2002ko ERRENTA ZERGA UDALERRIEN ARABERA. Artikuluak 15 Uztaila 2004 • UdalGIDA 3 Dispertsio...

2 . A r t i k u l u a k 13

U z t a i l a 2 0 0 4 • UdalGIDA 3

SARRERA

Lan honen bitartez Pertsona Fisikoen Errentaren gainekoZergari buruzko estatistikak emango dira udalerri mailan.Zerga honen aitorpenak, udalerrien arabera banatzendirenean, udalak aztertzeko tresna baliagarriak izatendira. Udalerri bakoitzak Foru Ogasunari zenbat ematendion zehazteaz gain, zerga subjektibo eta pertsonaladenez, zergapeko pertsonen informazio desberdinak jasoohi dira, eta horrek balio du batez besteko zergadunarenerretratu fiskala emateko eta udalerri bateko biztanleenekonomia eta zerga ezaugarri nagusiak zehaztasun handizdeskribatzeko.

Esan den bezala, txosten honen xedea Errentaren Zerganudalerriz udalerri banatutako zifretatik ateratzen direnondorio nagusiei buruzko informazioa eskaintzea da.Beraz, ez da deskribatu nahi gipuzkoarrek zerga horretannola jokatzen duten (horretarako dago Foru OgasunarenUrteko Txostena), baizik eta udalerri bakoitzak Gipuzkoa-ko lurralde osoari dagokionean nolako berezitasunakdituen erakutsi nahi da: udalerri bakoitzaren bereizgarriakazpimarratu nahi dira, udalerrien arteko diferentzietansakonduz.

Errentaren aitorpenak zergadunaren bizilekuari dagokionudalerriaren arabera sailkatu dira. Era berean, udalerribateko aitorpenak kontsolidatu dira bi modutan: aldebatetik, tamainaren araberako udalerrietako populaziotarteetan; eta, bestetik, eskualdeetan. Modu horretan lanhonetako informazioa hiru erreferentziako multzotan gor-puztu da: udalerriak, populazio tarteak eta eskualdeak.

Eskualdeen sailkapenari dagokionez, esan behar daDonostia hiria Donostialdeatik kanpo utzi dela, hiriburugisa dituen ezaugarriek eraginda, eta beste eskualde batbalitz bezala hartu dela. Populazioaren arabera egin densailkapenean berriz, Euskal Estatistika Erakundeak2001/12/31rako egindako Udal Biztanleriaren Eguneratzeaerabili da. Lan honen eranskineko E.1. eta E.2. tauletanikus daiteke udalerri bakoitza zein multzotan sailkatu den.

Udalerriei buruzko informazioak elkarrekin konparaga-rriak izateko, balioak aitortzaileko eta biztanleko batezbestekoetan aurkeztu dira, eta Gipuzkoako batez besteko-arekin alderatu dira. Horregatik komeni da kontuan hartubeharreko bi oharpen egitea:

1. Balio handiak edo txikiak aipatzen ditugunean, oinarrilikidagarrian nahiz beste edozein kontzeptutan, Gipuz-koako batez bestekoarekin alderatzen ari gara; errefe-rentzia esparrua Autonomia Elkartea edo Estatua izanezgero, seguruenik, Gipuzkoaren barruan ageri diren dife-rentziak ez ziren hain azpimarragarriak izango.

2. Udalerri edo eskualdearen errenta bertan bizi diren zer-gadunen errentarekin identifikatu dugu, non lortuduten kontutan izan gabe; eta horrek esan nahi du egoi-liarrek daukaten errentaz ari garela eta ez, ordea, espa-rru horretan sortzen den errentaz; diferentzia handiagerta daiteke udalerri edo eskualde batean sortutakoerrentaren eta bertako egoiliarrek daukatenaren arte-an.

Bestalde, esan beharra dago lan honetan aurkezten direnemaitzak ez direla asko urruntzen 1996ko Pertsona Fisiko-en Errentaren gaineko Zergari egin zirenetatik (datuhauen analisia 1999ko urtarrilean argitaratu zen GIDAaldizkariaren zenbaki berezi bezala). Gehiago esangodugu, 2002ko datuak baieztatu egiten dituzte orduanazaldutako ondorio nagusienak, nahiz eta beti ere ñabar-dura berriak agertu eta kontuan izan behar den ErrentaZergaren egituran aldaketa garrantzitsuak sartu zirela1999ko erreformaren ondorioz.

Azterketa hau bost ataletan banatuta dago. Sarrera hauamaituta, oinarri likidagarria eta bera osatzen duten osa-gai nagusiak aztertuko dira bigarren atalean. Hirugarrenatalean kuota osoari, kenkariei eta kuota likidoei buruzkozifrak aztertuko dira. Laugarren atalean Errentaren aitor-penen motak dira aztergai. Azkenik, txostena amaitzeko,ondorioak aterako ditugu aurreko ataletan egindakooharpen nagusien laburpen moduan.

1

2002ko ERRENTA ZERGA UDALERRIEN ARABERA

Mª ANGELES GIL RODRIGOJOXEAN LAPEIRA OYARZABALErakundeekiko Konpromisoen eta Udalentzako Laguntzaren Zerbitzua

Las declaraciones del Impuesto sobre la Renta de las Personas Físicas distribuidas por municipiosconstituyen un valioso instrumento de análisis municipal. Además de determinar la contribución de cadamunicipio a la Hacienda Foral, el IRPF al ser un tributo subjetivo y personal, describe de forma exhaustivalas principales características económicas y fiscales de los residentes en un municipio. El objeto de estetrabajo consiste en ofrecer un cuadro general de las principales características que se desprenden de lascifras desglosadas a nivel municipal del IRPF. Al final del artículo se recoge un amplio resumen encastellano.

2 . A r t i k u l u a k14

3 UdalGIDA • U z t a i l a 2 0 0 4

OINARRI LIKIDAGARRIA

Gipuzkoan aurkeztu diren 2002ko Errentaren 328.735aitorpen guztien oinarri likidagarria 5.536 milioi eurokoaizan da. Hau da, aitorpen bakoitzeko batez besteko oina-rri likidagarria 16.840 eurokoa izan da. Bestalde, Foru Oga-sunean aitortutako oinarri likidagarriaren zenbateko osoaGipuzkoako 683.441 biztanleen artean banatuz gero,batez bestekoa 8.100 eurokoa da biztanleko.

Edozein analisian batez bestekoak erabiltzen direnean,oso interesgarria izaten da balio horien dispertsio indizeedo tasaren bat jasotzea. Dispertsio indize batek zer adie-razten du?. Multzo edo sailkapen bateko balioak nola dau-den banatuta batez besteko horren inguruan. Balioakegon daitezke batez besteko horren oso hurbil (goitik etabehetik), hau da, metaketa handiagoa da eta orduanbanaketa berdintzaileagoa dela esan dezakegu. Edo balio-ak egon daitezke batez bestekotik oso urruti (batzuk osogoitik eta besteak oso behetik), hau da, balioak oso des-berdinki banatuta egotea.

Lan honetan erabili dugun dispertsio indizea formulahonen bidez kalkulatu dugu:

N

∑ IXij – XjIi=1

IDj = –——————Xj x Nj

Azalpena:

IDj = “j” multzoaren dispertsio indizea

Nj = “j” multzoaren aitorpen kopurua

Xij = “j” multzoaren “i” aitorpenaren oinarri likidagarriaren balioa

Xj = “j” multzoaren batez besteko oinarri likidagarriaren balioa

Dispertsio indizea hau 0,588koa izan da Gipuzkoa osoan(irakurketa errazteko ehunekotan adieraziko dugu,%58,8), 0 eta 2ren artean egon daitekeen balio eskala

batean. Balioa 0 izango litzateke baldin eta Gipuzkoakoaitortzaile bakoitzaren oinarri likidagarria batez bestekoa-ren berdina izango balitz, eta 2 izango litzateke baldin etaaitorpen bakar batek oinarri likidagarriaren balio osoahartuko balu eta beste aitortzaile guztien oinarria hutsaizango balitz.

Berez, aldagai baten dispertsio indizearen balioak, berakbakarrik, ez du asko adierazten. Gehiago erabiltzen dadenboran zehar indize horrek izan duen bilakaera: horrelaikusten da aztertutako aldagaia berdinkiago edo desber-dinkiago banatu den. Gure analisiaren kasuan, Gipuzkoa-ko dispertsio indize hori baliagarria izango da udalerri,populazio tarte edo eskualdeetatik ateratzen diren disper-tsio indizeen erreferentzia moduan, hau da, sailkapenhorietako oinarri likidagarriaren banaketa Gipuzkoakoare-kin alderatzeko.

Oinarri likidagarria populazio tarteen arabera

Baldin eta aitorpenak zergadunaren bizilekuari dagokionudalerriaren tamainaren arabera sei tartetan sailkatzenbadira, 2.1. taula lortuko da. Bertan ikus daitekeenez,aitorpeneko oinarri likidagarriaren zenbatekoa askoz han-diagoa da 100.000 biztanletik gorako udalerrietan, hau da,Donostian; gainera, bakarrik populazio tarte horretanbalioa da batez besteko orokorra baino handiagoa. Popu-lazio txikiagoko tarteetan oinarri likidagarriaren batezbestekoa baxuagoa da. Beraz, esan daiteke nolabaitekoeragina baduela udalerriaren tamainak oinarri likidaga-rriaren balioan.

Bestalde, aitorpena/biztanlea erlazioa dezente txikiagoada udalerri txikiagoetan (%45,9 lehen tartean), eta baliohori maila gorenera iritsi da Donostiari dagokion 6. tarte-an (%48,8). Honen arrazoi nagusia izan daiteke, aitortzekobeharrari dagozkion errentak baino txikiagoak dituztenzergadunen proportzio handiagoa izatea udalerri txikie-tan handietan baino.

2.1.

2

2.1. Taula

Oinarri likidagarria populazio tarteen arabera

Zenbatekoa eurotan

2 . A r t i k u l u a k 15


Dispertsio indizea, Gipuzkoan aipatutako %58,8ko baliorairitsi dena, %66,5ekoa da 6. tartean (Donostia) eta gaine-rako tarteetako balioak %52 eta %57 bitartekoak dira.

Hona hemen bizilekuari dagokion udalerriaren tamainenarabera aitorpen banaketaren ondorio nagusiak:

- Donostian batez besteko oinarri likidagarriaren mailahandiagoa eta dispertsio indize handiagoa Gipuzkoakogainerako udalerrietan baino.

- Biztanle kopuru txikiagoko udalerrien oinarri likidaga-rriaren maila erlatibo txikiagoa, batez ere lehen etabigarren tarteetan.

- Zuzeneko erlazioa oinarri likidagarriaren mailaren etaaitorpena/biztanlea zatikizunaren artean: aitorpena/biz-tanlea zatikizun txikiagoari batez besteko oinarri liki-dagarri txikiagoa dagokio, eta zatikizun handiagoaribatez besteko oinarri likidagarri handiagoa.

