Ikasketa Proiektua

FISIKA ETA KIMIKA

BIGARREN ZIKLOA

HIRUGARREN MAILA

Euskal Herria

DBH

Egile taldea: Ángel Peña. Fisika eta Kimikako irakaslea. Antonio Pozas. Fisika eta Kimikako katedraduna. José A. García. Fisika eta Kimikako katedraduna.

Ángel R. Cardona. Fisika eta Kimikako irakaslea.

McGraw-Hill/Interamericana Proyecto Curricular Física y Química 3.º E.S.O Página 2 de 24

AURKEZPENA: ALDERDI DIDAKTIKO ETA METODOLOGIKOAK ARLOKO HELBURU OROKORRAK IKASTURTEKO HELBURU OROKORRAK EDUKIEN BANAKETA EDUKIEN BANAKETA IKASTURTEAN ZEHAR EBALUAZIO-IRIZPIDEAK KALIFIKAZIO-IRIZPIDEAK ZEHARKAKO HEZKUNTZAREN EDUKIAK ERREKUPERAZIO PROZEDURA ANIZTASUNAREN TRATAERA. HEZKUNTZA INDARTZEKO ETA

SAKONTZEKO JARDUERAK

McGraw-Hill/Interamericana Ikasketa Proiektua Fisika eta Kimika DBHKo 3. 3. orrialdea / 24

AURKIBIDEA

ALDERDI DIDAKTIKO ETA METODOLOGIKOAK

BIGARREN ZIKLOA

Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzak ikaslearen gaitasunak garatzea du helburu, etorkizunean eskubideak eta betebeharrak dituen hiritar gisa aritzeko, hau da, askatasun osoz bere gain harturiko balioetan oinarritutako jarrerak azaltzea ahalbideko duten iritzi kritikoa sustatzea.

Gizartea Zientzien garrantziaz ohartzen ari da gero eta gehiago, batez ere Fisika eta Kimikari dagokionez, eta ondo daki zer nolako eragina duten bizitzaren alderdi askotan, tartean osasuna, elikadura, energia, garraioa, komunikabideak, ingurumena etab.

DBHko 3. mailan lantzen diren edukiek ez dute helburu ikaslea fisikari edo kimikari bihurtzea, kultura zientifikoaren oinarriak zabaltzea baizik, gure ingurugiroaren ikuspegi globala eta arrazoizkoa eskaintzen baitu zientziak.

Zientzia ezagutzak dituzten ikasleak, Fisika eta Kimika ezagutzen dutenak batik bat, errealitate naturala ulertzeko gai dira, eta eguneroko fenomeno naturalak aurreikusi eta azal ditzakete. Goi-mailako zientzia ikasketak egiteko behar dituzten oinarriak hartuko dituzte, hain zuzen.

DBHko 3. mailan Natur Zientziak bi arlotan banatzea komeni da: batetik, Fisika eta Kimika, eta bestetik, Biología eta Geologia. Hala ere, bi arloetako edukiak orokorki eman daitezke.

Fisika eta Kimika ikasgaia prestatzean, Biologia eta Geologia ikasgaiarekin batera egitea ere komeni da, bien arteko erlazioa oso estua baita. Horregatik, DBHko 3. eta 4. mailan ezinezkoa da bi ikasgai horien irakasleak elkarrekin koordinatzea, bai eta bestelako zientzia diziplinekin ere.

Hitz batez, zientzia ezaupideak hiritarren oinarrizko kultura osatzen duen jakintza humanistikoaren barne sartu behar dira.

Ikasgai honen hezkuntza programak bat etorri behar du Zientziaren izaera konstruktiboarekin. Une jakin batean ikasitakoa etengabe berrikasi behar da.

Horretarako, planteamendu didaktikoak azpimarratu egin behar du Zientzia ikasterakoan antolaketa kognitiboak duen garrantzia. Zentzu horretan, oso garrantzitsuak dira aurreiritziak, ideiak, sinesmenak, eta oro har ikasleek erreferentziatzat hartzen duten guztia, susmoetan oinarritzen baitira ikusketak eratzeko.

Zientziaren irakaskuntzak, kasu honetan Fisika eta Kimika, buruzko egitura horiek aldatzea edo suntsitzea ahalbidetu behar du, zorroztasun zientifikoko egitura egokiak bereganatzeko.

McGraw-Hill/Interamericana Ikasketa Proiektua Fisika eta Kimika DBHKo 3. 4. orrialdea / 24

AURKEZPENA

Ikasleak, ahalik eta gehien, Zientziak ikerkuntzan erabiltzen dituen hainbat metodo ezagutu behar ditu. Eduki bakoitzaren metodo zientifikoari jarraikiz antolatu behar du lana irakasleak.

Unitate didaktiko bakoitzean, ahal den neurrian behintzat, ondoko pausoak emango dira:

Ikasleek aurrez aldetik dituzten ideiak aztertu.

Edukiak eta idei horiek erlazionatu, edo behar bada kontzeptuak aldatu.

