Plan Estratéxico

Campus da Cidadanía

da Universidade de Santiago de Compostela

Comisión de Coordinación do Campus da Cidadanía

Santiago de Compostela-Lugo, novembro de 2017

2

ÍNDICE

páxina 1. Limiar...................................................................................... 3

2. A cidadanía e os seus valores como sinais identitarios dun campus universitario na USC......................................................... 17

3.

Unha estratexia para a creación e desenvolvemento dun Campus da Cidadanía na Universidade de Santiago de Compostela.....................................................................................

22

4. Finalidade e perspectivas do Campus da Cidadanía: misión e visión............................................................................................... 30

4.1. Finalidade (misión).................................................................... 31 4.2. Perspectivas (visión)................................................................. 31

5. Identidade e valores do Campus da Cidadanía 34

6. Obxectivos estratéxicos do Campus da Cidadanía da USC.......... 41

7. Contextualización: realidades e potencialidades do Campus da Cidadanía na USC..........................................................................

45

7.1. Docencia............................................................................... 45 7.1.1. Centros e Departamentos...................................................... 46 7.1.2. Titulacións.............................................................................. 47 7.1.3. Alumnado.............................................................................. 49 7.1.4. Profesorado........................................................................... 52 7.1.5. Satisfacción respecto da docencia recibida.......................... 53 7.2. Investigación e transferencia de coñecemento....................... 54

7.2.1. Infraestruturas, recursos e/ou equipamentos de investigación.................................................................................... 54

7.2.2. Grupos, Redes e Agrupamentos de investigación.................................................................................... 57

7.2.3. Produción científica e transferencia de coñecemento... 69 7.2.3.1. Produción científica Web of Science......................... 71 7.2.3.2. Produción científica Scopus...................................... 75 7.2.4. Proxectos e contratos de investigación.................................. 78

8. Internacionalización........................................................................ 82 8.1. Alumnado estranxeiro............................................................... 82 8.2. Proxectos de investigación internacionais................................ 83

9. Análise DAFO................................................................................. 86 10. Plan de Acción: liñas estratéxicas, iniciativas e/ou actuacións...... 105

10.1. Docencia................................................................................ 107 10.2. Investigación e transferencia de coñecemento...................... 124 10.3. Xestión, gobernanza e proxección inerno-externa................. 143

10.4. A análise DAFO como contexto e pretexto das iniciativas e actuacións.............................................................................. 154

11. Implantación, seguimento e avaliación........................................... 177 12. Estratexia de financiamento........................................................... 189

3

1. Limiar

Na expresión “Campus da Cidadanía” reflíctese a decidida vontade da

Universidade de Santiago de Compostela (USC), dos seus Consellos de

Dirección e de Goberno, de dotar á comunidade universitaria galega dunha

nova articulación institucional, científica e académica dos seus saberes, con

especial énfase no quefacer que promoven as áreas de coñecemento que

inscriben o seu labor nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e as

Humanidades.

A creación e futuro desenvolvemento deste Campus da Cidadanía, respecto do

que este Plan Estratéxico constitúe un piar fundamental no deseño e a

concreción das iniciativas que se promovan no seu nome, insírense nas

múltiples e diversificadas actuacións que se veñen promovendo na USC nos

últimos anos, mesmo décadas, consonte ao disposto nos seus Estatutos

(Decreto 14/2014 de 30 de xaneiro)1 e nas disposicións normativas que os

proxectan en diferentes contextos e realidades; entre outras, as que están

contempladas no Plan Estratéxico 2011-2020 da Universidade de Santiago de

Compostela2 e na Programación Plurianual correspondente ao período 2015-

20183, aprobada polas diferentes instancias –Consello de Goberno, Claustro

Universitario e Consello Social da USC– no marco das responsabilidades que

teñen conferidas a tal fin.

Situamos as súas achegas nun tempo histórico no que a Universidade

compostelán, cinco veces centenaria, ten renovado e mesmo afianzado –

iniciando un novo século– os compromisos que ten contraídos coa sociedade

que a acolle, e da que se sinte plenamente partícipe entanto que unha 1 http://www.usc.es/export9/sites/webinstitucional/gl/normativa/descargas/documentos/Estatutos_da_USC

_con_xndice.pdf

2 http://www.usc.es/export9/sites/webinstitucional/gl/servizos/calidade/descargas/Planificacion/planEstratexicoUSC.pdf

3 http://www.usc.es/export9/sites/webinstitucional/gl/goberno/xerencia/info_economica/Programacixn_Pluri

anual_de_la_USC_2015-2018.pdf

4

institución dinámica, moderna, emprendedora e innovadora. Todas elas

circunstancias respecto das que asume e desenvolve, segundo se recolle nos

seus Estatutos, as funcións que ten atribuídas como un “servizo público

esencial á comunidade mediante o estudo, a docencia, a investigación e a

transferencia do coñecemento”.

Nesta perspectiva, o Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía, en

converxencia cos principios que informan os Plans Estratéxicos dos campus de

especialización xa creados –Campus Vida4 e Campus Terra5–, dos dous “Plans

Estratéxicos de Igualdad de Oportunidades entre Mulleres e Homes da USC”

(períodos 2009-2011 e 2014-2018)6, ou do recentemente aprobado como “Plan

Estratéxico de Internacionalización”(PEI-USC)7, liderados pola USC no marco

das decisións e actuacións acordadas polos seus órganos de Goberno, fía os

seus obxectivos, as súas propostas e liñas de acción ás funcións explicitadas

no artigo 4 dos Estatutos da Universidade de Santiago de Compostela;

nomeadamente:

a) A creación, desenvolvemento, transmisión e crítica do coñecemento

científico, técnico, artístico e humanístico, de xeito que se potenciará

unha educación baseada nos principios democráticos, a defensa da paz

e dos dereitos humanos.

b) A preparación para o exercicio de actividades profesionais que esixan

coñecementos científicos, técnicos, artísticos ou humanísticos.

4 http://campusvida.usc.es/es/wp-content/uploads/2011/09/plan-estrategico.pdf 5 http://www.usc.gal/export9/sites/webinstitucional/gl/proxectos/campusterra/descargas/140331_-

_Plan_Estratxxico_do_Campus_Terra_RESUMO_EXECUTIVO_vFINAL.pdf 6 http://www.usc.es/export9/sites/webinstitucional/gl/servizos/oix/descargas/plan_estratexico09df e http://www.usc.es/export9/sites/webinstitucional/es/servizos/oix/descargas/II_PEIOMH.pdf 7 http://www.usc.es/export9/sites/webinstitucional/gl/goberno/vrinternacionalizacion/descargas/PEI-2017-

2020-Outubro-CG.pdf

5

c) A difusión, a valorización e a transferencia do coñecemento ao servizo

da cultura, da calidade de vida e do desenvolvemento económico e

social.

d) A difusión do coñecemento e da cultura a través da extensión

universitaria e a formación ao longo de toda a vida.

e) O apoio científico, técnico, artístico e humanístico ao desenvolvemento

social, económico e cultural da sociedade galega que a sustenta.

Son funcións que lembran a misión da Universidade de Santiago de

Compostela na procura dun ensino de calidade, dunha investigación de

excelencia, da transferencia de coñecemento e da responsabilidade social

(véxase figura nº 1). E ás que contribúen de xeito cotiá as persoas, servizos e

infraestruturas que conforman o patrimonio común –material e inmaterial– que

aniña na súa intelixencia e capacidade colectiva, nos valores e potencialidades

que atesoura históricamente como “unha institución pública dedicada á

preservación, xeración, transmisión e difusión do coñecemento de xeito

socialmente responsable”. Unha Universidade que enfatiza a súa entidade e

identidade como unha “universidade completa, cunha ampla oferta académica

en todas as grandes áreas do saber e que desenvolve unha importante

actividade investigadora, o que a sitúa nunha posición destacada entre as

universidades españolas, sendo pioneira en politicas de emprendemento e en

transferencia e valorización dos resultados da investigación, ao tempo que

proporciona un servizo esencial á sociedade galega”.

Neste escenario, de transicións e interaccións continuas entre o local e o

global, a comunidade universitaria que adscribe o seu quefacer docente e

investigador ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades, ten

adquirido unha especial relevancia, tanto no interior da propia Universidade

como na súa apertura a outros espazos sociais, nos que ten acrecentado o

coñecemento e recoñecemento das súas achegas científicas e académicas;

todas elas, indisociables da construción –sempre inconclusa– dunha

Universidade prestixiada, atractiva e visible, que sexa estimada como unha

6

institución de referencia na educación superior a escala global. Nos horizontes

da internacionalización, subliñadas no PEI-USC, isto supón darlle novos pulos

valéndose das tendencias actuais; máis tamén, acudindo á orixinalidade que lle

proporcionan as súas peculiares características, para convertela nunha

universidade única e senlleira na sociedade de redes que habitamos. Con esta

expectativa o Campus da Cidadanía pretende recoñecer os méritos e os

valores inherentes ás realidades que no día a día protagonizan na USC,

individual e colectivamente, o seu profesorado, alumnado, persoal investigador,

persoal de administración e servizos, órganos de deliberación e xestión..., a

través do quefacer dos e nos seus Centros, Departamentos, Institutos, Grupos

e Redes de Grupos de Investigación, Servizos de Apoio á Docencia e á

Investigación, etc.

Figura nº 1 Elementos configuradores da misión da Universidade de Santiago de Compostela

(Plan Estratéxico 2011-2020)

7

Coa creación deste Campus a Universidade de Santiago de Compostela aspira

a se converter nun referente nacional e internacional no desenvolvemento da

cultura docente e do quefacer investigador nas Ciencias Sociais e Xurídicas,

nas Artes e Humanidades, de xeito que ademais de contribuír á creación e

transmisión dos seus coñecementos e á formación científico-técnica da

sociedade, constitúa un soporte fundamental no desenvolvemento da

sensibilidade ética e moral de todas as persoas que participan no cotiá das

súas prácticas científicas, académicas e institucionais.

Ao encarnar a súa identidade na voz “cidadanía”, trátase dun Campus que

acepta o desafío que implica comprometer as súas prácticas docentes e

investigadoras cos valores cívicos que vigorizan as democracias e os dereitos

humanos nun continuo diálogo coas realidades que o contornan, no local e no

global. Un Campus inclusivo, no que están convocadas a sentirse partícipes

todas as áreas de coñecemento, como un espazo-tempo aberto ao mundo,

congruente cos modos máis estimables de ser e facer Universidade.

Sendo un Campus que afirma e reivindica a súa vocación e motivación multi,

inter e transdisciplinar, pretende dar resposta ás necesidades e demandas que

emerxen da propia Universidade e/ou da sociedade, comezando por aquelas

que veñen esixidas por unha nova vertebración epistemolóxica, metodolóxica e

tecnolóxica na chamada sociedade da información, da comunicación e do

coñecemento: excelencia, calidade, competitividade, cooperación, innovación,

desenvolvemento, equidade, creatividade, aprendizaxe permanente, paz,

sustentabilidade ambiental, traballo en rede, eficiencia, internacionalización,

integración, transferencia de coñecemento, democracia, talento, transparencia,

diversidade, cambio, transformación social, proxección social,... Palabras que

máis alá de precisar a verdadeira natureza e alcance dos seus percorridos

semánticos e cognitivos, requiren de lecturas éticas, sociopolíticas, económicas

e culturais. Acaso unha nova conciencia que transcenda, sen obviar o valor das

súas achegas, á ciencia e á experiencia, para deparar vivencias e convivencias

de amplas avenidas para o pensamento, a reflexión e a acción.

8

Un Campus que debe poñer a énfase na súa caracterización como un

proxecto-traxecto da amplas miras tanto nos procesos de ensino-aprendizaxe

que habilitan os Graos, Másteres e Doutorados que promoven os seus Centros

e Departamentos, en Santiago de Compostela e Lugo..., coma os Grupos,

Redes, Institutos de investigación, etc. que tecen as súas liñas de traballo

arredor da educación, a xustiza, a comunicación, as linguas, a economía, a

filosofía, a psicoloxía, a historia, a xeografía, a política, a cultura, o territorio, as

artes... Un Campus, engadimos, cunha denominación que –en sentido literal–

non ten referentes nacionais e internacionais homologables, que ao salientar

os valores da cidadanía, da civitas e do civis, da polis e da paideia, agranda e

vitaliza os seus significados políticos e sociais, o pensamento diverxente e a

creatividade, a sensibilidade artística e patrimonial, a aprendizaxe crítica e

cooperativa, o diálogo inclusivo e a cohesión social.

Con estes fins, o Campus da Cidadanía constituía nos primeiros meses do ano

2015 –a proposta do seu Reitor Magnífico, don Juan Viaño, e do Consello de

Dirección da USC, co referendo do Consello de Goberno–, a súa primeira

Comisión de Coordinación, presidida polo profesor Dr. Jesús Salgado Velo (en

calidade de Comisionado, Facultade de Psicoloxía) e integrada polos

profesores/as doutores/as Ramón Bouzas Lorenzo (Facultade de Ciencias

Políticas e Sociais), María Mercedes Brea López (Facultade de Filoloxía), José

Antonio Caride Gómez (Facultade de Ciencias da Educación), Gumersindo

Guinarte Cabada (Facultade de Dereito), Ofelia Rey Castelao (Facultade de

Xeografía e Historia) e José Antonio Varela González (Facultade de Ciencias

Económicas e Empresariais).

Esta Comisión redactou e entregou, a finais do mes de abril de 2015, ao

Consello de Dirección da USC a Memoria de Definición do Proxecto, no que se

explicitaban as circunstancias que concorrían na súa “idea”, declarando os

obxectivos e valores que deberían orientar o proceso a seguir na elaboración

do Plan Estratéxico deste Campus. Esta Memoria de Definición do Proxecto

sería aprobada polo Consello de Goberno da Universidade de Santiago de

Compostela, reunido en sesión ordinaria, o 8 de maio de 2015. Desde entón,

9

distintos acontecementos condicionaron e/ou limitaron a capacidade de

actuación desta primeira Comisión, facendo necesaria a súa renovación.

Sendo así, o 14 de xuño de 2016 procedíase ao nomeamento, como

Comisionado para o proxecto do Campus da Cidadanía da USC, do profesor

José Antonio Caride Gómez (Facultade de Ciencias da Educación); e,

posteriormente, dos distintos membros –todos eles profesoras e profesores da

USC– que integrarán a “nova” Comisión, desde mediados de novembro de

2016 ata a actualidade: Ana Goy Diz (Facultade de Humanidades do Campus

de Lugo); Enrique Castelló Mayo (Facultade de Ciencias da Comunicación);

Felipe Trillo Alonso (Facultade de Ciencias da Educación); Gumersindo

Guinarte Cabada (Facultade de Dereito); Isabel Diz Otero (Facultade de

Ciencias Políticas e Sociais); Juan Manuel Monterroso Montero (Facultade de

Xeografía e Historia); Luís Alberto Otero González (Facultade de Ciencias

Económicas e Empresariais); María Lourdes Mirón Redondo (Facultade de

Psicoloxía); María Nieves Herrero Pérez (Facultade de Filosofía); e María Sol

López Martínez (Facultade de Filoloxía).

A Comisión de Coordinación, xunto con outras decisións vencelladas á súa

organización interna e ao desenvolvemento das tarefas que lle foron

encomendadas consonte ao plan de traballo contemplado na Memoria de

Definición do Proxecto, articulouse en tres grupos de traballo, que concretaron

as súas liñas de actuación noutros tantos planos de intervención. En concreto:

“docencia”; “investigación, desenvolvemento e transferencia de coñecemento”;

“xestión, gobernanza e proxección interno-externa” (figura nº 2).

A Comisión Coordinadora, que asumiría o encargo de redactar o Plan

Estratéxico do Campus da Cidadanía, celebrou entre os meses de novembro

de 2016 e maio de 2017 distintas reunións plenarias, ademais das que foron

convocadas polos coordinadores de cada un dos grupos de traballo

constituídos, ultimando a elaboración das súas respectivas achegas a

mediados do mes de xuño de 2017. Nos mes de novembro, entre os días 13 e

21, procedeuse á exposición pública do Plan, abrindose un período para que o

conxunto da comunidade universitaria realizara as consideracións e/ou

10

alegacións que estimese oportunas. Contabilizáronse no buzón

campus.cidadania@usc.es un total de 6 achegas, que foron estimadas en case

a súa totalidade, sendo incorporadas a versión final do Plan.

Figura nº 2 Estruturación e articulación interna da Comisión de Coordinación

do Campus da Cidadanía (periodo 2016-2017)

No proceso, en distintas fases e secuencias, a Comisión contou cunha activa e

continuada colaboración dos responsables de distintas áreas do Goberno e

Xestión da Universidade de Santiago de Compostela –Consello de Dirección,

Áreas e Servizos de Apoio á Docencia e Investigación (moi en particular da

Dirección da Área de Xestión e Valorazción de I+D+i)– así como de distintas

instancias que participan da Administración e o desenvolvemento da súa

comunidade universitaria, compostelán). Tamén dos distintos colectivos

docentes, investigadores, estudantís, de administración e servizos que foron

convocados a participar nas iniciativas promovidas pola Comisión, incluíndo

aos responsables –na súa condición de Decanos/as ou Directores/as– dos

Centros, Institutos e Departamentos adscritos ás áreas de Ciencias Sociais e

Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como aos coordinadores/as-IPs dos

Grupos de Investigación que desenvolven o seu quefacer científico nas

mesmas.

A isto débese engadir o apoio económico brindado pola Secretaría Xeral de

Universidades da Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria

11

da Xunta de Galicia, no marco dos convenios de colaboración subscritos coa

Universidade de Santiago de Compostela nos anos 2016 e 2017, aludindo

expresamente na súa redacción a “Iniciativas encamiñadas á planificación e

articulación do Campus da Cidadanía da Universidade de Santiago de

Compostela”.

No documento que concreta as actuacións a desenvolver ao longo do ano

2017, alúdíase expresamente a que “o proxecto de Campus da Cidadanía, no

marco do Plan Estratéxico da USC, debe integrar un enfoque de xestión social

do coñecemento, que articule a intelixencia e as capacidades colectivas nunha

visión colaborativa, asumindo o compromiso de participar activamente na

dinamización do sistema de innovación, para impulsar un novo modelo de

crecemento económico e social sostible e baseado no talento, o

emprendemento e a internacionalización” (figura nº 3). Un compromiso, se dirá,

que “debe facer visible unha estratexia de especialización que permita

consolidar e optimizar a actual solvencia científico-tecnolóxica de aquelas

capacidades con especial repercusión académica, pero sobre todo con

meirande impacto socioeconómico e cultural na nosa contorna, seleccionando

intelixentemente os focos sobre os que centrar e proxectar os obxectivos

institucionais de excelencia e internacionalización... contribuíndo a orientar de

xeito eficiente o proceso de especialización e, consecuentemente, a definición

das axendas científicas e novos ámbitos de organización colaborativa”.

Figura nº 3 O Campus da Cidadanía como referente da xestión social

do coñecemento, da innovación e da especialización estratéxica

12

Máis que isto, deben salientarse as importantes achegas realizadas por SPI

España, entre os meses de novembro 2016 e maio de 2017, cuxa prestación

de servizos incluíu a elaboración de dous entregables:

E1 – Informe de Avance da Estratexia. Entre outros aspectos, este

documento definiu, a partir das consideracións feitas –a través de distintos

documentos e reunións convocadas ad hoc– polos membros da Comisión,

boa parte do proxecto do Campus da Cidadanía, sistematizando distintos

elementos ou propostas relativas á súa identidade, misión e visión e

obxectivos estratéxicos. Complementariamente, presentáronse catro

estudos de caso (de campus ou iniciativas universitarias homologables) que

toman como referencia a cidadanía en contextos universitarios e/ou da

Educación Superior; a primeira fase dunha Ánalise DAFO (Debilidades,

Ameazas, Fortalezas e Oportunidades) focalizada na creación e

consecuente desenvolvemento do Campus da Cidadanía na Universidade

de Santiago de Compostela. Este documento foi presentado á Comisión de

Coordinación a mediados do mes de decembro de 2016.

E2 – Versión inicial do Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía. Con esta

denominación foi presentada, no mes de febreiro de 2017, unha primeira

versión do devandito Plan, que sería obxecto de análise pola Comisión.

Como resultado da mesma foi revisada e ampliada, sendo presentada por

SPI España unha segunda versión nos primeiros días do mes de maio de

2017. Neste documento avánzase no proceso da definición estratéxica do

Campus da Cidadanía, entre outros aspectos, as liñas estratéxicas

definidas para o Campus e unha serie de propostas e iniciativas a

considerar no plan de acción que deberá ser elaborado con visión de futuro.

Máis en concreto, esta “Versión inicial do Plan Estratéxico do Campus da

Cidadanía”, xunto cun capítulo introdutorio, aludiría aos seguintes aspectos

ou contidos:

- Situación actual de diversos elementos estruturais, de

contextualización e desenvolvemento (na maioría dos casos entre os

anos 2011 e 2017) asociados ao proxecto do Campus da Cidadanía,

13

cunha breve descrición e/ou interpretación do estado de cuestión da

súa actividade docente, investigadora e de internacionalización,

rematando coa presentación da análise DAFO realizada entre os

meses de novembro e decembro de 2016.

- Estratexia para o Campus da Cidadanía, que presenta a estratexia

definida, pasando polos seguintes niveis: identidade e valores, misión

e visión, obxectivos estratéxicos, e liñas estratéxicas. Mostra,

ademais, unha serie de iniciativas a considerar para a elaboración do

plan de acción do Campus da Cidadanía, as cales están enmarcadas

nas liñas estratéxicas definidas.

Cabe salientar que o apartado 3 do “entregable”, con algunhas

revisións formais, foi remitido pola Comisión de Coordinación a todos

os responsables dos Centros, Institutos, Departamentos e Grupos de

Investigación nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e

Humanidades, cunha dobre intencionalidade: dunha banda,

posibilitar tanto como fose posible o seu coñecemento e análise pola

comunidade universitaria; doutra, convidalos a participar na

elaboración dunha segunda fase da análise DAFO e nas reunións

que se celebraron –nos días 4 e 6 de abril de 2017– no Centro de

Estudos Avanzados da USC (en videoconferencia cos

representantes do Campus de Lugo), coa intención de informar,

conversar e recoller as súas achegas ao Proxecto do Campus da

Cidadanía, previa á redacción do seu documento definitivo, a modo

de Plan Estratéxico.

O documento entregado por SPI España tamén incluiría un anexo no

que se presentan, como exemplificación, algúns estudos de caso,

con especial atención en cuestións como: a estrutura e impacto do

programa de Campus de Excelencia Internacional; o estudo dos

modelos de gobernanza en iniciativas de Campus de Excelencia ou

Especializados, así como actuacións levadas a cabo por

Universidades no ámbito da innovación, a transformación social e os

14

valores cívicos, ao considerarse que teñen propósitos similares ou

coincidentes cos do Campus da Cidadanía da USC.

Para a consultora SPI España, o entregable E2–Versión inicial do Plan

Estratéxico do Campus da Cidadanía” será identificado como “a base para a

elaboración do Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía”. Tamén merecen

ser valoradas, pola súa relevancia contextual e posterior utilización pola

Comisión de Coordinación do Campus da Cidadanía da USC, as achegas

realizadas mediante:

a) A aplicación, incluíndo o seu deseño e o desenvolvemento do traballo de

campo –mediante a aplicación on-line e presencial (no caso dos

estudantes de Grao e Mestrado) dunha enquisa elaborada ad hoc coa

participación de distintos membros da Comisión de Coordinación do

Campus– dunha “análise sobre percepcións, opinións e representacións

sociais arredor do Campus da Cidadanía da USC”, levada a cabo pola

Empresa de Estudos Sociais de Galicia (EDESGA) co apoio da Área de

Calidade e Mellora dos Procedementos da USC na administración dos

cuestionarios.

Na súa cumprimentación electrónica contabilizáronse un total de 805

respostas validas, vinculadas a distintos colectivos, desglosadas en: 313

do persoal docente e investigador; 108 do persoal con cargo a I+D+i;

166 do persoal de administración e servizos; 218 estudantes de

Doutoramento. Mentres que na súa aplicación presencial nos Graos e

Mestrados, foron un total de 474 estudantes os que achegaron as súas

respostas. En total, 1.283 persoas pertencentes a todos os colectivos

que conforman a comunidade universitaria da USC con suxestivas e moi

estimables apreciacións, propostas, cuestionamentos, etc. das que a

Comisión tomou nota para orientar as súas decisións e prioridades de

futuro.

A versión final deste estudo, que foi oprtunamente difundido ao conxunto

da comunidade universitria, inclúe distintos apartados sobre o proceder

15

metodolóxico, a caracterización e distribución da mostra, e os resultados

totais en cuestións como “difusión e coñecemento”, “opinión e

valoración”, “valoración do impacto”, “relevancia dos obxectivos

previstos”, “viabilidade do proxecto”, “implicación potencial”,

“expectativas e propostas”, “nivel de coñecemento: resultados

comparados” e “conclusións”.

b) O deseño e presentación, con difusión pública en distintos eventos e a

través de distintas canles de comunicación, da identidade visual e da

imaxe corporativa do Campus da Cidadanía (logotipo e imagotipo,

estratexia de deseño da marca e outros elementos definitorios), a cargo

de “La Nuestra. Comunicación publicitaria”. Un documento e unha imaxe

que tivo a súa primeira presentación nun acto convocado pola Comisión

de Coordinación do Campus da Cidadanía, co lema “A utopía no

horizonte da Cidadanía” e que tivo lugar o día 13 de decembro de 2016

na Facultade de Filosofía da USC.

Figura nº 4 O Campus da Cidadanía como proxecto e traxecto da USC, en Galicia para Europa e o mundo

16

Voltando aos inicios, e remitindo a elaboración do Plan Estratéxico do Campus

da Cidadanía ás motivacións que están no cerne do seu proxecto, cabe

salientar que a USC asume o desafío que supón transformar de maneira

significativa a realidade actual dos eidos das Ciencias Sociais e Xurídicas, das

Artes e as Humanidades na USC, para destacar no panorama internacional

das Universidades, e ser recoñecida como especialmente relevante polo que

este Campus da Cidadanía promova nos planos institucional, científico e

académico. Unha vontade posta ao servizo das necesidades e preocupacións

da sociedade á que nos debemos, en Galicia e no mundo (figura nº 4).

17

2. A cidadanía e os seus valores como sinais identitarios dun campus universitario na USC

Nas súas acepcións mais convencionais, a palabra “cidadanía” –do latín

civitas– acostuma a nomear un conxunto de prácticas nas que se proxectan os

dereitos e deberes das persoas, que lle outorgan o pleno recoñecemento como

membro dunha determinada sociedade ou dun Estado-Nación.

Con esta perspectiva, tense afirmado reiteradamente que co termo cidadanía

non só se alentan senón que tamén se definen as circunstancias nas que os

individuos, como habitantes dun determinado lugar, interactúan cos Estados e

as sociedades que os conforman, conferíndolles un status civilizatorio de

amplas e complexas resonancias cívicas e políticas, que traspasan o súa

natureza xurídica e formal. De aí a estima pola condición cidadá como un dos

maiores logros de calquera politeia democrática, fundamento e soporte dos

logros máis salientables das civilizacións modernas no seu afán, sen dúbida

estimable, por agrandarnos na nosa humanidade. Nesta procura, os conceptos

e as prácticas da cidadanía requiren novas lecturas e interpretacións. Nelas

demándase que sexan moito máis congruentes cos escenarios sociais,

económicos, culturais e tecnolóxicos que trouxo consigo a globlalización,

xeradores doutros xeitos de identificación e mobilización, de pertenza e

inclusión social. E, con elas, un novo contexto mundial para a aprendizaxe, a

formación e o coñecemento como bens mundiais comúns.

Como se ten expresado nun dos últimos relatorios da UNESCO (2015), dando

continuidade aos que foran redactados fai décadas –“Aprender a ser: a

educación do futuro” (Faure, 1972) e “A educación encerra un tesouro” (Delors,

1996)– estamos convocados fraguar unha visión humanista da educación e do

desenvolvemento, baseada no respecto á vida e á dignidade humana, a

igualdade de dereitos, a xustiza social, a diversidade cultural, a solidariedade

internacional e a responsabilidade compartida dun futuro sostible. No relatorio

–cun título que avoga por repensar a educación nun mundo complexo e en

18

rápida mutación– alúdese explicitamente as dificultades que está afrontando o

modelo de Universidade tradicional, con consecuencias importantes en materia

de financiación e de recursos humanos, de gobernanza e autonomía

institucional. Isto, conclúe, suscita preguntas fundamentais sobre o futuro

modelo de Universidade, sendo preciso conciliar a crecente demanda de títulos

profesionais –con maiores ou menores niveis de especialización– coa función

primixenia de formar na e para a investigación e a través dela.

Sen dúbida, educar na e para a cidadanía forma parte dos grandes relatos

pedagóxicos e sociais das sociedades democráticas, nos que todas as

institucións educativas –desde as familias ata as Universidades– están

convocadas, implícita ou explicitamente. Nese afán, como se afirmara na

Declaración do Consello de Europa que proclamara o ano 2005 como o “Ano

Europeo da Cidadanía a través da Educación”, recoñecese que a formación –

coas múltiples oportunidades que ofrece para as ensinanzas e as

aprendizaxes, dentro e fóra dos sistemas educativos– está chamada a

incrementar a capacidade das persoas e dos grupos sociais para

comprenderen, interpretaren e reelaboraren as súas obrigas como cidadáns de

pleno dereito, sendo conscientes das responsabilidades que contraen na súa

convivencia e na procura do ben común.

As Universidades, con especial énfase nas últimas décadas, participan

inequivocamente desta vontade, organizándose –como acontece coa

Universidade de Santiago de Compostela, en tanto que institución pública

dotada de plena personalidade xurídica e patrimonio propio– de xeito

democrático, asegurando a participación dos diferentes sectores da

comunidade universitaria no seu goberno. Atendendo a esta finalidade, tal e

como se recolle no Real Decreto 14/2104, do 30 de xaneiro (DOG do 12 de

febreiro de 2014; BOE do 27 de febreiro de 2014), polo que se aproban os

Estatutos da Universidade de Santiago de Compostela, “levará a cabo unha

decidida defensa da igualdade entre mulleres e homes coa promoción da súa

participación igualitaria na toma de decisións e asumirá os principios de

liberdade, igualdade, xustiza, pluralismo, sustentabilidade e compromiso ético

como inspiradores da vida universitaria” (art. 2.1).

19

Sendo un deber de todos os membros da comunidade universitaria, e, en

particular, dos seus órganos de goberno, darlles plena efectividade a estes

principios a través do estudo, a docencia, a investigación e a transferencia do

coñecemento, no marco da autonomía da que goza a Universidade de

Santiago de Compostela e da lexislación vixente, constitúe un desafío

ineludible no seu quefacer cotiá e con visión de futuro. Satisfacelo transcende a

mera creación e transmisión dos coñecementos, por moi relevante que sexa

satisfacer esta misión cos niveis de calidade, sistematicidade e rigor requiridos

en cada caso. Sendo necesarios, non son suficientes. Sirva como exemplo, o

mero feito de que o termo “cidadanía” nos vixentes e recentemente aprobados

Estatutos da Universidade de Santiago de Compostela, só se menciona no seu

artigo 157, capítulo V “Doutros servizos universitarios”, referíndose á práctica

deportiva e ao estímulo da “participación nas actividades físico-deportivas de

todos os membros da comunidade universitaria e da cidadanía en xeral,

incidindo en políticas de igualdade para as persoas e colectivos de menor

práctica deportiva”. A cidadanía como participante-destinataria e non como un

valor que nos agranda no que somos, individual e colectivamente.

Procurando ir máis lonxe, imaxinando novos horizontes para a xeración e/ou a

consolidación dos vínculos que articulan as áreas de coñecemento que se

insiren nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, a creación

e desenvolvemento dun campus que adopta a denominación de “Campus da

Cidadanía”, representa unha aposta decidida pola cultura cívica e a formación

cidadán, non só no seo da propia comunidade universitaria senón tamén do

conxunto da sociedade. A cidadanía e o cidadán non só como un modo de

nomearse senón de comprometerse e responsabilizarse cunha sensibilidade

ética que invoca a ciencia desde unha conciencia humanística e vivencial,

como unha fonte de formación e transformación crítica das realidades sociais,

no local e no global.

Entendemos, pois, a cidadanía, como un sinal de identidade que afirma e

reivindica á Universidade compostelá como una comunidade acolledora,

inclusiva e plural, coa que se dá e nos dá a posibilidade dun novo ollar sobre

20

as súas prácticas curriculares e investigadoras, da xestión e a gobernanza

institucional, da proxección e participación a través das distintas canles que

habilitan os seus centros, departamentos, grupos de investigación, etc. Un

espazo-tempo sen fronteiras, para a cooperación e a corresponsabilidade,

capaz de dinamizar e aglutinar iniciativas, de crear partenariados e dotar dunha

maior coherencia as actuacións que se promovan para mellorar os seus

procesos de ensinanza-aprendizaxe e as funcións que lle son encomendadas a

prol da cultura, da calidade de vida e do desenvolvemento económico e social,

na defensa da paz, dos valores democráticos e dos dereitos humanos.

Así se pretende reflectir na elaboración do Plan Estratéxico deste Campus da

Cidadanía, na súa identidade e valores, nos seus obxectivos e liñas de

orientación estratéxica, nos plans de actuación e no continuo diálogo disciplinar

entre os tres eixes que o vertebran, desde a docencia ata a investigación e a

transferencia de coñecemento, pasando polas súas estruturas de gobernanza

e da proxección interno-externa (figura nº 5).

Figura nº 5 O Plan Estratéxico como expresión da identidade e dos valores da cidadanía

21

Os distintos elementos que se asocian aos plans de actuación previstos, en

tanto que principios ou sinais identitarios do Campus da Cidadanía e da

Universidade de Santiago de Compostela no seu conxunto –contorna

colaborativa, docencia de calidade, actividade científica recoñecida,

comunicación e proxección social, participación e captación de recursos–

constitúen os soportes principais das que, implícita ou explícitamente, serán

definidos como os obxectivos e as liñas estratéxicas deste Plan, nos que se

sustentarán, xustificarán, emprenderán e/ou consolidarán as iniciativas e/ou

actuacións que se prevén desenvolver –nos curtos, medios e longos prazos–

na “Docencia”, “Investigación e transferencia de coñecemento”, “Xestión,

gobernanza e proxección interno-externa”, que se inclúen no Plan de Acción

deseñado.

22

3.

Unha estratexia para a creación e desenvolvemento dun Campus da Cidadanía na Universidade de Santiago de Compostela

En sentido figurado, na palabra “estratexia” resúmese o desexo e a práctica de

idear un proxecto de accións coordinadas, para levar a cabo unha empresa ou

obxectivo; o que, facendo uso dunha lectura máis ampla do termo, tense

identificado coa arte de proxectar e dirixir un asunto. Nesta perspectiva,

elaborar un Plan Estratéxico comportaría dotar a dita estratexia dunha serie de

supostos, propostas, iniciativas, actuacións, etc. que emerxen dun proceso de

reflexión e debate colectivo que ao asociar as capacidades de coñecer e

actuar, de anticipar, programar, avaliar... trata de dar resposta a necesidades,

demandas ou expectativas orientadas a unha mellora significativa do quefacer

institucional, social, político, educativo, económico, etc. nun determinado

contexto ou realidade.

