BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

37
BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA URUGUAYA R. Menafra L. Rodríguez-Gallego F. Scarabino D. Conde (editores)

Transcript of BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Page 1: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

BASES para la CONSERVACIÓNy el MANEJO de la

COSTA URUGUAYA

R. MenafraL. Rodríguez-Gallego

F. ScarabinoD. Conde(editores)

Page 2: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

La referencia correcta de este libro es:

Menafra R Rodríguez-Gallego L Scarabino F & D Conde(eds) 2006 Bases para la conservación y el manejo de la costauruguaya. VIDA SILVESTRE URUGUAY, Montevideo.i-xiv+668pp

Armado y diagramación: Javier González

Fotografía de portada: Faro de Cabo Polonio (Rocha)Diego Velazco - Aguaclara Fotostock,www.aguaclara.com.uy

Impreso en GRAPHIS Ltda, en el mes de octubre de 2006Nicaragua 2234, Montevideo, UruguayTels.: 409 6821-409 9168. E-mail: [email protected]ósito legal: 339.537/06

ISBN: 9974-7589-2-0

Las opiniones e informaciones contenidas en este libro sonexclusiva responsabilidad de sus autores, y no reflejannecesariamente aquellas de VIDA SILVESTRE URUGUAY,US Fish and Wildlife Service, Facultad de Ciencias, o de lasinstituciones a las cuales los autores están vinculados.

Page 3: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

LISTA DE AUTORES PARTICIPANTES

PRÓLOGOOSCAR IRIBARNE

PRÓLOGOULRICH SEELIGER

PREFACIO

AGRADECIMIENTOS

Mapa general de la costa platense-atlántica

Mapa de la costa Oeste del Río de la Plata

Mapa del sector centro-Sur de la costa platense-atlántica

Mapa del sector Este de la costa atlántica

COSTA PLATENSE-ATLÁNTICA

Evolución paleogeográfica y dispersión de los sedimentos del Río de la PlataRICARDO N. AYUP-ZOUAIN

Geología de la costa uruguaya y sus recursos minerales asociadosCÉSAR A. GOSO AGUILAR & ROSSANA MUZIO

Dinámica y fuentes de sedimentos de las playas uruguayasDANIEL PANARIO & OFELIA GUTIÉRREZ

Geomorfología y procesos erosivos en la costa atlántica uruguayaMARÍA ALEJANDRA GÓMEZ PIVEL

Fitoplancton de la zona costera uruguaya: Río de la Plata y Océano AtlánticoGRACIELA FERRARI & LETICIA VIDAL

El impacto de las floraciones algales nocivas: origen, dispersión, monitoreo,control y mitigaciónSILVIA M. MÉNDEZ

Flora y vegetación de la costa platense y atlántica uruguayaEDUARDO ALONSO-PAZ & MARÍA JULIA BASSAGODA

Fauna parasitaria del lobo fino Arctocephalus australis y del león marino Otariaflavescens (Mammalia, Otariidae) en la costa uruguayaDIANA MORGADES, HELENA KATZ, OSCAR CASTRO, DINORA CAPELLINO, LOURDES CASAS,GUSTAVO BENÍTEZ, JOSÉ MANUEL VENZAL & ANTONIO MORAÑA

Zooplancton gelatinoso de la costa uruguayaMARÍA GABRIELA FAILLA SIQUIER

Zooplancton de ambientes costeros de Uruguay: añadiendo piezas alrompecabezasGUILLERMO CERVETTO, DANILO CALLIARI, LAURA RODRÍGUEZ-GRAÑA, GISSELL LACEROT

& RAFAEL CASTIGLIONI

Faunística y taxonomía de invertebrados bentónicos marinos y estuarinos dela costa uruguayaFABRIZIO SCARABINO

Índice

........................................................................................................ i

.............................................................................................................................................................. v

........................................................................................................................................................... vii

............................................................................................................................................................... viii

........................................................................................................................................... x

................................................................................................. xi

................................................................................................... xii

..................................................................... xiii

..................................................................................................... xiv

............................................................................................................................................ 1

............................................................................................................... 9

........................................................................................................................ 21

.................................................................................................................................. 35

............................................................................................................................. 45

....................................................................................................................................................... 57

................................................................................................... 71

............................................................................... 89

............................................................................................................................................... 105

.................................................................................................................................. 97

................................................................................................................................................... 113

Page 4: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Gasterópodos marinos y estuarinos de la costa uruguaya: faunística,distribución, taxonomía y conservaciónFABRIZIO SCARABINO, JUAN CARLOS ZAFFARONI, ALVAR CARRANZA, CRISTHIAN CLAVIJO

& MARIANA NIN

Bivalvos marinos y estuarinos de la costa uruguaya: faunística, distribución,taxonomía y conservaciónFABRIZIO SCARABINO, JUAN CARLOS ZAFFARONI, CRISTHIAN CLAVIJO, ALVAR CARRANZA

& MARIANA NIN

Patrones geográficos de diversidad bentónica en el litoral rocoso de UruguayALEJANDRO BRAZEIRO, ANA INÉS BORTHAGARAY & LUIS GIMÉNEZ

Comunidades bentónicas estuarinas de la costa uruguayaLUÍS GIMÉNEZ

Asociaciones de moluscos bentónicos cuaternarios en la costa uruguaya:implicancias paleoecológicasSERGIO MARTÍNEZ &ALEJANDRA ROJAS

Los recursos pesqueros de la costa de Uruguay: ambiente, biología y gestiónWALTER NORBIS, LAURA PAESCH & OSCAR GALLI

Áreas de cría de peces en la costa uruguayaSUSANA RETTA, GUSTAVO MARTÍNEZ & ADRIANA ERREA

Características biológicas de la corvina (Micropogonias furnieri) en el Río de laPlata y su Frente MarítimoERNESTO CHIESA, OSCAR D. PIN & PABLO PUIG

Abundancia, capturas y medidas de manejo del recurso corvina(Micropogonias furnieri) en el Río de la Plata y Zona Común de PescaArgentino-Uruguaya (1975-2003)OSCAR D. PIN, GUILLERMO ARENA, ERNESTO CHIESA & PABLO PUIG

Herpetofauna de la costa uruguayaRAÚL MANEYRO & SANTIAGO CARREIRA

Biología, ecología y etología de las tortugas marinas en la zona costerauruguayaMILAGROS LÓPEZ-MENDILAHARSU, ANDRÉS ESTRADES, MARÍA NOEL CARACCIO,VICTORIA CALVO, MARTÍN HERNÁNDEZ & VERÓNICA QUIRICI

Conservación y manejo de tortugas marinas en la zona costera uruguayaMARTÍN LAPORTA, PHILIP MILLER, MARIANA RÍOS, CECILIA LEZAMA, ANTONIA BAUZÁ, ANITA

AISENBERG, MARÍA VICTORIA PASTORINO & ALEJANDRO FALLABRINO

Aves de la costa sur y este uruguaya: composición de especies en los distintosambientes y su estado de conservaciónJOAQUÍN ALDABE, SEBASTIÁN JIMÉNEZ & JAVIER LENZI

La franciscana Pontoporia blainvillei (Cetacea, Pontoporiidae) en la costauruguaya: estudios regionales y perspectivas para su conservaciónCAROLINA ABUD, CATERINA DIMITRIADIS, PAULA LAPORTA &MARILA LÁZARO

Revisión preliminar de registros de varamientos de cetáceos en la costauruguaya de 1934 a 2005DANIEL DEL BENE, VIRGINIA LITTLE, RICARDO ROSSI & ALFREDO LE BAS

......................................................................................................................................................... 143

.............................................................................................................................................................. 179

...................................................................................................................... 189

...................................................................................................... 197

.......................................................................................... 211

......................................................................................................................................................... 157

........................................................................... 171

....................................................................................................... 219

...................................................................... 225

................................................................................................................... 233

................................................................................. 247

........................................................................ 259

............................................................................................... 271

.......................................................... 289

.................................................................. 297

Page 5: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Distribución, reproducción y alimentación del lobo fino Arctocephalus australisy del león marino Otaria flavescens en UruguayALBERTO PONCE DE LEÓN & OSCAR D. PIN

Tuberculosis en pinnípedos (Arctocephalus australis y Otaria flavescens) deUruguayMIGUEL CASTRO RAMOS, HELENA KATZ, ANTONIO MORAÑA, MARÍA INÉS TISCORNIA,DIANA MORGADES & OSCAR CASTRO

Interacciones entre lobos marinos y pesca artesanal en la costa de UruguayDIANA SZTEREN & CECILIA LEZAMA

Mamíferos terrestres no voladores de la zona costera uruguayaENRIQUE M. GONZÁLEZ

Vertebrados fósiles de la costa uruguayaANDRÉS RINDERKNECHT

Especies acuáticas exóticas en Uruguay: situación, problemática y manejoERNESTO BRUGNOLI, JUAN CLEMENTE, GUSTAVO RIESTRA, LUCÍA BOCCARDI

& ANA INÉS BORTHAGARAY

Ecología de playas arenosas de la costa uruguaya: una revisión de 25 años deinvestigaciónOMAR DEFEO, DIEGO LERCARI, ANITA DE ÁLAVA, JULIO GÓMEZ, GASTÓN MARTÍNEZ, ELEONORA

CELENTANO, JUAN PABLO LOZOYA, SEBASTIÁN SAUCO, DANIEL CARRIZO & ESTELA DELGADO

Estado actual, propuestas y perspectivas de manejo de las Áreas ProtegidasCosterasJUAN CARLOS GAMBAROTTA

Bases ecológicas y metodológicas para el diseño de un Sistema Nacional deÁreas Marinas Protegidas en UruguayALEJANDRO BRAZEIRO & OMAR DEFEO

COSTA del RÍO de la PLATA

Evolución de la desembocadura del Arroyo Pando (Canelones, Uruguay):¿tendencias naturales o efectos antrópicos?OFELIA GUTIÉRREZ & DANIEL PANARIO

La Bahía de Montevideo: 150 años de modificación de un paisaje costero ysubacuáticoPIERRE GAUTREAU

Monitoreo de cianobacterias en la costa de Montevideo (Uruguay)DANIEL SIENRA & GRACIELA FERRARI

Comunidad componente de tremátodos larvales de Heleobia australis(Mollusca, Cochliopidae) en la costa uruguaya del Río de la PlataOSCAR CASTRO, DANIEL CARNEVIA, ALEJANDRO PERRETTA & JOSÉ MANUEL VENZAL

Composición y ecología de la fauna epígea de Marindia (Canelones, Uruguay)con especial énfasis en las arañas: un estudio de dos años con trampas deintercepciónFERNANDO G. COSTA, MIGUEL SIMÓ & ANITA AISENBERG

Ictioplancton costero de la zona de transición estuarina del Río de la Plata(Uruguay)GABRIELA MANTERO, SUSANA RETTA & MARCELO RODRÍGUEZ

............................................................................................................... 305

......................................................................................................................... 315

........................................................................................................................... 321

............................................................................................................................................. 329

.............................................................................................................................................. 343

......................................................................................................................................... 351

...................................363

........................................................................................................................................ 371

....................................................................................................................... 379

...................................................................................................................... 391

....................................................................................................................................................... 401

......................................................................................................................... 413

.............................................. 421

......................................................................................... 427

.................................................................................. 437

Page 6: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Ecología de un ensamble de anuros en un humedal costero del sudeste deUruguayINÉS DA ROSA, ARLEY CAMARGO, ANDRÉS CANAVERO, DANIEL E. NAYA & RAÚL MANEYRO

Aves de la costa de Montevideo urbano: variación espacial y estacionalMACARENA SARROCA, MATILDE ALFARO, JAVIER LENZI, SEBASTIÁN JIMÉNEZ, CAROLINA ABUD

& DIEGO CABALLERO-SADI

Contaminación de la Bahía de Montevideo y zona costera adyacente y surelación con los organismos bentónicosPABLO MUNIZ, NATALIA VENTURINI & LETICIA BURONE

La pesca artesanal en el Río de la Plata: su presente y una visión de futuroPABLO PUIG

COSTA ATLÁNTICA

Paleolimnología: desarrollo de las lagunas costeras del sudeste de Uruguaydurante el HolocenoFELIPE GARCÍA-RODRÍGUEZ, PETER SPRECHMANN, HUGO INDA, LAURA DEL PUERTO,ROBERTO BRACCO, ADRIANA RODRÍGUEZ, PETER ESTOL & VIRGINIA ACEVEDO

Fisonomía y composición florística de Cabo Polonio (Rocha, Uruguay)SILVANA MASCIADRI, ELOISA FIGUEREDO &LILIANA DELFINO

Estructura y regeneración del Bosque de Ombúes (Phytolacca dioica) de laLaguna de Castillos (Rocha, Uruguay)MARÍA GABRIELA RODRÍGUEZ-GALLEGO

Estructura poblacional y reproducción del tatucito Emerita brasiliensis(Decapoda: Hippidae) en playas de Cabo Polonio (Rocha, Uruguay)ENRIQUE PELUFFO

Invertebrados bentónicos de La Paloma (Rocha, Uruguay)MARIO DEMICHELI & FABRIZIO SCARABINO

Ecología de comunidades de playas de Cabo Polonio (Rocha, Uruguay)LUIS GIMÉNEZ & BEATRIZ YANNICELLI

Transgresiones y regresiones marinas en la costa atlántica y lagunas costerasde Uruguay: efectos sobre los peces continentalesMARCELO LOUREIRO & GRACIELA GARCÍA

Las pesquerías en las lagunas costeras salobres de UruguayGRACIELA FABIANO & ORLANDO SANTANA

La pesca artesanal en la Paloma (Rocha, Uruguay): período 1999-2001ELIZABETH DELFINO, GRACIELA FABIANO & ORLANDO SANTANA

Situación de la administración del recurso lobos y leones marinos en UruguayENRIQUE PÁEZ

Ballena franca (Eubalaeana australis) en la costa atlántica uruguayaMARIANA PIEDRA, PAULA COSTA, PAULA FRANCO FRAGUAS & RAFAEL ÁLVAREZ

Evaluación del turismo de observación de ballenas como una herramientapara la conservación y el manejo de ballena franca austral (Eubalaena australis)RODRIGO GARCÍA & UZI SABAH

................................... 447

......................................................................................................................................... 457

........................................................................................... 467

................................................................................................................................................................. 477

......................................................... 487

.................................................................................... 495

..................................................................................................................... 503

....................................................................................................................................................... 513

................................................................................................................. 523

....................................................................................................................... 535

................................................................................................................. 545

................................................................................................................. 557

............................................................................... 567

............................................................................................................................................................. 577

..................................................... 585

................................................................................................................................. 591

Page 7: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Biodiversidad y calidad de agua de 18 pequeñas lagunas en la costa surestede UruguayCARLA KRUK, LORENA RODRÍGUEZ-GALLEGO, FEDERICO QUINTANS, GISELL LACEROT,FLAVIO SCASSO, NÉSTOR MAZZEO, MARIANA MEERHOFF & JUAN CÉSAR PAGGI

Procesos estructuradores de las comunidades biológicas en lagunas costerasde UruguaySYLVIA BONILLA, DANIEL CONDE, LUIS AUBRIOT, LORENA RODRÍGUEZ-GALLEGO, CLAUDIA PICCINI,ERIKA MEERHOFF, LAURA RODRÍGUEZ-GRAÑA, DANILO CALLIARI, PAOLA GÓMEZ,IRENE MACHADO & ANAMAR BRITOS

Efectos del Canal Andreoni en playas de Rocha: deterioro ambiental y suefecto en la biodiversidadDIEGO LERCARI & OMAR DEFEO

Interfase de conflictos: el sistema costero de Rocha (Uruguay)DANIEL DE ÁLAVA

Importancia de los procesos participativos en la planificación: percepcionesde naturaleza y áreas a proteger en Castillos (Rocha, Uruguay) y su zona deinfluencia costeraDIEGO MARTINO & ANDREA SCHUNK

Aprovechamiento prehistórico de recursos costeros en el litoral atlánticouruguayoHUGO INDA, LAURA DEL PUERTO, CAROLA CASTIÑEIRA, IRINA CAPDEPONT

& FELIPE GARCÍA-RODRÍGUEZ

....................................................... 599

.......................................................................................................................... 611

................................................................................................................................. 631

....................................................................................................................................................... 637

......................................................................................................................... 651

..................................................................................................................................... 661

Page 8: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

F SCARABINO

113

Faunística y taxonomía deinvertebrados bentónicosmarinos y estuarinos de lacosta uruguaya

FABRIZIO SCARABINO*

*[email protected]

RESUMENLa investigación realizada hasta el momento sobre lafauna de invertebrados bentónicos marinos y estuarinosde la costa uruguaya (moluscos, protistas y especiesparásitas excluidas) ha permitido registrar entre 404 y571 especies que habitan dentro del rango supralitoral a50 m. Aún cuando Polychaeta ha sido el grupo para elcual más especies se han registrado (entre 144 y 227), esconsiderado máxima prioridad para futuros estudiostaxonómicos y faunísticos junto a Nemertea,Holothuroidea y varios taxa de crustáceos peracáridos(Mysida, Amphipoda e Isopoda) y del meiobentos(turbelarios, Nematoda, Oligochaeta, Ostracoda,Copepoda y Acarina). En segunda prioridad son consi-derados Porifera, Hydrozoa, Anthozoa (Actiniaria yCeriantharia), Polycladida, Cirripedia (Balanomorpha),Cumacea, Tanaidacea, Bryozoa, Hemichordata,Ascidiacea y Cephalochordata. Estos niveles se basan enla falta de conocimiento local, en la riqueza esperada deacuerdo a información inicial local o a predicción basadaen información regional y mundial, y a su relevanciaecológica. El conocimiento faunístico y taxonómico sobreinvertebrados bentónicos de la costa uruguaya es pro-ducto de esfuerzos dispares, aislados y discontinuos,consecuencia parcial de varias crisis y cambiosinstitucionales. Esta situación se enmarca en la falta deuna política nacional para la documentación de labiodiversidad; en esta política el Museo Nacional de His-toria Natural es un elemento central. Se insiste en el ma-nejo adecuado de las aguas de lastre, en la protección demarismas y otros ambientes supralitorales, en el desa-rrollo de áreas protegidas, así como en el control de lapesca de arrastre de fondo en zonas vedadas como ele-mentos para la conservación de la fauna aquí tratada.

Palabras clave: Cnidaria, Annelida, Crustacea, Uruguay,Atlántico Sudoccidental

INTRODUCCIÓNNumerosos factores de diversa escala a nivel políti-

co, histórico, idiosincrásico y económico han confluidopara una limitadísima disponibilidad y uso de la infor-mación básica sobre invertebrados bentónicos de la costauruguaya. Barattini & Ureta (1961) conforman el antece-dente publicado inmediato más exhaustivo hasta el pre-sente, a pesar del enfoque y carencias de esa obra. Existeabundante literatura local, inclusive en ocasiones de difí-cil acceso aún para los locales, situación que también ha

ABSTRACTTo present, the research on the benthic marine andestuarine invertebrates of the Uruguayan coast (mol-luscs, protists and parasitic forms excluded) has al-lowed to record between 404 and 571 species inhabit-ing from the supralitoral to 50 m. Although Polychaetais the group for which more species have been re-corded (between 144 and 227), it is considered a maxi-mum priority for future taxonomic and faunistic stud-ies together with Nemertea, Holothuroidea and sev-eral taxa of peracarid crustaceans (Mysida,Amphipoda and Isopoda) and of meiobenthos (tur-bellarians, Nematoda, Oligochaeta, Ostracoda,Copepoda and Acarina). The Porifera, Hydrozoa,Anthozoa (Actiniaria and Ceriantharia), Polycladida,Cirripedia (Balanomorpha), Cumacea, Tanaidacea,Bryozoa, Hemichordata, Ascidiacea andCephalochordata are considered as a second priority.These levels are based on the lack of local knowl-edge, expected richness given preliminar local infor-mation or prediction based on regional and world-wide data, and ecological significance. Faunistic andtaxonomic knowledge on benthic invertebrates of theUruguayan coast is a product of isolated and discon-tinuous efforts, partially consequence of several in-stitutional crisis and changes. The framework on thissituation is the lack of a national policy of recordingbiodiversity; in this policy the National Museum ofNatural History is a key element. It is stressed on themanagement of ballast water, on the protection ofmarshlands and other supratidal habitats, on the de-velopment of protected areas as well as on the controlof bottom trawling in protected areas as elements forthe conservation of the fauna here considered.

Key words: Cnidaria, Annelida, Crustacea, Uruguay,southwestern Atlantic

R MENAFRA, L RODRÍGUEZ-GALLEGO, F SCARABINO & D CONDE (eds) 2006Bases para la conservación y el manejo de la costa uruguaya

VIDA SILVESTREURUGUAY

sido planteada para la información sobre especies intro-ducidas tanto de esta región como de otras (e.g. Orensanzet al. 2002; Wolf 2005). En numerosos casos se trata deinformación lamentablemente inédita (tesis) o preliminar(resúmenes), que debe servir de base para estudios másdetallados.

Este artículo sintetiza información básica sobre as-pectos faunísticos y taxonómicos de los invertebradosbentónicos marinos y estuarinos de la costa uruguaya,desde el nível supralitoral hasta los 50 m de profundi-

Page 9: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Faunística y taxonomía de invertebrados bentónicosmarinos y estuarinos de la costa uruguaya

114

dad. Se discuten las prioridades y perspectivas de inves-tigación, así como algunas implicancias para la conser-vación y el manejo. Se excluye la fauna de moluscos,revisada por Scarabino et al. (en este volumen a y b), asícomo las especies parásitas y los protistas libres.

CRITERIOSEsta sinópsis incluye únicamente los registros efec-

tuados para la costa uruguaya del Río de la Plata (RdlP)y Océano Atlántico, así como para estuarios conectadosa ambas costas (Dpto. San José a Dpto. de Rocha), entreel supralitoral y 50 m de profundidad. Se tomaron encuenta publicaciones arbitradas, no arbitradas, resúme-nes de congresos y tesis. Se incluyeron algunas observa-ciones personales basadas en material depositado en elMuseo Nacional de Historia Natural y Antropología(Montevideo). Para considerar los hábitat de las especieslistadas se utilizaron las siguientes divisiones y abrevia-ciones: marino (M), estuarino (E), supralitoral (S),intermareal (I), submareal somero (hasta 10 m, SS) ysubmareal costero (10-50 m, SC). Se consideraron lossiguientes sustratos: arena fina (AFI), arena gruesa (AG),arena media (AM), arena fangosa (AFA), fango (F), roca(R), conchilla (C), marismas con Spartina spp. y Juncusacutus, desarrollándose sobre fango (MA), bancos demejillón de profundidad (35-50 m, BMP), bancos demitílidos someros (0-10 m, BMS) y colonias del poliquetoPhyllochaetopterus socialis (PS). La atribución de las espe-cies a determinado hábitat está sustentada estrictamen-te en la bibliografía listada para cada especie. En algunoscasos, más de un tipo de fondo pudo ser muestreadodurante el mismo rastreo, enmascarando consecuente-mente el hábitat de las especies. En estas situaciones seindica el tipo de fondo entre paréntesis. Debe tenerse encuenta que las especies endolíticas, epilíticas oepibiónticas tienen vínculo particular con losmicrosustratos disponibles pero no necesariamente conel tipo de fondo (e.g. poliquetos serpúlidos).