Sarrera eta motibazio jarduera. Ikasleek jakin behar dute zertarako egiten duten jarduera, zertarako balio duen eta zer nolako arazoak konpon ditzake. Horretarako toki erakargarriak erabili behar dira, ikasleak motibatzeko. Komenigarria da ere garrantzi zientifiko handiko egoera jakin batzuk sartzea, bai eta Zientziari loturiko zenbait pertsonaiaren gaineko informazioa, ikasleak ikasten ari diren gaiari dagokionez, jakina.

Apurkako zailtasuna duten jarduera ezberdinak, Unitate didaktikoei lotuta: praktikak, ariketak, banakako ariketak, taldekako lanak, etab.

Helburuak lortu diren ala ez ebaluatu.

Berrikasteko ariketak eta errekuperazio probak beharrezkoa dutenentzat.

Ikasitakoa sakontzeko jarduerak, ikasle nabarmenentzat.

Hitz batez, irakasleak ondoko ildoa jarraituko du egunero: ikasleek gai berriari buruz dakitena jakiteko, egoera aztertu; edukiak erakargarriak eta baliagarriak direla jakinarazi; gaia azaltzean, ariketak, galderak eta jarduerak ere sartu. Hau da, ikasleek arretaz ikas dezaten, haien motibazioari eutsi beharko dio.

DBHko 3. mailako ikasleen heldutasun psikologikoa eta batez besteko adina kontuan izanik, irakasleak ahalegin handiak egin beharko ditu ikasleek ez dezaten ikasitakoa esanahirik gabeko formula eta arauen aplikaziotzat hartu.

McGraw-Hill/Interamericana Ikasketa Proiektua Fisika eta Kimika DBHKo 3. 5. orrialdea / 24

Arlo honek ondoko gaitasunak bultzatuko ditu ikasleengan:

Ikasleak metodo zientifikoa ezagutzen eta aplikatzen has daitezen.

Mezu zientifikoak ulertu eta adieraztea, ahozko mintzaira eta idatzia behar bezala erabiliz, eta diagramak, grafikoak, taulak, adierazpen matematiko sinpleak eta beste ordezkapen sistema batzuk erabiltzeko gai izatea.

Natur Zientzien oinarrizko kontzeptuak erabiltzea fenomeno natural nagusien interpretazio zientifikoa egin ahal izateko.

Jarduera zientifikoak taldean planifikatzen eta burutzen laguntzea.

Informazio iturri ezberdinak erabiltzea, informazioaren teknologi berriak barne, haien edukia ebaluatzeko eta gai zientifiko eta teknologikoen gaineko jarrera kritikoak azaltzeko.

Giza gorputzaren funtzionamenduari buruzko ezagutzak erabiltzea, higiene-azturak eta osasun pertsonala garatzeko eta errotzeko, bai eta droga kontsumoarekiko jarrera kritikoa azaltzeko.

Natur Zientzietan ikasitakoa erabiltzea, naturaz gozatzeko eta, halaber, ingurugiroa zaindu eta hobetzeko.

Gizakion bizi-baldintzak hobetzeko Zientziak egin dituen ekarpenak aitortu eta baloratzea, eta prestakuntza zientifikoak duen garrantzia preziatzea.

Ezagutza zientifikoa osotasuntzat jotzea, nahiz eta diziplina ezberdinetan banatu errealitatearen alderdi guztiak betetzeko.

ETAPAKO HELBURU OROKORRAK

BIGARREN ZIKLOA

HIRUGARREN MAILA

Natur Zientzietako Arloaren helburu orokorrei buruz, DBHko 3. mailan planteatzen ditugunak honakoak dira:

Naturaren funtzionamendua zuzentzen duten oinarrizko mekanismoak aztertzea eta garapen zientifiko eta teknologikoak ingurunean duen eragina baloratzea, ingurunea zaindu eta hobetzeko norbere esku dagoena egitea.

Ahozko nahiz idatzitako mezu zientifikoak ulertu eta adieraztea, autonomiaz eta zorroztasun zientifikoz.

Kode zientifiko eta teknikoak zuzen eta autonomiaz erabiliz, mezuak interpretatu eta sortzea, komunikazio-ahalbideak aberasteko asmoz.

Normalean eskura izan ohi diren iturriak erabiliz, informazioa biltzea eta hautatzea, aldez aurretik ezarritako xederen bat buruan informazio hori modu autonomo eta kritikoan lantzea, eta, azkenik, gainerakoei era antolatu eta ulergarrian jakitera ematea.

Fisika eta Kimikako problema kualitatibo eta kuantitatiboak antzeman eta ebazteko estrategiak lantzea, intuiziozko eta arrazonamendu logikozko prozeduren bidez landu ere, eta gero, elkarren artean erkatzea, jarraitutako prozesuari buruz gogoeta egin ahal izateko.

Errespetua eta diziplina ohiturak garatu eta lantzea, hezkuntza xedea eraginkortasunez gauzatu ahal izateko.

Hiritarren eskubide eta betebeharrak aztertu eta baloratzea, gizarte ingurugiroa hobetzeko.

Komunikazioaren eta informazioaren teknologiak erabiltzea, ahal den neurrian behintzat, ikaskuntza eta irakaskuntza prozesuetan.