Por iso, e máis alá das súas connotacións máis técnicas, no ámbito das

institucións e das prácticas cívicas, o concepto de estratexia acostuma a

reflectir dúas liñas de traballo indisociables: dunha banda, a que deberá facilitar

o establecemento de fins, obxectivos, orientacións, eixes, focos, liñas..., aos

que alentan uns valores que adquiren unha misión e visión “estratéxica”, coa

conseguinte asignación de recursos e procedementos, así como das iniciativas

que permitan acadalos; doutra, a que dinamiza as interacións e as relacións de

quen os protagoniza cos seus contornos, sexan territoriais, institucionais ou

humanos.

Sen eludir a súa complexidade, os chamados plans estratéxicos buscan reducir

a incertidume, minimizar os riscos e maximizar as oportunidades a través dun

conxunto de procedementos de análise e acción-intervención na realidade,

combinando o pensamento coa planificación e a xestión. Cando isto sucede, un

plan estratéxico poderá estar en condicións de acomodarse a contornos

23

variables, orientarse cara ao futuro (medios e longos prazos), implicar á

organización na súa totalidade, construír consensos, promover aprendizaxes

colectivos e colaborativos... De aí a converxencia, nos planos estratéxicos de

distintos factores ou dimensións, de natureza político-ideolóxica, normativa,

contextual, institucional, infraestrutural, actitudinal, metodolóxica, instrumental,

operativa, comunicacional, prospectiva, etc.

Con frecuencia, a planificación estratéxica utiliza, para o diagnóstico, un

procedemento coñecido como análise DAFO (Debilidades, Ameazas,

Fortalezas e Oportunidades), combinando factores externos e internos,

considerando que é unha ferramenta útil para analizar-valorar os recursos

internos, as capacidades coas que se conta, o que se pode mellorar e o que se

precisa para levar a cabo as diferentes actividades que se propoñen. A

identificación das circunstancias que concorren nunha Análise DAFO salientan

o que constitúen, entre outras, as interaccións continuas entre as

potencialidades, os riscos, os desafíos e as limitacións nas que se insire todo

plan estratéxico nun escenario cambiante, de maneira que permita crear

futuros a partir das realidades do presente. Isto é: aceptar con vontade

construtiva os desafíos que implica dotar, neste caso, á Universidade de

Santiago de Compostela (USC) e ao Sistema Universitario Galego (SUG),

dunha nova articulación institucional, científica e académica das Ciencias

Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades.

Cabe salientar que desde a coñecida como “Estratexia de Lisboa” (figura nº 6)

aprobada polo Consello Europeo en marzo de 2000, a educación, a formación

e a investigación veñen sendo recoñecidas como os piares básicos das

políticas educativas, ás que deben sustentar dúas actuacións estratexias

principais:

a) A Estratexia Europa 2020 (E2020), coa que se pretende que Europa

afronte as adversidades da crise económica e converter á Unión

Europea nunha economía intelixente, sostible e integradora, que

favoreza o emprego, a produtividade e a cohesión social;

24

b) O marco estratéxico da Educación e a Formación 2020 (ET2020),

orientado a dar continuidade aos apoios que veñen recibindo os

sistemas educativos, de xeito que todos os cidadáns poidan aproveitar o

seu potencial, na perspectiva da aprendizaxe permanente, en todos os

niveis e contextos coa vontade de: mellorar a calidade e a eficacia da

formación; promover a equidade, a cohesión social e a cidadanía activa;

incrementar a creatividade e a innovación.

Figura nº 6

Prioridades do Espazo Europeo de Investigación (ERA) no marco do Tratado de Lisboa (art. 179).

Nesta perspectiva o Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía da

Universidade de Santiago de Compostela, comparte os principios e fins que

alentan unha efectiva coordinación institucional de todos os axentes que

participan –directa ou indirectamente– na vida cotiá do ensino universitario en

Galicia, na procura dunha sociedade máis xusta e cohesionada, na que os

valores da equidade, a solidariedade, a paz, a democracia, a liberdade, etc.

informen o quefacer científico e académico do conxunto da comunidade

25

universitaria; e, cunha especial énfase, naquelas áreas de coñecemento que se

senten convocadas polos saberes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes

e as Humanidades. Un Campus que se reivindica transversal no que respecta

ás súas oportunidades e capacidades (figura nº 7).

Figura nº 7 A estratexia como construción da transversalidade nas capacidades e oportunidades

do Campus da Cidadanía

A transversalidade, unha cualidade intrínseca á complexidade das prácticas

sociais e a vida cotiá das persoas e das comunidades, asocia as capacidades

e oportunidades do Campus da Cidadanía no seu labor docente, investigador e

de proxección interno-externa aos focos estratéxicos (bioeconomía,

emprendemento e territorio; industrias creativas e culturais; humanidades

dixitais; innovación e calidade educativa; sociedade e cidadáns) que definen os

retos dunha sociedade que ten incorporado ás súas axendas o desexo de

construirse inclusivas, innovadoras, democráticas e reflexivas. Neste sentido, ir

das palabras aos feitos, require conciliar as realidades herdadas coas novas

dinámicas científicas, académicas e sociais que emerxen dos sistemas

educativos, desde a educación infantil ata a dos adultos maiores, que no

recente Informe da UNESCO (2015), elaborado cun amplo consenso

26

internacional co título “Rethinking Education: Towards a global conmon good?”,

supón cando menos deter a mirada en catro liñas de acción prioritarias:

- Promover un desenvolvemento sostible como unha preocupación

esencial que abre novos horizontes ao coñecemento e á educación.

- Reafirmar unha visión humanista da educación e do seu quefacer

inclusivo e transformador.

- Reformular as políticas [económicas, sociais, educativas, científicas,

etc.] dotándoas dunha visión integral e integradora, congruente cun

mundo complexo, cada vez máis interconectado e interdependente.

- Recontextualizar a educación e o coñecemento como bens mundiais

comúns: o dereito á educación e o principio da educación como un ben

público extensible ao longo de todo o ciclo vital das persoas.

Un Informe no que se expresa con certa rotundidade que a xeración de

coñecemento, o seu control e adquisición, a validación e utilización son

comúns a todos os pobos como unha empresa social colectiva; mesmo para

que a gobernanza da educación non poida seguir estando separada da

gobernanza do coñecemento.

De aí que lonxe de limitar a interpretación da transversalidade ás lecturas

terminolóxicas (nas que o “transversal” ten a connotación do que afecta ou

pertence a varios ámbitos), xeométricas, políticas ou disciplinares, insistamos

en apreciar as opcións que brinda ás universidades e á educación superior

para acrecentar e mellorar as súas achegas na creación, trasmisión e

tranferencia do coñecemento, do benestar social e da calidade de vida. En todo

caso, sendo capacidades e oportunidades que están definidas –con distintos

niveis de concreción– nos documentos que recollen os retos, finalidades, etc.

dos plans e/ou programas europeos, estatais e autonómicos en materia de

investigación científica e técnica e de innovación, como son, entre outros, os

que aluden á “economia colaborativa, creativa e sostible”, “desigualdades,

27

inclusión e cohesión social”, “patrimonio cultural” e “aprendizaxe continuo”. Un

conxunto de retos, oportunidades, focos estratéxicos e recursos que –como

será sinalado posteriormente– consideramos que están ao dispor do Campus

da Cidadanía e do que poderá ser a súa articulación e construción nos

vindeiros anos.

Aludimos, en todo caso, a unha proposta estratéxica converxente cos catro

ámbitos de actuación que se identifican no Plan Estratéxico da Universidade de

Santiago de Compostela (2011-2020) e con outras iniciativas, declaracións,

actuacións, etc. en Galicia, España e Europa (véxase figuras nº 8 e nº 9) :

a) As persoas, nas que se centra, considerando que ten nelas “a súa

ferramenta máis valiosa”, atendendo ao persoal docente e investigador,

ao persoal de administración e servizos e ao estudantado; o Campus da

Cidadanía da USC participa da súa consideración de cada un destes

colectivos como unha parte fundamental na cadea de valor que xera a

Universidade, ofrecendo aos seus membros as condicións,

oportunidades e capacidades que lles permitan o maior e mellor

desenvolvemento persoal, formativo e profesional.

b) A actividade universitaria, que por riba do que poida comportar como

busca dun axeitado desenvolvemento dos procesos de adaptación e

cambio derivados da implantación do EEES e da importancia crecente

da actividade investigadora de cara á mellora do tecido económico e do

progreso social, require dunha continua reflexión crítica e autocrítica

sobre as capacidades propias da USC, para convertela nunha

universidade de referencia a nivel internacional.

c) A xestión institucional, procurando que ao dar un servizo excelente á

sociedade sexa “unha universidade eficaz e eficiente na súa xestión e

capaz de proxectar as súas actividades e a súa influencia máis alá das

fronteiras autonómicas e estatais”; finalmente,

28

d) a relación co contorno, contribuíndo ao “desenvolvemento social e

económico das áreas xeográficas nas que residen”, considerando que

se trata dunha “misión esencial que esixe unha formulación estratéxica

que permita por en valor as actividades universitarias de cara a ofrecer

un mellor servizo á sociedade”.

Figura nº 8 O Campus da Cidadanía nos procesos de investigación e innovación

(contextos universitario galego, español e europeo)

No seu conxunto son tarefas, ámbitos ou liñas de acción que o Campus da

Cidadanía asume como propios, cunha visión crítica e transformadora, que

sexa congruente coa mesma consideración da condición cidadá; isto é: de

persoas conscientes, libres e responsables, partícipes de redes sociais amplas

e inclusivas, conciliando os dereitos e deberes individuais cos colectivos na

arte de vivir en comunidade.

29

Ao igual que se ten afirmado no texto do Plan Estratéxico da USC para o

período 2011-2020, tamén nestes ámbitos situamos moito do que son as

achegas e propostas do Campus da Cidadanía, das súas liñas e accións

estratéxicas, confluíntes cos catro ámbitos de actuación que no devandito Plan

Estratéxico se considera que abarcan os aspectos esenciais da misión

universitaria.

Figura nº 9 O Campus da Cidadanía no marco do Plan Estratéxico

da Universidade de Santiago de Compostela (2011-2020)

Estes catro ámbitos, que estiveron presentes na reflexión e na toma de

decisións da comunidade universitaria compostelán na formulación dos

obxectivos establecidos no seu Plan Estratéxico para o período 2011-2020,

imaxinamos e proxectamos –coas singularidades requeridas– o Plan

Estratéxico do Campus da Cidadanía; ou, expresado noutros termos, a

estratexia mediante a que anticipamos o que poderá ser a súa creación e

desenvolvemento na Universidade de Santiago de Compostela nos vindeiros

anos e décadas.

30

4.

Finalidade e perspectivas do Campus da Cidadanía: misión e visión

Na elaboración dos planes estratéxicos acostuma a facerse uso das expresións

“misión” para dar conta de quen somos e a “visión” como un modo de explicitar

cara onde nos diriximos. Na misión téntase dar conta de como se ve a

entidade, organización, iniciativa, proposta, etc. a si mesma respecto aos

obxectivos, metas ou logros que se anticipan. Na visión preténdese reflectir

aquilo que se quere acadar atendendo a uns determinados obxectivos e

principios.

Coa formulación de ambas preténdese que os Plans estratéxicos acomoden as

súas propostas ao que se desexa lograr como anticipación dun futuro

estimable. Dalgún xeito, se a visión ofrece unha mirada de medio e longo

prazo, a misión focaliza a súa atención no que se pretende conseguir

atendendo a uns determinados obxectivos, logros, valores, etc. cos que se

diferenza unha determinada actuación ou iniciativa doutras do seu contorno, en

cuestións como a mellora docente, a mellora científica e de transferencia, a

mellora da internacionalización, ou a mellora da interacción coa sociedade e as

súas dinámicas socioeconómicas, culturais e territoriais.

A Comisión de Coordinación do Campus da Cidadanía, considerando os usos

e abusos que se están facendo destas expresións nos plans estratéxicos, opta

por substituílos polos termos “finalidade” e “perspectiva”.

Neste sentido, como xa se ten expresado, o Campus da Cidadanía é un

proxecto mediante o cal a Universidade de Santiago de Compostela aspira a se

converter nun referente nacional e internacional en docencia, investigación,

divulgación e transferencia de coñecemento nas Ciencias Sociais e Xurídicas,

nas Artes e Humanidades que define a súa finalidade (misión) e perspectiva

(visión) nos termos que se expoñen de seguido.

31

4.1. Finalidade (misión)

O Campus da Cidadanía, como un campus de especialización da

Universidade de Santiago de Compostela, representa unha nova

articulación científica e académica no sistema universitario galego,

orientada a coordinar e optimizar os esforzos realizados polas Ciencias

Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades na creación,

desenvolvemento, innovación e transformación social en Galicia e nos

diferentes contextos territoriais e sociais que a contornan.

Neste sentido, conciliando a súa especialización docente e investigadora

coa transversalidade e interdisciplinariedade inherente ás áreas de

coñecemento que o conforman, pretende contribuir á organización e ao

desenvolvemento de actuacións que impliquen ao conxunto dos

colectivos universitarios implicados (PDI, estudantes, PAS, etc.) na

mellora dos seus procesos de ensino-aprendizaxe, da investigación e a

transferencia dos seus saberes á sociedade. Sendo así, deberán

permitir o seu futuro recoñecemento como un campus de excelencia con

proxección nacional e internacional, na Universidade de Santiago de

Compostela, no Sistema Universitario Galego e no conxunto dos

vínculos que estes establecen con outras Universidades e institucións da

Educación Superior no mundo.

4.2. Perspectivas (visión)

O Campus da Cidadanía estará dotado dunha entidade e identidade

formativa e científica que permita:

− Poñer en valor a intelixencia colectiva que atesouran as Ciencias

Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades nas diversas

prácticas científicas e académicas que activan a reflexión, o

coñecemento e a acción docente-investigadora na procura

32

dunha sociedade democrática, eticamente sensible ás

necesidades e expectativas das persoas, nos planos individual e

colectivo;

− Promover unha maior e mellor articulación multi, inter e trans-

disciplinaria do seu desenvolvemento académico, científico,

sociocultural e institucional, con criterios de excelencia e

calidade que sexan congruentes coas realidades ás que se

adscribe en Galicia –nos campus de Santiago de Compostela e

Lugo, así como no Sistema Universitario Galego e Español–, ao

tempo que proclama a súa decidida vocación de

internacionalización.

Aludimos a unha misión e visión, que ao ser reconceptualizadas como

“finalidade” e “perspectivas”, non se sitúa á marxe das que teñen sido

redactadas no Plan Estratéxico da USC para o período 2011-2020,

actualmente vixente, e respecto das que o Campus da Cidadanía se sinte

concernido, tendo como referencia os ideais e valores nos que se sustenta:

− Preservación e potenciación dos sinais de identidade da Universidade

de Santiago de Compostela.

− Respecto aos dereitos de todas as persoas e, en particular do

estudantado, do persoal docente, investigador e de administración e

servizos.

− A procura permanente da excelencia en todas as actividades

universitarias que se promovan.

− O compromiso coa transparencia, o rendemento de contas, a eficiencia

e a eficacia na xestión dos recursos.

− O compromiso cunha xestión baseada no diálogo, a participación, a

confianza e a responsabilidade compartida.

33

− O compromiso co desenvolvemento sostible, coa equidade e coa

eliminación de todo tipo de discriminacións.

− O compromiso coa transferencia de coñecemento á sociedade como

contribución ao desenvolvemento social, cultural e económico de

Galicia.

− O compromiso co servizo á sociedade.

34

5. Identidade e valores do Campus da Cidadanía

Na palabra cidadanía, unha expresión con amplos percorridos semánticos e

conceptuais, hai séculos que veñen procurando adquirir sentido –simbólico e

material– unha variada gama de ideais, valores, principios, vínculos e/ou

prácticas sociais nas que se proxecta o dereito das persoas a participar

activamente na configuración da súa sociedade local-global de pertenza.

Nesta perspectiva salientamos a caracterización da Universidade de Santiago

de Compostela como unha institución de vocación e titularidade pública,

dedicada á preservación, xeración, transmisión e difusión do coñecemento, de

xeito socialmente responsable.

Figura nº 10

Ideais e valores do Campus da Cidadanía da USC

35

Na mesma, nomear e reivindicar a cidadanía como un sinal identitario da USC

implica asumir o desafío que comporta poñer os saberes académicos e

científicos ao seu dispor, contribuíndo á construción dunha convivencia cotiá

inclusiva, plural, democrática e comprometida cos procesos de cambio e

transformación social, sexa no interior da propia comunidade universitaria, sexa

nas múltiples prolongacións que a insiren nos seus contornos territoriais e

humanos de referencia (véxase figura nº 10).

Neste sentido, o proxecto de Campus da Cidadanía sustenta as súas

propostas e liñas de acción nos seguintes valores:

O Campus da Cidadanía xunta saberes de múltiples ámbitos, que inclúen a

Pedagoxía e as Didácticas, a Psicoloxía, o Dereito, a Criminoloxía, a

Socioloxía, a Economía, a Ciencia Política, o Traballo Social, a Filosofía, a

Antropoloxía, a Lóxica, as Ciencias da Cultura, as Ciencias Audiovisuais e da

Comunicación, as diversas Filoloxías, a Lingüística e a Literatura, a Historia e a

Historia da Arte, da Música e do Cine, a Arqueoloxía, a Xeografía, a

Arquitectura e o Urbanismo... que son, entre outros, ámbitos esenciais na

xeración de coñecementos, o desenvolvemento de capacidades e a busca de

respostas interdisciplinares á complexidade dos retos e das demandas sociais.

É, por tanto, un campus científica e academicamente aberto e inclusivo, no que

están convocadas a sentirse partícipes todas as áreas de coñecemento,

facendo da inter-trans-disciplinariedade un piar fundamental da vertebración

epistemolóxica, metodolóxica e tecnolóxica que se require na sociedade de

redes que habitamos, coa relevancia que teñen no seu desenvolvemento os

procesos de información e comunicación.

Un campus aberto, inclusivo e inter-trans-disciplinario

36

O Campus da Cidadanía aspira a participar, tanto como sexa posible, nos

procesos de transformación e consolidación dun modelo de sociedade

democrática, contribuíndo a formar cidadáns conscientes dos seus dereitos e

deberes cívicos, informados e comprometidos coas necesidades do seu

contorno e na toma de decisións colectivas. Neste sentido propiciará o diálogo

entre todas as persoas e axentes sociais da Universidade coa finalidade de

fomentar a súa participación activa para abordar o desenvolvemento das

iniciativas do Campus (figura nº 11).

Figura nº 11

As interaccións persoas-institucións e os seus contornos no Campus da Cidadanía da USC

A tal fin, o Campus da Cidadanía promoverá novas canles de participación,

responsabilidade e compromiso social coas cidades que o acollen –Santiago

de Compostela e Lugo–, en tanto que cidades educadoras, ao tempo que

Un campus comprometido coa responsabilidade social, a democracia e a transformación social na súa contorna

37

procurará dinamizar a súa presenza e implicación noutras cidades, vilas e

entidades do territorio galego, tecendo redes para a aprendizaxe –presencial e

virtual– con outros axentes educativos, desde a Educación Infantil ata a

Educación Superior. Para iso, poñerá os saberes académicos e científicos ao

dispor da cidadanía e da construción dunha convivencia cotiá inclusiva, plural,

democrática e comprometida cos procesos de cambio e transformación social.

Na construción deste vínculo coa contorna, o Campus da Cidadanía

involucrará activamente as Administracións Públicas Locais e Autonómica, en

particular, e ao conxunto da sociedade civil (entidades, empresas, colectivos e

movementos cívicos, asociacións, etc.), comezando pola implicación da propia

comunidade universitaria (docentes, estudantes, investigadores/as, persoal de

administración e servizos, etc.), en todo o que poida implicar a mellora, non só

da súa autoestima, senón tamén das diversas formas de mostrárense e

proxectárense cara ao exterior, intentando responder ás demandas e

necesidades da sociedade. Unha liña de actuación que a USC vén

desenvolvendo desde hai anos, que está reflectida no seu vixente plan

estratéxico, aceptando que cómpre traballar no desenvolvemento e mellora das

ferramentas e mecanismos de comunicación e rendición de contas, difundindo

as súas actividades tanto dentro da propia institución como de cara ao exterior.

O Campus da Cidadanía insírese nunha Universidade que engloba un amplo

abano de ámbitos de coñecemento e na que ademais existen tres campus

temáticos, nos que a Universidade de Santiago de Compostela participa

activamente por iniciativa propia ou compartida: Campus Vida, Campus Terra e

Campus do Mar. Alén disto, prevese a creación e desenvolvemento, nos

vindeiros anos, doutros campus temáticos no Sistema Universitario de Galicia

(SUG).

Un campus articulado cos demais campus, no seo do sistema universitario galego

38

Pola súa identidade científica e académica, o Campus da Cidadanía non pode

construírse de costas ás realidades existentes na Universidade de Santiago de

Compostela nin ás do conxunto do sistema universitario; moito menos como

unha estrutura estanca ou illada. Ben ao contrario, deberá poñer en valor que a

ciencia e as ciencias, en todas as súas manifestacións, son unha creación

colectiva, respecto da que as persoas na súa condición de cidadáns deben ter

un protagonismo chave. De aí que se considere que o Campus da Cidadanía

está chamado a ocupar un lugar central na articulación dos saberes

universitarios, inspirador de novas reflexións e actuacións acerca do

coñecemento mesmo á luz dos valores e principios nos que se asenta.

Con esta perspectiva, o Campus da Cidadanía activará canles de

comunicación e colaboración cos demais campus temáticos, alentando a

optimización das súas sinerxias e converxencias no quefacer docente e

investigador; en todo caso, sen obviar a súa necesaria e ineludible implicación

na extensión cultural e na busca de novas oportunidades para a creación, a

innovación, o benestar e a mellora da calidade de vida das persoas, desde as

realidades locais ata as que toman como referencia outros contextos

xeográficos e humanos.

O Campus da Cidadanía aínda que pretende ter unha decidida e crecente

proxección no conxunto da Universidade e nas diferentes áreas de

coñecemento que conforman os seus saberes académicos e científicos,

contribuíndo á integración inter-transdisciplinar do seu quefacer docente e

investigador, declara a súa aposta decida polas áreas que se vinculan ás

Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades.

Nos coñecementos que as vertebran ten o Campus da Cidadanía un dos seus

principais referentes epistemolóxicos e metodolóxicos, cunha dobre

intencionalidade: dunha banda, acrecentar o protagonismo dos saberes

Un campus orientado ao recoñecemento e fortalecemento das Ciencias Socias e Xurídicas, das Artes e Humanidades

39

humanísticos, artísticos e sociais na vida cotiá das persoas, nunha sociedade

cada vez máis supeditada á produción e consumo de bens materiais e

tecnolóxicos, nos que priman os criterios de utilidade, rendabilidade ou

competitividade; doutra, reivindicar, recoñecer e fortalecer as potencialidades

inherentes ás súas achegas no pensamento e o desenvolvemento

socioeconómico e cultural da sociedade, polo que –tomando nota das liñas de

actuación contempladas no Plan Estratéxico da Universidade de Santiago de

Compostela– o Campus da Cidadanía tentará “facilitar e promover a actividade

de transferencia en Humanidades e en Ciencias Sociais e Xurídicas”. Facelo

dun xeito diferenciado, poñendo a énfase nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas

Artes e nas Humanidades, non implica –necesariamente– que deba facerse

cunha visión especializada e, moito menos, excluínte, senón integrado e

dialogado con outros eidos científicos e académicos, respecto dos que está

chamado a ser un piar fundamental na articulación do ecosistema galego do

coñecemento.

Figura nº 12 Motivacións e propósitos asociados a Campus da Cidadanía da USC

40

Sendo así, o Campus da Cidadanía proponse, a través das iniciativas que

promova, contribuír a incrementar o prestixio do coñecemento xerado e

impartido nestas áreas, así como as capacidades e valor intrínseco dos seus

docentes, estudantes e profesionais; tamén as súas potencialidades para o

benestar das persoas e da sociedade no seu conxunto en ámbitos tan

substanciais como os que nomean a economía, a xustiza, a educación, a

comunicación, o territorio, a demografía, as linguas, as culturas ou o benestar

psicolóxico e social.

41

6.

Obxectivos estratéxicos do Campus da Cidadanía

Como se vén anticipando, o Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía e as

distintas actuacións que nel se contemplan ten como un dos seus principais

soportes o Plan Estratéxico da USC para o período 2011-2020, actualmente

vixente, aceptando o reto que implica o seu eixo central: a modernización da

Universidade compostelá mediante a promoción da excelencia en formación e

investigación, a internacionalización do sistema universitario e a súa

implicación no cambio económico baseado no coñecemento e a mellora da

innovación.

Aludimos a un desafío respecto do que a “cidadanía”, como concepto e

práctica cotiá, será un referente principal no que atinxe ás persoas, a

actividade universitaria, a xestión institucional e a relación co contorno.

Nesta perspectiva, preséntanse os obxectivos estratéxicos que se formulan

para o Campus da Cidadanía, que orientarán a proposta de liñas estratéxicas e

as iniciativas a considerar no plan de acción, vertebradas arredor da docencia,

a investigación, a transferencia de coñecemento, a xestión interna (gobernanza

do campus) e a súa proxección interno-externa (véxase figura nº 13). Tales

obxectivos estratéxicos resúmense en:

- Promover e consolidar unha docencia-discencia de calidade, integral e

integradora, comprometida con novas formas de educar e educarse nas

Universidades.

- Promover e consolidar unha actividade científica e investigadora de

amplas miras epistemolóxicas, metodolóxicas e temáticas.

- Promover a divulgación e transferencia do coñecemento, así como

incrementar as oportunidades de coordinación e/ou cooperación coa

sociedade.

42

- Crear unha contorna física, institucional, académica, científica e cultural

que posibilite o diálogo e a cooperación entre os diferentes colectivos

universitarios.

Figura nº 13 Obxectivos estratéxicos do Campus da Cidadanía da Universidade de Santiago de Compostela

No que segue fundaméntanse brevemente estes obxectivos, clarificando a súa

natureza e alcance no marco do Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía.

O Campus da Cidadanía promoverá e consolidará unha docencia-

discencia de calidade, comprometida coas novas formas de educar e

educarse nas Universidades, que sendo integral e integradora dos

Promover e consolidar unha docencia-discencia de calidade, integral e integradora, comprometida coas novas formas de educar e educarse nas Universidades.

43

saberes que conforman as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e

Humanidades, posibilite procesos de ensino-aprendizaxe abertos á

complexidade do coñecemento, á innovación metodolóxico-didáctica e á

renovación pedagóxica, en converxencia cos saberes doutros campos

científicos e tecnolóxicos.

O Campus da Cidadanía promoverá e consolidará unha actividade

científica e investigadora de amplas miras epistemolóxicas,

metodolóxicas e temáticas, incluíndo investigación básica e/ou aplicada,

produción científica de referencia competitiva e/ou colaborativa,

formando redes de grupos de investigación. A actividade científica e

investigadora será consoante con liñas de investigación que deparen un

maior coñecemento e recoñecemento das achegas científicas e

disciplinarias das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e

Humanidades.

O Campus da Cidadanía promoverá a divulgación e transferencia do seu

coñecemento á sociedade e ao conxunto da comunidade universitaria,

nos diferentes planos nos que se concreten os seus vínculos coa

actividade docente, o mundo profesional e laboral, a acción sociocultural

e o desenvolvemento humano.

Ademais, incrementará as oportunidades de coordinación e/ou

cooperación coa sociedade, cunha perspectiva inclusiva e colaborativa

Promover e consolidar unha actividade científica e investigadora de amplas miras epistemolóxicas, metodolóxicas e temáticas.

Promover a divulgación e transferencia do coñecemento, así como incrementar as oportunidades de coordinación e/ou cooperación coa sociedade.

44

que favoreza a dinamización e implicación activa dos seus respectivos

tecidos científicos, académicos, socioeconómicos e culturais. Para iso

poñerase énfase nos valores cívicos e nos principios nos que se

sustenta a cidadanía como unha construción democrática, formadora e

transformadora das realidades sociais cara a unha sociedade que sexa

garante do benestar social e da calidade existencial de todas as

persoas, ao longo de todo o seu ciclo vital.

O Campus da Cidadanía dotará a actividade docente e investigadora da

Universidade de Santiago de Compostela dunha contorna física,

institucional, académica, científica e cultural que posibilite o diálogo

entre os diferentes colectivos –grupos e redes de investigación,

agrupamentos, Departamentos, Facultades, Institutos, Cátedras, etc.–

que participan do quefacer docente e investigador nas Ciencias Sociais

e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, mediante unha participación

activa do persoal docente e investigador (PDI), estudantes, persoal de

administración e servizos (PAS), etc. na elaboración e no

desenvolvemento das iniciativas que se promovan neste Campus.

Ademais, o Campus da Cidadanía incrementará as oportunidades de

coordinación e/ou cooperación no interior da comunidade universitaria,

cunha perspectiva inclusiva e colaborativa.

Así mesmo, o Campus da Cidadanía promoverá e dinamizará a procura,

captación e diversificación de fondos para mellorar e asegurar a

sustentabilidade da excelencia na súas actividades docentes, científicas

e investigadoras, así como divulgativas.

Crear unha contorna física, institucional, académica, científica e cultural que posibilite o diálogo e a cooperación entre os diferentes colectivos universitarios.

45

7. Contextualización: realidades e potencialidades do Campus da Cidadanía na USC

Neste apartado realízase unha breve aproximación a algunhas das realidades

e potencialidades que presenta –con informacións provintes de diversas fontes

documentais– o Campus da Cidadanía na Universidade de Santiago de

Compostela, nos que se toma como referencia a súa actividade docente,

investigadora, de transferencia de coñecemento e internacionalización.

Na elaboración de cada un dos seus sub-apartados, sexa como descripción,

explicación e/ou interpretación das achegas realizadas, alúdese a distintos

períodos, fundamentalmente aos cursos académicos 2015-16 e 2016-17; no

primeiro deles, ao igual que acontece con períodos previos, sendo –na maioría

dos casos– informacións consolidadas polos Servizos de Apoio á Docencia e á

Investigación, á Administración ou á Comunidade Universitaria da USC; no

segundo, sendo datos provisionais, en fase de elaboración e/ou difusión a

través de páxinas Web, Informes, Oficinas e Servizos, Vicerreitorías, etc., que

reflicten magnitudes agregadas ou desagregadas (cifras, indicadores,

evidencias, etc.) das que se fai uso ad hoc para a redacción deste Plan

Estratéxico.

7.1. Docencia Neste sub-apartado preséntanse algunhas das principais magnitudes que

mostran, cuantitativa e cualitativamente, distintas circunstancias que concorren

nos ámbitos das Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades na

Universidade de Santiago de Compostela, en relación coa súa actividade

docente; máis en concreto: os centros existentes, as titulacións ofertadas, o

alumnado matriculado, o profesorado e algúns indicadores relativos á

satisfacción coa docencia.

46

7.1.1. Centros e Departamentos

A USC conta con 15 centros ligados ás áreas das Ciencias Sociais e Xurídicas,

as Artes e Humanidades, once dos cales están localizados no Campus de

Santiago de Compostela e catro no Campus de Lugo (táboa nº 1). Nestes

centros se inclúen, como adscritos, a Escola Universitaria de Traballo Social

(Santiago de Compostela) e a Escola Universitaria de Relacións Laborais

(Lugo). A eles se engaden, sen que sexan obxecto dun tratamento específico

nas valoracións e análises que se achegan, dous centros vinculados: o Centro

Superior de Hostalería de Galicia e a Escola de Altos Estudos Musicais de

Galicia, os dous en Santiago de Compostela. Mesmo poden ser incluídos neste

apartado outros centros, con distintos vínculos co Campus da Cidadanía, como

son: o Centro de Estudos Avanzados, o Centro Internacional de Estudos de

Doutoramento e Avanzados, O Centro de Estudos Propios, e a Escola de

Práctica Xurídica.

Táboa nº 1 Centros vinculados ao Campus da Cidadanía (curso académico 2016-17)

47

No seu conxunto, estes centros –incluíndo os adscritos e vinculados–

representan o 56,3 por cento cos que conta actualmente a Universidade de

Santiago de Compostela nos campus de Lugo e Santiago de Compostela.

Coa recente estruturación e integración dos Departamentos universitarios da

USC, ao Campus da Cidadanía cabe adscribir un total de 23 Departamentos (o

46% dos existentes), dos que 15 se adscriben á Área de Ciencias Sociais e

Xurídicas e 8 á de Artes e Humanidades (táboa nº 2)

Táboa nº 2

Departamentos vinculados ao Campus da Cidadanía (curso académico 2016-17)

7.1.2. Titulacións

No curso 2015-16 impartíronse na Universidade de Santiago de Compostela un

total de 30 Graos, 43 Mestrados, 12 Posgraos propios e 37 Programas de

Doutoramento (21 segundo o RD 99-2011 e 16 segundo o RD 1393, en

proceso de extinción) nos diferentes centros ligados ás Ciencias Sociais e

Xurídicas, e ás Artes e Humanidades. A Facultade de Filoloxía é a que dispón

48

dun maior número de titulacións (13), seguida polas Facultades de Ciencias

Económicas e Empresariais (11), de Ciencias da Educación (11), e de

Xeografía e Historia (11). No conxunto da USC impartíronse 132 títulos de

Grao e Mestrado, polo que as titulacións do Campus da Cidadanía veñen a

representar o 64,4% do total da USC. Con respecto aos Programas de

Doutoramento, ofértanse un total de 126, representando os Doutoramentos

adscritos a centros do Campus da Cidadanía un 29,3% do total da USC (táboa

nº 3).

Táboa nº 3 Titulacións vinculadas ao Campus da Cidadanía (curso académico 2015-16)

Observacións:

A titulación de doutoramento en Estudos Medievais impártese na Facultade de Xeografía e Historia e na Facultade de Filoloxía.

A titulación de doutoramento en Educación impártese na Facultade de Ciencias de Educación e na de Formación do Profesorado (Lugo).

Os 12 títulos de Mestrado que figuran no Centro de Estudos propios son Posgraos propios

O Centro de Estudos Propios e a Escola de Doutoramento Internacional aparecen nesta táboa porque ofertan

titulacións dos ámbitos de coñecemento do CdC, sen embargo, non se poden considerar centros do Campus da

Cidadanía.

O resultado final só computa unha vez as dúas titulacións referidas nos pés de páxina xa indicados.

49

No tocante á formación permanente, no curso 2015-16 a Universidade de

Santiago de Compostela contaba cunha ampla oferta formativa, especialmente

nas áreas que toman como referencia o Campus da Cidadanía. Das 79

titulacións de formación permanente existentes, 46 estaban ligadas ás áreas

das Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades, representando o

58,2% da oferta total. A formación permanente nestas áreas divídese en 12

Mestrados propios, 22 cursos de especialización e 12 cursos de formación

continua.

