INDUSTRIALIZACIÓN INDUSTRIALIZACIÓN E SOCIEDADE EN E SOCIEDADE EN

ESPAÑA E GALICIA ESPAÑA E GALICIA NO SÉCULO XIXNO SÉCULO XIX

1. A POBOACIÓN ESPAÑOLA E GALEGA NO SÉCULO XIX

2. AS TRANSFORMACIÓNS NO CAMPO

3.3. A INDUSTRIALIZACIÓN EN ESPAÑA E EN GALICIAA INDUSTRIALIZACIÓN EN ESPAÑA E EN GALICIA

4.4. A MINARÍA E O FERROCARRILA MINARÍA E O FERROCARRIL

5.5. A SOCIEDADE ESPAÑOLA E GALEGA NO XIXA SOCIEDADE ESPAÑOLA E GALEGA NO XIX

A POBOACIÓN ESPAÑOLA E GALEGA NO A POBOACIÓN ESPAÑOLA E GALEGA NO SÉCULO XIXSÉCULO XIX

Produciuse un incremento demográfico. Gañan poboación as Produciuse un incremento demográfico. Gañan poboación as provincias da periferia, arquipélagos e Madrid, e perdéndoa nas provincias da periferia, arquipélagos e Madrid, e perdéndoa nas provincias do interior.provincias do interior.

As causas do descenso da mortalidade foron: aumento da As causas do descenso da mortalidade foron: aumento da produción agraria, mellora na dieta alimenticia, desaparición produción agraria, mellora na dieta alimenticia, desaparición das grandes epidemias, melloras condicións hixiénicas e das grandes epidemias, melloras condicións hixiénicas e avances médicos.avances médicos.

Movementos migratoriosMovementos migratorios. .

Causas: Causas:

►►abolición do réxime señorial (moitos campesiños quedan sen abolición do réxime señorial (moitos campesiños quedan sen terras); terras);

►► as transformacións técnicas da agricultura;as transformacións técnicas da agricultura;

►► mellora nos transportes;mellora nos transportes;

►► demanda de man de obra na industria, etc.demanda de man de obra na industria, etc.

Primeira etapa:cara ás grandes cidades: Madrid, Barcelona, Primeira etapa:cara ás grandes cidades: Madrid, Barcelona, Bilbao.Bilbao.

Segunda etapa: emigración ultramarina, e o destino serán Segunda etapa: emigración ultramarina, e o destino serán os países de América Latina.os países de América Latina.

As rexións españolas con máis emigrantes foron Canarias e As rexións españolas con máis emigrantes foron Canarias e Galicia.Galicia.

GaliciaGalicia pasou de 1400000 hb no 1800 a pouco máis de 2 pasou de 1400000 hb no 1800 a pouco máis de 2 millóns no 1900. O interior despobóase e o litoral gaña millóns no 1900. O interior despobóase e o litoral gaña poboación. Con todo, a emigración foi moi importante.poboación. Con todo, a emigración foi moi importante.

Causas: lento desenvolvemento da agricultura e da Causas: lento desenvolvemento da agricultura e da industria.industria.

Destino: Arxentina, Uruguai, Venezuela, Cuba e o Brasil.Destino: Arxentina, Uruguai, Venezuela, Cuba e o Brasil.

A poboación española durante o século XIXA poboación española durante o século XIX

AS TRANSFORMACIÓNS NO CAMPOAS TRANSFORMACIÓNS NO CAMPO

A reforma liberal (que abolición do réxime señorial), A reforma liberal (que abolición do réxime señorial), desvinculouse a propiedade e desamortizáronse terras desvinculouse a propiedade e desamortizáronse terras procedentes da Igrexa e dos Concellos (procedentes da Igrexa e dos Concellos (desamortización de Mendizábal de 1836 e a de Madoz de 1855).).

Estas reformas consolidaron a propiedade privada da terra, Estas reformas consolidaron a propiedade privada da terra, que pasou a ser unha mercadoría.que pasou a ser unha mercadoría.

Gran parte das terras seguiron estando nas mans dos seus Gran parte das terras seguiron estando nas mans dos seus antigos propietarios, ou funcionarios, militares e comerciantes antigos propietarios, ou funcionarios, militares e comerciantes cunha mentalidade rendista.cunha mentalidade rendista.

Como gran parte dos campesiños non se fixeron propietarios Como gran parte dos campesiños non se fixeron propietarios trala reforma, seguiron a ser xornaleiros pobres ou emigraron trala reforma, seguiron a ser xornaleiros pobres ou emigraron ás cidades.ás cidades.