Eta, oro har, ikasleen artean Zientziaren ezaugarri nagusiak zabaltzen saiatuko gara: datu nahikoak izan arte ez da ezer orokor bihurtu behar, datuetan eta ez iritzietan oinarritu zerbait argudiatzean, begien bistakoa badirudi ere, azterketa kritikoa egin, lan emaitzen konklusioak azaltzean zintzotasunez jokatu, eta gauzak zorroztasunez baloratu, lehen iritzia alde batera utzita.

IKASTURTEKO HELBURU OROKORRAK

1. Unitatea: Metodo zientifikoari sarreraEdukiak

Kontzeptuak

Zientzia eta mitologia. Natura ulertzeko bi era.

Metodo zientifikoa: bere etapak.

Txosten zientifikoa: txosten zientifikoko eredu bat.

Magnitudeen neurria. Zer da neurtzea?

Oinarrizko magnitudeak eta magnitude deribatuak.

Unitate-sistema Internazionala.

Idazkera zientifikoa: idazkera zientifikoa kalkulagailuarekin.

Neurriaren balizko izaera. Sentikortasuna eta doitasuna. Neurketa aparatu baten ezaugarriak. Doitasun eta sentikortasuna.

Zifra esanguratsuak. Zifra esanguratsu kopurua interpretatzeko arauak. Zifra esanguratsuak eragiketa matematikoetan.

Datuen analisia taula eta grafikoetan. Funtzio baten adierazpen grafikoa.

Laborategiko lana.

Prozedurak

Zientzia eta Mitologiaren arteko ezberdintasunak adierazteko argudio eta esperientzien ekarpena.

Zientzilariek egindako lana ikasleei hurbildu.

Zehaztasun zientifikoa mintzaira arruntera hurbildu.

Esperimentuak egin, edozein esperientziatan magnitude baten neurketak duen garrantzia agerian jarriz.

Grafikoen adierazpena.

Zenbakizko jarduera eta ariketen ebazpena.

Jarrerak

Zientzilarien lana eta fenomeno naturalak aztertzeko erabiltzen duten metodologia baloratu.

Naturaren ezagutza objektibo eta zehatza sustatu jakinmina eta ikerketaren bidez, magoen ezagutza subjektiboarekin konparatuz.

Ariketa eta esperientzien garapen eta aurkezpenaren ordena eta txukuntasuna sustatu, fenomenoen ezagutza zientifikoaren oinarri gisa.

EDUKIEN BANAKETA

Zientziak gizateriaren ongizatearen garapenean izan duen garrantzia baloratu

2. Unitatea: Materia eta bere propietateakEdukiak

Kontzeptuak

Materia

Materiaren teoria zinetiko-molekularra.

Egoera solidoaren azterketa.

Egoera likidoaren azterketa.

Gas egoeraren azterketa kualitatiboa

Egoera aldaketak eta teoria zinetiko-molekularra.

Prozedurak

Esperimentuak egin.

Metodo zientifikoa aplikatu: fenomeno naturalen behaketa, hipotesiak eginez.

Bi zailtasun mailaren araberako aplikazio ariketak ebatzi

Grafiko eta taulen analisi eta interpretazioa.

Eguneroko bizitzako alderdiei buruzko talde lana.

Jarrerak

Laborategiko materialaren ordena eta txukuntasuna sustatu.

Irakurketa zientifikoekiko interesa sentitu.

Ezagutza zientifikoa eguneroko bizitzako egoeretara hurbildu.

Banakako eta taldekako lanaren garrantzia baloratu.

3. Unitatea: DisoluzioakEdukiak

Kontzeptuak

Sistema materialak.

Disoluzioak.

Disoluzio prozesua teoria zinetiko-molekularraren arabera.

Disoluzio motak.

Disoluzio prozesuak: disolbagarritasuna.

Disoluzioen kontzentrazioa.

Mola: substantzia unitatea.

Kontzentrazioa adierazteko erak.

Nahasketak banatzeko teknikak.

Prozedurak

Kontzentrazio jakin bateko disoluzioak prestatu.

Disoluzioen azterketa eta sailkapena.

Disoluzio baten kontzentrazioa adierazi.

Substantzia puruen propietateetan oinarritutako prozedura fisikoak erabili, substantzia puru horiek nahasketa batetik banatzeko.

Substantzia puruak eta nahasketa garrantzitsu batzuk identifikatu, laborategian, industrian eta eguneroko bizitzan erabiltzeko.

Grafiko eta taulen analisi eta interpretazioa.

Jarrerak

Ikasleak laborategiko orden eta txukuntasunaren baloreaz sentsibilizatu.

Disoluzioak eguneroko bizitzan aztertu.

Ikasleen banakako eta taldekako lana sustatu.

Laborategian egindako neurketa zehatzak positiboki baloratu

4. Unitatea: Materiaren egituraEdukiak

Kontzeptuak

Materiaren egiturari buruzko ezagutzaren eboluzio historikoa.

Egitura atomikoa: partikula eratzaileak.

Egiturazko eredu atomikoak.

Atomoa eta elementu kimikoa.

Elementu ezberdinak: zenbaki atomikoaren kontzeptua.

Atomoen masa: masa zenbakiaren kontzeptua.

Atomoen alterazioa: ioiak eta isotopoak.

Masa atomikoen eskala.

