CENTRO: IES CARRAL

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA

CULTURA CLÁSICA

DEPARTAMENTO: XEOGRAFÍA E HISTORIA

CURSO: TERCEIRO DE EDUCACIÓN SECUNDARIA OBRIGATORIA

ANO ACADÉMICO: 2021/22

Páxina 1 de 24

ÍNDICE

1. GLOSARIO.........................................................................................................................................................3

2. CONTEXTO........................................................................................................................................................5

Centro............................................................................................................................................................5

Alumnado:....................................................................................................................................................5

Obxectivos (adaptados ao contexto do centro e do alumnado).................................................5

3. SECUENCIACIÓN E TEMPORALIZACIÓN............................................................................................6

4. RELACIONAR ASPECTOS CURRICULARES PARA CADA UNIDADE / PROXECTO /TEMA.........................................................................................................................................................................7

5. CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE........................10

6. METODOLOXÍA..............................................................................................................................................12

Outras decisións metodolóxicas.........................................................................................................13

7. AVALIACIÓN....................................................................................................................................................14

Avaliación inicial.......................................................................................................................................14

Acreditación de coñecementos previos............................................................................................14

Avaliación continua.................................................................................................................................15

Avaliación final .........................................................................................................................................15

Avaliación extraordinaria ......................................................................................................................16

Recuperación e avaliación de pendentes ......................................................................................16

8. AVALIACIÓN DO PROCESO DE ENSINO E DA PRÁCTICA DOCENTE...................................17

Indicadores de logro do proceso de ensino....................................................................................17

Indicadores de logro da práctica docente........................................................................................17

9. AVALIACIÓN DA PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA..............................................................................18

10. ATENCIÓN Á DIVERSIDADE..................................................................................................................19

Medidas ordinarias e extraordinarias................................................................................................19

11. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES...................................................21

12. DATOS DO DEPARTAMENTO ...............................................................................................................21

13. REFERENCIAS NORMATIVAS..............................................................................................................21

Páxina 2 de 24

1. GLOSARIO

Desenvolvemento curricular 2ª nivel de planificación curricular. Inclúese no PE.

Programacións didácticas 3º nivel de planificación. Realizada polos departamentos didácticos.

Programación de aula 4º nivel de planificación. Realizada polo profesorado.

Programación didáctica Instrumento de planificación curricular específico de cada área que pretende ordenaro proceso de ensino - aprendizaxe do alumnado. Debe responder a estas cuestións:1. Que, cando e como ensinar / 2. Que, cando e como avaliar / 3. Como atender ádiversidade.

Criterios de avaliación Referente específico para avaliar a aprendizaxe do alumnado. Describen aquilo quese quere valorar e que o alumnado debe lograr, tanto en coñecementos coma encompetencias. Responden ao que se pretende conseguir en cada disciplina (art. 2.3.do Decreto 86/2015).

Estándares de aprendizaxe Especificacións dos criterios de avaliación que permiten definir os resultados deaprendizaxe e que concretan o que o alumnado debe saber, comprender e saberfacer en cada disciplina. Deben ser observables, medibles e avaliables, e permitirgraduar o rendemento ou o logro alcanzado.

Criterios de cualificación

Indicadores de logro Son especificacións dos estándares para graduar o seu nivel de adquisición. Formanparte dos criterios de cualificación de dito estándar. O instrumento máis idóneo paraidentificar esa graduación sería a rúbrica (art. 7.4 da Orde ECD 65/2015, BOE

29/1/2015). O docente é o responsable da súa definición e posta en práctica.

Grao de consecución dun Serve para sinalar o grao mínimo de consecución esixible dun estándar paraestándar superar a materia (art. 13.3d da Resolución 27/7/2015). Canto maior sexa o grao

esixido de consecución, máis importante se considera o estándar.

Criterios de cualificación e Serven para ponderar “o valor” que se dá a cada estándar e a proporción que cadainstrumentos instrumento utilizado para avalialo achega a ese valor.

Procedementos e Os procedementos de avaliación utilizables, como a observación sistemática doinstrumentos traballo do alumnado, as probas orais e escritas, o portfolio, os protocolos de rexistro

ou os traballos de clase, permitirán a integración de todas as competencias nun

marco de avaliación coherente (art. 7.6, terceiro parágrafo, da Orde ECD 65/2015).

Rúbrica Instrumento de avaliación que permite coñecer o grao de adquisición dunhaaprendizaxe ou dunha competencia.

Portfolio Achega de producións dun alumno/a.

OUTROS ASPECTOS

Graduación dos estándares Para identificar o progreso dos estándares ao longo dunha etapa.

Perfil de área Conxunto de estándares de aprendizaxe avaliables que ten unha área ou materia.Dado que os estándares de aprendizaxe avaliables póñense en relación coascompetencias, este perfil permitirá identificar aquelas competencias que sedesenvolven a través desa área ou materia (art. 5.6 Orde ECD 65/2015). Son areferencia para a programación, a avaliación e o reforzo.

Perfil competencial Conxunto de estándares de diferentes áreas relacionados coa mesma competenciaclave (art. 5.7 Orde ECD 65/2015).

Avaliación das competencias A avaliación do grao de adquisición das competencias debe estar integrada coaavaliación dos contidos, na medida en que ser competente supón mobilizar oscoñecementos, destrezas, actitudes e valores (art. 7.3 da Orde ECD 65/2015).

No portal de Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria(http://www.edu.xunta.es/portal/guiadalomce) están dispoñibles, en formato doc edesagregados por áreas:

• Decreto 86/2015, do 25 de xuño, polo que se establece o currículo da educación

secundaria obrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia.

• Decreto 105/2014, do 4 de setembro, polo que se establece o currículo da educaciónprimaria na Comunidade Autónoma de Galicia.

• A Orde do 15 de xullo de 2015 pola que se establece a relación de materias de libreconfiguración autonómica de elección para os centros docentes nas etapas de educación secundaria obrigatoria e bacharelato, e se regula o seu currículo e a súa oferta.