Sur Sur latifundios; norte, sobre todo en Galicia, predominaba o latifundios; norte, sobre todo en Galicia, predominaba o minifundio. Só en Cataluña, Valencia e cornixa cantábrica a minifundio. Só en Cataluña, Valencia e cornixa cantábrica a estrutura da terra estaba máis equilibrada.estrutura da terra estaba máis equilibrada.

CultivoCultivo cereal, prezo era elevado dado os baixos cereal, prezo era elevado dado os baixos rendementos.rendementos.Na zona norte e en Galicia cultivábase tamén patacas e millo.Na zona norte e en Galicia cultivábase tamén patacas e millo.No leste dominaba o arroz e os cítricos, en Cataluña e a Rioxa a No leste dominaba o arroz e os cítricos, en Cataluña e a Rioxa a viticultura e no sur o cultivo das oliveiras.viticultura e no sur o cultivo das oliveiras.

En En GaliciaGalicia seguíase co sistema de cultivo tradicional (centeo, seguíase co sistema de cultivo tradicional (centeo, millo, trigo e patacas).millo, trigo e patacas).O tamaño tan pequeno das terras (minifundios) e os impostos O tamaño tan pequeno das terras (minifundios) e os impostos tan altos (trabucos) arruinaron a moitos campesiños.tan altos (trabucos) arruinaron a moitos campesiños.A desamortización tampouco axudou moito ao labrego galego A desamortización tampouco axudou moito ao labrego galego que veu como das mans do clero, as terras pasaron a que veu como das mans do clero, as terras pasaron a burgueses, comerciantes, etc. que se volveron rendistas, polo burgueses, comerciantes, etc. que se volveron rendistas, polo que o antigo sistema foral subsistiu e impediu que o agro que o antigo sistema foral subsistiu e impediu que o agro galego se modernizara. galego se modernizara.

Procedencia dos bens desamortizados

A INDUSTRIALIZACIÓN EN ESPAÑA E EN A INDUSTRIALIZACIÓN EN ESPAÑA E EN GALICIAGALICIA

España a finais do século XIX estaba pouco industrializada, a España a finais do século XIX estaba pouco industrializada, a excepción de Cataluña, Pais Vasco, Madrid.excepción de Cataluña, Pais Vasco, Madrid.

Os factores que explican este atraso:Os factores que explican este atraso:

►► Escasa capacidade de compra dos españois.Escasa capacidade de compra dos españois.

►► Falta de investimentos e falta da burguesía emprendedora.Falta de investimentos e falta da burguesía emprendedora.

►► Problema dos transportes, que dificultaban o comercio Problema dos transportes, que dificultaban o comercio interior.interior.

►► Escaseza de fontes de enerxía e materias primas.Escaseza de fontes de enerxía e materias primas.

►► Posición afastada e periférica de España con respecto a Posición afastada e periférica de España con respecto a Europa.Europa.

SoluciónSolución: recorrer ao proteccionismo, para permitir o : recorrer ao proteccionismo, para permitir o crecemento da industria nacional, crecemento da industria nacional, efectos negativosefectos negativos: non : non estimulou aos fabricantes a renovárense, perdendo estimulou aos fabricantes a renovárense, perdendo competitividade en Europa.competitividade en Europa.

A SIDERURXIA

Primeiros altos fornos en España: en Andalucía (Málaga, Primeiros altos fornos en España: en Andalucía (Málaga, Huelva, Marbella). Traballaban con carbón vexetal ou Huelva, Marbella). Traballaban con carbón vexetal ou importaban carbón de coque, o que elevaba os custos. importaban carbón de coque, o que elevaba os custos. Fabricaban apeiros de labranza, reixas para balcóns e Fabricaban apeiros de labranza, reixas para balcóns e ferramentas.ferramentas.

Na 2ª metade de século, a siderurxia trasladouse a Asturias, Na 2ª metade de século, a siderurxia trasladouse a Asturias, e despois ao País Vasco, onde a partires de 1876 se e despois ao País Vasco, onde a partires de 1876 se consolidou unha potente siderurxia, onde se vendía ferro a consolidou unha potente siderurxia, onde se vendía ferro a Inglaterra e se importaba coque galés.Inglaterra e se importaba coque galés.

