

    Instrumentos

    El instr"nto "tilia'o para 'ir la *aria,l# prá$ti$as par#ntal#s: 1"# la Es$ala '#

    Prá$ti$as Par#ntal#s para A'ol#s$#nt#s% PPQA An'ra'# - B#tan$o"rt: 688H5 La #s$ala aporta

    in1or&a$i/n '# la p#r$#p$i/n !"# ti#n#n los .i>os '# las $on'"$tas '# s"s pa'r#s .a$ia #llos5

    E*al3a la $o&"ni$a$i/n '#l a'ol#s$#nt# $on s"s papás: la a"tono&+a !"# 1ontan s"s pa'r#s

    #n él: la i&posi$i/n - #l $ontrol psi$ol/(i$o !"# #>#r$#n los pa'r#s .a$ia los a'ol#s$#nt#s; #n

    #l $aso '# la &a'r# s# #*al3a ta&,ién la s"p#r*isi/n - $ono$i&i#nto !"# ti#n# la &a'r# '# las

    a$ti*i'a'#s '# los .i>os5 sta 3lti&a 'insi/n 1or&a part# '# la 'insi/n '# $o&"ni$a$i/n

    =6

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    64/208

    #n #l $aso '#l pa'r#5 El instr"nto s# '#sarroll/ para #*al"ar la p#r$#p$i/n !"# ti#n#n los

    a'ol#s$#nt#s '# )6 a )H a2os '# los $o&porta&i#ntos !"# ti#n#n s"s pa'r#s .a$ia #llos $"an'o

    los #'"$an5 Es "n instr"nto a"toapli$a,l# '# H8 r#a$ti*os #r#s: #st"'iant#s '# #s$"#las p3,li$as '# la Ci"'a' '# Méxi$o:

    $on "n pro'io '# #'a' '# )=56 a2os An'ra'# - B#tan$o"rt: 688H5 La *ali'# s# o,t"*o

    'iant# "n análisis 1a$torial #xploratorio '# $o&pon#nt#s prin$ipal#s 'on'# s# i'#nti1i$aron

    $"atro 'insion#s para #l papá - $in$o para la &a&á5 La *ali'# s# o,t"*o 'iant# #l Al1a

    '# Con,ra$.: to'as las 'insion#s o,t"*i#ron ni*#l#s altos '# $on1ia,ili'a'5 Co&"ni$a$i/n

    - $ontrol $on'"$t"al pat#rno ] 857; a"tono&+a pat#rna ] 857

  • 8/19/2019 Prácticas parentales y depresión en el adolescente

    65/208

    El instr"nto "tilia'o para 'ir la *aria,l# '#pr#si/n #s la Es$ala '# Birl#son para

    D#pr#si/n #n A'ol#s$#nt#s5 F"# 'is#2a'a para la $"a