1. CONTEXTO

Centro e alumnado

O centro no que se vai desenvolve-la Programación Didáctica é o I.E.S de Carral (Carral – A Coruña),

no que se imparte Educación Secundaria Obrigatoria.

O alumnado ao que vai dirixida a programación está composto por 1 grupo de 3º de 17 alumnos/as.

O alumnado pertence maioritariamente á toda a zona de Carral, núcleo e parroquias (transportado), sen

presentar diferencias significativas entre uns e outros. Tamén están matriculados no centro algúns

alumn@s do concello de Abegondo. Son todos de tipo semiurbano, combiñando intereses, gustos e

modas de corte urbano cunha certa tranquilidade nos comportamentos que resta conflitivade xeral.

Falan maoiratariamente en castelán. Proceden de familias de clase media-baixa, con traballos no sector

servizos de forma destacada. Hai boa e fluida comunicación coas familias, que teñen -en xeral- unha

disposición positiva cara á formación dos fillos, con expectativas de estudios de bacharelato e

superiores en moitos casos. O nivel cultural semella ser medio-baixo.

O nivel académico xeral que presenta o alumnado en toda a área de Sociais é medio-baixo, según as

enquisas e estudos recentes, en correspondencia coas cualificacións xerais elaboradas en todos os

ámbitos. Fallan elementos globais que afectan ao sistema educativo en conxunto, con problemas de

base, de déficit de recursos axeitados, de carencia de hábitos e non dominio de técnicas de

organización e de estudo etc. Semella corresponder máis a fallos sistémicos que a situacións

particulares da zona.

A pesares desta situación xeral, o nivel de fracaso escolar nas once materias que abrangue o noso

departamento, considerando todas as convocatorias oficiais, podemos afirmar que é baixo. Abundando no

explicado na introdución, podemos reseñar que través do sistema de avaliación, os criterios de

cualificación e o intento permanente de non excluir das posibilidades de éxito a ningún alumn@, dentro

do carácter formativo das avaliacións e os sistemas de recuperación deseñados, conseguimos que todo o

alumnado cun nivel de traballo, interés e participación mínimos manteña a motivación axeitada cara ao

éxito final. Tamén sabemos que nos últimos anos, grazas ás nosas averiguacións e seguementos, o nivel

académico nas nosas materias en cursos posteriores fóra deste centro, é axeitado, con maioría ampla de

éxito escolar, o que conduce a unha boa propedeútica do coxunto do proceso.

Obxectivos (adaptados ao contexto do centro e do alumnado)

a. Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no respecto ás demais persoas,

practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as persoas e os grupos, exercitarse no diálogo, afianzando

os dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns dunha

sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática.

b. Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo, como condición necesaria para

unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.

c. Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar a

discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social.

Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación de

violencia contra a muller.

e. Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información, para adquirir novos coñecementos con

sentido crítico. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a

comunicación.

f. Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en materias, así como coñecer e aplicar

os métodos para identificar os problemas en diversos campos do coñecemento e da experiencia.

g. Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal

e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.

h. Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega textos e mensaxes complexas.

l. Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e das outras persoas, así como o

patrimonio artístico e cultural.

m. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados co consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente,

contribuíndo á súa conservación e á súa mellora.

n. Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das manifestacións artísticas, utilizando diversos medios de

expresión e representación.

ñ Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e artístico de Galicia, participar na

súa conservación e na súa mellora, e respectar a diversidade lingüística e cultural como dereito dos pobos e das

persoas, desenvolvendo actitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito.

SECUENCIACIÓN E TEMPORALIZACIÓN

UNIDADES DIDÁCTICAS / PROXECTOS / TEMAS Material de ref. Temporalización

UD /Bloque Contido

(libro de texto, Mes SesiónsTema / outros…)

Prox. B1 Bloque 1. Xeografía Libro de texto set 5

1 B1.1 B1.1. Marco xeográfico das civilizacións grega e romana.

avali

ació

n B2 Bloque 2. Historia Libro de texto out 14

B2.1B2.1. Marco histórico da civilización grega: das civilizacións minoica e micénica ao mundo

2 helenístico.

1ª B2.2 B2.2. Marco histórico da civilización romana: Monarquía, República e Imperio.

B3 Bloque 3. Mitoloxía Libro de texto nov/de 16c

B3.1 B3.1. O panteón grego e romano.

3 B3.2 B3.2. Mitos grecolatinos. Os heroes.

B3.3 B3.3. Relixión grega.

B3.4 B3.4. Relixión romana: culto público e privado.

UNIDADES DIDÁCTICAS / PROXECTOS / TEMAS Material de ref . TemporalizaciónUD / (libro de texto, Mes Sesións

Tema / outros…).

Prox. Bloque Contido

B4 Bloque 4. Arte Libro de texto xan/feb 14

B4.1 B4.1. Fundamentos da arte clásica.

aval

iaci

ón

B4.2 B4.2. Arquitectura en Grecia e Roma: tipos de edificios e ordes arquitectónicas.

B4.3 B4.3. Escultura en Grecia e Roma: etapas, estilos e temáticas.B4.4 B4.4. Enxeñería romana: obras públicas e urbanismo. Vías romanas.

4 B4.5 B4.5. Herdanza clásica no patrimonio artístico.

2º B5 Bloque 5. Sociedade Libro de texto marzo/ 12

abrilB5.1 B5.1. Organización política en Grecia e en Roma.

B5.2 B5.2. Sociedade en Grecia e Roma: clases sociais.

B5.3 B5.3. A familia en Grecia e Roma.

B5.4 B5.4. Vida cotiá en Grecia e Roma: vivenda, hixiene, alimentación, vestimenta e traballo.

B5.5 B5.5. Espectáculos públicos en Grecia e Roma.

5 B5.5 B5.5. Os espectáculos públicos en Grecia e Roma.

UNIDADES DIDÁCTICAS / PROXECTOS / TEMAS Material de ref . Temporalización

UD /Bloque Contido

(libro de texto, Mes Sesiónsoutros…).Tema /

B6 Bloque 6. Lingua e literatura Libro de texto abril/ma 13Prox.io

B6.1 B6.1. Historia da escritura. Signos e materiais.

