BATZAR NAGUSIETAKO GARAPEN EKONOMIA, EKONOMIA ETA ENPLEGUA BULTZATZEKO TALDE TXOSTENGILEAN IZANDAKO AGERRALDIA, OTSAILAREN 25EAN EGINDAKO BILERARI DAGOKIONA (IX. LEGEGINTZALDIA)

COMPARECENCIA ANTE LA PONENCIA SOBRE DESARROLLO ECONÓMICO: IMPULSO A LA ECONOMÍA Y AL EMPLEO, DE LAS JUNTAS GENERALES DE GIPUZKOA, CELEBRADA EL DIA 25 DE FEBRERO DE 2013 (IX LEGISLATURA)

13/04

(Dokumentaziorik ekarri ez dutenen agerraldiak transkribatu dira bakarrik / Se transcriben únicamente las comparecencias que no han aportado documentación)

GAI BAKARRA.- AGERRALDIAK (9 /C/37/0002007):

PUNTO ÚNICO.- COMPARECENCIAS (9 /C/37/0002007):

PEDRO ALBERDI, BASHERRI SAREAREN BOZERAMAILEA

D. PEDRO ALBERDI, PORTAVOZ DEL COLECTIVO BASHERRI

LEHENDAKARI AND. (Gurutze Baztarrika Galparsoro): Arratsalde on, Pedro Alberdi jauna, Basherri sarearen bozeramailea. Arratsalde on, eta ongi etorria Talde Txostengile honetara.

Talde Txostengilea aurkeztera pasako naiz; lehen aurkeztu dizut, baina beno… : Aralar taldetik, Maite Sarasua andrea; Talde Popularretik, Juan Carlos Cano jauna; Talde Sozialistatik, Rafi Romero andrea; Eusko Abertzaleak taldetik, Eider Mendoza andrea; Bildu taldetik, Idoia Ormazabal andrea eta ni neu, Gurutze Baztarrika; legelari nagusia, Idoia Cearreta andrea; eta Berrikuntza, Landa Garapen eta Turismoko diputatu Uriguen jauna.

Lehen esan dizudan bezala, hamabost-hogei minutuko txanda irekiko zaizu zeuri, zeure irizpen aditua emateko. Jarraian, talde guztiei emango zaie txanda, txikienetik handienerako hurrenkeran, beraiek galderak egiteko edo argi gelditu ez zaien gauzak galdetzeko. Eta azkeneko hitza zeurea izango da, esan beharrekoak esateko.

Beraz, nahi duzunean, Alberdi jauna, zurea da hitza.

ALBERDI JN.: Arratsalde on, denoi.

Basherri, baserritarrak eta herritarrak elkartzen dituen proiektu bat da hau, eta horren ordezkari- eta bozeramaile-lanak egingo ditut; ordezkari lehenengo partean, zeren nire iritziz horrela egingo dut azterketa bat, gaur egungo nekazaritza- eta elikadura-sistema nola funtzionatzen duen; eta bozeramaile-lana bukaeran, handik eskaera batzuk egin dizkigutelako, batzarraren bitartez, hemen zuei jakinarazteko.

Orduan, hasteko eta behin, Ponentzia honen helburua lanpostuak sortzea denez, beharbada, ikuspuntua pixka bat egin dut horri begira, nekazaritza eta elikaduraren inguruan zer egin litekeen lanpostuak sortzeko.

- 2 -

Lehenengo eta behin, esan lanpostu pila bat galdu direla nekazaritzan, azkeneko hamarkadetan; % 90 galdu dira, ia, edo horren inguruan, eta badirudi ez zela ezer gertatu. Beste edozein sektoretan hori gertatuko balitz, izango litzateke krisia ez, ez dakit, hekatonbe bat edo. Bada nekazaritza-sektorean hori gertatu da azkeneko urteetan, eta ez da ezer gertatu. Beharbada, gertatuko da. Ikusiko dugu.

Orduan, pixka bat Basherri mugimendua-edo nondik sortu den ulertzeko, guretzako inportantea da konturatzea zer-nola funtzionatzen duen gaur egun elikadura-sistemak. Eta behin hori ulertutakoan, aurkezten dugun horren alternatiba hau askoz hobeto ulertuko da. Orduan, saiatuko naiz, oso laburki bada ere, hori pixka bat azaltzen.

Hori izango da lehenengo partea, pixka bat gakoak ikusteko. Nekazaritza-sektorea lagundu nahi baldin bada, eta lanpostuak bakarrik ez, baizik eta lanpostu autonomoak, duinak, egonkorrak sortu nahi baldin badira —zeren hori da guretzako inportantea, ez lanpostuak sortzeagatik bakarrik—, hor ikusi ditugu hainbat… ez dakit nola esan, lekutan edo, egoeratan, nola sortu litezkeen lanpostuak.

Labur saiatuko naiz egiten. Zeren normalean bi orduko hitzaldiak eta horrela ematen ditugu pixka bat hau azaltzeko, tailer tipo horrela, gai asko direlako, eta niretzako oso inportanteak; eta uste dut edozeini gainera interesatzen zaizkion gauzak direla, zeren azkenean, elikadura denon kontua delako.

Gaur egun, nola dago sektorea, nola dago elikadura-sistema? Nola funtzionatzen du? Gaur egun baserritarrik ez badago, eta berriak sortzeko beharko lukeen gauzen artean, hasiko naiz baliabideetatik; hau da, nekazaritzara dedikatzeko zer behar dugun. Zeren askotan esaten da es que baserritarrik ez dago lan oso gogorra delako, ez delako konpetitiboa, ez delako lehiakorra… hemen Ponentzian bertan irakurri dut hori. Beno, baina zergatik gertatzen da hori? Hori da kasualitate bat, edo benetan egon dira hor faktore oso erabakigarri batzuk egoera horretara eraman gaituztenak?

Hasi gaitezen lurragatik. Lehenengo gauza nekazaritzara dedikatzeko lurra da, nahiz eta orain lurrik gabeko nekazaritza ere asmatu egin den; baina gure ustez hori ez da kalitateko elikadura baten jatorria, eta berezko jatorria lurra izan beharko litzateke.

Ba lurra oso gutxi geratzen da. Gipuzkoaren kasuan oso lur gutxi, lurrik interesanteenak nekazaritzako okupatuak izan dira; nekazaritza, etxebizitzak, azpiegiturak eta, hartu dituzte, eta hor Administrazioak, dudarik gabe, eduki du zeresan handia, bai legearen aldetik PTPAk direla, PTSak direla, udal bakoitzean ere arau lagungarriak eta dena delakoak, horiek nola diseinatzen diren eragin zuzena du nekazaritzan.

Erribera-lurrak eta, okupatu egin dira. Eta horrek sortu du, gainera, beste aldetik espekulazio bat; hau da, nekazaritzako lurrak oso zailak dira gazte batentzako lortzea, oso garestiak daudelako.

