"Sobre o caderno perdido de Santalices"

C I E N C I H D R G R I T R

5 D E R E □ E R D E R N D P E R D I D O D E 5 H N T R L I C E 5 .

R M Ú 5 I E R T R R D I C I D N R L E R L E E R E D M D F D M T E

X E R R D D R R D E R E E U R 5 D 5 E N D Ú X E N D 5 .

(Ourense, 19 ? 1)

Gaiteiro. Coordinador xeral do proxecto Ronsel de

salvagarda e posta en valor do patrimonio cultural

inm aterial de Galicia no período 2 0 0 7 -2 0 1 0 (ron-

sel.uvigo.es). Profesor do Departam ento de M ate

m ática Aplicada II da Universidade de Vigo.

http://ronsel.uvigo.es

[email protected]

Biografía en páxina 1?.

http://ronsel.uvigo.es

mailto:[email protected]

I v á n A r e a C a r r a c e d o e C á s t o r C a s t r o V i c e n t e

, d r E R i T H S O B R E 0 C A D E R N O P E R D I D O D E S A N T A L I C E S

A M Ú S I C A T R A D I C I O N A L G A L E G A C O M O F O N T E X E R A D O R A D E R E C U R S O S E N D Ó X E N O S

No p resente tex to facem os unha análise do

caderno no que Faust ino Santalices t iñ a ano

tadas to d a s as vendas de in s t ru m e n tos e

com p le m e n to s a outras persoas. Este cader-

no, en combinac ión coa correspondenc ia con

todas as encom endas que recibía pode resu l

ta r út i l non só para poder face r unha análise

exhaust iva de cando vendeu ou a quen, se-

nón para v e r como as variac ións soc ioeconó

m icas do período 1 9 2 8 -1 9 5 4 ao que se refire

o caderno inf lu íron na m ús ica do noso país.

INTRODUCIÓN

Resulta com p lexo va lo ra r a in f luenc ia da

m ús ica t rad ic iona l na economía dun país

com o o noso, onde a m a io r parte dos m ú

s icos te ñ an ou tra p ro fes ión e adem a is non

te m o s co n s tan c ia d o c u m e n ta l de p rezos ou

ta r i fas ao longo do te m p o . En todo caso, nun

te r r i to r io onde a m ús ica xoga un papel f u n

dam e n ta l e onde son in n u m e ra b le s as ma-

n i fe s tac ión s cu l tu rá is que con tan coa p a r t i

c ipación de m ús icos resu l ta obvio que a súa

in f luenc ia é moi im por tan te .

Temos que agarda r ao ano 2 0 0 6 cando a

Fundac ión Son de Seu fai a pr ime ira aná lise

c ien t í f ica da rea lidade da m ús ica t rad ic iona l

en Galiza [FSS]. No d i to t raba l lo aparecen c i

fras rea lm e n te reve ladoras: m á is de 2 0 .0 0 0

persoas e s tu da n m ús ica t rad ic iona l en Gali

za, 2 0 0 pe rsoas que exercen a docencia , ou

a e no rm e can t idade e va r iedade de a c t iv id a

des que se desenso lven cada ano re lac iona

das coa m ús ica t rad ic iona l .

Resulta complexo chegar a d iscern ir nos

anuarios de estudo os núm eros relat ivos a

música trad ic iona l d ife renciados da música

fo lque e segundo aparece recoll ido na pub l i

cación da Fundación Son de Seu, a nivel do es

tado durante o ano 2 0 0 5 celebráronse un t o

ta l de 1 2 6 .??8 concertos de música popular

en España, con 2 3 ,5 m il lóns de espectadores

e unha recadación to ta l de 1 2 6 ,6 6 m il lóns de

euros. No caso da música fo lque t iveron lugar

en España 5 .225 concertos, con 1, 9 millóns

de espectadores e unha recadación que se

achega aos 1, 8 m il lóns de euros. En Galiza,

no ano 2005, ce lebráronse un to ta l de 4 .522

concertos de música popular, dos cales 1 .314

(case o 20%) foron de música folque.

Estes números non poden se r f ro ito dun día.

Moitas persoas t raba lla ron e traba l lan para

que a música trad ic iona l galega teña a vita-

l idade actual. Pos ib lemente un dos fac tores

que contr ibúen ao grao de a f ianzam en to da

m ús ica tradic ional galega é a súa conexión

co terr i to r io e o desenvo lvem ento susten-

tábe l que se fai del. Tal e com o se sinala no

p roem io de [PC], na base do desenvo lvem en

to do fenóm eno musical hum ano áchase a

voz, un dos máis perfec tos in s t ru m e n tos mu-

s ica is en canto a capacidade de com un ica

c ión emocional. Tamén, o desenvo lvem ento

da capacidade de comun icac ión condic ionou

de xe i to def in it ivo o cam iño evo lu t ivo da nosa

especie, e unha parte moi im por tan te desa

capacidade exprésase a t ravés do fe ito m u s i

cal. Os in s t ru m e n tos m us ica is son út i les des

envo lv idos polos h um anos para med ia r nes-

te t ipo especia l izado de comunicac ión. Ao pri-

m eiro seguram en te fo ron s inxelos, mais co

te m p o foron acadando maior complicac ión

técn ica. Ao pr imeiro os hum anos aproveita-

m os para facer m ús ica con e lem en tos que a

na tureza nos fornecía d irec tam ente , como o

noso corpo ou moi diversos m ate r ia ls vexe-

ta is e animais , pero pronto ap rendem os a

t rans fó rma los , t a n to para mel lo ra r as súas

capacidades com o para adapta los ás nosas

F R U 5 T I n □ S R r i T R L I C E 5 áerjc iacíacjoíta.canscle/jc'tacla^arríoqa

T R A D I C I Ó N M Ü S I C R L G H L E E H

necesidades. Este fenóm eno evo lu t ivo deri-

vou nunha inm ensa variab il idade que é inhe

rente á propia d ivers idade natura l que hoxe

desde d is t in tos p r ismas se defende como

valor. A crea t iv idade dos galegos e o e leva

do grao de conservac ión do noso s is tem a de

cu l tu ra trad ic iona l, son a lgunhas das razóns

que pe rm iten exp l ica ra r iqueza ins t rum en ta l

coa que con tam os no noso terr itorio.

A f igura de Faus t ino Santa lices te n un papel

espec ia l nes ta realidade. É ben coñec ido o

xe i to que t ivo de ap l ica r o m é todo c ien t í f i

co para c o n s t ru i r pun te i ros segu indo unha

escala tem pe rada . Este xe i to de t raba l lo ta-

m én o aplicaba á c o n tab i l idade re lat iva a in

g resos xe rados pola venda de gaitas, pa i le

ta s e zan fonas .

