As sms e outros soportes

comunicativosProposta didáctica para traballarmos nas

aulas

As TIC e o Ensino

A lingua e a literatura no marco das TIC

A Internet como espazo de revitalización

lingüística As SMS. Proposta de actividades didácticas

A repercusión das TIC na sociedade

Acceso á Internet e división dixital España: acceso medio-alto Datos INE 2011:

◦ 61,9% Fogares españois con Internet (9,3% máis que en 2010)

◦ Crecemento do 4,5% no número de Internautas◦ 99,4% Posesión dun terminal telefónico◦ 76,2% Fixo e móbil

Causas: ◦ Aumento das prestacións ◦ Abaratamento dos servizos

A tecnoloxía en cifras

Contorno dixital: ◦ WWW e Internet◦ Computadores e telefonía móbil (2003: 600

millóns vs un billón de usuarios)

Faixa etaria: mocidade

As SMS◦ 2003: 1,7 billóns◦ 2006: 1,8 billóns◦ 2011: 7 billóns

Acompáñanos as 24hA maioría da populación posúe un dispositivo

móbilPoden enviarse e lerse en calquera momentoEnvíanse aínda que o móbil receptor non se

encontre dispoñíbelNon é necesario lelas no momento en que se

recibenÉ menos molestoComunicación persoal e profesionalFavorece o acceso á información (vs correo-e e

PC)

A que se debe o éxito do teléfono móbil e das SMS?

O contexto educativo◦ Incorporación tecnolóxica vs Pedagóxica ◦ División dixital [xeracional] (Prensky)

Actualización◦ Formación continua do profesorado ◦ Educación flexíbel, integradora, centrada no

alumnado e actualizada◦ Ensinar con TIC e sobre TIC

A Internet ◦ Fonte de coñecemento, soporte didáctico e medio

de comunicación

O ensino no marco das tic

As TIC e o profesorado◦ Complementar a materia◦ Contidos multimeida◦ Reforzo do traballo nas aulas◦ Axuda para o estudantado con dificultades◦ Creación de materiais propios e atractivos

As TIC e o alumnado◦ Reduce os atrancos na procura da

información◦ Traballo colaborativo

As TIC e o Centro educativo◦ Investigación e proxectos interdisciplinares

Erros◦ Situar a tecnoloxía por riba da pegagoxía◦ Trasladar sobre as TIC principios aplicados ao

ensino presencial ou a tecnoloxías máis tradicionais

Recomendacións◦ Centrar a atención nos contidos (calidade,

cantidade e estruturación)◦ Aproveitar os recursos que as TIC nos ofrecen:

comunicación escrita e audiovisual, sincrónica e asincrónica etc.

Tecnocentrismo

Mudanzas no sistema de comunicación Transformación dos vínculos que se crean

entre emisor, receptor, mensaxe e canle. Novo medio de transmisión cultural Xerador de novos modelos textuais e de

novas linguaxes Correo electrónico, mensaxes de texto e

Redes Sociais como alternativa aos sistemas comunicativos tradicionais

Lingua, literatura e TIC

Transformacións na escrita◦ Novos códigos ou usos especiais da lingua◦ Mostras da vitalidade das linguas

Transformacións na lectura◦ Aumento do nivel de persoas lectoras e escritoras◦ A xente nova le e escribe máis.

Repercusións na literatura◦ Ruptura da linealidade, maior implicación do

lector, uso de novas linguaxes multimedia, lectura multisensorial etc.

Consecuencias das TIC

Resorte de visibilidade para as linguas minorizadas Vantaxes

◦ Favorece accións de promoción e de protección para as linguas impensábeis nos medios tradicionais

Incrementa o número de potenciais persoas receptoras

Accesíbel desde calquera parte do mundo Achegamento ás outras variedades do sistema

lingüístico galego-portugués

A Internet e a normalización da lingua galega

Atrancos◦ Predominio do inglés na Rede ◦ Galego vs español e inglés◦ Non é doado adquirir unha presenza

significativa no ciberespazo Infraestrutura Representación escrita

The Web offers a World Wide Welcome for global linguistic diversity. And in an era when so many languages of the world are dying, such optimism is

truly revolutionary(Crystal 2004:91)

Antes da InternetMedios escritos e audiovisuais (CRTVG, Galicia Hoxe,

A Nosa Terra, De Luns a Venres e algunha revista especializada).