Haziekin adibidez, gauza oso inportantziarik gabeko ematen duen gauza bat, hazia gauza txiki bat, benetan elikaduran burujabetzaz ari baldin bagara behintzat, haziak dira klabe bat. Zer gertatzen den haziekin? Garai batean baserritarrek beraiek sortu eta trukatzen zituzten haziak, baina poliki-poliki joan dira legeak ezartzen, hori debekatzen joan direnak. Hazien erregistro bat sortu zen, orain derrigorrez baserritarrak bere haziak erregistratu behar ditu… klaro, lan hori enpresa handi batentzako, agroindustriako enpresa batentzako, oso erraza da, baina baserritar txiki batentzako burokrazia horretan sartzea-eta oso lan astuna da, eta gainera, ez dauka zentzurik. Hau da, beraien ekoizpena hain txikia da, benetan horrelako kontutan sartzea oso zaila dela.

- 3 -

Orduan, trukaketa horiek debekatu egin ziren, eta aparte sortu zen hazien merkatu bat. Hazien merkatu hori poliki-poliki indarra hartzen joan da, eta gaur egunean dira enpresa multinazional oso gutxik kontrolatzen dutena hazien merkatua. Hori estrategikoki oso inportantea da. Kontuan hartzen badugu elikadura sektore edo gai estrategikoa dela, momentu honetan elikadura hazirik gabe ez dago ulertzerik, eta hazi horien kontrola enpresa multinazional oso gutxik kontrolatzen dute —Monsanto, Limagrain… oso enpresa gutxik—. Eta gainera, garatzen duten teknologia izaten da betiere baserritarren menpeko egiteko teknologia bat; hau da, baserritarrak ja ez du kontrolatzen hazien ekoizpena edo. Enpresa horiek egiten dutena da, bai hazi hibridoen bitartez, edo hazi transgenikoen bitartez, teknologia hori beraien eskutan dago, eta prezioa ere beraiek ipintzen dute. Eta urtero-urtero, egin behar dute baserritarrek hazi horiek berriz ere erosi; ez garai batean bezala, beraiek sortzen zutela eta berriz erabili.

Beraz, haziekin oso arazo inportanteak. Gero ikusiko dugu horren alternatiba edo, guk nahi duguna haziekin zer egin.

Gero, beste hainbat baliabide; adibidez, hiltegiak. Garai batean herri bakoitzak zeukan bere hiltegia eta hainbat azpiegitura, hiltegi bezalako beste batzuk; poliki-poliki desagertzen joan dira. Pentsatu dute ez zirela inportanteak, eta joan dira zentralizatzen. Zegoen makro proiektu bat adibidez, Bilbon, horrelako mega hiltegi bat egiteko. Pentsatzen badugu berriz ere, baserri txikietan, ez dauka inongo zentzurik makro hiltegi bat egitea Bilbon. Berez, herri bakoitzean beharko luke hiltegi txiki bat, azkenean, baserri dibertsifikatu bat nahi baldin badugu, alde guztietatik jasangarriagoa delako, ezin duelako lau oilasko hiltzera ez dakit noraino joan.

Orduan, hainbat azpiegitura desagertzen joan dira, azpiegitura publikoak, eta horien ordez ez dugu ezer topatu.

Instalatzeko orduan adibidez, beste gauza bat derrigorrez behar dena, ez dakit, instalazio batzuk martxan ipintzeko edo, edozein gauza saltzeko momentuan hor daude osasun-arau batzuk. Osasun-arauak daude Europa mailan esanda bi motatakoak izan daitezkeela; hau da, ekoizpen industrialari begira eta artisau-ekoizpenari begira. Baina hemen, Estatu mailan behintzat, ez da garatu bigarrengo hau, eta bakarrik existitzen du momentu honetan erregistro sanitario industriala. Horrek zer esan nahi du? Azkenean, baserri txiki dibertsifikatu batek eraldatu behar dela eta industria txiki batean bihurtu behar dela. Eta hainbat eta hainbat baldintza ipintzen zaizkio, ez direla arrazoi sanitarioengatik, baizik eta askotan dira baten bati bururatu zaiolako ez dakit ze biltegi behar duen, ez dakit ze instalakuntzak behar diren. Baina benetan, adibidez, Iparraldera joaten baldin bagara, horrelako instalakuntzarik ez dago, eta ezin dugu esan beraiek osasunaren aldetik edo, atzeratuta daudenik.

Eta kuriosoa da, baina justu lege hori garatzen hasi nahi den momentuan Europatik zetorren definizioa aldatzea erabaki da; hau da, artisau produktuen baldintzak-edo garatzeko orduan aldatu da bi puntu klabetan. Hau da, zer desberdintzen du baserriko produktu bat edo artisau bat beste industriarengandik? Ba azkenean, baserri inguruko baliabideekin eta ondasunekin egindako produktu bat izatea. Eta bigarrena joan egin zait. Baina azkenean, egin dutena da lehen gaiak munduko edozein tokitatik ekartzea posible dela esan, eta gero… orain ez naiz akordatzen bigarrenarekin, baina badakit EHNE sindikatuak gainera egin zuela horren kontrako zera bat… Baina beno, kontua da definizioa aldatu egin dutela, eta orain adibidez, baserrien ordez ere —hori uste dut zela bigarrena— industria dezenteko handiek eta ertainek egin dezakete baita ekoizpen hori. Hau da, ja ez dago bideratuta baserri txiki batera, baizik eta ja langileak izan daitezke… ez dakit, berrogeita hamar pasataraino. Hor ikusten da ja ez dela gure baserri txiki baten ideia, baizik eta industria txiki bati ateak irekitzen zaizkio; azkenean, baserritarren izen ona-eta aprobetxatuz, beste modu bateko ekoizpena martxan ipintzeko.

- 4 -

Ze arazo gehiago? Adibidez, formazioan garbi-garbi, orain HAZI deitzen zaion itsas mendikoi edo Fraisoron ematen den nekazaritza-eskolatik ere azkeneko urteetan ze nekazaritza-eredu sustatu den; nekazaritza-eredu industriala. Nekazaritza ekologikoa azkeneko bost urteetan edo hasi dira pixka bat ematen.

Azkarregi ari naiz? Itzulpena ondo? (…). Bale.

Hori, nekazaritza eskolan sustatu dena da azkenean, traktore handiak erabiltzen, egutegi handiak, horrelako mega esplotazioak, oso produktiboak… Hori izango zen etorkizuna, eta horrek emango zion lehiakortasuna baserriari, baina justu kontrakoa gertatu da; hau da, esplotazio handi horiek kristoren galerekin daude, inbertsio handietan sartu dira, gero eta handiago joan beharreko karrera absurdo horretan… Eta horretara bideratu dituzte baita formazio eskoletatik, nekazaritza eskoletatik. Azkeneko orain dela hiru urte edo, 20 ikasletatik 20ek nekazaritza ekologikoa ikasteko asmoarekin joan ziren eskola horretara, eta de repente ikusi zuten beraien temarioen barruan % 90a ez zihoala horri begira. Orduan, hor eskatzen du dudarik gabe aldaketa handi bat, eta beste ikuspuntu batzuetatik lan egitea.