7.1.3. Alumnado

Un total de 12.291 alumnos e alumnas (dos que 11.050 son de Grao e 1.241

de Mestrado) cursaron estudos nos diferentes centros ligados ao Campus da

Cidadanía no curso académico 2015-16. A Facultade de Ciencias da

Educación é a que alberga un maior número de estudantes (2.142 alumnos),

tanto de Grao como de Mestrado. A Facultade de Ciencias Económicas e

Empresariais ten preto de 2.000 alumnos (1.895 concretamente), mentres que

as Facultades de Filoloxía, de Dereito e de Xeografía e Historia superan con

crerces os mil alumnos (véxase táboa nº 4).

Comparativamente co conxunto da Universidade de Santiago de Compostela,

que no curso 2015-16 matriculaba a un total de 25.242 alumnos, os centros

ligados ao Campus da Cidadanía achegan o 48,7% do alumnado que cursa

estudos nos títulos de Grao e Mestrado, incluíndo ao estudantado dos Centros

Adscritos (a Escola Universitaria de Traballo Social, no campus de Santiago de

Compostela, e a Escola Universitaria de Relacións Laborais, no campus de

Lugo).

50

Táboa nº 4

Estudantes que cursan estudos en centros vinculados ao Campus da Cidadanía (curso académico 2015-16)

As titulacións de Grao do Campus da Cidadanía contan cuns indicadores que,

no seu conxunto, son positivos e merecen unha valoración aceptable aínda que

todo indica que susceptibles de melloras nos vindeiros cursos académicos. A

súa taxa de graduación media é do 55,4%; é dicir, máis da metade do

alumnado matriculado nos Graos do Campus da Cidadanía finaliza os seus

estudos nos anos previstos polo plan de estudos ou no ano posterior. No que

respecta ao abandono dos estudos, cabe salientar que só un 16,6% do

alumnado das titulacións que se imparten en centros vinculados ao Campus da

Cidadanía abandonan os estudos de Grao durante o primeiro curso, incluindo

nesta porcentaxe aos centros adscritos (véxase táboa nº 5).

51

Táboa nº 5 Indicadores da docencia en centros vinculados ao Campus da Cidadanía na Universidade de Santiago de Compostela (curso académico 2015-16)

Debe salientarse que un promedio equivalente ao 69,0% do alumnado que se

matricula nunha titulación de Grao dos centros adscritos ao Campus da

Cidadanía a elixiu en primeira opción, chegando nalgúns títulos a acadar

porcentaxes superiores ao 90 por cento. Esta circunstancia pon de manifesto

como no seu conxunto, son estudos cunha elevada atracción, sen que poida

obviarse a diversidade inherente a estas opcións, en boa medida asociadas ao

que poderá ser o seu futuro profesional e laboral nun contexto sinalado pola

crise económica e as elevadas taxas de desemprego xuvenil.

52

7.1.4. Profesorado

Nas Áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades

contabilizábanse no curso académico 2015-16 un total de 913 profesores e

profesoras, representando un 43,6% do total da Universidade de Santiago de

Compostela, sendo a Facultade de Filoloxía a que tiña unha maior dotación

docente en números absolutos, seguida por polas Facultades de Ciencias da

Educación e de Xeografía e Historia; todas no Campus de Santiago de

Compostela (véxase táboa nº 6).

Táboa nº 6

Profesorado vinculado ao Campus da Cidadanía por categorías docentes, grao de Doutor, PDI funcionario e PDI con sexenios de investigación avaliados positivamente (curso académico 2015-16)

No seu conxunto, os datos que reflicten o Persoal Docente e Investigador (PDI)

que desenvolve o seu labor nas Facultades que están vinculadas ás Ciencias

Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidade, poñen de relevo unha traxectoria

académica e científica de longo percorrido, cunha acreditación –en tanto que

53

doutores/doutoras e persoal estable (condición de funcionarios, sexa nos

corpos docentes de Catedráticos ou Profesores Titulares de Universidade,

sexa nos de Catedráticos ou Profesores Titulares de Escola Universitaria)– que

merece unha valoración positiva. En todo caso, constátanse importantes

disparidades inter-centros, xunto cunha crecente precarización do PDI tanto no

que respecta ás categorías académicas do profesorado que se ten incorporado

nos últimos anos á actividade docente (a tempo parcial e en categorías de

contratación temporal) como á dificultade para proceder a unha reposición das

categorías docentes –practicamente inexistente– dos corpos funcionariais.

7.1.5. Satisfacción respecto da docencia recibida

Segundo os resultados das enquisas de satisfacción do alumnado coa

docencia recibida, neste caso con datos relativos ao curso académico 2014-5,

os estudos de Grao que se imparten na Universidade de Santiago de

Compostela entre os mellor valorados atópanse os de Arte e Humanidades

(3,88), seguidos de Ciencias da Saúde (3,82) e en terceiro lugar Ciencias

Sociais e Xurídicas (3,80), sendo un (1) a nota mínima e cinco (5) a nota

máxima. No relativo aos estudos de Mestrado da Universidade de Santiago de

Compostela, os mellor valorados son os de Ciencias da Saúde (4,04), seguidos

dos que se imparten en Arte e Humanidades (4,02) e dos que se adscriben ás

Ciencias Sociais e Xurídicas (3,84). Unha síntese destas avaliacións pode

consultarse na representación gráfica que se presenta como figura nº 14.

Figura nº 14

Satisfacción do alumnado coa docencia recibida nos estudos de Grao e Máster por ramas ou ámbitos de coñecemento na USC (curso académico 2014-15)

Arte e Humanidades Ciencias Ciencias da Saúde Ciencias Sociais e Xurídicas Enxeñería e Arquitectura Grao 3,88 3,75 3,82 3,80 3,79

Máster 4,02 3,81 4,04 3,84 3,77

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

54

7.2. Investigación e transferencia de coñecemento

Neste apartado preséntanse algunhas das principais magnitudes da USC nos

ámbitos das Ciencias Sociais e Xurídicas, e das Artes e Humanidades, en

relación á investigación e á transferencia de coñecemento, concretamente:

principais centros e institutos de investigación, grupos de investigación,

especialmente os catalogados como de referencia competitiva (GRC) e con

potencial de crecemento (GPC), os proxectos financiados e os contratos

conseguidos e, finalmente, a produción científica.

7.2.1. Infraestruturas, recursos e/ou equipamentos de investigación

A Universidade de Santiago de Compostela dispón de abundantes recursos

ligados á investigación nos eidos das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e

Humanidades. Así, na USC existen seis (6) Institutos de Investigación e once

(11) Centros Propios de Investigación nestas áreas de coñecemento (que

supoñen máis do 50% dos Institutos e Centros de Investigación da USC), aos

que cabe atribuír un vínculo directo co novo Campus da Cidadanía (táboa nº 7).

Táboa nº 7 Institutos de Investigación, Centros Singulares e Centros propios de Investigación con vínculos no

Campus da Cidadanía (curso académico 2016-17)

55

Complementariamente, merece salientarse o importante labor que veñen

desenvolvendo desde hai anos, mesmo nalgúns casos, décadas, as Cátedras

propias da Universidade de Santiago de Compostela, creadas mediante

convenios coas institucións alleas á USC e que contan con financiamento

externo. O obxectivo fundamental destas Cátedras é desenvolver actividades

complementarias tanto no ámbito da docencia coma no ámbito da

investigación, cunha estimable transcendencia cara á proxección exterior da

Universidade de Santiago de Compostela. As Cátedras da USC activas ou

participadas pola USC poden consultarse na táboa axunta (nº 8). Nalgún caso,

sen que teñan unha relación directa co Campus da Cidadanía, cabe agardar

que pola súa apertura científica e académica poidan participar activamente nas

iniciativas que se promovan no seu seo.

Táboa nº 8

Cátedras propias da Universidade de Compostela vínculadas ás áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, inseridas no Campus da Cidadanía (activas no curso académico 2016-17)

Cátedra Bancaja para a mocidade emprendedora.

Cátedra “Bolívar”.

Cátedra “Camiño de Santiago e as Peregrinacións”.

Cátedra de cultura cubana “Alejo Carpentier”.

Cátedra Cruz Roja Española para a mellora da calidade de vida das persoas maiores.

Cátedra de Empresa Familiar.

Cátedra “Educación Médica USC” – SEMERGEN.

Cátedra “José Ángel Valente”.

Cátedra “Juana de Vega” de Formación e Investigación.

Cátedra “Valle-Inclán”.

Cátedra “Jean Monet” de Dereito Constitucional Europeo.

Cátedra UNESCO 226 sobre Migracións.

Cátedra Internacional RSC Santander Galicia-Norte de Portugal (participada pola USC).

Cátedra Inditex de Lingua e Cultura Española (participada pola USC).

Polo demais, cabe salientar o importante protagonismo que están chamados a

desempeñar no Campus da Cidadanía, ao igual que o veñen facendo noutros

Campus –Vida e Terra, nomeadamente– e para o conxunto da USC distintos

“Servizos” (áreas, centros, oficinas, redes, unidades, etc.) de apoio á Docencia

e á Investigación, á Administración ou á Comunidade Universitaria. Sen dúbida,

56

considerando que todos eles son relevantes para o desenvolvemento do

quefacer institucional, científico e académico da USC, tamén queremos facer

explícito o valor das súas achegas para o Campus da Cidadanía; entre outros,

os seguintes:

- Área de Valorización, Transferencia e Emprendemento (AVTE/OTRI). - Arquivo Histórico Universitario. - Biblioteca Universitaria (BUSC). - Centro de Estudos e Documentación Europeos da USC. - Centro de Linguas Modernas (CLM). - Centro de Tecnoloxías para a Aprendizaxe (CeTA). - Museo de Historia Natural. - Oficina de Investigación e Tecnoloxía (OIT). - Rede de Aulas de Informática. - Rede de Infraestruturas de Apoio á Investigación e o Desenvolvemento

Tecnolóxico (RIAIDT). - Servizo de Medios Audiovisuais (SERVIMAV). - Servizo de Publicacións e Intercambio Científico - Oficina de Análise de Reclamacións. - Servizo de Asesoría Xurídica. - Servizo de Axudas e Servizos ao Alumando. - Servizo de Planificación de Persoal Docente e Investigador. - Servizo de Planificación e Programación de PAS. - Servizo de Xestión Académica. - Unidades de Xestión Académica (UXA). - Servizo de Xestión da Oferta e Programación Académica. - Área de Calidade de Mellora dos Procedementos - Área de Cultura. - Área de Orientación Laboral e Emprego. - Área de Tecnoloxías da Información e das Comunicacións (ATIC). - Casa de Europa. - Centro de Estudos Avanzados (CEA). - Escola Infantil “Breogán”. - Fonoteca. - Gabinete de Comunicación. - Observatorio do Código Ético. - Oficina de Desenvolvemento Sostible. - Oficina de Información Universitaria (OIU). - Programa “A Ponte entre o Ensino Medio e a USC”. - Servizo de Deportes. - Servizo de Normalización Lingüística. - Servizo de Participación e Integración Universitaria. - Servizo de Relacións Exteriores e a Unidade de Convenios. - Servizo Universitario de Residencias. - Valedor da Comunidade Universitaria.

57

7.2.2. Grupos, Redes e Agrupamentos de investigación

No curso académico 2017-18, a Universidade de Santiago de Compostela ten

catalogados, nos ámbitos das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e

Humanidades, un total de 118 grupos de investigación dos cales doce (12)

están recoñecidos pola Secretaría Xeral de Universidades da Xunta de Galicia

como Grupos de Referencia Competitiva (GRC) e 34 como Grupos con

Potencial de Crecemento (GPC). Na contabilización e/ou relación destes

grupos inclúense os que son beneficiarios das axudas concedidas na

convocatoria regulamentada pola Orde do 8 de xuño de 2017, feita pública

mediante Resolución do 16 de outubro de 2017, conxunta da Consellería de

Educación e Ordenación Universitaria e da Consellería de Economía, Emprego

e Industria da Xunta de Galicia (DOG do 24 de outubro de 2017). Nesta

Resolución algúns grupos ata o de agora considerados de Potencial

Crecemento (GPC) adquiriron a condición de Grupos de Referencia

Competitiva (GRC), á que tamén se ten incorporado un grupo por primeira vez;

isto mesmo acontece con varios grupos de investigación que pasarán a ser

incorporados –por vez primeira– aos que serán recoñecidos como de Potencial

Crecemento.

De acordo coas bases reguladoras para a concesión, en réxime de

concorrencia competitiva, das axudas para a Consolidación e Estruturación de

Unidades de Investigación Competitivas e outras accións de fomento nas

Universidades do Sistema Universitario Galego (SUG), nos organismos

públicos de investigación e noutras entidades do Sistema Galego de I+D+i,

considéranse que son:

a) Grupos de Referencia Competitiva (GRC) aqueles que están

caracterizados por bos índices de publicacións académicas; un nivel

de captación de recursos elevado, aínda que variable segundo a

área en que traballen; competitivos a nivel estatal e en moitos casos

internacional; con capacidade para formar e atraer mozos e mozas

58

investigadores e habituados á cooperación con outros grupos de

investigación, con institucións ou con empresas;

b) Grupos de Potencial Crecemento (GPC), aqueles que sen alcanzar

os niveis de desenvolvemento dos anteriores, teñen calidade

investigadora, constatable con evidencias e achegas relevantes nos

seus respectivos ámbitos do coñecemento, a produción e a

transferencia de coñecemento, e que están na senda que os leve a

ser grupos de referencia competitiva.

A catalogación destes grupos mediante as convocatoria de Consolidación e

Estruturación de Unidades de Investigación Competitivas da Xunta de Galicia,

non só supón unha vantaxe debido á concesión dun financiamento estrutural e

continuado, condicionado a criterios de calidade, senón que tamén demostra a

importancia investigadora destes grupos, no contexto de Galicia, posto que se

trata dunha convocatoria en concorrencia competitiva. Cabe salientar nas dúas

últimas convocatorias realizadas pola Secretaría Xeral de Universidades da

Xunta de Galicia, tense producido un incremento do 36 por cento no

recoñecemento dos Grupos de Referencia Competiviva (GRC) adscritos ao

Campus da Cidadanía, fundamentalmente debido a que bastantes Grupos

melloraron a súa catalogación, pasando de ser Grupos de Potencial

Crecemento a Grupos de Referencia Competitiva no Sistema Universitario

Galego

Ademais da calidade dos grupos de investigación da USC nas áreas de

coñecemento asociadas ao Campus da Cidadanía, existen múltiples sinerxías

e posibilidades de colaboración entre os grupos de determinados eidos,

constituíndo Redes ou Agrupacións temáticas. Neste senso, a USC está a

elaborar un “mapa de capacidades” da Universidade, que inclúe as existentes

neste Campus.

Como unha primeira aproximación orientada a acadar unha mellor

estruturación das capacidades investigadoras, propuxéronse unha serie de

focos estratéxicos que están aliñados coas prioridades dos programas, das

59

axendas e estratexias, e para os cales existen –na USC– Grupos con Potencial

Crecemento (táboa nº 9) e Grupos de Referencia Competitiva (táboa nº 10)..

Táboa nº 9 Grupos de Potencial Crecemento (GPC) con vínculos no Campus da Cidadanía, a través das áreas de

Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades (período 2013-2017)

60

Táboa nº 10

Grupos de Referencia Competitiva (GRC) con vínculos no Campus da Cidadanía, a través das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades (período 2013-2017)

Estes grupos, xunto con outros que toman como referencia áreas de

coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades

teñen amosado a súa vontade de articular agrupacións estratéxicas orientadas

a combinación das súas capacidades e recursos, coa finalidade de acadar

mellores resultados científicos e tecnolóxicos, unha colaboración interdisciplinar

de calidade no contexto da Comunidade Autónoma de Galicia, no

establecemento de estratexias comúns de xestión e transferencia de resultados

de investigación, do aproveitamento conxunto de infraestruturas, equipamento

e espazos dispoñibles ou de nova creación no Sistema Universitario Galego.

Ás súas iniciativas engádense outras que na modalidade de Redes temáticas,

Laboratorios, etc. están integrando distintos grupos de investigación no tecido

universitario galego, coa participación activa –nalgúns casos contando co

liderado de PDI– de grupos de investigación das áreas de Ciencias Sociais e

61

Xurídicas, das Artes e Humanidades inseridos no Campus da Cidadanía da

USC.

En todo caso, resulta oportuno referirse tanto ao programa de Agrupacións

Estratéxicas, como ao modelo organizativo que promove, sendo unha canle

que o Campus da Cidadanía ten a vontade de promover, integrando e

potenciando as súas capacidades con obxectivos de especialización e

incremento da competencia e impacto da investigación.

Neste sentido, merecen salientarse as iniciativas que ven impulsando a

Vicerreitoría de Investigación e Innovación da USC en contornos científicos

asociados ao Campus da Cidadanía, como son as agrupacións que se acollen

ás denominacións BETA+ (orientada á I+D en Bioeconomía, emprendemento e

territorio) e DIXITUM (orientada á integración de capacidades nas aplicacións

das Humanidades Dixitais), coa posibilidade da súa ampliación a outras que

tomen como referencia novos contornos de fortaleza e focos de especialización

en materia de innovación educativa, sociedade e cidadanía. Todas elas sendo

iniciativas que serán axendadas nas liñas estratéxicas e no plan de acción do

Campus da Cidadanía, de xeito que poidan materializarse os seus logros e

achegas a partir do curso académico 2017-18.

Nos seus obxectivos e actuacións, converxendo cos ideais e valores que

alentan a misión e visión do Campus da Cidadanía, adquiren unha especial

relevancia os principios e as prácticas que están contribuindo darlle novos

folgos á cultura da colaboración da que xa dispón este Campus e os seus

grupos de investigación, da que son unha boa mostra as experiencias

acumuladas que proxectan as redes de I+D activas e os proxectos compartidos

que se veñen levando a cabo nos últimos anos.

Entre outras posibles, e máis aló das actuacións que se poidan xerar para a

súa concreción futura, ten sido presentada recentemente a Agrupación BETA+.

Na mesma intégranse os Grupos da Universidade de Santiago de Compostela:

“Análise Económica dos Mercados e Institucións”; “Análise territorial”;

“Construción sustentábel para o medio rural e natural”; “Economía

62

Agroalimentaria e Medioambiental, Desenvolvemento Rural e Economía

Social”; “Análise xurídico-económica”; “Estudos dos sistemas culturais”;

“Análise e Modelización Económica”; “Estudos de Historia Empresarial e

Sectorial. Pesca, Industria e Comercio”; “Historia Moderna; “Proxectos e

estudos sobre patrimonio cultural”; “Historia política e dos nacionalismos”;

“Historia agraria e política do mundo rural”; “Historia de América”; “Síncrisis,

Investigación en Formas Culturais”; “Valoración financeira aplicada”; “Métodos

cuantitativos e xestión de empresas agroalimentarias”; “Proxectos e

Planificación”; e “Territorio, Biodiversidade”.

O “mapa de capacidades” ao que estamos aludindo tamén ten en conta as

prioridades definidas nos principais programas (como o H2020), axendas e

estratexias (como a RIS3) ou no que se ten anticipado, a xeito dun avance do

Plan Estatal de Investigación Científica y Técnica y de Innovación (2017-2020),

polo Ministerio de Economía, Industria e Competitividade; unha síntese das

mesmas preséntase nas figuras nº 15, 16 e 17.

No proceso de especialización do Campus da Cidadanía, na organización e

optimización das súas capacidades deberá propiciarse o aliñamento coas

prioridades e os focos que se establezan nas políticas orientadas ao

desenvolvemento científico, tecnolóxico e á innovación, das que son unha

mostra os programas, plans, axendas e estratexias aludidos.

63

Figu

ra n

º 15

Ret

os, o

portu

nida

des,

foco

s es

traté

xico

s e

recu

rsos

ao

disp

or d

o C

ampu

s da

Cid

adan

ía

no re

to 6

“Soc

ieda

des

Incl

usiv

as, i

nnov

ador

as e

refle

xiva

s”

64

As axudas destinadas a financiar proxectos de I+D+i liderados por equipos de

organismos públicos de investigación incluén a investigación fundamental

orientada, así como as súas aplicaciónns en posteriores fases do

desenvolvemento científico e tecnolóxico, no seu conxunto dirixidos á

resolución de problemas complexos no marco dos grandes retos da sociedade.

Así se afirma nos diferentes documentos que se veñen elaborando coa

vontade de deseñar e desenvolver o Plan Estatal de Investigación Científica y

Técnica y de Innovación para o período 2017-2020, a cargo do Ministerio de

Economía, Industria e Competitividade do Goberno de España, concretado nos

Obxectivos do Plan de Investigación Científica e Técnica e de Innovación

(véxase figura nº 16).

Figura nº 16 Obxectivos do Plan Estatal de Investigación Científica e Técnica e de Innovación

(período 2013-2017)

Aludimos a un labor que se asocia á necesidade de achegas

multi/pluridisciplinares, de carácter colaborativo, coa participación de grupos

consorciados de distintas entidades, e con suficiente masa crítica para afrontar

65

cuestións complexas, xerar sinerxías entre distintas aproximacións científico-

técnicas e promover avances significativos no coñecemento científico e nas

súas aplicacións. Unha liña de actuación á que non lle resulta allea a

importancia de dar pulo á progresiva implantación dun modelo de ciencia en

aberto, á participación cidadá nas actividades de investigación científica e

técnica, ao estímulo das vocacións científicas e tecnolóxicas e ao

emprendemento e a cultura científica e tecnolóxica da sociedade, prestando

unha especial atención ás medidas que incidan na eliminación da fenda de

xénero e ao logro dunha maior equidade en materia de I+D+i.

Figura nº 17

Investigación e retos da sociedades no marco do Plan Estatal de Investigación Científica e Técnica e de Innovación (período 2013-2017)

Son desafíos da sociedade que para o Campus da Cidadanía deben ou poden

ter unha especial relevancia, aínda que se poida prever unha dispar implicación

e/ou participación das áreas de coñecemento que o integran, a teor do que se

ten anticipado no borrador do Plan Estatal de Investigación Científica y Técnica

y de Innovación para o período 2017-2020; máis en concreto, cando se alude

aos seguintes retos:

66

a) “Saúde, cambio demográfico e benestar” (reto 1). O feito de que a

investigación en saúde inclúa un amplo rango de materias, enfoques e

actividades, sendo un vector estratéxico para as políticas de fomento e

coordinación da I+D+i nas nosas realidades, contempla, entre outras

iniciativas de interese para o Campus da Cidadanía, as orientadas a:

investigación en saúde pública, por exemplo en materia de adicións e

factores medioambientais; os trastornos asociados ao envellecemento e

a rehabilitación e desenvolvemento de contornos asistidos e orientados

á abordaxe da fraxilidade, a dependencia e a discapacidade; o

desenvolvemento da medicina de precisión e persoalizada; o uso e

difusión de tecnoloxías dixitais como eixe vertebrador dun espazo global

de e-health para o desenvolvemento de actividades de I+D+i (saúde

pública, servizos de saúde, organzación e xestión dos sistemas de

saúde, etc.). En todas elas se anticipa o desexo de incorporar nas

investigacións que se desenvolvan factores socioeconómicos,

sociolóxicos, de comportamento e medioambientais.

Tamén deben salientarse as actuacións tendentes a analizar o impacto

do cambio demográfico na articulación territorial, a distribución e

concentración das actividades económicas e do emprego, a

preservación e conservación dos contornos rurais e o patrimonio cultural

e natural; xunto coas novas oportunidades que traerá consigo par o

desenvolvemento de tecnoloxías, innovacións e xeración de emprego

nun amplo espectro de actividades que poderán ir desde a

agroalimentación ata a adaptación dos espazos urbanos, construción de

equipamentos ou a educación.

b) “Bioeconomía: sustentabilidade dos sistemas de produción primaria e

forestais, seguridade e calidade alimentaria, investigación mariña e

marítima e bioprodutos” (reto 2). Trátase, no fundamental, de contribuír a

dar respostas intelixentes e sostibles, nos sectores pertencentes ao

ámbito da bioeconomía, a determinados desafíos, entre os que se atopa

a súa proxección nunha “economía circular como oportunidade para a

67

sustentabilidade dos nosos sistemas e a creación de novos empregos”.

Nesta perspectiva incídese na eco-innovación e no eco-deseño como

eixes fundamentais, con especial transcendencia en todos os sectores

económicos, incluído o turismo.

c) “Cambio climático, medioambiente e utilización de recursos naturais”

(reto 5). Atendendo aos acordos subscritos internacionalmente, aos

plans e ás estratexias que teñen como obxectivo final favorecer a

transición cara a unha eocnomía baixa en emisións de carbono e

resiliente ao cambio climático, de xeito que permita avanzar nos logros

dun desenvolvemento sostible; o que no no pode obviar a creación e/ou

consolidación das sinerxías entre distintos grupos de investigación

existentes, empresas e axentes sociais. Ao respecto, merece salientarse

a importancia que se lle deberá conceder ao fomento de “ciencia cidadá

e cambio climático”, sendo un reto transversal no que as Ciencias

Sociais e Humanidades teñen un protagonismo clave na investigación

“centrada en procesos de adptación ambiental, económica, tecnolóxica e

social”.

d) “Ciencias Sociais e Humanidades e os retos da sociedade” (reto 6).

Pártese da consideracion de que “estas ciencias inclúen un amplo

conxunto de disciplinas, enfoques e metodoloxías de análise que

contribuén de forma decisiva á comprensión da nosa contorna, do seu

pasado e escenarios de futuro”. Con esta perspectiva ponse á enfase

non só nos contidos que como tales ciencias poden desenvolver, senón

tamén nas súas contribucións á “análise do impacto dos cambios sociais

que comprenden desde a educación á estrutura ocupacional, os novos

fluxos migratorios, etc., ou novos escenarios, actitudes, comportamentos

e tensións que traen consigo novas realidades, ou os cambio nos

padróns de comunicación, relacións sociais, comportamento colectivo e

individual, etc. asociados á dixitalización da economía, a sociedade e a

cultura”. Ao que se engaden os cambios que se están producindo na

propia investigación en Ciencias Sociais e Humanidades coa

dixitalización da ciencia, os seus métodos, procesos, tratamento de

68

datos e imáxenes, a incorporación de tecnoloxías e procesos

tradicionalmente asociados á investigacións de carácter experimenta

(por exemplo, nos estudos de conservación do patrimonio artístico e

cultural).

No ámbito das Ciencias Sociais e Humanidades, ademais de que

compartir con outros saberes o obxectivo de estimullar a xeración dunha

masa crítica en I+D+i de carácter multi e transdiciplinar do que participen

distintas disciplinas, ámbitos temáticos, tecnoloxías, etc., se afirma que

deberán adoptarse “os criterios de avaliacion adecuados que permitan

lograr unha incorporación efectiva”.

e) “Economía, sociedade e cultura dixitais” (reto 7). Neste caso, os

redactores do Plan asumen que “a definición e desenvolvemento da

próxima xeración de tecnoloxías da información e as comunicacións e

de infraestruturas dixitais constitúen unha prioridade ineludible para o

futuro crecemento da economía, a xeración de emprego e para o

desenvolvemento e benestar da sociedade española no seu conxunto

dado o seu carácter transversal e o elevado impacto que teñen na

práctica totalidade das actividades, desde a educación á saúde pasando

polo turismo como da nosa sociedade”. As TICs considérase que son un

ámbito prioritario para os avances científicos e as innovacións, ao tempo

que un factor de modernización e competitividade para o resto dos

sectores económicos. No Campus da Cidadanía, entre outras, merece

salientarse a súa incidencia nos procesos de ciberseguridade e

identidade dixital (desenvolvemento de contornos seguros ligados aos

dereitos dos cidadáns e á protección de colectivos especialmente

vulnerabeis), ou no desenvolvemento de novas formas e formatos de

comunicación artística e cultural (dixitalización do Patrimonio Cultural,

cración de contornos cultuarais virtuais, proceso de datos e da linguaxe

natural, etc.). Tamén cumprirá prestar unha especial atención ás

medidas integradas na “Axenda Dixital en España”, que teñen por

obxecto impulsar a investigación e a innovación no ámbito das

69

tecnoloxías da información, as comunicacións e a sociedade da

información.

f) “Seguridade e protección e defensa civil” (reto 8). Unha liña de actuación

que non obvia como a crecente interdependencia que trouxo consigo o

proceso de globalización estáse traducindo nunha maior vulnerabilidade

da sociedade e dos cidadáns, das institucións, dos pricipios e valores da

convivencia, etc. De aí que se pretenda incidir no desenvolvemento de

tecnoloxías e innovacións de carácter civil orientadas á seguridade

pública e defensa, con consecuencias prácticas na “obtención,

intercambio e explotación intelixente, segura e masiva de información”,

no afrontamento e mitigación das novas ameazas en materia de

seguridade pública e defensa, na investigación en Ciencias Xurídicas

asociada aos avances tecnolóxicos, etc.

A estes retos, que en boa medida se corresponden cos que xa foron incluídos

na Estrategia Española de Ciencia y Tecnología y de Innovación (2013-2020),

se pretende que sexan “unha importante guía para a agregación de

capacidades de I+D+i existentes en organizacións e institucións de

investigación, así como para o desenvolvemento de novos grupos de

investigación liderados por investigadores mozos, a colaboración efectiva entre

distintas Administracións, e a contribución á participación activa da sociedade

civil.

7.2.3. Produción científica e transferencia de coñecemento

En canto á produción científica, analizouse o número de publicacións en

revistas, as teses defendidas, os proxectos e contratos de investigación. No

relativo ás teses de doutoramento defendidas, un 63,5% das teses son da Área

de Ciencias Sociais e Xurídicas. As cifras mantense relativamente constantes

ao longo do período analizado, agás no ano 2015, no que se percibe un

incremento respecto aos anos anteriores (táboa nº 11).

70

Táboa nº 11

Teses de Doutoramento defendidas nas áreas de coñecemento de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades do Campus da Cidadanía (período 2011-2015)

Un dos principais indicadores de produción científica é o número de artículos

publicados nas bases de datos máis relevantes; en particular, na Web of

Science e en Scopus. Dada a heteroxeneidade existente nas áreas de

coñecemento, as comparacións acostuman a realizarse atendendo a cada

disciplina; ademais, a produción científica de determinadas áreas de

coñecemento das Humanidades e das Ciencias Sociais está pouco

representada, en particular na Web of Science (WoS). A importancia das

publicacións indexadas débese a que o número e calidade dos artigos son

considerados na elaboración dos principais rankings internacionais, na

valoración de méritos de investigación, nos procesos de acreditación e na

valoración da produción científica.

A modo de resumo, e tal e como se desprende do informe dirixido por Sanz-

Casado (2016)8 tomando como referencia a información do período 2005-2014,

cabe indicar que as áreas incluídas no Campus da Cidadanía teñen, en xeral

un nivel de publicacións superior á media do Sistema Universitario Español en

revistas indexadas en WOS e Scopus. O mesmo ocorre cando se toman como

referencia os artigos de maior calidade (Q1 e TOP3). Ademais, o crecemento

experimentado na produción científica nos últimos catro anos triplica ao das

áreas de “Ciencias”, o que indica a gran capacidade e potencialidade futura do

Campus da Cidadanía para xerar investigación de calidade e mellorar o seu 8 Sanz-Casado, E. (Dtor) (2016): La actividad investigadora de la Universidad de Santiago de Compostela

en las bases de datos internacionales. Informe elaborado por INAECU para a Universidade de Santiago

de Compostela.

71

posicionamento relativo, que na actualidade está menos desenvolvido que o

que presentan o resto de áreas.

Con datos relativos á Web of Science, a Universidade de Santiago de

Compostela ocupa o sexto posto en Ciencias da Vida (BIO) e o oitavo en

Ciencias Médicas (MED). Ubícase en décima posición nas Ciencias

Experimentais (EXP), mentres que en Arte e Humanidades (ART) ocupa a

posición undécima e en Ciencias Sociais e Xurídicas (SOC) a posición

decimoséptima dun total de 48 Universidades públicas e 27 privadas. Certo é

que dita posición tamén depende do número de Universidades que integran

cada clasificación. Polo tanto, a pesar da evolución positiva das áreas incluídas

no Campus da Cidadanía, é preciso deseñar no marco das súas estratexias,

accións encamiñadas a mellorar tanto en cantidade como en calidade o

número de artigos indexados en ambas bases de datos.

A continuación preséntanse algunhas valoracións respecto da produción

científica en Web of Sciece e Scopus, de interese para coñecer as realidades e

os potenciais de futuro na transferencia de coñecemento, asociada á

publicación en revistas, no Campus da Cidadanía.

7.2.3.1. Produción científica en Web of Science

A Universidade de Santiago de Compostela participou no 54% da produción

científica do Sistema Universitario Galego (14.765 documentos), mentres que a

Universidade de Vigo o fixo nun 30% (8.156 documentos) e a Universidade da

Coruña nun 16% (4.508 documentos).

A evolución temporal da produción da USC en WoS, revela un incremento do

61%, pasando de 1.068 documentos no primeiro ano obxecto de estudo a

1.725 en 2014 (táboa nº 12). A áreas incluídas no Campus da Cidadanía

representan o 10.89% da produción científica da USC en WoS durante o

período 2005-2014, tendo realizado contribucións a máis de 1.600 publicacións

no período 2005-2014.

72

Táboa nº 12

Distribución da produción científica e das publicacións asociadas por áreas temáticas (período 2005-2014)

Área USC U_Vigo UdC UB SUE

EXP 6.190 46,80%

4.194 51,42%

1.820 40,37%

13.321 34,59%

153.055 38,82%

MED 4.134 28,00%

1.104 13,54%

949 21,05%

16.909 43,90%

102.454 25,99%

BIO 2.963 20,07%

1.752 21,48%

874 19,39%

7.835 20,34%

71.100 18,04%

INX 2.946 19,95%

2.793 34,24%

1.331 29,53%

3.943 10,24%

100.545 25,50%

SOC 943 6,39%

666 8,17%

506 11,22%

2.720 7,06%

40.070 10,16%

ART 663 4,49%

308 3,78%

171 3,79%

1.783 4,63%

22.018 5,59%

A menor produción explícase en gran medida polo tipo de investigación e polo

feito de que no ámbito xurídico e nas Artes e nas Humanidades, é máis

habitual a publicación de libros. Ademais, o número de autores redúcese

considerablemente en comparación coas áreas de Ciencias e das

Experimentais.

No que respecta aos índices de coautoría, cando se compara a visibilización da

produción científica, obsérvase que o número de citas en Ciencias Sociais e

Xurídicas supera a media do Sistema Universitario Español, mentres que en

Artes e Humanidades sitúase lixeiramente por debaixo da media, o que tamén

ocorre coas Ciencias Experimentais (táboa nº 13).