Situación preocupante na actualidade Apagamento analóxico de 2010 Desaparición das prensa escrita en galego

Despois da InternetPrensa dixital: Galiciaé, Praza Pública, Dioivo, Terra e

Tempo etc. Outros medios de divulgación: AS-PG, AELG, CTNL,

Código Cero, Xeración web, Novas da Galiza, Arroutadanoticias etc.

O galego e a Internet

Novos formatos comunicativos O fenómeno Blogomillo

Achegamento diferente ao público Novas formas de dispor os contidos Posibilidade de o público lector interaxir

Programas de tradución automática

A tecnoloxía abre novos camiños para o uso da lingua

O galego e a Internet

SMS, whatsApp e Redes Sociais Adolescentes e TIC Lingua galega + TIC + Xente nova O profesorado debe incorporar estes novos

fenómenos nas aulas A linguaxe SMS como modelo textual sobre

o que traballar

Linguaxe SMS, Mocidade e lingua

Trazos da linguaxe SMS◦ Uso de abreviaturas: M8 (‘moito’), t2 (‘todos’), xq

(‘porque’), xa (‘para’) etc.◦ Elisión de vogais: rptir (‘repetir’), qrt (‘quérote),

qtl? (‘que tal?’), Bks (‘bicos’) etc. ◦ Simplicación da correspondencia fonema/letra: ksa

(‘casa’), k (‘que’), coxe (‘coche’) etc.◦ Uso de números e signos matemáticos con valor

fonolóxico: 9as (‘novas’), ad+ (‘ademais’), -przar (‘menosprezar’), imxtant (‘importante’)

◦ Emprego de emoticonos: XD, :P, , :’(◦ Simplificación da sintaxe: tou ksa (‘estou en casa’)

A linguaxe SMS e o ensino

Trazos da linguaxe SMS◦ Introdución de estranxeirismos: kisses, I miss you,

Hi baby, bye, jelou etc◦ Desaparición dalgúns signos de puntuación◦ Uso excesivo dos signos de exclamación e de

interrogación: QTM8!!!!!, xq???? ◦ Omisións de acentos◦ Novos usos das maiúsculas: q ims a

AMSTRDAM!!!!!◦ Omisión dos espazos

A linguaxe SMS e o ensino

Preocupación de lingüistas e docentes Negativa• Deturpacións e dexeneracións da lingua estándar• Mocidade e adquisición de competencias lingüísticas• Consecuencias: dislexia, preguiza mental e escrita

pobre Positiva• Os novos códigos amplían a gama de expresión das

linguas ao introducir novas convencións• Variedade de representación escrita da lingua que

non vai substituír a lingua estándar• Adáptase ás necesidades comunicativas do contexto.

Percepcións do fenómeno SMS no ensino

Aulas de ELE

Dicionarios

• Collins, Mnsjs d txt (Poole / Lloyd 2001),

Dicionario online da Asociación de usuarios da

Internet (AUI)

Tratamento nas gramáticas máis recentes

Publicación de monografías

• Txtng: the gr8 db8 (Crystal 2008)

Iniciativas sobre a linguaxe SMS

Linguaxe sms e publicidade

APTC Kbyo’s

Linguaxe sms e literatura

Formato SMS Obras que inclúen SMS

Novelas por entregas

Formato libro mais a

través de SMS

The last messages

(2007) Hannu Luntiala

O coitelo de novembro

(2010) Marilar

Aleixandre

Teselas de cidade

(2007) Patricia Casas

Vázquez

Linguaxe sms e literatura

1. Síntese e interpretación de textos2. Expansión, tradución e cuestións sintácticas3. Tipoloxía textual4. Factores de variación e propiedades textuais5. Ortografía: decodificación e codificación6. Exercicios de situacións7. Debates8. Creatividade 9. Reflexións sobre o código10. Historia da escrita

Proposta de actividades SMS

Obxectivos◦ Comprobar a utilidade da linguaxe SMS nas

aulas como ferramenta para a adquisición de destrezas lingüísticas e competencia comunicativa en lingua galega.