Eta diru-laguntzen aldetik ere, nekazaritzako diru-laguntzak, nora zuzenduak izan diren? Gaztenek adibidez, dela proiektu bat gazteak instalatzeko. Azkenean da nekazaritza-eskolatik ateratzen den jendeari proiektu bat eskatzen zaio; proiektu hori izan behar du bideragarria, eta bideragarritasun hori ere segun ze ikuspuntutik ikusten den. Baina bai errealitate bat da Gaztenek programatik diru-laguntza jasotzeko derrigorrez inbertsioak egin behar direla. Hau da, kaletar batek lurrak lortzen baditu, edo baserritar batek ez daukala inongo baliabiderik, inbertsiotan sartzea oso arriskutsua da adibidez, eredu industrial horretan. Zergatik? Traktore batek balio baldin badizkizu 10 milioi, eta inbertsiotako laguntzari esker % 40a edo ematen badute, 4 milioi izango dira —pezetatan ari naiz—, baina beste 6 milioi zuk ordaindu behar dituzu zure ekoizpenetik. Eta garbi dago gaur egungo egoeran oso-oso zaila dela horri buelta ematea. Eta nekazari asko, asko eta asko geratu dira inbertsio horretan kateatuta eta ezin aterata.

Orduan, diru-laguntzak ere… gero ikusiko dugu, beste proposamenak egin daitezke, baina kontuz diru-laguntzak nori eta zertarako ematen zaizkien. Europatik datozen diru-laguntzak ez ditut ia komentatu ere egingo, zeren PAC —política agrícola común— deitzen den hori % 80a zuzenean doaz agroindustrialdeetara, hau da, nekazariei ere ez; agroenpresa handiei, eta nekazariek hortik ez dute ezer ikusten. Horregatik, gero lehiakortasunaz hitz egiten ari garenean ere, ea hartu dezagun benetan zeini laguntzen zaion, bai modu zuzen batean eta bai zeharka, eta benetan lege berdina aplikatzen ari garen bati eta besteari.

Eta azkenik eta potoloena, ez dakit denboraz nola noan…

LEHENDAKARI AND.: Hamabost minutuak agortzeko bi minutu eta hogei.

ALBERDI JN.: Beno. Merkaturatzea klabea da baita ere. Merkaturatzean daude supermerkatu handiak sartuta. Horiek bereganatzen dute salmentaren % 80a. Eta lanpostuaz ari bagara adibidez, oso garbi grafika batzuk atera daitezke, non supermerkatuak hasi zirenetik, 70. hamarkadan hemen Euskal Herrian, nola gainbehera batean etorri diren ez bakarrik nekazarien lanpostuak, esan dudan bezala, baizik eta horren inguruan dauden denda txiki eta auzoko denda pila bat.

Hor azkenean kontzentratu egin da lanpostuen sorrera hori. Supermerkatu bat herri batera ailegatzean ematen du onurak izango direla denak, baina datuek erakusten dute nola lanpostu pila bat

- 5 -

galdu diren supermerkatuak etorri direnetik. Horren ordezko azokak desagertzen ari dira, eta azokei ematen zaien laguntzak ari dira desagertzen.

Denborarik ez dit ematen…

LEHENDAKARI AND.: Lasai. Esan dizut hamabost minutuak agortzeko falta zaizkizula… orain minutu eta erdi. Baina hamabost minututik-hogei minutura dituzu.

ALBERDI JN.: Ah, beste bost. Bale.

Ba hori, merkaturatzearena orduan pixka bat gehiago esatera noa, oso inportantea delako. Merkaturatzeak ez du bakarrik bereganatzen salmenta. Supermerkatu hauen eragina askoz ere urrutirago doa: nekazariei prezioak inposatzen dizkiete. Eta hori baino inportanteago, ekoizpen-eredua supermerkatuek erabakitzen dute; hau da, nekazaria ez da burujabe adibidez, ze tomate bariedade… edo ez dakit, edozer gauza, edo ze letxuga bariedade ekoiztu behar duen esateko. Azkenean, supermerkatuak esaten dio: niri supermerkatuan interesatzen zait tomate jack adibidez, bi astetan oso polita, oso borobilak, eta gainera, kaxetan hobeto etortzen da, geratzen da eta hori dena, eta bi astetan irauten dit dendan, eta en cambio, pikoluzeak edo ez dakit, Aretxabaletako tomateak forma oso arraroak dauzka, eta gainera, aste batean edo hiru-lau egunetan hondatu egiten zait.

Orduan, supermerkatuen klabea eta askotan ez dena ikusten da zer eragin daukan benetan ekoizpenean. Beraiek dira, beren interes ekonomikoen arabera, erabakitzen dutenak zer jango dugun herritarrek. Orduan, gu askotan joaten gara gure diruarekin eta horrela supermerkatura. Pentsatzen dugu leku bat dela non guk erabakitzen dugun, denetik dagoela eta guk erabakitzen dugula, baina askotan ez da horrela izaten.

Gainera, supermerkatu denetan prácticamente, produktu berdina dago, izen ezberdinekin.

Orduan, hortik dator Basherri taldeen alternatiba edo behar hau. Azkenean, politikariek eta hor botere-gune horietan ez da lortu, gure ustez, herritarren behar bat, elikatzeko beharra, baina elikatzeko benetan ondo elikatzeko behar hori; kalitatezko produktu batzuekin, gertuko produktu batzuekin. Ez dute lortu behar hori asetzea. Eta azkenean, herritarrak jarri gara lanean baserritarrekin zuzenean lan eginez, eta ia inongo kanpoko laguntzarik gabe, harreman zuzen bitartez baserritarrengana joan, guk eta beraien artean adostu zer ekoizpen-eredu nahi dugun. Guk agroekologia deitzen diogun eredua izango litzateke, baserriko tradiziozko betiko eredu horretan, eredu dibertsifikatu bat, biodibersidade-aldetik eta, hazien merkatu horren sorrerarekin ehuneko… Hori ez dut nik esaten; Mundu Erakunde… ez dakit nola den, OM edo… ez dakit oso ondo izen hauek, baina mundu mailako erakunde batek esaten duen bezala, % 75a, hazien bariedadeen edo landare bariedadeen % 75a galdu egin da azkeneko ehun urteetan. Hori kristoren galera da, baita.

Orduan, hori, egiten duguna da baserritar bat bilatu, herritar talde bat sortu; lan kolektibo bat da. Ez da… oso ohituta gaude ekimen indibidualetara. Guretzako horrekin ez dago aldaketarik. Benetan gizartean aldaketa bat ematea nahi badugu, ekimen kolektibo bat izan behar du. Hau ekimen kolektibo bat da, herritar talde bat, baserritar bat edo bi, edo hiru, edo lau, edo bostekin harremanetan jarri, eta azkenean, guk adosten dugu bai prezioa berarekin; berarentzako izan behar du berak hortik bizitzeko posible egingo dion prezio bat, eta guretzako ere ordaintzeko moduko prezio bat izan behar duena. Kalitateko eta ekologiko produktu bat ez du zertan luxuzko gai bat izan beharrik. Denok daukagu ondo jateko eskubidea.