73

Táboa nº 13

Índice de coautoría, nas Universidades galegas e no Sistema Universitario Español-SUE (promedio, período 2005-2014)

Área USC U_Vigo UdC UB SUE

EXP 43,59 5,02 5,04 30,32 22,64

INX 8,94 4,51 4,08 6,55 5,78

MED 7,55 5,63 6,99 8,26 7,02

BIO 7,00 5,04 15,34 7,25 6.05

SOC 3,40 2,88 3,07 3,55 3,03

ART 2,02 2,88 2,60 2,72 2,15

A distribución de documentos publicados en revistas do primeiro cuartil reflicte

que as Ciencias Sociais superan a media do Sistema Universitario Español

(SUE), mentres que en Artes e Humanidades o posicionamento é lixeiramente

inferior (táboas nº 14 e nº 15).

Táboa nº 14 Distribución do número de citas por documento atendendo ás diferentes áreas de coñecemento

(promedio período 2005-2014)

Área USC U_Vigo UdC UB SUE

BIO 15,39 18,23 13,40 17,31 14,46

EXP 14,65 15,49 11,04 18,71 14,90

INX 11,90 14,68 7,18 15,69 10,65

MED 12,98 10,85 7,09 15,70 11,90

SOC 6,09 4,39 3,27 7,06 5,84

ART+HUM 2,57 3,15 2,91 4,56 2,75

74

Táboa nº 15

Visibilidade por áreas: documentos publicados en revistas do Q1, por áreas de coñecemento (promedio, período 2005-2014)

Área USC U_Vigo UdC UB SUE

EXP 58,83 56,23 50,49 68,06 56,65

INX 57,44 59,04 40,57 64,54 51,55

BIO 54,01 45,83 45,31 55,7 43,03

MED 47,02 48,91 57,74 58,93 45,95

SOC 24,50 28,23 26,88 33,86 24,40

ART-HUM 13,57 18,51 16,96 26,452 13,72

Non obstante, cando se observa a porcentaxe de documentos publicados nas

revistas de maior impacto (TOP3), as áreas incluídas no Campus da Cidadanía

superan con creces a media do Sistema Universitario Español-SUE e do

Sistema Universitario Galego-SUG (táboa nº 16)

Táboa nº 16

Visibilidade por áreas: documentos publicados en revistas do TOP3, por áreas de coñecemento (promedio, período 2005-2014)

Área USC U_Vigo UdC UB SUE

INX 12,60 15,25 9,69 21,81 12,24

MED 12,60 6,25 26,87 15,06 9,79

EXP 10,12 10,73 8,13 13,20 6,77

BIO 9,61 6,51 5,72 8,76 4,33

SOC 5,94 2,70 5,73 8,13 4,12

ART 4,07 3,90 3,51 7.07 3,54

75

7.2.3.2. Produción científica en Scopus

Nos 10 años analizados (2005-2014) a Universidade de Santiago de

Compostela publicou un total de 13.904 documentos na base de datos Scopus.

Entre 2005 e 2014 a produción da USC en Scopus incrementouse nun 51%,

estabilizándose arredor dos 1.600 documentos anuais (táboa nº 17). Nese

mesmo período, o PDI da Universidade de Santiago de Compostela publicou

na base de datos Web of Science un total de 14.765 documentos, case un 6%

máis que en Scopus.

Cando se analiza a distribución por áreas obsérvase que tanto nas Ciencias

Sociais como nas Humanidades achegan máis do 20% das publicacións,

debido a que están mellor representadas nesta base de datos. Ademais, son

as que experimentan unha maior taxa de crecemento da produción científica no

período analizado (144,32% e 125,42%, respectivamente).

Táboa nº 17 Distribución da produción en Scopus, por áreas de coñecemento

(período 2005-2014)

Área 2005-2009 2010-2014 Total %

EXP 2.873 3.462 6.335 45,56

MED 2.373 3.138 5.511 39,64

BIO 2.034 2.777 4.811 34,60

INX 1.456 1.842 3.298 23,72

SOC 643 1.110 1.753 12,61

ART+HUM 433 732 1.165 8,38

As publicacións en revistas do primeiro cuartil en Scopus representan un

porcentaxe inferior ao que ofrecen as Ciencias Experimentais, pero téñense

incrementado de xeito moi notable no período 2010-2014 (táboa nº 18).

76

Táboa nº 18 Distribución de documentos publicados en Scopus, en revistas do Q1, por áreas de coñecemento

(período 2005-2014)

Área 2005-2009 2010-2014 Total %

EXP 1.665 2.084 3.749 59,18

MED 1.253 1.845 3.098 56,21

BIO 1.229 1.772 3.001 52,38

INX 699 939 1.638 49,67

SOC 153 313 466 26,58

ART+HUM 71 153 224 19,23

En relación á produción nas tres primeiras revistas de cada disciplina (TOP3),

obsérvase unha redución en Ciencias Sociais, mentres que ocorre o contrario

nas Artes e Humanidades. De aí que sexa posible afirmar que o forte

incremento experimentado polas publicacións do primeiro cuartil en Ciencias

Sociais e Xurídicas, no se ten traducido nun maior número de artigos nas que

son consideradas como as tres mellores revistas de cada área (táboa nº 19).

Táboa nº 19 Distribución de documentos publicados en Scopus, en revistas do TOP3, por áreas de coñecemento

(período 2005-2014)

Área 2005-2009 2010-2014 Total %

MED 206 248 454 8,24

EXP 187 253 440 6,95

BIO 155 252 407 8,46

INX 116 159 275 8,34

ART+HUM 8 23 31 2,66

SOC 17 14 31 1,77

77

Segundo os datos contidos no Informe “La actividad investigadora de la

Universidad de Santiago de Compostela en las bases de datos internacionales

Web of Science y Scopues en el período 2005-2014”, na análise por

Departamentos revélase unha clara orientación cara a publicación periódica en

WoS de certas disciplinas como son a Psicoloxía, a Economía e algún

Departamento de Dereito e Ciencias da Educación. O mesmo acontece no

caso das Artes e Humanidades, onde destacan Filoloxía, Xeografía, Historia e

Filosofía (véxanse as táboas nº 20 e nº 21).

Táboa nº 20 Distribución de documentos publicados en Web of Science nas Ciencias Sociais e Xurídicas,

por Departamentos da Universidade de Santiago de Compostela (período 2005-2014)

Táboa nº 21 Distribución de documentos publicados en Web of Science nas Artes e Humanidades, por Departamentos da Universidade de Santiago de Compostela (período 2005-2014)

Departamento*TotalDoc

%USC

Índicedeco-autoría

ColaboraciónNacional

ColaboraciónInternacional

Totalcitasvs

%USC

Citas/Doc

DocQ1

DocTOP3

FilologíaInglesayAlemana 44 0,32 1,48 -- 12(27,27%) 102(0,06%) 2,32 21(47,73%) --FilologíaInglesayAlemana 44 0,32 1,48 -- 12(27,27%) 102(0,06%) 2,32 21(47,73%) --Geografía 42 0,30 3,93 7(16,67%) 20(47,62%) 160(0,09%) 3,81 14(33,33%) --Geografía 42 0,3 3,93 7(16,67%) 20(47,62%) 160(0,09%) 3,81 14(33,33%) --LiteraturaEspañola,TeoríadelaLiteraturayLingüísticaGeneral

20 0,14 1,45 3(15,00%) 3(15,00%) 21(0,01%) 1,05 1(5,00%) --LiteraturaEspañola,TeoríadelaLiteraturayLingüísticaGeneral

20 0,14 1,45 3(15,00%) 3(15,00%) 21(0,01%) 1,05 1(5,00%) --LógicayFilosofíaMoral 16 0,12 1,75 4(25,00%) 4(25,00%) 14(0,01%) 0,88 5(31,25%) --HistoriaContemporáneaydeAmérica

15 0,11 1,80 3(20,00%) 2(13,33%) 30(0,02%) 2,00 2(13,33%) --HistoriaI 15 0,11 3,80 2(13,33%) 7(46,67%) 50(0,03%) 3,33 8(53,33%) 2(13,33%)LenguaEspañola 11 0,08 1,82 -- 4(36,36%) 32(0,02%) 2,91 1(9,09%) --FilologíaFrancesaeItaliana 4 0,03 1,25 1(25,00%) 2(50,00%) 0(0,00%) 0,00 -- --HistoriadelArte 4 0,03 2,75 1(25,00%) 1(25,00%) 1(0,00%) 0,25 1(25%) 1(25,00%)FilologíaGalega 3 0,02 2,67 1(33,33%) 2(66,67%) 3(0,00%) 1,00 1(33,33%) --FilosofíayAntropologíaSocial

2 0,01 1,00 -- 2(100,00%) 1(0,00%) 0,50 -- --HistoriaMedievalyModerna

1 0,01 1,00 -- --- 0(0,00%) 0,00 -- --HistoriaMedievalyModerna

1 0,01 1,00 -- -- 0(0,00%) 0,00 -- --TotalUSC 13904 12,65 4194

(30,16%)6261

(45,03%)184728 12,51 9381

(67,47%)1007

(7,24%)

Departamento*TotalDoc

%USC

Índicedeco-

autoría

ColaboraciónNacional

ColaboraciónInternacional

Totalcitasvs

%USC

Citas/Doc

DocQ1

DocTOP3

PsicologíaClínicayPsicobiología

205 1,47 4,48 60(29,27%) 52(25,37%) 1760(0,95%) 8,59 95(46,34%) --PsicologíaEvolutivaydelaEducación

55 0,4 3,98 18(32,73%) 9(16,36%) 291(0,16%) 5,29 17(30,91%) --PsicologíaSocial,BásicayMetodológica

54 0,39 3,26 21(38,89%) 12(22,22%) 712(0,39%) 13,19 15(27,78%) --FundamentosdelAnálisisEconómico

47 0,34 2,15 11(23,40%) 19(40,43%) 339(0,18%) 7,21 25(53,19%) 2(1,53%)EconomíaAplicada 44 0,32 2,75 5(31,25%) 16(36,36%) 222(0,12%) 5,05 15(34,09%) 25(11,06%)EconomíaCuantitativa 34 0,24 4,12 10(29,41%) 15(44,12%) 117(0,06%) 3,44 13(38,24%) 17(8,02%)EconomíaFinancierayContabilidad

25 0,18 2,92 4(16,00%) 12(48,00%) 168(0,09%) 6,72 7(28,00%) 9(6,77%)TeoríadelaEducación,HistoriadelaEducaciónyPedagogíaSocial

20 0,14 2 0(0,00%) 4(20,00%) 17(0,009%) 0,85 1(5,00%) DidácticadelasCienciasExperimentales

18 0,13 3,06 5(11,36%) 8(44,44%) 70(0,04%) 3,89 9(50%) 11(4,55%)DerechoPúblicoEspecial

16 0,12 6,25 8(50,00%) 6(37,50%) 379(0,21%) 23,69 9(56,25%) 31(8,27%)OrganizacióndeEmpresasyComercialización

16 0,12 2,94 5(27,78%) 2(12,5%) 149(0,08%) 9,31 7(43,75%) --DidácticayOrganizaciónEscolar

13 0,09 2,46 5(38,46%) 2(15,38%) 18(0,009%) 1,38 1(7,69%) 10(4,24%)CienciaPolíticaydelaAdministración

6 0,04 2,17 1(33,33%) 3(50,00%) 15(0,008%) 2,5 1(16,67%) 43(6,07%)CienciasdelaComunicación

5 0,04 2,2 0(0,00%) 3(60,00%) -- -- -- 69(13,37%)MétodosdeInvestigaciónyDiagnósticoenEducación

3 0,02 3,00 1(100,00%) 1(33,33%) 32(0,02%) 10,67 2(66,67%) 1(0,89%)DerechoComún 2 0,01 1,5 0(0,00%) 0(0,00%) 1(0,00%) 0,5 -- 12(3,03%)DidácticadelaExpresiónMusical,PlásticayCorporal

1 0,01 3,00 0(0,00%) 1(100,00%) -- -- -- 7(2,46%)HistoriaeInstitucionesEconómicas

1 0,01 2,00 1(16,67%) 0(0,00%) -- -- -- 2(1,53%)PsicologíaOrganizacional,Jurídico-Forense yMetodología de lasCiencias delComportamiento

1 0,01 5 0(0,00%) 0(0,00%) 1(100,00%) --Sociología 1 0,01 2 0(0,00%) 0(0,00%) 7(0,003%) 7 1(100,00%) -TotalUSC 13904 12,65 4194

(30,16%)6261

(45,03%)184728 12,51 9381

(67,47%)1007

(7,24%)

78

O posicionamento nos principais rankings inernacionais permite observar que a

Universidade de Santiago de Compostela destaca entre as 200 mellores

Universidades no ámbito das Ciencias, pero non nas Ciencias Sociais (Ranking

ARWU), mentres que no Ranking QS, destaca en Artes e Humanidades,

especialmente na subárea de Linguas Modernas e Literatura.

7.2.4. Proxectos e contratos de investigación

No que respecta aos proxectos de investigación que se teñen desenvolvido nas

áreas do Campus da Cidadanía, cabe salientar que cada unha das áreas

sobrepasaron os 190 proxectos e facturaron máis de 10.000.000 euros no

período comprendido entre 2011 a 2016. A área das Ciencias Sociais e

Xurídicas (ACX) tivo dous proxectos máis que a área das Artes e Humanidades

(AHU), chegando a facturar 2,9 millóns de euros máis que esta última durante

o período analizado. O cómputo xeral de ambas as dúas áreas suma un total

de 384 proxectos cun importe de 24.547.636 euros durante o período 2011-

2016 (táboa nº 22).

Táboa nº 22

Comparativa do número de proxectos de I+D+i nas Áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, segundo financiamento (período 2011-2016)

Ano Ciencias Sociais e Xurídicas (ACX) Artes e Humanidades (AHU)

Número de proxectos Importe (Euros) Número de proxectos Importe (€)

2011 42 4.300.830 32 1.541.126

2012 40 2.025.578 47 2.141.918

2013 9 647.224 8 1.029.265

2014 41 2.887.054 43 2.873.867

2015 21 1.333.150 25 1.379.645

2016 40 2.526.552 36 1.861.427

Total 193 13.720.388 191 10.827.248

En canto á natureza dos proxectos realizados, estes poden estar enmarcados

dentro de Programas/Plans de financiamento da I+D+i, autonómicos, estatais,

internacionais ou outros programas. Analizando a táboa nº 23 con datos

79

referentes ao período 2011-2016, constátase que dos 384 proxectos levados a

cabo un 56,5% das fontes de financiamento son estatais, un 30,7% son

autonómicas, un 7,0% son internacionais e un 5,7% proveñen doutras fontes

(táboa nº 23)

Táboa nº 23 Comparativa do número de proxectos de I+D+i nas Áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e

Humanidades, segundo a fonte de financiamento (período 2011-2016)

Ámbito Autonómicos Internacionais Nacionais Outros Total

Áreas número % número % número % número % número %

ACX 60 15,6 22 5,7 92 24,0 19 4,9 193 50,3

AHU 58 15,1 5 1,3 125 32,5 3 0,8 191 49,7

Total 118 30,7 27 7,0 217 56,5 22 5,7 384 100

Como se amosa na táboa 23, a maioría dos proxectos foron financiados por

programas nacionais, seguidos de programas autonómicos e logo

internacionais. Con todo, isto non se reflicte no importe dos proxectos. O 47,8%

do financiamento conseguido polas áreas de coñecemento que se adscriben

ao Campus da Cidadanía para a realización de proxectos de I+D+i procedeu

de fontes autonómicas, fronte un 35,3% do financiamento conseguido a través

de convocatorias de ámbito estatal. Os programas internacionais supuxeron un

15,4% do importe total, representado tan só o 7,0% dos proxectos realizados

(táboa nº 24).

Táboa nº 24 Importe dos proxectos de I+D+i nas Áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas,

nas Artes e Humanidades, segundo a fonte de financiamento (período 2011-2016)

Ámbito Autonómicos Internacionais Nacionais Outros Total

Áreas Importe (euros) % Importe

(euros) % Importe (euros) % Importe

(euros) % Importe (euros) %

ACX 5.766.676 23,5 3.492.517 14,2 4.165.864 17,0 295.331 1,2 13.720.388 56,0

AHU 5.964.462 24,3 297.782 1,2 4.506.160 18,4 58.843 0,2 10.827.248 44,1

Total CdC

11.731.138 47,8 3.790.299 15,4 8.672.025 35,3 354.174 1,4 24.547.637 100

No que respecta aos contratos e actividades de transferencia levados a cabo

polas áreas do Campus da Cidadanía, a área das Ciencias Sociais e Xurídicas

destaca cun 73,7% dos contratos (549) fronte ao 26,3% dos contratos (196) da

80

área das Artes e Humanidades no período 2011-2016. En canto ao importe

reportado por estas actividades, estas áreas facturaron máis de 5 millóns de

euros neste período, en concreto, 7,86 millóns de Euros a área das Ciencias

Sociais e Xurídicas e 5,76 millóns de euros nas Artes e Humanidades, que

supón o 57,7% e o 42,3%, respectivamente, do importe total dos ingresos

asociados ao Campus da Cidadanía. Isto fai un cómputo total de 745 proxectos

e 13.624.044 euros de ingresos xerados entre 2011 e 2016 (táboa nº 25).

Táboa nº 25 Contratos de I+D+i nas Áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas,

nas Artes e Humanidades, con financiamento (período 2011-2016)

Áreas contratos 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Total

ACX

Número de contratos 89 78 84 87 103 108 549

% 16,2% 14,2% 15,3% 15,8% 18,8% 19,7% 73,7%

Importe (Euros) 1.233.758 1.914.575 1.119.307 960.471 1.432.431 1.203.755 7.864.297

% 15,7% 24,3% 14,2% 12,2% 18,2% 15,3% 57,7%

AHU

Número de contratos 36 20 44 23 26 47 196

% 18,4% 10,2% 22,4% 11,7% 13,3% 24,0% 26,3%

Importe (Euros) 749.209 863.212 1.489.007 366.808 1.051.595 1.239.916 5.759.747

% 13,0% 15,0% 25,8% 6,4% 18,3% 21,5% 42,3%

Total

Número de contratos 125 98 128 110 129 155 745

% 16,8% 13,1% 17,2% 14,8% 17,3% 20,8% 100,0%

Importe (Euros) 1.982.968 2.777.787 2.608.314 1.327.279 2.484.025 2.443.671 13.624.044

% 14,5% 20,4% 19,1% 9,7% 18,2% 17,9% 100,0%

En canto á natureza das iniciativas promovidas cabe salientar que son de

diversa índole: Actividades de Promoción da Ciencia (AD); Actividades de

Transferencia do Coñecemento (AT); Actividades realizadas para ou con

Empresas sexan nacionais ou estranxeiras (CE); Actividades realizadas para

ou con entidades sen fins de lucro (CL); Actividades realizadas para ou con

Administracións Públicas, Universidades, OPIs e outros Centros Públicos de

investigación, sexan nacionais ou estranxeiras (CP); Actividades encargadas

pola propia USC a algún grupo de investigación mediante acordos internos

81

(CU); Servizos Xerais da USC (RIAIDT), Plataformas Tecnolóxicas (SX); ou

Servizos de Grupos (SG). Na táboa nº 26 pódese observar que un 49,5% dos

contratos foron por Actividades realizadas para ou con Administracións

Públicas, Universidades, OPIs e outros Centros Públicos de investigación,

sexan nacionais ou estranxeiras (CP), seguido do 26,6% de contratos por

Actividades realizadas para ou con Empresas sexan nacionais ou estranxeiras

(CE), e un 13,3% de contratos por actividades realizadas para ou con

entidades sen fins de lucro (CL). Os contratos das actividades nomeadas

supoñen o 89,4% das actividades totais do Campus da Cidadanía.

No tocante ao importe percibido pola realización dos contratos, un 50,5% dos

ingresos totais do Campus da Cidadanía provén dos contratos con centros de

titularidade pública (CP), seguido dun 32,7% dos contratos con empresas (CE),

un 11,5% dos contratos con entidades sen fins de lucro (terceiro sector); no

seu conxunto representan o 94,7 por cento do importe total dos contratos

vinculados ás Áreas de coñecemento que se adscriben ao Campus da

Cidadanía.

Táboa nº 26

Contratos de I+D+i nas Áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, segundo o importe das actividades (período 2011-2016)

ÁREAS AD AT CE CL CP CU SX SG Total

ACX

Nº 16 1 156 84 236 8 8 40 549 % 2,1% 0,1% 20,9% 11,3% 31,7% 1,1% 1,1% 5,4% 73,7%

Importe (Euros) 241.119 1.039 1.673.427 1.489.624 4.058.552 6.462 332.872 61.199 7.864.297

% 3,0% 0,0% 21,3% 18,9% 51,6% 0,1% 4,2% 0,8% 57,7%

AHU

Nº 6 0 42 15 133 0 0 0 196 % 0,8% 0,0% 5,6% 2,0% 17,8% 0,0% 0,0% 0,0% 26,3%

Importe (Euros) 72.361 0,0 2.780.154 81.567 2.825.665 0 0 0 5.759.747

% 1,3% 0,0% 48,3% 1,4% 49,1% 0,0% 0,0% 0,0% 42,3%

Total

Nº 22 1 198 99 369 8 8 40 745 % 2,9% 0,1% 26,6% 13,3% 49,5% 1,1% 1,1% 5,4% 100%

Importe (Euros) 313.480 1.039 4.453.582 1.571.193 6.884.217 6.462 332.873 61.200 13.624.044

% 2,3% 0,0% 32,7% 11,5% 50,5% 0,1% 2,4% 0,4% 100,0%

82

8. Internacionalización

Preséntanse neste apartado algunhas das principais circunstancias que

concorren nos procesos de internacionalización das Ciencias Sociais e

Xurídicas, das Artes e Humanidades, na converxencia que propician a

actividade docente e investigadora; máis en concreto magnitudes que aluden

ao alumnado estranxeiro e a proxectos de investigación con financiamento

internacional, de especial relevancia para valorar as capacidades e o potencial

de futuro do Campus da Cidadanía da USC. Tamén, unha breve alusión ao

Plan Estratéxico de Internacionalización (2017-2020) e as potencialidades que

poderá achegar –como valor engadido ao Campus da Cidadanía– o Grupo

Compostela de Universidades (GCU).

8.1. Alumnado estranxeiro

No curso académico 2015-16 un total de 843 alumnos estranxeiros e de

mobilidade, desenvolveron na Universidade de Santiago de Compostela

estudos asociados ás titulacións que se imparten nas áreas que toman como

referencia o Campus da Cidadanía; o que vén a representar arredor do 40% do

total da Universidade de Santiago de Compostela

Táboa nº 27 Estudantes estranxeiros e de mobilidade (in) nas Áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas,

nas Artes e Humanidades (curso académico 2015-2016)

Centro (Facultades)

Número de alumnos

estranxeiros

número de alumnos de mobilidade

Número de alumnos total

Ciencias da Comunicación 3 38 41 Ciencias da Educación 16 21 37 Ciencias Económicas e Empresariais 43 106 149 Ciencias Políticas e Sociais 15 50 65 Dereito 20 71 91 Filoloxía 31 183 214 Filosofía 3 8 11 Psicoloxía 15 60 75 Relacións Laborais 7 12 19 Xeografía e Historia 13 41 54 Administración e Dirección de Empresas (Lugo) 8 43 51 Formación do Profesorado (Lugo) 2 1 3 Humanidades (Lugo) 10 23 33 TOTAL 186 657 843

83

A Facultade de Filoloxía é a que conta cun maior número de alumnado

estranxeiro e de mobilidade, o que se corresponde coa tipoloxía dos estudos

que se ofertan neste Centro. Seguidamente, son as Facultades de Ciencias

Económicas e Empresariais, Dereito e Psicoloxía as que presentan un maior

volume de estudantes que participan nestes programas (táboa nº 27).

No que se refire a datos globais da USC sobre o programa Erasmus, os datos

máis recentes dispoñibles na páxina web son do ano 2015, Neste ano a USC

asinou 1.105 acordos de intercambio Erasmus e 419 convenios con

universidades en 29 países. A USC enviou 350 estudantes e recibiu 431

alumnos no marco deste programa. En canto ao xénero dos estudantes

Erasmus, máis do 60% son mulleres, tanto en alumnado saínte como entrante

(táboa nº 28).

Táboa nº 28 Estudantes estranxeiros e de mobilidade (in/out) na USC (período 2011-2015)

Descritores/indicadores 2011 2012 2013 2014 2015

Número de acordos de intercambio ERASMUS asinados

1.661 1.882 1.930 1.066 1.105

Número de Universidades en convenios ERASMUS 425 432 472 447 419

Número de países europeos con convenios ERASMUS

29 28 30 30 29

Número de estudantes ERASMUS saíntes 758 597 617 507 350

Mulleres entre o alumnado ERASMUS saínte (%) 62,3 62,3 64,8 58,6 62,0

Número de estudantes ERASMUS recibidos/as 750 669 541 495 431

Mulleres entre o alumnado ERASMUS recibido (%) 76,7 74,7 75,9 73,7 67,7

8.2. Proxectos de investigación internacionais

No período 2014-2016 as distintas áreas que se vinculan ao Campus da

Cidadanía realizou un total de 206 proxectos, dos cales 13 (un 6,3%) recibiron

financiamento internacional; concretamente 12 foron financiados pola Comisión

Europea e 1 polo British Geological Survey. Analizando o importe dos

proxectos con financiamento internacional, estes 13 proxectos obtiveron un

84

total de 723.044 Euros, representando o 5,6% do importe total dos proxectos

do Campus da Cidadanía no mesmo período (táboa nº 29).

Táboa nº 29 Proxectos de I+D+i con financiamento internacional nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes

e Humanidades na Universidade de Santiago de Compostela (período 2014-2016)

Áreas

indicadores

número de

proxectos % sobre o total do

Campus da Cidadanía Importe (Euros)

% sobre o total do Campus da Cidadanía

Ciencias Sociais e Xurídicas 11 5,3 649.297 5,0

Artes e Humanidades 2 1,0 73.747 0,6 Total_CdC 13 6,3 723.044 5,6

Total proxectos da USC 206 100,0 12.861.695 100,0

Os 13 proxectos internacionais que toman como referencia o Campus da

Cidadanía, foron realizados por 5 centros (véxase figura nº 18): a Facultade de

Dereito realizou un proxecto (7,7%), a Facultade de Ciencias Económicas e

Empresariais completou tres proxectos (23,1%); a Facultade de Ciencias da

Educación cinco proxectos (38,5%); a Facultade de Filoloxía completou un

proxecto (7,7%); e por último, cabe salientar que o Instituto de Estudios e

Desenvolvemento de Galicia levou a cabo 3 proxectos (23,1%).

Figura nº 18

Proxectos de I+D+i con financiamento internacional nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, por centro (período 2014-2016)

85

Nos procesos de internacionalización o Campus da Cidadanía está convocado

a participar, tanto como sexa factible, nas actuacións contempladas no Plan

Estratéxico de Internacionalización da Universidade de Santiago de

Compostela (2017-2020), promovido pola Vicerreitoría de Internacionalización

da USC, no que se refire tanto á súa oferta docente como á súa actividade

investigadora, asumindo que os seus procesos se vinculan dun xeito

inequívoco á mellora da calidade, sexa da formación do estudantado, do

desenvolvemento da docencia e investigación na que participa o PDI, e/ou das

responsabilidades na administración e xestión da que participa o PAS da

Universidade de Santiago de Compostela.

Máis que isto, e xunto con outras entidades, colectivos, etc. o Campus da

Cidadanía participará, tanto como sexa factible, nas actuacións que se

promovan polo Grupo Compostela de Universidades, como asociación, sen

ánimo de lucro e de ámbito internacional, de institucións de Educación Superior

creada arredor dos valores do Camiño de Santiago; e que, na actualidade está

conformado por 60 Universidades (15 americanas e 45 europeas), dúas

entidades asociadas e oito asociacións colaboradoras con presenza en

América, Europa e Asia (CONAHEC, FAUBAL, HACU, QS ASIA, ANUIES,

Erasmus Compostela, Scholars at Risks, EEUA).

Concluiremos sinalando que a internacionalización do Campus da Cidadanía,

procurando que as súas achegas se proxecten en diferentes xeografías e

realidades do mundo, deberá conciliarse cunha maior e mellor

contextualización das súas iniciativas nos contornos socio-institucionais e

ambientais máis próximos, nos campus de Lugo e Santiago de Compostela así

como no conxunto do sistema universitario galego e da sociedade que o acolle.

Sendo así, o Campus da Cidadanía deberá propiciar, a través ddo seu plan de

acción e das iniciativas que oportunamente desenvolva, a articulación e

cooperación con diferentes axentes sociais e económicos, servizos públicos e

Administracións, etc., así como de distintas entidades, organizacións,

fundacións, asociacións, soetc. que vitalizan social e culturalmente as nosas

sociedades.

86

9. Análise DAFO

Nas súas connotacións máis estendidas, na expresión DAFO articúlase un

acrónimo integrado pola siglas das palabras Debilidades, Ameazas, Fortalezas

e Oportunidades, sendo considerada como unha ferramenta ou procedemento

de estudo co que se pretende realizar un achegamento ás características

internas (Debilidades e Fortalezas) e á situación externa (Ameazas e

Oportunidades) nas que se insire unha determinada institución, iniciativa,

proxecto, etc.

No que respecta ao Campus da Cidadanía e ás áreas de coñecemento que o

integran –Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades– a Análise DAFO

realizada, en distintas fases e secuencias, toma como referencia, ao igual que

acontece con outras realidades e procesos, o Plan Estratéxico 2011-2020,

actualmente vixente na Universidade de Santiago de Compostela. No mesmo,

posibilitando retrotraernos aos inicios da presente década (ano 2011),

presentábase unha Análise DAFO que, en clave interna –mediante a

identificación das fortalezas e debilidades– e externa, visibilizando as

oportunidades e ameazas, poñíase de manifesto como ademáis de permitir

contextualizar os ámbitos estratéxicos do devandito Plan, debería contribuir a:

“aproveitar as fortalezas para consolidarse”; “detectar as debilidades para

afrontalas”; “coñecer as oportunidades para medrar”; e “anticiparse ás

ameazas”.

Sete anos máis tarde, en 2017, algunhas destas ameazas e debilidades,

expresadas no Plan Estratéxico da USC (2011-2020) teñen sido superadas ou

modificadas nas súas lecturas iniciais, xurdindo outras que toman como

referencia un contexto socio-económico, político, institucional, académico e

científico sometido a distintos avatares e incertezas. Ao tempo, algunhas das

oportunidades e fortalezas teñen permitido un desenvolvemento cuantitativo e

cualitativamente relevante, do que son unha boa mostra as memorias de

actividades, de responsabilidade social, etc. que se teñen presentado ao longo

87

dos derradeiros anos, reflectindo unha estimable vitalidade da Universidade

compostelá para afrontar os procesos de transformación e innovación que se

anticiparon no devandito Plan Estratéxico, coa activa participación de distintos

axentes e colectivos da súa comunidade universitaria.

No que respecta ao Campus da Cidadanía, a Análise DAFO contemplou,

metodoloxicamente, varias secuencias e actuacións, nos que participaron a

consultora SPI España, que fixo unha primeira achega nos meses de

decembro de 2016 e marzo de 2017, e a Empresa de Estudos Sociais de

Galicia (EDESGA), que en colaboración coa Área de Calidade e mellora dos

procedementos da USC, aplicou un cuestionario sobre as “percepcións,

opinións e representacións sociais arredor do Campus da Cidadanía da USC”,

aplicado nos meses de novembro e decembro de 2016. Complementariamente,

entre os meses de marzo e abril de 2017, foron convidados a participar nesta

análise distintos colectivos e responsables da Universidade de Santiago de

Compostela, na súa condición de Decanos/as de Facultades, Directores/as de

Institutos e Centros de Investigación, Directores/as ou Coordinadores/as de

Servizos, Oficinas, Centros, Recursos, etc. de apoio á docencia, á investigación

e á comunidade universitaria.

O que se presenta de seguido recolle, no fundamental, as achegas destes tres

procesos de consulta e deliberación colectiva en tanto que un expoñente –

entre outros– das principais fortalezas e debilidades asociadas á creación e

desenvolvemento do Campus da Cidadanía na Universidade de Santiago de

Compostela, así como das circunstancias externas que, a priori, que poderán

influír no seu proxecto (véxase figura nº 19).

Atendendo á orde na que se combinan as palabras na acrónimo DAFO,

comezamos a exposición polas “debilidades” (D) e “ameazas” (A), para

presentar posteriormente as “fortalezas” (F) e “oportunidades” (O) identificadas

co nacente Campus da Cidadanía da Universidade de Santiago de

Compostela.

88

Figura nº 19 Articulación interna-externa da Análise DAFO e da súa aplicación ao Campus da Cidadanía

da Universidade de Santiago de Compostela

Fonte: Plan de Internacionalización da Universidade de Santiago de Compostela (2017-2020).

Debilidades

D1.

Un escaso coñecemento e recoñecemento das potencialidades inherentes ás

Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, así como das distintas

circunstancias que concorren nos seus respectivos procesos formativos e de

investigación, no interior da comunidade universitaria e cara á sociedade.

A pesar da longa traxectoria que acreditan á maioría das achegas que se

veñen realizando nestas áreas, persiste o baixo coñecemento mutuo das

mesmas, tanto no interior da comunidade universitaria que as conforma –

PDI, estudantado, PAS, etc.– como doutras ramas ou áreas de

coñecemento, limitando a súa cooperación docente e investigadora,

minorando as súas potencialidades para o traballo compartido, inducindo

o descoñecemento das súas respectivas prácticas académicas e

aproveitar

aumentar

neutralizar

diminuír

89

científicas, etc. Unha fraxilidade que acostuma a reflectirse nunha escasa

proxección pública e na dificultade para articular proxectos en común que

sexan transversais e interdisciplinares, en especial xerada polo frecuente

descoñecemento dos diversos actores potenciais da súa existencia

mutua; ao que se engade o descoñecemento da existencia de distintos

organismos (servizos, áreas, etc.) dentro da USC que teñen atribuidas

funcións para o seu enlace e articulación.

D2. A percepción, relativamente estendida, das dificultades asociadas a posta en

marcha dun Campus desta natureza, que van desde o escepticismo respecto

dos logros que se poderán acadar ata o cuestionamento da súa operatividade

e concreción en actuacións que supoñan melloras tanxibles nas áreas de

Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades.

Nas incertezas e dúbidas que se suscitan respecto da viabilidade do

Campus da Cidadanía existen distintas circunstancias ou valoracións

concorrentes como son: a falta de coñecemento e de difusión do

proxecto, cando menos nos seus inicios; o fracaso dalgunhas

experiencias previas, relativas a cambios organizativos, na cultura

institucional e as propostas estratéxicas; o recoñecemento equitativo da

actividade docente e investigadora; a falta de recursos económicos e

infraestruturais que o poidan sustentar ou, nalgúns casos, o

descoñecemento da existencia deses recursos, en especial

infraestruturas e capital humano especializado, dentro da propia

Universidade; a falta de interese e implicación na comunidade

universitaria, a propia natureza da iniciativa, etc.