Las especies se contabilizaron mediante dos aproxi-maciones, producto de la cantidad de registros sin iden-tificación específica. En la aproximación menos conser-vadora, cada registro sin identificación específica (e.g.Ceriantharia indet.; Onuphidae indet.; Kinbergonuphis sp.)se suma como especie diferente a aquellas con identifica-ción específica (e.g. Ceriantheopsis americana, Kinbergonuphistenuis) por la incertidumbre acerca de la probable corres-pondencia. Esta aproximación posee sesgo hacia los gru-pos más pequeños dado que e.g. cada registro dehidrozoario indeterminado es considerado como otrapotencial especie mientras que e.g. registros indetermi-nados de poliquetos o anfípodos no fueron registrados.En la aproximación más conservadora, sólo se cuentanlas especies identificadas específicamente, así como aque-llas atribuidas a géneros o taxa superiores con registrosúnicos. Así, Munidopsis sp., a pesar no estar identificadaespecíficamente, es el único registro para el género en elárea, contabilizándose como especie diferente; en cam-bio, Ebalia sp. se computará junto a Ebalia rotundata, sin

que esto implique ningún concepto concreto sobre la iden-tidad del registro.

El presente trabajo no representa por sus característi-cas una revisión de las identificaciones, las cuales debenser evaluadas mediante el análisis del material deposita-do en colecciones, o en su defecto intentar una aproxima-ción mediante la búsqueda de la especie en cuestión en lamisma localidad o área para donde fue registrada poralgún autor. En este contexto, los registros enumeradospara cada especie no deben considerarse como necesa-riamente aceptados aquí ya que no han recibido en mu-chos casos verificación taxonómica adecuada.

En numerosos casos la ubicación genérica se actuali-zó sobre la base de revisiones sistemáticas publicadas.Cuando el epíteto específico actual difiere del considera-do en las citas listadas se adjunta la referencia que justi-fica dicho cambio, que en algunos pocos casos es infor-mación inédita de especialistas (“com. pers.“).

Especies listadas con un asterisco (*) son introduci-das, mientras que indicadas con el símbolo “¢” han sidoconsideradas criptogénicas (ver Orensanz et al. 2002).

En base a tres variables se definen aquí tres niveles deprioridad para el conocimiento faunístico y taxonómicode la fauna en cuestión:

1) falta de conocimiento local: numerosos grupos hansido estudiados muy puntualmente o los registros exis-tentes fueron efectuados en contextos que no apuntan alconocimiento detallado del taxón en cuestión.

2) riqueza esperada de acuerdo a información iniciallocal o a predicción basada en información mundial yregional: muestreos puntuales a nivel local revelan unafauna evidentemente más diversa que la consideradaactualmente. A su vez, se trata de grupos mundialmentereconocidos por su riqueza en ambientes costeros y even-tualmente cuentan con un número mayor de especiesregistradas en el S de Brasil y la Provincia de BuenosAires.

3) relevancia ecológica: dentro de los grupos mal es-tudiados algunos contribuyen de forma notable a losecosistemas como predadores y/o presas y otros tiposde estructuración debido a sus hábitos tróficos o dispo-sición en el sedimento.

Para cada variable se estableció un valor de 1 a 3; elvalor 1 implica un conocimiento relativamente aceptable(primera variable), predicción de pocos registros nuevos(segunda variable) y escasa relevancia ecológica (terceravariable). La suma de los valores resultantes para cadagrupo determinó el valor total para establecer las priori-dades donde 3-5=prioridad baja; 6-7=prioridad media y8-9=prioridad alta.

TAXAPorifera. Todos los registros de poríferos para el área

(Tabla 1) carecen de revisión con criterios actuales o dedeterminación detallada. Muchos de estos registros nohan sido adecuadamente indicados, lo cual incluso vuel-ve incierta la presencia en el área de algunas especiescitadas. Los fondos rocosos (10-50 m) de la costa uru-

Page 10: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

F SCARABINO

115

guaya, casi desconocidos faunísticamente, probablementealberguen varias otras especies. La presencia de conchillasperforadas por Clionaidae es muy usual en el área, lacual ha sido registrada previamente sólo a través deicnofósiles cuaternarios (Lorenzo & Verde 2004).

Cnidaria: Hydrozoa. Milstein (1975) -trabajo parti-cularmente poco conocido- destaca la probable existen-cia de numerosas otras especies conocidas para Brasil oArgentina. Además de las nueve especies determinadas(Tabla 2), hidrozoarios indeterminados han sido regis-trados en fondos someros fangosos, arenosos y rocosos(Puig 1986; Demicheli 1987a; Riestra et al. 1992; Obenatet al. 2001; Demicheli & Scarabino en este volumen).

Cnidaria: Anthozoa. En este grupo (Tabla 3), losActiniaria poseen la mayor riqueza inexplorada y la in-

vestigación al respecto es casi nula (ver Zamponi et al.1998). Se han detectado anémonas indeterminadas enmicrosustratos consolidados sobre fondos fangososestuariales y en prácticamente todos los ambientes mari-nos del área (obs. pers.). Los Ceriantharia se encuentranampliamente distribuidos en fondos fangosos (obs. pers.)y su conocimiento en el área es demasiado puntual, re-quiriendo al igual que las anémonas esfuerzos especial-mente dirigidos.

Polycladida. Bulnes et al. (2003) describieron cuatronuevas especies de policládidos habitantes de BMS de lacosta de Rocha: Barcoplana rochensis, Adenodactyloplanauruguayensis, Hylocelis diabloensis y Mabelaplana santateresae(Fig. 1). Estas especies son únicamente conocidas de susrespectivas localidades tipo. Policládidos indetermina-

Tabla 1. Especies de Porifera citadas para el área.

Tabla 2. Especies de Hydrozoa citadas para el área.

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR

*aipsacarohpolydroC SS,E )1491(oredroC

aecorcairalubuT )¢( R,SS,M znasnerO .late &ilehcimeD;)2002()nemulovetsene(onibaracS

sisneyaugurualleralutreS R,I,M nietsliM;)3791(nietsliM&nózraG-éñaM)6791(

atairtsalleralutreS SP,CS,M tanebO .late )1002(silicargailebO M )6791(nietsliM

amissignolailebO CMB,M )6791(nietsliMsedioitylcairalunapmaC SS,M omoc,6791(nietsliM )sedioitylcsixipohtrO

.tednieadiiralunapmaC SS,M )4891(ovlaC

silaripsairalumulP PMB,SMB,R,C,CS,SS,My)6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJ

nietsliM .late omocsobma,)6791(airalumulP )6791(nietsliM;.ps.n

snageleaicacaainehpoalgA PMB,CS,M omoc,6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJaicacaainehpoalgA )6791(nietsliM;).pss.n

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR

setirebuS .ps SP,CS,M tanebO .late )1002(

.tedniadiremordaH SP,CS,M tanebO .late )1002(

aecinapairdnohcilaH )¢( R,SS,Momoc,5391(enoppileF aecinapairdnahcilaH inittaraB;)

;)9691(onibaracS&hcabneppalK;)1691(aterU&znasnerO .late )6002(onibaracS&ilehcimeDrev;)2002(

siunetrepnodicainemyH )¢( M znasnerO;)0491(notruB .late omocsobmA.)2002(aeniugnasnodicainemyH

sutrihallenoytciD )¢( M omoc,9891(néleB-aorreB atrihanilaholytS znasnerO;) te.la omoc,2002( atrihnodicainemyH )

.tedniadirdnohcilaH SP,CS,M tanebO .late ).tedniadillenixAomoc,1002(

aecatnemagrepaignopsyllaC ?SS,M )1691(aterU&inittaraB;)5391(enoppileF

ataunettaaignopsyllaC ?SS,M omocsobmA.)1691(aterU&inittaraB;)5391(enoppileFataunttaanilahcodalC

aignopsyllaC iregnippoc SMB,R,SS,M

omoc,5391(enoppileF ignireppocanilahcobrecA ;)omoc,1691(aterU&inittaraB ignireppocanilahcovrecA ;)

y)9691(onibaracS&hcabneppalK;)5891(néleB-aorreBomoc,)0002(oefeD&artseiR iregnippocanilahcovrecA ;

)6002(onibaracS&ilehcimeDrev

atalucoanolcilaH )¢( SMB,M hcabneppalK;)1691(aterU&inittaraB;)5391(enoppileFomocsodoT.)9691(onibaracS& atalucoanilahC

eavonearretairhtalC )PMB(,M )8891(néleB-aorreB

iodarujolleodelacyM M )9891(néleB-aorreB

mumixorpnohpoI M )9891(néleB-aorreB

assamainadeT CS,M )9891(néleB-aorreB;)9791(sluaP&searoMed

Page 11: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Faunística y taxonomía de invertebrados bentónicosmarinos y estuarinos de la costa uruguaya

116

dos han sido registrados reiteradamente en BMS (Batallés1983; Batallés et al. 1985; Riestra et al. 1992), donde va-rias especies aún sin identificar han sido detectadas (obs.pers.). Otros grupos de turbelarios (principalmentemeiobentónicos) están siendo estudiados en el área porR. Ponce de León y O. Volonteiro (com. pers.).

Nemertea. Los nemertinos son componentes comu-nes en la mayoría de los ambientes marinos del área(Milstein et al. 1976; Puig 1986; Demicheli 1986; Riestraet al. 1992; Obenat et al. 2001), particularmente en elsubmareal rocoso somero y en fondos fangosossubmareales (obs. pers). Para éstos últimos, Hubrecht(1887) mencionó Cerebratulus sp. Dei-Cas & Mañe-Gar-zón (1973) registraron a Lineus ruber a lo largo delintermareal y submareal somero rocoso de la costaplatense y atlántica uruguaya y Batallés et al. (1985) locitaron para el supralitoral rocoso de Cabo Polonio (Ro-cha).

Nematoda. Maytía & Scarabino (1979), Batallés(1983) y Riestra et al. (1992) mencionaron nemátodosindeterminados para BMS de la costa (estuarina y mari-na) de Maldonado, mientras que Obenat et al. (2001) lohacen para PS en el RdlP exterior. Venturini et al. (2004)los registraron como organismos dominantes de lamacrofauna submareal en algunos puntos de la costa de

Tabla 3. Especies de Anthozoa citadas para el área.

Figura 1. Mabelaplana santateresae (Polycladida). Modificado de Bulneset al. (2003).

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH aicnerefeR aicnerefeR aicnerefeR aicnerefeR aicnerefeR

anaciremasispoehtnaireC F,CS,M omoc,2881(giwtreH sunaciremasuhtnaireC )

suhtnaireC .ps F,CS,SS,M nietsliM .late )6791(

.tedniairahtnaireC F,CS,M )0891(séhcaC

F-C-A,SS,M )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD

suutafsuhtnaozipE C,A,CS,M omoc,8881(giwtreH utagnolesuhtnaozipE reV.)s)3191(ykswowL

mucignacamosodonuB R,SS,I,M euqarA .late inopmaZ;)5991( .late sogaL;)8991( tela )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD;)1002(.

sisnedumrebainitcA R,I,M inopmaZ .late ne(onibaracS&ilehcimeD;)8991()nemulovetse

.ppsairainitcA R,F,C,A,CS,SS,M nietsliM .late )6791(

iodlarahsitcalydnocarapoeN IFA,SS,M etsene(onibaracS&ilehcimeD;)b7891(ilehcimeD)nemulov

inubhtaraignartsA F,R,C,CS,SS,Momoc,1691(aterU&inittaraB sisneilisarbaignartsA ;)

nietsliM;)0791(lerobaLy)3691(seriuqSrev .late)6791(

acinogatapanilucO SS,M)atreicnietneivivaicneserp( )3891(somaR&suiworbiZ

airavalcaelapirT CS,M omoc,9781(redutS airavalcairebuS tdlevesreV;))7691(

.tedniaecanogroG )PMB(,M )6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJ

irelleumallineR F,C,A,CS,SS,M

omoc,9781(redutS )irelleuMallineR ,0881(rekillöK;omoc )irellümallineR omoc,1691(aterU&inittaraB;

eanadallineR omoc,2691(émohT&pukcuB;)allineR isammoT;).ps late nietsliMy)2791(. .late

omoc,)6791( irellümallineR zereP&inopmaZ;)5991(

aciasumallineR CS,M )5991(zereP&inopmaZ

allineR .ps F,CS,M )2691(émohT&pukcuB

iniwradalutalytS ?SS,M omoc,1691(aterU&inittaraB acinohcatapairalugriV .).)2781-9681(rekillöKreV

.tednieanilutalytS CS,M )6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJ

Page 12: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

F SCARABINO

117

Montevideo. Es esperable la presencia de un número im-portante de especies aún no mencionadas en la mayoríade los ambientes del área.

Gastrotricha. Turbanella corderoi (Fig. 2), citada parael intermareal de Playa Ramírez (Montevideo) (Dioni 1961)es la única especie mencionada para el área.

Annelida: Oligochaeta. Marcus (1949) describió eltubifícido Monopylephorus corderoi para el intermareal are-noso de la Bahía de Montevideo, el cual no ha sido men-cionado para ninguna otra localidad. El registro detubifícidos de Scarabino et al. (1976) para esa mismalocalidad probablemente corresponde a dicha especie. Esaltamente probable la presencia de oligoquetos nuevos ono mencionados aún en la mayoría de los fondosinconsolidados del área.

Annelida: Polychaeta. Los poliquetos poseen unanotable diversidad en el área (Tablas 4-9), probablemen-te varias veces superior a la registrada actualmente. Lascitas a nivel de género y familia superan 60% de losregistros, evidenciando entre otros aspectos un nivel deconocimiento muy incipiente de esta fauna.

Sipuncula. Milstein et al. (1976) y Obenat et al. (2001)mencionaron como Dendrostomum sp. y Themiste petricolarespectivamente al sipuncúlido perforante Themistealutacea, única especie del género reconocida para la región(Cutler & Cutler 1979; 1988). Se han registrado tambiéndos especies de sipuncúlidos habitantes de conchillasvacías de gasterópodos: Phascolion strombus y Phascolion

hedraeum (Murina 1972; Cutler & Cutler 1979). La menciónde una especie abundante e indeterminada de Sipunculaefectuada por Cachés (1980) para fondos fangosos frentea Maldonado, corresponde a este último género (Demichelicom. pers.; obs. pers.).

Echiura. Amor (1975) mencionó a Listriolobus pelodespara fondos arcillosos próximos a la costa de Maldonado.Dei-Cas & Mañé-Garzón (1973) mencionaron un posibleequiuro habitando bajo piedras del intermareal en LasFlores (Maldonado).

Pycnogonida. Stock (1966) registró cinco especiespara la costa atlántica sudamericana, con la posibilidadde corresponder al área de estudio (30 m): Tanystylumisthmiacum difficile, Nymphon sp., Pallenopsis tumidula,Colossendeis geoffroyi y Pycnogonum elephas (localidadincierta por mezcla de muestras). Al menos cuatroespecies de pequeña talla (menos de 1 cm) han sidocolectadas en el submareal rocoso somero en Rocha (obs.pers.), dos de las cuales han sido identificadas comoPycnogonum pamphorum y Anoplodactylus petiolatus(Carranza et al. 2005). Otra especie fue detectada en elRdlP exterior (obs. pers.). Juanicó & Rodríguez-Moyano(1976) registraron picnogónidos sin más detalle en BMP.

Acarina. Demicheli & Scarabino (en este volumen)mencionaron ácaros como componentes de la meiofaunaintermareal en La Paloma (Rocha). Es muy probable queexistan numerosas especies nuevas o no mencionadasaún en la mayoría de los ambientes del área, tal como hasido planteado para la costa brasileña (ver Pepato &Tiago 2004).

Crustacea: Cirripedia. Los cirripedios balanomorfoshan recibido escasa atención en el área en relación a surelevancia ecológica, hecho agravado por el estatus deintroducidas o criptogénicas de las especies de Balanidae(Orensanz et al. 2002; Spivak 2005) (Tabla 10).

Crustacea: Copepoda. Demicheli & Scarabino (eneste volumen) mencionaron copépodos intersticiales enel intermareal arenoso de La Paloma (Rocha). Este gruponotable del meiobentos probablemente cuenta tambiénen la zona con especies macrobentónicas, habitantes decuevas de crustáceos y poliquetos (Hemicyclops). Batallés(1983) listó copepodos harpacticoides asociados a losBMS en la costa de Maldonado.

Crustacea: Ostracoda. Se cuenta con unos pocoshallazgos publicados de ostrácodos para el área (Tabla11). Demicheli (1986; 1987a) registró ostrácodosindeterminados para el submareal somero arenoso deMaldonado y Rocha, que probablemente correspondan aLeuroleberis poulseni (Demicheli com. pers.). Batallés (1983)citó ostrácodos indeterminados para el mismo hábitatque los copépodos, Jorcín (1999) para el sistema Lagunade Castillos-Arroyo Valizas (arena media), mientras queMuniz et al. (2000) los mencionaron para el submarealfangoso de la Bahía de Montevideo.

Crustacea: Leptostraca. No se cuenta con registrospublicados de leptostracos para el área pero su presenciaen fondos fangosos frente a Rocha (20-30 m) ha sidoverificada en varias oportunidades (obs. pers.).

Figura 2. Turbanella corderoi (Gastrotricha). Modificado de Dioni(1961).

100 ìm

Page 13: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Faunística y taxonomía de invertebrados bentónicosmarinos y estuarinos de la costa uruguaya

118

Tabla 4. Especies de Polychaeta Aphroditoformia citadas para el área.

Tabla 5. Especies de Polychaeta Chrysopetalidae, Phyllodocidae, Syllidae, Pilargidae, Hesionidae, Nereididae, Nepthyidae, Glyceridae y Goniadidaecitadas para el área.

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR

sinrocignolatidorhpA CS,M;)1691(aterU&inittaraB;)5291(llewdaerT

omocsadot;)9691(onibaracS&hcabneppalKangamatidorhpA .)2791(znasnerOrev,

atidorhpA .ps )PMB(,M )6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJ

sisneilisarballendysolaH SMB,M artseiR .late )2991(

silartsuaallendysolaH SP,A,R,C,CS,SS,M nietsliM late tanebO;)6791(. late )1002(.

acinogatapandysolaH F,CS,M omoc,9791(xueromA&reilluR allendysolaHacinogatap )

atlebseainehtsadipeL R,F,SS,M nietsliM .late omoc,6791( ainehtsadipeL ;).ps.n).srep.moc(znasnerO

" eonuE .ps?" AFA,SS,M )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD

.tednieadionyloP F,CS,M omoc,9791(xueromA&reilluR atalunuleohtomraH )

F,MA,IFA,M omoc,3891(tegaF eohtomraH ).ps

SP,CS,M tanebO .late omoc,1002( eohtomraH ).ps

F,CS,M omoc,9791(xueromA&reilluR acsigaL ataunexe )

GA,CS,M omoc,3891(tegaF aonueyloP ).ps

SP,CS,M tanebO .late omoc,1002( alletemdA ).ps?

iznasnerosuhtepeluellemaL IFA,SS,M etsene(onibaracS&ilehcimeD;)6891(enobitteP)nemulov

murefirricnoilagiS IFA,SS,I,M ;6891(ilehcimeD;)4791(acunaiG&znasnerOoefeD;)b7891 late )2991(.

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR

sutonaelaP ps . SP,CS,M tanebO .late )1002(

.tednieadilateposyrhC SP,CS,M tanebO late )1002(.

C,SS,M nietsliM .late omoc,6791( iedoogainawahB ;)).srep.moc(znasnerO

enoetE ps . AFA,SS,M )6002(onibaracS&ilehcimeD

ecodollyhP 1.ps MA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF ecodollyhP )A.ps

ecodollyhP 2.ps MA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF ecodollyhP )B.ps

ecodollyhP 3.ps GA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF ecodollyhP )C.ps

.tednieadicodollyhP SP,CS,M tanebO .late omoc,1002( aoggetS ).ps

sillysopyT ps . SMB,M séllataB .late )5891(

SP,CS,M tanebO late )1002(.

sillysotnodO ps . SP,CS,M tanebO .late )1002(

sutylotuA .ps MA,CS,M )3891(tegaF

.tednieadillyS SP,CS,M tanebO late )1002(.