- 6 -

Eta, azkenean, harreman zuzen horren bitartez lortzen dena da prezio duin bat bi aldeetarako, oso inportantea. Eta gero, ekoizpenean, guk zuzenean eragitea. Nik adibidez, gaur arratsaldean, hemendik irteterakoan daukat asko egiteko taldearekin, bilera bat baserritarrekin, urte osoko planifikazioa egiteko baratzean, zer nahi dugun jan eta zer ez. Azkenean, otarrak denontzako berdinak izango dira, zeren pertsonalizatuz gero, azkenean denbora asko galtzen da horretan; eta beno, denetik jateko ere, gure kultura gastronomiko… hor hainbeste milioi gastatu diren eta hainbeste fama daukan kultura gastronomiko hori, benetan etxeetara joaten baldin bagara, ez da horrela; prácticamente, produktu fortzatuak besterik ez ditugu jaten, aurrez kozinatuak, eta benetan ahazten ari zaigu nola kozinatzen den. Ekimen honen bitartez ere nahi dugu benetako kultura hori berreskuratu.

Ekozipenak planifikatuak dira. Beste eredu industrialean soberakinak, azken egunetan asko entzun den gai hau; soberakinak ia erdia zuzena zaborretara doala, ekoizten denaren erdia. Gero esango digute mundu mailako gosea-eta konpontzeko ez dakit zer transgeniko eta, behar diren. % 50a ia, erdia, zabortegira botatzen bada, arazoa benetan ez da ekoizpena, baizik eta nola ekoizten den eta nora joaten den jateko hori.

Orduan, hori, soberakinik ez dago, planifikatu egiten da. Baserritarrak badaki zenbat herritar dauzkan, edo taldeko zenbat kide dauzkan, eta orduan egiten duena da planifikatu bazkide horientzako zenbat produzitu behar duen. Eta berak ekoiztutako dena joango da otar horietan. Astean behin geratzen gara toki publiko batean, normalean, kalean, jendearen aurrean, eta otar hori betetzen dugu barazkiz, garaiko barazkiz, eta kuota baten bitartez hilero-hilero ordaintzen joaten gara.

Horrela ere, bermatzen dugu berari egonkortasun bat, berak produzitzen duena guk kontsumituko dugulako, eta guk daukagu bentaja guk nahi dugun bezala ekoiztuko duela, kalitateko produktua izanik; prezio onean, gertukoa, ez CO2 isurketarik, ez garraio handirik, ezer barik. Ingurumenari eta beste arlo askotatik ikusita ere, mesede.

Arazoak baditugu lan-baldintza horiek lortzeko; baditugu, gehien bat instalatu berri diren baserritarrentzako, baliabide oso gutxi dauzkatelako, eta, azkenean, herritarren kuota horretatik askotan ez gara heltzen guk nahi adinako babes hori ematera.

Baina oso inportantea da baita, enplegu duinak, autonomoak eta horizontalak eta naturaren errespetuan lortzen ditugula. Hau guretzako klabea da, baita. Ez da edozein moduko lanpostu bat sortzea. Guk lanpostu hitza ez dugu erabiltzen. Hemen erabiltzen dugu, askotan politikariek eta hainbat jendek ere oso gustuko duzuelako, baina benetan, guretzako da bizitzeko modu bat eta gure bizia aurrera eramateko modu bat.

Soldata bat edo asignazio bat bai jasoko genukeela. Baina baserritarrak ez dauka buruzagirik, ez dauka enpresetan ematen den horrelako sistema bertikal eta militarren antzera, jenerala, kapitaina eta ez dakit zein; baizik eta hemen bere buruaren jabe da, berak herritarrekin bakarrik dauka konpromisoa, eta ikuspuntu horretatik ere nik uste dut asko laguntzen diola baserritarrari pertsona bezala garatzera bere gaitasunak, eta ez edukitzea beti hor baten bat gainean.

Orduan, sistema honetan ari garena da bilatzen haziak berreskuratzeko ahaleginetan ari gara. Orduan, inportantea da hazi-merkatutik, bai merkatu globaletik orokorrean, baina hazien kasuan ere bai. Ez izatea hazi komertzialak gure otarretan doazen produktuen sorreran dauden haziak, baizik eta bertako haziak berreskuratzea. Eta horretarako, bukaeran emango ditut lau eskaera edo lau proposamen konkretuen barruan, adibidez, hazien sarea egiten ari den lana Euskal Herria mailan oso inportantea da; ez bakarrik haziak, baizik eta hazi horiekin lotutako ezagutzak berreskuratzeko.

- 7 -

Oso jende gutxi geratzen da ja Gipuzkoa mailan benetan ezagutza horiek gordetzen dituenak, gehienak galdu egin direlako azkeneko urteetan.

Beste arazo bat hiltegiekin daukagu. Lehen esan dudan bezala, oso interesgarria izango litzateke berriz ere berreskuratzea ikuspuntu horretatik hiltegi txiki eta asko izate hori. Ez dute zertan oso garestiak izan beharrik, eta auzolanean ere landu liteke, eta hori denon artean egiteko moduan dago. Orain krisiarekin eta, nola aitzakia izango den ez dagoela dirurik, ba beno, beste formula batzuk bilatu daitezke.

Orduan, hau da pixka bat guk nola funtzionatzen dugun.

Eskaera orokorrak egiteko… beno, lehenengo onartu beharko litzateke benetan nekazaritza eta lehen sektorea lehena baldin bada zerbaitengatik dela, edo horrela hots egiten baldin bazaio zerbaitengatik dela. Behintzat dela sektore estrategiko bat, ez dela tontakeria bat, egunen batean mugak ixten badira hona gosea etorriko da, eta hori ez da txantxetako gauza. Garai batean ere horrela gertatu zen, eta baserriko jendea izan zen gose gutxiena edo arazo gutxienak eduki zituena, zentzu horretan.

Errekonozitu behar da sektorea, benetan daukan inportantzia eman behar zaio; ez bakarrik janari-ekoizle gisa, baizik eta ingurumen-zaintzaile bezala, bertako kulturaren babesle bezala, euskara bera ere askotan baserriei esker mantendu dela. Hori hor dago; eta hainbat gauza.

Baita, errekonozitu behar da janaria ez dela merkantzia bat, eta gaur egunean industriak egiten duena ez dela janaria ekoiztu, baizik azkenean, dirua ekoizten du, dirua mugitzeko. Eta haien helburua da ez janaria ekoiztea, baizik produktu bat saltzea; produktua saltzen denean hortxe bukatzen da beraien eginkizuna. Eta horregatik, askotan zaborretan bukatzen dute produktu horiek, benetan eskasak direlako jateko, eta ez daukatelako inongo nutrienterik ezta zaporerik.