D3. A escasa traxectoria investigadora en determinadas áreas do CdC para

articular obxectivos, programas e liñas de investigación que sexan

converxentes coas prioridades das políticas de I+D+i, nas que teñen primado

procesos de innovación, transferencia de coñecemento, valoración de impacto

e progreso tecnolóxico de natureza experimental.

90

As liñas prioritarias na investigación competitiva e na transferencia de

coñecemento, de alcance internacional, nacional e autonómico teñen

situado nun segundo plano os saberes que toman como referencia as

Ciencias Sociais, as Artes e Humanidades; unha circunstancia que ten

deparado a súa progresiva minusvaloración nas convocatorias

competitivas de I+D+i, nos procesos de selección e promoción de

investigadores (axudas pre e postdoutorais en particular), na transferencia

de coñecemento e publicacións en revistas indexadas, etc. Neste sentido

cabe salientar o desequilibrio existente na capacidade de formar

investigadores e investigadoras nas áreas do Campus da Cidadanía,

garantindo o relevo e a mellora do Persoal Docente e Investigador.

D4. Unha carencia, persistente a pesar dos avances que se teñen producido tanto

na USC como noutros contextos institucionais, na utilización de indicadores

axeitados para a avaliación dos procesos de I+D+i nas Ciencias Sociais e

Xurídicas, nas Artes e Humanidades, que concilien a polivalencia dos seus

coñecementos coa natureza específica e idiosincrática que os caracteriza, así

como da transferencia que deles se fai á sociedade.

En termos xerais, os indicadores e criterios comunmente establecidos

para a medición dos resultados de investigación e transferencia están

prioritariamente enfocados cara eidos de carácter técnico e/ou

tecnolóxico, sendo –en xeral– pouco axeitados para a valoración das

actividades científicas e investigadoras realizadas nas áreas de

coñecemento vinculadas ao Campus da Cidadanía. Isto supón unha

dificultade engadida no intre de amosar a excelencia do Campus e para

que os investigadores se vexan suficientemente recoñecidos nas

convocatorias competitivas realizadas en diferentes instancias da xestión

de I+D+i, especialmente no que se refire ao sistema de publicacións, no

desenvolvemento de recursos dixitais como bases de datos, corpus, etc.

91

D5. Unha baixa valorización e proxeción dos resultados da investigación, asociada

a unha incipiente ou moi escasa internacionalización en determinadas áreas,

en ocasións acompañada dunha feble autopercepción da capacidade de

transferencia de coñecemento á sociedade.

Identifícase unha excesiva atomización e fragmentación de boa parte dos

grupos de investigación, nalgúns casos con tamaño reducido ou en vías

dunha redución e mesmo extinción polas xubilacións –nos vindeiros

anos– do seu PDI máis recoñecido e consolidado; ao que se engade, en

ocasións, a pouca ambición na procura de financiamento en

convocatorias competitivas internacionais, ou a carencia de hábitos

colaborativos.

D6. Unha limitada cobertura, no contexto xeral da USC e do conxunto das

Universidades públicas, das necesidades docentes e investigadoras,

especialmente agravada –nalgunhas áreas de coñecemento– polos

condicionantes impostos para a contración e promoción do PDI no contexto da

crise económica dos últimos anos, condicionando o acceso a categorías

docentes estables e xerando unha crecente dificultade para conciliar a

actividade docente coa investigadora.

As debilidades percibidas e/ou expresadas neste ámbito aluden ás

distintas circunstancias que teñen concorrido nos últimos anos na

cobertura, promoción e/ou estabilización de prazas docentes,

especialmente nas categorías de profesores Catedráticos e Titulares de

Universidade, así como na convocatoria de prazas de substitución ou

similares pola vía do profesorado asociado; ademais da precarización e

inestabilidade que comportan para o conxunto do PDI da Universidade, a

súa incidencia nalgúns títulos e áreas de coñecemento ten sido

especialmente significativa, máxime cando se vincula as dificultades de

acceso á función docente dos novos doutores, moitos deles bolseiros ou

92

contratados nos programas de Formación do Profesorado Universitario

(FPU).

A estas debilidades se engade o envellecemento das plantillas docentes e

as dificultades existentes para dar unha cobertura suficiente naquelas

áreas que concentran un maior número de alumnos estranxeiros nas súas

materias, nas que incrementou o número de alumnos por aula nos seus

grupos expositivos e interactivos, na atención á diversidade dos

estudantes de Grao, ou a unha maior vinculación entre a formación

teórica e práctica, sexa a través do prácticum ou das prácticas externas.

Ameazas

A1. O previsible decrecemento de estudantes nas titulacións dalgunhas das áreas

de coñecemento vinculadas ao Campus da Cidadanía, acompañada da

redución de número de docentes e investigadores adscritos ás mesmas, aínda

que cun impacto dispar.

Sendo unha circunstancia que pon en risco ao conxunto dos estudos

universitarios, tal e como se recoñece no Plan Estratéxico da USC (2011-

2020), a dinámica demográfica de Galicia poderá afectar directamente a

algunhas das titulacións e ámbitos de coñecemento que insiren o seu

labor docente e investigador no Campus da Cidadanía. Como se sabe, a

evolución demográfica de Galicia vén provocando un envellecemento

continuo da súa poboación, diminuíndo o volume de estudantes en idade

de comezar os seus estudios superiores; unha circunstancia que non se

ten paliado –ata o momento– cunha oferta formativa que amplíe os

potenciais destinatarios das súas ensinanzas, acordes cunha visión que

potencie e poña en valor a formación continua, a aprendizaxe ao longo da

vida, etc.

93

A2.

Unha oferta-demanda de estudos condicionada polas percepcións e

representacións sociais existentes respecto dalgunhas das titulacións que se

imparten nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades,

aos que se engade a dificultade que supón concretar unha axeitada transición

desde a formación ao mundo profesional e laboral.

A pesar da importancia recoñecida e, nalgúns casos, outorgada

socialmente á formación da cidadanía nos valores, saberes, actitudes,

comportamentos, etc. que toman como referencia as Ciencias Sociais e

as Humanidades, a adaptación das Universidades as emerxentes

necesidades do mercado laboral, das tecnoloxías da información e a

comunicación, dos modelos de produción e consumo, etc. está influíndo

na imaxe social dos seus estudos, aos que se lles atribúe unha escasa

“utilidade” práctica, unha baixa empregabilidade e unha menor inserción

laboral dos seus graduados.

A3. Unha excesiva polarización, perpetuada ao longo das últimas décadas, nos

apoios brindados ás áreas de coñecemento que orientan as súas liñas de

investigación cara a creación e transferencia de coñecementos ligados ás

ciencias cun perfil máis técnico, tecnolóxico, experimental e/ou aplicado, en

detrimento das que toman como referencia Ciencias Sociais e Xurídicas, as

Artes e Humanidades.

As liñas prioritarias na investigación competitiva e na transferencia de

coñecemento, de alcance internacional, nacional e autonómico teñen

situado nun segundo plano os saberes que toman como referencia as

Ciencias Sociais, as Artes e Humanidades; unha circunstancia que ten

deparado a súa progresiva minusvaloración nas convocatorias

competitivas de I+D+i, nos procesos de selección e promoción de

investigadores (axudas pre e postdoutorais en particular), na transferencia

de coñecemento e publicacións en revistas indexadas, etc. Neste sentido

94

cabe salientar o desequilibrio existente na capacidade de formar

investigadores e investigadoras nas áreas do Campus da Cidadanía,

garantindo o relevo e a mellora do Persoal Docente e Investigador.

A4. A escaseza e falta de continuidade no financiamento de recursos básicos para

desenvolver a actividade docente e investigadora, como unha variable de

contorno, á que se engaden as condicións de traballo do Persoal Docente e

Investigador, que dificultan a necesaria actualización formativa, a innovación

docente e a construción dunha carreira investigadora acorde coas esixencias

da sociedade.

Alúdese nesta ameaza, expresada por diferentes colectivos docentes, á

excesiva carga de traballo docente e administrativo ao que ten que dar

resposta o PDI nos últimos anos, así como ao escaso recoñecemento do

mesmo polas axencias e comités de avaliación, cun notorio desequilibrio

entre a valorización que se fai da actividade investigadora en detrimento

da actividade docente e/ou de xestión. Nesta circunstancia tamén

concorre certa desilusión e frustración respecto das expectativas de

futuro, así como na carencia –percibida– de apoio técnico-administrativo

ás funcións que se realizan na xestión de proxectos de investigación e

innovación, a orientación e asesoramento nas iniciativas de I+D+i (máis

puntual que continuada), o sobrecargo de responsabilidades nos IPs, etc.

A5. Un tecido socio-económico, empresarial e institucional cunha escasa

orientación dos seus recursos e investimentos en iniciativas de I+D+i, cunha

especial febleza nas áreas de coñecemento que conforman as Ciencias

Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades.

Trátase dunha ameaza cun perfil, cando menos, ambivalente, na que

como tamén se afirmaba no Plan Estratéxico da USC (2011-2020) afecta

ao conxunto das áreas de coñecemento das Universidades nunha dobre

perspectiva: dunha banda como tal “ameazas”, a que evidencia –a pesar

95

dos cambios acontecidos– un tecido empresarial do contorno inmediato

cun reducido compoñente de I+D+i; doutra, a que se conceptúa como

unha “oportunidade” no sentido de amosar un crecente interese –e toma

de conciencia– do tecido económico e empresarial polas capacidades das

Universidades para dar resposta ás súas necesidades e demandas.

No que respecta ao Campus da Cidadanía son especialmente

significativas as carencias, indiferenzas, limitacións, etc. asociadas á

aposta deste tecido socio-económico e empresarial por actuacións que

poñan en valor os procesos formativos e de I+D+i nas áreas de Ciencias

Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, contribuíndo ao seu

financiamento e patrocinio, mellorando non só as oportunidades da

transferencia de coñecemento, senón tamén as de inserción sociolaboral

dos seus estudantes.

Con todo, non pode obviarse a relevancia que teñen para estas áreas as

actuacións que deberán ser promovidas polas Administracións Públicas

(Estatal, Autonómica, Local) na consolidación e desenvolvemento

institucional de servizos especialmente sensibles para a calidade da vida

e o benestar social da cidadanía, en materia de educación, xustiza,

ordenación do territorio, servizos sociais, cultura, etc. As ameazas

asociadas á crise económica e a diminución do gasto público (recortes)

poderá traducirse en novas oportunidades para o seu quefacer cotiá de

mudar as circunstancias e, con elas, as decisións políticas que se

adopten nos vindeiros anos.

Fortalezas

F1. Unha longa e recoñecida traxectoria histórica das Ciencias Sociais e Xurídicas,

das Artes e Humanidades na Universidade de Santiago de Compostela e no

Sistema Universitario Galego.

96

A experiencia, calidade, relevancia e o recoñecemento internacional do

traballo docente e investigador nestas áreas durante décadas polos

Centros, Departamentos, Grupos de Investigación, etc., ten deparado un

elevado peso específico dos títulos e dalgunhas liñas de investigación que

se imparten nestas áreas nos Campus de Santiago de Compostela e

Lugo, asociando a tradición herdada con novas propostas formativas e de

proxectos de I+D+i que se orientan cara a optimización das sinerxías do

territorio e da sociedade con visión de futuro. A este labor veñen

contribuíndo, entre outras actuacións, as que se promoven na edición

universitaria mediante coleccións e/ou revistas de Ciencias Sociais e

Humanidades de excelencia e primeiro nivel.

Polo demais, nalgunhas das áreas vinculadas ás Ciencias Sociais e

Xurídicas, ás Artes e Humanidades, a Universidade de Santiago de

Compostela está acadando posicionamentos relevantes nas clasificacións

externas que as inclúen nas súas avaliacións.

F2. Un diversificado e, nalgúns casos, consolidado liderado institucional, científico

e académico das actuacións promovidas polos Centros (Facultades e

Institutos), Departamentos, Grupos e/ou Redes de grupos de investigación, etc.

nos seus respectivos ámbitos de especialización, con proxección nacional e

internacional.

Nesta perspectiva merece salientarse a crecente participación e

recoñecemento de Grupos e Redes de grupos de investigación como

unidades competitivas de referencia ou de potencial crecemento, xunto

cunha progresiva participación en iniciativas vinculadas a proxectos ou

contratos de investigación, innovación docente, etc. con protagonismo na

súa dirección e/ou coordinación de Persoal Docente e Investigador

adscrito ás áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e

Humanidades. Moitos dos grupos de investigación dispoñen de recursos

propios financiados con cargo a proxectos competitivos (bases de dados,

corpus etiquetados, rexistros de propiedade intelectual, patentes, etc.)

97

que son de utilidade, aínda que non sempre coa visibilidade precisa e/ou

desexable.

F3. Unha oferta docente completa e integral en Graos, Posgraos e Doutoramentos,

cunha acreditada solvencia académica nos seus plans de estudo, nas

propostas de ensino-aprendizaxe, nos procesos metodolóxicos, etc., tal e como

se vén reflectindo nas Memorias de Verificación, Seguimento e Acreditación

dos títulos que se imparten nestas áreas nos Campus de Santiago de

Compostela e Lugo.

No mapa de titulacións actualmente vixente no Sistema Universitario

Galego, o Campus da Cidadanía ten acadado unha meritoria capacidade

de diversificación e axuste dos títulos que oferta ás necesidades da

sociedade galega, especialmente a partir da converxencia dos seus

procesos formativos, de natureza teórico-práctica, co Espazo Europeo de

Educación Superior, sexan de Grado, Posgrao (Másteres Oficiais e

Propios) e Doutoramento, nalgúns casos cunha ampla demanda por parte

do estudantado, que está conseguindo incrementar a captación de

alumnado procedente doutras Comunidades Autónomas e países.

Abunda o profesorado que nos últimos anos está facendo unha aposta

decidida pola renovación e a innovación docente, incorporando as

Tecnoloxías da Información e da Comunicación á súa docencia, facendo

uso do Campus Virtual da USC e das metodoloxías didácticas

pertinentes, etc., o que se reflicte –en xeral– na satisfacción amosada

polos estudantes nas enquisas que avalían a actividade docente do seu

profesorado.

F4. Unha crecente capacidade de apertura e relacionamento internacional, tanto

con Universidades de distintos contextos (en Europa, na América do Norte e

Latinoamérica, Asia, etc.) como con empresas e institucións de fóra do noso

país.

98

En converxencia co conxunto das áreas de coñecemento que articulan os

saberes na Universidade de Santiago de Compostela, o Campus da

Cidadanía amosa unha progresiva e sostida apertura do seu profesorado,

estudantado, etc. a outros países e realidades, incrementando

significativamente nos últimos anos a súa proxección internacional, as

iniciativas de mobilidade (in/out), etc. Cabe destacar o prestixio acadado

por diferentes equipos docentes e de investigación na organización de

congresos internacionais, na coordinación e participación en revistas de

recoñecido impacto internacional, o liderado de redes e sociedades

científicas, na colaboración con colectivos docentes e investigadores

doutros países, apertura a novas realidades (asiáticas, árabes...), etc.

F5. Unha decidida e crecente implicación dos Centros, Departamentos, Grupos e

Redes de investigación das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e

Humanidades, así como de equipos docentes en iniciativas de

responsabilidade social.

Aínda que se trata dunha liña de acción compartida polo conxunto das

áreas de coñecemento que conforman o quefacer docente, investigador,

cultural, etc. da Universidade de Santiago de Compostela, o Campus da

Cidadanía sitúa boa parte das súas actuacións en proxectos que implican

un decidido compromiso das súas Facultades, Institutos, Departamentos,

Grupos de Investigación, etc. con proxectos de educación e cooperación

ao desenvolvemento, de equidade de xénero, de atención á diversidade

funcional, da cultura da sustentabilidade, das actividades de interese e

participación social, etc., tal e como se amosa nas actuacións promovidas

polas Cátedras propias, dos convenios de colaboración con entidades do

terceiro sector, etc.

Cabe salientar o potencial do Campus da Cidadanía para a promoción do

pensamento crítico e a responsabilidade institucional en ámbitos moi

sensibles aos dereitos da cidadanía desde unha perspectiva económica,

social, cultural, ética e medioambiental.

99

F6. Un elevado potencial de multi-inter-transdisciplinariedade das áreas que se

vinculan ás Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, tanto no

que respecta aos títulos que se imparten como na capacidade investigadora

dos seus grupos, redes e, de ser o caso, agrupamentos estratéxicos.

No Campus da Cidadanía converxen saberes de múltiples ámbitos

(Antropoloxía, Ciencia Política, Ciencias da Comunicación, Dereito,

Economía, Filosofía, Historia, Arqueoloxía, Filoloxía, Lingüística e

Literatura, Pedagoxía, Didáctica, Psicoloxía, Xeografía, Socioloxía, etc.)

caracterizados por unha notoria capacidade de apertura epistemolóxica,

metodolóxica, etc., que poderá posibilitar enfoques, perspectivas,

coñecementos, etc., consonte a complexidade e a visión holística da

sociedade globalizada da novo milenio.

F7. Unha declarada vontade do Goberno da Universidade de Santiago de

Compostela para promover o Campus da Cidadanía, así como das áreas que

se vinculan ao seu desenvolvemento científico e académico; ao que se engade

o apoio explícito de diferentes centros, institutos, rede de infraestruturas e

outros organismos da USC para promover o Campus da Cidadanía.

Merece salientarse o apoio decidido do Consello de Dirección e do

Consello de Goberno da Universidade para alentar a creación e

desenvolvemento do Campus da Cidadanía como unha nova estrutura

académica e científica da Universidade de Santiago de Compostela,

referendada pola constitución e posteriores actuacións dunha Comisión

de Coordinación para a posta en marcha deste Campus, comprometida

coa elaboración do seu Plan Estratéxico e coa futura consecución dos

obxectivos definidos; unha Comisión formada por académicos de

diferentes centros do Campus, asegurando a súa pluralidade,

inclusividade e espírito colaborativo inter e transdisciplinario.

100

Tamén debe destacarse o apoio explícito que teñen manifestado diversas

entidades da Universidade de Santiago de Compostela, como centros,

institutos, servizos, a Rede de Infraestruturas de Apoio á Investigación e

Desenvolvemento Tecnolóxico, e outras entidades na promoción do

Campus da Cidadanía, achegando os seus recursos, infraestruturas,

capacidade de xeración de sinerxias, experiencia adquirida e/ou know-

how; en especial, facendo fincapé no desenvolvemento de actividades

colaborativas que alenten a interrelación entre distintos actores potenciais

e visibilicen a existencia e dispoñibilidade destes recursos propios da

Universidade.

Oportunidades O1. Unha elevada e suxestiva capacidade de integración e/ou implicación da

comunidade universitaria nun modelo de Campus que activa valores e

obxectivos congruentes coa convivencia e os dereitos da cidadanía.

O Campus da Cidadanía contén no seu interior unha invitación

permanente ao desenvolvemento da humanidade inherente á natureza

social das persoas, contribuíndo a formar persoas, homes e mulleres,

conscientes, libres e responsables. Neste sentido, abundan as

apreciacións que consideran que poderá ser un Campus que favoreza

unha mellor e maior cooperación entre os distintos axentes implicados

(Departamentos, Facultades, Institutos, Grupos de Investigación, etc.), así

como unha opción novidosa para alentar a dinamización da comunidade

universitaria e a participación do estudantado, o profesorado, o persoal de

administración e servizos, etc.

Nesta perspectiva saliéntase as bondades que o Campus da Cidadanía

poderá ter para mellorar a calidade democrática da nosa comunidade

universitaria, o fomento da educación en dereitos humanos e cultura de

paz.

101

O2. Unha notoria capacidade de converxencia dos obxectivos e valores do Campus

da Cidadanía coas prioridades da Comisión Europea, así como doutras

entidades e organizacións de alcance internacional, de natureza

gobernamental e da iniciativa social.

O programa Horizonte 2020 inclúe como parte dos obxectivos

perseguidos no eixo “Europa nun mundo cambiante: Sociedades

inclusivas, innovadoras e reflexivas” contribuír ao avance da paz e da

reconciliación, a democracia e os Dereitos Humanos en Europa, sendo un

exemplo mundial para equilibrar a prosperidade e o benestar social,

ademais de reducir a brecha entre as institucións e os cidadáns,

abordando a dimensión de xénero como un elemento chave para unha

sociedade inclusiva e máis cohesionada. Tamén debe salientarse o feito

de que as políticas públicas de ámbito estatal, mais en concreto a

Estratexia Nacional de Ciencia e Tecnoloxía, veñen organizándose

aludindo a “retos sociais” nos que o carácter transversal e social das

disciplinas mais concernidas polo Campus da Cidadanía teñen un espazo

propio.

Neste sentido, distintos colectivos insisten na relevancia dos obxectivos

previstos para o Campus da Cidadanía en cuestións como: incentivar o

recoñecemento científico das áreas implicadas; mellorar a transferencia

de coñecemento á sociedade; mellorar a docencia e satisfacer as

demandas formativas do alumnado; aumentar a visibilidade das

contribucións á ciencia e ao coñecemento na Universidade de Santiago

de Compostela. Uns obxectivos en relación aos que o Campus da

Cidadanía poderá incrementar a súa capacidade de financiamento

externo e a colaboración con partners internacionais.

O3. Unha polivalencia disciplinar, científica e académica moi estimable na

conformación das áreas de coñecemento que articulan as Ciencias Sociais e

Xurídicas, as Artes e Humanidades, que favorece a súa apertura cara a outros

102

saberes, entre os que cabe incluír os que actualmente configuran os demais

campus de especialización existentes na USC e no Sistema Universitario

Galego.

O Campus da Cidadanía da Universidade de Santiago de Compostela, en

converxencia coas actuacións que se promovan na política universitaria e

nas tres Universidades que conforman o Sistema Universitario Galego,

ten unha notoria capacidade de integración e colaboración intra e inter-

universitaria, que permite aproveitar as sinerxías existentes nos seus

diferentes Campus xa que en todos eles, en maior ou menor medida, se

desenvolven procesos formativos e proxectos-contratos de I+D+i

relacionados coas Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as

Humanidades. Nesta perspectiva valórase o potencial do Campus da

Cidadanía para promover accións “visibles” de transferencia de

coñecemento, así como do deseño e desenvolvemento de novas

titulacións –sexan de Grao ou Posgrao– coas que optimizar as fortalezas

e potencialidades das áreas que o integran, nas ensinanzas presencias e

noutras modalidades de ensino-aprendizaxe.

O Campus da Cidadanía poderá favorecer non só iniciativas de

colaboración entre os grupos da Universidade de Santiago de

Compostela, non só no interior das áreas que o integran, senón tamén no

conxunto das áreas científicas e, moi en particular na necesaria

harmonización cos demais Campus de especialización existentes no

Sistema Universitario Galego (Campus Vida, Campus do Mar, Campus

Terra) ou que poidan ser creados.

O4. A existencia doutras iniciativas ou experiencias similares, aínda que non

equiparables pola súa natureza e alcance, noutras Universidades ou centros de

Educación Superior.

103

Nas distintas achegas realizadas constatouse que existen Universidades

de elevado prestixio nacional e internacional que desenvolven programas

orientados a incentivar e poñer en valor as Ciencias Sociais e Xurídicas,

as Artes e as Humanidades. O Campus da Cidadanía ten nas súas

propostas e actuacións focos de interese que poderán permitir aproveitar

as súas boas prácticas en ámbitos orientados a unha maior e mellor

proxección interno-externa dos seus saberes, da extensión cultural, a

responsabilidade social, a aprendizaxe-servizo, a educación intercultural,

a oferta académica en diferentes idiomas, a extensión da aprendizaxe ao

longo da vida, etc. Ao que cabe engadir a posibilidade de establecer

redes de colaboración entre diferentes institucións educativas, facilitando

a cobertura de distintas necesidades formativas.

Unha síntese desta análise DAFO para o Campus da Cidadanía da USC pode

consultarse na táboa axunta, nº 30.

104

Táboa nº 30 Síntese da Análise DAFO no Campus da Cidadanía da Universidade de Santiago de Compostela

105

10. Plan de Acción: liñas estratéxicas, iniciativas e/ou actuacións

No marco do Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía, considerando os tres

ámbitos nos que articula a súas propostas, preséntanse a continuación as súas

liñas estratéxicas no ámbito da “docencia”, a “investigación e a transferencia de

coñecemento” e a “xestión, gobernanza e proxección interno-externa”.

Para cada unha delas distínguense tres niveis na exposición e argumentación:

en primeiro termo, o enunciado da liña estratéxica; a continuación, a

xustificación e os obxectivos para a acción que se corresponden con cada liña

estratéxica; finalmente, as iniciativas e/ou actuacións que se prevén

desenvolver en cada caso. A lóxica dos niveis estratéxicos reflíctese na

representación gráfica axunta (figura nº 20).

Figura nº 20

Niveis estratéxicos na articulación e desenvolvemento do Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía da USC

106

En calquera caso, as propostas que se deseñan coinciden cos obxectivos

estratéxicos, os ideais e valores que informan o Campus da Cidadanía,

consonte ás súas finalidades (misión) e perspectivas (visión), que foron

expostas previamente. En concreto, cos obxectivos:

OB1. Promover e consolidar unha docencia-discencia de calidade,

integral e integradora, comprometida coas novas formas de

educar e educarse nas Universidades.

OB2. Promover e consolidar unha actividade científica e investigadora

de amplas miras epistemolóxicas, metodolóxicas e temáticas.

OB3. Promover a divulgación e transferencia do coñecemento, así como

incrementar as oportunidades de coordinación e/ou cooperación

coa sociedade.

OB4. Crear unha contorna física, institucional, académica, científica e

cultural que posibilite o diálogo e a cooperación entre os

diferentes colectivos universitarios.

Un Campus no que, como tamén foi anticipado, ten como sinais de identidade

ser:

- Aberto, inclusivo, inter-trans-disciplinario.

- Comprometido coa responsabiidade social, a democracia e a

transformación social da súa contorna.

- Articulado cos demais campus, no seo do sistema universitario galego.

- Orientado ao recoñecemento e fortalecemento das Ciencias Sociais e

Xurídicas, das Artes e Humanidades.

107

10.1. Docencia

Liña estratéxica 1:

Actualizar e, no seu caso, mellorar a oferta docente das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades, vencellando as súas propostas ás decisións e actuacións que se adopten no deseño do mapa das titulacións que conforman o Sistema Universitario Galego, poñendo a énfase no concepto de cidadanía e as oportunidades que ofrece para a interdisciplinariedade e a transversalidade dos procesos de ensino-aprendizaxe. Xustificación e obxectivos para a acción

O Campus da Cidadanía, que ten na expresión “cidadanía” un dos seus

principais sinais identitarios, deberá poñer a énfase na súa construción como

unha práctica social cotiá, á que está convocada o conxunto da súa

comunidade universitaria, outorgándolle un especial protagonismo ás

ensinanzas e aprendizaxes que se promoven nos seus títulos de Grao,

Posgrao e Doutoramento; e, moi especialmente, nos que conforman os

saberes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades.

Con esta perspectiva, a liña estratéxica que se propón pretende contribuír á

reflexión e ó debate colectivo sobre as titulacións que se ofertan na USC e no

conxunto do Sistema Universitario Galego nos ámbitos de coñecemento

vencellados ao Campus da Cidadanía; e, tanto como sexa posible no marco

dos acordos que se establezan entre as tres Universidades galegas e a Xunta

de Galicia, participar na definición, revisión e/ou actualización do mapa de

titulacións do Sistema Universitario Galego. A tal fin, merece salientarse o

potencial que esta proposta poderá ter para:

a) Incrementar e visibilizar nos títulos existentes, así como nos que se

poidan implantar no futuro, os sinais identitarios do Campus da

108

Cidadanía, poñendo a énfase na relevancia dos ideais e valores da

“cidadanía” para a mellora do desenvolvemento humano e da

convivencia,

b) Procurar unha maior e mellor correspondencia entre as necesidades e

demandas da sociedade e os programas formativos do Campus da

Cidadanía, acrecentando os seus vínculos co tecido social, económico,

cultural, etc. do país e o potencial que cabe atribuirlles no futuro

profesional dos seus titulados e tituladas.

c) Acadar unha maior e mellor articulación dos seus saberes, cunha

interacción máis efectiva entre os diferentes ámbitos de coñecemento,

Departamentos e Centros que os imparten (nos campus de Lugo e

Santiago de Compostela), coa vontade de incrementar as súas sinerxías

e oportunidades de coordinación, intra e intercampus, en converxencia

cos outros campus de especialización existentes.

Estes obxectivos deberán concretarse no desenvolvemento dunha oferta

formativa ampla e diversificada, que sendo congruente cos ideais e valores da

cidadanía reforce e actualice as capacidades docentes existentes nas Ciencias

Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades da USC, axustando as súas

propostas de ensino-aprendizaxe ás necesidades da sociedade e ás novas

modalidades formativas propiciadas polas Tecnoloxías da Información e a

Comunicación.

Iniciativas e/ou actuacións

DOC_L1.1.

Facer un seguimento lonxitudinal, cunha intencionalidade avalitativa e prospectiva, do mapa das titulacións asociadas ao Campus da Cidadanía, a partir da actual oferta de Graos, Posgraos e Doutoramentos, así como

doutros procesos formativos que incentivan a aprendizaxe ao longo da vida

(Cuarto Ciclo, Cursos de Verán, etc.).

109

DOC_L1.2.

Profundar na análise das titulacións que contemplen nos seus programas formativos os valores da “cidadanía”, tanto as que son

impartidas na USC coma no conxunto das Universidades galegas; tamén se

procurará ampliar esta análise a outras Universidades, do contexto español e

internacional coa vontade de coñecer as súas tendencias actuais e de futuro.

DOC_L1.3.

Crear unha base de datos de “boas prácticas” docentes, así como de traballos de investigación e innovación docente (TFG, TFM, Teses de

Doutoramento, monografías, libros, artigos, etc.) referidas á docencia nas

áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, que poidan

contribuír a xerar melloras nos títulos que se imparten no Campus da

Cidadanía.

DOC_L.1.4.

Habilitar –aproveitando as potencialidades de distintos repositorios e

observatorios como MINERVA ou TELESCOPI– un “espazo virtual” no que a comunidade universitaria teña a posibilidade de incorporar materiais relacionados coa “cidadanía”, no máis amplo sentido do termo, partindo

dun thesaurus ou palabras chave que permita clasificar, sistematizar e

facilitar a accesibilidade de amplos públicos aos seus contidos.

DOC_L1.5.

Promover a converxencia de diferentes saberes das Ciencias Sociais e

Xurídicas, das Artes e Humanidades na creación e/ou desenvolvemento de novos programas de Posgrao (másteres oficiais e propios) e Doutoramento,

que sexan congruentes cos ideais e valores alentados polo Campus da Cidadanía. Neste sentido, o Campus da Cidadanía contribuirá ao deseño e

implantación, no marco das decisións que se adopten respecto do mapa de

titulacións do SUG, de dous Másteres –cun enfoque transversal– nas áreas de

Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, nunha dobre liña de

actuación: dunha banda, na que se prevé desenvolver no Campus de Lugo, no

110

marco do Plan e as Accións Estratéxicas do Campus Terra; doutra, mediante

unha actuación específica, a definir, no Campus de Santiago de Compostela,

para o que se abrirá un proceso de consultas, propostas temáticas, etc.

DOC_L1.6.

Promover, partindo dos planos de estudos que se veñen desenvolvendo nas

Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades da USC, enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os seus procesos de ensino-aprendizaxe, a incorporación de competencias

dixitais en toda a formación, etc. contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado; ao tempo que unha maior e

mellor articulación coas liñas de investigación que se promoven nos seus

Departamentos, Grupos e Redes de Investigación, etc.

DOC_L1.7.

Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión da oferta formativa da USC nos títulos que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor a súa calidade e potencialidades de futuro, tanto no plano académico como na súa orientación á inserción

profesional e laboral, aproveitando as actuacións promovidas polo Programa

“A Ponte entre o Ensino Medio e a USC”.

DOC_L1.8.

Crear e desenvolver un programa formativo en valores cívicos coa denominación e-Cidadanía na USC (ou a que oportunamente se determine,

complementario ao I+D+i_Cidadanía), que habilite novas canles para o

desenvolvemento dunha oferta educativa flexible e aberta neste ámbito, en

colaboración con outras entidades sociais, poñendo ao seu dispor as

potencialidades das Tecnoloxías da Información e Comunicación (TICs) para o

deseño e utilización de recursos didácticos multimedia.

DOC_L1.9.

Promover actividades docentes, de forma permanente e/ou conxuntural, que

permitan unha maior integración da actividade investigadora, da

111

transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou

consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e

Xurídicas, as Artes e as Humanidades; unha proposta coa que pretende

responsabilizar a cada centro, aos seus Departamentos e Grupos de

Investigación coa organización destas iniciativas –como xornadas, foros,

seminarios, simposios, etc.– no marco dunha programación anual (por cursos

académicos).

DOC_L1.10.

Analizar as capacidades potenciais do Campus da Cidadanía para a docencia semipresencial, que complemente a oferta académica actual, a través de distintas modalidades de ensino-aprendizaxe; por exemplo,

atendendo –entre outras– as necesidades e demandas dos profesionais das

súas áreas de coñecemento, mediante a promoción dos MOOCs na extensión

cultural, a realización de cursos e campus científicos de verán, etc.

Liña estratéxica 2:

Acadar unha docencia universitaria de calidade, comprometida coa innovación e a renovación pedagóxica dos seus programas formativos e dos procesos de ensino-aprendizaxe aos que se remita nos diferentes títulos que se adscriben ao Campus da Cidadanía.

Xustificación e obxectivos para a acción

Na formulación das liñas estratéxicas do Campus da Cidadanía declárase

explicitamente a vontade de promover e consolidar unha docencia-discencia de

calidade, aberta á complexidade do coñecemento, á innovación metodolóxico-

didáctica e á renovación pedagóxica dos seus procesos de ensino-aprendizaxe

coas singularidades que requiran nas diferentes titulacións que se ofertan nas

áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades. Neste

sentido, esta liña estratéxica establecerá accións orientadas a:

112

a) Procurar unha mellora continua da calidade docente, para o que será

necesario establecer unha definición axeitada dos significados inherentes

á expresión “docencia-discencia”, así como dos vínculos que se

establecen entre profesorado e o estudantado nos procesos de ensino-

aprendizaxe; ao tempo que se incide na adopción dos criterios máis

idóneos para o deseño, desenvolvemento e avaliación dos programas

formativos nos diferentes títulos das áreas que articulan as Ciencias

Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades.

b) Contribuír á mellora da calidade docente mediante a formación

permanente e o desenvolvemento profesional do profesorado, desde o seu

acceso á función docente ata as distintas actuacións que se promovan nos

distintos contextos (Departamentos, Centros, etc.) aos que se adscribe o

seu quefacer académico nos títulos de Grao e Posgrao.

c) Mellorar os coñecementos específicos e/ou especializados do profesorado

nos seus respectivos ámbitos do traballo docente e investigador, ao tempo

que se propicia a súa apertura cara saberes complementarios e/ou

transversais.

d) Diversificar e mellorar as metodoloxías didácticas e pedagóxicas

empregadas polo profesorado, contribuíndo a unha aprendizaxe que sexa

significativa para os estudantes, a incrementar o seu sentido de pertenza á

Universidade, á autonomía nos procesos formativos, e un maior

compromiso coa súa propia formación académica e humana.

e) Promover actuacións orientadas a mellorar a formación práctica mediante

a realización de prácticas acordes aos contidos teóricos, científicos,

disciplinares dos seus respectivos plans de estudos, asegurando unha

axeitada titorización, seguimento e avaliación das mesmas.

f) Aproveitar o potencial das Tecnoloxías da Información e da Comunicación

(TICs) para ampliar e diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe,

mellorar a accesibilidade aos contidos, habilitar novas canles para a

113

interacción profesores-alumnos e contribuír á adquisición das

competencias e dos obxectivos que se contemplan nos distintos títulos e

materias que conforman os plans de estudos nas áreas de Ciencias

Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades.