Oinarri likidagarria eskualdeen arabera

Zergadunen bizilekuari dagozkion udalerriak eskualdeenarabera sailkatuz gero, 2.2. taulan ageri diren emaitzaklortuko dira.

2.2.

Taula honetan azpimarratu behar dira Debagoieneko biezaugarri:

- Batetik, batez besteko oinarri likidagarriaren balioa,17.297 euro, Gipuzkoako batez bestekoa baino dezen-te handiagoa da, eta zenbateko handieneko bigarreneskualdea Donostiaren atzean.

- Bestetik, dispertsioaren balioa oso txikia da, %48,7,eskualde guztietako txikiena, gainerakoetatik urruti,eta horrek Gipuzkoako banaketa baino dezente ber-dintzaileagoa adierazten du.

Oarsoaldea azpimarratu behar da oinarri likidagarriarenbalio txikia dela-eta: 12.936 euro. Ondoren Donostialdeadator 14.456 euroko balioarekin.

Oinarri likidagarria udalerrien arabera

Eskualdetik udalerrira joanez gero, aurreko azpiataletanlortutako ondorioak baieztatuko dira, beste berezitasunbatzuk aurkitzearekin batera. Dena den, eranskineko E.3.taulan ikus daitezke udalerri guztientzat atal honetanbatzuentzat bakarrik jasoko ditugun balioak.

Gauzak horrela, batez besteko oinarri likidagarriari dagokio-nez handienetik txikienera ordenatuz gero, 2.3. taulan jasotadaude balio goreneko eta balio txikieneko hamar udalerriak.

Nola ez, lehendabizikoa balio goreneko udalerrietanDonostiakoa da: 20.464 euroko oinarri likidagarria du,aitorpena/biztanlea erlazioa (%48,8) orokorra baino han-diagoa da eta dispertsioa ere handia da (%66,5). Jarraian,Hondarribia dator, 18.740 euroko oinarri likidagarriarekineta %66,8ko dispertsio handiarekin.

2.3.

2.2. Taula

Oinarri likidagarria eskualdeen arabera

Zenbatekoa eurotan

Nabarmentzekoa da bestalde, hamar udalerri hauetatik,bost 1.000 biztanle baino gutxiagokoak direla (Ikaztegieta,Ezkio-Itsaso, Gabiria, Zerain eta Belauntza), eta populaziotarte honek oinarri likidagarri maila txikienetakoa aurkez-tu duela. Honek adierazi dezake multzo honetan oinarrilikidagarri maila oso handiko zergadun batzuk “bizi” dire-la maila oso txikiko beste batzuekin, hau da, dispertsioindize handia dagoela sailkapen horretan.

Batez besteko oinarri likidagarri txikieneko hamar udale-rrietatik, berriz, zortzi txikiak edo oso txikiak dira, etagehienek aitorpena/biztanlea erlazioa Gipuzkoako batezbesteko baino dezente txikiagoa dute. Oro har dispertsioindizea dezente handiagoa da. Azken hamar hauen arteanbi udalerri handi daude, Errenteria eta Pasaia, biak Oarso-aldea eskualdekoak, horrela lehenago eskualdeei buruzadierazitakoa baieztatuz.

Udalerriak dispertsio indizearen arabera antolatzean,ikus 2.4. taula, ez da berrikuntza handirik ageri gorago

esandakoari dagokionez. Indize handieneko hamar uda-lerrietatik 7 txikiak dira (1.000 biztanle baino gutxiago),bat (Aia) populazio tarteen arabera 2. taldean egongolitzateke eta beste biak (Donostia eta Hondarribia), uda-lerri handiak dira, oinarri likidagarriaren batez bestekohandiekin.

Dispertsio indizerik txikienekoen artean berriz, udalerritxikiak gutxi dira (Leintz-Gatzaga eta Elgeta). Baino sailka-pen honetan benetan nabarmenena Debagoieneko udale-rrien presentzia da; eskualdea osatzen duten 8 udalerrie-tatik 6 ageri dira: Leintz-Gatzaga, Aretxabaleta, Eskoria-tza, Oñati, Antzuola eta Elgeta. Horietatik lehenengoak(Leintz-Gatzaga) Gipuzkoako udalerrien dispertsio indize-rik txikiena agertzen du (%39,4). Honek guztiak zer adie-razten du?. Lehen esan dugun bezala, udalerri hauetanoinarri likidagarriaren banaketa beste udalerrietan bainoberdintzaileagoa da, hau da, udalerri hauetako aitortzailebakoitzaren oinarri likidagarria, udalerriko batez besteko-tik askoz hurbilago dagoela.



2.3. Taula

Oinarri likidagarri handieneko eta txikieneko udalerriak

Zenbatekoa eurotan

Oinarri likidagarria 1.000 aitorpenetik gorako udalerrien arabera

2.5. taulan 1.000 aitorpen baino gehiago aurkeztu diren 42udalerriak ageri dira, oinarri likidagarriaren arabera sailka-tuta eta hiru sailetan banatuta.

Lehen sailean, Gipuzkoako batez bestekoa baino handia-goko oinarri likidagarria duten hamar udalerriak daude.2.3. taulan aipatutakoetatik bost agertu eta beste bostdesagertu dira. Berriak Oñati, Tolosa, Arrasate, Beasain etaOrdizia dira.

Gainerako 32 udalerriak %50era banatu dira, besterikgabe haien arteko diferentziak nabarmentzeko asmoz.Batez besteko oinarri likidagarri txikieneko 16 udalerrientaldean, Oarsoaldeako lau udalerrietatik hiru daude azkenlekuan (Errenteria, Pasaia eta Lezo). Bestalde, esangura-tsua ere bada Donostiatik gertu dauden udalerriak bertanagertzea (Orio esaterako), bai eta Donostialdea osatzen

duten udalerri nagusienak ere, hala nola, Urnieta, Lasarte-Oria, Hernani eta Andoain. Halaber, azpimarratzekoa daIrun ere talde horretan agertzea eta bere oinarri likidaga-rriaren maila Hondarribikoaren aldean hain desberdinaizatea (biak bakarrik osatzen dute Bidasoa Beheko eskual-dea). Mutriku, Zestoa, Zizurkil eta Legazpiko udalerriakbezalako udalerrien posizioa aipatzekoa da oinarri likida-garri txikiagoko talde horretan.

Laburbilduz: orain arte adierazitakoa baieztatu da 2.5.taulan, eta aldi berean beste ohar batzuk egitera eramangaitu:

- Donostiako batez besteko oinarri likidagarriaren mailahandia, dispertsio maila handiarekin batera.

- Debagoieneko batez besteko oinarri likidagarriarenmaila handia, berdintasun handiagorekin batera. Neu-rri handi batean ezaugarri horiek eskualdeko udalerribakoitzari dagozkio, eta horrek ematen du berdintasunmaila berri bat: lurraldeko uniformetasuna.

2.4.

172 . A r t i k u l u a k


2.4. Taula

Dispertsio indize handieneko eta txikieneko udalerriak

Zenbatekoa eurotan

- Oarsoaldearen eta, neurri txikiago batean, Donostial-dearen oinarri likidagarriaren maila txikia.

- Azkenik, gainerako eskualdeen barruan berdintasun ezahandia sumatu daiteke udalerri bakoitzaren artean.



Zenbatekoa eurotan

2.5. Taula

Oinarri likidagarria 1.000 aitorpenetik gorako udalerrietan

Errenta iturriak

Oinarri ezargarria Pertsona Fisikoen Errentaren gainekoZergan aitortutako sarrera orokor desberdinen batura da.2002. urtean 6.024 milioi eurokoa izan da; aitorpen bakoi-tzeko 18.324 euro eta biztanle bakoitzeko 8.814 eurokobatez bestekoa.

Oinarri ezargarriaren osagai nagusiak lanaren, kapitalhigigarri eta higiezinaren eta jarduera enpresarial eta pro-fesionalaren errentak dira. Atal honetan aztertuko diraiturri horiek oinarri ezargarriaren kopuru osoari egindakoekarpena nahiz aitorpen bakoitzeko batez besteko zenba-tekoak, eta beti etekin garbiak kontuan hartuz, hau da,sarrera osoak ken errenta iturri bakoitzetik eratorritakogastu osoak.

Oinarri ezargarritik lehen aztertu dugun oinarri likidaga-rrira iristeko zenbait doikuntza egin behar dira. Alde bate-

tik, murrizpen batzuk aplikatzen dira: mutuei, pentsio pla-nei eta borondatezko gizarte aurreikuspen entitateei egi-niko ekarpenak (319 milioi euro), pentsio konpentsaga-rriak eta urteko mantenua (3 milioi euro), batera tributa-tzeagatik egiten dena (301 milioi euro) eta aurreko urtee-tako oinarri likidagarri negatiboak (milioi bat euro). Bestealde batetik, bi gehikuntza egin behar dira: karga tasa kal-kulatzeko izan ezik salbuetsita dauden errentak (229 milaeuro) eta oinarri likidagarri berezia (136 milioi euro).

Errentaren iturrien egiturari dagokionez, iturri nagusiakoinarri ezargarriarekin lotu dira. Hona hemen Gipuzkoakobanaketa:

- Lanaren errentek oinarri ezargarri osoaren %81,7 hartudute.

- Kapitala higigarri nahiz higiezinaren errentak %8,7 dira.

- Jarduera enpresarial eta profesionalen errentak, berriz, %9,6.

- Aitortutako gainerako sarrerak beste %0,1 dira.

2.5.



2.6. Taula

Errentaren egitura. Lanaren etekinak (%)

2.7. Taula

Errentaren egitura. Jardueren etekinak (%)



Lana errentaren iturri nagusia da Gipuzkoan eta aztergaidiren esparru guztietan. Populazio tarteen arabera ordez-karitza gutxiena (%77,6) biztanle kopuru handiena duena-ri dagokio (100.000 biztanle baino gehiagokoari) etajarraian populazio gutxieneko tarteari dagokio (%81,6). Bitarte horietan lortu da kapital errenten (%11,2 eta %9,1)eta jarduera errenten (%10,7 eta %9,5) portzentajerikhandienak. Lanaren goi marjina 3. tartea dago (5.000 eta10.000 biztanle bitartean) %84,5arekin.

Eskualdeen arabera, eta lehen aipatutako 6. tartea osatzenduen udalerri bakarra den Donostia kanpoan utzita, lana-ren etekin portzentualik txikieneko eskualdea BidasoaBehea da (%80,1), jardueraren errentetan portzentajehandienetara iristen dena (%11,7).

Lanaren eta jardueraren arteko osagarritasun hori nabar-mentzen da 1.000 aitorpenetik gorako udalerriak aztertze-an, izan ere lan etekinaren goi eta behe marjinetan ageridirenetako sei ageri baitira jarduera etekinen alderantziz-ko marjinetan. Zehazkiago: Eskoriatza, Zumarraga, Legaz-pi, Aretxabaleta, Arrasate eta Ibarra dira lanaren goi mar-jinean ageri diren udalerriak eta, era berean, jardueraerrenten behe marjinean ageri direnak. Bestalde, lanarenbehe marjinetik jardueraren goi marjinera pasatzen direnudalerriak hauexek dira: Hondarribia, Getaria, Donostia,Oiartzun, Zarautz eta Irun.