Orduan, errekonozitzen badugu benetan nekazaritzan daukan inportantzia, baita ere tokiko ekonomia sustatzeko, gaur egungo krisian garbi dago tokiko ekonomia sustatzeko ere balio duela. Azkenean, adibidez, guk Basherri taldeetan ematen dugun dirua zuzenean baserritarrei ematen diegu, ez inongo intermediariori, edo tartean ez da inor sartzen. Eta, azkenean, diru hori baserritarrak gastatzen badu herrian eta inguruan, denontzako hobe.

Eta, zer esanik ez baita ere energia kontuan eta… beno, Basherri-eredua askotan esan da ez dela lehiakorra, baina adibidez, energetikoki demostratuta dago askoz ere eraginkorragoa dela, sistema osoa kontuan hartuta; ez bakarrik ekoizpena, baizik eta merkaturatzea bertan eginez gero, inguruan eginez gero, energia-aldetik adibidez, hamar kilokaloria behar badira kilokaloria bat produktua ateratzeko eredu industrialean, hemen justu kontrakoa da: kilokaloria baten azpitik behar da, edo hortxe-hortxe behar da, kilokaloria janari bat ekoizteko. Horrek esan nahi du energia asko eta asko gastatzen dela alferrik eredu industrialean, eta hori ez dela jasangarria. Petrolioa bukatzen denean eta erregai fosilak bukatzen direnean, horrek ez dauka inongo etorkizunik.

Denbora kanpoz nago?

LEHENDAKARI AND.: Guztiz.

ALBERDI JN.: Bale. Lau eskaera:

- 8 -

Bat, haziak berreskuratzeko etnobotanika proiektu bat, hazien sareak martxan ipini nahi duena, hori babestea.

Bi, landare ekologiak lortzeko mintegi bat egiten saiatzen ari gara, guk nahi ditugun haziekin bertako hazi horiekin landareak sortu, preparatzea eta ekoizteko; proiektu bat aurkeztu, eta interesantea izango litzateke hori kontuan hartzea.

Lehen instalazioetarako diru-laguntzak, gazteek instalatzeko. Baina ez inbertsioaren truke, baizik eta besterik gabe; lehenengo laguntza bat, enpresak sortzerakoan ematen diren bezalakoak. Beno, jarraipena egin beharko litzateke, benetan gero… ez dakit, urte minimo batzuetan horretara dedikatzea, baina kito.

Eta agroekologian teknikari aditu bat, pixka bat orain Biolur egiten ari den lana laguntzeko. Biolur gure atzetik oraintxe etorriko da; beraiek ere esango dute, baina hor dauden bi teknikariak ez dira nahikoak. Benetan, mugimendu handi bat sortzen ari da honen inguruan. Benetan, baserritar asko etortzen ari dira guregana beraien proiektuak aurrera ateratzeko, eta guk laguntza behar dugu pixka bat baserritar horiei laguntzeko.

Gure baldintzak, ideia horiek hartu dituzuenak, gero guk ere parte-hartzea, adibidez, lur-poltsa bat egiten bada, edo proiektu bat onartu behar bada, gurekin kontatzeko baita ere, zer baldintzak behar diren hori aurrera eramateko, edo edozer gauzatarako, gurekin kontatzea. Ez izatea ideiak hartu eta gero azkenean, zeuen erara moldatzea.

Eskerrik asko.

LEHENDAKARI AND.: Eskerrik asko, Alberdi jauna. Taldeen txanda. Sarasua andrea.

SARASUA AND.: Konkretatu, eskatu eta dena egin duzu; pum-pum-pum. Gezurra dirudi, krisi garaia, etorri behar duela lehen mailako sektorea pixka bat indartzeko, ateratzeko, ea buelta ematen diogun.

Nik galdera bat, igual lekuz kanpo dago, baina zer iruditzen zaizu… udal askotan eman dira, lurrak dauzkalako, baratzea… Zarautzen kasuan baratze ekologikoak. Horren inguruan, zer hausnarketa egiten duzue? Besterik gabe. Eta eskerrik asko.

LEHENDAKARI AND.: Eskerrik asko, zuri. Apuntatuko dituzu galderak, eta gero jarraian… egingo dituztelako denak jarraian. Cano jauna.

SR. CANO: Gracias. Tengo que reconocerle mi total y absoluto desconocimiento de muchos de los temas que ha puesto encima de la mesa. Lo contrario sería mentir. Me ha dejado hasta cierto punto… bueno, ni cierto punto, alucinado, el concepto de semillas. Creo haber entendido bien, ¿tienen ustedes prohibido el trueque de semillas? Es decir, que hay un registro de semillas, casi como si fuese el uranio.

Y después, el concepto en normas de salud y sanidad, he entendido que en Europa hay una disociación entre lo que es pequeño negocio y gran negocio, y que aquí, en el conjunto del Estado… no sé si la normativa es estatal, si es autonómica… Sí me gustaría saber las normas de dónde salen y qué explicación tienen de que no exista esa normativa de pequeño tamaño, que entiendo que ayudará a los proyectos que.. o a la concepción que ha expuesto aquí.

- 9 -

No he entendido muy bien… no he entendido porque ha ido al final un poco deprisa, teniendo en cuenta la premura de tiempo… Desde un punto de vista de lo que aquí se está viniendo a llamar el concepto de talento, reclaman un técnico, un experto ¿en?

SR. ALBERDI: Agroecología.

SR. CANO: Entiendo que alguno tienen y que necesitan ayuda en ese aspecto, ¿no? (…). Vale. Pues gracias.

SR. ALBERDI: A ti.

LEHENDAKARI AND.: Eskerrik asko, zuri. Romero andrea.

SRA. ROMERO: Gracias, Presidenta, y gracias también al compareciente.

De esto algo ya hemos venido hablando, aunque sea en general, en las aportaciones que se han hecho en la Ponencia. Está claro que una de las apuestas para la creación… no sé si hay que llamarlo empleo, desde luego, proyecto de vida es la agroecología, que tiene que haber una puerta interinstitucional, que existe desde Europa hasta —entiendo yo también— en las instituciones vascas, por éste como un nuevo yacimiento de empleo. Yo, sin más, sólo decir que las propuestas que se han hecho desde su asociación están incardinadas plenamente con otras que se han hecho a nivel genérico, de que las ayudas que se pueden establecer en estos decretos o… que establezcan esa apuesta por el desarrollo económico, la promoción y la creación de empleo, tienen que tener en cuenta el empleo verde, lo que es la agroecología, y que tomamos nota para intentar hacer frente a la misma.