Grazas a este desenvolvemento, aparecen novas industrias Grazas a este desenvolvemento, aparecen novas industrias como a naval e a mecánica e unha potente banca.como a naval e a mecánica e unha potente banca.

INDUSTRIA TÉXTIL

Cataluña xa producía manufacturas de indianas (tecidos de Cataluña xa producía manufacturas de indianas (tecidos de algodón estampados) no século XVIII.algodón estampados) no século XVIII.

A partires de 1830, iniciouse un proceso de mecanización, A partires de 1830, iniciouse un proceso de mecanización, instalando máquinas de fiar británicas.instalando máquinas de fiar británicas.

INTENTOS DE INDUSTRIALIZACIÓN EN GALICIAINTENTOS DE INDUSTRIALIZACIÓN EN GALICIA

A A industria do liñoindustria do liño mantívose de forma artesanal ao mantívose de forma artesanal ao contar cunha forte competencia dos tecidos ingleses e contar cunha forte competencia dos tecidos ingleses e cataláns.cataláns.

A A salgadurasalgadura e a e a fábrica de Sargadelosfábrica de Sargadelos mantívose a niveis mantívose a niveis artesanais.artesanais.

As razóns que explicaron o fracaso industrial: escasa As razóns que explicaron o fracaso industrial: escasa demanda polo pouco poder adquisitivo, inexistencia de demanda polo pouco poder adquisitivo, inexistencia de investidores.investidores.

A excepción eran os A excepción eran os Estaleiros de FerrolEstaleiros de Ferrol e a e a Fábrica de Fábrica de Tabacos da Coruña.Tabacos da Coruña.

Coa construción do camiño de ferro, dinamizouse un Coa construción do camiño de ferro, dinamizouse un pouco o comercio interior e xa no século XX apareceron pouco o comercio interior e xa no século XX apareceron as industrias conserveiras.as industrias conserveiras.

Rexións industriais e ferrocarrís en España do s. Rexións industriais e ferrocarrís en España do s. XIXXIX

A MINARÍA E O FERROCARRILA MINARÍA E O FERROCARRIL

depósitos de chumbo (Linares), cobre (Riotinto), mercurio depósitos de chumbo (Linares), cobre (Riotinto), mercurio (Almadén) e cinc (Reocín). Moitos destes xacementos son (Almadén) e cinc (Reocín). Moitos destes xacementos son explotados por compañía estranxeiras.explotados por compañía estranxeiras.

A explotación das minas de ferro e carbón eran as máis A explotación das minas de ferro e carbón eran as máis demandadas. Os depósitos de hulla máis importantes demandadas. Os depósitos de hulla máis importantes estaban en Asturias, aínda que era de mala calidade estaban en Asturias, aínda que era de mala calidade comparado co galés. As principais minas de ferro estaban en comparado co galés. As principais minas de ferro estaban en Biscaia, sendo este de gran calidade. A escasa demanda Biscaia, sendo este de gran calidade. A escasa demanda interior fixo que España se convertese no principal interior fixo que España se convertese no principal subministrador deste mineral de Europa.subministrador deste mineral de Europa.

O ferrocarril en España tivo un forte impulso a partires O ferrocarril en España tivo un forte impulso a partires da Lei de Ferrocarrís de 1855.da Lei de Ferrocarrís de 1855.

A necesidade de construír con rapidez o tendido para A necesidade de construír con rapidez o tendido para estimular o comercio interior, fixo que a maioría dos estimular o comercio interior, fixo que a maioría dos materiais fosen importados, polo que a siderurxia materiais fosen importados, polo que a siderurxia española non se aproveitou do aumento da demanda de española non se aproveitou do aumento da demanda de ferro pola construción do ferrocarril.ferro pola construción do ferrocarril.

A rede construíuse segundo unha estrutura radial, con A rede construíuse segundo unha estrutura radial, con centro en Madrid, que non beneficiou aos núcleos da centro en Madrid, que non beneficiou aos núcleos da periferia, e cun ancho maior que a maioría das liñas periferia, e cun ancho maior que a maioría das liñas europeas, aducindo unha posible invasión francesa e a europeas, aducindo unha posible invasión francesa e a necesidade dunha locomotora máis ancha para salvar o necesidade dunha locomotora máis ancha para salvar o difícil relevo da Península.difícil relevo da Península.

Malia estas limitacións, o ferrocarril tivo uns efectos Malia estas limitacións, o ferrocarril tivo uns efectos positivos para a economía española.positivos para a economía española.