A pesares do p ro fundo proceso de c a ta lo

gación e rev is ión dos m ate r ia is de Faust ino

Santa lices que rea l izam os con máis in tensi-

dade dende o ano 2 0 0 5 , non foi até se tem -

bro de 2 0 1 0 que Eva J im énez Del Río, v iúva

de Faust ino Santa lices Muñiz , nos fac il ita un

caderno que pasara desaperc ib ido (com o o

caderno perd ido do xenio das m a te m á t ica s

Srinivasa R am anu jan) e no que t iña a n o ta

das todas as vendas de in s t ru m e n to s e c o m

p lem en tos a ou tras persoas. Tamén c onse r

va a correspondenc ia con to d as as enco-

m en d a s que recibía. Esta in fo rm ac ión resu l

ta ú t i l non só para poder face r unha análise

exhaus t iva de cando vendeu ou a quen, se-

nón para v e r com o as va r iac ións soc ioeco

n óm icas do período 1 9 2 8 -1 9 5 4 ao que se

refire o caderno in f lu íron na m ús ica do noso

país. Aos ingresos que p re se n ta m o s habería

que en g ad iro s derivados de ac tuac ións , nun

período xus to an te r io r á popula r izac ión da

radio co regreso dos e m ig ran tes e os seus

t ran s is to re s na década de 1960.

Somos xa b a s tan te s pe rsoas as que d e fen

dem os o p a t r im o n io cu l tu ra l inm ate r ia l por

s e rx e ra d o rd e recursos, nunha te rn a que re

laciona economía, tu r is m o e cu l tu ra en pa

ralelo con iden t idade, pa rt ic ipac ión e c rea

t iv idade. A aná l ise que p re s e n ta m o s neste

art igo a ga rdam os a que axude a cu an t i f ica r

cando m en o s o á m b i to da m ús ica t rad ic io

nal. En to d o caso, o fe i to de basearse nunha

economía su s te n tá b e l e se r un fa c to r de co

hesión socia l danlle ao p a t r im on io cu ltu ra l

inm ate r ia l o u t ras d im en s io n s para o seu es-

tudo e va lo r izac ión [AC].

A e s t ru tu ra do a r t ig o é a s e g u in te : na s e c

c ión 2 re p ro d u c im o s a lg u n h a s p á x in as do

cade rno pe rd id o de S an ta l ices e as c o r re s

p o n d e n te s t r a n s c r ic ió n s das n o ta s . Na

secc ió n 3 fa c e m o s u nha a ná l ise c u a n t i

t a t iv a dos in g re s o s por v e n d a s de d i s t i n

t o s c o n c e p to s e a n u a l id a d e s . Na s e c c ió n 4

p re s e n ta m o s u n h a s m o i b re ve s re f le x io n s

s ob re a lg ú n s dos m ú l t i p le s a s p e c to s que

se poden d e d u c i r á v is ta das c a n t id a d e s

d esc r i ta s .

0 CADERNO PERDIDO

0 nivel de detal le das ano tac ións no cader

no perd ido de Faust ino Santa lices perm ite

facerse unha idea do grao de m inuc ios ida-

de que aplicaba a ca lquera ac t iv idade. Ano a

ano, desde 1 9 2 8 a 1954, podem os ir vendo

as d is t in tas vendas que ten, ñas que desde

o ano 1 9 3 4 leva un con tro l do to ta l a cu m u

lado. Por p rob lem as de ex tens ión esco l l im os

catro das páxinas de d i to caderno que, para

m a io rco m o d id a d e do lector/a, aparecen coa

t ranscr ic ión fe ita e onde con t ipograf ía cur

s iva en gris claro d i fe renc iam os as palabras

incom p le tas ou de difícil t ranscr ic ión .

i E N c i R DH G R i r n S O B R E 0 C A D E R N O P E R D I D O D E S A N T A L I C E S


I v á n A r e a C a r r a c e d o C á s t o r C a s t r o V i c e n t e

155

M u JJ / W t r U T - M i ' t / r i y r y

' h M l ! . Y cr r - / r1 '¿ Y

... ............ y o■ f a * * * '* a. ¿ n ¡ “ , r / ’ ?¡-¿ '¡C ai";r. % f / r * ' ¿ - r

9 ? .

- ' f

■: m * * , l

i t m

« i

><* f

* C

W MP o r p rudenc ia , p o r « o n o ra i i en todo tiem po y en toda» las carretera» , rodad sob re Neumáticos Rouge F e r r í Continental, que e s un an tlderapant c fk a c b im o p a ra el invierno y un «nperior Ncn-

m itico re forzado:rno y un superio r « e n - .a i p ara el verano . ¿ Ni

r

/ W -

i r

X / ¿ / ? /

t¿< a ^ - * \

M u y , r fI /",tÍ>VfcC'O

1 iff™ * l 7 ■ ' / ■ ‘ 7

: ‘Í M - W

C on la (CinriM en los labio* j m u botella de aire Continental, e» com o «e hincharán en «delante

los Neum áticos.

/ f í ^

' / $ ■JL / b-

tJ)* y $> ■

/ 2> -- ¡ W as£- <*4 c-.iw'-T4*'-®'15 t£*r%jL-

t 1 8 / ¿ • k .

k * ,'h-

(¿¿CCAM<4

jA *v*^S L . c i y j \ </%Oím jJL i, >

R esp ira r, es una necesidad pi ¿ ' h erirse es uoa obligación pan

liom brr que 6 t ahoga , .’.zouík móvil qui- re sb a la , queda d i dencia, p o r econom ía, rodad i

m ítico» Rouge F e r r í t

[ . . . ] 1928

[ . . . ] para Muíños ................................. 160pt

Otra confección paraModesto ...................................................... 70Enero [ . . . ] (1 d u d a de p a i le t a s ? ] ....... 21

I d a / . . . ] ...................................“ ......................................... 2 1

Febrero idem .............. " ........................... 21I d , . 1 ............................ “ ........................... 21A b r i l / . . . ; ...................................................... 21Junio ¡ d ........................................................ 21

Sepbre id .................................................... 21Sepbre [ . . . ) ................................................. 21

Octubre [.. . ] ................................................ 21D c b r e / . J ................................................... 21I d / . . . ; ........................................................... 21Id ( . . . ] ( 2 ds.) ........................................... 42Una gaita ébano alSargento [ . . . ] Saavedra ( ? ) .............. 300

....................................................................... 803

A primeira páxina que esco l l im os é a primeira

do caderno con a lgunha in fo rm ac ión sobre

cons truc ión . As ind icac ións n um ér icas das

p r ime iras l iñas non s a b e m o s se serán m ed i

das, ou a lgún t ip o de código. 0 p r im e iro que

- 1 9 2 9 -

Enero - Marcial (2 d . ) ............................ 42

Id Modesto (1 d . ) ..................................... 21Febrero - Marcial ( 1 ) .............................. 21Un punteiro de cedroPintado de negro......................................... 25Mayo Marcial (1 ) ..................................... 21

Junio Modesto ( 1 ] ................................... 21M arcial-Sepbre ( 1 ) ................................ 21Pascual (Fernando) (2 ) Nbre ............. 42Gaitas B a ta l ló n ....................................... 480

Marcial (2 ) O c tb re ................................. 42Total .......................................................... 736

aparece “ para Muíños, 1 6 0 ” s upoñem os que

te n que ser unha gaita . Da análise do resto

do caderno d e duc im os que as en tradas que

poñen 21 teñen que ser pa i le tas xa que máis

ad ian te aparece exp lic itado que o cus to dun-

ha dúcia (d) de pa i le tas é 21 pesetas.