Prozedurak

Atomoen barneko eraketaren deskribapena.

Ioien barneko eraketaren analisia.

Isotopoen barneko eraketaren adierazpena.

Masa atomiko absolutu eta erlatiboen kalkulua.

Elementu kimikoek duten isotopo ugaritasunaren zehaztapena.

Jarrerak

Kimikako ikerkuntzaren ikuspegi dinamikoa aintzat hartu, aurrekoak hobetu eta osatzen dituzten segidako eredu eta teorien ekarpenak kontuan hartuz.

Esperientzia eta neurketen zehaztasuna baloratu, ahalik eta hoberen moldatzen diren ereduak bilatzera behartzen dutelarik.

Egiten diren esperimentuetan lankidetza eta intereseko jarrera agertu.

5. Unitatea: Substantzia kimikoakEdukiak

Kontzeptuak

Metalak eta ez-metalak

Elementu adierazgarrienak.

Egungo sistema periodikoa.

Atomoen arteko bateraketak: molekulak eta kristalak.

Masa molekularrak.

Konposatu kimiko arrunt batzuk.

Prozedurak

Elementu kimiko nagusien ezaugarrien deskribapena.

Elementu kimiko nagusiak Taula Periodikoan nola kokatzen diren adierazi.

Atomoen arteko bateraketak nolakoak diren aztertu.

Masa molekularren kalkulua.

Konposatu kimiko baten elementu bakoitzaren portzentaia lortu.

Substantzia kimiko arrunten formulazioa.

Jarrerak

Substantzien eta beren oinarrizko ezaugarrien eraketa azaltzeko kontzeptu teorikoak erabiltzera ohitu.

Beren ezaugarri eta iragarpenaren ezagutza sakonagoa lortzeko biderik egokiena elementuen antolaketa dela kontuan hartu.

Substantziak ondo aztertzeko. formulazioaren mintzaira kimikoa ezagutzearen garrantzia kontuan hartu.

6. Unitatea: Erreakzio kimikoakEdukiak

Kontzeptuak

Aldaketa fisiko eta kimikoak.

Erreakzio kimikoak.

Ekuazio kimikoak.

Erreakzio kimikoetan masa mantentzea.

Erreakzio kimikoen doiketa.

Bolumen portzentaiak erreakzio kimikoetan. Avogadro-ren Legea.

Masa erlazioak erreakzio kimikoetan.

Erreakzio abiadura.

Prozedurak

Aldaketa fisiko eta kimikoen identifikazioa.

Ekuazio kimikoen adierazpen eta doiketa.

Esperimentuak egin.

Jarduera eta ariketak ebatzi.

Zenbakizko ariketa irekiak ebatzi.

Talde lana.

Jarrerak

Kimikak gizarte garatuetan duen garrantzia aintzat hartu.

Ezagutza zientifikoen garapena gertakari historiko garrantzitsuekin erlazionatu.

Laborategian orden eta txukuntasunarekin lan egin, eta segurtasun arauak errespetatu.

7. Unitatea: Kimika eta gizarteaEdukiak

Kontzeptuak

Iraganari begira.

Kimika eta gizarte modernoak.

Elementu kimikoak izaki bizidunetan.

Petrolioa eta deribatuak.

Medikamentuak.

Kimika eta ingurumena.

Prozedurak

Metodo zientifikoaren aplikazioa.

Taula eta diagramen analisi eta interpretazioa.

Jarduera eta ariketak egin.

Gizakiek ingurumenean egindako esku-hartzeen analisia.

Jarrerak

Prozesu kimikoek gure bizi-kalitatean eta aurrerapen ekonomikoan duten garrantzia baloratu.

Ingurumena defendatu.

Laborategiko segurtasun arauak eta txukuntasuna bete.

8. Unitatea: EnergiaEdukiak

Kontzeptuak

Energiaren kontzeptua. Unitateak.

Binomio banaezina: energia eta gizarte garatua.

Energia iturriak.

Energia tradizionalak.

Energia nuklearra.

Energia alternatiboak.

Energiaren arrazoizko erabilera.

Energiaren kontserbazio eta degradazioa.

Prozedurak

Metodo zientifikoaren aplikazioa.

Grafiko, diagrama eta taulen analisi eta interpretazioa.

Jarduera eta ariketak egin.

Gizakiek ingurumenean egindako esku-hartzeen analisia.

Jarrerak

Energiak gure eguneroko ekintzetan eta aurrerapen ekonomikoan duen garrantzia baloratu.

Ingurumena defendatu.

Norberaren eta gizataldearen energiaren aurrezpena sustatu.

9. Unitatea: ElektrizitateaEdukiak

Kontzeptuak

Franklin-engandik Hertz-engana. Elektrizitatearen ikuspegi filosofikoa

Fenomeno elektrikoak. Materialen elektrizazioa. Karga elektrikoen propietateak

Karga elektrikoen arteko elkarrekintza. Coulomb-en Legea.

Eremu elektrikoak. Eremuaren intentsitatea.

Eroale eta isolatzaileak. Erresistentzia elektrikoa.

BI puntuen arteko potentzial diferentzia. Korronte elektrikoa. Korrontearen intentsitatea.