◦ Ter unha base empírica que apoiase as hipóteses de que partimos

A nosa investigación

IES de Sabón Marzo / Abril de 2010 Proxecto Ponte dos Brozos 2º Bach de Humanidades e Ciencias Sociais Literatura galega do século XX 13 alumnos/as (17-19 anos) e 2 profesoras UD dixital

Escenario da experiencia e mostra

Que lingua utilizas habitualmente? Tes o teu propio teléfono móbil? Tes o messenger o aplicacións de redes sociais no teu móbil? Con que frecuencia envías SMS ou utilizas os chats e as redes sociais? Canto tempo ao día costumas dedicar a enviares SMS ou a te conectares ás redes sociais? Achega tres razóns polas cales ti envías SMS. Este tipo de linguaxe é exclusiva dos adolescentes ou é empregada por outros grupos de

idade? Razoa a túa resposta. Pensas que escribir SMS ou utilizar as redes sociais afecta o modo como escribes na escola e

noutros ámbitos? Se a resposta for positiva, de que forma coidas que afecta? Se for negativa, razoa igualmente a túa postura.

Cales das seguintes características utilizas nas túas SMS ou nos chats:◦ a) Supresión de vogais e consoantes onde for preciso◦ b) Pouco uso da puntuación (puntos e vírgulas)◦ c) Uso excesivo de signos de interrogación e de exclamación◦ d) Eliminación de palabras gramaticais (artigos, preposicións etc)◦ e) Utilización de abreviaturas e acrónicos◦ f) Emprego de emoticonos◦ g) Uso de símbolos ou números para expresar o modo en que soa unha letra ou palabra

Pensas que as SMS poden ser utilizadas na materia de lingua para traballar diferentes aspectos?

Prestarías máis interese se as aulas utilizasen recursos máis próximos á cultura xuvenil, como é o caso da linguaxe SMS?

Cuestionario inicial do alumnado

Canto tempo levas exercendo como docente? A que cursos impartes docencia? Que materia impartes? Cantos alumnos e alumnas tes? Cantos estudantes coidas que teñen e utilizan o seu teléfono móbil no seu día a día? Percibes algunha mudanza na lingua escrita do alumnado desde que aumento o uso dos

teléfonos móbiles e da tecnoloxía SMS? En cal dos seguintes ámbitos da lingua escrita notaches algún cambio?

◦ a) Falta de puntuación◦ b) Excesiva puntuación◦ c) Falta de palabras funcionais◦ d) Abreviaturas e acrónimos◦ e) uso de símbolos e números para expresar sons de letras ou palabras?

Na túa opinión, achas que o uso de SMS e das redes sociais teñen un efecto na lingua escrita do teu alumnado? Se a resposta for afirmativa, en que medida afecta? Se for negativa, razóaa igualmente.

Achas que se deben introducir as novas modalidades textuais no estudo sobre a lingua? Por que?

Pensas que o alumnado mostraría máis interese se se relacionase a reflexión lingüística con realidades próximas a eles?

Cuestionario inicial do profesorado

Unidade didáctica dixital

Participaches como alumno ou como docente?

Pareceuche interesante a unidade didáctica sobre a linguaxe SMS? Por que?

Pensas que con este tipo de actividades tamén se pode aprender? Por que?

Consideras que foi un traballo creativo?

En xeral, notaches ou sentiches un maior interese e/ou motivación para a realización

das tarefas?

Unha vez finalizadas as actividades, coidas que a linguaxe SMS e as outras

modalidades textuais que a Internet e as TICs están a crear deberían ser incluídas no

ensino? Por que?

Repetirías a experiencia?

Valora nunha escala do 0-10 o grado de satisfación coas actividades realizadas

Cuestionario final: avaliación

Aumento da motivación e do interese Desenvolvemento das competencias lingüísticas

e comunicativas do alumnado Actualización do profesorado Mellora do proceso de ensino-aprendizaxe Valoración da experiencia positiva (8,21 sobre 10) Máxima cualificación outorgada polo tribunal Finalista no Premio Internacional Educared 2011

Resultados

Se as TIC crean novas linguaxes e formas de representación e permiten desenvolver novos escenarios de aprendizaxe, as institucións educativas non poden permanecer á marxe e teñen de coñecer e de empregar estes novos modos de comunicación e integralos na súa praxe educativa, do mesmo modo que aconteceu cos sistemas tradicionais.

Conclusións

Wherever we find language, we find linguists. That is what linguists are for: to seek out, describe, and analyse manifestations of language everywhere (Crystal 2011).

Não será que a aula de língua se tornaria mais atractiva se se servisse dos materiais e dos interesses próprios dos adolescentes e os levasse a reflectirem mais e melhor sobre a totalidade do processo de escrita? (Teixeira 2003).

Conclusións

Estefanía Mosquera CastroDepartamento de Galego-Portugués

Facultade de FiloloxíaUniversidade da Coruña

e.mosquera@udc.es

MOITAS GRAZAS