IN T R O D U C IÓ N Á H IS T O R IAA P R E H IS T O R IA : O P A L E O L ÍT IC O

U N ID A D E 6

Q U E É ? a H is t o r ia é a c ie n c ia q u e e s t u d a o p a s a d o , os seus feitos máis importantes é como vivían as sociedades (conxunto de persoas) noutras épocas.

E N Q U E C O N S IS T E ? nos seguintes aspectos respondendo a c u e s t ió n s im p o r t a n t e s :

P A R A Q U É S E R V E ? A Historia a x ú d a n o s a c o m p r e n d e r o p a s a d o , ensinanos porque somos cómo somos, que nos une aos demáis e que nos diferencia.

Q U E N A E L A B O R A ? os historiadores.

CAL É O TRABALLO DO HISTORIADOR?

E S T E ? E S T E ?OU

os historiadores recollen a información, analizana e publicana. O seu obxectivo non é contar os feitos do pasado senón e x p l ic a lo s .

A P A R T IR D E Q U E S E E L A B O R A ? Para coñecer o pasado, é necesario interpretar os r e s t o s d o s n o s o s d e v a n c e ir o s . - Estes restos son as f o n t e s .- Reconstruir a historia é como levar a cabo unha investigación policial. As fontes serían as p is t a s p a r a r e c o n s t r u ir o p a s a d o .

Existen diferentes tipos de fontes:

Fontes oraisFontes escritas

Fontes iconográficas Fontes materiais

Os historiadores deben datar no tempo os aspectos que estudian. Se é posible, determínase o ano exacto.

En moitas ocasións non hai datos de abondo que permitan establecer unha data exacta, polo que se utilizan periodos máis amplos:

a) década (10 anos).b) século (100 anos).d) milenio (1000) anos.e) era ou idade.

Coñecer a data é moi importante, xa que senón a soubesemos non seriamos capaces de establecer a orde dos feitos, nin diferenciar as causas das consecuencias, polo que a historia xa non explicaría o pasado, e carecería de sentido.

O sistema de medida de tempo na maior parte do mundo é a e r a c r i s t iá (ano 1 = nacemento de Cristo) ou c a le n d a r io g r e g o r ia n o . Todo o que sucedeu antes, dicimos que sucedeu antes de Cristo (a. C.) e o que se produciu logo, dicimos que pasou despois de Cristo (d. C. ou nada).

Excepcións a este sistema: o I s l a m (mu n d o mu s u l má n ): o ano 1 = ano da Héxira (fuxida de Mahoma da Meca) e usa ano lunar (non solar coma nós). Hoxe en día están no 1431.✡Ca l e n d a r io h e b r e o : ano 1 = creación do mundo según os xudeus (ano 3760 a. C.), polo tanto hoxe en día os hebreos están no 5770 (3760 + 2010). Da t a c ió n c ie n t íf ic a : BP (Before present = antes do presente. A referencia sería 1950): utilízase polos científico para datar algo na Prehistoria

- O século I comeza no ano 1 d.C. e finaliza no 100 d.C. A partir de aí os demais séculos son consecutivos:

Século II: do ano 101 ao 200.Século III: do 201 ao 300.

Século XX: do 1901 ao 2000Século XXI: do 2001 ao 2100.

- Truco para pasar de anos a séculos:

Moito ollo!!!!- Ano 0 non existe.

- Os anos sempre con números árabes.

- Os séculos sempre con números romanos

A n o 4 0 5

A cifra das centenas é 4

Súmase 1(4+1)

Século V

Total = 5

Para estudiala mellor, os historiadores d iv id ir o n a H is t o r ia e n p e r ío d o s , primeiro en 2 grandes:

❉ P r e h is t o r ia : vida do ser humano antes de coñecer a escritura.✏ His t o r ia : vida do ser humano despois da escritura.

Á súa vez a Historia divídese en 4 g r a n d e s p e r ío d o s (por agora), marcado os seus inicios por algún acontecemento que cambiou a forma de vida.

Prehistoria Dende a aparición do home (2 millóns a. C.) ata a aparición da escritura (4.000 a. C.)

A PREHISTORIA Prehistoria, trazos:

♧ 1 ª e t a p a d a h is t o r ia d a h u ma n id a d e .♧ E t a p a má is l o n g a :

- desde os 5 millóns anos BP (aparición homínidos)- ata 5000 BP

(invención escritura) ♧ S e c a r a c t e r iz a p o l a a u s e n c ia d e t e x t o s e s c r it o s .

Comparación do pasado da humanidade cun día.

A Prehistoria divídese á súa vez en tres grandes períodos:

a) Paleolítico (entre 5 millóns BP a 11000 BP): E t a p a m á is lo n g a . Os homínidos e finalmente os seres humanos (Homo Sapiens) viven exclusivamente da c a z a e d a r e c o le c c ió n (non producen os seus alimentos) e usan u t e n s i l io s d e p e d r a .

b) Neolítico (entre 11000 BP a 7000 BP): os seres humanos continúan a usar ú t i le s d e p e d r a e inventan a a g r ic u l t u r a e g a n d e r ía (primero en Oriente Próximo e despois en moitos outros lugares).c) Idade dos Metais (desde os 7000 BP ata a aparición da escritura) comezou en d a t a s d i f e r e n t e s e n c a d a lu g a r . Os seres humanos comenzaron a u s a r m e t a is (cobre, bronce, fer

Bifaz paoleolitico

Restos de Lucy (austrolopitecus de 3,2 millóns de anos BP

Os restos perduraron porque se converteron en fósiles (petrificáronse). Os lugares onde aparecen chámanse x a c e m e n t o s a r q u e o ló x ic o s e son estudados polos a r q u e ó lo g o s (especialistas no estudo da Prehistoria e a Historia Antiga).