GA,CS,M )3891(tegaF

sipsucirtailadnaoL F,AFA,IFA,CS,SS,MnietsliM .late omoc,6791( sipsucirtarudnumreH ;)

omoc,1991(znasnerO&ojellaV-razalaS ailadnaraPsipsucirt )6002(onibaracS&ilehcimeD;)

ailadnaoL .ps F,AFA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF ailadnaoL .fc anacirema )

acidnalneorgsillysortsicnA F,IFA,CS,M )1991(znasnerO&ojellaV-razalaS

sillysortsicnA .ps F,AFA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF sillysortsicnA .fc acidnalneorg )

atrecniaribaC F,SS,M &ilehcimeD;)1991(znasnerO&ojellaV-razalaS)6002(onibaracS

eayelekrebsigraliP F-FA-A,SS,M &ilehcimeD;)1991(znasnerO&ojellaV-razalaS)6002(onibaracS

atalucatnetarbmagiS F-FA,SS,M &ilehcimeD;)1991(znasnerO&ojellaV-razalaS)6002(onibaracS

iiburgarbmagiS F,SS,E zinuM .late )0002(

arbmagiS 1.ps F,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF arbmagiS .fc issab )

Page 14: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

F SCARABINO

119

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR

arbmagiS 2.ps F,CS,M omoc,3891(tegaF arbmagiS .fc ibburg )

ehtamasP ps . GA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF ainietsrefeK ).ps

sumordoihpO ps . IFA,CS,M )3891(tegaF

.tednieadinoiseH AFA,SS,M )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD

SP,CS,M tanebO late )1002(.

silarottilsierenamaN I,E )9991(ybsalG

aeniccusattilA )¢( SMB,SE,F,AFA,IFA,SS,I,E,M

omoc,5291(llewdaerT siereN ( sehtnaeN ) silartsua ;)omoc,8391(ornoM aeniccussiereN &inittaraB;)

omoc,1691(aterU siereN ( sehtnaeN ) silartsua ;)omoc,7691(oramA silartsuasehtnaeN &saC-ieD;)

omoc,3791(nózraG-éñaM siereN ( sehtnaeN )aeniccus nózraG-éñaM; .late omoc,4791( siereNaeniccus séllataBy)3891(séllataB;) .late ,5891(

omoc aeniccussiereN ,6991(zinuM&aznarraC;)omoc aeniccussetnaeN onibaracS;) late ;)6791(.

artseiR;)b7891(ilehcimeD .late zinuM;)2991( .lateznasnerO;)1002(inirutneV&zinuM;)0002( .late

zenémiG;)2002( .late omocsodoT.)5002( sehtnaeN.aeniccus )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD

atucasierenoeaL F,AFA,MA,IFA,SS,I,E

omoc,7391(ornoM sisneodnapsierenotpeL reiB;)sotniP;)5891( late sodoT.)9991(nícroJy)1991(.

omoc irevlucsierenoeaL y)1791(enobittePreV.zenémiG.)4791(acunaiG&znasnerO .late )5002(

.tednieadidiereN F,CS,M )3891(tegaF

sumahpoalgA .ps F,AFA,SS,M )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD

silitaivulfsythpeN F,AFA,IFA,A,SS,I,E

omoc,7391(ornoM silitaivulfsyhthpeN &znasnerO;)sotniP;)5891(reiB;)4791(acunaiG late ;)1991(.

zinuM;)9991(nícroJ .late inirutneV&zinuM;)0002(inirutneV;)1002( late zenémiG;)4002(. .late )5002(

sythpeN ps . IFA,SS,M )b7891;6891(ilehcimeD

GA,CS,M )4002(otrebiG&cemerB

sythpeN 1.ps GA,MA,CS,M omoc,3891(tegaF sythpeN .fc asomauqs )

sythpeN 2.ps F,MA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF sythpeN .fc asorric )

sythpeN 3.ps GA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF sythpeN )A.ps

sythpeN 4.ps F,GA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF sythpeN )B.ps

sythpeN 5.ps IFA,CS,M omoc,3891(tegaF sythpeN )C.ps

ireiviloaidopimeH IFA,GA,SS,I,M

onibaracS late omoc,4791(. sudopimeH ;).ps;6891(ilehcimeD;)4791(acunaiG&znasnerO

oefeD;)b7891 .late .)6991(oefeD&oriezarB;)2991(omocsodoT ireivilosudopimeH .

aidopimeH .ps MA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF sudopimeH ).ps

anaciremaarecylG AFA,SS,M )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD

arecylG .ps F,SS,E zinuM .late )0002(

arecylG 1.ps F,MA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF arecylG )A.ps

arecylG 2.ps IFA,CS,M omoc,3891(tegaF arecylG )B.ps

.tednieadirecylG SMB,M artseiR .late )2991(

ednicylG .ps F,GA,IFA,CS,M )3891(tegaF

sedidainoG .ps F,SS,E zinuM .late )0002(

GA,IFA,CS,M )3891(tegaF

.tednieadidainoG AFA,SS,M )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD

Page 15: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Faunística y taxonomía de invertebrados bentónicosmarinos y estuarinos de la costa uruguaya

120

Tabla 6. Especies de Polychaeta Dorvilleidae, Eunicidae, Onuphidae, Lumbrineridae, y Oenonidae citadas para el área.

eicepsE tatibáH saicnerefeR

sogniremotsihcS ihplodur )¢( R,SS,M omoc,a3791(znasnerO sierenoruatS ihplodur ;)znasnerO late )2002(.

aellivrodotorP .ps MA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF aellivrodotorP .fc inietsrefek )

aellivroD .ps IFA,CS,M omoc,3891(tegaF aellivroD .fc silibaicos )

sisnenitnegraecinuE SP,F,R,C,CS,M nietsliM;)5791(znasnerO .late &reilluR;)6791(tanebO;)9791(xueromA late )1002(.

ecinuE .ps IFA,CS,M )3891(tegaF

aeneaasyhpraM I,M )0991(znasnerO;)5791(znasnerO

asyhpraM .ps SP,CS,M tanebO late omoc,1002(. asyhpraM .ffa iiccullag )

siliciffidsihpunogrebniK CS,M omoc,a4791(znasnerO sihpunO asotes - mitrap .)-)b2891;a2891(dlahcuaFreV

siunetsihpunogrebniK F,A,CS,M )9791(xueromA&reilluR;)a4791(znasnerO

sihpunogrebniK .ps F,CS,SS,M omoc,0891(séhcaC sihpunO asotes &ilehcimeD;))nemulovetsene(onibaracS

F,MA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF sihpunO .fc asotes )

F,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF sihpunO .fc siunet )

GA,MA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF sihpunO .fc siligarf )

atimeresihpunO MA,IFA,CS,M )3891(tegaF

sidirivartapoiD C,GA,F,AFA,IFA,SS,M

nietsliM;)a4791(znasnerO .late &ócinauJ;)6791(,9791(xueromA&reilluR;)6791(onayoM-zeugírdoR

omoc artapoiD aerpuc ,b7891;a7891(ilehcimeD;)omoc artapoiD aerpuc ne(onibaracS&ilehcimeD;)

.)nemulovetse

muroleuqimasacsihpunolartsuA IFA,SS,M omoC.)b7891;a7891(ilehcimeD;)a4791(znasnerOsihpunociremA muroleuqimasac .

airhtoN .ps F,MA,CS,M )3891(tegaF

aiceonilayH .ps F,IFA,CS,M )3891(tegaF

.tednieadihpunO C,F,CS,SS,M nietsliM late omoc,6791(. sihpunO ).ps

atalugnicsirenirbmuL CS,M )b3791(znasnerO

illiertalsirenirbmuL C,A,CS,M )b3791(znasnerO

sirenirbmuL 1.ps F,MA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF sirenirbmuL )A.ps

sirenirbmuL 2.ps IFA,CS,M omoc,3891(tegaF sirenirbmuL )B.ps

sispoirenirbmuL .ps MA,IFA,CS,M )3891(tegaF

sedirenirbmuL .ps GA,MA,CS,M )3891(tegaF

aireneguA .ps MA,IFA,CS,M )3891(tegaF

aruartetamotelocS SP,CS,SS,M omoc,b3791(znasnerO sirenirbmuL aruartet tanebO;).late )1002(

acitnaltaamotelocS A,CS,M ,b3791(znasnerO acitnaltasirenirbmuL )

sisnerienajsirenollebarA SS,M omoc,b3791(znasnerO sirenirbmuL sisnerienaj )

sisneilisarbeterasyL SS,M etsene(onibaracS&ilehcimeD;)5791(znasnerO)nemulov

sisneilisarbeoniN F,AFA,A,SS,M etsene(onibaracS&ilehcimeD;)b3791(znasnerO)nemulov

eoniN .ps F,IFA,CS,M )3891(tegaF

allebarA .ps GA,CS,M )3891(tegaF

xelpmissierenolirD A,CS,M )b4791(znasnerO

ataclafsierenolirD A,CS,M )b4791(znasnerO

murolsurricotoN A,CS,M )b4791(znasnerO

sinigrivsurricotoN F,CS,M )9791(xueromA&reilluR;)b4791(znasnerO

surricotoN .ps IFA,CS,M )3891(tegaF

.tednieadinoneO SMB,M artseiR late )..tednieadillebarAomoc,2991(.

AFA,SS,M )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD

Page 16: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

F SCARABINO

121

Tabla 7. Especies de Polychaeta Orbiniidae, Cossuridae, Paraonidae, Spionidae, Cirratulidae, Magelonidae, Chaetopteridae y Polygordiidaecitadas para el área.

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeRolyhP .ps AFA,A,SS,M )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD

solpolocS .ps SMB,M séllataB .late )5891(F,AFA,SS,M )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeDMA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF solpolocS .fc sutanigram )

solpolocsotieL .ps F,MA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF solpolocsolpaH ).ps.tednieadiinibrO IFA,SS,M )b7891(ilehcimeD

F,SS,M )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeDarussoC .ps MA,CS,M )3891(tegaF

.tednieadirussoC SMB,M artseiR .late )2991(aricideA .ps F,IFA,CS,M )3891(tegaF

xelpmisaedicirA A,CS,M )3791(vozlertSamitinifaedicirA A,CS,M )3791(vozlertS

aedicirA .ps IFA,CS,M )3891(tegaFsunaciremasurohporriC F,AFA,C,A,CS,M )3791(vozlertS

surohporriC .ps F,CS,M )3891(tegaF.tednieadinoaraP AFA,SS,M )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD

oipS .ps MA,IFA,CS,M )3891(tegaFoipsiD .ps CS,M omoc,3891(tegaF oipsiD .fc ienamer )

aciregilalleidraccoB * SS,E omoc,)1491(oredroCy)8391(ornoM arodyloP simrofitnacnu .znasnerO.)3891(ekalBreV .late )2002(

atailicarodyloP )¢( M znasnerO;)3891(ekalB .late )2002(

atunrocarodyloP )¢( F,I,E omoc,5891(reiB .)ingilarodyloP )7891(keloicaM&ekalBreV.)5002(yksvehsadaRy

arodyloP .ps SS,E )3491(nózraG-éñaMSMB,M artseiR late )2991(.C,CS,M )9791(xueromA&reilluR

SP,CS,M tanebO .late )1002(allerodyloP .ps SP,CS,M tanebO .late )1002(

ahcuagsipelelocS IFA,I,M oefeD;)4791(acunaiG&znasnerO .late &oriezarB;)2991(omoC.)6991(oefeD ahcuagoipS .

xelpudsenahpoipS CS,M omoc,3891(ekalB imeortsredeossenahpoipS renssieMreV.).)5002(

senahpoipS 1.ps F,GA,MA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF senahpoipS ).pssenahpoipS 2.ps MA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF senahpoipS .fc xybmob )

atannipoipsonoirparaP CS,M )3891(ekalBoipsonoirparaP .ps AFA,SS,M )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD

oipsonoirP 1.ps GA,MA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF oipsonoirP )A.psoipsonoirP 2.ps F,MA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF oipsonoirP )B.ps

eanamtrahoipsorciM CS,M )3891(ekalBsorecocalaM .ps IFA,SS,M )b7891(ilehcimeD

F,SS,M (onibaracS&ilehcimeD nemulovetsene )1.ps.tednieadinoipS IFA,SS,M )b7891(ilehcimeD2.ps.tednieadinoipS IFA,SS,M )b7891(ilehcimeD

.tednieadinoipS GA,IFA,CS,M )3891(tegaFairecacedoD .ps SP,CS,M tanebO .late )1002(

enozoteahC .ps IFA,CS,M )3891(tegaFalleirelluaC .ps GA,CS,M )3891(tegaF

xyrahT 1.ps F,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF xyrahT )A.psxyrahT 2ps F,MA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF xyrahT )B.ps

.tednieadilutarriC SP,CS,M tanebO late )1002(.anolegaM .ps IFA,SS,M )b7891;6891(ilehcimeD

IFA,CS,M )3891(tegaFsuretpoteahcoipS .ps GA,IFA,CS,M )3891(tegaF

.tednieadiretpoteahC F,CS,M )9791(xueromA&reilluRF,SS,M (onibaracS&ilehcimeD nemulovetsene )

suretpoteahcollyhP silaicos A,CS,M tanebO late )1002(.suidrogyloP .ps IFA,MA,CS,M )3891(tegaF

Page 17: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Faunística y taxonomía de invertebrados bentónicosmarinos y estuarinos de la costa uruguaya

122

Tabla 8. Especies de Polychaeta Flabelligeridae, Opheliidae, Scalibregmatidae, Capitellidae, Arenicolidae y Maldanidae citadas para el área.

Tabla 9. Especies de Polychaeta Pectinariidae, Ampharetidae, Terebellidae, Sabellariidae, Sabellidae, Serpulidae y Oweniidae citadas para elárea.

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeRaregillebalF .ps IFA,E )9991(nícroJ

asurehP .ps SP,CS,M tanebO .late omoc,1002( asurehP .fc sivealanacirema )

F,GA,M omoc,3891(tegaF asurehP .fc acitcra )surricolpiD .ps F,CS,M )3891(tegaF

.tednieadiregillebalF R,C,CS,M nietsliM late omoc,6791(. sedioiralytS ).psaidnamrA ps . IFA,CS,M )3891(tegaF

sureficrufsunozuE IFA,I,MonibaracS;)4791(acunaiG&znasnerO .late ;)4791(

oefeD late reV.)6991(oefeD&oriezarB;)2991(.sotnaS .late )4002(

sunozuE ps . AFA,SS,M )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeDaisivarT ps . IFA,CS,M omoc,3891(tegaF aisivarT .fc issebrof )

A,SS,M )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeDsuliehcorelcS ps . CS,M )3891(tegaF

sueciretalsutsamotoN F,CS,M )9791(xueromA&reilluRsutsamotoN 1.ps F,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF sutsamotoN .fc surecital )sutsamotoN 2.ps CS,M omoc,3891(tegaF sutsamotoN ).ps

auqhsaR ps . IFA,CS,M omoc,3891(tegaF sutsamotoN .fc sutabol )

silimissutsamoreteH F,AFA,IFA,A,SS,I,EsotniP;)5891(reiB;)7391(ornoM late nícroJ;)1991(.

zinuM;)9991( .late ;)1002(inirutneV&zinuM;)0002(zenémiG .late )5002(

sutsamoreteH ps . IFA,CS,M )3891(tegaF.tednieadilletipaC MA,IFA,CS,M )3891(tegaF

F,SS,M )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeDalocinerA ps . GA,CS,M )3891(tegaF

allellixarP .ps F,AFA,IFA,CS,SS,M &ilehcimeD;)a7891(ilehcimeD;)0891(séhcaC)nemulovetsene(onibaracS

allehtoixA 1.ps F,MA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF allehtoixA .fc atalucamirdauq )allehtoixA 2.ps MA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF allehtoixA ).ps

allenemylC .ps IFA,CS,M omoc,3891(tegaF allenemylC .fc ronim )enemylcuE 1.ps F,GA,MA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF enemylcuE )A.psenemylcuE 2.ps F,MA,IFA,CS,M omoc,3891(tegaF enemylcuE )B.psenemylcuE 3.ps IFA,CS,M omoc,3891(tegaF enemylcuE )C.ps

.tednieaninemylcuE F,CS,M )9791(xueromA&reilluRenemylcirbmuL ps . MA,IFA,CS,M )3891(tegaF

sutcorpolateP .ps MA,CS,M )3891(tegaF.tednieadinadlaM F,CS,M nietsliM .late )6791(

GA,IFA,CS,M )3891(tegaF

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR

airanitceP .ps F,CS,M omoc,9791(xueromA&reilluR sedinetsiC .fc iidluog )

F,CS,M )0891(séhcaC

IFA,CS,M )3891(tegaF

eterahpmA .ps C,CS,M nietsliM late )6791(.

sietcihpmA 1.ps F,CS,M omoc,3891(tegaF sietcihpmA .fc asoilof )

sietcihpmA 2.ps IFA,CS,M omoc,3891(tegaF sietcihpmA ).ps

sietcihpmA .ps AFA,CS,M )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD

surricyloP .ps GA,MA,IFA,M )3891(tegaF

supelehT .ps C,CS,SS,M nietsliM late )6791(.

SP,CS,M tanebO late )1002(.

F,GA,IFA,CS,M )3891(tegaF

sinrocitesecinaL C,A,CS,M omoc,5881(hsotnIcM allebereT ( ecinaL ) sinrocites )

Page 18: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

F SCARABINO

123

Tabla 10. Especies de Cirripedia citadas para el área.

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeRatsiP .ps C,CS,M omoc,9791(xueromA&reilluR atsiP atatsirc )

SP,CS,M tanebO .late )1002(sedillerbereT .ps F,MA,CS,M omoc,3891(tegaF sedillerbereT .fc sumociugna )

suelaporcamsusryhtnadI A,CS,M )4991(yeltriKallenanairallebaS )¢( R,I,M )4991(yeltriK

sillebairallebaS GA,SP,CS,M tanebO late )4002(otrebiG&cemerB;)1002(.airallebaS .ps F,R,SS,M nietsliM late ;)6791(.

F,CS,M )9791(xueromA&reilluRamopotamgarhP .ps R,SS,M )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD

enohC .ps F,GA,MA,IFA,CS,M )3891(tegaFallimatoP 1.ps SP,CS,M tanebO late )1002(.allimatoP 2.ps SP,CS,M tanebO .late omoc,1002( allimatoP .fc sisnetalp )allimatoP .ps IFA,CS,M )3891(tegaFalocixyM .ps C,CS,M omoc,9791(xueromA&reilluR alocixyM acitehtsea )

1.ps.tednieadillebaS SP,CS,M tanebO late )1002(.2.ps.tednieadillebaS SP,CS,M tanebO late )1002(.

alutorP .ps F,CS,M )9791(xueromA&reilluR

sucitamginesutamopociF * C,GA,AFA,F,SS,E

onibaracS;)1491(oredroC;)8391(ornoM late .omocsodoT.)9791(noiN;)6791( allereicreM

acitamgine reiB;)8791(grubnedreeW&evoHnet.znasnerO;)1002(inirutneV&zinuM;)5891( .late

zinuM;)2002( late )5002(.

inetalpsediordyH SP,F,C,CS,M tanebO;)9791(xueromA&reilluR;)2791(suiworbiZ tela )2002(evoHnet&alavaZ-aditsaB;)1002(.

sediordyH 1.ps SP,CS,M tanebO late )1002(.sediordyH 2.ps SP,CS,M tanebO .late )1002(

alupreS .ps GA,CS,M )3891(tegaFainewO .ps MA,IFA,CS,M )3891(tegaF

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR

surecolabuobmulleplacsoreciD CS,M omoc,2991(gnuoY surecolabuobmulleplacsocrA )

etirtihpmasunalabihpmA * SMB,R,SS,MséllataB;)7691(oramA;)1691(aterU&inittaraB

artseiR;)3891( late znasnerO;)2991(. .late .)2002(omocsodoT etirtihpmasunalaB .

sutsunevsunalabihpmA R,CS,SS,M omocsodoT.)0002;4991(gnuoY;)2891(ollaG.sutsunevsunalaB

susivorpmisunalabihpmA )¢( SP,SMB,R,CS,SS,I,E,M

;)3491(nózraG-éñaM;)1491(oredroC;)4581(niwraDnózraG-éñaM;)1691(aterU&inittaraB .late ;)4791(

onibaracS .late séllataB;)1891(ittorieN;)6791(séllataB;)5891(reiB;)4891(ovlaC;)3891( .late

sotniP;)5891( late artseiR;)1991(. late ;)2991(.tanebO late znasnerO;)1002(. .late zenémiG;)2002(

.late omocsodoT.)5002( susivorpmisunalaB .

sunogirtsunalaB * R,SS,M nenóicacibu,4991(gnuoY;)2991(olluZ;)2891(ollaG.)adaticilpxeonayauguruamrofatalpal

sunalaB .ps C,SS,E )9791(noiN

R,F,C,CS,SS,M nietsliM late )6791(.

)PMB(,M )6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJ

mulubanitnitsunalabageM * SS,MonibaracS&hcabneppalKy)1691(aterU&inittaraB

omoc)9691( mulubanitnitsunalaB &yrneH;)5991(gnuoY;)6891(nilhguaLcM

sutaunisibsulamahthC R,I,E,M

omoc,4581(niwraD sutalletssulamahthC -nossliN;)omoc,5291(lletnaC sutunrocsutalletssulamahthC ;)

omoc,1691(aterU&inittaraB utalletssulamahthC ;)sonibaracS;)3991(gnuoYrev .late &aítyaM;)6791(

séllataB;)1891(ittorieN;)9791(onibaracS late .)nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD;)5891(

Page 19: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Faunística y taxonomía de invertebrados bentónicosmarinos y estuarinos de la costa uruguaya

124

Tabla 11. Especies de Ostracoda citadas para el área. Los signos de interrogación

Crustacea: Stomatopoda. Se ha registrado un únicoestomatópodo como usual para el área: Heterosquillaplatensis (Barattini & Ureta 1961; Manning 1969).Demicheli (1987a; 1987b) y Demicheli & Scarabino (2006)lo refirieron para fondos arenosos submareales somerosde la costa de Maldonado y Rocha. Barattini & Ureta(1961) refirieron como ocasional para el área a una espe-cie de Squilla (S. panamensis), que probablemente corres-ponda a Squilla brasiliensis, especie similar a esta útima yreferida para localidades inmediatas (ver Manning 1969).

Crustacea: Mysida. Se han identificado para la cos-ta uruguaya cuatro especies (Cervetto & Calliari com.pers.). Neomysis americana ha sido mencionada para am-bientes estuarinos del área por González (1974), Calliariet al. (2001), Venturini et al. (2004), Giménez et al. (2005)y Schiariti et al. (2006) y es considerada criptogénica(Orensanz et al. 2002). Mora & Pintos (1980) y Masello etal. (2001) mencionaron mísidos indeterminados para lacosta del RdlP que podrían pertenecer a esa especie encontenidos estomacales de brótola (Urophycis brasiliensis)y corvina (Micropogonias furnieri). Schiariti et al. (2004) yCervetto & Calliari (com. pers.) detectaron aMetamysidiopsis tortonesi en el RdlP y costa atlántica uru-guaya. Mísidos aún indeterminados han sido tambiénubicadas en la zona de rompiente de las playas arenosasde Rocha y en fondos fangosos costeros frente a esa loca-lidad (obs. pers.).

Crustacea: Tanaidacea. Se han registrado dos espe-cies de Tanaidacea estuarinos: Monokalliapseudesschubartii (Mañé-Garzón 1949; Bier 1985; Muniz &Venturini 2001; Giménez et al. 2005) (Fig. 3) y Sinelobusstanfordi (Mañé-Garzón 1943, ver Sieg 1980; Pintos et al.1991; Jorcín 1999; Giménez et al. 2005). Esta última esconsiderada criptogénica (Orensanz et al. 2002) y proba-blemente se corresponda con Tanais cf. gallardoi mencio-nado por Cordero (1941) para un ambiente estuarino.Tanaidáceos marinos indeterminados han sido detecta-dos en fondos fangosos y areno-fangosos costeros frentea Rocha (obs. pers.).

Crustacea: Amphipoda. Los Amphipoda (Ta-bla 12) son el grupo de peracáridos más desconocidosdel área; existen numerosas especies no citadas en losfondos inconsolidados de la costa atlántica (obs. pers.).De hecho, tres rastreos permitieron registrar al menos 18géneros no citados para el área (Alonso de Pina com.pers.). Wakabara et al. (1982) mencionaron varias fami-

lias como componentes de la dieta de pecesPleuronectiformes en zonas que comprenden el área deestudio.

Crustacea: Isopoda. Muestreos iniciales en la zonasugieren que la riqueza de los Isopoda (Tabla 13) no sontan importantes como en Amphipoda, aunque numero-sas especies se encuentran bajo estudio.

Crustacea: Cumacea. Aún cuando para el área deestudio han sido citados únicamente dos especies(Leptocuma kinbergii y Cyclaspis alba, ver Roccatagliata1986; 1993), se han hallado en la misma otras pertene-cientes a los géneros Diastylis, Makrokylindrus, Anchistylis,Eudorella y Campylaspis que se encuentran en estudio(Roccatagliata com. pers.).

Figura 3. Monokalliapseudes schubartii (Tanaidacea), macho. Tomadode Mañé-Garzón (1949).

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR

atatneditlumsiedirpyC MA,SS,M yeltahW .late )8991(

acihpromidsierehtycorU MA,SS,M yeltahW .late )8991(

itremhosetiduaC CS,M )9891(sallenrO&arbmioC

ataluciteroilpmaerehtycardauQ MA,SS,M yeltahW .late )8991(

anitnegramrehallerehtyC MA,CS,M omoc,0881(ydarB atilopallerehtyC yeltahWreV.) tela .)8991(.

allerehtyC .ps F,IFA yeltahW .late )8991(

sisneilisarbsierehtyconitcA F,IFA,CS,M )2002(iksnizorD&odahcaM

Page 20: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

F SCARABINO

125

Tabla 12. Especies de Amphipoda citadas para el área.