Xa no ano 1 9 2 9 p odem os v e r a con t inu idade

que ex is t irá na venda de pa i le tas , e os pre-

F R U 5 T I FI □ B O n T R L I C E 5 ciencia ¿o^aÚ a.cansc'ier^'ia cJa^w foqa

T R H D I C I Ú N M U S I C A L E H L E E H

156

/?352/

í 1 > , l 1

/yA*i

'1 0-0 ¿ 0

i ! o - J

i ' / i i /s n iv /J-o4^~’

5 ' 4 9

r RJiort en 19) t y 1912 sobrecu* Continental.

= 1 9 3 4 =

Enero - Marcial (1 d . ) ............................ 21

" Pascual ( I d . ) ................................. 21Gaita Anaquiños Terra ........................ 160

Id. M anu[e]l Fernández (ParadaDe Irijo) .................................................... 125Pailetas Pascual (Abril) 2 d*................. 42

id Marcial 1 d o * ......................................... 21Gaita Si para Ponferrada - .................. 200

Punteiro Si- b. Coruña .....................462 punteiros Si. S. Ciprian V iñ a s .......... 551 Do[c] y>e pailetas P a s c u a l.............. 21Punteiro boj. Peares (junio) ............... 25

Pascual (1 d) A g osto .............................. 21

Marcial (1 d.) id ...................................... 21Pascual (1 d) Octubre ........................... 21

Marcial (1 d) id ........................................ 21Antonio Soto (Peares) • ....................... -ZQAño 1934 .................................................. 855

“ 1933 ................................................ 1-154" 1932 ................................................ 1 -114

“ 1931 ................................................. 1-899

" 1930 ..................................................... 935" 1929 .................................................... ?36“ 1 9 2 8 ................................................... —£21

Ingresado p t ......................................... ?.496

Hoy día 22 enero de 1935

m ¿ J z & íg - J llJ íí,M A Z -.tt-o -*5 5 a * . / V V Í " 1 6 f

• - í * *

- -

0 record <Iel m undo en bidefeta (ÍOI Km. 613) « t tb te c íd o por Q o i g w d en 1909 sobre N eum i- ¡ico» V ilo C oo tm cn u ), o o h i «ido ba'.ido to d ív ii.

1954

Suma ant............................................ 132.340

Al Prof. Suarez Couto una gaita \

de bocapi Si b.................................. 2.0003 Doc. pailetas Garijo (? ) .................. 165Gaita bocapi ColombianoD. Patricio Sampere........................... 3.000

Mitad imp. ( ? ) 4 gaitas Méjico...... 6.0002 punteiros Centro Gallego................. 400

Zanfona pequeña a A. Gal (? ) ....... 7.000

zos dun p un te i ro (xa naque la a ltu ra come-

zaban os e x p e r im e n to s “p in ta do de negro ),

así com o a venda de m a te r ia ls ao exérc ito .

No ano 1 9 3 4 , a lén das ve n d as de pa i le tas e

ga i tas que aparecen en to d as as anua l ida

des do caderno, F aus t ino Santa lices come-

za a face r a su m a do a cum u lado das vendas

fe i tas . Semella que nese in t re com eza a se r

co n sc ie n te dos im p o r ta n te s in g resos que

t e n f ro i to do seu t raba l lo sob re in s t ru m e n

to s m us ica is t rad ic iona is .


i d r E r it r S O B R E 0 C A D E R N O P E R D I D O D E S A N T A L I C E S


A ú l t im a páx ina que e s c o l l im o s para es te

a r t igo é a que c o r re sp o nd e co de rrade i ro

ano das s ú a s a n o ta c ió n s . Nela p o d em o s

v e r o a c u m u la d o a n te r io r ( 1 3 2 .3 4 0 pe

s e ta s ) as í co m o pa rte das v e n d a s do ano

1 9 5 4 , o nde co m p re fa c e r e spec ia l f in capé

xa n e s te in t re da im p o r ta n c ia da e m ig ra

c ión c o m o recep to ra de in s t r u m e n to s mu-

s ica is ga legos.

ANÁLISE CUANTITATIVA DOS INGRESOS

Dos d a to s q u e a p a re c e n r e c o l l i d o s no

c a d e rn o e q u e c o r r e s p o n d e n ao p e r í o

do 1 9 2 8 - 1 9 5 4 p o d e m o s fa c e r d i s t i n t a s

a n á l i s e s c u a n t i t a t i v a s . Q u ix e ra m o s si-

n a la r , en p r im e i r o lu g a r , que o a c u m u la

do d u r a n t e os 2 7 a n o s de i n fo rm a c ió n ,

a s c e n d e a un t o t a l de 1 4 9 . 8 1 5 p e s e ta s .

D ic i r q u e no ano 1 9 3 2 ha i u n h a d i fe re n -

za de 2 0 p e s e ta s e n t r e as s u m a s e as

c o n t a s q u e e s tá n no c a d e rn o . No ano

1 9 3 4 ha i u n h a d i f e re n z a de s ig n o c o n

t r a r io de 3 0 p e s e ta s p o lo q u e c a n d o fa i

o a c u m u la d o no a n o 1 9 3 5 hai u n h a l ixe i -

ra d i f e re n z a . D e te c ta m o s o u t ra e r r a ta de

5 p e s e ta s no a n o 1 9 3 9 q u e c o n t in ú a no

a c u m u la d o a té o a n o 1 9 5 4 o n d e a p a r e

ce u n h a d i f e re n z a i m p o r t a n t e de 1 .0 9 0

p e s e ta s . En t o d o ca s o , p o d e m o s a f i r m a r

que no t e m p o de a n á l i s e o t o t a l s u p e

ra as 1 5 1 . 0 0 0 p e s e ta s , c a n t id a d e r e a l

m e n te im p o r t a n t e se a c o m p a r a m o s co

s a la r io q u e t iñ a F a u s t in o S a n ta l i c e s c o

m o f u n c io n a r i o p ú b l i c o , c o m o se p o d e rá

v e r m á is a d ia n te .