Ohm-en Legea.

Korronte-sorgailuak. Sorgailuak sortutako energia.

Prozedurak

Fenomeno elektrikoak eguneroko bizitzako egoeretara hurbildu.

Aparatu sinpleen diseinu eta eraketa, pendulu elektrikoa edo elektroskopioarena, esaterako.

Gorputz elektrizatuen esperimentuak egin.

Zenbakizko jarduera eta ariketak ebatzi.

Grafikoen adierazpena eta baloreen taulen interpretazioa.

Zirkuitu elektriko sinpleekin esperimentuak egin

Jarrerak

Elektrizitateak gizateriaren eboluzioan izan duen garrantzia baloratu.

Aparatu elektrikoak erabiltzean segurtasun arauak onartu eta errespetatu.

Esperimentuak zorroztasunez eta txukuntasunez egin.

Zientzilari ospetsuen bizitza ezagutu, beren motibazio eta jakinminak ulertzen saiatzeko.

Elektrizitateak garapen industrialean eta teknologikoan eta gizarte garaikideetako bizi-kalitatean izan duen garrantzia baloratu.

10. Unitatea:Zirkuitu baten aldaketa energetikoak. Korronte elektrikoaren efektu magnetikoak

Edukiak

Kontzeptuak

Zirkuitu baten osagaiak. Serieko konexioa eta paraleloko konexioa.

Zirkuitu baten aldaketa energetikoak: erresistentzia batek kontsumitzen duen potentzia eta energia elektrikoa. Korronte elektrikoaren efektu termikoa. Joule-ren Legea.

Elektrizitatea etxean.

Materiaren imantzea.

Eremu magnetikoa.

Faraday-ren esperientzia. Korronte induzitua. Indukzio elektromagnetikoaren aplikazioak. Korronte-sorgailu elektromagnetikoak.

Aplikazio elektromagnetikoak. Faraday-ren Legea.

Prozedurak

Energia elektrikoaren, magnetismoaren eta eguneroko bizitzako aplikazioaren hurbilpena.

Zirkuitu elektrikoekin esperimentuak egin.

Imanekin funtzionatzen duten aparatu sinpleen diseinu eta eraketa.

Zenbakizko jarduera eta ariketen ebazpena.

Jarrerak

Magnetismoaren ezagutzak garapen teknologikoan duen garrantzia baloratu.

Esperimentuak arretaz, xehezaletasunez eta txukuntasunez egin.

Zientzilari ikertzaile nagusien bizitza errespetatu eta miretsi.

Taldekako jarduerak elkarlanean eta adiskidetasuna adieraziz egin.

Edukiak denboran zehar era egokian banatzeko, ikasgaiaren garapen praktikoa da erreferentzia nagusia. Dena den, jarraian jakinarazten dizuegu gutxi gorabehera zenbat saio behar dituzten unitate didaktikoek, zailtasun mailaren eta luzapenaren arabera:

1. Unitatea: Metodo zientifikoari sarrera

Guztira ZORTZI saio izango dira, praktikak barne.

2. Unitatea: Materia eta bere propietateak

Guztira ZAZPI saio izango dira, praktikak barne.

3. Unitatea: Disoluzioak

Guztira ZORTZI saio izango dira, praktikak barne.

4. Unitatea: Materiaren egitura

Guztira SEI saio izango dira, praktikak barne.

5. Unitatea: Substantzia kimikoak

Guztira SEI saio izango dira, praktikak barne.

6. Unitatea: Erreakzio kimikoak

Guztira ZORTZI saio izango dira, praktikak barne.

7. Unitatea: Kimika eta gizartea

Guztira BOST saio izango dira, praktikak barne.

8. Unitatea: Energia

Guztira SEI saio izango dira, praktikak barne.

9. Unitatea: Elektrizitatea

Guztira ZORTZI saio izango dira, praktikak barne.

10. Unitatea: Zirkuitu baten aldaketa energetikoak. Korronte elektrikoaren efektu magnetikoak

Guztira ZAZPI saio izango dira, praktikak barne

EDUKIEN BANAKETA IKASTURTEAN ZEHAR

BIGARREN ZIKLOA

HIRUGARREN MAILA

Ikasturte honi dagozkion ebaluazio-irizpideak honokoak dira:

Metodo zientifikoaren etapak ondo ezagutu eta aplikatu, fenomeno fisiko eta kimikoak aztertzeko. Halaber, esperimentuen ziozko grafikoak interpretatu eta zenbakizko emaitzak adierazi.

Oinarrizko magnitudeei dagozkien Sistema Internazionaleko unitateak era egokian aplikatu.

Egoera solido, likido eta gas-egoeraren ezaugarriak deskribatu. Egoera aldaketa zertan datza azaldu, teoria zinetiko-molekularra erabiliz. Molaren kontzeptua erabili problema sinpleetan.

Elementuak, konposatuak eta nahasketak bereizi, eta haiek aztertzeko gauzatu behar diren oinarrizko prozedura kimikoak azaldu. Disoluzioak azaldu. Konposizioaren gaineko zenbakizko kalkulu errazak egin. Osagaiak banatzeko eta purifikatzeko teknikak azaldu eta erabili.