Arqueólogos traballando

Fósil do pasado e

fósil do futuro???

A Hominización é a evolución do ser humano dende o mono ata o home, pasando por especies intermedias (os nosos devanceiros):

I) A u s t r o l o p it e c o s (c. 5 millóns BP): - só en África- similares aos chimpancés.- cranio pequeno- comenzaban a andar con dúas pernas

(bipedismo).- tiñan as mans libres para transportar

obxectos e fabricar ferramentas

Área de aparición de restos de australopitecos

Reconstrución de craneo e aspecto dun

australopitecos

II) Ho mo Ha b il is (c. 2 millóns B.P.):- só en África- máis esvelto.- cranio máis grande.- capaz de elaborar ferramentas complexas (“habilis”).

http://catedu.es/chuegos/historia/historia.swf

Ho mo E r e c t u s (c. 1,8 millóns B.P.)

- apareceu en África, pero foi a primeira especie en viaxar. Colonizou Asia e Europa.- andaba sempre erguido (“erectus”).- máis intelixente. - Usaba un tipo de linguaxe sinxela.- aprendeu a usar o lume. Así podía quentarse, cociñar e protexerse dos animais.

IV) Ho mo A n t e c e s s o r (c. 800.000 BP):- restos humanos máis antigos de Europa.- atopados no xacemento de Atapuerca (Burgos)

Gran Dolina, xacemento de Atapuerca (Burgos)

Reconstrución dun cranio de

Homo Antecessor

Femia de H. Antecessor practicando canibalismo

V ) H o m o N e a n d e r t a l ( c . 15 0 . 0 0 0 B P a t a o 3 0 . 0 0 0 B P ) :

- únicamente en Europa.- parecíase bastante a nós,

tiña menor estatura pero era moito máis robusto e forte para aguantar as condicións climáticas das glaciacións.

- Mon tiña pensamento simbólico. A súa intelixencia era diferente.

- usou un linguaxe falado.- foi o primeiro en enterrar aos

seus mortos (conciencia da morte).

Máxima extensión do Neandertal

V I . H o m o S a p ie n s ( N ó s ) ( c . 13 0 . 0 0 0 B P ) .

- apareceu en África.- menos forte que o neandertal.- máis capacidade craneana, maior intelixencia.- pensamento simbólico e capacidade de abstracción.- uso dun linguaxe moderno (cordas vocais).- inventou moitas ferramentas diferentes e complexas.- inventou a arte.

HOMO SAPIENS

P a le o l í t ic o = período máis longo da prehistoria, dende a aparición ser humano (5 millóns BP) ata a invención da agricultura e gandería (11.000 BP).

Trazos do Paleolítico:☯ as persoas organízanse en tribos.

☯ só caza e recolección.☯ eran nómadas (non vivían un sitio fixo).☯ fabricaban utensilios de pedra (sobre todo), madeira, oso, asta…. Para fabricalos golpeaban a pedra ata darlle a forma desexada. Destacan puntas de frecha, arpóns, agullas, coitelos, bifaces (machadas que cortaban polas dúas caras).

O P A L E O L ÍT IC O

Bifaz (machada)

Chopping tool (coitelo)

Arpóns e puntas de lanza

Agulla e anzuelo

Os primeiros homínidos apareceron en África. Durante case 4 millóns de anos habitaron só as zonas cálidas

deste continente. Fai menos dun 1 millón de anos, pasaron de África a Asia e

Europa, por Próximo Oriente e, quizáis, o Estreito de Xibraltar.

Desde Asia, fai uns 60.000 anos, pasaron a Oceanía. Finalmente fai uns 20.000 anos cruzaron o Estreito de Bering

e ocuparon América

Mapa da expansión humana

Tras saír de África os seres humanos deberon enfrontarse á vida en c l im a s f r ío s . Xa que a gran parte da Terra estaba daquela cuberta permanentemente cuberta de xeos, debido a diversas g la c ia c ió n s .

En consecuencia, os seres humanos adaptáronse a estas c o n d ic ió n s d u r a s de tres formas: Vivir en vales e covas, para

protexerse do frío Vestirse con grosas peles. Usar o lume, para quentarse,defenderse dos animais e cociñar.

Glaciación = período frío da historia da Terra, nas que

xeos permanentes cubreron gran parte do planeta. Houbo catro importantes. A última

concluíu fai uns 13.000 anos

A S GL A C I A C I ÓN S

A) C O M U N ID A D E .- No Paleolítico os seres humanos organizábanse

en clans e tribos = grupos integrados por unhas poucas familias.

- Os membros da tribo axudábanse uns aos outros.- Os pais e nais ocupábanse dos nenos/as ata a

adolescencia. Os nenos aprendían todo o necesario para vivir:

Cazar. Facer ferramentas Facer lume. Recolectar alimentos Fabricar roupa.- Os anciáns eran moi respetados é dirixían a tribo.

A VIDA NO PALEOLÍTICO

As distintas tribos relacionábanse entre sí: intercambiaban ferramentas ou organizaban partidas de caza comúns.

Ás veces as tribos se enfrontaban violentamente, por alimento ou territorio.

B ) V IV E N D A .

- No Paleolítico os grupos humanos eran nómadas = desprázabanse dun sitio a outro na procura de alimento.

- Normalmente establecíanse cerca dunha fonte de auga (ríos ou lagos).

- 3 tipos de vivendas: Aire libre: nas zonas máis

cálidas. Covas ou abrigos rochosos:

nas zonas máis frías, para protexerse do mal tempo.

Chozas: construídas con pólas, follas e pieles de animais. Só os grupos más evolucionados.