Jarraian, errenta iturri desberdinen aitorpen bakoitzeko batezbesteko zenbatekoak aztertuko ditugu, oinarri ezargarria-ren egitura portzentualak emandako informazioa osatzeko.

2.8. Taula

Lan etekinen batez bestekoak

Zenbatekoa eurotan

2.9. Taula

Jarduera enpresarial eta profesionalen etekinen batez bestekoak

Zenbatekoa eurotan



Populazio tarteen arabera, lan etekin garbien garrantzia-ren araberako ordena portzentajeen ordenaren aldeanzerbait aldatzen da; honela, populazio handieneko tartea(Donostia), lan etekinen portzentajerik txikiena edukiarren, aitorpen bakoitzean zenbateko handiena lortzen du(16.632 euro aitorpeneko). Populazio gutxieneko tarteanagertzen da zenbateko txikiena: 13.653 euro. Lan etekine-tan, Gipuzkoa osoko batez bestekoa 14.966 eurokoa da.

Jardueren etekinei dagokionez, berriz, portzentajeetanagertzen den ordena ia mantendu egiten da batez beste-koetan. Populazioa handieneko tartea da bai portzentaje-rik (%10,7) eta bai batez bestekorik (2.292 euro) handie-nak agertzen dituena. Bestalde, 10.000 eta 20.000 bitarte-ko populazioa hartzen duen tarteak dauka batez besteko-rik txikiena (1.491 euro) eta baita portzentajerik baxuenaere (%8,5).

Eskualdeen artean, Donostia kanpoan utzita, lan etekinhandienak Debagoienean (16.696 euro) eta Goierrin (14.989euro) lortu dira, eta bi eskualde hauek etekin txikienak lortudituzte jarduera enpresarial eta profesionaletan (1.150 eta1.368 euro hurrenez hurren). Lanean Oarsoaldea dugubatez besteko etekin txikiena lortu duena (12.247 euro).

Garapen ekonomikoko hiru eredu Gipuzkoan

Udalerri baten oinarri likidagarria (zerga alorreko hitza)eta famili errenta (ekonomia alorreko hitza) ez datoz bat,baina argi dago lehena bigarrenaren adierazle egokiadela. Hau da, baldintza arruntetan oso lotura handia egon-go da udalerri bateko biztanleek aitortutako oinarri liki-dagarriaren eta beren errentaren artean. Aurrekoan oina-rriturik eta atal honetan oinarri likidagarriari buruz egin-dako iruzkinak kontuan harturik, hausnarketa bat egindaiteke Gipuzkoako udalerri eta eskualdeetako errentaren

banaketari buruz, bereziki, eta garapen ekonomikoariburuz, oro har. Hori guztia, berriz diogu, Gipuzkoa osokodatuekin alderatuta egingo da.

Errentaren aitorpenetan jasotako datu ekonomikoak ez diranahikoak Gipuzkoako udalerri eta eskualdeen garapen eko-nomikoari buruzko ondoriorik aurreratzeko. Kasurik onene-an, lan hipotesi iradokitzaile batzuk aurreratzeko abiapun-tua izan daitezke, baina benetan baliagarriak izateko bestedatu batzuekin baieztatu behar dira: ez bakarrik zerga alo-rrekoak, baizik eta batez ere ekonomiaren beste adarbatzuetakoak eta beste zientzia sozial batzuei buruzkoak.

Honela, 2.5. taularen lehen zatia hartzen dugu (Gipuzkoa-ko batez bestekoa baino oinarri likidagarri handiagoaduten 1.000 aitorpenetik gorako udalerriak), eta haueizerrendan hurrengoa dagoen udalerria batzen diogu,Azpeitia hain zuzen. Hau eginik, eta udalerriak dispertsioindize handienetik txikienera ordenatuz gero, zerrenda iaordenatua lortuko dugu (ia ordenatua diogu, Bergararenordena aldatu behar baita), ekonomia eta lurralde garape-neko hiru ereduei buruzkoa.

Lehen ereduan Hondarribia, Donostia eta Zarautz sartukoziren, hau da, Gipuzkoako herri turistiko eta erresidentzia-lenak. Udalerri horien garapen ekonomikoa bat etorrikolitzateke gaur egun gure inguruko herri aurreratuenetanikus daitezkeen joerekin. Hiru udalerrietan errenta handia-goa eta berdintasun eza handiagoa daude Gipuzkoakooinarri likidagarria handieneko hamaika udalerrien aldean.

Eredu honetan, besteen kontura egindako lan pertsonale-tik lortutako etekinak beste udalerrietan baino gutxiagosuposatzen dute, eta Gipuzkoa osoko batez bestekotikbehera daude. Bai jarduera enpresarial eta profesional etabai kapitaletik lortutako etekinen pisu erlatiboa, berriz,beste udalerrietan baino handiagoa da eta Gipuzkoakobatez bestekoaren gainetik daude.

2.6.

2.10. Taula

Hiru eredu ekonomiko Gipuzkoan

Zenbatekoa eurotan

Bigarren ereduan eskualdeko hiriburu diren Tolosa (Tolo-saldea), Azpeitia (Urola Kosta) eta Ordizia-Beasain (Goie-rri) sartuko ziren; Elgoibar eta Eibar ere (Debabarrena) sarzitezkeen, 2.5. taulan ikus daitekeenaren arabera, hautatudiren lehen hamaika udalerrietatik oso gertu baitaude.Udalerri horien garapen ekonomikoa erlatiboki lotuagoegongo litzateke eskualdeko zerbitzuak ematearekin. Hiruereduetatik oinarri likidagarri mailarik txikienak dituzteeta dispertsio indize ertaina. Errentaren banaketa etekinmota desberdinen artean Gipuzkoa osoko batez bestekoa-ren oso hurbil dago.

Hirugarren taldean Debagoieneko udalerri nagusiak sartu-ko ziren. Oinarri likidagarrian, lehen taldeak baino mailabaxuagoa agertzen dute eta bigarren taldea baino altua-goa. Dispertsio indizerik txikienak dituzte, hau da, berdin-tasun handiagoa agertzen dute udalerriaren barruannahiz udalerrien artean. Lan etekinen pisu erlatiboa askozhandiagoa da, jarduera enpresarial eta profesionalenaaskoz txikiagoa eta kapitalarena zerbait txikiagoa. Gipuz-koan berezia den eredu hori garapen ekonomiko berdin-tzailearen adierazgarria da.

Honela laburbildu daitezke Gipuzkoako garapen ereduak:

1. Eredu modernoa: erresidentzial-turistikoa. Errentamaila handia baina desberdinkiago banatua eta jar-duera enpresarial eta profesionalen pisu gehiagore-kin.

2. Eredu tradizionala: eskualdeko buruen garapenarilotua. Errenta maila ertaina eta Gipuzkoako batezbestekotik oso hurbil.

3. Eredu berdintzailea: errenta maila handia, banaketaberdinagoa eta lanaren etekinen pisu gehiagorekin.

KUOTA OSOA, KENKARIAK ETA KUOTA LIKIDOA

Kuota osoa

Gipuzkoako kuota osoa guztira 1.177 milioi eurokoa izanda; batez bestekoa 3.579 eurokoa izan da aitorpen bakoi-tzeko; eta, populazioari dagokionez, 1.722 eurora iritsi dabiztanle bakoitzeko.

Populazio tarte desberdinen artean, kuota osoaren batezbesteko zenbatekoak ez du populazio tamainaren ordenberea. Zenbateko txikiena (2.924 euro) bigarren tartearidagokio, hurrengo zenbatekoa (3.043 euro) 1.000 biztan-letik beherako tarteari. Hirugarren lekuan bosgarren tar-tea dago (20.001 eta 100.000 biztanle bitartean) aurrekoa-ren zenbateko antzekoarekin (3.050 euro). Zenbatekoaldetik, alde handiago dago beste tarteekin: 3. tartea(3.107 euro) eta 4. tartea (3.220 euro). Azkenik, zenbatekohandiena 100.000 biztanletik gorako tarteari (Donostiari)dagokio; gainera, lortutako aitorpen bakoitzeko batezbesteko zenbatekoa Gipuzkoako zenbatekoa baino han-diagoa duen tarte bakarra da.

Eskualdeei begira, Donostiak soilik gainditzen du Gipuzko-ako batez bestekoa, eskualde horren eta kuota osoa txi-kiagoa duten eskualdeen artean (Oarsoaldea eta Donos-tialdea) diferentzia koantitatiboak egonik. Diferentziahoriek areagotu dira udalerrien artean; izan ere, aitorpenbakoitzeko batez besteko kuota osoaren balio handienaduten hamar udalerrien zenbatekoa (Donostia, Ikaztegie-ta, Ezkio-Itsaso, Hondarribia, Zarautz, Gabiria, Bergara,Zerain, Belauntza eta Tolosa) handiagoa da Orexari dago-kion behe marjinaren batez besteko kuota osoaren bikoi-tza baino.

3.1.

3



3.1. Taula

Batez bestekoa aitorpen bakoitzeko. Kuota Osoa

Zenbatekoa eurotan



Diferentzia hori murrizten da 1.000 aitorpenetik gorakoudalerriak aztertuz gero. Dena den, Donostiako zenbate-koak bikoizten ditu behe marjineko lehenengo hiru udale-rritakoak, hiruak Oarsoaldekoak.

Batez besteko karga tasa (kuota osoa eta oinarri likidaga-rria elkarrekin erlazionatzen dituena) %21,3koa da Gipuz-koan. Tasa hori Donostian gainditu da bakarrik, populaziotarteetan nahiz eskualdeetan.

Eskualdeen artean, Donostia kanpoan utzita, tasen baria-zioa bi puntu eta sei dezima portzentualekoa da: Oarsoal-dearen %18,2tik Urola Kostaren %20,8ra.

Eskualde bakoitzaren barruan, udalerrien tasen oszilaziobitarteak desberdinak dira elkarren artean. Horrela, Tolo-saldean, batez besteko karga tasa %20,5ekoa izan arren,portzentajeen zabalera hamar puntu portzentual bainohandiagoa da: Ikaztegietaren %25,7tik (tasarik handienekoudalerria) Orexaren %15,6ra (lehenengo udalerria da tasatxikienen artean). Goierrin ere bitartearen zabalera handiada zazpi puntu portzentualekoa: Ezkio-Itsasoren %24,0tikGaintzaren %16,9ra (bi hauek dira batez besteko karga tasahandieneko eta txikieneko bigarren udalerriak). Bi eskualdehoriek dira udalerri txikienak dituztenak eta populaziotarte txikiak nagusi dituztenak, 5.000 biztanleraino (1. eta2. tarteak). Gainerako eskualdeetan, karga tasaren oszilaziobitartea txikiagoa da: 4 puntukoa Urola Kostan; 2,9 puntuBidasoa Behean; 2,7 puntu Oarsoaldean; 2,4 puntu Debaba-rrenean; 2,2 puntu Debagoienean; eta Donostialdea daudalerrien artean tasen arteko diferentziarik txikiena dueneskualdea: Usurbilen %20,2tik Andoainen % 18,7ra.