B6.2 B6.2. Orixe do alfabeto. O alfabeto grego e o alfabeto romano.

B6.3 B6.3. As linguas do mundo. O indoeuropeo e as súas familias lingüísticas.

aval

iaci

ón

B6.4 B6.4. As linguas romances.

B6.5 B6.5. Composición e derivación culta de orixe grega e latina.

B6.6 B6.6. Latinismos, palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

B6.7 B6.7. Principais regras de evolución fonética do latín ao galego e ao castelán.

3º B6.8 B6.8. Léxico grecolatino na linguaxe científica e técnica.

B6.9 B6.9. Presenza das linguas clásicas nas linguas modernas.

6 B6.10 B6.10. Xéneros literarios grecolatinos: autores e obras principais.

B7 Bloque 7. Pervivencia na actualidade Libro de texto maio/xu 10

ñoB7.1 B.7.1. Civilización grecolatina nas artes e na organización social e política actual.

B7.2 B7.2. Mitoloxía e temas lexendarios nas manifestacións artísticas actuais.

B7.3 B7.3. Historia de Grecia e Roma e a súa presenza no noso país.

7 B7.4 B7.4. Traballos de investigación sobre a civilización clásica na nosa cultura.

RELACIONAR ASPECTOS CURRICULARES PARA CADA UNIDADE / PROXECTO / TEMA

Tem poralización: 1ª avaliación Estándares de aprendizaxe avaliables Criterios de cualificacion e instrumentos de avaliación Elementos

Tema / Identif. Identif. Identif. Competencias

Estándares de aprendizaxe (1)

Grao mínimo Peso na Instrumentos Elementos

UD contidos criterios estándar clave consecución cualificación Proba esc. Proba oral Tr.ind Tr.grupo Cad. clase Rúbrica (2) Obs. aula CL EOE CA TIC EMP EC PVCCB1.1.1. Sinala sobre un mapa o marco xeográfico en que se sitúan en distintos períodos ascivilizacións grega e romana, delimitando o seu ámbito de influencia, establecendo conexións conoutras culturas próximas e situando con precisión puntos xeográficos, cidades ou restos

xB1.1.1 B1.1.1 CCB1.1.1 CAA/CMCCT/CD arqueolóxicos coñecidos pola súa relevancia histórica. 80% 50% 80% 10% 10%

CCB1.2.1. Enumera aspectos do marco xeográfico que poden ser considerados determinantes nodesenvolvemento das civilizacións grega e latina, e achega exemplos para ilustrar e xustificar as súas

1 B1.2.1 B1.2.1 CCB1.2.1 CAA/CMCCT/CDformulacións.

20% 50% 90% 10% x

CCB2.1.1. Sabe enmarcar determinados feitos históricos nas civilizacións grega e romana e no período

B2.1.1 B2.1.1 CCB2.1.1 CAA/CMCCT/CDhistórico correspondente, póndoos en contexto e relacionándoos con outras circunstancias

50% 10% 90% 10% xcontemporáneas.CCB2.2.1. Distingue con precisión as etapas da historia de Grecia e Roma, nomeando e situando no

B2.2.1 B2.2.1 CCB2.2.1 CAA/CMCCT/CD tempo os principais fitos asociados a cada unha delas. 80% 20% 70% 20% 10% x

CCB2.2.2. Explica o proceso de transición que se produce entre as etapas da historia de Grecia e

xB2.2.2 B2.2.2 CCB2.2.2 CAA/CMCCT/CD Roma, describindo as circunstancias que interveñen no paso de unhas a outras. 80% 20% 70% 20% 10%

B2.2.3 B2.2.3 CCB2.2.3 CAA/CMCCT/CDCCB2.2.3. Elabora eixes cronolóxicos en que se representen fitos históricos salientables, consultando

70% 20% 70% 20% 10% xou non fontes de información.CCB2.2.4. Sitúa dentro dun eixe cronolóxico o marco histórico en que se desenvolven as civilizaciónsgrega e romana, sinalando períodos e identificando en cada un as conexións máis importantes que

CB2.2.4 CB2.2.4 CCCB2.2.4 CAA/CMCCT/CD presentan con outras civilizacións. 60% 10% 70% 20% 10% x

CCB2.3.1. Explica a romanización de Hispania e Gallaecia, describindo as súas causas e delimitando as

x2 B2.3.1 B2.3.1 CCB2.3.1 CAA/CMCCT/CD/CCL súas fases. 70% 20% 90% 10%

CCB3.1.1. Pode nomear coa súa denominación grega e latina os principais deuses e heroes da mitoloxíagrecolatina, sinalando os trazos que os caracterizan, os seus atributos e o seu ámbito de influencia,

xB3.1.1 B3.1.1 CCB3.1.1 CAA/CMCCT/CD/CCL explicando a súa xenealoxía e establecendo as relacións entre os diferentes deuses. 50% 10% 70% 20% 10%CCB3.2.1. Identifica dentro do imaxinario mítico deuses, semideuses e heroes, e explica os principais

B3.2.1 B3.2.1 CCB3.2.1 CAA/CMCCT/CD/CCL aspectos que os diferencian. 50% 10% 90% 10% x

B3.2.2 B3.2.2 CCB3.2.2 CAA/CMCCT/CDCCB3.2.2. Sinala semellanzas e diferenzas entre os mitos da antigüidade clásica e os pertencentes a

80% 20% 90% 10% Xoutras culturas, comparando o seu tratamento na literatura ou na tradición relixiosa.CCB3.2.3. Recoñece e ilustra con exemplos o mantemento do mítico e da figura do heroe na nosacultura, analizando a influencia da tradición clásica neste fenómeno e sinalando as principaissemellanzas e diferenzas que se observan entre ambos os tratamentos, asociándoas a outros trazos