Trátase, en definitiva, de fomentar a excelencia académica, a mellora dos

programas formativos, a implicación e o recoñecemento do quefacer docente,

mediante actuacións que comprometan as áreas que integran o Campus da

Cidadanía coa innovación e a calidade da docencia-discencia nos seus Graos,

Posgraos e Doutoramentos, así como do seu profesorado. Unha tarefa que

deberá axudar a converter á Universidade de Santiago de Compostela nun

referente principal do Sistema Universitario Galego para o mapa de titulacións

no eido das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades.

Iniciativas e/ou actuacións

DOC_L2.1.

Avaliar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, os criterios da “calidade docente-discente” no conxunto das titulacións que desenvolven os saberes vencellados ao Campus da Cidadanía,

considerando a actual oferta de Grao, Posgrao e Doutoramento, así como o

doutros procesos formativos que incentivan a aprendizaxe ao longo da vida

(Cuarto Ciclo, Cursos de Verán, etc.). Coa vontade de optimizar os procesos

de avaliación da actividade docente do profesorado e de incrementar a

participación nos mesmos dos distintos axentes implicados (en particular do

PDI e do alumnado), preténdense promover e desenvolver actuacións orientadas a mellorar os procesos avaliativos da calidade docente e a súa contextualización nos diferenes tíítulos e centros do Campus da Cidadanía, como unha oportunidade de saber máis e mellor sobre o

quefacer docente do profesorado, de implicar aos distintos colectivos na

participación nas enquisas de satisfacción, etc. procurando consensuar os

criterios que a guían e obter uns resultados máis acordes coa natureza e

alcance dos procedementos que se dispoñan a tal fin.

114

DOC_L2.2.

Avaliar, con sentido diagnóstico e prospectivo, as circunstancias que concorren na formación teórico-práctica dos estudantes que cursan títulos nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, en colaboración cos Departamentos, Facultades,

coordinadores/as das prácticas nos títulos e centros, entidades e institucións

colaboradoras, etc. Nesta perspectiva deberá poñerse unha especial

atención aos criterios comúns e específicos que se asinan nos seus

convenios, ademais de ter en conta as propostas, modificacións e/ou

recomendacións que se derivan dos procesos de Verificación, Seguimento e

Acreditación dos títulos, xerando novas oportunidades para a súa realización.

DOC_L2.3.

Deseñar e desenvolver un “plan para o fomento das prácticas de calidade”, que axude a mellorar a oferta das prácticas que se realizan nos diferentes títulos das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, ao tempo que se pretende atraer novas

colaboracións con outras entidades, de titularidade pública e privada, nos

diferentes sectores e realidades ás que se poida ter acceso (locais,

nacionais, internacionais). Considérase especialmente relevante ter en conta

a experiencia dos titores e titoras académicos/as da USC, dos/das titores e

titoras externos/as, así como a experiencia de ex-alumnos da Universidade e

da propia entidade que ofrece as prácticas (por exemplo, mediante a

colaboración coa Asociación de Antiguos Alumnos e Amigos da USC,

ALUMNI USC). Será necesario complementar o proceso de avaliacion coa adopción de sistemas de recoñecemento das entidades, empresas, centros, etc. que contribúan a ofrecer prácticas de calidade.

DOC_L2.4.

Promover, en colaboración co Centro Internacional de Estudos de

Doutoramento e Avanzados da USC e a Escola de Doutoramento

Internacional (EDI), actuacións orientadas á articulación das liñas de investigación, do seguimento e dirección das Teses de Doutoramento que se realicen no ámbito das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e

115

Humanidades, no marco dos regulamentos e procedementos establecidos a

tal fin. Deben xerarse novas canles de comunicación e coordinación na

xestión e desenvolvemento dos programas de Doutoramento, respecto dos

que o Campus da Cidadanía ten matriculados a un notorio volume de

estudantes e proxectos de Teses.

DOC_L2.5.

Contribuír á ambientalización curricular da oferta docente nos Graos e Posgraos, así como de todos aqueles valores que teñen como soporte os dereitos humanos e ecolóxicos, na procura dunha cultura da inclusión e a sostibilidade económica, social e medioambiental. Unha

liña de actuación na que se prevé unha participación activa, entre outros, dos

servizos de apoio á comunidade universitaria como son a Oficina de

Desenvolvemento Sostible, a Oficina de Igualdade de Xénero, o Servizo de

Participación e Integración Universitaria, etc.

DOC_L2.6.

Deseñar, en colaboración cos Vicerreitorados, áreas e servizos de apoio á

docencia e mellora da calidade docente da USC (por exemplo: Centro de

Estudos Avanzados, Centro de Tecnoloxías para a Aprendizaxe, Instituto de

Ciencias da Educación, etc.), en converxencia co Programa de Formación e

Innovación Docente (PFID), programas formativos específicos para o PDI das áreas vencelladas ao Campus da Cidadanía, ao tempo que se definen e promoven actuacións formativas de natureza e alcance interdisciplinar en colaboración con outras áreas e saberes científicos:

mentores docentes para o profesorado novel, asesoría e acompañamento

pedagóxico en procesos de cambio e innovación docente (programación e

dinamización das clases, procesos de avaliación, orientación e titorías,

desenvolvemento de estratexias para a mellora do clima emocional e social

nas aulas, etc.), utilización de varios idiomas na práctica docente cotiá, etc.

DOC_L2.7.

Dotar ao Campus da Cidadanía dunha liña editorial no Servizo de Publicacións e Intercambio Científico da Universidade de Santiago de

116

Compostela cun perfil docente (Unidades didácticas, Cadernos temáticos

ou similares), posta ao servizo da comunidade universitaria e, de xeito

específico, para o PDI das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e

Humanidades, que poña a énfase no termo “cidadanía”; unha actuación a

deseñar e desenvolver en colaboración coa Dirección e a Comisión

Académica do devandito Servizo.

DOC_L2.8.

Crear un clube de lecturas, ou similar, que permita habilitar novos espazos

–interdisciplinares– para a conversa e a reflexión sobre a literatura relacionada coa docencia universitaria (narrativa, ensaio, poesía, etc.), implicando na súa organización e desenvolvemento a distintos colectivos

académicos, científicos e pedagóxicos.

DOC_L2.9.

Promover, con carácter bianual e coa colaboración dos Centros,

Departamentos, Institutos, Servizos, etc. correspondentes, a convocatoria dun Simposio Internacional sobre Docencia Universitaria, que oriente o desenvolvemento das súas sesións temáticas cara a práctica docente universitaria, a innovación didáctica e a aprendizaxe dos estudantes. Ao

mesmo tempo, o Campus da Cidadanía deberá promover e facilitar a

asistencia a cursos, congresos, estadías con fins docentes (non

exclusivamente investigadores) noutras Universidades españolas e

internacionais, facendo uso da convocatoria de bolsas para a formación, a

redución da carga docente durante a realización de determinadas accións

formativas, establecemento de períodos sabáticos para realizar tarefas de

investigación e colaboracións docentes noutras Universidades mediante

convenios, etc.

DOC_L2.10.

Desenvolver actuacións orientadas á creación de “comunidades de aprendizaxe docente”, constituídas por pequenos grupos de profesores e profesoras de distintas disciplinas académicas que participan –entre un

cuadrimestre/semestre e un curso académico completo– na deliberación e

117

adopción de decisións sobre un tema de interese común, relativo á súa

docencia e ao melloramento dos procesos de ensino-aprendizaxe nas súas

materias. Unha actuación que poderá redundar na creación e o

desenvolvemento colexiado de coñecemento profesional para a aprendizaxe

docente, o traballo en equipo, etc.

DOC_L2.11.

Crear e desenvolver, con carácter bianual, unha convocatoria orientada a

financiar, recoñecer e premiar iniciativas que, individual ou colectivamente, teñan como principal motivación e obxectivo a innovación docente, nunha ou varias materias dos títulos de Grao e Posgrao

que se imparten no Campus da Cidadanía, poñendo unha especial énfase na

promoción dos valores cívicos e o traballo interdisciplinario. Esta liña de

actuación procurará facerse converxente coa convocatoria doutros premios,

axudas, etc. que se veñen convocando, de forma continuada ou coxuntural, na

USC (por exemplo, na promoción de iniciativas de Aprendizaxe-Servizo).

Liña estratéxica 3: Contribuír ao proceso de internacionalización institucional e da actividade docente da Universidade de Santiago de Compostela nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades. Xustificación e obxectivos para a acción

Compartindo as motivacións e propostas contidas no Plan Estratéxico da

Universidade de Santiago de Compostela (2011-2020) e as que se concretan

no seu Plan Estratéxico de Internacionalización (2017-2020), a

internacionalización –como visión e proceso de apertura ao mundo

globalizado– constitúe un dos principais referentes para a mellora da calidade

institucional, docente e investigadora que se promove na educación superior:

unha oportunidade para a cooperación interuniversitaria, o desenvolvemento

de proxectos de extensión e cooperación cultural, a mobilidade dos/das

118

estudantes e profesores/as, a captación de fondos en organismos

internacionais e doutros países, etc.

Como se afirma nos documentos anteditos, nas súas alusións á visión da

internacionalización como un proceso de mellora da calidade, trátase de

converter a Universidade compostelá nun potencial destino académico,

científico ou laboral para persoas de todo o mundo, tanto de Galicia, España e

Europa como dos demais continentes; e, ao tempo, xa que os seus logros non

se contrapoñen, senón que se complementan e retroalimentan, unha vía

privilexiada para potenciar o carácter internacional da oferta académica, en

xeral, e dos estudos de posgrao en particular, ademais de fomentar a

colaboración en investigación e a participación en redes internacionais de

investigación e docencia. A internacionalización, afírmase no Plan Estratéxico

de Internacionalización da USC (2017-2020) “é atracción de talento, mellora do

nivel académico e científico, e intercambio de boas prácticas, a través da

mobilidade de profesorado, estudantes e xestores, ademais de ser un elemento

clave no apontoamento e potenciamento da súa viabilidade nun mundo cada

vez máis globalizado”.

Con este horizonte de expectativas e realidades, a internacionalización docente

no Campus da Cidadanía, pretende concretar algúns dos seus logros nos

seguintes obxectivos:

a) Mellorar no seo da comunidade universitaria que se adscribe ás

Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades, as competenciais

lingüísticas necesarias para desenvolver as súas funcións nun contexto

internacional cada vez máis presente na vida cotiá das aulas e dos

intercambios docentes-discentes, sexan presenciais e/ou on-line.

b) Mellorar as canles de comunicación no ámbito da internacionalización

docente-discente, ampliando e contextualizando os vínculos destas

áreas con outras Universidades, organizacións, entidades, etc. en

Europa e Latinoamérica, ao tempo que se establecen novas liñas de

119

cooperación interuniversitaria e interinstitucional con outras realidades

xeográficas e sociais (Asia, África, América do Norte, etc.).

c) Incrementar as accións de mobilidade docente-discente, aproveitando a

potencialidade dos convenios de colaboración asinados pola USC con

outras Universidades e institucións da Educación Superior no mundo,

así como as distintas accións que se levan a cabo en materia de

información, difusión, comunicación, xestión, etc. da oferta internacional

a través das instancias correspondentes (Vicerreitorado de

Internacionalización, Oficinas e Servizos de apoio ás relacións exteriores

e á cooperación ao desenvolvemento, Escolas de Idiomas, Escola de

Doutorado Internacional, etc.).

d) Promover e/ou consolidar actuacións que contribúan á atracción de

estudantes e investigadores doutros países, mediante unha oferta

académica que contemple estudos multilingües (galego, castelán, inglés,

portugués, etc.), a mellora dos servizos de apoio ás actividades

docentes con proxección e vocación internacional, a visibilidade e

presenza do Campus da Cidadanía en foros, plataformas, redes sociais,

etc. de ámbito internacional.

Sendo así, nesta liña estratéxica deberá contribuírse ao deseño e

desenvolvemento dun plan de internacionalización das áreas que integran o

Campus da Cidadanía, como un proceso de apertura, consolidación e mellora

da calidade nos Graos, Posgraos e Doutoramentos das áreas de Ciencias

Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, coa implicación directa do seu

profesorado e estudantado.

Iniciativas e/ou actuacións

DOC_L3.1.

Participar activamente e, no seu caso, alentar a creación –en colaboración

coas instancias que corresponda na USC– dunha comisión mixta que potencie as sinerxías e actuacións conxuntas dos diferentes campus de

120

especialización nos que participa a USC (Campus Vida, Campus Terra,

Campus do Mar e Campus da Cidadanía), a prol da internacionalización da actividade docente, en converxencia co Plan Estratéxico (2011-2020) e co de

Internacionalización da USC (2017-2020), no relativo, entre outras ás accións

previstas nas liñas estratéxicas 1 (Internacionalización da USC-

Internacionalización na casa) e 2 (Incremento do potencial internacional da

docencia):

- Creación do mapa relacional da USC;

- creación e posta en funcionamento do Centro de Benvida

Internacional;

- fomento das relacións entre os axentes de internacionalización das

Facultades e Escolas e outras estruturas da USC co Servizo de

Relacións Exteriores.

- Fomento de ferramentas de comunicación e promoción institucional

no ámbito internacional.

- Deseño e posta en marcha do plan de formación lingüística da

comunidade universitaria.

- Potenciación das Cátedras Institucionais como instrumentos de

establecemento e fortalecemento de relacións co exterior.

- Programa de accións específicas –neste caso, nas áreas de Ciencias

Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades– de internacionalización

nos seus centros no campus de Lugo e Santiago de Compostela.

- Creación do Club Alumni, Embaixadores da USC, e a Rede Exterior

da USC.

121

- Creación e desenvolvemento dun Plan para a docencia de calidade

en linguas estranxerias na oferta docente da USC.

- Establecemento de titulacións dobres, múltiples ou conxuntas con

Universidades estranxeiras.

- Acreditación internacional de titulacións.

- Internacionalización da oferta docente complementaria.

DOC_L3.2.

Avaliar, cunha visión diagnóstica e prospectiva, os convenios bilaterais de colaboración nos que participan os Centros, Departamentos, Grupos e Redes

de Investigación, etc. das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, coa vontade de analizar o seu estado da cuestión e as actuacións que se veñen promovendo nos últimos cinco anos, ao tempo que valorar as súas potencialidades de futuro e a extensión das súas iniciativas a un maior

número de axentes académicos e institucionais. Unha actuación que deberá

permitir visibilizar, cuantitativa e cualitativamente, a natureza e alcance das

actuacións que se levan a cabo, o volume de profesores/as e estudantes

implicados, etc. procurando optimizar as súas achegas ao conxunto da comunidade universitaria e, mais especificamente, nas áreas do Campus da Cidadanía.

DOC_L3.3.

Deseñar e desenvolver un plan de comunicación e intercambio das actuacións orientadas á internacionalización que se veñen promovendo na

áreas de coñecemento adscritas ao Campus da Cidadanía, aproveitando a

experiencia e a vitalidade dalgúns dos seus centros (Facultades e Institutos),

Departamentos, Grupos e Redes de Investigación, Cátedras singulares, etc. así

como as actuacións promovidas no marco da estratexia xeral da USC, o Plan

Estratéxico de Internacionalización, etc.. Nestas iniciativas, xunto con outras

entidades e colectivos existe a vontade de outorgarlle un especial

protagonismo ao Grupo Compostela de Universidades.

122

DOC_L3.4.

Deseñar e desenvolver no marco das actuacións previstas pola USC e o seu Plan Estratéxico de Internacionalización, dunha liña de actuación específica para o Campus da Cidadanía, que enfatice as alianzas internacionais no ámbito da docencia universitaria, no que participen

activamente o profesorado e o estudantado, cando menos en tres actuacións

prioritarias:

- Optimizar as iniciativas e os programas de mobilidade, tanto do

profesorado como do estudantado, a realización de estadías con

duración variable, a elaboración de publicacións docentes bilingües,

a formación conxunta de profesorado novel, a participación de

profesores senior, eméritos e de doutores honoris causa pola USC

en programas formativos, recoñecemento e posta en valor de

sociedades e asociacións con iniciativas formativas internacionais,

etc.

- Incrementar ou, no seu caso, mellorar as actuacións que contribúan

a atracción de estudantes e investigadores doutros países, de

xeito que gradualmente se identifiquen e implante unha oferta

académica de estudos multilingües nas áreas de Ciencias Sociais e

Xurídicas, nas Artes e Humanidades, sexa de Grao e/ou Posgrao.

- Identificar, deseñar e desenvolver un programa “piloto” orientado ao

establecemento –no Campus da Cidadanía– de titulacións dobres, múltiples e/ou conxuntas con Universidades estranxeiras, así como á acreditación internacional das titulacións

que poidan estar en condicións de solicitar dita condición a través

das Vicerreitorías de Internacionalización, de Oferta Docente e

Innovación Educativa, de Comunicación e Coordinación, de

Coordinación do Campus de Lugo, así como daquelas áreas,

servizos, etc. que se sintan concernidos por esta proposta.

123

DOC_L3.5.

Organizar e convocar, no curso académico 2017-18, aos responsables dos programas de mobilidade, dos servizos de apoio á internacionalización, etc. de distintas Universidades (galegas, españolas e europeas), a un foro, xornada, ou similar, con especial incidencia nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, para promover en nome da

“cidadanía” unha liña de acción conxunta; inicialmente de carácter bianual

(cursos académicos 2018-19 e 2019-20), tendo como horizonte a celebración

dalgún evento conxunto con motivo do Ano Santo Compostelá en 2021.

DOC_L3.6.

Elaborar un catálogo de docentes e investigadores que desenvolven o seu labor científico e académico noutras Universidades, con

responsabilidades institucionais, de liderado e/ou mediación en procesos

formativos de amplo percorrido na Educación Superior (por exemplo, en

organismos internacionais, organizacións non gubernamentais, na cooperación

ao desenvolvemento, etc.), coa vontade de incrementar a presenza e implicación do Campus da Cidadanía e das súas áreas de coñecemento nos

seus programas, sexa no exterior e/ou no seo da USC.

DOC_L3.7.

Colaborar activamente, a través das canles establecidas a tal fin no Plan de

Internacionalización da USC, cos diferentes Centros, Servizos, Áreas, etc. de apoio á docencia universitaria na internacionalización das actividades formativas que se promovan no Campus da Cidadanía: nos vínculos

investigación-docencia (estadías, prácticas no estranxeiro, etc., dotación de

bolsas, Másteres e Doutoramentos internacionais, programas de benvida e

acollida, etc.).

124

10.2. Investigación e transferencia de coñecemento

Liña estratéxica 1: Promover e desenvolver liñas de investigación que contribúan ao fomento dos valores da cidadanía, mellorando as achegas das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades ao quefacer investigador da Universidade, nos seus vínculos coa sociedade e cos procesos de cambio e transformación social.

Xustificación e obxectivos para a acción

Ao igual que acontece respecto da actividade docente, o Campus da Cidadanía

deberá poñer unha especial énfase na construción da cidadanía como unha

práctica social cotiá, a través do seu labor investigador e das múltiples

oportunidades que este xera para a transferencia do seu coñecemento ao

conxunto da sociedade. Unha misión consubstancial coa natureza dos saberes

que conforman as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades, que

non pode nin debe contrariar tanto no seus fundamentos epistemolóxicos coma

no seu proceder metodolóxico, respecto do que as persoas e os colectivos

sociais son o seu principal e máis estimable referente; mesmo a súa verdadeira

razón de ser e facer.

Deste xeito, poderá avanzarse cara a un coñecemento máis sistemático e

completo das capacidades existentes e das potencialidades de futuro,

posibilitando que a mellora da estruturación dos Grupos e Redes de

investigación, os Institutos, as Cátedras, Agrupacións Estratéxicas, Centros

Singulares, etc. xoguen un papel nuclear, no que unan as súas forzas para

traballar conxuntamente, ademais de compartir liderados e darse maiores

oportunidades para a difusión e transferencia do seu labor.

Con esta perspectiva, a liña estratéxica que se propón pretende contribuír á

reflexión e ao debate colectivo sobre as distintas circunstancias que concorren,

125

como pasado e futuro, na investigación que se está a realizar na USC e no

conxunto do Sistema Universitario Galego nos ámbitos de coñecemento

vencellados ao Campus da Cidadanía; e na identificación e promoción de liñas,

programas, proxectos, etc. de investigación que integren coñecementos para

crear cidadanía nos escenarios local-global. Unha misión que non pode

substraerse nin das súas converxencias coa docencia que se imparte nos seus

títulos, nin da actividade investigadora que se promove e desenvolve nos

demais campus de especialización existentes (Campus Vida, Campus do Mar e

Campus Terra), ou que poidan crearse no futuro. A tal fin, merece salientarse o

potencial que esta proposta poderá ter para:

a) Visibilizar as liñas de investigación que se veñen desenvolvendo nas

áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades,

poñendo unha especial énfase nos sinais identitarios do Campus da

Cidadanía e naquelas que están ou poderán contribuír ao seu

desenvolvemento.

b) Procurar unha maior e mellor correspondencia entre as necesidades e

demandas da sociedade e as liñas de investigación que se promovan en

nome do Campus da Cidadanía, acrecentando os seus vínculos co

tecido social, económico, cultural, etc. do país e o potencial que cabe

atribuírlles no futuro para a mellora da sociedade e o benestar social,

cultural, económico, etc. das persoas, a equidade, a liberdade, a xustiza

e a cohesión social. Unha misión coa que se ten comprometido a USC

no seu conxunto e os campus de especialización existentes ao apostar

pola mellora das relacións ciencia-sociedade, poñendo en valor as

alianzas e as cooperacións estratéxicas.

Iniciativas e/ou actuacións

INV_L1.1.

Identificar e actualizar, de xeito continuado a través das achegas realizadas

polos grupos de investigación e/ou os seus membros, os grupos, redes, liñas, proxectos e contratos de investigación, etc. directamente relacionados

126

coa “cidadanía”, procurando mostrar os seus vínculos con grupos e liñas de investigación que veñen traballando nesta perspectiva noutros contextos,

coa vontade de coñecer as súas tendencias actuais e de futuro, ampliando e

optimizando a análise das informacións obtidas

INV_L1.2.

Crear unha base de datos con traballos de investigación (TFG, TFM, Teses

de Doutoramento, etc.) e publicacions (monografías, libros, revisras, actas,

etc.) referidas á “cidadanía” nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, sen obviar a súa converxencia cos que se poidan

desenvolver noutros Campus (Vida, Terra, do Mar), que de xeito directo ou

indirecto dispoñen os seus saberes para a mellora do benestar e da calidade

de vida das persoas e da sociedade.

INV_L1.3.

Deseñar e desenvolver, en colaboración cos Grupos, Redes, Institutos,

Cátedras, etc. concernidas e/ou interesadas, un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”, dando prioridade a cuestións relacionadas coa equidade de

xénero, a inclusión e cohesión social, a educación ambiental e a cultural

sostenibilidade ambiental, os procesos de desenvolvemento nos contextos

rurais e urbanos, os procesos migratorios e a interculturalidade, a educación

para a cidadanía e a convivencia, a cultura democrática e o fomento da

participación social, ou as humanidades dixitais.

INV_L1.4.

Crear e desenvolver un programa de formación en investigación, con investigadores e investigadoras noveis (FPU, FPI, Predoutorais e

Posdoutorais da Xunta de Galicia, etc.) en valores cívicos coa denominación I+d+i_Cidadanía na USC (ou o que oportunamente se determine,

complementario ao e-Cidadanía), que habilite novas canles para a promoción

da investigación social e humanística neste ámbito, en colaboración con outras

entidades sociais; por exemplo, desde a perspectiva da investigación-acción-

participativa, investigación na acción, a investigación colaborativa, a

127

investigación na cooperación ao desenvolvemento, a investigación nos

procesos de inclusión social, etc. Un conxunto de actuacións nas que deberá

ter un especial protagonismo a Escola de Doutoramento Internacional no

ámbito das áreas de coñecemento concernidas polo Campus da Cidadanía.

Liña estratéxica 2: Mellorar as oportunidades de articulación, coordinación e colaboración entre os diferentes axentes que participan na actividade investigadora do Campus da Cidadanía, promovendo e/ou optimizando alianzas estratéxicas de investigación e innovación.

Xustificación e obxectivos para a acción

Coa vontade de poder construír un novo modelo de organización e xestión da

investigación, no que a competitividade non aminore as posibilidades de

colaboración, o Campus da Cidadanía aspira a unha mellor articulación,

coordinación e desenvolvemento do quefacer científico que se vén

desenvolvendo nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades da

USC.

Trátase, en todo caso, de recoñecer e potenciar as súas liñas de investigación

emerxentes e/ou consolidadas, dos colectivos (grupos, redes, agrupacións,

etc.) constituídos ou en vías de conformación, do traballo compartido e a

transferencia do coñecemento interdisciplinar, a xeración de novos vínculos

entre os Institutos de Investigación e outras instancias con responsabilidades

académicas e investigadoras (Departamentos, Cátedras propias, etc.). Un

quefacer que debe atender, cando menos, aos seguintes obxectivos:

a) Acadar unha maior e mellor articulación dos seus saberes, cunha

interacción máis efectiva entre os diferentes ámbitos de coñecemento

(nos campus de Lugo e Santiago de Compostela), coa vontade de

incrementar as súas sinerxías e oportunidades de coordinación, intra e

intercampus, en converxencia cos outros campus de especialización

128

existentes; por exemplo, mediante actuacións coas que dar resposta aos

retos globais –no marco do Programa de Investigación e Innovación

Horizonte 2020 ou da Estratexia de Especialización Intelixente de Galicia

(RIS3)– impulsando a creación de novas estruturas e servizos capaces

dunha acción en I+D+i orientada nas áreas de especialización do

Campus da Cidadanía.

Nesta perspectiva, deberá incentivarse a interrelación entre os distintos

centros, departamentos, áreas, grupos de investigación tanto de

Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades coma do ámbito

das Ciencias Experimentais a través do propio Campus da Cidadanía e

dos organismos colaboradores que teñan funcións de enlace. A

experiencia e capacidade de xeración de sinerxias que poden achegar

diversas entidades da USC, con vocación de estrutura en rede, serán

fundamentais. Entre outras, pode aludirse á Oficina de Investigación e

Tecnoloxía (OIT), a Rede de Infraestruturas de Apoio á Investigación e

ao Desenvolvemento Tecnolóxico (RIAIDT), ou á área de Valorización,

Transferencia e Emprendemento (AVTE/OTRI), como axentes principais

para poñer en contacto a investigadores/as, desenvolver novas liñas de

investigación e de aproveitar recursos propios –humanos, económicos,

infraestrutruas e know-how– que en moitas ocasións nos son utilizados

polo descoñecemento das súas potencialidades. Un uso eficiente das

capacidades propias da Universidade de Santiago de Compostela

permitiría maximizar beneficios entendidos como actividade

investigadora, divulgación e transferencia á sociedade fronte á

minimización de custos lograda a través dun uso racional e

intelixentemente deseñado destas ferramentas e recursos.

b) Contribuír a crear e/ou consolidar as actuacións orientadas a dotar ao

Campus da Cidadanía de Agrupacións Estratéxicas, ou similares, coa

finalidade de xerar sinerxías que nun escenario “competitivo” e de

captación de recursos externos –pola vía de proxectos, contratos, etc.

en convocatorias de ámbito autonómico, nacional e internacional– teñan

129

sempre como horizonte a colaboración e o traballo compartido, no seo

da comunidade universitaria e respecto da sociedade que a contorna.

Os novos plans de investigación da Xunta de Galicia están a fomentar a

investigación multidisciplinar de excelencia de alto impacto que xorede

da agregración de capacidades de diferentes grupos de investigación en

ámbitos e estructuras en forma de agrupacións estratéxicas e centros

singulares. En todo caso, debe situarse nas expectativas deste Campus

a creación de Centros Singulares de Investigación a partir das

Agrupacións Estratéxicas seguindo as iniciativas que xa se teñen

impulsado dende a vicerreitoría de investigacion e innovación que deron

lugar a configuración das agrupacións Beta+, orientada á I+D en

Bioeconomía e Territorio, e DIXITUM no ámbito da integración de

capacidades nas aplicacións das Humanidades Dixitais. Todo elo nun

contexto no que unha parte importante do financiamento diríxese ó

financiamento de estructuras supragurpais no SUG, que buscan a

mellora da súa capacidade de investigación e posicionamento

internacional. Neste sentido, é preciso identificar novós ámbitos de

especialización e agrupación tales como a innovación educativa, á

sociedade e/ou a cidadanía.

a) Comprometer á Universidade e á investigación que promove coa oferta

de oportunidades dunha aprendizaxe permanente (mediante

conferencias, xornadas, foros de debate, diálogos estruturados con

antigos alumnos e alumnas, etc.), seguindo as directrices europeas nas

que se pon a énfase en que a investigación e a docencia de excelencia

deberá fomentarse creando redes que incrementen a masa crítica,

adopten enfoques interdisciplinarios, conten co apoio das autoridades

públicas e das empresas, melloren a súa oferta de estudos

posdoutorais, dispoñan dun sistema fiable de aseguramento da calidade,

etc.

130

Iniciativas e/ou actuacións

INV_L2.1.

Realizar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, unha avaliación

do estado de cuestión actual da investigación existente no Campus da Cidadanía, considerando a actual estrutura e catalogación dos grupos de investigación existentes, dos perfís que caracterizan aos seus membros –

como PDI, investigadores/as en formación, colaboradores/as, etc.–, dos

servizos que prestan, dos proxectos e contratos desenvolvidos, etc. Trátase,

neste sentido, de profundar en análises previas (por exemplo, a DAFO que

antecedeu á redacción do Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía), ao

tempo que de dar continuidade a estas análises, facendo un seguimento do

quefacer destes grupos e das súas achegas nos vindeiros anos.

INV_L2.2.

Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, a partir da aplicación dunha

equisa/cuestionario ao conxunto da súa “comunidade investigadora”; no seu

deseño e aplicación –ampliando e/ou complementando análises previas–

tomaránse en consideracións as distintas circunstancias, variables,

potencialidades, limitacións, etc. do seu quefacer investigador, no que ten de

común máis tamén de diferenciado nos distintos saberes das Ciencias Sociais

e Xurídicas, nas Artes e Humanidades.

INV_L2.3.

Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer

investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, coma do ámbito das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, mellorando a súa

capacidade para a captación de recursos externos, as fontes de financiamento

e as posibilidades da transferencia de coñecemento. Esta actuación deberá

conciliar as necesidades e demandas de “especialización” (investigación

131

avanzada) con aquelas que teñen un sentido máis polivalente e holístico, en

boa medida definidos nos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas (Reto 6):

Bioeconomía, emprendemento e territorio; industrias creativas e culturais;

humanidades dixitais; innovación educativa; sociedades e cidadáns.

INV_L2.4.

Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión do quefacer investigador da USC nos grupos de investigación que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor as súas achegas e as potencialidades de futuro. Neste sentido, procuraranse aproveitar –nun

primeiro momento– as actuacións que veñen levando a cabo os distintos grupos de investigación e investigadores/as a través da súa difusión

mediante páxinas web, redes sociais, etc., ao tempo que se habilitarán canles –

un plan de difusión e comunicación– para aqueles grupos, colectivos, etc. en

situación de maior fraxilidade.

INV_L2.5.

Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedade, mediante novos

formatos que permitan un diálogo aberto entre ciencia, tecnoloxía, innovación e

sociedade. A tal fin habilitaránse distintas canles (foros, seminarios, debates,

paneis, etc.) presencias e virtuais, que en colaboración cos grupos e redes de

grupos de investigación, departamentos, centros, entidades e colectivos da

sociedade (Administracións Locais, Organizacións Non Gubernamentais,

Entidades da iniciativa social, sociedades científicas, etc.) que por iniciativa do

Campus da Cidadanía ou destes colectivos, permitan axendar –para cada

curso académico– un programa que incida na formación e innovación social

poñendo a énfase nos valores cívicos, na cidadanía inclusiva, na educación e a

formación como un ben común, os dereitos humanos e ecolóxicos, etc.

132

Liña estratéxica 3: Activar e/ou mellorar os procesos de creación, difusión e transferencia de coñecemento á sociedade, incrementando as sinerxías establecidas con outros campus de especialización, a colaboración con outras entidades e institucións, e a contribución ao emprendemento social.

Xustificación e obxectivos para a acción

O Campus da Cidadanía asume, no sentido máis amplo do termo, a

necesidade de promover e desenvolver actividades dirixidas á difusión de

coñecemento, de experiencias e habilidades que permitan o seu uso,

aplicación, explotación e aproveitamento pola sociedade, fóra do ámbito

académico, sexa por parte doutras institucións de I+D, os sectores produtivos

ou a sociedade en xeral. Neste sentido, e máis aló da transmisión do

coñecemento que articulan os saberes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das

Artes e Humanidades, coa transferencia preténdese incorporar o coñecemento

a un proceso de retroalimentacións continuas, que non se limita á publicación,

divulgación ou a formación.

No que respecta ao Campus da Cidadanía, a transferencia de coñecemento

será entendida como un modo de crear valor a partir dos esforzos e actuacións

que promove a través das súas actividades docentes e investigadoras: unha

liña de actuación mediante a que se poderá activar e fortalecer a capacidade

innovadora dos axentes sociais do seu contorno, contribuíndo ao

desenvolvemento socioeconómico, ao benestar e á calidade de vida da

cidadanía. Sendo así, os obxectivos a acadar esta liña estratéxica resúmense

en:

a) Fortalecer e/ou no seu caso, establecer novas canles de colaboración –

mediante acordos, convenios, etc.– con distintos axentes e colectivos de

relevancia social e institucional (Administracións Públicas, entidades do

terceiro sector, empresas, fundacións, etc.) para mellorar as

oportunidades de oferta-demanda de actuacións conducentes ao

133

benestar social, cultural, económico, etc. da poboación. Trátase de

procurar unha permanente interación entre o local e o global, a USC e a

sociedade, co que isto significa de recoñecemento das identidades

comúns e da súa posta en valor, tamén no uso do idioma galego para e

na transferencia do coñecemento.

b) Fomentar as converxencias da actividade investigadora nas áreas de

Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades coas inicitivas

orientadas ao emprendemento social, colaborando cos programas de

emprendemento existentes na Universidade de Santiago de Compostela

e con outras institucións de iniciativa e/ou titularidade pública e privada:

Administracións Públicas (concellos e Deputacións), centros de ensino,

Fundacións, incubadoras de empresas da súa contorna, etc.