Kenkariak

Gipuzkoako kenkari guztiak 237 milioi eurokoak izan dira,eta aitorpen bakoitzeko batez bestekoa 721 euro izan da.

Ekitaldi honetan kenkaridunak izan diren kontzeptuenartean, aitorpen bakoitzeko handienak hauxek izan dira:ohiko etxebizitza 296 euro; kenkari familiar eta pertsona-lak 236 euro eta ezarpen bikoitza 164 euro. Gainerakokenkariak ez dira iristen hamar euroraino ere.

Aitorpen bakoitzeko batez besteko kenkaria populaziotarteen arabera banatuta dago biztanle kopuruaren ara-bera, lehenengo tartea izan ezik. Horrela, behe marjinean1.001 biztanletik 5.000 biztanlerako tartea dago 634 euro-ko kenkariarekin aitorpen bakoitzeko; eta goi marjinean100.000 biztanletik gorako tartea (Donostia), 909 eurore-kin aitorpen bakoitzeko, Gipuzkoako batez bestekoa gain-ditzen duen bakarra izanik. Azken tarte horren aurreanlehenengo tartea dago, 1.000 biztanletik beherakoa, 705euroko kenkariarekin aitorpen bakoitzeko.

Eskualdeei dagokienez, hiru dira Gipuzkoako batez beste-koa gainditzen dutenak: Donostia, Bidasoa Behea etaUrola Kosta. Batez besteko gainerako zenbatekoak ezdaude gertu elkarren artean, aitorpen bakoitzeko ia 180euroko zabalerarekin. Behe marjinean Oarsoaldea dago,527 euro, eta Debagoiena, 583 euro aitorpen bakoitzeko.Posizio ertaina hartzen duten eskualdeak Goierriren 617eurotik Tolosaldearen 707 eurora doaz. Eta kenkarienkopuru osoaren goi marjinean, eta Gipuzkoako batez bes-tekotik gertu, Urola Kosta (727 euro) eta Bidasoa Behea(750 euro). Donostiak, ordea, alde handiago du Gipuzkoa-koarekin: aitorpen bakoitzeko kenkaria 909 eurokoa baita.

Udalerriei dagokienez, aitorpen bakoitzeko egin denbatez besteko kenkari osoa aldakorra da oso: Ikaztegieta-ren 1.730 eurotik Orexaren 311 eurora. Diferentzia horiektxikiagoak dira 1.000 aitorpenetik gorako udalerrietan:Donostiaren 909 eurotik Pasaiaren 502 eurora

Batez besteko kenkaririk handiena ohiko etxebizitzarenada. Horren barruan sartuta daude alokairuaren kenkaria

3.2.

3.2. Taula

Ratioak. Batez besteko karga tasa (%)

zein inbertsioaren kenkaria (inbertsioa eta finantzazioa).Kenkaria hori gertu dago populazio tarteetan, 27 eurokomarjina besterik ez baitago. Dena den, alde handia ez izanarren, bi taldek gainditzen dute Gipuzkoako aitorpenbakoitzeko batez bestekoa (296 eurokoa): 3. taldea (5.001-10.000 biztanle) eta 6. taldea (Donostia).

Eskualde artean, ordea, diferentzia handiagoa gertatzenda: 90 euroko marjina, Debabarrenaren 251 eurotik Bida-soa Behearen 341 eurora. Badaude lau eskualde Gipuzko-ako batez bestekoa gainditzen dutenak: Urola Kosta (300

euro), Donostia (306 euro), Donostialdea (324 euro) etaaipatutako Bidasoa Behea.

Diferentzia hori areagotzen da udalerriak kontutan hartuzgero. Nolanahi ere, udalerri gehienak 100 eta 452 euroenartean mantentzen dira. Hortik kanpo daudenak hiru bes-terik ez dira: Altzaga (685 euro), Irura (548 euro) eta Gain-tza (31 euro). 1.000 aitorpenetik gorako udalerrien artean,beheko marjineko muga murrizten da Soraluzeko 192euroraino.



3.3. Taula

Batez bestekoa aitorpen bakoitzeko. Kenkarien kopuru osoa

3.4. Taula

Batez bestekoa aitorpen bakoitzeko. Ohiko etxebizitzaren kenkaria

Zenbatekoa eurotan

Zenbatekoa eurotan



Zenbatekoaren araberako bigarren kenkariak kenkari fami-liar eta pertsonalak dira. Multzo honetan sartuta daudeondorengo zein aurreko ahaideen kenkariak, mantenurakoordainketak eta minusbaliatuenak. Kenkari hauen batezbesteko zenbatekoaren banaketa populazio tamainarenordena kontrakoa da. Hau da, zenbateko txikiena 100.000biztanletik gorako tarteari dagokio eta zenbateko handiena1.000 biztanletik beherako tarteari. Ordena horren salbues-pena bigarren tartean dago (1.001 eta 5.000 biztanle bitar-tean) laugarren posizioa hartzen baitu 5.001 eta 20.000 biz-tanle bitarteko tartearen aurretik.

Bai eskualdeetan bai udalerrietan kenkari horien banake-ta nahiko homogeneoa da. Izan ere, ez dira alde handirikgertatzen eta eremu guztietan nahiko hurbil daudeGipuzkoako batez besteko zenbatekoarekin (236 euro).Eskualdeetako kopururik txikiena Debagoienarena da(211 euro), eta handiena Urola Kostarena (270 euro). Uda-leen artean ere gauza bera gertatzen da, batez ere 1.000aitorpenetik gorako udalerrietan, zenbatekorik txikiena-ren eta handienaren arteko diferentzia 95 eurokoa beste-rik ez baita.

3.5. Taula

Batez bestekoa aitorpen bakoitzeko. Kenkari familiar eta pertsonalak

Zenbatekoa eurotan

3.6. Taula

Batez bestekoa aitorpen bakoitzeko. Ezarpen bikoitzagatik egindako kenkariak

Zenbatekoa eurotan

Aztertutako azken kenkariak, ezarpen bikoitzagatik, bestebiak baino zenbatekoa baxuagoa du: Gipuzkoako aitorpenbakoitzeko batez bestekoa 164 euro da. Zenbateko horre-kin konparatuz gero, azpimarratzekoa da populazio tartebatek bakarrik gainditzen duela, Donostiak hain zuzen.Eskualdearen kasuan bik besterik ez dute gainditzen kopu-ru hori: Donostia eta Debabarrena. 1.000 aitorpenetikgorako udalerrietan gauza bera gertatzen da eta bedera-tzi udalerrik soilik lortzen dute 164 eurotik gorako batezbesteko zenbatekoa.

Kuota likidoa

2002ko Errentaren Zergan lortutako kuota likidoa 953milioikoa izan da, eta batez bestekoa 2.899 euro izan daaitorpen bakoitzeko; populazioari dagokionean, 1.394euroko kuota likidoa lortu da biztanle bakoitzeko. Zenba-teko hori oinarri likidagarriarekin erlazionatzean, karga-ren tasa efektiboa lortzen da, hain zuzen %17,2a Gipuz-koarentzat.

3.7.



3.7. Taula

Batez bestekoa aitorpen bakoitzeko. Kuota Likidoa

Zenbatekoa eurotan

3.8. Taula

Ratioak. Kargaren tasa efektiboa (%)

Kuota osoaren zenbatekoa eta kuota likidoa elkarrekinalderatzean, tarteetan ageri den ordena gorde egiten da.

Eskualdeka ere horixe gertatzen da, eta bakarrik BidasoaBehean izan da aldaketa: kenkari handieneko bigarreneskualdea denez, Goierri eta Tolosaldeko kuota likidoabaino txikiagoa lortu du.

Udalerriei dagokienez, batez besteko kuota osoaren goimarjinean Belauntza eta Tolosa ageri dira, baina ez daudekuota likidoarenean. Izan ere, aitorpen bakoitzeko batezbesteko kenkari handia duten udalerriak dira.

Kargaren tasa efektiboari dagokionez, eta populazio tar-teen barruan, 5.000rainoko populazioa duen tarteakdaude behe marjinean eta %16,0ko tasara ez dira iristen.Goi marjinean Donostiak lortutako tasa dago %19,4rekin,Gipuzkoa osoaren tasa gainditzen duen bakarra izanik.

Eskualdeei dagokienez, Donostiak ez ezik Debagoienakere gainditu du Gipuzkoa osoaren tasa efektiboa. Gainera-koak ordena berean daude aitorpen bakoitzeko batez bes-teko kuota likidoarekin gordetako ordenaren aldean, biizan ezik: Goierri eta Bidasoa Behea, bien arteko aldaketagertatu baita. Goierrik kuota likidoa handiago izan arrenbere tasa efektiboa bi dezima baxuagoa da Bidasoa Behe-arena baino.

Eskualde bakoitzaren barruan, udalerri desberdinen por-tzentajeen bitarteak mantendu edo murriztu dira batez bes-teko karga tasarentzat dauden tarteen aldean, salbu Deba-goienaren kasuan (diferentziak areagotu dira); udalerri ber-berak daude orain ere muturretan, baina sei dezima por-tzentual gehiagoko diferentziarekin: Elgetaren %15,3reneta Bergararen %18,0ren artean 2,7ko aldea dago. Denaden, marjina hori askoz handiagoa da Goierrin (4,2 puntu),Tolosaldean (4,1 puntu) eta Urola Kostan (3,4 puntu).

1.000 aitorpenetik gorako udalerrien artean, kargaren tasaefektiborik txikiena duten lehenengo hiruak Oarsoaldeko-

ak dira: tasa txikienea Errenteriakoa da (%14,0). Margenhorretako beste bost udalerri Donostialdekoak dira. Goimarjineko udalerrien artean Debagoieneko lau daude.

AITORPEN MOTAK

Guztira 2002ko ekitaldian 328.735 aitorpen aurkeztu dirazerga honetan Gipuzkoan. Aitorpen horiek ezaugarri des-berdinen arabera sailkatu dira: aitorpen modalitatea, tri-butazio mota, errenta iturriaren nagusitasuna eta kuotaosoaren %0,5239aren erabilpena.

Aitorpenak modalitatearen arabera

Aitorpenak bi modalitatetan aurkez daitezke: mekaniza-tua eta arrunta. Bigarren modalitate horretan badaude eradesberdinak aitortzeko: disketez, telematikoa eta paperez.Gipuzkoan 2002ko ekitaldian modalitate zabalduenamekanizatua izan da (aitorpenen %51,2), eta bigarrenaitorpen era telematikoa izan da (aitorpenen %40,1).