Na s e g u in te táboa p o d e m o s v e r reco l l idas

as c a n t id a d e s que a n u a lm e n te ing resou

F aus t ino S an ta l ices , onde as ca n t id a d e s

e s tá n exp re sa d a s en pese tas :

Ano Cantidadesanuais Ano Cantidades

anuais Ano Cantidadesanuais

1928 803 193? 3.870 1946 10.163

1929 736 1938 l .? 6 7 1947 820

1930 945 1939 865 1948 3 .800

1931 1.899 1940 473 1949 1.650

1932 1.094 1941 510 1950 7 .400

1933 1.154 1942 550 1951 63 .182

1934 885 1943 2.622 1952 17.060

1935 606 1944 1.688 1953 3 .480

1936 870 1945 738 1954 21 .805

Os ingresos m ed ios anua is ascende ron a

5 .6 08 pese tas d u ran te os 22 anos, cunha

d e sv ia c ió n da m ed ia r e a lm e n te im p o r

t a n t e de r ivada , e n te n d e m o s , das d i f i c u l

ta d e s de c o m p a ra r un pe r ío d o ta n c o m

p lexo na h is to r ia e das v e n d a s dos anos

1 9 5 1 , 1 9 5 2 e 1 9 5 3 . Para e n te n d e r un

p o u co m á is a d i f i c u l ta d e de a n a l i z a r g lo

b a lm e n te e s te pe r íodo c o m p re s in a la r

que fo i t a m é n no ano 1 9 5 4 c a n d o a r e n

da m ed ia po r h a b i t a n te s u p e ro u a do ano

1 9 3 5 (a n te s da g u e r ra c iv i l ) , é d ic i r , case

2 0 an o s an tes . En to d o caso , v a lo ra m o s

que un xe i to b a s ta n te c la ro de c o m p r e n

d e r a im p o r ta n c ia e c o n ó m ic a p ode v i r d a

do polo sa la r io de F a u s t in o S a n ta l ic e s co

mo fu n c io n a r io p ú b l ic o de ca rre i ra . D ebe

m o s t e r en c o n ta que F a u s t in o S a n ta l ice s

t i v o u n h a in te re s a n te ca r re i ra a d m in i s t r a

t iv a o nde d e s e m p e ñ o u c a rg o s de r e le v a n

cia, po lo que p o s ib le m e n te o seu s a la r io

fo s e m o i s u p e r io r ao n o rm a l n a q ue la a l

t u ra no noso país, c o m o se poderá v e r ao

f in a l d e s ta re f le x ió n ao d a rm o s os d a tos

da súa p e n s ió n . Segundo a in fo rm a c ió n da

que d is p o m o s , F a u s t in o S a n ta l ic e s t iv o o

seu p r im e i ro d e s t in o o 21 de d e c e m b ro de

1 9 0 3 , cando o n o m e a n en S an idade Ofi

F R U S T i r m S R f l T R L I C E S <3■'ieqcia dacjcuía, conscierfcia cla^arrPor¡a

T R R O I C I Ú N M U S X C H L E H L E E R

cia l de A d m in is t ra c ió n Civil de Cuarta c la

se con 2 .0 0 0 p e s e ta s a n u a is para 1 9 0 4 .

D espo is de d i s t i n t o s d e s t in o s , xa no p e

r íodo que nos in te re s a , o 7 de x a n e i ro de

1 9 2 5 , a p a re c e p u b l ic a d o o R. D .o n d e o no-

m e a n xe fe de n e g o c ia d o de s e g u nd a c la

se de a d m in is t r a c ió n c iv i l , S ec re ta r io de-

se Goberno, coa a n t ig ü id a d e de p r im e i ro

do c o r re n te , co so ldo a n u a l de 7 .0 0 0 p e

s e ta s que d e s e m p e ñ a o m e s m o ca rgo ca

c a tego r ía i n fe r io r in m e d ia ta . 0 18 de xu l lo

de 1 9 3 1 , é n o m e a d o x e fe de n e g oc ia d o de

p r im e i ra c lase de a d m in is t r a c ió n c iv i l , Se

c re ta r io do g o b e rn o c iv i l , cun so ldo a n u a l

de 8 .0 0 0 p e s e ta s (n o ta : pasa a d e s e m

p e ñ a r o m e s m o ca rgo , pe ro con c a tego r ía

s u p e r io r ) . Xa no ano 1 9 3 5 , o seu s a la r io

a n u a l é de 1 0 .0 0 0 p e s e ta s com o xe fe de

a d m in is t r a c ió n c iv il de te rc e i ra c lase do

co rp o té c n ic o - a d m in is t r a t i v o do m in i s t e

rio de g o b e rn a c ió n , s e c re ta r io do g o b e rn o

c iv i l . D espo is de d i s t i n t o s t r a s la d o s , o 8

de xu l lo de 1 9 4 0 é n o m e a d o xe fe de a d m i

n is t ra c ió n c iv i l de s e g u n d a c lase do co rpo

té c n ic o a d m in is t r a t i v o en Va l lado l id cun

so ld o a n u a l de 1 3 .2 0 0 p e s e ta s . 0 9 m a io

de 1 9 4 2 o cu p a v a c a n te po r a s c e n s o de

D. A n to n io R ibo t y Pou, xe fe de a d m in is

t r a c ió n c iv i l de p r im e i ra c lase , S ec re ta r io

do g o b e rn o c iv i l de V a l lado l id , c u n so ldo

a n u a l de 1 4 .4 0 0 p e s e ta s .

Os d a to s que v im o s de e xp o r poder ían

d i s to r s io n a r os n ive is de renda m e d io s

en Galiza. 0 s e g u in te pe r íodo do que t e

m o s d a to s p e rm i te c o m p re n d e r que , p e

se a que s e g u ra m e n te a súa xu b i la c ió n

fo i das m e l lo re s do m o m e n to , as c o u s a s

non e ran ta n d o a d a s para o res to da po-

boa c ión . 0 2 4 de n o v e m b ro de 1 9 4 ? sú -

b e n l le p e n s ió n c o m p le m e n ta r ia de x u b i la

c ión de 3 . 5 0 0 p e s e ta s a n u a is en 2 9 1 ’6 7

p e s e ta s , 20% do so ld o reg u la d o r . 0 27 de

x a n e i ro de 1 9 4 8 c o n f i rm a p e n s ió n c o m

p le m e n ta r ia de x u b i la c ió n de 3 . 5 0 0 p e s e

ta s a n u a is . 0 10 de xu l lo de 1 9 5 1 a c o rd a

se s u b i r l le a 4 . 3 7 5 p e s e ta s a n u a is , 25%

do so ld o r e g u la d o r rec o ñ e c id o . En m a io

de 1 9 5 4 , e lé va n l le a p e n s ió n c o m p le m e n

ta r ia de 4 . 3 7 5 p e s e ta s a n u a is a G .125 p e

s e ta s q u e é a a s ig n a d a á ca te go r ía de xe fe

s u p e r io r de a d m in is t r a c ió n c iv i l .