Iniciativas e/ou actuacións

INV_L3.1.

Deseñar e implementar, no marco das actuacións que se promovan para o

conxunto das áreas científicas, un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades, aproveitando os sistemas de transferencia

empregados noutros ámbitos, pero dándolle a especificidade propia do

Campus da Cidadanía e dos distintos saberes que o conforman; o que require

optimizar os recursos de apoio á investigación xa existentes e os de nova

creación.

INV_L3.2.

Identificar e, no seu caso, crear unha rede de entidades, institucións e empresas colaboradoras coas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades, en tanto que promotoras de iniciativas, apoios

(infraestruturais, financieiros, etc.), proyectos e/ou contratos de I+D+i, creación

e dotación de Cátedras singulares, etc. que os vinculen ao Campus da

Cidadanía como axentes principais dos vínculos que se establezan en termos

de transferencia de coñecemento e prestación de servizos, responsalidade

134

social, realización de eventos conxuntos, etc. Neste proceso recoñecese a

importancia que poderá ter a Área de Valorización, Transferencia e

Emprendemento (AVTE) da Universidade de Santiago de Compostela, en

actuacións como: identificación das liñas de traballo dun Grupo de

Investigación e reunión cos seus membros; identificación e análise de

resultados de investigación; valorización dos resultados de investigación

(protección); transferencia orientada á obtención de licenzas, de constitución e

creación de Spin-Off universitarias, etc. Iniciativas das que xa participan

actualmente varios grupos de investigación, adscritos a distintos

Departamentos da Universidade de Santiago de Compostela.

INV_L3.3.

Deseñar e implementar un programa de fomento do emprendemento social en colaboración con aquelas instancias da USC que veñen

desenvolvendo un labor de mediación entre os procesos formativos e

investigadores co tecido socioeconómica da contorna. Dunha banda,

promoveránse e/ou reforzaránse os procesos de transferencia do coñecemento

e de innovación na sociedade, de xeito coordinado cos axentes sociais,

institucionais e empresariais nos que se insire a Universidade, participando activamente nos clústeres que xa están creados ou poidan crearse no futuro. Doutra, procurarase a integración do Campus da Cidadanía en Ashoka

U, a maior rede internacional de emprendedores sociais que lidera e aposta

pola innovación e o emprendemento social, construíndo unha sociedade de

cidadáns axentes do cambio e a transformación social. Ademais de

incrementar as posibilidades de visibilización do Campus da Cidadanía no

plano internacional, trataríase de incorporar as súas iniciativas ás comunidades Changemakers –como un Changemaker Campus– dando

solucións aos desafíos globais.

INV_L3.4.

Deseñar un plan específico de visibilización das artes e das disciplinas de conservación e restauración de Bens Culturais nos Campus de Santiago de

Compostela e Lugo, coa vontade de incrementar o recoñecemento da creatividade e a sensibilidade cara a formación artístico-humanística.

135

Unha iniciativa, en coverxencia coas actuacións que se promovan no marco

dun plan xeral de visiblización, mediante a que se pretende integrar a

experiencia sensible, a creatividade, o pensamento e o coñecemento

diverxente fomentando unha maior colaboración e interacción arte-ciencia.

Liña estratéxica 4: Poñer en valor a produción científica e as achegas que en materia de I+D+i veñen desenvolvendo as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades, optimizando os seus indicios de calidade e a súa capacidade para a captación de financiamento externo, contextualizando e mellorando os procesos de formación, avaliación e acreditación dos seus investigadores e investigadoras, tomando en consideración a diversidade que os/as caracteriza.

Xustificación e obxectivos para a acción

Na “Axenda Europea para a modernización das Universidades: educación,

investigación e innovación”, segundo acordo da Comisión Europea do ano

2006, ratificado noutras declaracións e acordos posteriores, un dos principais

desafíos para modernización das Universidades reside no incremento da inter-

transdiciplinariedade dos seus saberes, facendo compatible o fomento da

especialización coa apertura epistemolóxica, temática, metodolóxica, etc. á

complexidade dos problemas e das realidades sociais.

Nesta perspectiva insístese en que as Universidades deberán ser capaces de

redefinir as súas prioridades de formación e investigación para aproveitar as

oportunidades que se están producindo nos eidos xa existentes e nos

innovadores. Unha proposta que exemplifican sinalando a importancia de

centrarse menos nas disciplinas científicas e máis nos ámbitos de investigación

(por exemplo, a enerxía sostible ou a nanotecnoloxía), asociándoos máis

estreitamente cos eidos relacionados ou complementarios (Humanidades,

Ciencias Sociais, capacidades de xestión e empresariais) e fomentando a

136

interacción entre estudantes, investigadores e equipos de investigación

mediante unha maior mobilidade entre disciplinas, sectores e ámbitos de

investigación; tamén novas propostas institucionais e organizativas en materia

de xestión de persoal, avaliación e criterios de financiamento, docencia e plans

de estudos. Son obxectivos desta liña estratéxica:

a) Incrementar e mellorar as alianzas nacionais e internacionais dos

grupos, redes, agrupacións, etc. de investigación existentes nas áreas

de Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades, coa vontade de

acadar unha maior visibilidade social, diversificar e intensificar a

participación en proxectos de investigación, liderar e/ou participar en

redes temáticas (singulares, de excelencia, etc.). O compromiso cunha

investigación atenta ás necesidades da sociedade e do territorio que

contorna o Campus da Cidadanía, lonxe de ser unha limitación debe

converterse nun dos seus principais potenciais de futuro, tanto a nivel

nacional como internacional; neste sentido, poderá ser un soporte

privilexiado para un diálogo local-global cada vez máis suxestivo e

necesitado de achegas en clave social, económica, política, educativa,

humanística, artística, xurídica, etc. ao conciliar os dereitos das persoas

en tanto que cidadáns cos das dinámicas institucionais, demográficas,

culturais, comunicacionais, etc. da sociedade da información e do

coñecemento.

b) Optimizar a produción científica de impacto, tanto dos investigadores e

investigadoras das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e

Humanidades, como dos grupos e redes de investigación que se

adscriben ao Campus da Cidadanía, mellorando as súas respectivas

traxectorias investigadoras, así como un recoñecemento

“contextualizado” a “axeitado” ás realidades de cada ámbito en función

dos “méritos” e das evidencias que se valoren e/ou acrediten en cada

caso; o que non deberá limitar a produción científica en publicacións que

contribúan á divulgación do coñecemento ou a mellorar as interaccións

coa sociedade. Neste sentido trátase de ser consecuentes coa vontade

de estar ao servizo da sociedade e non só dos estándares de avaliación

137

determinados polas axencias, convocatorias de concorrencia

competitiva, etc.

Iniciativas e/ou actuacións

INV_L4.1.

Incentivar a carreira investigadora nas áreas que conforman o Campus da Cidadanía, fomentando a colaboración do alumnado de Grao, Posgrao e Doutoramento cos grupos de investigación, mediante: bolsas de

colaboración, bolsas de iniciación á investigación, programas de mentorización

de Doutores a doutorandos, doutorandos a mestrandos, de mestrandos a

estudantes de Grao, etc. xerando un círculo de ensinanzas e aprendizaxes que

se retroalimente de xeito continuado, nos que se dinamice e alente aos

estudantes máis vocacionais e/ou con mellores traxectorias académicas para a

súa incorporación como PDI á vida universitaria. Deberán establecerse

mecanismos que posibiliten, con garantías dunha avaliación positiva, a

contratación de persoal investigador a través de convocatorias orientadas á

Promoción –Estatal, Autonómica, etc.– do Talento e da súa Empregabilidade

en I+D+i (Ramón y Cajal, Juan de la Cierva, ou similares).

INV_L4.2.

Realizar con fins dignósticos e prospectivos, unha avaliación que poña de manifesto o estado de cuestión actual da investigación do PDI pertencente ás áreas do Campus da Cidadanía (sexenios avaliados en cada

área de coñecemento), un catálogo das editoriais e publicacións –revistas

indexadas con un índice de calidade relativo en cada área (por exemplo, aínda

que non só na Web of Science, Scopus, Selo de Calidade da FECYT, etc.),

actividades formativas e de apoio á tramitación das publicacións, etc. Nestas

actuacións terá un especial protagonismo á rede de Bibliotecas da USC nos

campus de Santiago de Compostela e Lugo. Estas actuacións deberán ser

concorrentes coas actuacións previstas no Plan de Internacionalización da

USC (2017-2020); en particular, a consistente en realizar “un estudo

bibliométrico da produción científica por grandes áreas de coñecemento, que

138

permita identificar posibles estratexias internas a seguir de cara a maximizar o

impacto da investigación na USC”.

INV_L4.3.

Elaborar e desenvolver, en converxencia con este Plan específico de apoio á

investigación en Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades, unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, así

como as súas prioridades e iniciativas nos curtos (1-2 anos), medios (3-5) e

longos (5-10 anos) prazos. Complementariamente, preténdese deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, adscritas ao Campus da Cidadanía, que concilie as súas

oportunidades de autofinanciamento (conseguidas ou por conseguir) con

aquelas que permitan a súa concorrencia en convocatorias, a confluencia con

potenciais socios colaboradores mediante o mecenado e outras figuras que

contribúan ao financiamento das iniciativas do Campus, a dispoñibilidade de

persoal de administración e servizos na cumprimentación dos procesos

administrativos, etc.

INV_L4.4.

Habilitar espazos e tempos para o encontro e o diálogo científico de natureza multi e interdisciplinar, identificando e catalogando aqueles que

poderán ser utilizados polos grupos, redes, etc. de investigación en cada

Centro, Instituto, equipamento, etc. dos que dispón a Universidade, tanto no

Campus de Lugo como no de Santiago de Compostela, de xeito que poidan

estar ao dispor dos seus e das súas investigadores/as para convocar reunións,

foros, conversas, etc. no marco do Campus da Cidadanía. Este Campus

deberá fomentar o coñecemento mutuo entre os investigadores e investigadoras, individual e colectivamente, organizando sesións de traballo compartido entre eles, reforzando a colaboración estable entre os

grupos de investigación de xeito que teñan a posibilidade de entrar en contacto,

compartir ideas, dialogar sobre os seus proxectos, forxar vínculos para futuras

colaboracións, etc. Unhas opcións para o encontro e a colaboración que

139

deberán complementarse coas que veñan facilitadas polas TICs e o

intercambio –desde lonxe ou estando preto– de información, propostas,

materiais, procedementos, etc.

INV_L4.5.

Deseñar e implementar, en converxencia coas actuacións que se promovan

na Universidade e nos seus diferentes ámbitos de goberno e toma de

decisións, un plan de captación e retención do talento –docente e investigador – que dé continuidade ás liñas de investigación existentes, e

que polo envellecemento e xubilación do profesorado poderán verse

comprometidas nalgunhas áreas de coñecemento adscritas ás Ciencias

Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades. Nesta perspectiva o Campus da

Cidadanía compromete o seu labor futuro coas actuacións previstas cara a mellora da Estratexia de Recursos Humanos (HRS), aliñada cos principios

da Carta Europea do Persoal Investigador e o Código de Conducta para a

Contratación do Persoal Investigador, no que a USC ten sido recoñecida, en

febreiro de 2017, pola Comisión Europea, a través de EURAXESS-Research in

Motion, coa Acreditación “HR Excellence in Research” (estratexia HRS4R).

INV_L4.6.

Incentivar e desenvolver a perspectiva de xénero, sempre que sexa factible

e/ou aplicable, como unha variable ou dimensión relevante de carácter transversal na definición e nos contidos da investigación que se promova.

Neste sentido as súas propostas e actuacións serán converxentes cos

principios, obxectivos, accións, etc. que se contemplan no II Plan Estratéxico

de Igualdade de Oportunidades entre Mulleres e Homes da USC, vixente no

período 2014-2018.

140

Liña estratéxica 5: Incentivar os procesos de internacionalización da actividade investigadora e das iniciativas de cooperación interuniversitaria nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades.

Xustificación e obxectivos para a acción

No Plan Estratéxico da Universidade de Santiago de Compostela (2011-2020)

afírmase que unha Universidade de prestixio debe contar co recoñecemento

internacional do seu labor investigador, o que entre outras circunstancias e

actuacións, “require unha estratexia que lle permita estar presente e, aínda

máis, reforzar a súa presenza nos rankings máis recoñecidos a nivel

internacional”. Para iso, asúmese que é preciso contar cos recursos humanos

máis capaces e preparados, facendo uso de medidas que axuden á captación

e á retención de talento, a promoción de colaboracións institucionais

horizontais, á mellora da información e do coñecemento entre os grupos de

investigación, a implementación de novos modelos colaborativos entre os

distintos ámbitos da investigación, así como a compartición de recursos

humanos e materiais.

Declarando que se debe avanzar no proceso de internacionalización da

Universidade na docencia, a investigación e a xestión, considérase que se

deberán promover accións que consigan logros que den resposta a obxectivos

e/ou actuacións como:

a) Fomentar a colaboración en investigación e a participación en redes

internacionais de investigación e docencia, potenciando o Servizo de

Relacións Internacionais para reforzar a coordinación interna e a

eficiencia nos recursos asignados á internacionalización.

b) Incrementar as relacións con Universidades estranxeiras servindo de

ponte entre a Unión Europea e Latinoamérica e aproveitando as novas

141

oportunidades nos Estados Unidos, Canadá e países de economía

emerxente.

c) Incrementar a colaboración coas empresas tanto con fins docentes

como de investigación, transferencia e emprendemento.

d) Potenciar o desenvolvemento dos Campus de Excelencia Internacional

nos que participa a USC e sacar proveito do seu impacto cara á

proxección internacional da Universidade.

No Plan Estratéxico de Internacionalización da USC (2017-2020), considérase

que a internacionalización da actividade investigadora ten acadado importantes

avances a través das colaboracións científicas con multitude de grupos de

investigación de Universidades de todo o mundo, xunto coa participación en

proxectos internacionais, incremento da produción científica e das publicacións

internacionais, captación de recursos, etc. Un conxunto de procesos e

realidades aos que se engade a internacionalización a través da mobilidade

das persoas (estudantes, profesorado, investigadores visitantes, etc.). Nesta

perspectiva o devandito Plan Estratéxico define dúas liñas estratéxicas, coas

que o Campus da Cidadanía ten a vontade de converxer, contribuíndo ao

desenvolvemento das súas accións: dunha banda, o “Incremento do potencial

internacional da investigación e da cooperación”; doutra, “A

internacionalización a través da captación e da mobilidade das persoas”.

Iniciativas e/ou actuacións

INV_L5.1.

Incrementar o potencial internacional e de cooperación interuniversitaria na investigación que se desenvolve nas áreas de Ciencias Sociais e

Xurídicas, Artes e Humanidades, mediante o deseño e desenvolvemento dun Plan específico de internacionalización da súa investigación, en

estreita relación coas Vicerreitorías, as áreas e servizos da Universidade de

Santiago de Compostela; en concreto, aqueles que veñen desenvolvendo o

seu labor de asesoramento, apoio, coordinación, etc. a través do Centro de

142

Innovación e Transferencia de Tecnoloxía (CITT), da Oficina de Investigación e

Tecnoloxía (OIT) ou da Rede de Infraestruturas de Apoio á Investigación e ao

Desenvolvemento Tecnolóxico (RIAIDT).

INV_L5.2.

Participar activamente nas actuacións previstas para a dinamización e cooperación no “Programa de apoio ás convocatorias de proxectos internacionais de investigación e cooperación”, contemplado no Plan

Estratéxico de Internacionalización da USC (2017-2020), consistente no “apoio

ao financiamento directo e convocatoria de axudas en concorrencia competitiva

que faciliten o desenvolvemento de accións necesarias para a creación de

redes de coñecemento e solicitude de proxectos internacionais”. As actuacións

que se promovan deberán contribuír a incentivar a participación en redes e

proxectos de colaboración europeos e transnacionais.

INV_L5.3.

Deseñar un programa de atracción de talento estranxeiro, naqueles ámbitos do saber especializado que nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades teñan máis dificultade para a incorporación e/ou retorno de xoves investigadores, e/ou de investigadores consolidados,

con prestixio internacional, sexan de orixe galega ou nados noutros países; un

labor que poderá ter nos programas de Máster e Doutoramento unha das súas

principais vías de captación e incorporación ao Campus da Cidadanía. A tal fin,

compártese a iniciativa contemplada no Plan Estratéxico de

Internacionalización da USC (2016-2020), que –coas oportunas adaptacións–

pretende poñer “en práctica as medidas establecidas no selo HRS4R e

internacionalización do persoal investigador”; isto é: implicar e optimizar as

contribucións do Campus da Cidadanía, no marco das actuacións previstas

polo Universidade de Santiago de Compostela, á aplicación da Carta Europea

do Investigador e do Código de conduta para a contratación de

investigadores/as e o desenvolvemento dun mercado laboral europeo que lles

resulte atractivo persoal e profesionalmente.

143

10.3. Xestión, gobernanza e proxección interno-externa

Liña estratéxica 1: Activar e desenvolver distintas iniciativas orientadas a implicar ao conxunto da comunidade universitaria e, máis en particular, ás distintas áreas que conforman o Campus da Cidadanía nas súas propostas, tanto no interior da Universidade de Santiago de Compostela como noutros contextos e realidades, adoptando estruturas e sistemas de gobernanza que garantan o seu funcionamento e viabilidade.

Xustificación e obxectivos para a acción

O Campus da Cidadanía, coa decidida vontade de implicar aos distintos

colectivos sociais, dentro e fóra da Universidade, nas súas actuacións, asume

–en converxencia cos demais Campus– a necesidade de recoñerse a si

mesmo, e de ser recoñecido na sociedade, como un proxecto de amplos

percorridos institucionais, científicos e académicos partindo das áreas que o

conforman nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades. De aí o

seu desexo, feito desafío, de facer partícipes a todas as persoas, sistemas,

estruturas e culturas presentes no Campus e na súa contorna.

Sen dúbida, sendo un labor que afecta directamente aos modelos de

gobernanza e xestión –nos que pretende ser congruente cos valores da

cidadanía no que atinxe aos seus procesos de participación e de construción

dunha cultura cívica e democrática– tamén ten nos seus modos de informar,

comunicar e proxectarse interna e externamente, algúns dos seus piares

fundamentais, poñendo en valor as potencialidades existentes e futuras, nun

escenario no que debe acrecentar a súa caracterización como un espazo-

tempo universitario de ensinanzas e aprendizaxes compartidas, no que se

consoliden e/ou habiliten novas opcións para o desenvolvemento humano, a

través das que fortalecer a creación de novos vínculos coa sociedade e a súa

transformación. Neste sentido, e máis aló das actuacións previstas no quefacer

144

docente, investigador e de transferencia de coñecemento, a articulación e

xestión do Campus da Cidadanía pretende acadar os seguintes obxectivos:

a) Consolidar e/ou promover actuacións que permitan unha maior

integración e colaboración das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas,

das Artes e Humanidades tanto a nivel interno (intrauniversitario) como

externo (interuniversitario), entre si e con outras áreas de coñecemento

na USC, no Sistema Universitario Galego e noutros contextos e

realidades, sexan nacionais e/ou internacionais.

b) Alentar a participación do conxunto da comunidade universitaria nas

iniciativas que se promovan, contribuíndo a incrementar a sensibilización

e implicación dos seus membros (profesorado, estudantado, persoal de

administración e servizos, etc.) no quefacer común da cidadanía e da

cultura cívica, a través dos distintos mecanismos de participación,

colaboración, etc. que se habiliten a tal fin.

c) Dotar ao Campus da Cidadanía dunha estrutura organizativa, de toma

de decisións, xestión e proxección interno-externa acorde cos

requerimentos institucionais, normativos, operativos e funcionais que lle

permitan acadar con eficacia e eficiencia os seus obxectivos, misión e

visión, liñas e accións estratéxicas, etc.

d) Desenvolver actuacións conxuntas con distintos axentes e institucións

sociais, potenciando a implicación das áreas de Ciencias Sociais e

Xurídicas, Artes e Humanidades na interacción entre a Universidade de

Santiago de Compostela e a súa contorna territorial e humana, desde as

súas realidades locais (Santiago de Compostela e Lugo) ata as que

teñen un alcance rexional, nacional e internacional.

e) Dotar ao Campus da Cidadanía de mecanismos de financiamento,

captación e xestión de fondos económicos para as súas actividades, no

marco dos orzamentos da propia Universidade de Santiago de

Compostela, dos fondos provintes das Administracións Públicas, das

145

iniciativas de captación de recursos en convocatorias competitivas e

mediante contratos de I+D+i, ou mediante mecanismos que activen a

cooperación “solidaria” e a responsabilidade social, dentro e fora da

Universidade.

f) Promover a elaboración e utilización dunha “semántica” da cidadanía

que permita construír relatos compartidos a través das distintas

actuacións que se promovan, aproveitando os soportes materiais e

virtuais dos que se dote ao Campus da Cidadanía.

Con estas perspectivas e horizontes, tanto desde a perspectiva da articulación

e xestión do Campus da Cidadanía como da súa proxección interno-externa,

propóñense distintas actuacións e iniciativas, ás que deberá contribuír unha

gobernanza e xestión acorde cos seus recursos e potencialidades, apoiando

e/ou reforzando as actuacións que se promovan no goberno da Universidade

de Santiago de Compostela e dos seus órganos colexiados: Consello Claustro

Universitario, Consello de Goberno e Consello Social; sen obviar os que

desenvolven o seu labor nos Centros, Institutos, Departamentos, etc.

Iniciativas e/ou actuacións

XGP_L1.1.

Adoptar unha estrutura de gobernanza e xestión do Campus da Cidadanía que sexa consonte aos modelos de participación, deliberación e toma de decisións contemplados normativamente na Universidade de Santiago de Compostela. Nos seus inicios o liderado do Plan Estratéxico poderá recaer –

con carácter temporal (curso académico 2017-18)– na Comisión de

Coordinación do Campus da Cidadanía, constituída como un órgano con

carácter decisorio para achegar a visión estratéxica e global para o

desenvolvemento do Campus da Cidadanía, por delegación ou representación,

segundo se determine polos órganos competentes –Consello de Dirección,

Consello de Goberno, etc.– da Universidade de Santiago de Compostela. En

todo caso, poderán terse en conta os distintos modelos de gobernanza

existentes nos diferentes Campus de Excelencia Internacional, entre outros, os

146

achegados pola Consultora SPI España nos traballos previos realizados para o

deseño deste Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía.

A Comisión de Coordinación desenvolverá as necesarias actuacións de articulación, organización e liderado integrador, motivando á comunidade

universitaria de cara a buscar o máximo aliñamento e cooperación.

Adicionalmente, será a encargada da planificación, xestión, control, seguimento

e avaliación das actuacións que conforman o Plan, así como de apoiar a súa

posta en marcha. Necesariamente, esta Comisión de Coordinación do Campus

da Cidadanía, deberá definir e regulamentar a súa composición, estruturación,

funcións e responsabilidades nos inicios do curso académico 2017-18; o que

tamén implica o establecemento dos seus vínculos e relacións cos Consello de

Dirección (Reitor, Vicerreitorías, Xerencia, Secretaría Xeral), Consello de

Goberno, Claustro Universitario, etc.

Complementariamente, deberá dotarse ao Campus da Cidadanía dunha Secretaría técnica que contribúa a soportar, xestionar, desenvolver, etc. os

trámites económicos e administrativos, así como de apoio documental,

redacción de informes e actas, mantemento da correspondencia nos seus

diferentes formatos (impreso e electrónico), así como dos soportes orientados á

comunicación interno-externa (convocatoria de reunións, espazos web, etc.).

XGP_L1.2.

Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha diversificada e complementaria estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións,

convocando a distintos colectivos ou axentes: estudantes, profesorado, persoal

de administración e servizos, etc. En concreto, propónse a creación de:

- Un Consello de Reitores no Campus da Cidadanía no que se

convidará a que sexan membros e partícipes do mesmo a todos os

Ex-Reitores da USC.

147

- Un Consello de profesores e profesoras eméritos/eméritas, nos que

serán convidados a participar todos aqueles que reunindo esta

condición teñan desenvolvido a súa docencia e investigación nas

Áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades.

- Un Consello de profesores/as, investigadores/as que teñan sido

nomeados e investidos como Doutores Honoris Causa pola USC

nas Áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e

Humanidades.

- Un Consello interdisciplinario de profesores/as e investigadores/as,

en activo ou xubilados, persoal de administración e servizos e/ou

exalumnos, das diferentes áreas e saberes, creado e impulsado

polo Campus da Cidadanía coa vontade de que poida ser co-

participado na súa estrutura, organización, funcionamento, etc.

polos demais Campus de especialización da Universidade de

Santiago de Compostela.

- Un Consello de estudantes de Grao, Posgrao e Doutoramento que

adscriben a súa formación aos títulos das Áreas de Ciencias

Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades na USC, nos

campus de Santiago de Compostela e Lugo.

- Un Consello da Cidadanía (dominación provisoria), no que xunto

cos representantes que se determinen da Universidade de

Santiago de Compostela, serán convidados a participar entidades,

colectivos, etc. que representen as Administracións Públicas (Xunta

de Galicia, Deputacións Provinciais da Coruña e Lugo, Concellos

de Santiago de Compostela e Lugo, etc.) e a iniciativa cívica,

empresarial, cultural, etc. cos que a USC vén desenvolvendo

colaboracións continuadas –docentes, investigadoras, de extensión

cultural, etc.– regulamentadas a través de convenios ou de xeito

conxuntural.

148

XGP_L1.3.

Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos; neste sentido, deberá articularse o

seu labor coas demais instancias da Universidade que teñen

responsabilidades neste ámbito (Claustro Universitario, Consello de Dirección

e Consello de Goberno da USC, comisións docentes e de coordinación dos

Centros, Departamentos, etc.), aproveitando as súas sinerxías e as

potencialidades que poderá ofrecer a adopción dunha estratexia transversal na elaboración da oferta docente, da colaboración intercentros

e interdepartamental.

XGP_L1.4.

Potenciar, crear e desenvolver, atendendo a diferentes modalidades e formatos, a utilización de distintas canles para a reflexión, o diálogo, a formación, a proxección social e cultural, a divulgación científica, etc. que

coas denominacións de “relatorio-conversas”, “foros cívicos”, “paideia”, “agora”

ou outras de orixe greco-latino, contribúan á dinamización do Campus da

Cidadanía, implicando directamente aos grupos e redes de investigación,

Centros, Institutos, Departamentos, Cátedras propias, etc. na súa convocatoria,

organización e desenvolvemento, atendendo a unha programación de carácter

anual (curso académico). Entre outras, prevése a celebración de distintas

iniciativas vinculadas á conmemoración da Declaración Universal dos Dereitos

Humanos, o Día Internacional da Muller Traballadora, O Día Internacional da

Educación para a Paz e a Non Violencia, etc. Estas actuacións serán

planificadas e coordinadas, oportunamente, con outras que por iniciativa da

comunidade universitaria –a través dos seus Grupos e Redes, Centros,

Departamentos, Cátedras, etc. – se propoñan no seo do Campus da

Cidadanía, ou se programen e desenvolvan con outros Centros, Servizos, etc.

de apoio á docencia, á investigación e/ou á extensión-proxección universitaria

cara á sociedade.

149

O conxunto destas iniciativas, que no Plan Estratéxico do Campus da

Cidadanía que se presenta, ten o sentido de propostas para a acción, deberá regulamentarse e desenvolverse atendendo a un plan de acción específico, no que se valoren e adopten decisións que estén en consonancia coas estruturas de xestión e participación da Universidade de Santiago de Compostela, no marco dos seus Estatutos, do Plan

Estratéxico da USC (2011-2020), dos plans plurianuais, etc.

A existencia dos anteditos consellos, comités ou comisións (coas

denominacións que correspondan, de ser o caso), non obvian a necesidade de

que –de acordo coas estruturas de gobernanza e xestión que se adopten–

existan, cando menos dúas comisións de traballo no interior do propio Campus da Cidadanía: unha Comisión Académica (fundamentalmente

orientada cara a actividade docente) e unha Comisión Científica (no ámbito

da investigación e a transferencia de coñecemento);

En todo caso, serán obxecto de deliberación e da correspondente toma de

decisións nas distintas instancias existentes e/ou que se habiliten a tal fin;

sexan, inicialmente polo Comisionado e Comisión de Coordinación do Campus

da Cidadanía, sexan, no futuro, polos órganos de xestión e gobernanza dos

que se dote o Campus. O que tamén se deberá facer en concordancia coas

estruturas de deliberación e de toma de decisións que se leven a cabo para

outras iniciativas, plans estratéxicos da USC, etc. De aí a necesidade de que

ademais de contribuír á racionalización da xestión, á transparencia e democratización da vida universitaria, teña unha estrutura organizativa acaída ao goberno da Universidade e á súa articulación bi-campus (Lugo e

Santiago de Compostela).

150

Liña estratéxica 2: Deseñar e desenvolver, en diferentes formatos e modalidades (impresos, electrónicos, etc.) a imaxe corporativa do Campus da Cidadanía, converxente cun plan de comunicación interno-externa, no seo da propia comunidade universitaria e cara a sociedade, no seu conxunto.

Xustificación e obxectivos para a acción

O Campus da Cidadanía e as diferentes áreas de coñecemento que o integran

–nas Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades – aspira a ser

recoñecido pola súa capacidade para transmitir ideais, valores, actitudes,

habilidades, capacidades e comportamentos á sociedade, comezando pola que

constrúe, no seu interior, como unha comunidade universidade inclusiva,

democrática, plural, equitativa, sostible, etc. Un Campus que como se ten

afirmado no Plan Estratéxico da USC (2011-2020), ten nas persoas o seu

principal referente: “o seu activo máis valioso, polo que é necesario optimizar o

seu aproveitamento tratando de potenciar e pór en valor o talento das persoas

e de racionalizar a dimensión e funcionalidade das estruturas e os modelos de

xestión dos recursos humanos”. Nestes procesos, a información e a

comunicación desempeñan un papel fundamental, cada vez máis relevante.

Sendo así, e asumindo que a creación e desenvolvemento dunha cultura da

colaboración e da comunicación son claves non só para unha mellor

articulación e optimización das iniciativas que se promovan no Campus como

unha “casa común”, senón tamén para a mesma construción da cidadanía

como unha práctica cotiá, formúlanse os seguintes obxectivos:

a) Dotar ao Campus da Cidadanía dun Plan de Comunicación Integral, no

que a partir do deseño das súas coordenadas básicas (imaxe e manual

de identidade corporativa, integración nos diferentes espazos e formatos

on-line da USC, etc.) se identifiquen e propoñan diferentes actuacións,

consonte a unha estratexia de comunicación compartida, tanto pola USC

como polas distintas áreas que integran o Campus.

151

b) Activar distintos mecanismos de interacción e comunicación, presencial

e/ou virtual, orientados a un diálogo permanente do Campus da

Cidadanía cos seus grupos e redes de investigación, centros e

departamentos, etc., con outras instancias da Universidade e da

sociedade, desde as realidades locais ata as internacionais.

Iniciativas e/ou actuacións

XGP_L2.1.

Adoptar e desenvolver unha imaxe corporativa, que co seu correspondente “Manual de Identidade Visual”, satisfaga as necesidades de harmonización e compatibilidade con todas as comunicacións do Campus da Cidadanía, en calquera soporte que se realicen. Neste sentido,

cabe salientar que o conxunto que conforma a identidade visual corporativa do

Campus da Cidadania contén dous elementos básicos, segundo os

responsables da súa elaboración: “por unha banda, o imagotipo ou icono que

simboliza o círculo de coñecemento que quere representar o Campus da

Cidadanía un círculo activo cun fluxo de interacción que percorre polo seu

interior”; por outra, recolle o uso da inicial presente na marca, os dous “C”, que

fan un símbolo preciso que connota un foco de acción nun ámbito concreto, as

humanidades. Un deseño xeométrico para darlle estabilidade e consistencia é

a forma de construír un elemento básico da nosa identidade. Para o logotipo

escolleuse unha tipografía limpa, aústera, sen información visual excesiva,

Open Sans, para poder abundar no concepto de precisión que se pretende en

todo o desenvolvemento de deseño.

O Campus da Cidadanía incentivará a utilización da súa imaxe corporativa nas distintas iniciativas que se promovan por parte da propia Universidade

–incorporación á páxina institucional da USC, así como nas dos Centros,

Departamentos, grupos de investigación, Cátedras propias, etc. que se

adscriben ás áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades-

e/ou por outros colectivos que colaboren con ela na organización de

congresos, xornadas, simposios, publicacións, etc.

152

XGP_L2.2.

Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da

Universidade de Santiago de Compostela, que ampliando e/ou diversificando

outros servizos que fagan difusión da súa actividade (por exemplo, a través do

labor que vén desenvolvemento o Gabinete de Comunicación da USC; as

páxinas Web dos Centros, Departamentos, Institutos, etc.) permita formular os

obxectivos de comunicación, as audiencias-obxectivo, os contidos, os

responsables e as políticas de comunicación, as ferramentas das que se faga

uso (actos, eventos, tecnoloxías da información, materiais, etc.), os indicadores

de seguimento e avaliación, etc. Estas tarefas deberán compatibilizarse con

outras actuacións xa en marcha ou por desenvolver nos vindeiros meses, como

as que se indican noutras iniciativas e accións a realizar.

XGP_L2.3.

Deseñar e desenvolver, en colaboración cos responsables dos servizos de

apoio á docencia e investigación, de administración, comunicación, etc. da

Universidade de Santiago de Compostela un portal Web específico do Campus da Cidadanía, como un recurso-ferramenta que permita centralizar

toda a súa actividade a nivel internacional, estatal, autonómico e local;

procurarase que dispoña dun formato atractivo, intuitivo, interactivo e claro, que

contemple as correspondentes homologacións na súa estrutura, dotándose de

criterios comúns para a publicación-difusión da información. Un conxunto de

actuacións co que se pretende comprometer aos distintos colectivos, ámbitos,

estruturas, servizos, etc. que se vinculan ás áreas de Ciencias Sociais e

Xurídicas, as Artes e Humanidades, co fornecemento continuo de novas,

iniciativas, etc. deste portal Web, fomentando unha permanente interacción e

colaboración na transmisión e difusión do seu quefacer cotiá.

XGP_L2.4.

Adoptar criterios, incentivando a súa aplicación, para que o conxunto dos Centros, Institutos, Departamentos, Grupos de investigación, etc. das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, revisen

153

as súas páxinas Web conciliando a homoxeneización dos seus formatos

(na actualidade moi dispares) coa singularidade de cada un deles,

contribuíndo a mellorar a “imaxe social” do Campus da Cidadanía e a súa

proxección á sociedade. Unha actuación que deberá inserirse no marco das

revisións que se poidan levar a cabo na Web institucional da Universidade de

Santiago de Compostela.