Populazio tarteei dagokienez, lehenengo bietan (5.000biztanleraino) aitorpen mekanizatuak gutxiago dira arrun-tak baino. Seigarren tartean (100.000 biztanle baino gehia-go) aitorpen mekanizatuak erdia baino bost dezima por-tzentual gehiago gertatu dira (%50,5). Bestelako hiru tar-tetan (5.001 eta 100.000 biztanle bitartean) mekanizatuenaukera handiagoa izan da Gipuzkoakoa baino.

Eskualdeen artean, erdibanako distribuzioa izan da: laueskualdetan erdiak baino gutxiagok aitortu dute mekani-zatuaren modalitatean, Donostia %50,5ek, eta gainontze-ko beste lauetan erdia baino gehiagok aukeratu du moda-litate hau. Azken lau hauetan lortutako portzentajeaGipuzkoakoa baino handiagoa izan da. Portzentajerikhandiena Oarsoaldean gertatu da: %63,9.

4.1.

4



4.1. Taula

Aitorpen kopuruaren banaketa. Mekanizatua (%)

Udalerriei dagokienez, aitorpenak aurkeztean erabilitakomodalitateen diferentzia oso zabala da: Leintz-Gatzaganaurkeztutako aitorpen mekanizatuak %23,3 dira, etaErrenterian, berriz, %68,2. 1.000 aitorpenetik gorako uda-lerrien artean, bitartearen marjina murriztu da behekokota Getariaren %28,7koa izan baita.

Aitorpenak tributazio motaren arabera

Tributazio motaren arabera sailkatzean, familia unitateansartu gabeko kideen eta sartuta daudenen artean bereiziohi da, eta horien barruan baterako aitorpen eta banakakoaitorpenen artean. Gipuzkoan, aitorpenen herena bainogehiago, zehazkiago %38,3a, familia unitatean sartu gabedauden subjektuei dagokie. Gainerako %61,7a familia uni-

tatean sartutakoa da, honelaxe banaturik: %27,4ak bateraeta gainerako %34,3ak banaka tributatu dute.

Familia unitatean sartu gabeko subjektuen aitorpen kopu-rurik handiena metatu den populazio tartea populazio txi-kienekoa da (1.000 biztanletik behera): tarte horretakoaitorpen kopuru osoaren %42,9a metatu da horretan.Gipuzkoako tasa 2. tartean (1.000 eta 5.000 biztanle bitar-tean) eta Donostian ere gainditu da. Eskualdeei dagokie-nez, lautan gainditu da Gipuzkoako tasa: Tolosaldea(%39,7), Donostia (%39,0), Oarsoaldea (%38,7) eta Deba-goiena (%38,6).

Udalerri guztien multzoan, goi marjinean sartu diren zor-tzik populazioaren 1. tarteko udalerriak dira eta beste biak2. tartekoak. Hamar horietatik 4 Tolosaldean, 3 Goierrineta 3 Urola Kostan daude.

4.2.



4.3. Taula

Aitorpen kopuruaren banaketa. Familia unitatean sartu gabeak (%)

4.2. Taula

Aitorpen kopuruaren banaketa. Telematikoa (%)

Familia unitate batean sartutako aitorpenak banaka alabatera tributatzeak oinarri likidagarriaren mailak eraginadu. Horrela, errenta maila handiko aitorpenei, bi ezkontide-ek diru sarrerak lortzen dituztenean, hobe izaten zaie bana-kako aitorpena aurkeztea bateratua baino. Batez bestekooinarri likidagarriaren taularekin alderatuz, populazio tarte-en arabera proportzio txikiagoan banaka aitortzen direntarteak 1.a (1.000 biztanletik behera) eta 2. tartea (1.000 eta5.000 biztanle bitartean) dira, eta horiek agertzen dute,halaber, batez besteko oinarri likidagarririk txikiena.

Eskualdeei dagokienez ere horixe gertatu da, izan ere bitauletan muturretako posizioak errepikatzen baitira: behemarjinean Oarsoaldea eta Donostialdea daude, hurrenezhurren %29,3 eta %29,9rekin; eta goi marjinean Donostiaeta Debagoiena, hurrenez hurren % 38,2 eta %40,4rekin.

1.000 biztanletik gorako udalerriak aztertuz, banakakoaitorpenen goi marjinean hamarretatik zortzi bat datozbatez besteko oinarri likidagarriaren goi marjinean ageridirenekin.



4.4. Taula

Aitorpen kopuruaren banaketa. Bateratua (%)

4.5. Taula

Aitorpen kopuruaren banaketa. Banakakoa (%)

Aitorpenak errenta iturri nagusiaren arabera

Errenta nagusi jakin bat duten aitorpenen banaketa azter-tzean, errentaren egitura portzentajeekin eta aitorpenbakoitzeko errenta iturrietan ageri diren batez bestekoetekinekin gertatu bezala, lanaren etekinaren eta jardue-raren etekinaren artean osagarritasuna dagoela antzemanda, hau da: lanaren errenten banaketan portzentaje han-dienak ageri dituzten udalerri eta eskualdeak dira jardue-ra errenta nagusia duten aitorpenen portzentajea txikia-goa dutenak; eta gauza bera gertatu da etekinekin.

Argi antzeman daiteke hori Debagoienean: lan aitorpene-tan portzentajerik handiena atera du, %84,8, eta jardue-raren aitorpenen tasa txikiena duen eskualdea ere bada(bakarrik %7,3a).

Errenta nagusia lanarena duten aitorpenen portzentajehandiena duten hamar udalerrien artean, lehenengo lauakDebagoienekoak dira: Eskoriatza, Aretxabaleta, Leintz-Gatzaga eta Arrasate. Jarduera aitorpenen portzentajea txi-kiena duten hamar udalerrien artean bost dira Debagoiene-koak: Eskoriatza, Aretxabaleta, Arrasate, Oñati eta Bergara.

1.000 aitorpenetik gorako udalerrien hautapenarenbarruan, lan aitorpenen portzentaje handiena duten uda-lerrietako zazpi jarduera portzentaje txikiena duten udale-rrien artean ageri dira, zehazkiago Debagoieneko lauak,Legazpi, Soraluze eta Zumarraga. Eta alderantziz: lan por-tzentaje txikiena duten udalerrietako zortzi daude jardue-ra aitorpenen portzentaje handiena dutenen artean: Geta-ria, Oiartzun, Astigarraga, Urnieta, Hondarribia, Zestoa,Zarautz, eta Zizurkil.

4.3.



4.6. Taula

Lan aitorpen kopuruaren banaketa (%)

4.7. Taula

Jarduera aitorpen kopuruaren banaketa (%)

Hirugarren errenta iturria, kapitala, jardueraren portzen-tajearen hurbil dago, Gipuzkoa osoan %8,7 hartzen baitu,hau da bestea baino bi puntu eta hiru dezima portzentualbaxuago. Portzentaje hori gainditzen duten eskualdeak

hiru besterik ez dira: Donostia, Tolosaldea eta Debabarre-na. Bestealde, 1.000 aitorpenetik gorako udalerrien arteanazpimarra dezakegu goi marginean udalerri turistikoaketa eskualdeko hiriburu gehienak daudela.



4.8. Taula

Kapital aitorpen kopuruaren banaketa (%)

4.9. Taula

Aitorpen mistoen kopuruaren banaketa (%)

Aitorpenak kuota osoaren %0,5239aren erabilpenaren arabera

Azkenik, kuota osoaren %0,5239aren erabilpenari buruzegindako aukeraren arabera, honelaxe bereizi dira aitor-penak: hartu gabeko aukera, Eliza Katolikoarena eta xedesozialarena. Hona hemen Gipuzkoan izandako banaketa:aitorpenen %42,9an ez da aukera erabili, %25,9ak ElizaKatolikoaren alde egin du eta gainerako %31,2ak gizartexedeak hartu ditu.

Aukera erabili ez duten aitorpenen proportzioa, populaziotarteen arabera, handiagoa da biztanle kopuru txikiagokoudalerrietan, portzentajerik handiena populazio txikienekotartean aurkitzen baita (1.000 biztanletik behera). Hirupuntu beherago bigarren tartea dago: 4. tartea (10.000 eta20.000 biztanle bitartean) %46,6arekin. Hirugarren lekuan,ia beste hiru puntu portzentual gutxiagoarekin 3. tarteadago (5.000 eta 10.000 biztanle bitartekoa) %43,7arekin.Beheko kotan populazio handieneko tartea dago, Donos-tia, %39,3ko portzentajearekin.

4.4.



4.10. Taula

Aitorpen kopuruaren banaketa. Zehaztu gabekoak (%)

4.11. Taula

Aitorpen kopuruaren banaketa. Eliza Katolikoa (%)

Eskualdeei dagokienez, Urola Kosta beheko mugan dagoeta Eliza Katolikoaren aldeko aitorpenen portzentajerikhandiena agertzen duena ere bada. Zehaztu gabeko goimugan Tolosaldea eta Donostialdea daude. Biak ere behe-ko mugan agertzen dira, baina leku desberdinetan, hauda: lehenengoak (Tolosaldeak) gizarte xedeen aldeko por-tzentajerik txikiena du, eta bigarrenak (Donostialdeak)Eliza Katolikoaren aldekoa.

Eliza Katolikoaren aldeko aitorpenetan portzentajerikhandiena (%30,2) populazio handieneko tartean gertatuda, eta jarraian 1.000 eta 5.000 biztanle bitartekoan, por-tzentajea txikienak ertaineko tarteetan agertuz (5.000 eta20.000 biztanle bitarteko populazioa). Eskualdeei dagokie-

nez, beheko mugan Donostialdea eta Oarsoaldea daude,eta haien tasak ez dira %20,0ra iristen. 1.000 aitorpenetikgorako udalerrien artean Urola Kostako zazpi udalerridaude goi marjinean: Getaria, Azkoitia, Zestoa, Orio,Azpeitia, Zarautz eta Zumaia.

Gizarte xedea 5. tartean (20.000 eta 100.000 biztanle bitar-tean) aukeratu da gehienbat. Gutxien aukeratu dutenakpopulazio txikieneko tartetan gertatu dira (5.000raino biz-tanleria). Eskualdeei dagokienez, Tolosaldea eta UrolaKosta beheko mugan daude, Oarsoaldea eta Debagoienaportzentaje handienekoak izanik. Oarsoaldeko lau udale-rrietako bi (Errenteria eta Lezo) daude 1.000 aitorpenetikgorakoen goi marjinean, eta Debagoieneko hiru (Oñati,



4.12. Taula

Aitorpen kopuruaren banaketa. Gizarte xedeak (%)

Legazpi eta Lazkao). Behe marjinean daudenetako zazpiEliza Katolikoaren goi marjinean dauden udalerriak dira,zehazkiago: Getaria, Zestoa, Villabona, Azpeitia, Soraluze,Zarautz eta Mutriku.

Badaude 1.000 aitorpenetik gorakoen bi udalerri, Orio etaZumaia, Eliza Katolikoaren aldeko zein gizarte xedeenaldeko goi marjinean daudenak. Bi hauek zehaztu gabekobeheko mugan ere daude.