B3.2.3 B3.2.3 CCB3.2.3 CAA/CMCCT/CD culturais propios de cada época. 90% 20% 70% 20% 10% xCCB3.2.4. Recoñece referencias mitolóxicas nas artes plásticas, sempre que sexan claras e sinxelas,

B3.2.4 B3.2.4 CCB3.2.4 CAA/CMCCT/CDdescribindo, a través do uso que se fai destas, os aspectos básicos que en cada caso se asocian á

70% 10% 70% 20% 10% xtradición grecolatina.CCB3.3.1. Enumera e explica as principais características da relixión grega, póndoas en relación conoutros aspectos básicos da cultura helénica e establecendo comparacións con manifestacións

B3.3.1 B3.3.1 CCB3.3.1 CAA/CMCCT/CD relixiosas propias doutras culturas. 80% 20% 90% 10% x

3 B3.4.1 B3.4.1 CCB3.4.1 CAA/CMCCT/CDCCB3.4.1. Distingue a relixión oficial de Roma dos cultos privados, e explica os trazos que lles son

70% 10% 70% 20% 10% Xpropios.

(1) A partir de cada estándares pódense determinar "indicadores de logro" m áis precisos que indiquen o nivel de adquisición do mesm o. O instrum ento máis idóneo é a rúbrica.

(2) As rúbricas utilízanse para avaliar as producions do alum nado: traballos de aplicación, síntese, textos escritos, etc.

LENDA COMPETENCIAS LENDA TRANSVERSAIS

CCL Comunicación lingüística CL Com prensión lectora

CMCCT Competencia m atem ática e com petencias básicas en ciencia a tecnoloxía EOE Expresión oral e escrita

CD Competencia dixital CA Com unicación audiovisual

CAA Competencia aprender a aprender TIC Tecnoloxías da información e da com unicación

CSC Competencias sociais e cívicas EMP Emprendemento

CSIEE Sentido de iniciativa e espírito emprendedor EC Educación cívica

CCEC Conciencia e expresións culturais PV Prevención da violencia

Tem poralización: 2º avaliación Estándares de aprendizaxe avaliables Criterios de cualificacion e instrum entos de avaliación Elem entos transversais

Tema / Identif. Identif. Identific Competencias Grao mínimo Peso na Instrumentos Elem entos transversais

UD contidos criterios estándar clave consecución cualificación Proba esc. Proba oral Tr.ind Tr.grupo Cad. clase Rúbrica (2) Obs. aula CL EOE CA TIC EMP EC PV EV

B4.1.1 B4.1.1 CCB4.1.1 CSC/CCEC CCB4.1.1. Recoñece os trazos básicos da arte clásica nas manifestacións artísticas antigas e actuais. 80% 20% 50% 40% 10% xCCB4.1.2. Realiza eixes cronolóxicos e sitúa neles aspectos relacionados coa arte grecolatina,

100% 30% xB4.1.2 B4.1.2 CCB4.1.2 CSC/CCEC asociándoos a outras manifestacións culturais ou a fitos históricos. 90% 10%

B4.2.1 B4.2.1 CCB4.2.1 CSC/CAACCB4.2.1. Recoñece as características esenciais das arquitecturas grega e romana, identificando en

80% 20% 50% 40% 10% ximaxes a orde arquitectónica á que pertencen distintos monumentos, para razoar a súa resposta.CCB4.3.1. Recoñece esculturas gregas e romanas en imaxes, encádraas nun período histórico e

B4.3.1 B4.3.1 CCB4.3.1 CSC/CAA identifica nelas motivos mitolóxicos, históricos ou culturais. 60% 10% 90% 10% xCCB4.4.1. Describe as características, os principais elementos e a función das grandes obras públicas

B4.4.1 B4.4.1 CCB4.4.1 CSC/CMCCTromanas, explicando e ilustrando con exemplos a súa importancia para o desenvolvemento do Imperio e

50% 10% 50% 40% 10% xa súa influencia en modelos urbanísticos posteriores.CCB4.5.1. Localiza nun mapa os principais monumentos clásicos do patrimonio español e europeo,

4 B4.5.1 B4.5.1 CCB4.5.1 CSC/CMCCT identificando a partir de elementos concretos o seu estilo e súa cronoloxía aproximada. 80% 10% 40% 50% 10% x

CCB5.1.1. Nomea os principais sistemas políticos da antigüidade clásica e describe, dentro de cada un,

B5.1.1. B5.1.1. CCB5.1.1. CSC/CMCCTa forma de distribución e o exercicio do poder, as institucións, o papel que estas desempeñan e os

80% 20% 50% 40% 10% xmecanismos de participación política.CCB5.2.1. Describe a organización das sociedades grega e romana, explicando as características dasclases sociais e os papeis asignados a cada unha, relacionando estes aspectos cos valores cívicos

B5.2.1 B5.2.1 CCB5.2.1 CSC/CMCCT da época e comparándoos cos actuais. 60% 10% 50% 40% 10% x

B5.2.2 B5.2.2 CCB5.2.2 CSC/CMCCT/CAACCB5.2.2. Describe as principais características e a evolución dos grupos que compoñen as

60% 10% 40% 50% 10% xsociedades grega e romana.CCB5.3.1. Identifica e explica os papeis que desempeña dentro da familia cada un dos seus membros,

B5.3.1 B5.3.1 CCB5.3.1 CSC/CAA identificando e explicando a través deles estereotipos culturais e comparándoos cos actuais. 40% 10% 50% 50% xCCB5.4.1. Identifica e describe os tipos de vivenda, o modo de alimentación, os hábitos de hixiene e a

60% 10% xB5.4.1 B5.4.1 CCB5.4.1 CSC/CCL/CAA vestimenta en Grecia e Roma. 90% 10%

B5.4.2 B5.4.2 CCB5.4.2 CSC/CAACCB5.4.2. Identifica e describe formas de traballo e relaciónaas cos coñecementos científicos e

50% 10% 90% 10% xtécnicos da época, e explica a súa influencia no progreso da cultura occidental.