Yo no tengo ninguna duda de que todas las instituciones, a pesar de quién sea al final la competencia, porque eso, salvo para algo bueno siempre es más complicado, podemos hacer desde nuestras competencias acciones para fomentar el comercio local y el comercio de proximidad también, lo que se llama el intercambio kilómetro 0; hay cuestiones que es cierto que no son cosa de dinero, sino de fomento; de ése y de proyectos que también se pueden incluir, que no sé cómo lo ve el compareciente, respecto a que se planteen o presenten, respecto a industrias agroalimentarias artesanales o específicas del Territorio; que también puede haber.

Nada más. Gracias.

LEHENDAKARI AND.: Eskerrik asko. Mendoza andrea.

MENDOZA AND.: Eskerrik asko, mahaiburu andrea.

Nik, lehenik eta behin, eskerrak eman Alberdi jaunari, eman dituen azalpen guztiengatik. Bi zalantza sortu zaizkit; beno, bi edo hiru.

Komentatu duzu momentu batean, ez dakit ironikoa izan den ala zer edozer badagoen, zeren niri ere bai gertatu zait Cano jaunari gertatu zaion antzeko zerbait. Hau da, nahiz eta gertu baserritarrak eduki, nik egia esan, mundu hau ez dut batere ezagutzen.

Orduan, momentu batean esan duzu lurrik gabeko nekazaritza ere asmatu dela. Ez dakit ironikoa izan den edo benetako zer edozer dagoen; edo hori esaten duzunean esan nahi duzun guk gure

- 10 -

etxeko balkoietan jartzen ditugunean potixo batzuk, hor tomate batzuekin edo… horretaz ari zinen edo beste zerbaitez.

Gero, hazien kontuak ere ikaragarri harritu nau. Ezin duzue gorde…? Gauza bat da zeuen artean ezin duzuela trukatu, baina momentu batean…

ALBERDI JN.: Norberaren ekoizpenerako, kontsumorako, bai.

MENDOZA AND.: Ah, beno. Zeren jada pentsatu nuen hori ere ezin zela egin.

Trukatu beraz, zeuen artean, ekoizpenerako bai. Baina urte batetik…

ALBERDI JN.: Gure artean trukatu ez. Norberaren baserrian, norberak kontsumitzeko.

MENDOZA AND.: Hurrengo urteetarako, orduan. Eta trukatu ez; ez da posible. Bale.Eta gero, beste momentu batean ere, esaten zenuen herritan eta nola egiten dituzuen gauzak…

hori, herritarrei edo eskaintzeko produktuak eta abar, badaude ekimen batzuk, adibidez, nik buruan daukat saskika-ren eredua, horrelako ekimen bat baino gehiago jarri da martxan Gipuzkoan bertan. Eta hemen ere bazen proposamen bat, aurkeztu zena zentzu horretan, eskatzen Aldundiari horrelako proiektuak-eta laguntzea. Baserriko ekoizpenak eta abar, merkatura joan beharrean, azokak eta, gero eta gutxiago daude, eta daudenak, honbre, lanean kanpoan gaudenontzako zaila da azoka batera joatea astelehenetik ostiralera. Eta dendetan edo supermerkatuetan ez ditugu topatzen produktu horiek ere. Orduan, ekimen horiekin, baserritik zuzenean herritarrengana eramaten diren saski horiekin, ekimen horiekin ere, ea ba al daukazuen harremanen bat edo zer edo zer; elkarlanen bat egiten duzuen.

Eta, besterik gabe, mila esker.

LEHENDAKARI AND.: Eskerrik asko. Idoia Ormazabal andrea.

ORMAZABAL AND.: Eskerrik asko.

Arratsalde on. Ja hainbeste galderarekin, ezer gutxi geratzen zait galdetzeko. Nik ezagutzen dudanagatik, otarraren sistema da horretara dedikatzen zaretena, gutxi gorabehera. Horretara bakarrik aritzen zarete, edo ja lanketa askoz potenteagoak… eta horregatik eskaera hauek? Hori zen lehenengo galdera.

Bigarrena, hazien bankuak entzunda neuzkan nik. Nik Castilla aldean edo nonbait, gogoratzen naiz saiakuntzak egiten ari zirela hazien bankua… beno, zuk esaten zenuena; hemengo lenteja, garbantzu, babarrun zuri, gorri, beltz… mota guztiak, desagertzen ari zirelako. Eta han bertan nik ikusi nuenagatik, denbora haietako programa zoragarri hartan… Nola zen? no sé qué verde… ez naiz gogoratuko, programa bat bazeukaten La 2-en, kendu egin zutena, horrelako salaketak-eta egiten zituen… eta haziena oso ondo gogoratzen dut.

Ea benetan zuek nahiko bazenute horrelako hazien banku bat egin, arazo edukiko zenuketen, edo hori posible duzuen. Hori bakarrik.

LEHENDAKARI AND.: Eskerrik asko. Uriguen jauna.

ALBERDI JN.: Galdera asko dira.

- 11 -

DIPUTATU JN.: Lasai. Nik ez dizut…

Nik, eskerrak eman, lehenik eta behin, interesgarria delako. Batez ere, hemen aipatu da azken egunotan lehen sektorea pixka bat albotik, eta gaur adibidez, Gazte Kontseiluak esan digu gazte askorentzat irtenbide bat dela lehen sektorea, eta baserri-munduan lurrak falta direla adibidez; argi eta garbi utzi dute. Eta nik uste dut hori baitela Gipuzkoak daukan gabezia bat, lur-falta, bai azpiegiturengatik, bai batzuk azpi-erabilita daudelako, mila zentzutan; eta hor lan handia dago egiteko.

Hiltegien gaia ere aipatu duzu. Nik hor zalantzak badauzkat. Esan duzu hiltegi txiki asko, herri bakoitzean… ez dakit, agian hori da, zeren hor eredu desberdinak lantzen ari dira. Behintzat, Gipuzkoan lau hiltegi daude, eta nik uste dut horiek ondo kudeatuta edo sistema on bat ipinita ere, igual … Orduan, hor zalantza. Esan duzu hiltegi txiki asko, edo ertainak. Nik hor zalantza bai edukiko nuke.

Eta beste guztiarekin, ados. Nik uste dut lehen sektorea indartzeko modu bat izango dela bertatik kontsumitzea, eta horretarako pedagogia egin behar da; eta hori garrantzitsua da.

Eta hemen dauden gauzak eta, kontuan hartuko ditugula: hazien sarea egite hori… eta landuko ditugula.

LEHENDAKARI AND.: Eskerrik asko. Nahi duzunean, zurea da azken hitza.

ALBERDI JN.: Saiatuko naiz atzetik aurrera egiten.

Zer edozerekin nahasten banaiz, berriro esan, zeren apuntatu ditut, baina oso azkar.

Hiltegietatik hasiko naiz. Hiltegi ertainak, lau daudela Gipuzkoan… Adibidez, segun zertarako. Oilaskoen hiltegirik adibidez, bakarra dago Zerainen, Lumagorrirena da. Eta beste hiltegietan ere, ekologikoan adibidez nahi baduzu hil, azkenean, hortik nik uste dut dela pixka bat bidea, ez da hain erraza. Eta adibidez, ekologikoan orain dela gutxi arte joan behar zenuen Tafallaraino, edo ez dakit noraino, oilasko batzuk hiltzera.