ONDORIOAK

Udalerri, eskualde edo populazio tarte baten Errenta Zer-garen likidazio katearen aldagairik gehienak haren oinarrilikidagarriaren balioei lotuta daude. Horrela, logikoadenez, oinari likidagarriaren bitartez kuota osoaren etakuota likidoaren zenbatekoa kalkulatzen da, baina tribu-tazio motari ere lotuta dago, oinarri likidagarriaren mailahandiagoari banakako tributazioaren proportzio handia-goa dagokiolarik.

Aurrekotik aparte dagoelarik, bigarren faktorea kuota osoa-ren %0,5239a emateko arrazoi ideologikoei lotuta dago.

Bi faktore horietatik abiatuta, txosten honetan antzeman-dako berezitasunak azaldu daitezke. Hona hemen horienlaburpena:

• Donostia gailendu da oinarri likidagarriaren maila han-diagatik eta dispertsio handiagoagatik.

• Kontrako posizioan, oinarri likidagarri txikiagoarekin,Oarsoaldea dago, eta bere atzean Donostialdea.

• Debagoienak berezitasun aipagarria ageri du oinarrilikidagarriaren maila handiarekin eta berdintasun etauniformitate garrantzitsu batekin.

• Udalerrien araberako azterketak erakutsi duenez, oinarrilikidagarria eskualdeko hiriburuetan metatzen da: Tolo-sa, Ordizia-Beasain, Azpeitia eta, neurri txikiagoan, Eibar.

• Azterketa beraren arabera, oinarri likidagarriarenmaila handia dago udalerri turistiko-erresidentziale-tan, Donostia, Zarautz eta Hondarribia bezalakoetan.

• Aurreko puntuetatik abiatuta, garapen ekonomikokohiru ereduren lan hipotesia eraiki dugu Gipuzkoarako:eredu tradizionala eskualdeko hiriburuetan; eredumodernoa betiko area erresidentzialen inguruan; etaGipuzkoako eredu berezia Debagoienean.

• Lan aitorpenen proportzio handiena Debagoienean,Donostialdea eta Oarsoaldean metatu dira. Horiekguztiak menpeko langileen giroko eskualdeak dira.

• Jardueren aitorpenak (lan aitorpenekin alderantzizkoerlazioa dute) proportzio handiagoa daude BidasoaBehea, Urola Kosta eta Tolosaldea. Zehazkiago, pro-portzio handiago hori turismoko udalerrietan, nekaza-ritza giroko udalerrietan eta eskualdeko hiriburuetan.

• Kapital aitorpenak Donostia, Tolosaldea, eta Debaba-rrenean gailendu dira. Udalerriei dagokienez, txikie-tan, erresidentzial-turistikoetan eta eskualdeko hiri-buetan ageri dira batez ere.

• Kuota osoaren %0,5239aren erabilpenari dagokionez,lau eskualderen jokabide berezia azpimarratu behar da:

- Urola Kosta bi arrazoirengatik: %62ko “partaide-tza” handiagatik (aukera bata edo bestearen aldekoageriko hautapena aitorpenean) eta Eliza Katolikoa-ren aldeko hautapenaren proportzio handiagoaga-tik, %34,2rekin, gizarte xede hautapena aitorpenen%28,0ean esplizitatuz.

- Oarsoaldeko %55,7ko “partaidetza” ertainekoa denarren haren jokaera oso nabarmentzekoa da gizartexedeak aukeratu dituzten aitorpenen portzentajearikhandiena baita: %35,8. Eliza Katolikoaren aukerarenerabilpena %19,9koa da, baxuenetako bigarrena.

- Donostialdea eta Tolosaldeako “partaidetzak” baxue-nak dira: %49,2a eta %49,5a, hurrenez hurren.

5

1. Eranskina

E.1. Eskualdeak eta Udalerriak

2. Eranskina

E.2. Tamainaren araberako udalerrietako populazio tarteak

BIDASOA BEHEA

• Hondarribia• Irun

DEBABARRENA

• Deba• Eibar• Elgoibar• Mendaro• Mutriku• Soraluze

DEBABAGOIENA

• Antzuola• Aretxabaleta• Arrasate• Bergara• Elgeta• Eskoriatza• Leintz-Gatzaga• Oñati

DONOSTIA

• Donostia

DONOSTIALDEA

• Andoain• Astigarraga• Hernani• Lasarte-Oria• Urnieta• Usurbil

GOIERRI

• Altzaga• Arama• Ataun• Beasain• Ezkio-Itsaso• Gabiria• Gaintza• Idiazabal• Itsasondo• Lazkao• Legazpi• Mutiloa• Olaberria• Ordizia• Ormaiztegi• Segura• Urretxu

• Zaldibia• Zegama• Zerain• Zumarraga

OARSOALDEA• Errenteria• Lezo• Oiartzun• Pasaia

TOLOSALDEA• Abaltzisketa• Aduna• Albiztur• Alegia• Alkiza• Altzo• Amezketa• Anoeta• Asteasu• Baliarrain• Belauntza• Berastegi• Berrobi• Bidegoian• Elduain

• Gaztelu• Hernialde• Ibarra• Ikaztegieta• Irura• Larraul• Leaburu• Legorreta• Lizartza• Orendain• Orexa• Tolosa• Villabona• Zizurkil

UROLA KOSTA• Aia• Aizarnazabal• Azkoitia• Azpeitia• Beizama• Errezil• Getaria• Orio• Zarautz• Zestoa• Zumaia

1. TARTEA

1000 biztanle baino gutxiago

• Abaltzisketa• Aduna• Aizarnazabal• Albiztur• Alkiza• Altzaga• Altzo• Amezketa• Arama• Baliarrain• Beizama• Belauntza• Berastegi• Berrobi• Bidegoian• Elduain• Elgeta• Errezil• Ezkio-Itsaso• Gabiria• Gaintza• Gaztelu• Hernialde• Ikaztegieta• Irura• Itsasondo

• Larraul• Leaburu• Leintz-Gatzaga• Lizartza• Mutiloa• Olaberria• Orendain• Orexa• Zerain

2. TARTEA

1.001 eta 5.000 biztanle

• Aia• Alegia• Anoeta• Antzuola• Asteasu• Astigarraga• Ataun• Eskoriatza• Getaria• Ibarra• Idiazabal• Legorreta• Mendaro• Mutriku• Orio• Ormaiztegi

• Segura• Soraluze• Zaldibia• Zegama• Zestoa• Zizurkil

3. TARTEA


• Aretxabaleta• Deba• Lazkao• Legazpi• Lezo• Oiartzun• Ordizia• Urnieta• Urretxu• Usurbil• Villabona• Zumaia

4. TARTEA


• Andoain• Azkoitia• Azpeitia

• Beasain• Bergara• Elgoibar• Hernani• Hondarribia• Lasarte-Oria• Oñati• Pasaia• Tolosa• Zumarraga

5. TARTEA


• Arrasate• Eibar• Errenteria• Irun• Zarautz

6. TARTEA

100.000 biztanle baino gehiago

• Donostia





3. Eranskina

E.3. Oinarri likidagarria udalerrien arabera



4. Eranskina

E.4. Errentaren egitura (%)



INTRODUCCIÓNA través de este trabajo se ofrecen estadísticas del IRPF anivel municipal. Las declaraciones de este impuesto se hanagrupado de acuerdo con el municipio de residencia del con-tribuyente. A su vez, las declaraciones de un municipio se hanconsolidado dando lugar, por una parte a estratos de munici-pios según la población y, por otra, a comarcas. De estaforma, la información se presenta respecto a tres entes dereferencia: municipios, estratos y comarcas.En la clasificación por comarcal se ha dejado fuera de lacomarca de Donostialdea a la propia ciudad de Donostia, acausa de sus especificas características como capital, y se haconsiderado como comarca diferente. Para realizar la clasifi-cación según la población se ha utilizado la Actualización delas Población Municipal realizada por el Instituto Vasco deEstadística a 31/12/2001.Para que la lectura de la información sea comparable losimportes se presentan en valores medios (por habitantes ypor declaración). De todas formas conviene realizar dosobservaciones a tener en cuenta:En primer lugar, cuando hablamos de valores elevados oreducidos tanto de base liquidable como de dispersión esta-mos comparándolos con la media guipuzcoana; si el ámbitode referencia fuese el País Vasco o el Estado, muy probable-mente, las diferencias observadas en el interior del Territorioserían menos significativas.La otra advertencia se refiere a que identificamos la renta delmunicipio o comarca con la que poseen los contribuyentesque residen en ese Ente al margen de donde la hayan obte-nido; ello quiere decir que hablamos de la renta disponiblede los residentes no de la renta que se genera en ese ámbito;puede darse una divergencia notable entre la renta genera-da en un municipio o en una comarca y la que disponen susresidentes.Por último, cabe destacar que los resultados que se presentanen este estudio no difieren demasiado de los obtenidos parael IRPF de 1996 (el análisis de estos datos se publicó comonúmero especial de la revista GIDA en enero de 1999). Es más,los resultados que se desprenden de los datos del 2002 con-firman las principales conclusiones que se hicieron entonces,aunque naturalmente siempre surgen nuevos matices y esnecesario tener en cuenta las importantes modificacionesque se introdujeron en el IRPF a través de la reforma de 1999.

BASE LIQUIDABLESin duda la base liquidable es la variable más significativa dela cadena de liquidación del IRPF, y la que determina en granmedida el importe del resto de las variables. La base liquida-ble del total de las 328.735 declaraciones presentadas enGipuzkoa para el IRPF de 2002 asciende a 5.536 millones deeuros, lo que supone una media por declaración de 16.840euros. Si dividimos ese importe total entre los 683.411 habi-tantes de Gipuzkoa, nos da una media de 8.100 euros. El índice de dispersión de la base liquidable nos indica cómoestán distribuidos los valores de esa variable respecto alvalor medio. Los valores pueden estar muy cercanos a lamedia (por encima y por debajo), es decir, se da una mayorconcentración y entonces diremos que la distribución es másigualitaria. O los valores pueden estar muy alejados (unosmuy por encima y otros muy por debajo) de la media, yentonces diremos que los valores están más desigualmentedistribuidos.

El índice de dispersión definido en este trabajo se situó parael conjunto de Gipuzkoa en el 0,588 (para facilitar su lecturalo presentaremos en tanto por cien, 58,8%), en una escala devalores posibles entre 0 (cuando todas las bases liquidablesson idénticas) y 2 (cuando una sola declaración absorbe eltotal de la base liquidable).