B5.5.1 B5.5.1 CCB5.5.1 CSC/CAACCB5.5.1. Describe as principais formas de lecer das sociedades grega e romana, analizando a súa

finalidade, os grupos aos que van dirixidas e a súa función no desenvolvemento da identidade social. 80% 20% 50% 50% 10% xCCB5.6.1. Explica a orixe e a natureza dos Xogos Olímpicos, comparándoos e destacando a súaimportancia con respecto a outras festividades deste tipo existentes na época, e comenta o seu

5 B5.6.1 B5.6.1 CCB5.6.1 CSC/CCECmantemento no mundo moderno, establecendo semellanzas e diferenzas entre os valores culturais aos

40% 10% 50% 40% 10% xque se asocian en cada caso.

Tem poralización: 3º avaliación Estándares de aprendizaxe avaliables Criterios de cualificación, instrumentos de avaliación Elem entos transversais

TemasIdentif. Identif. Identific Competencias Grao mínimo Peso na Instrumentos Elem entos transversais

contidos criterios Estándar clave consecución cualificación Proba esc. Proba oral Tr.ind Tr.grupo Cad. clase Rúbrica (2) Obs. aula CL EOE CA TIC EMP EC PVEV

B6.1.1 B6.1.1 CCB6.1.1 CSC/CAACCB6.1.1. Recoñece tipos de escritura, clasifícaos consonte súa natureza e a súa función, e describe

40% 5% xos trazos que os distinguen. 60% 30% 10%

B6.2.1 B6.2.1 CCB6.2.1 CSC/CCL/CAACCB6.2.1. Nomea e describe os trazos principais dos alfabetos máis utilizados no mundo occidental,

80% 10% 90% 10% xdiferenciándoos doutros tipos de escrituras, e explica a súa orixe.CCB6.3.1. Explica a influencia dos alfabetos grego e latino na formación dos alfabetos actuais, e sinala

B6.3.1 B6.3.1 CCB6.3.1 CSC/CAA nestes últimos a presenza de determinados elementos tomados dos primeiros. 50% 5% 90% 10% xCCB6.4.1. Enumera e localiza nun mapa as principais ramas da familia das linguas indoeuropeas,sinalando os idiomas modernos que se derivan de cada unha e os aspectos lingüísticos que evidencian

10% xB6.4.1 B6.4.1 CCB6.4.1 CSC/CAA o seu parentesco. 80% 90% 10%CCB6.4.2.Describe a evolución das linguas romances a partir do latín como un proceso histórico,explicando e ilustrando con exemplos os elementos que evidencian do xeito máis visible a súa orixe

B6.4.2 B6.4.2 CCB6.4.2 CSC/CAA común e o parentesco existente entre elas. 40% 5% 30% 60% 10% x

B6.5.1 B6.5.1 CCB6.5.1 CSC/CCEC/CCL

CCB6.5.1. Identifica as linguas que se falan en Europa e en España, diferenciando pola súa orixe as

80% 5% 90% 10% xromances e as non romances, e delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.CCB6.6.1. Recoñece e explica o significado dalgúns dos helenismos e latinismos máis frecuentes

B6.6.1 B6.6.1 CCB6.6.1 CSC/CAAutilizados no léxico das linguas faladas en España e doutras linguas modernas, e explica o seu

80% 10% 90% 10% xsignificado a partir do termo de orixe.

B6.6.2 B6.6.2 CCB6.6.2 CSC/CAACCB6.6.2. Explica o significado de palabras a partir da súa descomposición e da análise etimolóxica das

40% 5% xsúas partes. 40% 50% 10%

B6.7.1 B6.7.1 CCB6.7.1 CSC/CCEC/CAACCB6.7.1. Identifica e diferencia con seguridade cultismos, semicultismos e termos patrimoniais, en

60% 5% 40% 40% 10% 10% xrelación co termo de orixe sen, necesidade de consultar dicionarios nin outras fontes de información.

B6.7.2 B6.7.2 CCB6.7.2 CSC/CAA CCB6.7.2. Coñece o significado das principais locucións latinas de uso actual. 80% 5% 60% 30% 10% xCCB6.8.1. Explica os procesos de evolución dalgúns termos desde o étimo latino ata os seus

CSC/CAA respectivos derivados nas linguas romances, describindo algúns dos fenómenos fonéticos producidos

B6.8.1 B6.8.1 CCB6.8.1 e ilustrándoos con outros exemplos. 40% 5% 30% 60% 10% x

B6.8.2 B6.8.2 CCB6.8.2 CSC/CCL/CAACCB6.8.2. Realiza evolucións do latín ao galego e ao castelán aplicando as regras fonéticas de

80% 5% 90% 10% xevolución.CCB6.9.1. Explica a partir da súa etimoloxía termos de orixe grecolatina propios da linguaxe científico-

B6.9.1 B6.9.1 CCB6.9.1 CSC/CAA técnica e sabe usalos con propiedade. 80% 5% 90% 10% xCCB6.10.1. Demostra o influxo do latín e o grego sobre as linguas modernas servíndose de exemplospara ilustrar o mantemento nestas de elementos léxicos morfolóxicos e sintácticos herdados das

40% 5% xB6.10.1 B6.10.1 CCB6.10.1 CSC/CAA primeiras. 40% 50% 10%CCB6.11.1. Describe as características esenciais dos xéneros literarios grecolatinos e recoñece a súa

B6.11.1 B6.11.1 CCB6.11.1 CSC/CAA influencia na literatura posterior. 60% 10% 40% 40% 10% 10% xCCB6.12.1. Nomea aos autores máis representativos da literatura grecolatina, encádraos no seu

5% x6 B6.12.1 B6.12.1 CCB6.12.1 CSC/CCEC/CCL período histórico e cita as súas obras máis coñecidas. 80% 60% 30% 10%

B7.1.1 B7.1.1 CCB7.1.1CSC/CAA

CCB7.1.1. Sinala e describe algúns aspectos básicos da cultura e a civilización grecolatina que40% 30% 30% 60% 10% xperviviron ata a actualidade, demostrando a súa vixencia nunha e noutra época mediante exemplos.