Eta Gipuzkoan bakarra, oilaskoekin adibidez, oilaskoak eta aves de corral deitzen direnak, horiek izan dira gehien industrializatu diren abereak edo. Eta horiek exijitzen dute benetan oso zaila… oso bereziak direlako, zenbat eta gertuago, hobe. Zeren lehen kopurutan eta horrela, industrialki produzitzea izan da tendentzia, baina benetan egoera… bideo bat edo, ikusten baduzue nola ekoizten den, flipatu egingo duzue.

Lurraren falta. Lurraren falta bai, lurrik agroekologikoki interesgarrienak egia da desagertuta daudela. Hala ere, zelai asko-eta geratzen dira oraindik Gipuzkoan erabiltzeko moduan. Ez dut lehen esan, % 95a kanpotik ekartzen dugu janaria. Eta dauzkagun zelai horiek eta, batzuk azpi-erabiliak dauden horiek eta, gehienak abeltzaintzarako erabiltzen dira. Azkenean, Europatik datozen diru-laguntzak eta, haren arabera egiten direlako, eta zenbat eta gehiago, diru-laguntza handiago; baina hori ere ez da jasangarria.

Eta momentu honetan esku pribatuetan daude. Herri lurrik prácticamente ez du existitzen. Udaletxeren batek edo bestek erosiko zuen beste etxebizitza batzuk-edo ipintzeko, eta gero krisiarekin hor bertan geratu dira. Hor etxeak besterik ez dira geratzen. Basoren bat edo beste, bai, baina nekazaritzarako ez dago lurrik. Saiakerak egon dira leku askotan, lur-funtsa edo lur-banku bat sortzeko,

- 12 -

baina orain krisiarekin eta, beti aitzakia berdina dago, ez dago dirurik. Gaur egunean, errealitatea da baserri saretan parte hartu nahi duten baserritarrak… guri azkeneko hilabeteetan heltzen ari diren jende hori direla baserritarrak. Lehen, garai batean, orain dela lau urte, hasi ginenean, 40-45 bat talde sortu dira lau urte horietan. Lehen ziren kaletarrak, pixka bat landa eremuan bizitzeko ideia horrekin eta horrela. Gaur egunean dira baserritarrak, baserriko semeak, lanpostua galdu dutenak industria berrian edo, eta orain ikusten dute lur horretatik benetan etekin bat atera litekeela, eta orduan, nahiz eta esku pribatutan egon, lan asko egin daiteke oraindik.

Hazien bankuak bertako haziak berreskuratzeko. Hazi batek banku batean ez du ezer egiten; ez du ezertarako balio. Hazia da gauza bizi bat, eta haziak egin behar dira berreskuratu eta gero trukatu. Orduan, bankuak ondo daude, eta hazien sareko lana orain arte izan da askotan bankuak sortzea, baina hori baino, orain konturatu dira, adibidez, baserri-taldeetan erabiltzen diren haziak horra ez ziren ailegatzen hazi horiek; geratzen ziren beti banku batzuetan. Haziak behar dute erabili eta martxan ipini.

Orduan, ondo daude hazien bankuak, baina gero benetan behar dira baserritarrek hazi horiek erabiltzeko eta horiek lantzeko. Bestela, alfer-alferrik da.

Azokei buruz eta horrela, ezin dugula joan astean zehar edo astelehenetik ostiralera azoketara, hori egia da. Ekimen desberdinak ipini dira martxan, adibidez, asteburuko azokak martxan ipintzeko, ostiral arratsaldetan, adibidez, Azpeitian eta beste herri batzuetan ere horrelako ekimenak egin daitezke, ostiral arratsaldetan edo larunbat goizetan, azokak-eta martxan ipintzeko. Hori Europa mailan eta, azkeneko urteetan horrelako asko eta asko sortu dira, eta nahiko ondo funtzionatu dute.

Saskika eta bestelako ekimenak, bai. Kuriosoa da, azkenean, ekimen horietan, adibidez, saskika-n Europatik hartutako diru-laguntza izugarri bat ipini zuten martxan. Nik ez dakit noraino heldu diren edo ez diren heldu, baina azkenean, egin dute pixka bat otarren sistema honen eredu hau kopiatu. Baina azkenean, betiere tendentzia dago enpresa moduan antolatzea, eta handira, Gipuzkoa mailan ez dakit ze biltegi, ez dakit zenbat langile, ez dakit zenbat furgoneta… berriz ere zentralizatzera, nahi gabe; askotan nahi gabe egiten da hau. Eta, nire ustez, gure eredua askoz ere dibertsifikatua da, askoz ere deszentralizatuagoa, baserritar bakoitzak bere herritarrekin; ez dugu biltegirik behar ezertarako ere, ezta furgoneta handirik ere. Hor azkenean, lanpostuak sortzen dira, bai, baina lanpostu horiek ordaindu egin behar dira.

Guk lanpostuak nahi ditugu baserrietan, lanean, eta ez ordaindu ezin ditugun lanpostuak. Eta hor adibidez, gertatuko da hiru soldata fijo beharko dituztela ordaintzea; eta horiek ordaindu beharko dituzte barazkiekin. Eta orduan, prezioa igo egin beharko dute; hor krisi garaian jendeak ez dio erosiko, eta hor niretzako bideragarritasuna zalantzan ipintzea badago. Hala ere, guk badaukagu harremana beraiekin; saskikakoekin egon nintzen, martxan ipini zutenean, eta gure ideia batzuk ere txertatu dituzte beren proiektuan. Baina beti kontuan izan helburua baserritarrak direla, eta ez txiringito bat muntatzea, non gastu pila bat sortzen diren, eta gero instituzio edo administraziotatik diru-laguntzak jasotzen ditugu, edo hori ez da mantentzen. Eta administrazioak sartzen direnean, askotan ere beraien baldintzak ipintzen dituzte. Orduan, betiere, kontuz horrekin.

Baserritik.com da beste bat, sortu dena aspaldian, edo azkeneko hilabeteetan. Baina hau da, adibidez, etxez etxe Internetez bidezko salmenta. Lehen esan duguna, ondo dago. Igual eredu bakarra ez da izan behar, noski, Basherri taldeak, eta askoz ere ekimen gehiago behar dira. Baina etxez etxeko salmenta horrek ere egiten du dena garestitu; azkenean furgoneta bat etxez etxe, denbora… ez du ematen. Baserri munduak ez du ematen horretarako.