P ode r iam os xa que logo a f i rm a r que, en

m e d ia , F a u s t i n o S a n t a l i c e s in g r e s a b a

a n u a lm e n te por p ro d u c ió n a r te s a n a l (g a i

tas , p u n te i ro s , pa i le tas , e tc . ) o e q u iva len te

a m á is do 50% do seu sa la r io cando traba-

l iaba e b a s ta n te m á is que a súa pens ión ,

c a n t id a d e s que in s is t im o s son re a lm e n te

im p o r ta n te s nun período de ca res t ía a b s o

lu ta e in n u m e ra b le s d i f ic u l ta d e s para te r

in g re s o s e c o n óm ico s , cunha poboac ión na

m a io r p a r te dos casos m a n t id a c u n h a e c o

nomía de su b s is te n c ia .

Na p r im e ira tá b oa te m o s a po s ib i l id a de de

a n a l iz a r os ing re so s g loba is por anua l ida -

de, e q u ix e ra m o s agora a n a l iz a r por c o n

c e p to s e s u b c o n c e p to s as v e n d a s en cada

un dos a nos do período 1 9 2 8 - 1 9 5 4 . A t á

boa c o n té n c inco c o lu m n a s , unha para si-

n a la ro ano, e as re s ta n te s para s in a la r ga i

tas , p u n te i ro s , p a i le ta s e ou tros . Se ben é

ce r to que na m a io r pa r te das o c a s ió n s s e

ría p os ib le reco lo ca r os o b xe c to s que a p a

recen en o u t ra s ñas a n te r io re s ca tegor ías

p re fe r im o s de ixa lo para os casos nos que,

pese a s o s p e i ta r de que se t ra ta non te m o s

a a b s o lu ta ce r teza de que así fose , ou pa

ra e le m e n to s co m o fo les , za n fo n a s , t o r

nos, ou m a d e ira s para ga ita . M a n te m o s as

a n o ta c ió n s en ca s te lá n ou ga lego segundo

ap a recen nos o r ix ina is :

c.ENcin D R GfliTR S O B R E 0 C A D E R N O P E R D I D O D E S A N T A L I C E S



GAITAS PUNTEIROS PALLETAS OUTROS

1928 Ebano a sargento 1 g.....................................300 13 d...................... 273(...) para Muiños 160 Otra confección para Modesto..................... 70

1929 Batallón (n°. indeterminado)......................480 1 cedro pintado de negro . 25

Marcial 7 d. 147Modesto 2 d .......... 42Pascual 2 d............42(Fernando)

1930

1 al recomendado de la moderna...............100Al ciego de Reza ............................................100

1 Marcial............................111 punteiro......................... 25 Modesto 4 d........... 84

Ribadeo ( 1) ....................................................200Penal Albacete (1) ....................................... 133

1 punteiro Ferrol..............301 p. Buenos Aires .............30

Pascual 3d. 63

1931

Punteiro y ronco de gaita Do Cortina............60Para Villarino ................................................ 1?52 Ferrol ébano D o ..........................................350 Marcial 7 d. 147

Batallón Id . 21

Modesto 5 d. 105 Ferrol 10 pailetas . 15

Gaita Batallón (cobrado

Barbadas (Carril)..........................................150Pascual Buenos Aires...................................200Mangana a cuenta.......................................... 85

1932

Acana Ciego Reza.............30Id.Trabazos......................50Acana Lugo Rogelio

Id. Marcial SiBboquilla.............................. 20P. Do Ferrol y pailetas .... 45P. Boj ..................................18P. Do (AntiiV Vigo)......25

1933

G. Marcial Soto .............................................. 1?5 P. Do palo rosa................. 20

Maderas gaita (Si)Punteiro y dos tercios....................................45Gaita caoba mozo Brigada...........................100

P. mi b Ferrol.....................40P. incrustado.....................60 Modesto 2 d...........42

Pascual 3 d ............ 63Gaita Do Carballiño chico.............................1?5Gaita Peares Arturo Soto ............................. 125 P. Primitivo Díaz Ribadeo

............................................ 50

Pailetas (Carballiño) 8

1934 Marcial 4 d. 84 Pascual 6 d.......... 126

G. Manuel Fernández.................................... 125(Parada de Irijo)

P: ai eb. Coruña .......402 p. Si S. Ciprián de Viñas .............................................55

Antonio Soto (Peares) g. o p.? ......................?0 P. boj Peares.....................35

1935G. Benigno Rebollo B. Aires......................... 200G. maestro Lona Monte ............................... 175 Palo Santo García.............18

Pascual 2 d............42Bouzo 2 d............... 42Marcial 4 d............. 84

1 fuelle goma (Ruada) ......................................45

1936 1 g. si bemol soldados gallegos Granada .. 150P. Do Emilio Corral Coruña 35

Marcial Id . 21 Bouzo 2 d............... 41 Zanfona Museo del Pueblo

1 p. Emilio Corral .... 2

193?

1 g. 4* compañía Batallón Mérida ..............1501 g. id. 1* compañía...................................... 1501 g. artilleros Escampbr.? .......................... 1501 g. club para comandante Ceano..............175Id. Comandante Casar................................. 175Id. Comandante Mira ....................................150Id. Comandante Tejada................................ 1506 g. Batallón expedicionarios RegimientoZaragoza [30/Do] ..................................... 1.0501 g. soldado Cartelle.....................................1501 g. para Asturias Veleiro.............................150Id. Liceo Regimiento Zaragoza....................1751er Batallón.................................................. 175Id. Otro Batallón............................................1755 g. Regimiento de infantería n°. 30 (Do?) 900 (Comandante Luis Contreras, pailetasy otros, a ..................................................... 175)1 g. para Centurc. (?) Ballesteros..............145

1938

g. Liga Amigos Tuy........................................ 175g. Capitán Gaspar..........................................175g. Larache ( ? ) ............................................... 189g. Marcial....................................................... 175

Marcial 3d. 72Bouzo 2 d............... 482d ........................... 48

160

F R U S T i r m S H f l T R L I C E S ci

T R R D I C I Ú N M U S X C H L E R L E G R

ieqcia cla cpfla.ctnscieqcia cla^curior¡o.

1938

g- Bouzo..........................................................1752 g. frente Castellón.....................................3751 g. Artillería .................................................. 185lg . Asturias...................................................150

1939

1 g. Marcial ....................................................1851 g. Bouzo......................................................200lg . Bouzo......................................................1801 g. Bouzo...................................................... 180

Marcial 4 d ........... 100I d ........................... 25

1940 P. Bouzo.............................45

Marcial 7'5d. 210Bouzo 4 d............. 110Modesto 2d .......... 60Pascual 2 d...... 48/46

(?)