CCB7.2.1. Demostra a pervivencia da mitoloxía e os temas lexendarios mediante exemplos de

B7.2.1 B7.2.1 CCB7.2.1 CSC/CCEC/CAA manifestacións artísticas contemporáneas nas que están presentes estes motivos. 80% 20% 90% 10% x

CSC/CAACCB7.3.1. Enumera e explica algúns exemplos concretos nos que se pon de manifesto a influencia que

20% xB7.3.1 B7.3.1 CCB7.3.1 o mundo clásico tivo na historia e as tradicións do noso país. 80% 90% 10%

7 B7.4.1 B7.4.1 CCB7.4.1CSC/CAA

B7.4.1. Utiliza as tecnoloxías da información e a comunicación para recabar información e realizar40% 30% 40% 50% 10% xtraballos de investigación acerca da pervivencia da civilización clásica na nosa cultura.

Aspectos xerais

- Partir da competencia inicial do alumnado.

- Ter en conta a diversidade: respectar os ritmos e estilos de aprendizaxe.

- Potenciar as metodoloxías activas e participativas:

o Combinar traballo individual e cooperativo.

o Aprendizaxe por proxectos.

- Enfoque orientado á realización de tarefas e á resolución de problemas.

- Uso habitual das TIC.

- Papel facilitador do profesor/a.

Estratexias metodolóxicas

- Memorización comprensiva.

- Indagación e investigación sobre documentos, textos, prensa, etc.

- Elaboración de sínteses.

- Análise de documentos, gráficos, mapas, táboas de datos.

- Comentarios de textos, gráficos, mapas…

- Resolución de problemas.

- Estudo de casos (proxectos).

- Simulacións.

- Outras:

Exemplo de secuenciación de traballo na aula

Motivación:

- Actividade de exploración de ideas e coñecementos previos.

- Formulación de cuestións que favorezan o conflito cognitivo.

- Presentación da actividade con mapas, gráficos, textos, fotos, etc.

- Información básica para todo o alumnado.

- Información complementaria para reforzo e apoio.

- Información complementaria para afondamento e ampliación.

- Lectura e comprensión de textos.

- Análise de documentos, pequenas investigacións, etc.

- Resposta a preguntas.

- Resolución de problemas.

- Comentario de documentos, mapas, imaxes, etc.

- Elaboración de mapas, gráficas, sínteses ou mapas conceptuais.

- Memorización comprensiva.

- Análise de producións: caderno, mapas, comentarios, etc.

- Exposicións orais.

- Probas escritas.

- Traballos individuais e en grupo.

- Observación do traballo na aula.

- Outros:

Outras decisións metodolóxicas

- Agrupamentos:

Traballo individual, no que se terán en conta aspectos como:

-A capacidade de descrición, de relación e de análise dos conceptos históricos e xeográficos.

-A expresión e a comprensión dos mesmos tanto de forma oral como escrita.

- Os conceptos específicos da U.D.

- O desenvolvemento de actitudes cara á materia.

O traballo en grupo, no que se fai especial fincapé porque permite unha distribución de tarefas, axuda á asunción de

responsabilidades persoais e enriquece a calidade das actividades.

O funcionamento da clase. Neste caso os datos para a avaliación derivan dos dous niveis anteriores e

proporcionan unha información xeral importante tanto para o profesorado como para os titores.T

2. AVALIACIÓN

PROCEDIMENTOS DE AVALIACIÓN

A avaliación da aprendizaxe dos alumnos e alumnas será continua e diferenciada, así como integrada no proceso de

ensino-aprendizaxe do alumnado co obxectivo de detectar as dificultades, pescudar as súas causas e, en consecuencia,

adaptar as actividades.

Estará orientada polos obxectivos xerais da área e polos obxectivos establecidos para o curso correspondente. Comprobará

o cumprimento de ditos obxectivos e a adquisición de coñecementos de acordo cos criterios de avaliación establecidos.

Realizarase unha avaliación inicial nas primeiras fases de curso co fin de detectar o nivel e necesidades dos alumnos. No

proceso de avaliación continua utilizaranse os seguintes instrumentos:

- Traballo en clase, a través da revisión dos cadernos de actividades. Se valorará a súa participación, así como o

proceso de dominio de técnicas e aprendizaxes.

- Traballos en grupo ou individuais, presentados por escrito ou expostos oralmente.

- Diálogos, entrevistas, debates, celebrados na clase.

- Seguimento do traballo diario a través de preguntas directas de desenvolvemento conceptual ou práctico.

- Realización de probas obxectivas escritas de cada unha das unidades. Só poderá repetirse un exame ao alumno

que presente un xustificante oficial sobre as causas da súa falta de asistencia á convocatoria inicial.

CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

a) Criterios de cualificación en cada avaliación

1. Será obrigatorio entregar realizadas todas as actividades. Se houbese un grande número de actividades

non entregadas, superior ao 50%, pode suspenderse a avaliación.

2. A entrega das actividades fóra do prazo previsto influirá negativamente na cualificación.

3. A falta significativa do material necesario e solicitado para utilizar na aula será penalizada na cualificación,

así como as faltas de ortografía, caligrafía e deficiente presentación nos traballos propostos.

4. A nota media das probas obxectivas deberá ser de aprobado. Sobre ela poderán influír os criterios

anteriores para superar a avaliación.

5. A valoración dos distintos apartados avaliables será:

- Probas escritas: ata un 80%.