Tabla 13. Especies de Isopoda citadas para el área1 .

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR

sisneilisarbaediotsehcrotnaltA GA,MA,IFA,I,S,MonibaracS .late edzeláznoG;)5891(oefeD;)4791(

oefeD;)5891(oniccaB .late oefeD&zemóG;)2991(zemóG&oefeD;)6991(oefeD&oriezarB;)9991(

omocsodoT.)5002( .sisneilisarbaediotsehcrO

sisnetalpaitsehcrotalP )¢( SE,R,S,E onibaracS late )9791(onibaracS&aítyaMy)6791(.omoc sisnetalpaitsehcrO znasnerO; late )2002(.

sumsagroatileM SMB,M artseiR late )2991(.ivorgnamatileM SS,E sotniP late )1991(.

atileM .ps R,I,E onibaracS .late .)9791(onibaracS&aítyaM;)6791(omocsobmA tileM .fca eanugal

SMB,E )6991(zinuM&aznarraCelayH .ps R,I,M )9791(onibaracS&aítyaM

SMB,M séllataB late )5891(.

ioffursupaieropyhtaB IFA,SS,I,M oefeD;)1791(tefocsE late oefeD&oriezarB;)2991(.)6991(

iremmizsispolahpecoxohP IFA,SS,I,M oefeD;)b7891;6891(ilehcimeD;)1791(tefocsE .late)6991(oefeD&oriezarB;)2991(

supotameahainesnehpetS GA,IFA,SS,I,M oefeD;)5891(oefeD late )2991(.

ainiprahteM .ps GA,IFA,I,M oefeD .late sobmA.)6991(oefeD&oriezarB;)2991(omoc ainiprateM .ps

musoidisnimuihporoconoM * SMB,M artseiR .late omoc,2991( musoidisnimuihporoC ;)znasnerO .late )2002(

muihporoC .ps SS,E )3491(nózraG-éñaMSMB,E )6991(zinuM&aznarraC

idnomareohtipmA SMB,SS,E,M sotniP late artseiR;)1991(. .late )2991(eohtonetS .ps IFA,SS,M )b7891(ilehcimeD

ataromramassaJ )¢( R,I,M )5002(aniPedosnolAassaJ .ps I,E zenémiG late omoc,5002(. ataclafassaJ )

surammaG .ps IFA,E )8991(nícroJ

sitnanepallerpaC )¢( SMB,M artseiR .late &artseiR;).tednieadillerpaComoc,2991(znasnerO;)0002(oefeD .late )2002(

allerpaC .ps I,E )3791(nózraG-éñaM&saC-ieDC,CS,SS,M nietsliM .late )6791(

SMB,M )3891(séllataBSMB,M séllataB .late )5891(

allerpaC .pps R,SS,M )1691(aterU&inittaraB

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR

sisneilizarbanaloricxE GA,IFA,I,MoefeD;)5891(oefeD late oefeD&oriezarB;)2991(.

oefeD;)6991( late onibaracS&ilehcimeD;)7991(.)nemulovetsene(

atamraanaloricxE IFA,I,E,M

onibaracS late ;)5891(oefeD;)6791;4791(.oefeD&avalÁed;)5891(oniccaBedzeláznoG

oefeD;)1991( late ;)6991(oefeD&oriezarB;)2991(.oefeD late etsene(onibaracS&ilehcimeD;)7991(.

)nemulovaimixeanalotiloP CS,M )2002(acsurB&namesiR

arelinoC .ps CS,M )9791(nócsaG.tednieadinaloriC F,CS,M nietsliM .late )6791(

acihtlabaetodI SS,M )9791(nócsaGaniramaetodI SMB,M séllataB .late )5891(

aetodI .ps SMB,E onibaracS .late )6791(SMB,E omoc,6991(zinuM&aznarraC aehtodI ).psSMB,M artseiR .late )2991(

*silasrodivealaetodinyS SMB,M omoc,6491(nózraG-éñaM sisnetalpramaetodinyS .))4991;1991(notlraC&nampahCreV

.tednieadietodI A,CS,SS,M nietsliM .late )6791(

eaigaibmaigaehtodirihcorcaM IFA,SS,I,M efeD;)2791(aditsaB&itroT lateo &oriezarB;)2991(.)6991(oefeD

atsuboraehtodirihcorcaM IFA,SS,M )b7891;6891(ilehcimeD

Page 21: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Faunística y taxonomía de invertebrados bentónicosmarinos y estuarinos de la costa uruguaya

126

1 Ponce de León (1984) registró a Acanthoserolis schythei para 50 millas al S de La Paloma, Rocha (ca. 35°00´S-54°30´W). Sin embargo, este registroes biogeográficamente anómalo dada la distribución geográfica y batimétrica conocida para esta especie (Bastida & Torti 1970; 1973) y laprofundidad que existe en la localidad uruguaya mencionada (ca. 35 m). Ese material fue colectado por personal de un buque pesquero (no por laspersonas explicitadas por Ponce de León) y probablemente provenga de zonas más profundas (zona de pesca de merluza, 80-200 m).

Tabla 14. Especies de Dendrobranchiata, Caridea y Thalassinidea citadas para el área.

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR

eanaililaehtodirihcorcaM IFA,SS,M )6991(oefeD&oriezarBaehtodirihcorcaM .ps IFA,SS,M )b7891;6891(ilehcimeD

anitnegraailiteahC IFA,SS,M )b7891(ilehcimeDsimrofimoreahpsasilpoM R,SS,M omoc,6491(nózraG-éñaM simrofimoreahpsaetodinyS )

sisnenimulfaedinidissaC IFA,I,E sotniP late omoc,1991(. sisnenimulfsieD ;)9991(nícroJ;)zenémiG .late omocsobmA.)5002( sisnenimulfseiD

esnetalpamoreahpsoduesP SS,E zenémiG .late )5002(.tednieaditamoreahpS SS,E ,1491(oredroC amoreahpsoxE ).ps

SS,E omoc,3491(nózraG-éeñaM amoreahpsoxE ).ps

SS,E omoc,4791(nózraG-éñaM&nócsaG sieD nócsaG;).psomoc,9791( amoreahpsoxE ).ps

siloreS .ps F,CS,M nietsliM late )6791(.

siralopsiloresohtnacA F,C,IFA,CS,M omocsobmA.)6791(arieroM;)0791(itroT&aditsaB.siralopsiloreS

iiduahciduagsiloresatsirC F,A,CS,M onayoM-zeugírdoR&ócinauJ;)0791(itroT&aditsaBomocsobmA.)6791( .iduahciduagsiloreS

sisnetalpramsiloresatsirC C,CS,M nietsliM;)3791(itroT&aditsaB late &otrebiG;)6791(.omocsodoT.)3002(cemerB .sisnetalpramsiloreS

acitpillesiloresonasyhT C,IFA,CS,M omoc,6791(arieroM acitpillesiloreS )itserofsiloreslizarB IFA,CS,M omoc,6791(arieroM itserofsiloreS )atrepausiloresoeN C,IFA,CS,M omoc,6791(arieroM atrepausiloreS )

sisnereanobsiloresotpeL IFA,SS,M omocsobmA.)b7891(ilehcimeD;)3791(itroT&aditsaBsisnereanobsiloreS .

acitoxeaigiL * SE,R,S,E,M

omoc,)1691(aterU&inittaraBy)1391(igaibmaiG adigyLacitoxe onibaracS;)0591(arierreF-zaV; .late omoc,6791(

aigiL ,9791(onibaracS&aítyaM;).ps aigiL .fc acitoxe ;)séllataB .late omoc,5891( aigyL .fc acitoxe znasnerO;) te

la )2002(.

eaiculatnasannumorU I,E omoc,4791(nózraG-éñaM&nócsaG annuM ( annumorU )eaiculatnas )

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR

siranignolaisemetrA F,MA,IFA,A,C,CS,SS,E,MnietsliM;)1691(aterU&inittaraB;)8881(etaB .late ;)6791(

;)9891(arierreF&anatnaS;)4891(yrrasutI;)0891(séhcaCzeugírdoR late )3002(cemerB&otrebiG;)3002(.

ittimhcssueanepotiL M omoc,5991(ippilihP&isseloZ ittimhcssueaneP )

sisneluapsueanepetnafraF C,FA,A,SS,E,M

omoc,1691(aterU&inittaraB sisneilisarbsueaneP reV.)noiN late ;)7691(etnafraF-zereP;)4791(oramA;)4791(.

nietsliM .late &anatnaS;)4891(yrrasutI;)9791(noiN;)6791(omocsodoT.)9891(arierreF sisneluapsueaneP ilehcimeD.

)nemulovetsene(onibaracS&ireyorksueanepohpiX M )5991(ippilihP&isseloZ

irelleumsucitoelP F,IFA,C,A,CS,SS,M

omoc,8881(etaB irellümsucsinolihP ,5091(reivuoB;)omoc ataniracaisemetraraP omoc,1691(aterU&inittaraB;)

irellumsucitoelP nietsliM;) .late ,)0891(séhcaCy)6791(omoc irellümsueaneponemyH ;)7791(etnafraF-zeréP;

niP;)4891(yrrasutI late )9891(arierreF&anatnaS;)9891(.illihpmehassecorP IFA,A,CS,M )9791(nesreffotsirhC

sediorohpolpoatamsyloppihxE A,CS,M )9791(nesreffotsirhCsuluvrapsetuertaL F,IFA,A,CS,M )2891(nesreffotsirhCiihcsobsiracotnoP IFA,CS,M omoc,4891(yrrasutI siracotnoP )8891(nesreffotsirhC;).ps

mirimoigreS IFA,SS,M onibaracS late omoc,4791(. assanaillaC irarreF;).psomoc,1891( mirimsurihcillaC )

.tednieadissanaillaC CS,M ollesaM .late )1002(GA,SS,M )nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD

Page 22: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

F SCARABINO

127

Tabla 15. Especies de Anomura citadas para el área.

Tabla 16. Especies de Brachyura Leucosioidea, Majoidea, Cancroidea y Portunoidea citadas para el área.

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR

anayasanallecroP M )5991(ippilihP&isseloZanallecroP .ps F,C,CS,M nietsliM .late )6791(

sisnetubuhcselehcyhcaP GA,SP,SMB,R,CS,SS,M tanebO;)6691(giaH .late )4002(otrebiG&cemerB;)1002(

sulytcadivealselehcyhcaP SP,SMB,R,CS,SS,MtanebOy)6691(giaH .late omocsobmA.)1002( selehcyhcaP

eagiah onibaracS&ilehcimeD;)6991(otnaSed&yevraHrev,)nemulovetsene(

selehcyhcaP .ps R,C,A,CS,SS,M nietsliM .late )6791(SS,M artseiR .late )8991(SS,M omoc,1691(aterU&inittaraB )sidurselehcyhcaP

isebbigxynoyloP F,CS,SS,M nietsliM;)6691(giaH late ne(onibaracS&ilehcimeD;)6791(.)nemulovetse

sispodinuM .ps F,C,CS,M nietsliM .late )6791(

sisneilisarbatiremE GA,MA,IFA,I,M

omoc,1691(aterU&inittaraB atiremeatiremE onibaracS;) .late;)9891(arierreF&anatnaS;)5891(oefeD;)6791(droffE;)4791(

oefeD .late ;)8991(offuleP;)6991(oefeD&oriezarB;)2991(oefeD late )6002(onibaracS&ilehcimeD;)1002(.

iolleodadopirahpelB A,CS,SS,Momocsobma,)1691(aterU&inittaraBy)7591(inittaraB

silatnediccoadopirahpelB nietsliM;)2002okyoBrev( .late)6791(

singisnisunadraD )PMB(,C,F,IFA,A,CS,MonayoM-zeugírdoR&ócinauJ;)7691(tneruaL-tniaS&tseroF

omocsodoT.)4891(yrrasutI;)6791( singisnirosorrasunadraD .)2791(onaznevorP&raffiBreV

silehcoxolsurugapoxoL F,C,IFA,MA,CS,SS,MnietsliM;)7691(tneruaL-tniaS&tseroF;)4691(tseroF .late

&ilehcimeD;)3002(cemerB&otrebiG;)4891(yrrasutI;)6791()nemulovetsene(onibaracS

sutsuborsetsirugaP C,F,CS,M )7691(tneruaL-tniaS&tseroF

iiduahciduagsurugaporP CS,Momoc,1691(aterU&inittaraB sisneinogatapsurugapuE rev,

omoc,4891(yrrasutI;)7691tneruaL-tniaS&tseroF surugaPiduahciduag )

sinrocitinircsurugaP F,IFA,CS,SS,Momoc,1691(aterU&inittaraB sinrocitinircsurugapuE &tseroF;)

onibaracS&ilehcimeD;)a7891(ilehcimeD;)7691(tneruaL-tniaS)nemulovetsene(

silixesurugaP C,IFA,F,CS,SS,Momoc,1691(aterU&inittaraB silixesurugapuE -tniaS&tseroF;)

nietsliM;)7691(tneruaL .late ne(onibaracS&ilehcimeD;)6791()nemulovetse

ionaznevorpsurugaP )?( F,CS,M )7691(tneruaL-tniaS&tseroFsurecohcirtsurugaP C,CS,M )7691(tneruaL-tniaS&tseroF

xynotpelsurugaP CS,M )5991(ippilihP&isseloZ

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeRsudnubidupsutapeH CS,M )7891(nidroB;)8791(ócinauJ

atatcnupanohpesreP F,C,CS,MnietsliM;)8691(nózraG-éñaM .late sobmA.)6791(

omoc atatcnupatatcnupanohpesreP -toniuGreV.)9591(reitromuD

atadnutorailabE C,IFA,MA,CS,M )3002(cemerB&otrebiGailabE .ps )PMB(,M )6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJ

sutartsorsedolloC )PMB(,A,CS,M onayoM-zeugírdoR&ócinauJ;)1691(aterU&inittaraB)4891(yrrasutI;)6791(

sinrocitessuhcnyhronetS M )5991(ippilihP&isseloZ

anogatnepappicueL )PMB(,CS,M &ócinauJ;)1691(aterU&inittaraB;)5291(nubhtaR)4891(yrrasutI;)6791(onayoM-zeugírdoR

susolucrebutsulcycorueL )PMB(,F,CS,Momoc,1691(aterU&inittaraB sepilicargsulcycorueL ,

onayoM-zeugírdoR&ócinauJ;)4891toniuGrev;)7891(nidroB;)4891(yrrasutI;)0891(séhcaC;)6791(

)nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD

asonipsainibiL )PMB(,F,GA,IFA,A,CS,SS,M

&pukcuB;)1691(aterU&inittaraB;)5291(nubhtaRnietsliM;)2691(émohT .late &ócinauJ;)6791(

nidroB;)4891(yrrasutI;)6791(onayoM-zeugírdoR&anatnaS;)9891(arierreF&anatnaS;)7891(

ilehcimeD;)4002(otrebiG&cemerB;)9991(onaibaF)nemulovetsene(onibaracS&

earierrefainibiL M )1691(aterU&inittaraB

Page 23: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Faunística y taxonomía de invertebrados bentónicosmarinos y estuarinos de la costa uruguaya

128

Crustacea: Decapoda. Los decápodos de la costauruguaya pueden considerarse en general relativamentebien conocidos (Tablas 14-17). Sin embargo, losCallianassidae (Tabla 14) y otros decápodos cavadoresprobablemente presentes en el área han recibido muyescasa atención, principalmente debido a sus hábitoscrípticos. Los Panopeidae (ver Tabla 18) y losPinnotheridae (Tabla 17) son también escasamente cono-cidos aquí, probablemente debido a su pequeño tamaño,y en el segundo caso también a sus hábitos simbiontes.En el primer caso esto es particularmente crítico por surelevancia ecológica y su potencial invasor (ver Shubartet al. 2000). En el segundo caso, la costa uruguaya repre-senta una discontinuidad en la distribución de cincopinotéridos (ver Fenucci 1975; Martins & D´Incao 1996),que parece corresponder más a un defecto de muestreoque a un patrón biogeográfico anómalo. Este es el casopara muchos otros invertebrados bentónicos conocidosde Brasil y Argentina. Es recomendable también un aná-lisis más detallado de los Paguridae (Tabla 15).

Bryozoa. Los briozoarios del área (Tabla 19) han re-cibido también muy escasa atención. La comparacióncon la fauna registrada para el litoral de la Provincia deBuenos Aires (Argentina), así como las característicasbiogeográficas de la costa uruguaya sugieren una consi-derable diversidad aún inexplorada (López-Gappa com.pers.).

Hemichordata. Masello et al. (2001) refirieron ahemicordados enteropneustos como ítem alimenticio dela corvina. Se trata de una especie de afinidadesmorfológicas con el género Schizocardium (obs. pers.).

Echinodermata2. Los registros de Holothuroidea pu-blicados para el área se restringen a Paracaudina chilensis yChiridota merenzelleri (Tommasi et al. 1988b) y especiessin determinar halladas en contenidos estomacales decorvina (Faedo & Sierra 1973; Puig 1986). Losholoturoideos son usuales en muestreos de fondos fan-gosos frente a Maldonando y Rocha (obs. pers.). Sonpresas del gasterópodo Tonna galea (especie explotadacomercialmente) y requieren particulares esfuerzos deinvestigación. El conocimiento actual de los Ophiuroidea(Tabla 20), Asteroidea (Tabla 21) y Echinoidea (Tabla22) del área puede considerarse relativamente aceptable.

Ascidiacea. Orensanz et al. (2002) citaron a la ascidiaintroducida Styela plicata para el Puerto de La Paloma(Rocha). Al menos otras dos especies solitarias de menosde 2 cm habitan los fondos rocosos submareales somerosde la costa atlántica (obs. pers.). Milstein et al. (1976) y

2 Las menciones de Barattini (1938) del equinoideo Austrocidariscanaliculata y del asteroideo Poraniopsis mira para la costa de Rocha yBanco Inglés respectivamente parecerían ser erróneas por la impresiciónen la información proporcionada por buques pesqueros ya que se tratade especies que en estas latitudes son halladas por debajo de los 80 m(ver Bernasconi 1953; 1980).

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR

adnutoraileP GA,C,)PMB(,CS,M

nietsliM;)1691(aterU&inittaraB;)5291(nubhtaR te.la ;)6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJ;)6791(

ne(onibaracS&ilehcimeD;)4002(otrebiG&cemerB)nemulovetse

sepilicargainihcoR )PMB(,CS,M ;)4891(yrrasutI;)6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJ)7891(nidroB

mulusonipsnoiratleP )PMB(,CS,M )4891(yrrasutI;)6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJ

sisnelihcsediotsyroC FA,IFA,CS,SS,M

omoc,0881(sdrawdE-enliM sediotsyroCsutaiverbba aterU&inittaraB;)0391(nubhtaR;)

;)9891(arierreF&anatnaS;)7891(nidroB;)1691(artseiR .late ;)9991(onaibaF&anatnaS;)8991(

)nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD

suirabircsueanerA A,SS,MarierreF&anatnaS;)7891(nidroB;)8791(ócinauJ

ariereP;)9891( late onaibaF&anatnaS;)8991(.)nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD;)9991(

eanadsetcenillaC SS,EanatnaS late ;)9891(arierreF&anatnaS;)8891(.

ariereP;)5991(ippilihP&isseloZ late ;)8991(.)9991(onaibaF&anatnaS

sudipassetcenillaC C,F,AFA,A,SS,I,E,M

&ócinauJ;)1691(aterU&inittaraB;)0391(nubhtaRomoc,3791(nózraG-éñaM sudipassetcenillaC

snedituca ;)9891(arierreF&anatnaS;)9791(noiN;)sotniP late ariereP;)1991(. .late &anatnaS;)8991(

raseC;)9991(onaibaF .late &ilehcimeD;)3002()nemulovetsene(onibaracS

sunaminipssunutroP CS,M )7891(nidroBsupracinipssunutroP CS,M )7891(nidroB

sunutroP .ps A,CS,M )6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJsumlahthponeoC sutatnedirt )PMB(,CS,M )6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJ;)0391(nubhtaR

sutalucamirtsepilavO IFA,A,CS,SS,M

sobmA.)1691(aterU&inittaraB;)0391(nubhtaRomoc sutatcnupsepilavO seeR&nosnehpetSrev;

yrrasutI;)6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJ;)8691(&anatnaS;)7891(nidroB;)b7891(ilehcimeD;)4891(ilehcimeD;)9891(arierreF&anatnaS;)8891(sibroN

)nemulovetsene(onibaracS&

Page 24: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

F SCARABINO

129

Tabla 17. Especies de Brachyura Pinnotheroidea, Ocypodoidea y Grapsoidea citadas para el área.

Tabla 18. Especies de Brachyura Xanthoidea citadas para el área.