Base liquidable por estratos de poblaciónEl importe de la base liquidable por declaración es más redu-cido en los municipios pequeños (menores de 5.000 habitan-tes), mientras que se eleva considerablemente en el tramo demás de 100.000 habitantes (el que corresponde únicamente aDonostia). Además, este estrato es el único donde su valor(20.464 euros) supera a la media del total de Gipuzkoa(16.840 euros). Por tanto se puede decir que el tamaño delmunicipio influye sobre el nivel de la base liquidable.El índice de dispersión, que alcanza el 58,8% para el total deGipuzkoa, se sitúa en el 66,5% en el estrato 6º (Donostia),mientras que en el resto de los estratos oscila entre el 52% yel 57%.Por tanto, destaca Donostia (estrato 6º) tanto por su altonivel de base liquidable como por su mayor índice de disper-sión en relación al total de Gipuzkoa.

Base liquidable por comarcasEn la clasificación por comarcas, aparte de las característicasde Donostia comentadas con anterioridad, sobresale lacomarca de Debagoiena por dos motivos:

- Su elevado valor de la base liquidable media por declara-ción (17.297 euros), por encima de la media de Gipuzkoay segunda comarca con mayor importe detrás de Donos-tia.

- Su pequeño valor del índice de dispersión (48,7%), elmenor de todas las comarcas a gran distancia de la demás,lo que denota una distribución mucho más igualitaria.

Por el lado contrario, la comarca de Oarsoaldea destaca porsu reducido nivel de base liquidable media (12.936 euros). Lesigue a cierta distancia Donostialdea con un valor de 14.456euros.

Base liquidable por municipiosComo no, el municipio con mayor base liquidable media esDonostia (20.464 euros), seguido por Hondarribia (18.740euros). De todas formas, destaca que entre los diez munici-pios con mayor base liquidable media, cinco sean menores de1.000 habitantes, cuando hemos visto que el valor para eseestrato de población era uno de los más pequeños. Estopuede significar que en esa agrupación “conviven” unos con-tribuyentes con un nivel de base liquidable muy alto conotros con un nivel muy bajo, es decir, que ese grupo tiene unelevado índice de dispersión.De los diez municipios con menor base liquidable, 8 sonpequeños o muy pequeños y presentan un índice de disper-sión alto. Los dos municipios restantes (Errenteria y Pasaia)son municipios grandes, y los dos pertenecen a la comarcade Oarsoaldea, confirmando lo que hemos señalado conanterioridad, sobre el bajo nivel de base liquidable de esacomarca.En la ordenación de los municipios según el índice de disper-sión se observa como entre los diez municipios de menorvalor, se encuentran 6 de los 8 municipios que componen lacomarca de Debagoiena: Leintz-Gatzaga, Aretxabaleta, Esko-

2.3.

2.2.

2.1.

2

1

IRPF 2002 POR MUNICIPIOS (Resumen)



riatza, Oñati, Antzuola y Elgeta. Se confirma de esta maneraque en Debagoiena el valor del índice de dispersión es muybajo, y que existe una distribución de la base liquidable másigualitaria que en el resto del territorio.

Base liquidable por municipios con más de 1.000declaraciones

Tomando únicamente a los municipios dónde se han presen-tado más de 1.000 declaraciones, se confirma lo dicho hastaahora:

- El alto nivel de la base liquidable media de Donostia juntocon un elevado índice de dispersión.

- El elevado nivel de la base liquidable media de Debagoie-na junto con su mayor igualdad. Características que engran medida cabe extender a cada uno de los municipiosde la comarca, lo que añade un grado más de igualdad,como es la uniformidad territorial.

- El bajo nivel de la base liquidable de Oarsoaldea, y enmenor medida de Donostialdea.

Fuentes de rentaLos componentes principales de la base imponible son lasrentas provenientes del trabajo, del capital mobiliario einmobiliario y de las actividades empresariales y profesiona-les. La base imponible del IRPF es la suma de las distintasfuentes de ingresos declarados en el impuesto. Para el ejerci-cio 2002 ascendió a 6.024 millones de euros, una media de18.324 euros por declaración.Para llegar a la base liquidable analizada con anterioridadpartiendo de la base imponible se realizan una serie de ajus-tes. Por un lado se aplican unas minoraciones: por aportacio-nes a mutualidades, planes de pensiones y entidades de pre-visión social voluntaria (319 millones de euros), por pensionescompensatorias y anualidades por alimentos (3 millones deeuros), por tributación conjunta (301 millones de euros) y porbases liquidables negativas de ejercicios anteriores (un millónde euros). Por otro lado, es necesario realizar dos aumentos:por rentas exentas excepto para calcular el tipo de gravamen(229 mil euros) y por la base liquidable especial (136 millonesde euros).La distribución de la base imponible por fuentes de rentapara el 2002 es la siguiente: rentas de trabajo el 81,7%, ren-tas de capital (mobiliario + inmobiliario) el 8,7%, rentas deactividades empresariales y profesionales el 9,6% y otras ren-tas el 0,1%.El trabajo es la fuente de renta predominante en todos losentes de referencia analizados: comarcas, estratos y munici-pios. Y además, en la gran mayoría de los casos llega a supo-ner más de las tres cuartas partes (75%) de la base imponible.Pero el aspecto más relevante es la complementariedad exis-tente entre las rentas de trabajo y las de actividades: los entescon mayor porcentaje de rentas de trabajo presentan losmenores valores de rentas de actividades.

Tres modelos de desarrollo económico en Gipuzkoa

La base liquidable (término fiscal) de un municipio difiere ensu cuantía de la renta familiar (término económico) pero nocabe duda de que aquélla es un buen indicador de ésta. Esdecir, en condiciones normales existirá una correlación muyalta entre base liquidable declarada y la renta de los habi-tantes de un municipio. Tomando como base lo anterior yteniendo en cuenta los comentarios realizados en este aparta-do referidos a la base liquidable es posible realizar algunareflexión sobre la distribución de la renta en particular e, inclu-

so, sobre el desarrollo económico en general, de los municipiosy comarcas del Territorio. Todo ello, lo reiteramos, en términoscomparativos, en relación al conjunto del Territorio.Los datos económicos contenidos en las declaraciones delIRPF no son suficientes para adelantar conclusiones relativasal desarrollo económico municipal y comarcal del Territorio.Pueden ser, en el mejor de los casos, un punto de partidadesde el que avanzar algunas hipótesis de trabajo, más omenos sugerentes, que para adquirir carta de naturalezadeben ser confirmadas con otros datos no sólo de proceden-cia fiscal sino, sobre todo, de otras ramas de la economía eincluso de otras ciencias sociales.El proceso para elaborar los modelos de desarrollo es elsiguiente:

- Partimos de los municipios con más de 1.000 declaracionespresentadas y los ordenamos de mayor a menor baseliquidable media.

- De ese colectivo tomamos a los once municipios conmayor valor de la base liquidable, y los ordenamos demayor a menor índice de dispersión.

- De aquí obtenemos una relación casi ordenada (decimoscasi porque habría que cambiar el orden de Bergara) delos tres modelos de desarrollo.

El primer modelo estaría integrado por Hondarribia, Donos-tia y Zarautz que conforman las poblaciones más turísticas yresidenciales de Gipuzkoa. Estos municipios representaríanun tipo de desarrollo económico acorde con las tendenciasque se observan actualmente en los países más avanzados denuestro entorno. Los tres municipios se caracterizan por unamayor renta y una mayor desigualdad en relación a los oncemunicipios seleccionados de mayor base liquidable.En este modelo, el peso relativo de las rentas de trabajo esinferior a otros municipios y está por debajo de la media deGipuzkoa. El peso de las rentas tanto de actividades empre-sariales y profesionales como de capital es superior al de losotros municipios y está por encima de la media de Gipuzkoa.El segundo modelo estaría compuesto por las cabeceras decomarca Tolosa (de Tolosaldea), Ordizia-Beasain (del Goierri)y Azpeitia (de Urola Kosta), a las que, podría agregarse Elgoi-bar y Eibar (de Debabarrena) que se encuentran muy cerca delos once primeros seleccionados. El desarrollo económico deestos municipios estaría relativamente más ligado a su carác-ter de prestador de servicios comarcales. Registran, en rela-ción a los municipios seleccionados, unos niveles de baseliquidable inferior y un índice de dispersión intermedio. Ladistribución de la renta entre las distintas fuentes es muysimilar a la de Gipuzkoa. El tercer grupo estaría constituido por los municipios másimportantes que integran la comarca de Debagoiena. Éstosse diferencian en relación a los dos grupos anteriores, de unlado, por ocupar una posición intermedia en cuanto al nivelde la base liquidable, y, por otro lado, por la mayor igualdadtanto intramunicipal como intermunicipal. El peso relativo delas rentas de trabajo es mucho mayor que en los otros muni-cipios. Éste modelo, destacadamente singular en el Territorio,representaría un desarrollo económico más igualitarioLos modelos de desarrollo guipuzcoanos podrían resumirseen:

1. El modelo moderno: residencial-turístico. Altos nivelesde renta pero más desigualmente distribuidos y conmayor peso de las actividades empresariales y profesio-nales.

2. El modelo tradicional: ligado al desarrollo de cabecerasde comarca. Niveles medios de renta muy similares a losdel total de Gipuzkoa.

2.6.

2.5.

2.4.



3. El modelo igualitario: alto nivel de renta, distribuciónmás igualitaria de la misma y mayor peso relativo de lasrentas de trabajo.

CUOTA ÍNTEGRA, DEDUCCIONES Y CUOTA LÍQUIDA

Cuota íntegraLa cuota íntegra total de Gipuzkoa asciende a 1.177 millonesde euros, una media por declaración de 3.579 euros.Por estratos de población, únicamente el estrato 6º (Donos-tia) con 4.847 euros de media supera al valor del total deGipuzkoa. Los cinco estratos restantes oscilan entre los 2.924euros del estrato 2º (entre 1.001 y 5.000 habitantes) y los3.220 euros del estrato 4º (entre 10.001 y 20.000 habitantes).Por comarcas, excepto Donostia ninguna supera la media deGipuzkoa. Los valores más pequeños corresponden a Oarso-aldea (2.353 euros) y Donostialdea (2.758 euros). Por municipios, las diferencias se acentúan dado que elimporte de los diez municipios con mayor cuota íntegramedia por declaración, es dos veces más que la cuota íntegramedia del municipio con menor valor (Orexa).El tipo medio de gravamen, que relaciona la cuota íntegracon la base liquidable, se sitúa para Gipuzkoa en el 21,3%.Esta tasa sólo es superada por Donostia (estrato 6º) tanto enla clasificación por comarcas como en la de estratos de pobla-ción. En la clasificación por municipios, sólo 11 del total de 88municipios de Gipuzkoa superan la media. El ranking supe-rior lo encabeza Ikaztegieta con el 25,7%, y le siguen entreotros Ezkio-Itsaso (24,0%), la ya comentada Donostia(23,7%), Hondarribia (23,0%) y Zarautz (22,0%). En la partede abajo destacan: Orexa (15,6%), Gaintza (16,9%), Errente-ria (17,7%) y Pasaia y Lezo (ambos con el 17,9%).