- O 20% da cualificación atenderá a:

o Caderno, traballo na aula e participación.

o Elaboración de traballos individuais ou en grupo, en formatos diversos (papel,informático etc.).

o Exposición oral de traballos individuais ou grupais.

b) Criterio de cualificación de Xuño: A nota media das tres avaliacións deberá ser de aprobado.

c) Criterios de cualificación da proba extraordinaria: As probas consistirán nun exame, común para todos os

grupos do mesmo curso, no que cada exercicio ou pregunta poderá constar dunha ou máis opcións; os

exercicios ou preguntas do exame constituirán o 100% da cualificación final da avaliación extraordinaria. No caso

de que algún alumno/a non puidese realizar o exame extraordinario de forma presencial por mor de que tivera

que estar por esas datas confinado/a, tería que facer, preferentemente, unha proba oral a través do Cisco Webex

ou, no seu defecto, unha proba escrita por medio da aula virtual do centro cun tempo limitado (máximo 1 hora)

RECUPERACIÓN DE AVALIACIÓNS PENDENTES

Ao final da terceira avaliación, poderá realizarse un exame de recuperación final para os alumnos que obtivesen unha

cualificación positiva en algunha das avaliacións, según criterio do profesorado, sempre e cando a nota media global fose 3

ou superior a 3, seguindo o criterio formativo pertinente.

Non obstante, o profesor poderá levar a cabo outras formas de recuperación, ben mediante a realización de probas escritas

anteriores á citada ou mediante as fórmulas que considere máis adecuadas ás características dos seus alumnos e as súas

dificultades.

3. AVALIACIÓN DO PROCESO DE ENSINO E DA PRÁCTICA DOCENTE

Indicadores de logro do proceso de ensino

1. O nivel de dificultade foi adecuado ás características do alumnado.

2. Conseguiuse crear un conflito cognitivo que favoreceu a aprendizaxe.

3. Conseguiuse motivar para lograr a actividade intelectual e física do alumnado.

4. Conseguiuse a participación activa de todo o alumnado.

5. Contouse co apoio e coa implicación das familias no traballo do alumnado.

6. Mantívose un contacto periódico coa familia por parte do profesorado.

7. Adoptáronse as medidas curriculares adecuadas para atender ao alumnado con NEAE.

8. Adoptáronse as medidas organizativas adecuadas para atender ao alumnado con NEAE.

9. Atendeuse adecuadamente á diversidade do alumnado.

10. Usáronse distintos instrumentos de avaliación.

11. Dáse un peso real á observación do traballo na aula.

12. Valorouse adecuadamente o traballo colaborativo do alumnado dentro do grupo.

Indicadores de logro da práctica docente

Escala

1 2 3 4

Escala

1 2 3 4

1. Como norma xeral, fanse explicacións xerais para todo o alumnado.

2. Ofrécense a cada alumno/a as explicacións individualizadas que precisa.

3. Elabóranse actividades atendendo á diversidade.

4. Elabóranse probas de avaliación adaptadas ás necesidades do alumnado con NEAE.

5. Utilízanse distintas estratexias metodolóxicas en función dos temas a tratar.

6. Combínase o traballo individual e en equipo.

7. Poténcianse estratexias de animación á lectura.

8. Poténcianse estratexias tanto de expresión como de comprensión oral e escrita.

9. Incorpóranse as TIC aos procesos de ensino – aprendizaxe.

10. Préstase atención aos elementos transversais vinculados a cada estándar.

11. Ofrécense ao alumnado de forma rápida os resultados das probas / traballos, etc.

12. Analízanse e coméntanse co alumnado os aspectos máis significativos derivados dacorrección das probas, traballos, etc.

13. Dáselle ao alumnado a posibilidade de visualizar e comentar os seus acertos e erros.

14. Grao de implicación do profesorado nas funcións de titoría e orientación.

15. Adecuación, logo da súa aplicación, das ACS propostas e aprobadas.

16. As medidas de apoio, reforzo, etc. están claramente vinculadas aos estándares.

17. Avalíase a eficacia dos programas de apoio, reforzo, recuperación, ampliación…

4. AVALIACIÓN DA PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA

Mecanismos de revisión, avaliación e modificación da programación didáctica

- Periodicidade coa que se revisará.

- Contidos que foi preciso engadir ou eliminar con respecto á programación prevista.

- Medidas que se adoptarán como resultado da revisión.

IndicadoresEscala

1 2 3 41. Adecuación do deseño das unidades didácticas, temas ou proxectos a partir dos elementos docurrículo.2. Adecuación da secuenciación e da temporalización das unidades didácticas / temas / proxectos.

3. O desenvolvemento da programación respondeu á secuenciación e a temporalización previstas.

4. Adecuación da secuenciación dos estándares para cada unha das unidades, temas ou proxectos.

5. Adecuación do grao mínimo de consecución fixado para cada estándar.

6. Asignación a cada estándar do peso correspondente na cualificación.

7. Vinculación de cada estándar a un ou varios instrumentos para a súa avaliación.

8. Asociación de cada estándar cos elementos transversais a desenvolver.

9. Fixación dunha estratexia metodolóxica común para todo o departamento. [Só para ESO e bach.].

10. Adecuación da secuencia de traballo na aula.

11. Adecuación dos materiais didácticos utilizados.

12. Adecuación do libro de texto (no caso de que se use).

13. Adecuación do plan de avaliación inicial deseñado, incluídas as consecuencias da proba.

14. Adecuación da proba de avaliación inicial, elaborada a partir dos estándares.15. Adecuación do procedemento de acreditación de coñecementos previos [Só para determinadasmaterias de 2º de bacharelato].

16. Adecuación das pautas xerais establecidas para a avaliación continua: probas, traballos, etc.17. Adecuación dos criterios establecidos para a recuperación dun exame e dunha avaliación.

18. Adecuación dos criterios establecidos para a avaliación final. [Só para ESO e bacharelato].

19. Adecuación dos criterios establecidos para a avaliación extraordinaria. [Só para ESO e bach].20. Adecuación dos criterios establecidos para o seguimento de materias pendentes. [Só para ESO e bacharelato]21. Adecuación dos criterios establecidos para a avaliación desas materias pendentes. [Só para ESO e bacharelato]

22. Adecuación dos exames, tendo en conta o valor de cada estándar.23. Adecuación dos programas de apoio, recuperación, etc. vinculados aos estándares.

24. Adecuación das medidas específicas de atención ao alumnado con NEAE.

25. Grao de desenvolvemento das actividades complementarias e extraescolares previstas.26. Adecuación dos mecanismos para informar ás familias sobre criterios de avaliación, estándares e instrumentos.