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR

sutalucamserehtodimuT PMB,CS,MonayoM-zeugírdoR&ócinauJ;)1691(aterU&inittaraB

omocsodoT.)9791(oramA;)6791( serehtonniPsutalucam .

xellopiverbaxinniP C,CS,M nietsliM late )6791(.

anaretpoteahcaxinniP CS,M ,0991(olleM;)7891(nidroB;)1691(aterU&inittaraBxaparaxinniP )6991(oacnI´D&snitraMrev,)

anayasaxinniP CS,M )7891(nidroB

sisneinogatapaxinitsuA IFA,CS,SS,Momocsobma,)6891(ilehcimeDy)5791(iccuneF

sisneinogatapaxinniP ne(onibaracS&ilehcimeD;)nemulovetse

atardauqedopycO IFA,GA,S,M onibaracS late &ilehcimeD;)5891(oefeD;)4791(.)nemulovetsene(onibaracS

sisneyauguruacU F,AFA,A,SE,I,S,EaterU&inittaraB;)8191(nubhtaR;)1091(iliboN

reiB;)0891(zepóL-zeláznoG;)4691(ihcsoB;)1691(;)0991(olleM;)9891(arierreF&anatnaS;)5891(

)9991(onaibaF&anatnaS

sepirbursesamrA R,C,F,AFA,A,SS,I,E

omoc,1881(sreiM sepitsugnaamraseS nubhtaR;)?omoc,7981( -mitrap-iisreimamraseS &inittaraB;)

omoc,1691(aterU sepirburamrasesateM y amraseSiisreim ;)8191(nubhtaR.)2991;2791(elebArev,)

nózraG-éñaM late omoc)9791(noiNy)4791(.sepirburamrasesateM onibaracS; .late omoc,6791(

amrasesateM ippuL;).ps .late )3002(*susrevsnartsuspargyhcaP E )8191(nubhtaR

sunamitlasuspargotryC SMB,R,AFA,SS,I,E,M

odiulcni,1691(aterU&inittaraB;)8191(nubhtaRsiniffasuspargimeH ;)3002trabuhcS&kavipSrev,

artseiR .late ,0002(atseuC&kavipS;)8991;2991(omoc siniffasuspargotryC onibaracS&ilehcimeD;)

)nemulovetsene(

sutalugnasuspargotryC ,F,AFA,GA,A,SS,I,S,E,MSMB,R,C

tehcuoM-itanneB;)8191(nubhtaR;)1091(iliboNnózraG-éñaM;)1691(aterU&inittaraB;)1391( late .

onibaracS;)4791( .late reiB;)9791(noiN;)6791(séllataB;)5891( .late arierreF&anatnaS;)5891(

sotniP;)0991(olleM;)9891( late ariereP;)1991(. tela artseiR;)8991(. .late onaibaF&anatnaS;)8991(

trabuhcS&kavipS;)1002(inirutneV&zinuM;)9991(zenémiG;)3002( .late onibaracS&ilehcimeD;)5002()nemulovetsene(

sutalunargsuhtangamsahC ,C,GA,F,AFA,A,SS,I,S,ESE,R

-éñaM;)4691(ihcsoB;)1091(iliboN;)1881(sreiMnózraG .late reiB;)0891(zepóL-zeláznoG;)4791(

yveLedzepóL;)9891(arierreF&anatnaS;)5891(ariereP;)9891( .late omocsodoT.)8991(

.atalunargsuhtangamsahC onibaracS .late ;)6791(omoc,1691(aterU&inittaraB sutangomsahC

sutalunarg omoc,9791(noiN;) sutangamsahCsutalunarg sotniP;) .late ,1991( sutangamsahC)atalunarg

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeRsusserpedsueponapyruE I,E )5002(ippuL&kavipS;)8791(ócinauJsisneluapsueponapaxeH F,A,R,C,CS,SS,M nietsliM .late )5991(ippilihP&isseloZ;)6791(

ittimhcssulubolohtnacA SMB,C,R,SS,Momoc,1691(aterU&inittaraB;0591(arierreF-zaV;)0391(nubhtaR

ihtimhcssueponarpaxeH nietsliM;) late sodoT.)3891(séllataB;)6791(.omoc ittimhcssueponapaxeH omoc,1002(kavipS&zeugírdoR;

sutnegramsueponaP .)3002(nitraM&redleFreV.)

silanoidiremsueponaP )¢( I,E znasnerO;)4891(smailliW .late ippuL;)2002( late &kavipS;)3002(.)5002(ippuL

susebortsuasueponaP R,SS,M )5002(offulePsueponaP .ps SMB,E onibaracS .late )6791(

CS,M omoc,7891(nidroB iitsbrehsueponaP )

sutalucitersunmuliP SMB,SP,R,C,CS,SS,Momoc,1691(aterU&inittaraB sutalucitersonmuliP nietsliM;) .late

tanebO;)0002(oefeD&artseiR;)6791( late zeugírdoR&kavipS;)1002(.)nemulovetsene(onibaracS&ilehcimeD;)2002(

irelssahsedionmuliP CS,M )4891(yrrasutI

sutalunercsuhtnaxytalP A,R,CS,SS,E,M-éñaM;)1691(aterU&inittaraB;)0591(arierreF-zaV;)0391(nubhtaR

nózraG .late nietsliM;)4791( late ;)7891(nidroB;)3891(séllataB;)6791(.artseiR;)9891(arierreF&anatnaS late onibaracS&ilehcimeD;)8991(.

)nemulovetsene(

sucinogatapsuhtnaxytalP )PMB(,CS,M )6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJ;)1691(aterU&inittaraB

Page 25: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Faunística y taxonomía de invertebrados bentónicosmarinos y estuarinos de la costa uruguaya

130

Tabla 19. Taxa de Bryozoa citadas para el área.

Tabla 20. Especies de Ophiuroidea citadas para el área.

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR

muidinoyclA .ps SP,CS,M tanebO .late )1002(

adivapallerotciV )¢( SS,E )1791(éinomyeL&nózraG-éñaM

aiknabrewoB .ps SS,M )4891(ovlaC

aniugnaaeteA SP,CS,M tanebO .late )1002(

atalucrebutalleylleJ SS,Momoc,1691(aterU&inittaraB aropinarbmeM

ahcleuhet - mitrap -zepóL,saglaerbossainoloc:).srep.mocappaG

aropinarbmeM .ps Momoc,1691(aterU&inittaraB aropinarbmeM

ahcleuhet - mitrap -zepóL,socsulomerbossainoloc:).srep.mocappaG

C,R,I,E )3791(nózraG-éñaM&saC-ieD

C,I,E zenémiG .late )5002(

SMB,M artseiR late )2991(.

SS,M )4891(ovlaC

.tednieadiropinarbmeM F,A,R,C,CS,SS,M nietsliM .late )6791(

SMB,M )6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJ

mulucitermueponoC )¢( SP,CS,M tanebO late znasnerO;)1002(. .late )2002(

syhcatsonomartcelE SP,CS,M tanebO .late )1002(

anilayhalleropelleC SP,CS,M tanebO .late )1002(

anaisallapalusotpyrC * SS,M omoc,4891(ovlaC alusotpyrC appaG-zepóL;).ps).srep.moc(

.tedniatamotsoliehC C,CS,M nietsliM late )6791(.

.tedniatamelonmyG C,CS,M nietsliM late )6791(.

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR

sisnelihcsulahpeconogroG CS,M )5891(ihccuL

atagnolesilohpoimeH C,F,CS,M nietsliM .late omoc,6791( sipelihpmA reV.).ps.)5891(ihccuL

alurepsasitcaihpO CS,M )5891(ihccuL;)7791(onitsogA'D&inocsanreB

allehclupaidoihpmA IFA,CS,M )5891(ihccuL;)0791(isammoT

anipsinalpaidoihpmaiD C,F,IFA,A,CS,M nietsliM .late omoc,6791( aidoihpmA ihccuLreV.).ps.)5891(

sudiblasulpoihpmA R,C,F,IFA,CS,SS,M

nietsliM .late ,6791( sulpoihpmA -.ps mitrap y-aidoihpmA -.ps mitrap inocsanreB;)5891ihccuLrev,-

etsene(onibaracS&ilehcimeD;)7791(onitsogA'D&)nemulov

atamauqssilohpihpmA M )0791(isammoT

sepissarcaruihpmA C,F,MA,IFA,CS,M giuP;)5891(ihccuL;)7791(onitsogA'D&inocsanreBisammoT;)6891( .late )b8891(

inibuojaruihpmA C,CS,M isammoT;)7791(onitsogA'D&inocsanreB .lateisammoT;)a8891( late )b8891(.

specnirparuihpmA F,MA,IFA,CS,M )5891(ihccuL

eaineguearuihpmA F,CS,M )5891(ihccuL

asoxuelfaruihpmA C,CS,M isammoT .late )b8891(

atanalpmocaruihpmA C,CS,M isammoT .late )b8891(

atalugnaxirhtoihpO SP,C,CS,SS,M nietsliM .late omoc,6791( anmygoihpO rev,.pstanebO;)5891ihccuL late )1002(.

elehtoihpO .ps R,C,CS,M nietsliM .late )6791(

iiraunajsucolpoihpO GA,CS,MsobmA.)1691(aterU&inittaraB;)8391(inittaraB

omoc iiraunajsimarecoihpO ; &inocsanreB)4002(otrebiG&cemerB;)7791(onitsogA'D

Page 26: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

F SCARABINO

131

Tabla 21. Especies de Asteroidea registradas para el área.

Tabla 22. Especies de Echinoidea registradas para el área.

Cachés (1980) registraron respectivamente una especieindeterminada para la costa de Rocha (12 m) yMaldonado (20-30 m). Obenat et al. (2001) citaron Corellasp. para PS en el RdlP exterior. Juanicó & Rodríguez-Moyano (1976) mencionaron como Scycozoa umbellata auna ascidia colonial comun en los BMP y en otros secto-res profundos del área (obs. pers.). Millar (1969) refiriópara un área próxima a esos BMP a Sycozoa sigillinoides.

Cephalochordata. Demicheli & Scarabino (en estevolumen) registraron al anfioxo Branchiostoma platae parafondos someros de La Paloma (Rocha), mientras quePuig (1986) lo hizo para el RdlP exterior (contenidosestomacales de corvina).

CONCLUSIONESEn este trabajo se listan 404-571 especies de inverte-

brados bentónicos marinos y estuarinos citados para lacosta uruguaya (supralitoral-50 m de profundidad), ex-cluyendo moluscos, protistas y especies parásitas. Sinembargo, la variedad y dispersión de la información aquícompilada sugiere la existencia de referencias bibliográ-ficas no detectadas.

En el antecedente inmediato (Barattini & Ureta 1961)se listaron 50 especies para el área. La diferencia entreambos trabajos radica en la investigación realizada des-

de entonces pero también en una recopilación bibliográfi-ca más exhaustiva.

Este trabajo complementa la lista de especies intro-ducidas y criptogénicas proporcionada por Orensanz etal. (2002) para la región. La mayoría de los registrosadicionales provienen de fuentes francamente crípticas;esto debe ser considerado particularmente durante laelaboración de bases de datos sobre la biodiversidad uru-guaya y destaca la necesidad de la difusión adecuada dela información biológica.

Muchos de los registros enumerados en las tablascarecen de validación por haber sido efectuados en elmarco de trabajos ecológicos, i.e. sólo existe mención sinevidencia sobre su identidad. Esta situación es particu-larmente delicada por la falta de método al no depositarmaterial de referencia en colecciones zoológicas.

Con base en la cantidad de grupos y ambientes pocoestudiados, se tiene como hipótesis de trabajo que el áreaen cuestión contiene al menos tres veces el total de espe-cies registradas hasta el momento.

Los phyla de meiobentontes Gnathostomulida,Rotifera, Loricifera, Kinorhyncha y Tardigrada, así comolos Kamptozoa y los Phoronida, no han sido menciona-dos para el área pero su presencia es altamente probable.

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR

arefilletsaniretsA GA,F,A,C,R,CS,SS,M

omoc,8391(inittaraB atanigramaniretsA ;) inocsanreB,)7691(oramAy)1691(aterU&inittaraB,)5591(

omoc ,atanigramairitapolponE ;)3791(inocsanreBrevnietsliMy)6691(inocsanreB .late sobma,)6791(

omoc ;refilletsairitaP artseiR late omoc,8991;2991(.refilletsaniretsA ,4002(otrebiG&cemerB;)

omoc refilletsairitaP etsene(onibaracS&ilehcimeD;))nemulov

atanretlaatanretlaaidiuL )PMB(,Momoc,6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJ aidiuL

sisneneuqeuq yenwoD&kralCy)2891(kralCreV.).)2991(

aidiuL .ps )PMB(,M )6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJ

sutalugnicnetceportsA )PMB(,CS,M onayoM-zeugírdoR&ócinauJ;)6691(inocsanreBisammoT;)6791( .late )a8891(

sisneilisarbnetceportsA )PMB(,MA,CS,M;)6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJ;)8391(inittaraB

omoc,6991(cemerB&xuoR sisneilisarbnetceportsAsisneilisarb )

retsanihcE .ps )PMB(,M )6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJ

eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE eicepsE tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH tatibáH saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR saicnerefeR

atanigramepocnE C,F,AFA,MA,A,CS,M;3591;b1491;a1491(inocsanreB;)8391(inittaraB

nietsliM;)1691(aterU&inittaraB;)6691 .lateartseiR;)6991(cemerB&xuoR;)6791( .late ;)8991(

)5002(iooM&zenítraM

atarofrepseiuqniuqatilleM C,F,A,CS,SS,MnietsliM;)1691(aterU&inittaraB;)8391(inittaraB te

.la omoc,6791( atarofrepseiuqiuqatilleM)arcalubmaital zenítraM;)0991(drofleT&dloraHrev,)5002(iooM&

atarofrepseixesaidoeL CS,Momoc,1491(inocsanreB atarofrepseixesatilleM ;)

omoc,3591;7491(inocsanreB sisnetalpatilleM .).)0991(drofleT&dloraHy)6691(isammoTreV

)5002(iooM&zenítraM

sucinallegamsunihceoduesP )PMB(,M )6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJ

iinserfudaicabrA )PMB(,M omoc,6791(onayoM-zeugírdoR&ócinauJ aicabrAienserfud )

Page 27: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Faunística y taxonomía de invertebrados bentónicosmarinos y estuarinos de la costa uruguaya

132

rece deberse parcialmente a varias crisis y cambiosinstitucionales . En este contexto, la reducción horaria enZoología a nivel universitario es un elemento negativopara la promoción de los estudios faunísticos ytaxonómicos. Todo esto se debe a una inmadurez nacio-nal y científica, y particularmente a los consecuentes:escasos investigadores involucrados en el tema (usual-mente con escasa dedicación horaria), aplicación demetodologías inadecuadas o incompletas, y dificultadesde muestreo. La usualmente inmediata referencia a difi-cultades económicas como justificación de estas situa-ciones no siempre se sustenta en la realidad.

Esta situación se enmarca a su vez dentro de la ca-rencia de una política nacional efectiva para la documen-tación de la biodiversidad taxonómica, aunque Uruguayes firmante de la Convención de Biodiversidad desde

4 Incluye varios clados conocidos para la costa brasileña (e.g.Acoelomorpha, Proseriata y Tricladida).

Tabla 23. Priorización de los taxa (ver Criterios). FCL=falta de conoci-miento local; RES=riqueza esperada; REC=relevancia ecológica.

Prioridades y perspectivas de investigación3

La mayoría de los taxa de los grupos phylum, clasey orden explicitados están mal o muy mal conocidos enel área desde un punto de vista taxonómico/faunístico.La priorización de los taxa (Tabla 23) indicó máximaprioridad para futuros estudios de este tipo a lospoliquetos, nemertinos, tres grupos de peracáridos(Mysida, Amphipoda e Isopoda) y holoturoideos, asícomo a los componentes meiobentónicos de turbelarios4,Nematoda, Oligochaeta, Acarina, Copepoda yOstracoda. Con prioridad media pueden considerarsePorifera, Hydrozoa, Anthozoa (Actiniaria y Ceriantharia),Polycladida, Cirripedia (Balanomorpha), Cumacea,Tanaidacea, Bryozoa, Hemichordata, Ascidiacea yCephalochordata. Los Cumacea son incluidos en estaúltima categoría pues ya se encuentran en proceso deestudio (Roccatagliata com. pers.). El resto de los gruposque componen el porcentaje ya mencionado pueden serconsiderados con prioridad menor (Gastrotricha,Pycnogonida, Leptostraca, Stomatopoda, Decapoda,Echiura, Sipuncula, Ophiuroidea, Asteroidea yEchinoidea).

Los fondos rocosos y las arenas fangosas son hábitatprioritarios para muestreo dada su riqueza y falta deexploración, al igual que lo es el uso de métodos particu-larmente efectivos como el buceo, rastras, enmalladoresbentónicos, aspiradoras y nasas.

Existe escasa información sobre el estatus faunísticoa nivel poblacional, i.e., e.g. la posibilidad que las pobla-ciones presentes sean de tipo sumidero/pseudopoblaciones (pudiendo a su vez ser permanentes,estacionales o dependientes de eventos oceanográficosanómalos). Esta dicotomía es central en el área de estu-dio por ser el límite S de distribución de numerosas espe-cies. La información existente se encuentra casi restringi-da a algunas especies de playas arenosas.

Las consideraciones efectuadas tienen un enfoque detaxonomía alfa y la progresiva incorporación de herra-mientas de genética molecular es indispensable o de par-ticular interés para testar conceptos actuales y comple-mentar o guiar enfoques morfológicos. Así, se debe po-seer particular consideración al desarrollar colecciones lanecesidad de contar con material adecuadamente con-servado para dichos fines.

El conocimiento faunístico y taxonómico sobre inver-tebrados bentónicos de la costa uruguaya es productode esfuerzos dispares, aislados y discontinuos. Esto pa-

3 “Se dirá que muchos de estos problemas pertenecen simplemente almundo de hoy y que no son patrimonio especial de nuestro país. Esverdad. Pero no hay que confundirse: en Uruguay, el problema es quetenemos que superar el subdesarrollo construyendo las condicionespara el trabajo científico profesional y, al mismo tiempo, tratar los pro-blemas que aquejan a otras sociedades, en la cual ya existe una infraes-tructura madura. Con frecuencia, descartar nuestros problemas actua-les con el argumento cierto de que existen en otras partes no es más queuna excusa para continuar ignorando que muchos otros problemas sonespecíficamente fruto de nuestra historia…” (Wschebor 1998).

nóxaT nóxaT nóxaT nóxaT nóxaT LCF LCF LCF LCF LCF SER SER SER SER SER CER CER CER CER CER nóicazirogetaC nóicazirogetaC nóicazirogetaC nóicazirogetaC nóicazirogetaC

arefiroP 3 2 1 6

aozordyH 2 2 2 6

aozohtnA 2 2 3 7

"airallebruT"socinótneboiem 3 3 3 9

adidalcyloP 2 2 3 7

aetremeN 3 2 3 8

adotameN 3 3 3 9

ahcirtortsaG 3 1 1 5

ateahcogilO 3 3 3 9

ateahcyloP 2 3 3 8

alucnupiS 3 1 1 5

aruihcE 3 1 1 5

adinogoncyP 2 2 1 5

aniracA 3 3 2 8

aidepirriC 2 2 3 7

adopepoC 3 3 3 9

adocartsO 2 3 3 8

acartsotpeL 3 1 1 5

adopotamotS 2 1 2 5

adisyM 3 3 3 9

adopihpmA 3 3 3 9

aecadianaT 2 2 2 6

adoposI 2 3 3 8

aecamuC 1 2 3 6

adopaceD 1 1 3 5

aozoyrB 3 2 1 6

atadrohcimeH 3 1 2 6

aedioruihpO 1 1 3 5

aedioretsA 1 1 3 5

aedionihcE 1 1 1 3

aedioruhtoloH 3 2 3 8

aecaidicsA 3 2 1 6

atadrohcolahpeC 3 1 2 6

Page 28: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

F SCARABINO

133

La reconocida crisis de la Sistemática y su conse-cuente impacto hacia fines del siglo XX (ver Carlton 1993;Gibbons et al. 1999; Hutchings 1999; Ponder et al. 2002)ha recibido en otras regiones particular atención (Boero2001). El defasaje con el cual se dan los procesos en estaregión contribuye a una particular crisis en la zoologíanacional, que debe ser atendida con un plan de fomentoespecialmente dirigido.

El impedimento taxonómico existente para la faunaen cuestión limita ampliamente la resolución y utilidadde estudios ecológicos. De hecho, las investigaciones deeste tipo en la costa uruguaya que han alcanzado unnivel considerable de resolución en la determinación deespecies son sólo aquellas efectuadas en ambientes debaja riqueza específica (Scarabino 1999b). Los estudiossinecológicos, mejor apreciados que los enfoques zooló-gicos en muchas instancias nacionales, resultan por supropia naturaleza y por las características del medio,incompletos para algunas caracterizaciones de base conespecial énfasis en conservación (e.g. endemismos y ri-queza específica); esto es crítico en zonas o hábitat parti-cularmente biodiversas (Giangrande 2003). Un progra-ma explícito y financiado para el desarrollo conjunto dela Zoología y Ecología permitiría minimizar estos proble-mas, maximizando a la vez los recursos e infraestructu-ra nacional.

Todo esto evidencia la participación del Museo Na-cional de Historia Natural como elemento central de lamencionada política nacional. Esta debe ser llevada acabo sine qua non en conjunto a la Facultad de Ciencias yDirección Nacional de Recursos Acuáticos, dados loscometidos e infraestructura de estas instituciones(Scarabino 1999a; 1999b). La interacción con la ArmadaNacional es asimismo un elemento de particular interéspor las posibilidades de muestreo que ofrecería su infra-estructura y por las implicancias para la soberanía queposee el conocimiento básico de la fauna.

Implicancias para la conservación y el manejoEl contexto ya discutido sobre las carencias de infor-

mación y recursos humanos parecería ser la causa de lasupuesta restringida distribución conocida para dos es-pecies estuarinas: el oligoqueto Monopylephorus corderoi yel isópodo Uromunna santaluciae. Sin embargo, la evalua-ción de su estatus actual de conservación es sin dudaconveniente. La primera especie fue descrita de una zonaactualmente muy antropizada y contaminada inmedia-ta al Puerto de Montevideo y la segunda es una especiede desarrollo directo (i.e. con limitada capacidad de dis-persión) cuya localidad típica está situada en una zonade contínuo avance industrial y urbano.

Carlton (1993) sugiere que las neoextinciones en in-vertebrados marinos y estuarinos han sido generalmentepasadas por alto por causas que implican la falta deapoyo a taxónomos. “¿Si no vemos las invasiones deanimales y plantas abundantes, cómo vamos a ver ladesaparición de especies raras?” (Carlton 1993). Estas

Tabla 24. Número de especies citadas para el área. La cifra entre parén-tesis refiere a la cifra menos conservadora (ver Criterios).

9/06/1992 (firma ratificada el 01/11/1993). Esta polí-tica debe ser llevada a cabo a través de enfoques espe-cialmente dirigidos, los cuales implican la formación detaxónomos y la realización de campañas y talleres detrabajo cuyo objetivo sea la prospección faunística. Eneste sentido el fomento de colecciones zoológicas y otrasbases de datos institucionales, así como la formación derecursos humanos son fundamentales, en especial por susituación crítica a nivel nacional. Para todo esto, la for-mación de grupos de trabajo y las oportunidadesrentadas de desarrollo profesional son básicas y en estola participación estatal es insustituible.

nóxaT nóxaT nóxaT nóxaT nóxaT seicepsE seicepsE seicepsE seicepsE seicepsEsadatic

seicepsE seicepsE seicepsE seicepsE seicepsEsadicudortni

seicepsE seicepsE seicepsE seicepsE seicepsEsacinégotpirc

arefiroP )51(31 - 3

aozordyH )51(9 1 1

aozohtnA )91(21 - -

"airallebruT"socinótneboiem 1 - -

adidalcyloP )7(4 - -

aetremeN )7(2 - -

adotameN )5(1 - -

ahcirtortsaG 1 - -

ateahcogilO 1 - -

ateahcyloP )722(441 2 5

alucnupiS )4(3 - -

aruihcE )?2(1 - -

adinogoncyP )11(7 - -

aniracA 1 - -

aidepirriC )01(7 3 1

adopepoC )2(1 - -

adocartsO )11(9 - -

acartsotpeL 1 - -

adopotamotS 2 - -

adisyM )6(4 - 1

adopihpmA )54(53 1 3

aecadianaT )3(2 - 1

adoposI )33(42 2 -

aecamuC 7 - -

adopaceD )77(76 1 1

aozoyrB )81(01 1 2

atadrohcimeH 1 - -

aedioruihpO 61 - -

aedioretsA 6 - -

aedionihcE 5 - -

aedioruhtoloH )4(2 - -

aecaidicsA )7(4 1 -

atadrohcolahpeC 1 - -

latoT latoT latoT latoT latoT )175(404 )175(404 )175(404 )175(404 )175(404 1111111111 7171717171

Page 29: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Faunística y taxonomía de invertebrados bentónicosmarinos y estuarinos de la costa uruguaya

134

últimas no son generalmente consideradas durante estu-dios de ecología bentónica, debido a una multiplicidadde factores. Snelgrove (1998) destacó que dada la escasaproporción de especies descritas es muy probable queespecies no descubiertas aún estén desapareciendo, so-bre lo cual ha insistido también Ponder (2003).