1941Marcial l i d . 330 Pascual 4 d. 120 Bouzo 2d............... 60

1942Pascual 6 d...... 180Marcial 10'5d. ... 310

1943Marcial 9 d. 328 Bouzo 2 d............... 72 Venta una zanfona 1.250

1944

Pascual 7 d.......... 254Bouzo 2 d ............... 72

Vendidas a gaiteros ................................ 30

194520 pailetas a 5 ... 100Orense 6 d........... 300Orense (9 d .?).... 338

1946 1 g. en Bande (gaitero Cadones] ............... 300lg . boj(Dotesio) ..........................................713

10 d (a 5 pts) 500

1947

1 g. ácana Enxebres................................. 1.000Id. Palo santo para Méjico........................ 1.400

P. Marcial y Pascual(9 d.,+-110 pailetas )

2 g. una palo santo, otra ébano, al joyero de Orense Angel ........................................ 5.500 Id. Para Méjico.... 2?0

1948 Id. Embajador Portugal................................ 500g. vendida por Goyanes...............................300

lp . si b ébano................3001 p. si bemol b o j............ 1501 p. Do boj.......................100

Marcial 5 d. 300 (a 5p. /p.) 5d. ... 300

1949 G.SibVigo ................................................. 1.500 Pailetas (30 p. a 5 pts.?)........... 150

19501 g. ébano Vigo...........................................3.500 Marcial 4 d. 200

1 g. fraile Londres........................................ 500 (docena a 50]

1951

Casa música SantiagoVenta torno Lugo 20.000 Id. Una zanfona .... 2.000 Varias herramientas, tambor, bombo y

Gaita diputación (Lugoj ........................ 10.000Id. Alvaro Gil (?) ........................................ 8.000g. centro gallego Barcelona.....................4.000Venta gaita Vigo A. F. (Antonio Fernández?) 7.000

Pailetas 2d ......... 100“ 2 d...................... 100Marcial (4 d .? ].... 200 Garijo (?) (3d .? ]. 150 Marcial [4d .? ]... . 200

1952 1 g. Bocapi (seminario)............................3.300 2 p. Ebano Ed°s (?) 1.750 2 id. Si b cuñado Rogelio 700

Garijo (?) 2 d ....... 1002 p. frailes hortaleros/fortaleza (? ] ........ 10Marcial 3 d ........... 150

Zanfona D. Antonio Fer. [Fernández] Vigo 10.000 2 pares castañuelas 300

1953 g. Do Penzol ............................................... 3 000Marcial 3d. 150

.............................. 120

1954

g. boj señora.............................................. 1.500Regalé a Malingre única (? ) gaita de ébano jor el regalo del tornoAl prof.f? ] Súarez Couto 1 g. bocapi si b .. 2.000 1 g. bocapi colombiano D. Patricio Sampere 3.000 Mitad importe 4 gaitas Méjico..................6.000

2 p. centro gallego.........4002 d. pailetas Garijo (?)(60 c. d . ) ............. 120Garijo (?) 3d. 165

Zanfona pequeña a A. Gal.

Totais | 98 gaitas ................................................. 81.360 : 41 punteiros............... 4.689 i 4.694 pailetas 9.911 ; Szanfonas......... 20.700


c . E N c m D R G R i T H S O B R E 0 C A D E R N O P E R D I D O D E S A N T A L I C E S


ANTONIO FERNANDEZ Y FERNANDEZ ^ ig O , 2Ü de SÍOTZO Je 1 .5 5 3iNoeNiitno indu’jroíau

V I C O

S r . S a u a tin o S a a ta lio a » P e ro *F u a n c u rra l, 8 6 . - M a d r id .-

Q uerido y '2 is t ia g tt id o aud.¿o:fio re c ib id o su s t t a . en l a <¡.tte me

an u n ciab a lo de I 0 3 dos d iscos de zanfone, en cuanto pude me acerque a ju n to G ir a l ie z a e scu ch arlo s , acompasado do dos ¿ cig03 qjto p o r c a s u a li dad » 3 ta b a charlando ' con e l lo s en l a c a l lo y l e o - in v i t e s y je v in ie s e s com iigo 3 Ín d e c ir le s p i r a -iue; a l c e c ic b a r lo a d isco s se le a c a ia n y n mi t a a b ie n , l a s la g r im a » como s i Íu ís e a o s em igrados, p o r supuesto ju e j .d . iu ir i lo a 5 . -

A. c o n tin u a c ió n f i l ia o s a Hadio 'figo a d e c írs e lo e inm ediatam ente h a enviado a com prarlos , y y a v a r ia c veces lo a har. re t ra n s m it id o s . -

Con re s p e c to a I 03 ;;:e ü í . d ice de l a g a i t a , y s i ’Td. lo desea a s i , me parece -b is n , no me preocupa que sea de boj o de aoana, l a que - te jo r suene es lo a o jo r p a ra m i.-L a s buxes siem pre convienen p a r - poder x « c a r a d ú o .- E l f u e l lo ya l e h are yo uno, pv.33. lo s -jw» " 3 . uanSstt c ' " " ’-3® ? *r.!s2o a , y p a ra n i iu e to c o poco,mas d i f í c i l de c o n t r o la r . -

Ke ¿ u n ta r la s a b e r, de 1?. im p re s ió n gue l e en v íe n de t e ó r ic a , sobre I03 d is c o s , (pues supongo sue I03 ha b rá en v iado a l i a ) , pué.s iaó iá a g in o iue causan s e n s a c ió n .- Por supuesto que c o in c id e n muchos conmigo en jue e l nue mas no3 g u a ta eo a l 3omar.ee de 3 . G a ife ro a , muy a tono "as c a n tig a a do cegó'1 e o de s e i tu r a , muy ir . te re a a n -

te l o s de zan fona s o lo . -

Yo no he te n id o ningún músico jue me '¿ u le le ra a f in a r l a za n fo n a , y p o r - lo ta n to e s ta aun d u rm itn d o .-

Iffe f a l t a n en l a misma'4 te c la s .d o la s n a * p t.iu e 2 a s , o sea ,2 de l a t e c la n> 9 . y dos de l a n® SO de i a f i l a de a r r ib a , a i ,jued3- ror. por a h í , o s i t ie n e o t r a s , le a g ra d e c ir ia me l a a e n v ia r a . -

¿Aperamos ta n t» Sdmuiido o«ia« y * , l a v i s i t a de 'Jd. a eatnp a ra h a b la r con 'Jd. de nachas coa-Aa.-

¿onprado tam bién le s 2 d isco s de ¿ a l ta s y lo s hemos escuchad® , nos « u s ta re n , aunque l e vemos un d o fe c to , que nos parece de ia p re s io n , o sea que a l ta m b o r il , -que por c ie r to t ie n e un sonido mar a v i l l o s o - , e s ta s itu ad o ta n corea del m ic ro fo n o , -iue nuchas veces e s ta en p r iu a r p lano y aaa b ie n parece que lo s g a ite r o s acompañan a l ta m o o r il v no sa te a a q u e llo s , por 1» áeiaas e l dúo es fo ra iid a o le ba.1o todos lo s c o n c e p to s .- , / ,

S in mas p o r hoy , y esperando v e r le pronto p o r o s ta , lo e n - v ia un f u e r te á^raao ,

s s s # = t =

Carta re m it id a polo in d u s tr ia l Anton io F ern á n d e z a F au stino S a n ta lic e s dende Vigo o 28 de m arzo

de 1 9 S 3 , fe l ic i tá n d o o polas g ravac ió n s e c o m en tan d o asp ecto s té c n ic o s da g a ita e a z a n fo n a que

lie f a c i l i ta r a S a n ta l ic e s . F o t o g r a f í a : M a r k R i t c h ie .