A rede ferroviaria en España no século XIX

A SOCIEDADE ESPAÑOLA E GALEGA NO A SOCIEDADE ESPAÑOLA E GALEGA NO SÉCULO XIXSÉCULO XIX

A A burguesíaburguesía era unha clase pouco numerosa, tendo a era unha clase pouco numerosa, tendo a IgrexaIgrexa e e a a nobrezanobreza aínda moita importancia. aínda moita importancia.

A A nobreza terratenentenobreza terratenente perdera os dereitos señoriais, pero perdera os dereitos señoriais, pero era a posuidora da terra, aínda que moitas familias era a posuidora da terra, aínda que moitas familias arruináronse.arruináronse.

A A alta burguesíaalta burguesía comercial, de negocios e bancaria tamén se comercial, de negocios e bancaria tamén se converteron en terratenentes.converteron en terratenentes.

A A clase mediaclase media, ou mediana burguesía era escasa., ou mediana burguesía era escasa.

Nas cidades vivían Nas cidades vivían artesánsartesáns e persoas dedicadas aos servizos. e persoas dedicadas aos servizos.

No século XIX, nas grandes cidades aparece o No século XIX, nas grandes cidades aparece o proletariado proletariado industrialindustrial. As súas condicións de vida eran precarias, tanto no . As súas condicións de vida eran precarias, tanto no traballo coma no fogar.traballo coma no fogar.

Os Os campesiñoscampesiños constituían a meirande parte da poboación. constituían a meirande parte da poboación.

Unha parte deses campesiños traballaban en réxime de Unha parte deses campesiños traballaban en réxime de arrendamento e outros eran arrendamento e outros eran xornaleirosxornaleiros..

No século XIX en Galicia suprimíronse os privilexios da No século XIX en Galicia suprimíronse os privilexios da nobreza e a Igrexa deixou de percibir as cuantiosas rendas.nobreza e a Igrexa deixou de percibir as cuantiosas rendas.

Os fidalgos ocupaban os postos máis importantes e tiñan Os fidalgos ocupaban os postos máis importantes e tiñan moita influencia nas vilas.moita influencia nas vilas.

Dentro dos campesiños, habíaos ricos, caseiros, caseteiros, Dentro dos campesiños, habíaos ricos, caseiros, caseteiros, etc.etc.

A burguesía en Galicia era unha clase moi débil, e a maioría A burguesía en Galicia era unha clase moi débil, e a maioría era de orixe foránea.era de orixe foránea.

Tampouco existía un número importante de traballadores Tampouco existía un número importante de traballadores urbanos ou obreiros, polo que non houbo un movemento urbanos ou obreiros, polo que non houbo un movemento obreiro forte, agás A Coruña e Ferrol.obreiro forte, agás A Coruña e Ferrol.

MOVEMENTO OBREIRO: ANARQUISMO E SOCIALISMOMOVEMENTO OBREIRO: ANARQUISMO E SOCIALISMO

O anarquismo arraigou en Andalucía.O anarquismo arraigou en Andalucía.

Defendía a formación de grupos autónomos que Defendía a formación de grupos autónomos que atentasen contra a sociedade burguesa, polo que atentasen contra a sociedade burguesa, polo que proliferaron os atentados. Pero tamén se forman proliferaron os atentados. Pero tamén se forman sindicatos obreiros para facer unha revolución social. Así sindicatos obreiros para facer unha revolución social. Así en 1910, fundouse a en 1910, fundouse a Confederación Nacional do Traballo Confederación Nacional do Traballo (CNT).(CNT).

O marxismo tivo máis arraigo no proletario do País Vasco, O marxismo tivo máis arraigo no proletario do País Vasco, Madrid, e Asturias. Pablo Iglesias fundou en 1879 o Madrid, e Asturias. Pablo Iglesias fundou en 1879 o Partido Socialista Obreiro Español Partido Socialista Obreiro Español (PSOE) e no 1888 (PSOE) e no 1888 creouse o sindicato creouse o sindicato Unión Xeral de Traballadores Unión Xeral de Traballadores (UXT).(UXT).

Malia ao sufraxio electoral, o PSOE non conseguiría un Malia ao sufraxio electoral, o PSOE non conseguiría un deputado ata o ano 1910, na persoa de Pablo Iglesias.deputado ata o ano 1910, na persoa de Pablo Iglesias.

O movemento obreiro español a finais do século XIXO movemento obreiro español a finais do século XIX