Atomoak eta molekulak bereizi. Atomoen partikula osagaien ezaugarriak aipatu. Elementuak bereizi. Atomo, ioi eta isotopoen partikulak kalkulatu. Taula periodikoari jarraikiz, elementuen zenbait propietate deskribatu.

Substantzia nagusi batzuk aipatu eta formulatu. Haien propietateak aipatu. Masa molekularra kalkulatu.

Egoera fisikoak eta kimikoak bereizi. Masa kontserbazioa erreakzio kimiko guztietan gertatzen dela behatu. Ekuazio kimiko sinpleak idatzi eta doitu. Molei buruzko problema sinpleak ebatzi.

Bizitzaren funtsezko elementuak aipatu. Gaur egungo ingurumen arazo nagusiak zeintzuk diren adierazi, bai eta haiek prebenitzeko modua ere.

Gizarteari interesatzen zaizkion konposatu kimikoen ezaugarri nagusiak aipatu: petrolioa eta deribatuak, medikamentuak. Medikamentuak gaizki erabiltzearen arriskuak aipatu. Energia nuklearra eta horren ziozko arazoak deskribatu.

Energia iturrien abantailak eta eragozpenak azaldu. Norberaren eta gizataldearen energiaren aurrezpena ahalbidetzen duten neurriak adierazi. Energia ezin da etengabe erabili. Horren zergatia azaldu.

Materia kargatzeko prozesuak azaldu. Material eroaleak eta ez-eroaleak bereizi. Problemak egi Coulomb-en Legea erabiliz.

Zirkuitu baten oinarrizko osagai elektrikoak eta magnitude elektrikoak aipatu. Zirkuitu sinpleei buruzko zenbakizko problemak ebatzi, Ohm eta Joule-ren legeak erabiliz. Etxeko elektrizitate-ordainagiria aztertu. Etxetresna elektrikoen kontsumoa kalkulatu.

EBALUAZIO-IRIZPIDEAK

Korronte zuzeneko zirkuituak diseinatu eta muntatu, segurtasun arauak errespetatuz, korronte intentsitatearen eta potentzial-diferentzialaren neurketa egiteko. Erabilitako aparatuaren zehaztasunaren arabera adierazi emaitzak.

Materiaren imantze fenomenoak deskribatu, bai eta tresna elektromagnetikoen funtzionamendua ere.

Ikasturtean zehar proposaturiko laborategiko lanak era egokian egin.

Gizartea, zientzia eta teknologiaren arteko egungo erlazioa azaldu.

Ebaluazioak eskainitako informazioa erreferentzia nagusitzat hartu behar da jarduera pedagogiko egokia burutzeko. Horregatik, ahal den neurrian, jarraian egin behar da ebaluazioa, ikasturte osoan zeha. Gela bakoitzean hogeita bost -hogeita hamar ikasle egongo direla kontuan izanik, ebaluazio pertsonalizatua egitea komeni da. Ebaluazio-irizpide nagusiak ondoko hauek dira:

Diagnostiko-ebaluazioa: Unitate didaktiko bakoitzaren hasieran, eduki zehatzak aztertzeko.

Hezkuntza-ebaluazioa: ikaskuntzaren bidez. Hona hemen ebaluazioa egiteko kontuan hartu beharrekoa: klaseko eta laborategiko koadernoak, klasean parte hartzea, idatzitako probak, informazio iturri ezberdinak erabiltzea, jarrera, sormena, etab.

Laburpen-ebaluazioa: Unitate didaktiko bakoitzaren amaieran, ikaskuntza prozesuan zehar jasotako datuen laguntzaz.

Ikasleen ebaluazioa egitean, irakaskuntzaren ebaluazioa ere egiten da. Unitate didaktikoak ustekabekoetara moldatzea ahalbidetzen du horrek.

Ebaluazio bakoitzean eta kurtso amaieran erabiliko ditugun kalifikazio-irizpideak, kontuan izanik komenigarria dela ebaluazioa jarraian egitea, hainbat eratan jasotako informazioan oinarritzen dira:

Klaseko apunteak (kalifikazioaren %20). Ikasleak aurrera egitea, gelan eginiko lana, etxean eginiko lana, jarrera, sormena eta ikasleak azaltzen duen interesa.

Laborategiko apunteak (%15). Laborategiko koadernoa, ordena, txukuntasuna eta trebetasuna.

Proba objektiboak (%65). Kontrol eta azterketa idatziak Unitate didaktiko bakoitzaren amaieran (irakasleak komenigarritzat jotzen badu behintzat). Azterketa idatzien egitura honako hau izango da:

Galdera teorikoak (kalifikazio horren %30).

Zenbakizko problemak (%55).

Laborategiko lanari buruzko galdera bat (%15).

Azterketa horiek gainditzeko, ikasleak hamar puntutik gutxienez bost lortu behar ditu, eta atal bakoitzaren balioaren %25 lortu gutxienez.