F R L I 5 T I n □ 5 R I ~ 1 T R L I E E S ¿ tercia t^ c p íla .c w s c le qcio. c la ^o Jrfor¡a

T R R D I C I Ú N M U S I C A L G R L E E R

CONCLUSIONS

Pola propia ex tens ión do p resen te t raba l lo

c o n s id e ra m os que hai m o i ta s co n c lu s io ns

que serán rea lizadas po las pe rsoas que t e

ñan acceso ao p resen te tex to . Pola nosa

parte, qu ixe ram os, en pr ime iro lugar, lem-

b ra rq u e nunha e n t re v is ta pub l icada na Re

v is ta E sta m p a , Madrid, 2 /0 9 /1 9 3 0 , páx. 5?

Faust ino Santa lices a f i rm a que fixo 32 gai

ta s dende 1 8 9 5 até 1903. Este da to axu-

daría a co m p le ta r o co ñ e c e m e n to sobre a

p roduc ión de Faust ino Santa lices, se ben é

certo que a índa fica un período do que non

te m o s d a to s exactos. Houbo gaitas, p u n te i

ros e m es m o zan fon a s das que t e m o s c o n s

ta n c ia que agasallou e que non se fan c o n s

t a r no caderno polo que a súa p roduc ión foi

supe r io r á que aparece cons ignada (só fai

co n s ta r un agasallo, o da ga i ta para Malin-

gre no ano 1 9 5 4 ) . T am én sabem os da lgúns

ingresos que non aparecen re fe renc iados,

com o a rem une rac ión co m o d i rec to r da Es-

co la-Taller de In s t ru m e n to s de Lugo (4 .0 0 0

pts. a nua is ) , a venda d irec ta do exem p la res

dos se u s d iscos de Columbia , e inc luso al-

gunha co laborac ión na prensa (com o un a r

t ig o sobre a gaita e a zan fona nun núm ero

especia l de Faro de Vigo en Marzo de 1953,

polo que rec ibe 1 5 0 p ts ) .

A fab r icac ión das pa i le tas en serie e a c o m e r

c ia l izac ión délas, en fe rre tarías , a rm ar ías ou

e s ta b le c e m e n to s m us ica is , a d ispos ic ión

dos ga i te iros con leva xa unha ce r ta e s ta n

dar izac ión ñas m ed idas e m ode los de gaita,

a spec to ao que Faus t ino Santa l ices ded icou

unha boa pa rte da súa v ida. L em b re m o s que

non fa i t a n to te m p o cada ga i te iro a f inaba a

súa gaita, co locando lascas de cera por riba

ou por baixo, com o s e m p re descr ib iu San ta

l ices, e facía as súas p rop ias pa i le tas aque-

ladas para o seu propio in s t ru m e n to . Quixe

ram os n e s tas l iñas lem bra r a un dos g ra n

des ga i te iros que segu iu em p re g an d o este

s is te m a de co n s t ru c ió n de pa i le tas fa lec ido

du ran te a redacc ión des te a r t igo , F rancisco

Vil larino Ojea ga i te iro de Escornabo is quen á

súa vez ap rendeu dou tro grande, Leopoldo

Quiroga, fux ido du ra n te a Guerra Civil.

Du ran te o período de e s tu d o ve n d e u m á is

de 3 9 0 d u d a s de pa i le tas , e m p re g a n d o o

seu s is te m a de n u m e ra c ió n , para un to ta l

de 4 . 6 9 4 pa i le tas . Os ing re so s de r ivados

a s ce n de ro n a 1 0 .2 3 1 pese ta s . Resulta

in te re s a n te a n a l iz a r a v a r iac ió n dos pre-

zos das pa i le tas : de 1 9 2 8 a 1 9 3 ? , 21 p e

se ta s por d u d a ; en 1 9 3 8 , 2 4 p e s e ta s por

d u d a que se in c re m e n ta a 25 p e s e ta s por

d u d a en 1 9 3 9 . No ano 1 9 4 0 o prezo é xa

de 30 p e se ta s por d u d a de pa i le tas a té o

ano 1 9 4 2 e nos ú l t im o s a nos o p rezo era xa

de 60 p e s e ta s por d u d a de pa i le tas . Nes-

ta m e s m a liña, é doado o b s e rv a r que nos

anos 1 9 4 0 -4 2 ú n ic a m e n te ve n d e u p a i le

tas . P re c is a m e n te e s tes a nos 1 9 4 0 a 1 9 4 5

co inc iden eos s e u s d e s t in o s en Barce lona

e Va l lado l id , nos que só se co n tab i l i z an

dúas ga i ta s e d ous p u n te i ro s , r e to m a n d o a

p roduc ión de g a i ta s no 1 9 4 6 c a n d o xa e s

taba e s ta b le c id o en Madrid.

Observamos que un dos g randes c o n s u m i

dores de pa i le tas fo i o seu c o m pañe iro Mo

desto Sánchez. Resulta com p lexo poder

a f i rm a r para que neces i tou ta n ta palle ta

du ran te os anos obxecto da p resen te re

flex ión, sa lvo que se ded icase á revenda pa

ra ou t ros ga ite i ros !

Resulta t a m é n in te re s a n te f ixarse na apar i

ción da em ig rac ión com o des t in a ta r io s dos

m a te r ia is que p roducía F aus t ino Santalices.


I o n G R i t a S O B R E 0 C A D E R N O P E R D I D O D E S A N T A L I C E S


¿ Qu é o VA?