Las bioinvasiones representan una problemática muyimportante para la conservación de la fauna en cuestión.Sus impactos a nivel comunitario y ecosistémico hansido o serían devastadores en otras regiones (e.g. Carlton1989; 1996). Si bien no se han detectado extinciones deespecies marinas por esta causa, la falta de informaciónlimita seriamente esta afirmación (Ruiz et al. 1997). Eneste sentido, el principal mecanismo que propende lasbioinvasiones (aguas de lastre) debiera ser objeto de con-troles estrictos a nivel nacional para cumplir con la nor-mativa internacional al respecto (ver Bax et al. 2001).

Orensanz et al. (2002) han insistido en la necesidadde comprensión por parte de investigadores e institucio-nes de la urgencia de investigación en sistemática ybiogeografía. La detección, prevención y control de espe-cies exóticas puede convertirse en algo virtualmente im-posible dado el pobre conocimiento actual y la falta deapoyo a esas disciplinas (Orensanz et al. 2002). “¿Cómopoder identificar dichas especies entre el cúmulo de es-pecies indígenas desconocidas?” (Scarabino 1999b). Parael conjunto aquí tratado, se han registrado 11 especiesintroducidas y al menos 17 especies criptogénicas (Tabla24), pero es probable que el número de ambas sea bas-tante mayor. Grupos especialmente candidatos para con-tener más especies introducidas en el área son: Porifera,Hydrozoa, Polychaeta, Cirripedia, Amphipoda, Isopoda,Decapoda y Bryozoa. La investigación de las especiesconsideradas como criptogénicas en el área puede asi-mismo considerarse como prioritaria.

Los impactos de los usos no planificados de losecosistemas continentales obligan a su continua conside-ración dentro de políticas de manejo integrado de la zonacostera, proceso urgentemente requerido para la costauruguaya. Snelgrove (1998) destaca la necesidad de in-corporar el impacto de componentes continentales den-tro del enfoque de conservación marina.

La erosión de playas, producto aumentado por elmal uso de la franja costera, conlleva a la reducción dehábitat de varias especies con límite de distribución en lacosta uruguaya. Las marismas vegetadas (localmente“espartillares”) son particularmente sensibles a la influen-cia de relleno, urbanización y canalización, y pueden con-siderarse un ecosistema particularmente amenazado enUruguay. Este es el hábitat de los cangrejos Ucauruguayensis y Chasmagnathus granulatus, y formajunto al supralitoral rocoso el conjunto de los ecosistemaspotencialmente más afectados por eventos de extinción,dado el particular impacto que han sufrido a nivel localy mundial (Carlton 1993; Snelgrove 1998). Masello (1999)destacó en este sentido la necesidad de conservación delos espartillares de la costa uruguaya. Los ambientessupralitorales han sido eliminados o profundamente

modificados en numerosas localidades del RdlP, debién-dose tomar acciones inmediatas para proteger relictos deinterés.

Demicheli & Scarabino (en este volumen) registraronla extracción para carnada de pesca del poliqueto Diopatraviridis en La Paloma (Rocha). Esta actividad no regla-mentada ha hecho colapsar al menos dos bancos en lamencionada localidad, de forma similar a lo registradoen varios puntos del litoral de la Provincia de BuenosAires, Argentina (Orensanz com. pers.). En Brasil estaespecie (como Diopatra cuprea) es considerada como po-tencialmente afectada por la misma actividad (Amaral& Jablonski 2005).

En relación a la pesca de arrastre, la vigilancia de lasáreas costeras vedadas para tal actividad resulta parti-cularmente necesaria, siendo además fundamental la pro-gresiva incorporación de los enfoques multiespecífico yecosistémico.

La creación de áreas marinas protegidas, así como eladecuado manejo de las áreas costero-marinas ya exis-tentes y pasibles de ser declaradas (y sobre todo activa-mente gestionadas) son igualmente elementos básicos.El pobre conocimiento actual de los invertebrados de lazona de estudio, así como la variedad y disparidad deesfuerzos y metodologías utilizadas para su generación,lleva a considerar que la elección de nuevas áreas coste-ro-marinas protegidas deba radicar más en tipos dehábitat que en el conocimiento taxonómico y de riqueza.Esto no implica dejar de lado la información existente ydebería ser tomado como estímulo para generar nuevainformación con bases metodológicas más adecuadasque las utilizadas hasta el momento.

AGRADECIMIENTOSEste trabajo pudo realizarse gracias al apoyo de Lobo

Orensanz, cuya modestia y otras responsabilidades evi-taron su coautoría formal en el mismo. Agradezco enor-memente su amistad, generosidad, consejos, comenta-rios al manuscrito y la bibliografía puesta a mi disposi-ción, fundamentales para la construcción de este artícu-lo. Este fue desarrollado básicamente durante una pa-santía en el Centro Nacional Patagónico y en el MIOPE(Monster Institute of Patagonia Extrandina), PuertoMadryn, durante la cual tuve la alegría de recibir la amis-tad de Ana Parma, Eugenia Bogazzi, Andrea Gavio,Evangelina Schwindt, Alejandro Bortolus, Ivan BortolusSchwindt, Mona Orensanz y Pipa. Ricardo Capítoli, Su-sana Maytía, Daniel Roccatagliata, E. Schwindt, Eduar-do D. Spivak y Victor Scarabino brindaron amplia cola-boración bibliográfica. Ellos y Gloria Alonso de Pina, A.Bortolus, Alvar Carranza, Daniel Conde, CristinaDamborenea, Mario Demicheli, Juan José López-Gappa,Rodrigo Menafra, Pablo Muniz, Guido Pastorino, Enri-que Peluffo, Lorena Rodríguez y Alvaro Soutullo efec-tuaron sobre el manuscrito comentarios de interés. Atodos ellos expreso mi especial agradecimiento; los crite-rios, errores u omisiones son de mi entera responsabili-dad. G. Alonso de Pina, Guillermo Cervetto, Danilo

Page 30: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

F SCARABINO

135

Calliari, J.J. López-Gappa, L. Orensanz y D. Roccatagliatacompartieron gentilmente datos o conceptos inéditosincluídos aquí. El personal de las bibliotecas del MuseoNacional de Historia Natural y Antropología y de laDirección Nacional de Recursos Acuáticos, colaboró am-pliamente pese a las circunstancias adversas. Richard C.Brusca, Daniel Conde, Graciela Fabiano, Omar Defeo,Luis Giménez, Pat A. Hutchings, Marcelo Juanicó, PatriciaLagos, José Langone, Gastón Martínez, Sergio Martínez,Arianna Masello, Pat McLaughlin, Ana Milstein, P.Muniz, Walter Norbis, Flavio B. Pitombo, Rodrigo Poncede León, Vasily Radashevsky, Marco Retamal y AgustínSchiariti respondieron cordialmente al pedido bibliográ-fico específico. Las generosas donaciones bibliográficasefectuadas por Patricia Grünwaldt y Fernando Mañé-Garzón constituyeron un estímulo que también agradez-co. Javier González soportó cambios de último momentoy preparó las figuras. Mi agradecimiento va también paraErnesto Chiesa, Yamadú Marín, Arianna Masello, PabloPuig, así como para Robert Bird, José y Mario Leguizamóny demás tripulación del B/I “Aldebaran”, por su amplísi-ma colaboración durante muestreos. Parte de las obser-vaciones personales fueron realizadas durante crucerosfinanciados por el Proyecto Ecoplata III o de la DirecciónNacional de Recursos Acuáticos. Agradezco muy espe-cialmente a Margarita Amato quien proporcionó facili-dades indispensables para ampliar y terminar este tra-bajo, así como a Karumbé (Tortugas Marinas del Uru-guay) y al Centro Interdisciplinario para el Desarrollopor su amplia y sostenida ayuda. Dedico este trabajo aInés Pereyra, Martín Laporta y Ramiro Pereira, por supresencia y ayuda en los momentos más complicados.

REFERENCIASAbele LG 1972 The status of Sesarma angustipes Dana, 1852, S.

trapezium Dana 1852 and S. miersii Rathbun, 1897 (Crustacea:Decapoda: Grapsidae) in the Western Atlantic. Caribbean Jour-nal of Science 12:165-170

Abele LG 1992 A review of the grapsid crab genus Sesarma (Crus-tacea: Decapoda: Grapsidae) in America, with the descriptionof a new genus. Smithsonian Contributions to Zoology (527):1-60

Alonso de Pina GM 2005 A new species Notopoma Lowry & Berents,1996, and a new record of Jassa marmorata Holmes, 1903,from the southwestern Atlantic (Amphipoda: Corophiidea:Ischyroceridae). Proceedings of the Biological Society ofWashington 118(3):528-538

Amaral ACZ & S Jablonski 2005 Conservation of marine andcoastal biodiversity in Brazil. Conservation Biology 19(3):625-631

Amaro-Padilla J 1967 El mejillón de la Bahía de Maldonado. Revistadel Instituto de Investigaciones Pesqueras 2(1):81-93. Monte-video

Amaro J 1974 Noticia sobre una campaña exploratoria a bordo de«Striker» durante el verano de 1971-1972. Boletín de la Comi-sión Nacional de Oceanografía 1(1):15-17. Montevideo

Amaro J 1979 Mytilus edulis platensis-Pinnotheres maculatus, uncaso de comensalismo con incidencia en la tecnología de lasconservas de mariscos. Pp 273-278 In: Memorias del Semina-rio sobre Ecología Bentónica y Sedimentación de la Platafor-

ma Continental del Atlántico Sur (Montevideo, 9-12 de mayode 1978). UNESCO, ORCYT

Amor A 1975 Genera and species of Echiura known from SouthAmerica. Pp 119-125 In: Rice & Todoroviæ (eds) Proceedingsof the International Symposium on the Biology of the Sipunculaand Echiura (2). Institute for Biological Research “SinišaStankoviæ” (Belgrado)-National Museum of Natural History(Washington D. C.). 204 pp

Araque A Urbano FJ Cerveñansky C Gandia L & W Buño 1995Selective block of Ca2+-dependent K+ current in crayfish neu-romuscular system and chromaffin cells by sea anemoneBunodosoma cangicum venom. Journal of Neuroscience Re-search 42:539-546

Bennati-Mouchet S 1931 Sur la pigmentation d´un crabe cotier deMontevideo: Cyrtograpsus angulatus (Dana). Archivos de laSociedad de Biología de Montevideo 184-187

Barattini LP 1938 Equinodermos uruguayos (Contribución alconocimiento de las especies que viven en nuestras aguas).Boletín del Servicio Oceanográfico y de Pesca 1(1):17-29, 8lám. Montevideo

Barattini LP 1957 Hallazgo de un interesante anomuro en lascostas uruguayas. Revista de la Sociedad Uruguaya deEntomología 2(1):63-65

Barattini LP & EH Ureta 1961 (“1960”) La fauna de las costas deleste (invertebrados). Publicaciones de Divulgación Científica,Museo «Dámaso Antonio Larrañaga», 195 pp. Montevideo

Bastida R & MR Torti 1970 Crustáceos isópodos: Serolidae.Campagne de la Calypso au large des côtes atlantiques del´Amérique du Sud (1961-1962). I. Annales de l’InstituteOcéanographique 47:61-105

Bastida R & MR Torti 1973 Los isópodos Serolidae de la Argentina.Clave para su reconocimiento. Physis (Sección A) 32(84):16-46. Buenos Aires

Bastida-Zavala JR & HA ten Hove 2002 Revision of HydroidesGunnerus, 1768 (Polychaeta: Serpulidae) from the WesternAtlantic region. Beaufortia 52(9):103-178

Batallés LM 1983 La comunidad de mejillón Mytilus edulis platensis(d´Orbigny, 1846) de Punta del Chileno (Maldonado Uruguay):distribución, composición y estructura de la población. Tesisde Licenciatura en Oceanografía Biológica, Facultad de Huma-nidades y Ciencias (Universidad de la República), Montevi-deo. 73 pp (Inédita)

Batallés LM García V & A Malek 1985 Observaciones sobre lazonación en el litoral rocoso de la costa uruguaya. I. Recono-cimiento de los niveles superiores del sistema litoral: CaboPolonio (Depto. de Rocha, Uruguay). Contribuciones del Depto.de Oceanografía de la Facultad de Humanidades y Ciencias2(2):42-50. Montevideo

Bate CS 1888 Report on the Crustacea Macrura dredged by H. M.S. Challenger during the years 1873-1876. Report of the Scien-tific Results of the Exploring Voyage of H. M. S. Challenger1873-1876 (Zoology) 24:i-xc +1-942, 150 lám

Bax N Carlton JT Mathews-Amus A Haerich RL Howarth FGPurcell JE Rieser A & A Gray 2001 The control of biologicalinvasions in the World´s oceans. Conservation Biology15(5):1234-1246

Bernasconi I 1941a Los equinodermos de la expedición del Buqueoceanográfico “Comodoro Rivadavia” A.R.A. Physis 19:37-49, 7 lám. Buenos Aires

Bernasconi I 1941b Sobre la distribución de “Mellita sexiesperforata”(Leske). Physis 19:106-108. Buenos Aires

Bernarsconi I 1947 Una nueva especie de “Mellita” en la RepúblicaArgentina. Physis 20:117-118. Buenos Aires

Bernasconi I 1953 Monografía de los equinoideos argentinos.Anales del Museo de Historia Natural de Montevideo 6 (2daSerie) (2):1-58, 32 lám

Page 31: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Faunística y taxonomía de invertebrados bentónicosmarinos y estuarinos de la costa uruguaya

136

Bernasconi I 1955 Equinoideos y asteroideos de la colección delInstituto Oceanográfico de la Universidad de San Pablo. Primeracontribución. Boletim do Instituto Oceanográfico 6(1-2):51-77,7 lám. San Pablo

Bernasconi I 1966 Los equinoideos y asteroideos colectados porel buque oceanográfico R/V “Vema” frente a las costasargentinas, uruguayas y sur de Chile. Revista del MuseoArgentino de Ciencias Naturales “Bernardino Rivadavia”(Zoología) 9(7):147-17, 2 lám

Bernasconi I 1973 Asteroideos argentinos VI. Familia Asterinidae.Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales “BernardinoRivadavia” e Instituto Nacional de Investigación de las CienciasNaturales (Hidrobiología) 3(4):335-346, 2 lám

Bernasconi I 1980 Asteroideos argentinos VII. FamiliaEchinasteridae. Revista del Museo Argentino de CienciasNaturales “Bernardino Rivadavia” e Instituto Nacional deInvestigación de las Ciencias Naturales (Hidrobiología)5(12):247-258, 4 lám

Bernasconi I & MM D’Agostino 1977 Ofiuroideos del marepicontinental argentino. Revista del Museo Argentino deCiencias Naturales “Bernardino Rivadavia” e Instituto Nacio-nal de Investigación de las Ciencias Naturales (Hidrobiología)5(5):65-114, 11 lams.

Berroa-Belén C 1985 Notas sobre esponjas uruguayas. Boletín dela Sociedad Zoológica del Uruguay (2da época) 3:57-60

Berroa-Belén C 1988 Notas sobre esponjas uruguayas. Boletín dela Sociedad Zoológica del Uruguay (2da época) 4:55-60

Biffar TA & AJ Provenzano 1972 A reexamination of Dardanusvenosus (H. Milne Edwards) and D. imperator (Miers), with adescription of a new species of Dardanus from the westernAtlantic (Crustacea, Decapoda, Diogenidae). Bulletin of MarineScience 22(4):777-805

Bier R 1985 Estudio de la macrofauna bentónica del curso inferiordel Arroyo Solís Grande (Canelones-Maldonado, Uruguay).Tesis de Licenciatura en Oceanografía Biológica, Facultad deHumanidades y Ciencias (Universidad de la República), Mon-tevideo. i-v+140 pp (Inédita)

Blake JA 1983 Polychaetes of the family Spionidae from SouthAmerica, Antarctica, and adjacent seas and islands. AntarcticResearch Series (Biology of the Antarctic Seas 14) 39:205-288

Blake JA & NJ Maciolek 1987 A redescription of Polydora cornutaBosc (Polychaeta: Spionidae) and a designation of a neotype.Bulletin of the Biological Society of Washington 7:11-15

Boero F 2001 Light after dark: the partnership for enhancingexpertise in taxonomy. Trends in Ecology and Evolution16(5):266

Bordin G 1987 Brachyura da plataforma continental do Estado deRio Grande do Sul, Brasil e áreas adyacentes (Crustacea,Decapoda). Iheringia (Série Zoologia) 66:3-32

Bouvier EL 1905 Sur les Macroure nageurs (abstraction faite desCarides), recueillis par les expéditions américaines du Hassleret du Blake. Comptes rendus hebdomaires des Séances del´Academie des Sciences 141:746-749. Paris

Boschi EE 1964 Los crustáceos decápodos Brachyura del litoralbonaerense (R. Argentina). Boletín del Instituto de BiologíaMarina (6):76 pp, 22 lám

Boyko CB 2002 A worldwide revision of the Recent and fossil sandcrabs of the Albuneidae Stimpson and Blepharipodidae, newfamily (Crustacea: Decapoda: Anomura: Hippoidea). Bulletinof the American Museum of Natural History (272):396pp

Brady GS 1880 Report on the Ostracoda dredged by the H.M.S.Challenger during the years 1873-1876. Report of the Scien-tific Results of the Voyage of H. M. S. Challenger 1873-1876,Zoology (3):184 pp, 44 lám

Brazeiro A & O Defeo 1996 Macroinfauna zonation in microtidalsandy beaches: is it possible to identify patterns in suchvariable environments?. Estuarine, Coastal and Shelf Science46:523-536

Bremec CS & DA Giberto 2004 New records of two species ofSabellaria (Polychaeta: Sabellariidae) from the ArgentineanBiogeographic Province. Revista de Biología Marina yOceanografía 39(2):101-105. Valparaíso

Buckup L & JW Thomé 1962 I Campanha Oceanográfica doMuseu Rio-Grandense de Ciencias Naturais-A viagem do“Pescal II” em julho de 1959. Iheringia (Série Zoologia) (20):1-42, 1 mapa, 2 lám. Porto Alegre

Bulnes VN Faubel A & R Ponce de León 2003 New species ofStylocestididae and Cryptocelididae (Plathelminthes,Polycladida: Acotylea) from the Atlantic coast of Uruguay.Mitteilungen aus dem Hamburgischen Zoologischen Museumund Institut 100:59-72

Burton M 1940 Las esponjas marinas del Museo Argentino deCiencias Naturales. Anales del Museo Argentino de CienciasNaturales 40:95-121

Cachés MA 1980 Nota sobre la biología de los depósitos fangososcircalitorales frente a Punta del Este, Uruguay. Boletim doInstituto Oceanográfico 29(2):73-74. San Pablo

Calliari D Cervetto G Bastreri D & M Gómez 2001 Short-termvariability in abundance and vertical distribution of the opos-sum shrimp Neomysis americana in the Solís Grande riverestuary, Uruguay. Atlântica 23:187-200. Rio Grande

Calvo G 1984 Ataques de organismos perforantes a 6 especies demaderas expuestas al medio marino. Contribuciones del Depto.de Oceanografía de la Facultad de Humanidades y Ciencias1(3):1-7. Montevideo

Carlton JT 1989 Man´s role in changing the face of the ocean:biological inasions and implications for conservation of near-shore environments. Conservation Biology 3:265-273

Carlton JT 1993 Neoextinctions of marine invertebrates. AmericanZoologist 33:499-509

Carlton JT 1996 Marine bioinvasions: the alteration of marineecosystems by nonindigenous species. Oceanography 9(1):36-43

Carranza A & P Muniz 1996 Variaciones temporales de la faunaacompañante de los bancos de mitílidos de Punta Colorada(Piriápolis, Maldonado, Uruguay): resultados preliminares. Actasde las IV Jornadas de Zoología del Uruguay (Montevideo, 23-27 de setiembre de 1996), Programa y Resúmenes:12

Carranza A Borthagaray AI & G Genzano 2005 Dos nuevosregistros de Pycnogonida para aguas uruguayas. PublicaciónEspecial de la Sociedad Zoológica del Uruguay (Actas de lasVIII Jornadas de Zoología del Uruguay, II Encuentro de Ecologíadel Uruguay):49

Cesar II Armendáriz LC Olalla N & A Tablado 2003 The blue crab,Callinectes sapidus Rathbun, 1896 (Decapoda, Portunidae) inthe Río de la Plata, Argentina. Crustaceana 76 (3): 377-384

Chapman JW & JT Carlton 1991 A test of criteria for introducedspecies: the global invasion by the isopod Synidotealaevidorsalis (Miers, 1881). Journal of Crustacean Biology11(3):386-400

Chapman JW & JT Carlton 1994 Predicted discoveries of theintroduced isopod Synidotea laevidorsalis (Miers, 1881). Jour-nal of Crustacean Biology 14(4):700-714

Christoffersen ML 1979 Decapod Crustacea: Alpheoida. Campa-gne de la Calypso au large des côtes atlantiques de l´Amériquedu Sud (1961-1962). I. Annales de l´Institute Océanographique55 (Suppl):297-377

Christoffersen ML 1982 Distribution of warm water alpheoid shrimp(Crustacea, Caridea) on the continental shelf of the eastern

Page 32: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

F SCARABINO

137

South America between 23 and 35° lat. S. Boletim do InstitutoOceanográfico 31(1):93-112. San Pablo

Christoffersen ML 1988 Genealogy and phylogenetic classifica-tion of the World Crangonidae (Crustacea, Caridea), with a newspecies and new records for the South Western Atlantic. RevistaNordestina de Biologia 6(1):43-59.

