GIZA UGALKETA

EGILEAK: Gaizka, Iñaki.S, Irati, Ainara.R eta Unai.

Sexu-ezaugarriak:

• Zer dira sexu ezaugarriak?• Pubertaroa• Gizonen ugaltze-aparatua• Emakumeen ugaltze-aparatua

Sexu-zelulak eta ernalketa:• Sexu-zelula emeak• Sexu-zelula arrak• Ernalketa

Haurdunaldia eta erditzea:

• Enbrioiaren garapena• Fetuaren garapena• Haurdunaldia• Erditzea• Edoskitzea

UGALKETA

Zer dira sexu-ezaugarriak?

Sexu ezaugarriak gizon eta emakumeen arteko desberdintasun fisikoak dira. Bi motatako sexu ezaugarri daude:

Lehen mailako sexu ezaugarriak ugaltze-organoak dira.

Bigarren mailako sexu ezaugarriak ugalketaren lotura zuzena ez duten ezaugarri fisikoak dira, ezaugarri horiek emakumeak eta gizonak bereizten dituzte.

GIZA UGALKETA

Pubertaroan,gizakion ugaltze aparatua garatu egiten da.

Hormona horiek sexu -organoetara iristen dira, organoak garatzen dituzte eta sexu-hormonak sorrarazten dituzte.

PUBERTAROA:

Organoz osatuta dago: Obulutegia, Falopioaren tronpak, Umetokia, Bagina eta Alua.

OBULUTEGIA:Gameto emeak eta sexu hormonak obulutegian sortzen dira.

FALOPIOREN TRONPA: Umetokia eta obulutegia lotzen ditu.

UMETOKIA : Haurdunaldian haurrak bertan garatzen dira.

BAGINA:Umetokia eta kanpoaldea lotzen ditu.

ALUA:Ugaltze aparatuaren kanpoko zatia da. Bi larruazal tolesturaz osatuta dago. Baginako zuloa babesten dute.Gernu maskuria ere bertan bukatzen da.

EMAKUMEEN UGALTZA-APARATUA

Organoz osatuta dago: Barrabilak, Hodi defernteak,Gernubidea,Guruinak,Eskrotoa eta Zakila.BARRABILAK:Gameto arrak eta sexu hormonak barrabiletan sortzen

dira. HODI DEFERENTEAKTEAK: Espermatozoideak gernubidera eramaten

dituzte.

• GERNUBIDEA:Espermatozoideak kanpoaldera eramaten ditu.

• GURUINAK:Semen besikula eta prostata dira,espermatozoideak garraiatzen eta elikatzen dituzte.

• ESKROTOA:Barrabilak babesten dituen ehun poltsa da.

• ZAKILA:Gernu bidea bertan bukatzen da eta espermatozoideak kanporatzen dira.

GIZONEN-UGALTZE APARATUA:

Ugalketak hainbat fase ditu. Ernalketa garrantzi handiko fasea da. Parte hartzen dute sexu-zelula emeak eta arrak.

SEXU-ZELULA EMEAK:Emakumeen sexu-zelulak obuluak dira. Gameto eme ere esaten zaie. Obulua obulutegitik atera, falopioen tronpa zeharkatu, umetokira iritsi eta

kanpoaldera ateratzen da, odoljario batekin batera. Odoljario horri menstruazio edo hileko esaten zaio.

Emakumeak 50 urte dituztenean obuluak ez zaizkie heltzen.Aldi horri menopausia deritzo.

Nukleoa

zitoplasma Mintz

plasmatikoa

SEXU-ZELULAK ETA ERNALKETA

Gizonen sexu-zelulak espermatozoideak dira. Gameto ar ere esaten zaie. Obuluak baino txikiagoak dira.

Espermatozoideak barrabiletatik ateratzen dira. Kampoaldera atera aurretik hodi deferenteetan eta gernubidean zehar ibiltzen dira.

Espermatozoideak nahasten dira semen-besikulek eta prostatak sortutako substantziekin. Nahaste horretatik sortzen den likidoari semen deritzo.

isatsa bitarteko zatia

Burua

Nukleoa

Lepoa mintz plasmatkoa

SEXU-ZELULA ARRAK:

Ernalketa esaten zaio obulu bat eta espermatozoide bat elkartzeari.

Obulua eta espermatozoidea elkartzean, zigoto deritzon zelula sortzen da.

Zigotoa banatu egiten da bitan, lautan, zortzietan...Hainbat zelulaz osatutako bola bat sortu arte. Bola horri enbrioi esaten zaio.

Ernalketa:

Enbrioiaren garapena:

Enbrioia likidoz betetako poltsa batean egoten da. Likidoa likido anmiotiko du izena eta enbrioia babesten du.

Plazenta umetokian osatzen den organo bat da eta enbrioiak plazentaren bidez

mantenugaiak eta oxigenoa jasotzen ditu amarengandik. Zilbor-hestearen bidez lotuta dago plazentara.

zilbor-hestean odol-hodiak daude mantenugaiak eta oxigenoa eramateko.

HAURDUNALDIA ETA ERDITZEA

Fetuaren garapena:

Hirugarren hilabetetik aurrera umeari fetu esaten zaio.

Bederatzi hilabete dituenean fetua guztiz osatuta dago.

Jaiotzen denean 50 zentimetroko luzera eta 3.300 gramoko pisua du gutxi gorabehera.

Ernalketa gertatzen denetik jaio arte haurdunaldi esaten zaio. 9 hilabete irauten

du. Emakumeari obuluak ez zaizkio sortzen, hilekoa ez zaio ateratzen, sabela

hazi egiten zaio, gizendu egiten da eta titiak handitzen zaizkio. Haurdunaldian

emakumeak zaindu behar du bere burua. Ezin du edozer gauza jan ezta alkohola

eta tabakoa kontsumitu. Ingurukoek maitasuna eman eta zaindu egin behar dute,

etapa gogorra da.

Haurdunaldia:

Erditzea: Haurtxoa amaren baginatik kanpora ateratzeari esaten

zaio erditzea.Erditu aurretik, urak botatzea esaten zaio. Erditzearen lehen fasea dilatazio fasea deritzo,

umetokia pixkanaka - pixkanaka irekitzen da. Bigarren fasean gozante fasean, haurtxoa bajinatik

kanpora ateratzen da.Haurtxoa jaio ondoren, zilbor - hestea mozten da. Hurtxoari

orbain bat geratzen zaio: zilborra.

Lehendabiziko hilabetean haurtxoak bakarrik esnea edatean edoskitze esaten zaio.

Umeak amaren titiatik esnea hartzen du edo esne

artifiziala.

Edoskitzea:

BUKAERA

EGILEAK: Gaizka, Iñaki.S, Irati, Ainara.R eta Unai.