Hitz batez, ikasleek aurrera egiten dutela egiaztatzeko, ahalik eta jarraien izan behar du ebaluazioak, kontuan izanik berriz gela bakoitzak ikasle mordo hartzen dituela. Hona hemen kontuan hartu beharrekoa: galdera teorikoen erantzunak, arrazonamendu logikoak, problemak planteatzeko erraztasuna, haiek ebazteko trebetasun matematikoa, laborategiko lana egiteko trebezia, eskura duen bibliografia erabiltzeko gaitasuna, landutako gaiaren inguruan txosten sinplea egiteko gaitasuna, lanak taldeka egiteko trebetasuna etab. Helburuak lortu dituen ala ez alde batera utzita, ikasleak ikasturtean zehar izandako eboluzioa ere hartuko dugu aintzat.

KALIFIKAZIO-IRIZPIDEAK

BIGARREN ZIKLOA

HIRUGARREN MAILA

Bigarren hezkuntzako Etapari dagozkion zeharkako gai guztiek ezinbesteko garrantzia dute arlo honetan. Gai hauek ez dira Unitate didaktiko espezifikoetakoetan azaltzen, izan ere, beren tratamendua Unitate didaktiko ezberdinetako gaien metodoan barreiatzen baita. Aipatu gaiak honakoak dira:

Bakerako hezkuntza.

Hezkuntza morala eta hiri-hezkuntza.

Osasunerako hezkuntza.

Ingurumeneko hezkuntza.

Kontsumitzailearentzako hezkuntza.

Bide-hezkuntza.

Sexu ezberdinen aukera berdintasunerako hezkuntza, etab.

Ikasturte honetan, momentu didaktiko egokia denean, eduki eta ekintza ezberdinei buruzko proposamenak egin ohi ditugu, ikasleek, «gai hauei buruzko murgilketa argia eta sekuentziala» lortzeaz gain, gizakien balore nagusienetan oinarritzen den benetako hezkuntza proiektatzen duen laguntza izan dezaten.

Unitateetan, honako zeharkako edukiak planteatzen ditugu:

Gasen toxikotasuna. Osasunerako hezkuntza eta ingurumeneko hezkuntza.

Erradioaktibitatea eta isotopo erradioaktiboak. Osasunerako hezkuntza eta ingurumeneko hezkuntza.

Substantzia ioniko, kobalente eta metalikoen ezaugarri batzuk. Osasunerako hezkuntza eta kontsumitzailearentzako hezkuntza.

Disoluzio batzuen toxikotasuna: lixiba, amoniakoa. Osasunerako hezkuntza.

Konbustioen efektua. Ingurumenerako hezkuntza.

Konbustioen efektua. Ingurumenerako hezkuntza.

Lavoisier-en biografia. Hezkuntza morala eta hiri-hezkuntza.

Automobilen katalizatzaileak. Ingurumeneko hezkuntza eta bide-hezkuntza.

Medikamentuak. Osasunerako hezkuntza.

Elikagaien kontserbazioa. Kontsumitzailearentzako hezkuntza.

ZEHARKAKO HEZKUNTZAREN EDUKIAK ARLO DESBERDINETAN

Euri azidoak, berotegi-efektua eta hondakin nuklearrak. Ingurumeneko hezkuntza.

Fisio eta fusio nuklearra. Ingurumeneko hezkuntza eta bakerako hezkuntza.

Energiaren erabilera. Kontsumitzailearentzako hezkuntza.

Energia eta ongizatea. Munduko energia kontsumoaren banaketa. Kontsumitzailearentzako hezkuntza eta hezkuntza morala eta hiri-hezkuntza.

Einstein-en biografia. Bakerako hezkuntza.

Basoak mozteak elektrizitate estatiko atmosferikoan duen eragina. Ingurumeneko hezkuntza.

Energia elektrikoaren erabilera. Pilak. Ingurumeneko hezkuntza eta kontsumitzailearentzako hezkuntza.

Aparatu elektrikoak. Ingurumeneko hezkuntza eta kontsumitzailearentzako hezkuntza.

Korronte elektrikoek sortutako eremu magnetikoak. Osasunerako hezkuntza.

Ebaluazioa bezala, errekuperazioa ere jarraian eta era pertsonalizatuan egin behar da. Ikaskuntza prozesuan blokeoren bat agertuz gero, egoera berehala konpontzen eta ikasle bakoitzaren kasu partikularrera moldatzen saiatuko gara.

Blokeoari ez bazaio irtenbiderik aurkitzen eta, ondorioz, ikasle batzuk ebaluazioa gainditu gabe geratzen badira, kalifikazioari buruzko atalean deskribatutako proba idatzi bat edo bi egingo dituzte.

DBHko 4. mailako ikasle batek DBHko 3. mailako Fisika eta Kimika gainditu ez badu, errekuperazio klaseetan lortu beharko ditu azken maila honetako helburuak. Ikasle horrek etxeko-lan asko izango ditu, eta asteko saio horietan zuzenduko ditu. Aurrera egiten duela konprobatzeko, kalifikazioari buruzko atalean deskribatutako proba batzuk egingo ditu.

Gainditu gabekoentzako errekuperazio saiorik ez badago, arazoak sor daitezke. Kasu honetan testuliburuko ariketak egin eta irakasleari idatziz emateko eskatuko diegu ikasleei. Irakasleak problemak zuzendu eta ikasleei berriz emango dizkie. Aldez aurretik ohartarazi ostean, kalifikazioari buruzko atalean deskribatutako proba batzuk egingo dituzte ikasleek.