Sa'ntc

4 e , l a . pagina .flog*')

D. MANUEL FERNANDEZ SOUSA (Ebanista predilecto de D. Faustino

1 •'•••' Santalices)• tó a m ig o don Faus- S en ol C a í ' Ftoyal-

t-i »uv lf . :tr atoando «otv él U;al am íítád . Desde a tiuel.d ia >jo (le ir a v - r n e con írecueiv-

lc.¡a a ra l ta lle r de la ca li» d e s a n I F em ando , niuxitr© »’1. dó ta te na-

ito iw in cs (1 ■■ m ad eras y ccnstruc- d e toda* l>!« as l » r a . ,a

[ com o el roncón, el punteiro.' ^ y 4 sopUUo.->#sl <i»e

se w etia en «I torno,

nos ya ! » ■ « « ■ * ■ y ¡as incrustaciones

‘ " £ 3 2 . . . » «<*»■>« “ i f c á M

D. JAIME MONTES CONDE (Corista-fundador de la Coral

"D e Ruada” )

l i m a . El taifceim ionto de. Sari valiera esni a n a , y U -(W ^m w « a .3 W M Í, sino tainbiiín noxin« i. .• <- tlW 'n ta’,. Et par/exa ra deprendida» c’--! .. rawlKa-W ju n ta r . '.ipwirtBr. « » hV a l »U- de la m ontana u - la d o « i :» tar:-«ra dejan |k . VJ if* araíw sccs so w d cs de )')lena’ subiesen e r/re sp a d e s p

i tina, cas»!rp.

laMá

n a y da_ ta s era n Y cuando Orábamos w "Pirigallo" cutíame

SSK Ppjphabía dado « W » ? «mas " . : xen u t a duela <).■ p a l i t o i>. a , .a i

c\r«»sa ‘us prim eras visi- ^lio&fnánde» y Manuel,

verano, siempre cetc- ... comida- de s a r d io s en el

mSw4» <tów vdeciav -Quieto, Manuel,.... - ------ -as <iue Wft

qué 3 f la» Porque lie n-

---- 1 ■......i-ando en- alas . de -otri*-atnbiW ;a le v esp.tranza en un sel y metida por tierras 'de'Bttnae. ¿ íJm ü ,. fae

fM S o StantaUm w n M c d e ^ J ^ c | « ron la pareja ái- W j ' r ■ ‘ *¿u . ‘ actuación.» co

S ' K " ® S , Anqueta. A g g g g í g ;

do» de uaPorti.od la V/ Tü¿ ^ j8 áUí.:iUH.expresión ¿ , n Gaiteros cié Montalbánlatn-as dcl R«nan5- C | 1 d„ s</nttagiJ d e C.cm- románce dcdiui.ij a jc a í* t a «f .palacio». posMíi. gi' T>: * S " 5 8 í ? , se Ua ido. una 6po&,

Con EWSÜl» “ En la Coral De

;ía r t ó o í? » “ to » ..a * : (a rw mllKlcal' '? M M m

Artigo pub licado en La R e g ión o 18 de decem b ro de 1 9 6 0 , logo do p as am e n to de F au stino S a n ta lic e s no q

M anuel F ern á n d e z Sousa e Ja im e M ontes Conde fan unha v a lo rac ió n do s ig n if ic a d o da f ig u ra de F au stino

S a n ta lic e s . 0 e b a n is ta M anuel Fern á n d ez lem bra os c o n v ite s que fac ía F a u s tin o S a n ta lic e s sem pre coa

d escu lp a do cobro das d uc ias de p a i le ta s . F o t o g r a f í a : M a r k R i t c h i e .

No ano 1 9 4 ? aparece reco ll ido que vendeu

unha gaita de pau s a n to para México e nos

anos s e g u in te s p odem os v e r ga i tas que fo-

ron a Uruguai, Londres, Portugal, Colombia

ou Barcelona. Tamén p o d em o s v e r o cam iño

inverso, coa in t ro d u c ió n da m adeira de bo-

capi para a c o n s t ru c ió n de gaitas.

Resulta cur ioso o in te rese da igrexa nos in s

t r u m e n to s de Faus t ino Santa lices, ou polo

m enos da lgúns dos seus m em bros . En par

t ic u la r no ano 1 952 aparece unha gaita de

bocap i para o s e m ina r io por 3 .3 0 0 pese tas

e dúas pa i le tas a f ra iles. Estas e n t radas son

e spec ia lm en te paradóx icas cando pouco

d espo is fo i p roh ib ida a gaita nos rec in tos da

igrexa católica.

En relación co prezo dunha gaita, pode re

su l ta r in teresante facer unha comparación

cunha recente en trev is ta a Xosé Seivane, na

ce lebración do seu 90 aniversario. Neste s e n

t ido, Seivane a f i rma que cobraba 80 pesetas

p o ru n h a gaita no ano 1939 e 3 0 0 no 1945.

F H U 5 T I n □ 5 RI1 T R L 1E E 5 ciencia cía cpda,'consciegcia

T R R D I C I Ú N M U S I C R L G R L E G R

F in a lm e n te , non p o d e m o s r e s is t i r a t e n

ta c ió n de c o m e n ta r u n h a e n t ra d a do ano

1 9 5 4 , no q u e apa re ce u n h a ga i ta de bu-

xo para “ u n h a s e ñ o ra ” . N unha p ro fe s ió n

m a s c u l in iz a d a co m o a de g a i te i ro r e s u l

ta c a n d o m e n o s s o r p r e n d e n te e s ta a n o

ta c ió n . Podería s e r para ela ou para o seu

f i l io ou m ar ido .

Xa para re m a ta r , á v is ta de toda a d o c u

m e n ta c ió n a na l izada na e labo rac ión do

p re s e n te ar t igo , p o d em o s a f i rm a r que a

m o t iv a c ió n de San ta l ices para a fa b r ic a

c ión de g a i ta s e za n fo n a s nada te n que

v e r co e c o n óm ic o , e s i co seu a m o r á nosa

m ús ica t rad ic io n a l . A súa ñora , Eva J im é

nez Del Río, le m b ro u n o s d u ra n te o c o n g re

so que ao seu p a s a m e n to ape na s de ixou

9 0 0 .0 0 0 p ts e un p iso. E n g a d im o s nós que

ta m é n de ixou as súas q u e r id a s fe r ra m e n -

ta s e c o ñ e c e m e n to s de a r te sá n , os i n s t r u

m e n to s do a r t is ta , e as súas m a g n í f ic a s

in te rp re ta c ió n s que xa fo rm a n pa r te do

im a x ina r io c o le c t iv o de to d o s os ga legos.

[CV] Cástor Castro Vicente e Félix Castro Vicente.

Faustino Santalices. Tradición m u s ica l galega.

Catálogo da exposición. Difusora de Letras, Ar

tes e Ideas. Ourense 2010.

BIBLIOGRAFÍA

[FSS] Fundación Son de Seu. Libro branco da m ús ica

trad ic iona l en Galicia. D ispoñible en in te rne t

na ligazón h ttp : / /w w w . sondeseu. org/LIBRO

BRANC0.pdf

[AC] Iván Area e Pablo Carpintero. Artigo do pci como

fac to r de cohesión social. /Actos da Conferencia

In te rnac iona l da Tradición Oral Ourense, 2011

(en prensa).

[PC] Pablo Carpintero. In s tru m e n to s trad ic iona is

galegos. Unha se lecc ión natu ra l. D ifusora de

Letras, Artes e Ideas e Vicerreitoría de Rela-

c ións Instituc iona is da Universidade de Vigo,

2 009 . Dispoñible a través de ronsel. uvigo. es

en fo rm a to pdf.

"Sobre o caderno perdido de Santalices"

Documents

Transcript of "Sobre o caderno perdido de Santalices"