DeduccionesEl total de deducciones de Gipuzkoa asciende a 237 millonesde euros, lo que da una media por declaración de 721 euros.Entre los conceptos deducidos en este ejercicio, los de mayorcuantía por declaración han sido: deducción por viviendahabitual (296 euros), deducciones familiares y personales(236 euros) y deducción por doble imposición (164 euros). Enel resto de deducciones los importes medios apenas llegan alos diez euros.Por estratos de población, el mayor valor medio correspondeal estrato 6º (909 euros), siendo además el único que superala media de Gipuzkoa. El segundo con mayor valor es el estra-to 1º (menos de mil habitantes) con una media de 705 euros.El resto de estratos se ordena por su número de habitantes,correspondiendo los menores valores a los que menos habi-tantes tienen.Por comarcas tres superan la media de Gipuzkoa, la mencio-nada Donostia, Bidasoa Behea (750 euros) y Urola Kosta (727euros). En el margen inferior se encuentran Oarsoaldea (527euros) y Debagoiena (583 euros). Por municipios, destaca que entre los diez con mayores valo-res medios, seis sean pequeños. En el margen superior seencuentra Ikaztegieta con una media de 1.730 euros, y lesiguen Abaltzisketa (1.460 euros), Ezkio-Itsaso (1.050 euros) yAmezketa (918 euros). Estos importes para estos cuatro muni-cipios provienen fundamentalmente de la deducción pordoble imposición, por lo que no es desechable señalar que sepueda tratar de factores puramente coyunturales.En la distribución por las deducciones más significativas no seaprecian grandes diferencias respecto al total de deduccio-nes. Quizás el único aspecto destacable sea el reducido valorde las deducciones familiares y personales en Donostia (228

euros), frente a los valores de los municipios más pequeños;de los diez con mayor valor medio, nueve tienen menos de1.000 habitantes y uno (Aia) entre 1.000 y 5.000.

Cuota líquidaLa cuota líquida total obtenida para el IRPF de 2002 asciendea 953 millones de euros, una media por declaración de 2.899euros. Al relacionar esa cuantía con la base liquidable seobtiene el tipo efectivo de gravamen, que se sitúa para eltotal de Gipuzkoa en el 17,2%.En las distintas clasificaciones realizadas no se producen cam-bios significativos respecto a lo señalado para la cuota ínte-gra. Por estratos, el 6º (Donostia) con 3.976 euros de mediasigue siendo el único que supera la media de Gipuzkoa,mientras que en el margen inferior sigue estando el estrato2º (entre 1.001 y 5.000 habitantes) con una media de 2.338euros. Por comarcas, se ha producido un pequeño cambio enel orden de Bidasoa Behea, debido al mayor importe mediode las deducciones totales en esta comarca. Por su parte, elreducido valor medio de las deducciones en Debagoiena, hahecho que el tipo efectivo de esta comarca (17,3%) supereligeramente a la media de Gipuzkoa (17,2%), cuando en eltipo medio de gravamen estaba claramente por debajo(20,5% frente a 21,3%).

TIPOLOGÍA DE LAS DECLARACIONESLas 328.735 declaraciones presentadas en 2002 se han clasifi-cado en base a distintas características: modalidad de decla-ración, tipo de tributación, predominio de la fuente de rentay destino del 0,5239% de la cuota íntegra.

Declaraciones según modalidadLas declaraciones se pueden presentar en dos modalidades:mecanizadas y ordinarias. Esta segunda modalidad a su vezcontiene varias opciones: disquete, telemática y papel. EnGipuzkoa y para el ejercicio 2002 la modalidad más extendi-da es la mecanizada (51,2%), y la segunda la opción telemá-tica (40,1%).Por estratos, las mecanizadas son superiores en todas excep-to en los dos primeros (hasta 5.000 habitantes). Por comarcas,destacan los valores de Debagoiena (38,4% de mecanizadasy 53,9% de telemáticas) y Oarsoaldea (63,9% de mecanizadasfrente a 31,6% de telemáticas).Por municipios, el baremo de oscilación es muy grande; enmecanizadas desde el 68,2% de Errenteria al 23,3% deLeintz-Gatzaga y en telemáticas desde el 69,0% del citadoLeintz-Gatzaga hasta el 21,7% de Leaburu.

Declaraciones por tipo de tributaciónLa clasificación por tipo de tributación diferencia entre lossujetos pasivos no incluidos en unidad familiar y los que sí loestán, y dentro de éstos entre los que tributan de forma con-junta y los que lo hacen individualmente.La distribución para el 2002 se realiza de la siguiente mane-ra: el 38,3% para sujetos pasivos no integrados en unidadfamiliar, el 34,3% de forma individual y el 27,4% restante deforma conjunta.A nivel municipal, se observa que los no integrados acumulanun mayor número en los municipios más pequeños, llegandoa representar el 56,7% en Altzaga, el 51,9% en Beizama y el51,3% en Lizartza.Por su parte, la distribución dentro de las incluidas en unaunidad familiar entre conjuntas e individuales, viene deter-minado por el nivel de la base liquidable. Así, normalmente,

4.2.

4.1.

4

3.3.

3.2.

3.1.

3



a las declaraciones con alto nivel de renta, en la que amboscónyuges obtengan ingresos, les resulta más beneficioso pre-sentar la declaración individualmente en lugar de conjunta.Teniendo en cuenta esto, las declaraciones individuales alcan-zan sus máximos en municipios (Aretxabaleta, Arrasate,Oñati, Eskoriatza) y comarcas (Debagoiena y Donostia) conaltos niveles de base liquidable.

Declaraciones según fuente de renta predominanteEl análisis según el predominio de una fuente de renta deter-minada pone de manifiesto la aplastante mayoría de lasdeclaraciones de trabajo tanto a nivel de estratos de pobla-ción, como a nivel comarcal y municipal. En todos los casos lasdeclaraciones de trabajo superan el 50% del total de decla-rantes.Además, se detecta la existencia de cierta complementarie-dad entre las rentas de trabajo y las de actividad, de maneraque aquellos estratos, comarcas y municipios con mayoresporcentajes de declaraciones de trabajo tienen los menoresde actividad.Esto se aprecia claramente en el caso de Debagoiena, quepresenta la mayor tasa de declaraciones de trabajo (84,8%) yla menor de actividades (7,3%). Los cuatro municipios conmayores porcentajes de predominio de trabajo (Eskoriatza,Aretxabaleta, Leintz-Gatzaga y Arrasate) pertenecen a esacomarca y menos Leintz-Gatzaga figuran asimismo entre losque menor tasa de predominio de actividad presentan.En las declaraciones con predominio de capital sobresale elestrato y la comarca de Donostia (10,5%), mientras que pormunicipios destaca el elevado número de poblaciones peque-ñas (los diez primeros tienen menos de 5.000 habitantes).

Declaraciones según el destino del 0,5239% de lacuota íntegra

Por último, según la opción elegida como destino del0,5239% de la cuota íntegra, el 42,9% no ejercita su opción,el 31,2% se decanta por otros fines sociales y el 25,9% res-tante por la Iglesia Católica.La proporción de declaraciones en las que no se hace constarexplícitamente el destino es mayor en los municipios peque-ños (estrato 1º), y alcanza su máximo en Zerain (67,2%). Entrelos que eligen a la Iglesia Católica destaca la comarca deUrola Kosta (34,2%); así, de los diez municipios con mayoresporcentajes 5 pertenecen a esta comarca, y si tenemos encuenta sólo a los municipios con más de 1.000 declaracionesaparecen los 7 que cumplen esa condición en la comarca.Entre los que optan por otros fines sociales destacan lacomarcas de Oarsoaldea (35,8%) y Debagoiena (34,6%).

CONCLUSIONESLa mayoría de las variables de la cadena de liquidación delIRPF de un municipio, comarca o estrato están ligadas a losvalores de su base liquidable, en concreto a su valor medio ysu dispersión. Así la base liquidable determina, lógicamente,el importe de la cuota íntegra y la cuota líquida, pero tam-bién está ligada al tipo de tributación, de forma que a mayornivel de base liquidable corresponde una mayor proporciónde tributación individual.

Un segundo factor, independiente del anterior, contienecomponentes ideológicos que determina el destino del0,5239% de la cuota íntegra.A partir de estos factores es posible explicar las especifidadesdetectadas a lo largo de este informe que pasamos a resumir:• Destaca Donostia por su alto nivel de base liquidable y su

mayor dispersión.• En el extremo opuesto, con menor base liquidable, se

sitúa la comarca de Oarsoaldea, seguida de Donostialdea.• Debagoiena ofrece una singularidad sobresaliente con un

destacado nivel de base liquidable y un alto grado deigualdad y de uniformidad.

• Un análisis por municipios revela una notable concentra-ción de la base liquidable en las cabeceras de comarcacomo Tolosa, Ordizia-Beasain, Azpeitia y, en menor medi-da, Eibar.

• El análisis municipal revela también un notable nivel debase liquidable en municipios turístico-residencialescomo Zarautz y Hondarribia, además de Donostia citadaanteriormente.

• Los puntos anteriores nos llevan a plantear como hipóte-sis de trabajo la existencia de tres modelos guipuzcoanosde desarrollo económico: el modelo tradicional asentadoen las cabeceras de comarca, el más moderno nucleadoen torno a las áreas típicamente residenciales y uno másespecífico del Territorio situado en la comarca de Deba-goiena.

• La mayor proporción de declaraciones de trabajo se con-centra en las comarcas de Debagoiena, Donostialdea yOarsoaldea. Todas ellas son comarcas con un alto nivel deasalarización.

• Las declaraciones de actividades, inversamente relaciona-das con las de trabajo, presentan una mayor proporciónen Bidasoa Behea, Urola Kosta y Tolosaldea. En concreto,esta mayor proporción aparece ligada a municipios rura-les, cabeceras de comarca y turísticos.

• Las declaraciones de capital sobresalen en Donostia, Tolo-saldea y Debabarrena. Por municipios destacan en lospequeños, en los residencial-turísticos y en las cabecerasde comarca.

• En cuanto al destino del 0,5239% de la cuota íntegracabe señalar el comportamiento diferencial de cuatrocomarcas: - Por un lado Urola Kosta destaca doblemente por su

mayor participación (opción explícita a favor de una uotra alternativa contenida en la declaración) de másdel 62% y por la proporción más elevada de opción afavor de la Iglesia Católica con el 34,2%, siendo laopción de otros fines sociales explicitada por el 28,0%de las declaraciones.

- Oarsoaldea, con una participación media del 55,7%,destaca por el mayor porcentaje de declaraciones queoptan por otros fines sociales con el 35,8%, siendo eldestino de la Iglesia Católica señalado por el 19,9%.

- Por último las comarcas de Donostialdea y Tolosaldeadestacan por su baja participación, del 49,2% y del49,5% respectivamente.

5

4.4.

4.3.

2002ko ERRENTA ZERGA UDALERRIEN ARABERA. Artikuluak 15 Uztaila 2004 • UdalGIDA 3 Dispertsio...

Documents

Transcript of 2002ko ERRENTA ZERGA UDALERRIEN ARABERA. Artikuluak 15 Uztaila 2004 • UdalGIDA 3 Dispertsio...