Errekuperazio jarduerak klasean eginikoak izan daitezke. Problema sinpleagoak ere jar daitezke, problema bakoitzak oinarrizko pauso bat ager dezan. Klasean eginiko jardueren antzekoak ere presta daitezke, jakina.

ERREKUPERAZIO-PROZEDURA

BIGARREN ZIKLOA

HIRUGARREN MAILA

Ikasle taldeen heterogeneotasunari ematen diogun trataera agerien uzten duten curriculumeko elementuak ekintzak dira, ezinezkoak baitira ikasleengan beharrezkoak jotzen diren interesak sortzeko, eta gainera, gure ikaskuntzako estrategiak eratzen dituzte.

Testu liburu batek, bere eduki eta ekintzekin, helburu honetan lagun dezan, lanaren egoera erreal hau kontuan hartu behar du. Gure proiektuan, aniztasunaren arreta ekintzetan islatzen da batez ere, eta ekintza hauek hiru zailtasun mailetakoak dira (oinarrizko maila, ertaina eta goi maila), parametro hauen arabera:

Oinarrizko maila: Arazoak bere ebazpenerako aldagai bakarra baldin badu. Arrazoibide maila baxua behar da, ikasitako zerbait gogora ekarri

behar da. Erantzuna jakiteko liburua kontsultatu behar denenean soilik. Erantzuteko, lantzen ari den Unitateko kontzeptuak soilik kontuan

hartzea da beharrezkoa.

Maila ertaina: Kontuan hartu beharreko aldagai kopurua bi edo hirukoa da. Arrazoibide maila ertaina behar da, bi edo hiru datu gogora ekarri eta

erlazionatu behar dira. Beharrezkoa jotzen bada, liburuaz gain beste iturri bat kontsulta

daiteke. Beharrezkoa jotzen bada, obrako beste Unitate batzuetan ikasitako

kontzeptuak maneia daitezke.

Goi maila: Kontuan hartu beharreko aldagai kopurua altua da. Arrazoibide maila altua behar da, ikasleak hiru aldagai baino gehiago

maneiatu behar ditu. Erantzuteko, beharrezkoa da hainbat bibliografia iturri maneiatzea. Erantzuteko, beharrezkoa da beste ikasturte batzuetako kontzeptuak

kontuan hartzea.

ANIZTASUNAREN TRATAERARAKO PLANTEAMENDUA. HEZKUNTZA INDARTZEKO ETA SAKONTZEKO

JARDUEREN ANTOLAKETA

Beraz, ikasle bakoitzarentzat, ikasle talde bakoitzarentzat edo gelaren egoerarentzat egokienak diren ekintzak aukera ditzake irakasleak edozein momentutan.

Ekintza asko daude, bai epigrafeen baitan eta bai unitate bakoitzaren amaieran ere, eta beraz, irakasleek nola eta nork egin behar dituen erabaki dezakete.

Erantzuna duten ariketen helburua bikoitza da: ikasleek ikasi dituzten kontzeptuekin lortu duen ulermen maila froga dezakete, eta proposatutako ekintzak egiteko eredu gisa erabili dezakete.

Honez gain, liburuaren orri bazterretan dauden atalek garrantzia dute: «Gogora ezazu» atalaren helburua, ikasleek epigrafe jakin batean azaldu diren kontzeptu batzuk buruan gordetzea da, eta «Ba al zenekien...» atalarena, berriz, kontzeptu batzuk sakondu edo gai interesgarri batzuk adieraztea da.

«Oinarrizko kontzeptuak» atalarekin, ikasleari, momentu jakin batean, unitatean zehar azaldu diren eduki garrantzitsuenak errepasatzeko aukera eman nahi zaio.

Edukiei dagokienez, bi zailtasun maila daude: minimo edo oinarrizkoa eta ertaina. Irakasleak aukeratu beharko du kasu bakoitzean zailtasun maila, bere ikasle taldea eta Ikastetxeko Ikasketa-Proiektua kontuan hartuz, eta ikasle bakoitzaren aniztasuna bera ere aintzat hartuz. Unitate didaktikoetan eduki ezberdinak proposatzen ditugu, aipatu zailtasun mailen arabera banatuta. Adibide gisa, aipatu Unitate didaktiko bakoitzerako banaketa adieraziko dugu; konkretuki, 4. Unitaterako:

Oinarrizko edukiak Atomoaren kontzeptua eta materiaren egiturari buruzko ezagutzaren

eboluzio historikoa. Thomson-en eredu atomikoa. Partikula azpiatomikoak: protoia, neutroia eta elektroia. Atomo eta masa zenbakien eta protoi eta neutroien zenbakien

kalkulua.

Eduki ertainak Rutherford-en eredu atomikoa. Materia osatzen duten atomoetan karga eta masa duten partikulak

daudela frogatzeko esperimentua. Elementu kimikoen oparotasunari buruzko irakurketa. Rutherford-en esperientzia ( partikulak). Ioiak eta isotopoak. Elementu kimikoen masa atomikoaren kalkulua. Elementuen isotopoen oparotasuna zehaztu.