Clark AM 1982 Notes on Atlantic Asteroidea. 2. Luididiidae. Bulletinof the British Museum of Natural History (Zoology) 42(3):157-184

Clark AM & ME Downey 1992 Starfishes of the Atlantic. NaturalHistory Museum Publications (Chapman & Hall), London. 794pp

Coimbra JC & LP de Ornellas 1989 Distribution and ecology ofsub-Recent Orionininae (Ostracoda) in the Brazilian continentalshelf. Revista Brasileira de Biociências 19(2):177-186. PortoAlegre

Cordero E H 1941 Observaciones sobre algunas especies sud-americanas del género Hydra. II. Hydra y Cordylophora enUruguay. Anais da Academia Brasileira de Ciencias 13(3):173-183, 1 lám

Cutler EB & NJ Cutler 1979 Sipuncula. Campagnes de la Calypsoau large des côtes atlantiques africaines (1956 et 1959) et sud-américaines (1960-1961) (suite). Campagnes de la Calypso11:103-109

Cutler EB & NJ Cutler 1988 A revision of the genus Themiste(Sipuncula). Proceedings of the Biological Society of Wash-ington 101(4):741-766

Darwin C 1854 A monograph of the sub-class Cirripedia, withfigures of all the species. The Balanidae (or sessile cirripedes);the Verrucidae...The Ray Society, Londres. 684 pp

Defeo O 1985 Aspectos biocenológicos y de dinámica de poblaciónde “almeja amarilla”, Mesodesma mactroides (Deshayes, 1854)en la zona de la Barra del Chuy, depto. de Rocha, Uruguay. I.Biocenología. Contribuciones del Depto. de Oceanografía dela Facultad de Humanidades y Ciencias 2(4):76-98. Montevi-deo

Defeo O & J Gómez 2005 Morphodynamics and habitat safety insandy beaches: life history adaptations in a supralittoral am-phipod. Marine Ecology Progress Series 293:143-153

Defeo O Gómez J & D Lercari 2001 Testing the swash exclusionhypothesis in sandy beaches populations: the mole crab Emeritabrasiliensis in Uruguay. Marine Ecology Progress Series212:159-170

Defeo O Jaramillo E & A Lyonnet 1992 Community structure andintertidal zonation of the macroinfauna in the Atlantic coast ofUruguay. Journal of Coastal Research 8:830-839

Defeo O Brazeiro A de Álava A & G Riestra 1997 Is sandy beachmacrofauna only physically controlled? Role of substrate andcompetition in isopods. Estuarine, Coastal and Shelf Science45:453-462

Dei-Cas E & F Mañé-Garzón 1973 Heteronereidización en Nereis(Neanthes) succinea Leuckart en el Río de la Plata. Trabajosdel V Congreso Latinoamericano de Zoología 1:72-84. Monte-video

Demicheli MA 1986 (“1984”) Estudios exploratorios del infralitoralde las playas arenosas uruguayas. I. Playa Portezuelo.Comunicaciones de la Sociedad Malacológica del Uruguay 6(47):235-241, 4 mapas

Demicheli MA 1987a (“1985”) Estudios exploratorios del infralitoralde las playas arenosas uruguayas: II. Datos complementariossobre Playa Portezuelo. Comunicaciones de la SociedadMalacológica del Uruguay 6(48):287-290, 1 mapa

Demicheli MA 1987b (“1985”) Estudios exploratorios del Infralitoralde las playas arenosas uruguayas: III, Playa Anaconda. Co-municaciones de la Sociedad Malacológica del Uruguay6(49):301-309, 3 mapas

de Álava A & O Defeo 1991 Distributional pattern and populationdynamics of Excirolana armata (Isopoda: Cirolanidae) in anUruguayan sandy beach. Estuarine, Coastal and Shelf Science33:433-444

de Moraes BM & SM Pauls 1979 Algumas esponjas monaxonidas(Porifera: Demospongiae) do litoral sul do Brasil, Uruguai eArgentina. Iheringia (Série Zoologia) (54):57-66. Porto Alegre

Dioni W 1961 (“1960”) Notas hidrobiológicas II. Turbanella corderoinov. sp. (Gastrotricha-Macrodasyoidea) gastrotrico aberrantede aguas salobres. Actas y Trabajos del Primer CongresoSudamericano de Zoología (La Plata, 12-24 de octubre de1959), 2 (Sección III: Invertebrados). Universidad Nacional deLa Plata

Efford IE 1976 Distribution of the sand crabs in the genus Emerita(Decapoda, Hippidae). Crustaceana 30(2):169-183

Escofet A 1971 Amphipoda marinos de la Provincia de BuenosAires. II. Observaciones sobre el género BathyporeiapusSchellenberg (Gammaridea: Oedicerotidae), con la descripciónde Bathyporeiapus ruffoi sp. nov. Neotrópica 17(54):107-115.La Plata

Faedo JC & B Sierra 1973 Contribución al conocimiento del regimenalimentario de Micropogon opercularis (Quoy & Gaimard, 1824).Neotrópica 19(60):152-155. La Plata

Faget M 1983 Consideraciones sobre la fauna de poliquetos de laplataforma continental uruguaya. Tesis de Licenciatura enOceanografía Biológica, Facultad de Humanidades y Ciencias(Universidad de la República), Montevideo. 295 pp. (Inédita)

Fauchald K 1982a Two new species of Onuphis (Onuphidae:Polychaeta) from Uruguay. Proceedings of the Biological Soci-ety of Washington 95(1):203-209

Fauchald K 1982b Revision of Onuphis, Nothria, and Paradiopatra(Polychaeta: Onuphidae) based on type material. SmithsonianContributions to Zoology (356):i-vi+109 pp

Felder DL & JW Martin 2003 Establishment of a new genus forPanopeus bermudensis Benedict & Rathbun, 1891 and severalother xanthoid crabs from the Atlantic and Pacific oceans(Crustacea: Decapoda: Xanthoidea). Proceedings of the Bio-logical Society of Washington 116:438-452

Felippone F 1935 Estudio de las esponjas del Uruguay. Altura(Organo de la Asociación de Farmacias) 1(1):17-22. Montevi-deo

Fennuci JL 1975 Los cangrejos de la familia Pinnotheridae dellitoral argentino (Crustacea, Decapoda, Brachyura). Physis(Sección A) 34(88):165-184

Ferrari L 1981 Aportes para el conocimiento de la familiaCallianassidae (Decapoda, Macrura) en el Océano AtlánticoSudoccidental. Physis (Sección A) 39(97):11-21

Forest J 1964 Sur un nouveau genre de Diogenidae (CrustaceaPaguridea) de l´Atlantique Sud-Américain, Loxopagurus gen.nov., établi pour Pagurus loxochelis Moreira. ZoologischeMededelingen 39:279-296

Forest J & M de Saint Laurent 1967 Crustacés décapodes:pagurides. Campagne de la Calypso au large des côtes atlan-tiques de l´Amérique du Sud (1961-1962). I. Annales del´Institute Océanographique de Monaco 45:47-169

Gallo LJ 1982 Estudio cuali y cuantitativo de los cirripedios encomunidades de adherencias biológicas o “fouling” en los puertosde La Paloma y Punta del Este y su relación con los parámetrosambientales. Período agosto 1981-agosto 1982. Tesis deLicenciatura en Oceanografía Biológica, Facultad deHumanidades y Ciencias (Universidad de la República), Mon-tevideo. 104 pp (Inédita)

Gascón A 1979 Isópodos acuáticos del Uruguay. Distribución yproblemas. Contribuciones en Biología (Centro Educativo DonOrione) (1):1-8. Montevideo

Page 33: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Faunística y taxonomía de invertebrados bentónicosmarinos y estuarinos de la costa uruguaya

138

Gascón A & F Mañé-Garzón 1974 Una nueva especie del géneroMunna (Isopoda, Asellota). Revista de Biología del Uruguay2(1):63-69

Giambiagi D 1931 Oniscoideos del río de la Plata (primera parte).Anales del Museo Nacional de Buenos Aires 36:417-229, 9 lám

Giangrande A 2003 Biodiversity, conservation and the “Taxonomicimpediment”. Aquatic Conservation: Marine and FreshwaterEcosystems 13:451-469

Gibbons MJ et al. 1999 The taxonomic richness of South Africa´smarine fauna: a crisis at hand. South Africa Journal of Science95:8-12

Giberto DA & CS Bremec 2003 Ebalia rotundata (A. Milne-Edwards,1880) (Brachyura, Leucosiidae) in marine waters off Argentinaand Uruguay. Crustaceana 76(3):397-312

Giménez L Borthagaray A Rodríguez M Brazeiro A & CDimitriadis 2005 Scale-dependent patterns of macrofaunaldistribution in soft-bottom sediment intertidal habitats along alarge-scale estuarine gradient. Helgoland Marine Research59:224-236

Glasby CJ 1999 The Namanereidinae (Polychaeta: Nereididae).Part 1, Taxonomy and phylogeny. Records of the AustralianMuseum, Suppl 25:1-129

Gómez J & O Defeo 1999 Life history of the sandhopperPseudorchestoidea brasiliensis (Amphipoda) in sandy beacheswith contrasting morphodynamics. Marine Ecology ProgressSeries 182:209-220

González LA 1974 Hallazgo de Neomysis americana Smith (1873)(Crustacea: Mysidacea) en el Río de la Plata. Revista deBiología del Uruguay 2(2):119-130

González-López LA 1980 Primera comunicación a un estudiomorfológico y bioecológico de Uca uruguayensis Nobili, 1901.Revista de la Facultad de Humanidades y Ciencias (SerieCiencias Biológicas) 1(11):154-200. Montevideo

González de Baccino R 1985 (“1984”) Estudio de una comunidadde almeja amarilla (Mesodesma mactroides Deshayes, 1854)en la Playa de Portezuelo, Depto. de Maldonado, Uruguay.Comunicaciones de la Sociedad Malacológica del Uruguay6(46):193-206

Guinot D 1984 Le genre Leurocyclus Rathbun, 1897 (CrustaceaDecapoda Brachyura). Bulletin du Muséum National d´HistoireNaturelle de Paris 4e série 6 (sect A 2):377-395

Guinot-Dumortier 1959 Sur une collection de crustacés (Decapoda;Natantia) de Guyane Française. I. Brachyura (Oxyrhynchaexclus). Bulletin du Muséum National d´Histoire Naturelle deParis 2e série 31(5):423-434

Haig J 1966 Porcellanid crabs (Crustacea Anomura). Campagne dela Calypso au large des côtes atlantiques de l´Amérique du Sud(1961-1962).I. Annales de l´Institut Océanographique 44:351-358

Harold AS & M Telford 1990 Systematics, phylogeny and biogeog-raphy of the genus Mellita (Echinoidea: Clypeasteroidea). Jour-nal of Natural History 24:987-1026

Harvey AW & EM de Santo 1996 On the status of Pachycheleslaevidactylus Ortmann, 1892 (Decapoda: Porcellanidae). Pro-ceedings of the Biological Society of Washington 109(4):707-714

Henderson JR 1888 Report on the Anomura collected by H. M. S.Challenger during the years 1873-1876. Report of the Scien-tific Results of the Exploring Voyage of H. M. S. Challenger1873-1876 (Zoology) 27:i-xi+1-221, 21 lám

Henry DP & PA McLaughlin 1986 The Recent species ofMegabalanus (Cirripedia: Balanomorpha) with special empha-sis on Balanus tintinnabulum (Linnaeus) sensu lato. ZoologischeVerhandelingen (235):69 pp

Hertwig R 1882 Report on the Actiniaria dredged by H.M.S. Chal-lenger during the years 1873-1876. Report of the Scientific

Results of the Exploring Voyage of H.M.S. Challenger 1873-1876, Zoology (15):136 pp, 14 lám

Hertwig R 1888 Report on the Actiniaria dredged by H.M.S. Chal-lenger during the years 1873-1876. Supplement. Report of theScientific Results of the Exploring Voyage of H. M. S. Chal-lenger 1873-1876, Zoology (73):56 pp, 4 lám

Hubrecht AAW 1887 Report on the Nemertea colleced by H.M.S.Challenger during the years 1873-76. Report of the ScientificResults of the Exploring Voyage of H. M. S. Challenger 1873-1876, Zoology (54):1-151, 16 lám

Hutchings P 1999 Taxonomy of estuarine invertebrates in Aus-tralia. Australian Journal of Ecology 24:381-394

Hutchings PA 2003 Threatened species management: out of itsdepth for marine invertebrates. Pp 81-88 In: Hutchings &Lunney (eds) Conserving marine environments. Out of sightout of mind. Royal Zoological Society of New South Wales

Itusarry E 1984 Taxonomía y distribución de los crustáceos(Decapoda) en el Frente Marítimo Uruguayo para los meses defebrero y marzo de 1982 (cruceros 8201-8205) del B/P LEREZ.Tesis de Licenciatura en Oceanografía Biológica, Facultad deHumanidades y Ciencias (Universidad de la República). Mon-tevideo. (Inédita)

Jorcín A 1999 Temporal and spatial variability in the macro-zoobenthic community along a salinity gradient in the CastillosLagoon (Uruguay). Archiv für Hydrobiologie 146(3):369-384

Juanicó M 1978 Ampliación de la distribución geográfica de tresespecies de Brachyura (Crustacea Decapoda) para aguas uru-guayas. Iheringia (Série Zoologia) (51):45-46. Porto Alegre

Juanicó M & F Mañé-Garzón 1973 Estudio biométrico sobre pobla-ciones de Callinectes sapidus acutidens Rathbun, de la costauruguaya. Trabajos del V Congreso Latinoamericano de Zoolo-gía 1:104-110. Montevideo

Juanicó M & M Rodríguez-Moyano 1976 (“1975”) Composiciónfaunística de la comunidad de Mytilus edulis platensis d’Orbigny,1846, ubicada a unas 55 millas al SE de La Paloma. Comunica-ciones de la Sociedad Malacológica del Uruguay 4(29):113-116

Kirtley DW 1994 A review and taxonomic revision of the familySabellariidae Johnston, 1865 (Annelida; Polychaeta). SabeconPress (Science Series) (1):i-vi+1-223. Florida

Klappenbach MA & V Scarabino 1969 El borde del mar. NuestraTierra (2):68 pp. Montevideo

Kölliker A von 1869-1872 Anatomisch-Systematische Beschreibungder Alcyonararien. Erste Abtheilung. Die Pennatuliden.Abhandlungen von der Senckenbergischen naturforschendenGesellschaft 7:111-255; 487-602; 8:85-275

Kölliker RA von 1880 Report on the Pennatulida dredged by H.M.S.Challenger during the years 1873-76. Report of the ScientificResults of the Exploring Voyage of H. M. S. Challenger 1873-1876, Zoology (2):41 pp, 11 lám

Laborel J 1970 Madreporaires et hydrocoralliaires recifaux descotes bresiliennes. Systematique, ecologie, repartition verti-cale et geographique. Campagne de la Calypso au large descôtes atlantiques de l´Amérique du Sud (1961-1962). I. Annalesde l’Institute Océanographique 47:171-229

Lagos P Duran R Cerveñansky C Freitas JC & R Silveira 2001Identification of hemolytic and neuroactive fractions in thevenom of the sea anemone Bunodosoma cangicum. BrazilianJournal of Medical and Biological Research 34(7):895-902

López de Levy M 1989 Estudio histólógico de ovario deChasmagnathus granulata Dana 1851 (Decapada, Grapsidae).Boletín de la Sociedad Zoológica del Uruguay (Actas de las IIJornadas de Zoología del Uruguay) 5(2da época):46

Lorenzo N & M Verde 2004 Estructuras de bioerosión en moluscosmarinos de la Formación Villa Soriano (Pleistoceno Tardío-Holoceno) de Uruguay. Revista Brasileira de Paleontologia7(3):319-328

Page 34: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

F SCARABINO

139

Lucchi C 1985 Ophiuroidea (Echinodermata) del frente marítimouruguayo hasta 800 m de profundidad, con claves para sureconocimiento. Contribuciones del Depto. de Oceanografíade la Facultad de Humanidades y Ciencias (Montevideo)2(6):115-171

Luppi TA Rodríguez A & ED Spivak 2003 Larval morphology ofthe southwestern Atlantic mud crab Panopeus meridionalis(Decapoda: Brachyura: Panopeidae) described from labora-tory-reared material. Journal of Crustacean Biology 23(4):920–935

Luppi TA Spivak ED & CC Bas 2003 The effects of temperatureand salinity on larval development of Armases rubripes Rathbun,1897 (Brachyura, Grapsoidea, Sesarmidae), and the southernlimit of its geographical distribution. Estuarine, Coastal andShelf Science 58:575-585

Lwowsky FF 1913 Revision der Gattung Sidisia Gray (Epizoanthusauct.). Ein Beitrag zur Kenntnis der Zoanthiden. ZoologischeJahrbücher 34:557-614

Machado CP & NGS Drozinski 2002 Taxonomia e distribuição deActinocythereis brasiliensis sp. nov. (Podocopida,Trachyleberididae) na plataforma continental brasileira. Iheringia(Série Zoologia) 92(3):5-12. Porto Alegre

Manning RB 1969 Stomatopod Crustacea of the Western Atlantic.Studies on Tropical Oceanography (Institute of Marine Sci-ences, University of Miami) (8):380 pp.

Mañe-Garzón F 1943 Tres especies de Tanais de las aguas dulcesde Sud América. Comunicaciones Zoológicas del Museo deHistoria Natural de Montevideo 4(1):1-15

Mañé-Garzón F 1946 Nueva especie de crustáceo isópodo delUruguay: Synidotea sphaeromiformis n. sp. ComunicacionesZoológicas del Museo de Historia Natural de Montevideo 2(28):1-7, 2 lám

Mañé-Garzón F 1949 Un nuevo tanaidáceo ciego de Sud América,Kalliapseudes schubartii, nov. sp. Comunicaciones Zoológicasdel Museo de Historia Natural de Montevideo 3(52):1-6, 1 lám

Mañé-Garzón F 1968 Persephona punctata punctata (L.) (DecapodaBrachyura) de la costa oceánica uruguaya. Revista de laSociedad Uruguaya de Entomología 7:62-65

Mañé-Garzón F & E Dei-Cas 1973 (“1972”) Notas sobre invertebradosmarinos de la costa uruguaya, I. Presencia y observacionesecológicas sobre Lineus ruber (O. F. Müller, 1771). Boletín de laSociedad Zoológica del Uruguay 2:74-85

Mañé-Garzón F & J Leymonié 1971 Victorella pavida Saville Kent,1870 (Ectoprocta Victorellidae) en las aguas del Puerto deMontevideo. V Congreso Latinoamericano de Zoología (Monte-video, 18-23 de octubre de 1971), Resumen de lasComunicaciones:47

Mañé-Garzón F & A Milstein 1973 Una nueva especie del géneroSertularella, Gray, 1847. Revista de Biología del Uruguay 1(1):19-23

Mañé-Garzón F Dei-Cas E Holcman-Spector B & J Leymonié1974 Estudios sobre la biología del cangrejo de estuarioChasmagnathus granulata Dana, 1851. I. Osmoregulación frentea cambios de salinidad. Physis (Sección A) 33(86):163-171.Buenos Aires

Marcus E du B-R 1949 A new tubificid from the Bay of Montevi-deo. Comunicaciones Zoológicas del Museo de Historia Natu-ral de Montevideo 3(56):1-6, 1 lám

Martins STS & F D´Incao 1996 Os Pinnotheridae de Santa Catarinae Rio Grande do Sul, Brasil (Decapoda, Brachyura). RevistaBrasileira de Zoologia 13(1):1-26

Martínez S & R Mooi 2005 Extinct and extanct sand-dollars(Clypeasteroidea: Echinoidea) from Uruguay. Revista deBiología Tropical 53(Suplemento 3):1-7

Masello A 1999 Bentos. Pp. A-III-2-14/36 In: Diagnóstico ambientaly socio-demográfico de la zona costera uruguaya del Río de la

Plata. Recopilación de informes técnicos. ECOPLATA (Monte-video).

Masello A Scarabino F M Gamarra & R Menafra 2001 Estudio decontenidos estomacales y hábitos alimenticios de Micropogoniasfurnieri. Pp 149-164 In: Vizziano Puig Mesones & Nagy (eds) ElRío de la Plata. Investigación para la gestión del ambiente, losrecursos pesqueros y las pesquerías en el frente salino.Programa Ecoplata, Montevideo

Maytía S & V Scarabino 1979 Las comunidades del litoral rocosodel Uruguay: zonación, distribución local y consideracionesbiogeográficas. Pp 149-160 In: Memorias del Seminario sobreEcología Bentónicas y Sedimentación de la Plataforma Conti-nental del Atlántico Sur (Montevideo, 9-12 de mayo de 1978).UNESCO, ORCYT

McIntosh WC 1885 Report on the Annelida Polychaeta collectedby H. M. S. Challenger during the years 1873-1876. Report ofthe Scientific Results of the Exploring Voyage of H. M. S.Challenger 1873-1876 (Zoology) 12:1-554, 55 lám

Meissner K 2005 Revision of the genus Spiophanes (Polychaeta,Spionidae); with new synonymies, new records and descrip-tions of new species. Mitteilungen aus dem Museum fuerNaturkunde in Berlin (Zoologische Reihe) 81:3-65

Mello GAS de 1990 A presença, no litoral sudeste brasileiro, deespécies de Brachyura (Crustacea: Decapoda) originárias dasregiões biogeográficas magellánica e argentina do AtlânticoSul. Atlântica 12(2):71-83. Rio Grande

Miers EJ 1881 Crustacea. In: Account of the zoological collectionsmade during the sruvey of H.M.S ALERT in the Straits ofMagellan on the coast of Patagonia. Proceedings of the Zoo-logical Society of London:67-79, 1 lám

Millar RH 1970 Ascidians, including specimens from the deep sea,collected by the R.V. “Vema” and now in the American Museumof Natural History. Zoological Journal of the Linnean Society49:99-159

Milne-Edwards A 1880 Reports on the results of dredging, underthe supervision of Alexander Agassiz, in the Gulf of Mexico,and the Caribbean Sea, 1877,´78,´79, by the United Statescoast survey steamer “Blake”, lieut. Commander C. D.Sigsbee, U. S. N., and Commander J. R. Bartlett, U. S. N.,commanding. VIII. Etudes préliminaries sur les crustacés. Bulletinof the Museum of Comparative Zoology at Harvard College8(1):1-68, lám 1-2

Milstein A 1976 Hydroidea de las aguas uruguayas. Dusenia 9(3):77-93. Curitiba

Milstein A Juanicó M & J Olazarri 1976 Algunas asociacionesbentónicas frente a las costas de Rocha, Uruguay. Resulta-dos de la campaña del R/V “Hero”, viaje 72-3A. Comunicacio-nes de la Sociedad Malacológica del Uruguay 4(50):143-164

Monro CCA 1937 On some freshwater polychaetes from Uruguay.Annals & Magazine of Natural History (10 Series) 20(117):241-250

Monro CCA 1938 On a small collection of Polychaeta from Uru-guay. Annals & Magazine of Natural History (11 Series)2(9):311-314

Mora O & W Pintos 1980 Espectro alimentario de Urophycisbrasiliensis (Kaup, 1858) (Pisces, Gadidae). Boletim do Institu-to Oceanográfico 29(2):239-243. San Pablo

Moreira PS 1976 Crustacea Isopoda collected during the Oc/S“Almirante Saldanha” cruises in southern South America. I.Species of Serolis (Flabellifera, Serolidae). Boletim do InstitutoOceanográfico 25:113-130. San Pablo

Muniz P & N Venturini 2001 Spatial distribution of themacrozoobenthos in the Solís Grande stream estuary(Canelones-Maldonado, Uruguay). Brazilian Journal of Biology61(3):409-420

Page 35: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Faunística y taxonomía de invertebrados bentónicosmarinos y estuarinos de la costa uruguaya

140

Muniz P Clemente J & E Brugnoli 2005 Benthic invasive pests inUruguay: a new problem or an old one recently perceived?.Marine Pollution Bulletin 50:993-1018

Muniz P Venturini N Rodríguez M Martínez A Lacerot G & MGómez 2000 Benthic communities in a highly polluted urbanbay. Pp 204-207 In: Milón Delgado Paredes Paredes &Benavides (eds) Memorias del IV Congreso Latinoamericanode Ecología (Ecología y Desarrollo Sostenible: desafío paraAmérica Latina en el Tercer Milenio). UNESCO-Instituto Re-gional de Ciencias Ambientales, Arequipa

Murina VV 1972 Contribution to the sipunculid fauna of the South-ern Hemisphere. Zoologii Instituta Akademii Nauk SSSR11(19):294-314