- 13 -

Ikusi dut, harrituta zaudetela trukaketak-eta debekatuta daudela. Hor sortu zena zen hazien erregistro bat derrigorrez, osasun eta ez dakit zer aitzakien bitartez, hazi denak egon behar dutela erregistratuta. Baina hori naturaren kontrako gauza bat da. Hau da, guk beti nahi dugu naturari kontra egin, eta gauzak egonkortu eta hemen hazien erregistro bat. Haziak aldatzen joaten dira. Hazien erregistro bat egiteko egin behar da, lehenengo, hazi hori jaso, eta ikusi genetikoki ez dakit ze bariadeen berdina den edo ez den, ez dakit ze azterketa egin… Bale. Baina haziak gauza bizi bat dira, eta aldatzen joango dira. Eta erregistro horrekin lortu duguna da naturak eskaintzen digun biodibertsitate hori, benetan aberastasun bat dena, egiten duguna da murriztu bariedade gutxi batzuetara; bariedade komertzial gutxi batzuetara. Horrek ez dauka zentzurik. Eta askotan, gure pentsatzeko erak eramaten gaitu horrelako zentzugabeko legetara. Azkenean, hor… beno, beti dago, dirua dago hor atzean, eta funtzionatzeko modu bat. Baina beno, orain ez naiz hasiko hori aztertzen.

Baina bai, trukaketak debekatuta daude. Hau da, baserritar batek beste bati ezin dio hazirik utzi. Norberak bere ekoizpenerako, bere baserrian eta bere kontsumorako, bai. Eta ohar daude, gainera, kontraesanak. Adibidez, Arabako Diputazioak diru-laguntza batzuk hazien sariei eman zizkien bertako landarek, sagar-landare batzuk eta bestelako arbola batzuk berreskuratzeko; berreskuratu zituzten, baina orain, nahi dituztenean Gipuzkoara ekarri eta pixka bat bariedade hori zabaldu, gertatzen dena da legez kanpo dagoela eta hori ezin dutela egin, eta egon behar dutela bakarrik ez dakit non. Orduan, kontraesanak, leku denetan.

Lurrik gabeko nekazaritza. Zeinek galdetu du hau? Zeuk, ezta? Beno, ondo zaude jarrita, erori gabe. Lurrik gabeko nekazaritzak existitzen du; ez existitu bakarrik baizik eta hidroponia deitzen zaio, eta eusko label tomateen % 99 dira lurrik gabeko nekazaritzaren bitartez egindako produktu bat. Orduan, eusko label eta horrelako iniziatibak egon dira Eusko Jaurlaritzatik, eta Kalitate Fundazioa, eta horrelako gauzak… Ba tomate hidroponikoak dira eusko labeleko tomateak, lurrik gabe eta eredu guztiz industrial batean.

Denbora bukatu zait?

LEHENDAKARI AND.: Ez, ez, galderak erantzuten bukatzen duzunean.

ALBERDI JN.: Bale ba.

Artisautza… ez daki zeuk komentatu duzuen edo zu zinen… barkatu, ez dut apuntatu. Ea Europatik datozen legeak… Zuzentarau bat dago. Europatik beti egiten dute horrelako zuzentarau batzuk ipini, eta gero Estatu bakoitzak garatzen ditu. Kasu honetan, Europatik dagoen zuzentaraua da pixka bat ekoizpen industrialerako eta aritsautza-ekoizpenerako, bi definizio desberdin bezala. Artisauak mugatzen du kopuruan bakarrik ez, baizik eta geografikoki ere, salmenta ze eremutan egiten den. Orduan, dira bi eredu desberdin.

Gaur egunean registro sanitario deitzen denean bakarrik dago garatuta, eta Frantzian edo Iparraldean deitzen den baimen sanitarioa ez dago garatuta. Orduan, hori interesantea izango litzateke zeuek ere kontuan hartzea, eta ea hori aldatzerik dagoen. Ez igual Diputaziotik, baina bai hemen zaudeten partidu politikoak, Eusko Jaurlaritzatik, edo tokatzen den lekutik.

Askotan ez duguna egiten da kontuan hartu supermerkatu bati laguntzen diogunean baserritarrei kalte egiten ari dela. Eta askotan, yacimiento verde, fomento de empleo eta hori dena oso ondo dago, baina askotan ere, udaletxetan eta hainbat lekutan kontuan hartu supermerkatu bati laguntzak ipintzea eta parkingak eta ez dakit zer, denak dira laguntzak supermerkatu batentzako, askotan egiten

- 14 -

dena baino egiten ez dena, edo kontrako bidea beste batzuei ipintzea inportantea dela baita. Zeren guztiz lotuta doa ekoizpen eredu industrialak eta supermerkatuak; guztiz lotuta, bata bestearen eskutik doaz.

Baratza ekologikoak Zarautzen… Beno, hori ez da nekazaritza-sektorea. Hori uste dut dela pixka bat langabezian daudenentzako eta jubilatuentzako. Telebista begira aspertzen badira, ba begiratu, hor badaukazue txoko bat, eta emaztea bakean utzi, eta ea entretenitzen zaren pixka bat baratza horietan. Ondo daude, zeren jende horri ere ematen zaio irtenbide bat. Baina beno, gauza bakoitza bere lekuan. Hori ez da guk… ez dut gaizki ikusten; aukera bat da. Askotan ikusi beharko litzateke ze pertsonari askotan ematen dira, zorteoz edo; ematen du tonbola batean bezala. Hor beharbada, baldintza batzuk, beharren arabera, ipini beharko lirateke. Benetan jende bat… gaur egunean ja… gosea ez dakit, baina gaizki pasatzen ari delako. Baina beno, hor geratzen da.

Eta… baimen sanitarioa, esan dut.

Bakarrik esan, azkenean, agroekologia deitzen den hori ere, nekazaritza ekologikotik desberdintzeko saiakera bat dela. Hau da, nekazaritza ekologikoa 70. hamarkadan sortu zenean hippyen garai horretan eta, pixka bat zen justu eredu industrial, II Gerra Mundialaren ondoren, ekoizpen kimiko eta industriako horren kontra sortu zen mugimendu bat izan zen; eta poliki-poliki, Europako Batasunak ja asimilatu bezala egin zuen, lege batzuk atera zituen nekazaritza ekologikoa legeztatzeko edo, baina klaro, hor sortzen ari dena da nekazaritza ekologiko industriala. Hau da, sistema kapitalista honen barruan oso ondo egokitu da, diru asko ematen du, diru asko mugitzen du, eta azkenean, enpresa batzuk lehen dedikatzen zirenak konbentzionalera, ari dira politi-poliki ere azkenean, ekologikoaren sektorean sartzen. Baina guretzako hori ere ez da irtenbidea. Azkenean, nekazaritza ekologiko industriala bestea bezain kaltegarria da. Haziak adibidez, Monsanto dela mundu mailako hazien merkatuan lehena, horrek ere bere dibisio ekologikoa badauka, baina horrek baserritarren burujabetzan ez du ezertan laguntzen, ezta herritarren burujabetzan, ezta osasunean ere.

Eskerrik asko denoi. Hurrengora arte.

LEHENDAKARI AND.: Eskerrik asko, zuri, Talde Txostengile honen guztien izenean. Eta hurrengo batera arte.