27. Adecuación dos mecanismos para informar ás familias sobre os criterios de promoción.28. Adecuación do seguimento e da revisión da programación ao longo do curso.

29. Contribución desde a materia ao plan de lectura do centro.

30. Grao de integración das TIC no desenvolvemento da materia.

Observacións:

5. ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

TOTAL ALUMNOS/AS NEAE CURSO35 1º 2º 3º 4º

Os alumnos que presentan DA + TDAH figuran no apartado de DA ou no de TDAH exclusivamenteDificultades de aprendizaxe 4 6 8 3TDAH 2 2 1

Especiais condicións persoais ou de historia escolar

1 1 2

Incorporación tardía 1 1Altas capacidades 1NEE D. intelectual 1NEE TEA 1

Alumnado con Necesidades específicas de apoio educativo identificadas polo departamento de orientación en cada nivel.

Medidas ordinarias e extraordinarias

Medidas ordinarias

Organizativas Curriculares

• Adecuación para algún alumno/a ou grupo da • Adaptacións metodolóxicas para algún alumno / grupo,estrutura organizativa do centro e/ou da aula. como traballo colaborativo en grupos heteroxéneos,

titoría entre iguais, aprendizaxe por proxectos, etc.

a) Tempos diferenciados, horarios específicos, etc.• Adaptación dos tempos e/ou os instrumentos de

b) Espazos diferenciados.avaliación para algún alumno/a.

c) Materiais e recursos didácticos diferenciados. • Programas de reforzo para o alumnado que tivopromoción sen superar todas as materias.

• Desdobramento de grupos. • Programa específico para alumnado repetidor damateria.

• Reforzo educativo e/ou apoio de profesorado na

aula. • Aplicación personalizada dese programa específico pararepetidores da materia.

Medidas extraordinarias

Organizativas Curriculares

• Alumnado que recibe apoio por parte do profesorado • Adaptacións curriculares na materia.especialista en PT / AL.

• De ser o caso, grupos de adquisición das linguas (para• De ser o caso, agrupamento flexible ou específicoautorizado na materia.

alumnado estranxeiro).• Alumnado con flexibilización na escolarización.

• De ser o caso, grupos de adaptación da competencia

• Descrición do protocolo de coordinación cocurricular (alumnado estranxeiro).profesorado que comparte co titular da materia os

• Outras medidas organizativas: escolarizaciónreforzos, apoios, adaptación, etc. (coordinación cos PT /AL / outro profesorado de apoio / profesorado do

domiciliaria, escolarización combinada, etc. agrupamento / etc.

ACTIVIDADES PARA OS ALUMNOS/AS QUE SUSPENDAN E OS QUE APROBEN EN XUÑO.

Realizaranse unha serie de actividades de reforzo e apoio, no periodo entre a avaliación ordinaria e aextraordinaria, destinadas a aqueles alumnos/as que suspendan en xuño, que se centrarán, principalmente, nasimplificación e repaso de todos os contidos e exercicios básicos e/ou esenciais vistos ao longo do curso.

No caso dos alumnos/as que aprobaran a materia en xuño en non tiveran, polo tanto, que facer a probaextraordinaria, programaranse una serie de actividades e exercicios de repaso e consolidación dos contidosfundamentais incluidos nos estándares de aprendizaxe do curso e nos obxectivos didácticos básicos docurrículo.

6. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

A día de hoxe este departamento non ten prevista ningunha actividade extraescolar para o curso 2021/2022,pero ó longo do curso poderá organizarse algunha actividade extraescolar que se considere de interese como a visitaa unha mostra artística ou historica, visita a un xacemento arqueolóxico,...

7. DATOS DO DEPARTAMENTO

Materia Curso Grupos Profesor/aXeografía e historia 1º A Samuel Rodríguez LópezXeografía e historia 1º B/C Leticia Castro CalviñoXeografía e historia 2º A Juan Ángel Lence FealXeografía e historia 2º B Juan Ángel Lence FealXeografía e historia 2º C Leticia Castro CalviñoXeografía e historia 3º A/B Juan Ángel Lence FealXeografía e historia 4º A/B Juan Ángel Lence FealCultura Clásica 3º B Leticia Castro CalviñoIAEE 4º B Leticia Castro CalviñoEconomía 4º Samuel Rodríguez LópezValores Éticos 1º C M.ª José Miranda PandoValores Éticos 2º A/C M.ª José Miranda PandoValores Éticos 3º B Leticia Castro CalviñoValores Éticos 4º A Leticia Castro Calviño

8. REFERENCIAS NORMATIVAS

- Lei Orgánica 2/2006, do 3 de maio, de Educación (LOE), modificada parcialmente pola Lei Orgánica 8/2013, do 9 de decembro, para a mellora da calidade educativa (LOMCE).

- Real Decreto 1105/2014, do 26 de decembro, polo que se establece o currículo básico da Educación Secundaria Obrigatoria e do Bacharelato (BOE do 3 de xaneiro de 2015).

- Orde ECD/65/2015, do 21 de xaneiro, pola que se describen as relacións entre as competencias, oscontidos e os criterios de avaliación da educación primaria, a educación secundaria obrigatoria e obacharelato (BOE do 29).

- Decreto 86/2015, do 25 de xuño, polo que se establece o currículo da educación secundariaobrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia (DOG do 29). No caso dasprogramacións didácticas de Educación Primaria, Decreto 105/2014, do 4 de setembro, polo que seestablece o currículo da educación primaria na Comunidade Autónoma de Galicia (DOG do 9).

- Orde do 15 de xullo de 2015 pola que se establece a relación de materias de libre configuraciónautonómica de elección para os centros docentes nas etapas de educación secundaria obrigatoria ebacharelato, e se regula o seu currículo e a súa oferta (DOG do 21).

- Resolución do 27 de xullo de 2015, da Dirección Xeral de Educación, Formación Profesional eInnovación Educativa, pola que se ditan instrucións no curso académico 2015/16 para a implantacióndo currículo da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato nos centros docentes daComunidade Autónoma de Galicia (DOG do 29).