Neirotti E 1981 Estudio comparativo de supralitoral y mesolitoralrocoso en diferentes localidades del esturio del Río de la Plata.Comunicaciones de la Sociedad Malacológica del Uruguay5(40):347-370

Nilsson-Cantell CA 1925 Neue und wenig bekannte Cirripeden ausden Museen zu Stockholm und zu Upsala. Arkiv för Zoologi18a(3):1-46

Nion H 1979 Zonación del macrobentos en un sistema lagunarlitoral oceánico. Pp 225-235 In: Memorias del Seminario sobreEcología Bentónicas y Sedimentación de la Plataforma Conti-nental del Atlántico Sur (Montevideo, 9-12 de mayo de 1978).UNESCO, ORCYT

Nion H Varela Z & H Castaldo 1974 Evaluación de los recursospesqueros en el sistema Laguna de Castillos, Arroyo Valizas,año 1974. Segunda parte: biología del camarón Penaeuspaulensis. 13 pp, 5 cuadros, 7 fig. CARPAS/6/74/Tec.5. FAO

Nobili G 1901 Decapodi raccolti dal Dr. Filippo Silvestri nell´Americameridionale. Bolletino dei Musei di Zoologia ed AnatomiaComparata della R. Università di Torino 16(402):1-16

Obenat S Ferrero L & E Spivak 2001 Macrofauna associated withPhyllochaetopterus socialis aggregations in the southwesternAtlantic. Vie et Milieu 51(3):131-139

Orensanz JM 1972 Los anélidos poliquetos de la ProvinciaBiogeográfica Argentina. II. Aphroditidae. Physis (Sección A)31(83):503-518. Buenos Aires

Orensanz JM 1973a Los anélidos poliquetos de la ProvinciaBiogeográfica Argentina. III. Dorvilleidae. Physis (Sección A)32(85):325-342. Buenos Aires

Orensanz JM 1973b Los anélidos poliquetos de la ProvinciaBiogeográfica Argentina. IV. Lumbrineridae. Physis (SecciónA) 32(85):343-393. Buenos Aires

Orensanz JM 1974a Los anélidos poliquetos de la ProvinciaBiogeográfica Argentina. V. Onuphidae. Physis (Sección A)33(86):75-122. Buenos Aires

Orensanz JM 1974b Los anélidos poliquetos de la ProvinciaBiogeográfica Argentina. VI. Arabellidae. Physis (Sección A)33(87):381-408. Buenos Aires

Orensanz JM 1975 Los anélidos poliquetos de la ProvinciaBiogeográfica Argentina. VII. Eunicidae y Lysaretidae. Physis(Sección A) 34(88):85-111. Buenos Aires

Orensanz JM 1990 The eunicemorph polychaete annelids fromAntarctic and Subantarctic seas. With addenda to theEunicemorpha of Argentina, Chile, New Zealand, Australia,and the southern Indian Ocean. Antarctic Research Series(Biology of the Antarctic Seas 21) 52:1-183

Orensanz JM & NM Gianuca 1974 Contribução ao conhecimentodos anelídeos poliquetas do Rio Grande do Sul, Brasil. I. Listasistemática preliminar e descrição de três novas espécies.Comunicações do Museu de Ciências da PUCRS(4):1-37. PortoAlegre

Orensanz JM Schwindt E Pastorino G Bortolus A Casas GDarrigrán G Elías R López-Gappa JJ Obenat S Pascual MPenchaszadeh P Piriz ML Scarabino F Spivak ED & EA

Villarino 2002 No longer the pristine confines of the worldocean: a survey of exotic marine species in the southwesternAtlantic. Biological Invasions 4:115-143

Peluffo E 1998 Distribución espacio-temporal, estructura poblacionaly reproducción del tatucito Emerita brasiliensis (Decapoda,Hippidae) en playas de Cabo Polonio, Rocha, Uruguay. Tesisde Maestría, PEDECIBA-Biología, Montevideo. 86 pp. (Inédita)

Peluffo E 2005 Panopeus austrobesus Williams, 1983 (Decapoda,Brachuyra), a first record of the Brazilian mud crab at UruguayanAtlantic coast. Nauplius 12(1):57-58

Pepato AR & CG Tiago 2004 Revisão sinóptica das espéciesbrasileiras de ácaros marinhos. Biota Neotropica 4(2):1-7. SanPablo

Pereira LE Ramos LA & SW Pontes 1998 Lista comentada dospeixes e crustáceos decápodos do estuário do Arroio Chuí eregião costeira adjacente, RS. Atlântica 20:156-172. Rio Gran-de

Pérez-Farfante I 1969 Western Atlantic shrimps of the genusPenaeus. Fishery Bulletin 6(3):i-x+461-591

Pérez-Farfante I 1977 American solenocerid shrimps of the generaHymenopenaeus, Haliporoides, Pleoticus, Hadropenaeus newgenus, and Mesopenaeus new genus. Fishery Bulletin 75(2):261-346

Pettibone MH 1971 Revision of some species referred toLeptonereis, Nicon and Laeonereis (Polychaeta: Nereididae).Smithsonian Contributions to Zoology (104):53 pp.

Pettibone MH 1986 Additions to the family Eulepethidae Chamberlin(Polychaeta: Aphroditacea). Smithsonian Contributions to Zo-ology (441):1-51

Pin OD Señaris M & R Sierra 1989 Distribución de Pleoticus mülleri(Bate, 1888) y Artemesia longinaris (Bate, 1888) en el frenteoceánico del Uruguay (verano 1989). Boletín de la SociedadZoológica del Uruguay (Actas de las II Jornadas de Zoologíadel Uruguay) 5:14

Pintos W Conde D de León R Cardezo MJ Jorcin A & RSommaruga 1991 Some limnological characteristics of Lagunade Rocha. Revista Brasilera de Biologia 51(1):79-84

Ponce de León R 1984 Turbellaria del Uruguay I. Sobre Kronborgiaspiralis (Baylis, 1949) (Rhabdocoela, Fecampiidae). Boletín dela Sociedad Zoológica del Uruguay (Publicación Anexa) 1:1-8

Ponder WD 2003 Narrow range endemism in the sea and itsimplications for conservation. Pp 89-102 In: Hutchings & Lunney(eds) Conserving marine environments. Out of sight out ofmind. Royal Zoological Society of New South Wales

Ponder W Hutchings P & R Chapman 2002 Overview of theconservation of Australian marine invertebrates. Reporte paraAustralia Environment 588 pp. Australian Museum (Sydney).

Puig P 1986 Análisis de contenidos estomacales de corvina blanca(Micropogon opercularis) (Sciaenidae, Perciformes). Verano1984. Publicaciones de la Comisión Técnica Mixta del FrenteMarítimo 1(2):333-340. Montevideo

Radashevsky VI 2005 On adult and larval morphology of Polydoracornuta Bosc, 1802 (Annelida: Spionidae). Zootaxa (1064):1-24

Rathbun MJ 1897 Synopsis of the American Sesarmae, with de-scription of a new species. Proceedings of the Biological Soci-ety of Washington 11:89-92

Rathbun MJ 1918 The grapsoid crabs of America. United StatesNational Museum Bulletin (97):1-461 lám 1-151

Rathbun MJ 1925 The spider crabs of America. United StatesNational Museum Bulletin (129):1-613 lám 1-283

Rathbun MJ 1930 The cancroid crabs of America of the familiesEuryalidae, Portunidae, Atelecyclidae, Cancridae and Xanthidae.United States National Museum Bulletin (152):1-609 lám 1-230

Riestra G & O Defeo 2000 La comunidad macrobentónica asociadaal mejillón Mytilus edulis platensis en costas del Departamentode Maldonado: variación espacio-temporal e incidencia del im-

Page 36: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

F SCARABINO

141

pacto pesquero. Pp 17-57 In: Rey (ed) Recursos pesqueros notradicionales: moluscos bentónicos marinos. Proyecto URU/92/003. INAPE-PNUD, Montevideo

Riestra G Giménez JL & V Scarabino 1992 Análisis de la comu-nidad macrobentónica infralitoral de fondo rocoso en Isla Gorritie Isla de Lobos (Maldonado, Uruguay). Frente Marítimo 11:123-127. Montevideo

Riestra G Fabiano G Foti R & O Santana 1998 (“1997”) Mortandadde organismos bentónicos en la costa atlántica del Uruguay.Comunicaciones Sociedad Malacológica del Uruguay 8(72/73):73-79

Riseman SF & RC Brusca 2002 Taxonomy, phylogeny and bioge-ography of Politolana Bruce, 1981 (Crustacea: Isopoda:Cirolanidae). Zoological Journal of the Linnean Society 134:57-140

Roccatagliata D 1986 On some Cyclaspis (Cumacea) from theSouth American Atlantic coast with the description of two newspecies. Crustaceana 50(2):113-132

Roccatagliata D 1993 On two Southwest Atlantic species of thegenus Leptocuma Sars, 1873 (Crustacea: Cumacea). Journalof Natural History 27:299-312

Rodríguez A & ED Spivak 2001 The Larval development ofPanopeus margentus (Decapoda: Brachyura: Panopeidae) rearedin the laboratory. Journal of Crustacean Biology 213):806-820

Rodríguez M Gómez M Verdi A & P Muniz 2003 (“2002”) Presen-cia de Artemesia longinaris (Bate, 1888) y Peisos petrunkevitchi(Burkenroad, 1945) (Crustacea, Decapoda) en aguas de bajasalinidad en la costa de Montevideo. Boletín de la SociedadZoológica del Uruguay (2da época) 13:21-24

Roux A & C Bremec 1996 Comunidades bentónicas relevadas enlas transecciones realizadas frente al Río de la Plata (35º15´S),Mar del Plata (38º10´S) y Península Valdés (42º35´S), Argenti-na. INIDEP Informe Técnico (11):13 pp. Mar del Plata

Ruiz GM Carlton JT Grosholz E & AH Hines 1997 Global invasionsof marine and estuarine habitats by non-indigenous species:mechanisms, extent, and consequences. American Zoologist37:621-632

Rullier F & L Amoreux 1979 Annélides polychètes. Campagne dela Calypso au large des côtes atlantiques de l´Amérique du Sud(1961-1962). I. Annales de l´Institute Océanographique 55(Suppl):145-206

Salazar-Vallejo SI & JM Orensanz 1991 Pilárgidos (Annelida:Polychaeta) de Uruguay y Argentina. Cahiers de Biologie Ma-rine 32:267-279

Santana O & G Fabiano 1999 Medidas y mecanismos de adminis-tración de los recursos de las lagunas costeras del litoral atlánticodel Uruguay (Lagunas José Ignacio, Garzón, de Rocha y deCastillos). Plan de Investigación Pesquera URU/92/003. INAPE-PNUD, Montevideo. 165 pp+apéndice

Santana O & A Ferreira 1989 Relevamiento de crustáceos(Decapoda) del ecosistema lagunar-costero: Laguna deCastillos-Arroyo Valizas-Ensenada del Arroyo Valizas (Depto.Rocha, Uruguay). Boletín de la Sociedad Zoológica del Uru-guay (Actas de las II Jornadas de Zoología del Uruguay) 5(2daépoca):40

Santana O & W Norbis 1988 Sobre la presencia del cangrejonadador (Ovalipes trimaculatus) en la Zona Común de PescaArgentino-Uruguaya. Comisión Técnica Mixta del FrenteMarítimo, Resúmenes de trabajos de investigacióncorrespondientes al Quinto Simposio Científico (Mar del Plata,28-30 de noviembre de 1988):39-40

Santana O Álvarez P & A Latchinian 1988 Primera cita de Callinectesdanae en el Arroyo de Valizas, Departamento de Rocha, Uru-guay. Comisión Técnica Mixta del Frente Marítimo, Resúmenesde trabajos de investigación correspondientes al Quinto SimposioCientífico (Mar del Plata, 28-30 de noviembre de 1988):40

Santana O López Soullier M & G Fabiano 2003 Nota sobre lapesquería de Pleoticus muelleri (Bate, 1888) (Crustacea:Decapoda: Solenoceridae) en La Paloma (Rocha). Boletin delInstituto de Investigaciones Pesqueras (24):11. Montevideo

Santos CSG Nonato EF & ME Petersen 2004 Two new species ofOpheliidae (Annelida: Polychaeta): Euzonus papillatus n. sp.from a northeastern Brazilian sandy beach and Euzonusmamillatus n. sp. from the continental shelf of south-easternBrazil. Zootaxa 478:1-12

Scarabino F 1999a Inventario de los moluscos bentónicos del Ríode la Plata y su Frente Marítimo: estado actual del conocimiento,necesidades y perspectivas de estudio. Boletín de la SociedadZoológica del Uruguay (Actas de las V Jornadas de Zoologíadel Uruguay) 11(Segunda Epoca):39

Scarabino F 1999b Conocimiento sistemático de la biodiversidadespecífica: organismos bentónicos. Pp. A-III-2-36/38 In:Diagnóstico ambiental y socio-demográfico de la zona costerauruguaya del Río de la Plata. Recopilación de informes técnicos.ECOPLATA, Montevideo

Scarabino V Maytía S & M Cachés 1976 (“1975”) Carta bionómicalitoral del departamento de Montevideo I. Niveles superioresdel sistema litoral. Comunicaciones de la Sociedad Malacológicadel Uruguay 4(29):117-126, 3 lám

Scarabino V Maytía S & JC Faedo 1974 Zonación biocenológicade las playas arenosas del Depto. de Rocha (Uruguay), conespecial referencia a la presencia de Ocypode quadrata(Fabricius, 1787) (Decapoda, Brachyura). Boletín de la Comi-sión Nacional de Oceanografía 1(1):42-52, 2 lám 1 mapa.Montevideo

Schiariti A Mianzan HW & FC Ramírez 2004 New records ofMetamysidiopsis tortonesi Bãcescu, 1968 and M. rionegrensisHoffmeyer, 1993 from the Río de la Plata estuary and BuenosAires coastal waters. Crustaceana 77(7):887-893

Schiariti A Berasategui AD Giberto DA Guerrero RA Acha EM &HW Mianzan 2006 Living in the front: Neomysis americana(Mysidacea) in the Río de la Plata estuary, Argentina-Uruguay.Marine Biology 149:483-489

Schubart CD Neigel JE & DL Felder 2000 Molecular phylogenyof mud crabs (Brachyura: Panopeidae) from the northwestenAtlantic and the role of morphological stasis and convergence.Marine Biology 137:111-118.

Sieg 1980 Taxonomische Monographie der Tanaidae Dana, 1849(Crustacea, Tanaidacea). Abhandlungen der SenckenbergischenNaturforschenden Gesellschaft 537:1-267

Snelgrove PVR 1998 The biodiversity of macrofaunal organismsin marine sediments. Biodiversity and Conservation 7:1123-1132

Spivak ED 2005 Los cirripedios litorales (Cirripedia, Thoracica,Balanomorpha) de la región del Río de la Plata y costas mari-nas adyacentes. Pp 251-309 In: Penchaszadeh (coord)Invasores. Invertebrados exóticos en el Río de la Plata yregión marina adyacente. EUDEBA, Buenos Aires. 377 pp

Spivak ED & JA Cuesta 2000 Larval development of Cyrtograpsusaffinis (Dana) (Decapoda, Brachyura, Varunidae) from Río dela Plata estuary, reared in laboratory. Scientia Marina 64(1):29-47

Spivak ED & TA Luppi 2005 Southern range extension of twowestern Atlantic intertidal mud crabs: Panopeus meridionalisWilliams, 1984 and Eurypanopeus depressus (Smith, 1869)(Crustacea: Brachyura: Panopeidae) in Argentinian waters.Proceedings of the Biological Society of Washington 118(3):551-557

Spivak ED & A Rodríguez 2002 Pilumnus reticulatus Stimpson,1860 (Decapoda: Brachyura: Pilumnidae): a reappraisal of lar-val characters from laboratory reared material. Scientia Marina66(1):5-19

Page 37: BASES para la CONSERVACIÓN y el MANEJO de la COSTA …

Faunística y taxonomía de invertebrados bentónicosmarinos y estuarinos de la costa uruguaya

142

Spivak ED & CD Schubart 2003 Species status in question: amorphometric and molecular comparison of Cyrtograpsus affinisand C. altimanus (Decapoda, Brachyura, Varunidae). Journal ofCrustacean Biology 23(1):212-222

Squires DF 1963 Madréporas rizángidas, fósiles y vivientes de laArgentina. Neotrópica 9(28):9-16. La Plata

Stephenson W & M Rees 1968 A revision of the genus OvalipesRathbun, 1898 (Crustacea, Decapoda, Portunidae). Recordsof the Australian Museum 27(11):213-261, lám 35-42

Stock JH 1966 Pycnogonida. Campagne de la Calypso au largedes cotes atlantiques de l’Amerique du Sud (1961-1962). I.Annales de l’Institute Océanographique 44:385-406

Strelzov VE 1973 Mnogoshchetinkovye Chervy SemeistvaParaonidae Cerruti, 1909 (Polychaeta, Sedentaria). AkademiyaNauk SSR (traducción al inglés en 1979 para la SmithsonianInstitution, Washington D. C. 212 pp.)

Studer T 1879 Uebersicht der Anthozoa Alcyonaria, welche währendder Reise SMS Gazelle um die Erde gesammelt wurden.Monatsbericht der Königlichen Preussischen Akademie derWissenschaften zu Berlin 1878: 632-688, 5 lám

ten Hove HA & JCA Weerdenburg 1978 Generic revision of thebrackish-water serpulid Ficopomatus Southern 1921 (Polychaeta:Serpulinae), including Mercierella Fauvel 1923, SphaeropomatusTreadwell 1934, Mercierellopsis Rioja 1945 and NeopomatusPillai 1960. Biological Bulletin 154:96-120

Tommasi LR 1966 Distribuição geográfica de alguns equinodermasdo Brasil. Revista Brasileira de Biologia 26(3):239-246

Tommasi LR 1970 Os ofiuroides recentes do Brasil e de regiõesvizinhas. Contribuções Avulsas do Instituto Oceanográfico(serie Oceanografia Biologica) (20):1-146. San Pablo

Tommasi LR Bio MR & M Fueta 1972 Sôbre a distribuição deRenilla mülleri Kolliker 1872 na plataforma continental do RioGrande do Sul (Anthozoa, Pennatulacea). Revista Brasileira deBiologia 32(1):55-57

Tommasi LR de Castro SM & ECPM de Sousa 1988a Echinodermatacoletados durante as campanhas oceanográficas do N/Oc.“Almirante Saldanha” no Atlântico Sul Ocidental. Relatorio In-terno de Instituto Oceanográfico (21):1-11. San Pablo

Tommasi LR Cernea MCW & MCG Condeixa 1988b Equinodermescoletados pelo N/Oc. “Almirante Saldanha”, entre 26º59 e38º39´S. Relatorio Interno de Instituto Oceanográfico (22):1-11. San Pablo

Torti MT & R Bastida 1972 Presencia del género MacrochiridotheaOhlin, 1901 en Uruguay y Brasil: M. giambiagiae sp. nov.Neotrópica 18(55):16-22. La Plata

Treadwell AL 1923 The heteronereis phase of a new species of apolychaetous annelid from Uruguay. Proceedings of the UnitedStates National Museum 64(9):1-3, 1 lám

Treadwell AL 1925 A new species of polychaetous annelid fromUruguay, Aphrodita magna. Proceedings of the United StatesNational Museum 67(12):1-3

Vaz-Ferreira R 1950 Observaciones sobre la Isla de Lobos. Revistade la Facultad de Humanidades y Ciencias 4(50): 4(5):145-176. Montevideo

Venturini N Muniz P & M Rodríguez 2004 Macrobenthic subtidalcommunities in relation to sediment pollution: the phylum-levelmeta-analysis approach in a south-eastern costal region ofSouth America. Marine Biology 144:119-126

Verseveldt J 1967 The Octocorallia collected by the R/V “Vema” inthe Atlantic Ocean. American Museum Novitates (2282):1-19

Wakabara Y Kawakami de Rezende E & AS Tararam 1982 Amphi-pods as one of the main food components of threePleuronectiformes from the continental shelf of South Braziland North Uruguay. Marine Biology 68:67-70

Whatley R Moguilevsky A Chadwick J Toy N & MI Feijó-Ramos1998 Ostracoda from the South West Atlantic. Part III. TheArgentinian, Uruguayan and southern Brazilian continental shelf.Revista Española de Micropaleontología 30(2):89-116

Williams AB 1984 (“1983”) The mud crab, Panopeus herbstii, s.l.Partition into six species (Decapoda: Xanthidae). Fishery Bul-letin 81(1):863-880

Wolff WJ 2005 Non-indigenous marine and estuarine species inThe Netherlands. Zoologische Mededelingen 79(1):1-116

Wschebor M 1998 Facultad de Ciencias: los primeros siete años.Memoria del Decanato. DIRAC, Facultad de Ciencias,Montevideo. 370 pp

Young PS 1992 Lepadomorph cirripeds from the Brazilian coast. II-Family Scalpellidae. Bulletin of Marine Science 50(1):40-55

Young PS 1993 The Verrucomorpha and Chthamaloidea from theBrazilian coast (Crustacea: Cirripedia). Revista Brasileira deBiologia 53(2):255-257

Young PS 1994 Superfamily Balanoidea Leach (Cirripedia,Balanomorpha) from the Brazilian coast. Boletim do MuseuNacional (Zoologia) (356):1-36. Rio de Janeiro

Young PS 1995 New interpretations of South American patterns ofbarnacle distribution. Pp 229-253 In: Schram & Hoeg (eds) Newfrontiers in barnacle evolution. Crustacean Issues 10. Balkema,Leiden

Young PS 2000 Cirripedia Thoracica (Crustacea) collected duringthe “Campagne de La Calypso (1961-1962)” from the Atlanticshelf of South America. Zoosystema 22(1):85-100

Zamponi MO & CD Perez 1995 Revision of the genus RenillaLamarck, 1816 (Octocorallia, Pennatulacea), with descriptionof two new species from the sub-antarctic region. MiscellaneaZoologica 18:21-32

Zamponi M Belém MJC Schlenz E & FH Acuña 1998 Distributionand ecological aspects of Corallimorpharia and Actiniaria fromshallow waters of the South American Atlantic coasts. Physis(Sección A) 55(128-129):31-45

Zibrowius H 1972 (“1971”) Hydroides plateni (Kinberg, 1867)(Polychaeta Serpulidae), espèce des côtes atlantiquesd’Amérique du Sud. Redescription, remarques sur la répartitionet l’écologie. Bulletin de la Société Zoologique de France96(2):153-160

Zibrowius H & AA Ramos 1983 Oculina patagonica, scléractiniaireexotique en Méditerranée- nouvelles observations dans le Sud-Est de l´Espagne. Rapports de la Commission Internationalepour la Mer Méditerranée 28(3):297-301

Zolessi LC de & ME Philippi 1995 Lista sistemática de Decapodadel Uruguay (Arthropoda: Crustacea). ComunicacionesZoológicas del Museo de Historia Natural de Montevideo12(183):1-24

Zullo VA 1992 Balanus trigonus Darwin (Cirripedia, Balanidae) in theAtlantic Basin: an introduced species ?. Bulletin of MarineScience 50(1):66-74