154

10.4. A ánalise DAFO como contexto e pretexto das iniciativas e/ou actuacións

No que segue preséntanse integradas as catro dimensións que foron

indentificadas na Análise DAFO como “Debilidades”, “Ameazas”, “Fortalezas” e

“Oportunidades”, coas distintas iniciativas e/ou actuacións se prevén

desenvolver en relación a cada unha delas nos ámbitos da Docencia (DOC); a

Investigación e a transferencia de coñecemento (INV); e a Xestión, gobernanza

e proxección interno-externa (XGP).

Algunhas das iniciativas e/ou actuacións propostas reitéranse en función da

súa correspondencia con cada unha das “Debilidades” (D), “Ameazas” (A),

“Fortalezas” (F) ou “Oportunidades” (O) que foron identificadas na Análise

DAFO, na medida en que dan resposta a varias cuestións, problemas,

necesidades, demandas, etc. En bastantes casos, decantarse por unha

adscrición múltiple supón un recoñecemento da súa complexidade e alcance

transversal.

En todo caso, debe salientarse que a Comisión de Coordinación identificou

actuacións que reflicten tres niveis de prioridade (alta, media e baixa),

decantándose por facer unha seleccion de un mínimo de dez (10) e dun

máximo de doce (12) iniciativas e/ou actuacións.

Todas elas reflíctense nos cadros/táboas que se mostran de seguido,

redactando sinteticamente os seus contidos, acompañando a formulación de

cada debilidade, ameaza, fortaleza e oportunidade (véxase táboa nº 30).

A verdadeira natureza e alcance destas propostas, así como da súa

operatividade e viabilidade, concretarase nos plans de acción anuais e

plurianuais que se elaboren oportunamente, complementando o Plan

Estratéxico que agora se presenta.

155

DEBILIDADES (D)

D DEBILIDADES Iniciativas e/ou actuacións

D1

Un escaso coñecemento e recoñecemento das potencialidades inherentes ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades, así como das circunstancias que concorren na súa docencia e investigación, na Universidade e cara á sociedade.

DOC_L1.2. Profundar na análise das titulacións que contemplen nos seus programas formativos os valores da “cidadanía”, coa vontade de coñecer as súas tendencias actuais e de futuro. DOC_L1.6. Promover enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe, contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado, xunto cunha maior e mellor articulación das liñas de investigación nas que se insiran. DOC_L2.10. Desenvolver actuacións orientadas á creación de “comunidades de aprendizaxe docente”, constituídas por pequenos grupos de profesores e profesoras de distintas disciplinas académicas. DOC_L3.4. Deseñar e desenvolver, no marco das actuacións previstas pola USC e no seu Plan Estratéxico de Internacionalización, dunha liña de actuación específica para o Campus da Cidadanía, que enfatice as alianzas internacionais no ámbito da docencia universitaria. INV_L1.3. Deseñar e desenvolver un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”. INV_L1.4. Crear e desenvolver un programa de formación en investigación, con investigadores e investigadoras noveis (FPU, FPI, Pre e Posdoutorais, etc.) en valores cívicos que habilite novas canles para a promoción da investigación social e humanística neste ámbito. INV_L2.2. Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, promovendo iniciativas que permitan afrontalas, e que amplíean as xa identificadas na Análise DAFO. INV_L3.1. Deseñar e implementar un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades. INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das súas áreas. XGP_L2.1. Adoptar e desenvolver unha imaxe corporativa, que co seu correspondente “Manual de Identidade Visual”, satisfaga as necesidades de harmonización e compatibilidade con todas as comunicacións do Campus da Cidadanía e da USC en calquera soporte que se realicen e nas distintas iniciativas que se promovan. XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela.

156

D DEBILIDADES Iniciativas e/ou actuacións

D2

Unha percepción, relativamente estendida, das dificultades asociadas a posta en marcha dun Campus desta natureza, que van desde un certo escepticismo respecto dos seus logros ata o cuestionamento da súa viabilidade e de melloras tanxibles nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades.

DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración nas mesmas da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación social que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas áreas adscritas ás Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. INV_L3.1. Deseñar e implementar un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades. INV_L3.2. Identificar e, no seu caso, crear unha rede de entidades, institucións e empresas colaboradoras coas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades, como axentes principais dos vínculos que se establezan en termos de transferencia de coñecemento e prestación de servizos, responsalidade social, realización de eventos conxuntos, etc. INV_L4.1. Incentivar a carreira investigadora nas áreas que conforman o Campus da Cidadanía, fomentando a colaboración do alumnado de Grao, Posgrao e Doutoramento cos grupos de investigación. INV_L4.4. Habilitar espazos e tempos para o encontro e o diálogo científico de natureza multi e interdisciplinar, que fomenten o coñecemento mutuo entre os investigadores e investigadoras,así como do conxunto do PDI, individual e colectivamente, organizando sesións de traballo compartido entre eles. XGP_L1.1. Adoptar unha estrutura de gobernanza e xestión do Campus da Cidadanía que sexa consonte aos modelos de participación, deliberación e toma de decisións contemplados normativamente na Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións. XGP_L1.3. Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos. XGP_L1.4. Potenciar, crear e desenvolver, atendendo a diferentes modalidades e formatos, a utilización de distintas canles para a reflexión, o diálogo, a formación, a proxección social e cultural, a divulgación científica, que sexan consontes coas estruturas organizativas, de xestión e participación da Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L2.1. Adoptar e desenvolver unha imaxe corporativa, que co seu correspondente “Manual de Identidade Visual”, satisfaga as necesidades de harmonización e compatibilidade con todas as comunicacións do Campus da Cidadanía e da USC en calquera soporte que se realicen e nas distintas iniciativas que se promovan. XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela.

157

D DEBILIDADES Iniciativas e/ou actuacións

D3

Unha escasa traxectoria investigadora en determinadas áreas do CdC para articular obxectivos, programas e liñas de investigación converxentes coas prioridades das políticas de I+D+i, nas que priman procesos de innovación, transferencia, valoración de impacto, etc. de natureza experimental.

DOC_L1.5. Promover a converxencia de diferentes saberes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades na creación e/ou desenvolvemento de novos programas de Posgrao (másteres oficiais e propios) e Doutoramento, que sexan congruentes cos ideais e valores alentados polo Campus da Cidadanía. DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. INV_L1.1. Identificar e actualizar, de xeito continuado, os grupos, redes, liñas, proxectos e contratos de investigación, etc. directamente relacionados coa “cidadanía”, procurando mostrar os seus vínculos con grupos e liñas de investigación. INV_L1.3. Deseñar e desenvolver un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”. NV_L2.2. Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, promovendo iniciativas que permitan afrontalas, e que amplíean as xa identificadas na Análise DAFO. INV_L2.4. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión do quefacer investigador da USC nos grupos de investigación que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor as súas achegas e as potencialidades de futuro. INV_L3.1. Deseñar e implementar un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades. INV_L4.1. Incentivar a carreira investigadora nas áreas que conforman o Campus da Cidadanía, fomentando a colaboración do alumnado de Grao, Posgrao e Doutoramento cos grupos de investigación. XGP_L1.3. Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos. XGP_L1.4. Potenciar, crear e desenvolver, atendendo a diferentes modalidades e formatos, a utilización de distintas canles para a reflexión, o diálogo, a formación, a proxección social e cultural, a divulgación científica, que sexan consontes coas estruturas organizativas, de xestión e participación da Universidade de Santiago de Compostela.

158

D DEBILIDADES Iniciativas e/ou actuacións

D4

Unha carencia, persistente a pesar dos avances que se teñen producido tanto na USC como noutros contextos institucionais, na utilización de indicadores Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, que concilien a polivalencia dos saberes científicos coa especificidade dos seus coñecementos, así como da transferencia que deles se fai á sociedade.

DOC_L1.10. Analizar as capacidades potenciais do Campus da Cidadanía para a docencia semipresencial, que complemente a oferta académica actual, a través de distintas modalidades de ensino-aprendizaxe. DOC_L3.1. Participar activamente e, no seu caso, alentar a creación –en colaboración coas instancias que corresponda na USC– dunha comisión mixta que potencie as sinerxías e actuacións conxuntas dos diferentes campus de especialización nos que participa a USC (Campus Vida, Campus Terra, Campus do Mar e Campus da Cidadanía), a prol da internacionalización da actividade docente. INV_L1.1. Identificar e actualizar, de xeito continuado, os grupos, redes, liñas, proxectos e contratos de investigación, etc. directamente relacionados coa “cidadanía”, procurando mostrar os seus vínculos con grupos e liñas de investigación. INV_L2.1. Realizar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, unha avaliación do estado de cuestión actual da investigación existente no Campus da Cidadanía, considerando a actual estrutura e catalogación dos grupos de investigación existentes, así como o seu seguimento bianual. NV_L2.2. Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, promovendo iniciativas que permitan afrontalas, e que amplíean as xa identificadas na Análise DAFO. INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas. INV_L2.4. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión do quefacer investigador da USC nos grupos de investigación que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor as súas achegas e as potencialidades de futuro. INV_L3.1. Deseñar e implementar un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades. INV_L4.2. Realizar, con fins dignósticos e prospectivos, unha avaliación que poña de manifesto o estado de cuestión actual e as potencialidades de futuro da investigación do PDI pertencente ás áreas do Campus da Cidadanía atendendo a distintos indicadores e a evidencias científicas. INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das súas áreas. XGP_L1.1. Adoptar unha estrutura de gobernanza e xestión do Campus da Cidadanía que sexa consonte aos modelos de participación, deliberación e toma de decisións contemplados normativamente na Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións.

159

D DEBILIDADES Iniciativas e/ou actuacións

D5

Unha baixa valorización e proxeción dos resultados da investigación, asociada a unha incipiente ou moi escasa internacionalización en determinadas áreas, en ocasións acompañada dunha feble autopercepción da capacidade de transferencia de coñecemento á sociedade. .

DOC_L2.4. Promover actuacións orientadas á articulación das liñas de investigación, do seguimento e dirección das Teses de Doutoramento que se realicen no ámbito das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, no marco dos regulamentos e procedementos establecidos a tal fin pola EDI. DOC_L3.1. Participar activamente e, no seu caso, alentar a creación –en colaboración coas instancias que corresponda na USC– dunha comisión mixta que potencie as sinerxías e actuacións conxuntas dos diferentes campus de especialización nos que participa a USC (Campus Vida, Campus Terra, Campus do Mar e Campus da Cidadanía), a prol da internacionalización da actividade docente. INV_L1.1. Identificar e actualizar, de xeito continuado, os grupos, redes, liñas, proxectos e contratos de investigación, etc. directamente relacionados coa “cidadanía”, procurando mostrar os seus vínculos con grupos e liñas de investigación. INV_L1.3. Deseñar e desenvolver un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”. INV_L2.1. Realizar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, unha avaliación do estado de cuestión actual da investigación existente no Campus da Cidadanía, considerando a actual estrutura e catalogación dos grupos de investigación existentes, así como o seu seguimento bianual. NV_L2.2. Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, promovendo iniciativas que permitan afrontalas, e que amplíean as xa identificadas na Análise DAFO. INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas. INV_L2.4. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión do quefacer investigador da USC nos grupos de investigación que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor as súas achegas e as potencialidades de futuro. INV_L3.1. Deseñar e implementar un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades. INV_L4.2. Realizar, con fins dignósticos e prospectivos, unha avaliación que poña de manifesto o estado de cuestión actual e as potencialidades de futuro da investigación do PDI pertencente ás áreas do Campus da Cidadanía atendendo a distintos indicadores e a evidencias científicas. INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisión.

160

D DEBILIDADES Iniciativas e/ou actuacións

D6

Unha limitada cobertura, no contexto xeral da USC e das Universidades públicas, das necesidades docentes e investigadoras, especialmente agravada –nalgunhas áreas de coñecemento– polos condicionantes impostos para a contración e promoción do PDI no marco da crise económica, condicionando o acceso a categorías docentes estables e xerando unha crecente dificultade para conciliar a actividade docente coa investigadora.

DOC_L1.1. Facer un seguimento lonxitudinal, cunha intencionalidade avalitativa e prospectiva, do mapa das titulacións asociadas ao Campus da Cidadanía, a partir da actual oferta de Graos, Posgraos e Doutoramentos, así como o doutros procesos formativos que incentivan a aprendizaxe ao longo da vida (Cuarto Ciclo, Cursos de Verán, etc.). DOC_L2.1. Avaliar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, os criterios da “calidade docente-discente” no conxunto das titulacións que desenvolven os saberes vencellados ao Campus da Cidadanía, considerando a actual oferta de Grao, Posgrao e Doutoramento, ademais de promover e desenvolver actuacións orientadas a mellorar os procesos avaliativos da calidade docente e a súa contextualización nos diferenes tíítulos e centros do Campus da Cidadanía. DOC_L2.6. Deseñar, en converxencia co Programa de Formación e Innovación Docente (PFID), programas formativos específicos para o PDI das áreas vencelladas ao Campus da Cidadanía, ao tempo que se definen e promoven actuacións formativas de natureza e alcance interdisciplinar en colaboración con outras áreas e saberes científicos. DOC_L2.9. Promover, con carácter bianual e coa colaboración dos Centros, Departamentos, Institutos, Servizos, etc. correspondentes, a convocatoria dun Simposio Internacional sobre Docencia Universitaria, que oriente o desenvolvemento das súas sesións temáticas cara a práctica docente universitaria, a innovación didáctica e a aprendizaxe dos estudantes. DOC_L2.10. Desenvolver actuacións orientadas á creación de “comunidades de aprendizaxe docente”, constituídas por pequenos grupos de profesores e profesoras de distintas disciplinas académicas. INV_L4.1. Incentivar a carreira investigadora nas áreas que conforman o Campus da Cidadanía, fomentando a colaboración do alumnado de Grao, Posgrao e Doutoramento cos grupos de investigación. INV_L4.2. Realizar, con fins dignósticos e prospectivos, unha avaliación que poña de manifesto o estado de cuestión actual e as potencialidades de futuro da investigación do PDI pertencente ás áreas do Campus da Cidadanía atendendo a distintos indicadores e a evidencias científicas. INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das súas áreas. INV_L4.4. Habilitar espazos e tempos para o encontro e o diálogo científico de natureza multi e interdisciplinar, que fomenten o coñecemento mutuo entre os investigadores e investigadoras,así como do conxunto do PDI, individual e colectivamente, organizando sesións de traballo compartido entre eles. INV_L4.5. Deseñar e implementar un plan de captación e retención do talento –docente e investigador– que dé continuidade ás liñas de investigación existentes, ademais de comprometer o seu labor futuro coas actuacións previstas cara a mellora da Estratexia de Recursos Humanos (HRS).

161

AMEAZAS (A)

A AMEAZAS Iniciativas e/ou actuacións

A1

O previsible decrecemento de estudantes nas titulacións dalgunhas das áreas de coñecemento vinculadas ao Campus da Cidadanía, acompañada da redución do número de PDI adscritos ás mesmas, aínda que cun impacto dispar.

DOC_L1.1. Facer un seguimento lonxitudinal, cunha intencionalidade avalitativa e prospectiva, do mapa das titulacións asociadas ao Campus da Cidadanía, a partir da actual oferta de Graos, Posgraos e Doutoramentos, así como o doutros procesos formativos que incentivan a aprendizaxe ao longo da vida (Cuarto Ciclo, Cursos de Verán, etc.). DOC_L1.3. Crear unha base de datos de “boas prácticas” docentes, así como de traballos de investigación e innovación docente que poidan contribuír a xerar melloras nos títulos que se imparten no Campus da Cidadanía. DOC_L1.5. Promover a converxencia de diferentes saberes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades na creación e/ou desenvolvemento de novos programas de Posgrao (másteres oficiais e propios) e Doutoramento, que sexan congruentes cos ideais e valores alentados polo Campus da Cidadanía.

DOC_L1.6. Promover enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe, contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado, xunto cunha maior e mellor articulación das liñas de investigación nas que se insiran. DOC_L1.7. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión da oferta formativa da USC nos títulos que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor a súa calidade e potencialidades de futuro, tanto no plano académico como na súa orientación á inserción profesional e laboral. DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L1.10. Analizar as capacidades potenciais do Campus da Cidadanía para a docencia semipresencial, que complemente a oferta académica actual, a través de distintas modalidades de ensino-aprendizaxe. DOC_L2.2. Avaliar, con sentido diagnóstico e prospectivo, as circunstancias que concorren na formación teórico-práctica dos estudantes que cursan títulos nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades. DOC_L2.3. Deseñar e desenvolver un “plan para o fomento das prácticas de calidade”, que axude a mellorar a oferta das prácticas que se realizan nos diferentes títulos das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades. DOC_L3.7. Colaborar activamente, a través das canles establecidas a tal fin, no Plan de Internacionalización da USC, cos diferentes Centros, Servizos, Áreas, etc. de apoio á docencia universitaria na internacionalización das actividades formativas que se promovan no Campus da Cidadanía. XGP_L1.3. Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos.

162

A AMEAZAS Iniciativas e/ou actuacións

A2

Unha oferta-demanda de estudos condicionada polas percepcións e representacións sociais existentes respecto dalgunhas das titulacións que se imparten nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, aos que se engaden certas dificultades para unha axeitada transición desde a formación ao mundo laboral.

DOC_L1.1. Facer un seguimento lonxitudinal, cunha intencionalidade avalitativa e prospectiva, do mapa das titulacións asociadas ao Campus da Cidadanía, a partir da actual oferta de Graos, Posgraos e Doutoramentos, así como o doutros procesos formativos que incentivan a aprendizaxe ao longo da vida (Cuarto Ciclo, Cursos de Verán, etc.). DOC_L1.5. Promover a converxencia de diferentes saberes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades na creación e/ou desenvolvemento de novos programas de Posgrao (másteres oficiais e propios) e Doutoramento, que sexan congruentes cos ideais e valores alentados polo Campus da Cidadanía. DOC_L1.10. Analizar as capacidades potenciais do Campus da Cidadanía para a docencia semipresencial, que complemente a oferta académica actual, a través de distintas modalidades de ensino-aprendizaxe. DOC_L2.2. Avaliar, con sentido diagnóstico e prospectivo, as circunstancias que concorren na formación teórico-práctica dos estudantes que cursan títulos nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades. DOC_L2.3. Deseñar e desenvolver un “plan para o fomento das prácticas de calidade”, que axude a mellorar a oferta das prácticas que se realizan nos diferentes títulos das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades. INV_L4.4. Habilitar espazos e tempos para o encontro e o diálogo científico de natureza multi e interdisciplinar, que fomenten o coñecemento mutuo entre os investigadores e investigadoras,así como do conxunto do PDI, individual e colectivamente, organizando sesións de traballo compartido entre eles. INV_L4.1. Incentivar a carreira investigadora nas áreas que conforman o Campus da Cidadanía, fomentando a colaboración do alumnado de Grao, Posgrao e Doutoramento cos grupos de investigación. XGP_L1.4. Potenciar, crear e desenvolver, atendendo a diferentes modalidades e formatos, a utilización de distintas canles para a reflexión, o diálogo, a formación, a proxección social e cultural, a divulgación científica, que sexan consontes coas estruturas organizativas, de xestión e participación da Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L2.3. Deseñar e desenvolver, en colaboración cos responsables dos servizos de apoio á docencia e investigación, de administración, comunicación, etc. da Universidade de Santiago de Compostela un portal Web específico do Campus da Cidadanía. XGP_L2.4. Adoptar criterios, para que o conxunto dos Centros, Institutos, Departamentos, Grupos de investigación, etc. das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, revisen as súas páxinas Web conciliando a homoxeneización dos seus formatos (na actualidade moi dispares) coa singularidade de cada un deles, contribuíndo a mellorar a “imaxe social” do Campus da Cidadanía e a súa proxección á sociedade.

163

A AMEAZAS Iniciativas e/ou actuacións

A3

Unha excesiva polarización, perpetuada ao longo das últimas décadas, nos apoios brindados ás áreas de coñecemento orientadas cara a creación e transferencia de coñecementos nas ciencias cun perfil máis tecnolóxico, experimental e/ou aplicado, en detrimento das Ciencias Sociais e das Humanidades.

DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. INV_L1.1. Identificar e actualizar, de xeito continuado, os grupos, redes, liñas, proxectos e contratos de investigación, etc. directamente relacionados coa “cidadanía”, procurando mostrar os seus vínculos con grupos e liñas de investigación. INV_L2.1. Realizar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, unha avaliación do estado de cuestión actual da investigación existente no Campus da Cidadanía, considerando a actual estrutura e catalogación dos grupos de investigación existentes, así como o seu seguimento bianual. INV_L2.2. Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, promovendo iniciativas que permitan afrontalas, e que amplíean as xa identificadas na Análise DAFO. INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas. INV_L2.4. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión do quefacer investigador da USC nos grupos de investigación que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor as súas achegas e as potencialidades de futuro. INV_L3.1. Deseñar e implementar un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades. INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das súas áreas. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións. XGP_L1.3. Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos. XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela.

164

A AMEAZAS Iniciativas e/ou actuacións

A4

A escaseza e falta de continuidade no financiamento de recursos básicos para desenvolver a actividade docente e investigadora, como unha variable de contorno, á que se engaden as condicións de traballo do Persoal Docente e Investigador, que dificultan a necesaria actualización formativa, a innovación docente e a construción dunha carreira investigadora acorde coas esixencias da sociedade.

DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L3.6. Elaborar un catálogo de docentes e investigadores que desenvolven o seu labor científico e académico noutras Universidades, coa vontade de incrementar a presenza e implicación do Campus da Cidadanía e das súas áreas de coñecemento nos seus programas, sexa no exterior e/ou no seo da USC. INV_L1.1. Identificar e actualizar, de xeito continuado, os grupos, redes, liñas, proxectos e contratos de investigación, etc. directamente relacionados coa “cidadanía”, procurando mostrar os seus vínculos con grupos e liñas de investigación. INV_L2.1. Realizar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, unha avaliación do estado de cuestión actual da investigación existente no Campus da Cidadanía, considerando a actual estrutura e catalogación dos grupos de investigación existentes, así como o seu seguimento bianual. NV_L2.2. Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, promovendo iniciativas que permitan afrontalas, e que amplíean as xa identificadas na Análise DAFO. INV_L2.4. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión do quefacer investigador da USC nos grupos de investigación que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor as súas achegas e as potencialidades de futuro. INV_L3.1. Deseñar e implementar un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades. INV_L4.1. Incentivar a carreira investigadora nas áreas que conforman o Campus da Cidadanía, fomentando a colaboración do alumnado de Grao, Posgrao e Doutoramento cos grupos de investigación. INV_L4.2. Realizar, con fins dignósticos e prospectivos, unha avaliación que poña de manifesto o estado de cuestión actual e as potencialidades de futuro da investigación do PDI pertencente ás áreas do Campus da Cidadanía atendendo a distintos indicadores e a evidencias científicas. INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das súas áreas. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións.

165

A AMEAZAS Iniciativas e/ou actuacións

A5

Un tecido socio-económico, empresarial e institucional cunha escasa orientación dos seus recursos e investimentos en iniciativas de I+D+i, cunha especial febleza nas áreas de coñecemento que conforman as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades.

DOC_L2.2. Avaliar, con sentido diagnóstico e prospectivo, as circunstancias que concorren na formación teórico-práctica dos estudantes que cursan títulos nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades. DOC_L2.3. Deseñar e desenvolver un “plan para o fomento das prácticas de calidade”, que axude a mellorar a oferta das prácticas que se realizan nos diferentes títulos das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, ao tempo que se pretende atraer novas colaboracións con outras entidades, de titularidade pública e privada, nos diferentes sectores e realidades ás que se poida ter acceso (locais, nacionais, internacionais). DOC_L3.1. Participar activamente e, no seu caso, alentar a creación –en colaboración coas instancias que corresponda na USC– dunha comisión mixta que potencie as sinerxías e actuacións conxuntas dos diferentes campus de especialización nos que participa a USC (Campus Vida, Campus Terra, Campus do Mar e Campus da Cidadanía), a prol da internacionalización da actividade docente. INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedad. INV_L3.2. Identificar e, no seu caso, crear unha rede de entidades, institucións e empresas colaboradoras coas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades, como axentes principais dos vínculos que se establezan en termos de transferencia de coñecemento e prestación de servizos, responsalidade social, realización de eventos conxuntos, etc. INV_L3.3. Deseñar e implementar un programa de fomento do emprendemento social en colaboración con aquelas instancias da USC que veñen desenvolvendo un labor de mediación entre os procesos formativos e investigadores co tecido socioeconómica da contorna. INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das súas áreas. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións. XGP_L1.4. Potenciar, crear e desenvolver, atendendo a diferentes modalidades e formatos, a utilización de distintas canles para a reflexión, o diálogo, a formación, a proxección social e cultural, a divulgación científica, que sexan consontes coas estruturas organizativas, de xestión e participación da Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela.

166

FORTALEZAS (F)

F FORTALEZAS Iniciativas e/ou actuacións

F1

Unha longa e recoñecida traxectoria histórica das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades na USC e no SUG.

DOC_L1.6. Promover enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe, contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado, xunto cunha maior e mellor articulación das liñas de investigación nas que se insiran.

DOC_L1.7. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión da oferta formativa da USC nos títulos que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor a súa calidade e potencialidades de futuro, tanto no plano académico como na súa orientación á inserción profesional e laboral. DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L1.10. Analizar as capacidades potenciais do Campus da Cidadanía para a docencia semipresencial, que complemente a oferta académica actual, a través de distintas modalidades de ensino-aprendizaxe. INV_L1.1. Identificar e actualizar, de xeito continuado, os grupos, redes, liñas, proxectos e contratos de investigación, etc. directamente relacionados coa “cidadanía”, procurando mostrar os seus vínculos con grupos e liñas de investigación. INV_L2.1. Realizar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, unha avaliación do estado de cuestión actual da investigación existente no Campus da Cidadanía, considerando a actual estrutura e catalogación dos grupos de investigación existentes, así como o seu seguimento bianual. NV_L2.2. Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, promovendo iniciativas que permitan afrontalas, e que amplíean as xa identificadas na Análise DAFO. INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas. INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedad. INV_L4.5. Deseñar e implementar un plan de captación e retención do talento –docente e investigador– que dé continuidade ás liñas de investigación existentes, ademais de comprometer o seu labor futuro coas actuacións previstas cara a mellora da Estratexia de Recursos Humanos (HRS). XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións.

167

F FORTALEZAS Iniciativas e/ou actuacións

F2

Un diversificado e, nalgúns casos, consolidado liderado institucional, científico e académico das actuacións promovidas polos Centros, Departamentos, Grupos de investigación, etc. nos seus ámbitos de especialización, con proxección nacional e internacional.

DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L2.4. Promover actuacións orientadas á articulación das liñas de investigación, do seguimento e dirección das Teses de Doutoramento que se realicen no ámbito das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, no marco dos regulamentos e procedementos establecidos a tal fin pola EDI. DOC_L3.1. Participar activamente e, no seu caso, alentar a creación –en colaboración coas instancias que corresponda na USC– dunha comisión mixta que potencie as sinerxías e actuacións conxuntas dos diferentes campus de especialización nos que participa a USC (Campus Vida, Campus Terra, Campus do Mar e Campus da Cidadanía), a prol da internacionalización da actividade docente. INV_L2.4. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión do quefacer investigador da USC nos grupos de investigación que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor as súas achegas e as potencialidades de futuro. INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedad. INV_L3.2. Identificar e, no seu caso, crear unha rede de entidades, institucións e empresas colaboradoras coas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades, como axentes principais dos vínculos que se establezan en termos de transferencia de coñecemento e prestación de servizos, responsalidade social, realización de eventos conxuntos, etc. INV_L3.3. Deseñar e implementar un programa de fomento do emprendemento social en colaboración con aquelas instancias da USC que veñen desenvolvendo un labor de mediación entre os procesos formativos e investigadores co tecido socioeconómica da contorna. INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das súas áreas. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións. XGP_L1.3. Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos.

168

F FORTALEZAS Iniciativas e/ou actuacións

F3

Unha oferta docente completa e integral en Graos, Posgraos e Doutoramentos, cunha acreditada solvencia académica nos seus plans de estudo, nas propostas de ensino-aprendizaxe, etc.

DOC_L1.1. Facer un seguimento lonxitudinal, cunha intencionalidade avalitativa e prospectiva, do mapa das titulacións asociadas ao Campus da Cidadanía, a partir da actual oferta de Graos, Posgraos e Doutoramentos, así como o doutros procesos formativos que incentivan a aprendizaxe ao longo da vida (Cuarto Ciclo, Cursos de Verán, etc.). DOC_L1.5. Promover a converxencia de diferentes saberes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades na creación e/ou desenvolvemento de novos programas de Posgrao (másteres oficiais e propios) e Doutoramento, que sexan congruentes cos ideais e valores alentados polo Campus da Cidadanía. DOC_L1.7. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión da oferta formativa da USC nos títulos que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor a súa calidade e potencialidades de futuro, tanto no plano académico como na súa orientación á inserción profesional e laboral. DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L2.2. Avaliar, con sentido diagnóstico e prospectivo, as circunstancias que concorren na formación teórico-práctica dos estudantes que cursan títulos nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades. DOC_L2.5. Contribuír á ambientalización curricular da oferta docente nos Graos e Posgraos, así como de todos aqueles valores que teñen como soporte os dereitos humanos e ecolóxicos, na procura dunha cultura da inclusión e a sostibilidade económica, social e medioambiental. DOC_L2.6. Deseñar, en converxencia co Programa de Formación e Innovación Docente (PFID), programas formativos específicos para o PDI das áreas vencelladas ao Campus da Cidadanía, ao tempo que se definen e promoven actuacións formativas de natureza e alcance interdisciplinar en colaboración con outras áreas e saberes científicos. DOC_L2.11. Crear e desenvolver, con carácter bianual, unha convocatoria orientada a financiar, recoñecer e premiar iniciativas que, individual ou colectivamente, teñan como principal motivación e obxectivo a innovación docente, nas materias dos títulos de Grao e Posgrao que se imparten no Campus da Cidadanía. DOC_L3.7. Colaborar activamente, a través das canles establecidas a tal fin, no Plan de Internacionalización da USC, cos diferentes Centros, Servizos, Áreas, etc. de apoio á docencia universitaria na internacionalización das actividades formativas que se promovan no Campus da Cidadanía.

169

F FORTALEZAS Iniciativas e/ou actuacións

F4

Unha crecente capacidade de apertura e colaboración internacional con Universidades doutros contextos, con empresas e institucións de fóra do noso país.

DOC_L1.10. Analizar as capacidades potenciais do Campus da Cidadanía para a docencia semipresencial, que complemente a oferta académica actual, a través de distintas modalidades de ensino-aprendizaxe. DOC_L3.1. Participar activamente e, no seu caso, alentar a creación –en colaboración coas instancias que corresponda na USC– dunha comisión mixta que potencie as sinerxías e actuacións conxuntas dos diferentes campus de especialización nos que participa a USC (Campus Vida, Campus Terra, Campus do Mar e Campus da Cidadanía), a prol da internacionalización da actividade docente. DOC_L3.5. Organizar e convocar, no curso académico 2017-18, aos responsables dos programas de mobilidade, dos servizos de apoio á internacionalización, etc. de distintas Universidades (galegas, españolas e europeas), a un foro, xornada, ou similar, con especial incidencia nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades. DOC_L3.7. Colaborar activamente, a través das canles establecidas a tal fin, no Plan de Internacionalización da USC, cos diferentes Centros, Servizos, Áreas, etc. de apoio á docencia universitaria na internacionalización das actividades formativas que se promovan no Campus da Cidadanía. INV_L5.1. Incrementar o potencial internacional e de cooperación interuniversitaria na investigación que se desenvolve nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades, mediante o deseño e desenvolvemento dun Plan específico de internacionalización da súa investigación. INV_L5.2. Participar activamente nas actuacións previstas para a dinamización e cooperación no “Programa de apoio ás convocatorias de proxectos internacionais de investigación e cooperación”, contemplado no Plan Estratéxico de Internacionalización da USC (2017-2020). INV_L5.3. Deseñar un programa de atracción de talento estranxeiro, naqueles ámbitos do saber especializado que nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades teñan máis dificultade para a incorporación e/ou retorno de xoves investigadores, e/ou de investigadores consolidados. XGP_L2.1. Adoptar e desenvolver unha imaxe corporativa, que co seu correspondente “Manual de Identidade Visual”, satisfaga as necesidades de harmonización e compatibilidade con todas as comunicacións do Campus da Cidadanía e da USC en calquera soporte que se realicen e nas distintas iniciativas que se promovan. XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L2.3. Deseñar e desenvolver, en colaboración cos responsables dos servizos de apoio á docencia e investigación, de administración, comunicación, etc. da Universidade de Santiago de Compostela un portal Web específico do Campus da Cidadanía.

170

F FORTALEZAS Iniciativas e/ou actuacións

F5

Unha notable implicación dos Centros, Departamentos, Grupos, Redes de investigación e de equipos docentes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, en iniciativas de responsabilidade social.

DOC_L1.7. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión da oferta formativa da USC nos títulos que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor a súa calidade e potencialidades de futuro, tanto no plano académico como na súa orientación á inserción profesional e laboral. DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L2.5. Contribuír á ambientalización curricular da oferta docente nos Graos e Posgraos, así como de todos aqueles valores que teñen como soporte os dereitos humanos e ecolóxicos, na procura dunha cultura da inclusión e a sostibilidade económica, social e medioambiental. DOC_L3.3. Deseñar e desenvolver un plan de comunicación e intercambio das actuacións orientadas á internacionalización que se veñen promovendo na áreas de coñecemento adscritas ao Campus da Cidadanía, aproveitando a experiencia e a vitalidade dalgúns dos seus centros (Facultades e Institutos), Departamentos, Grupos e Redes de Investigación, Cátedras singulares, etc. INV_L1.3. Deseñar e desenvolver un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”. INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas. INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedad. INV_L4.6. Incentivar e desenvolver a perspectiva de xénero, sempre que sexa factible e/ou aplicable, como unha variable ou dimensión relevante de carácter transversal na definición e nos contidos da investigación que se promova. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións. XGP_L1.4. Potenciar, crear e desenvolver, atendendo a diferentes modalidades e formatos, a utilización de distintas canles para a reflexión, o diálogo, a formación, a proxección social e cultural, a divulgación científica, que sexan consontes coas estruturas organizativas, de xestión e participación da Universidade de Santiago de Compostela.

171

F FORTALEZAS Iniciativas e/ou actuacións

F6

Un elevado potencial de multi-inter-trans-disciplinariedade das áreas do Campus da Cidadanía, tanto no que respecta aos títulos que se imparten como á capacidade investigadora dos seus grupos, redes e agrupamentos estratéxicos.

DOC_L1.6. Promover enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe, contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado, xunto cunha maior e mellor articulación das liñas de investigación nas que se insiran. DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L2.6. Deseñar, en converxencia co Programa de Formación e Innovación Docente (PFID), programas formativos específicos para o PDI das áreas vencelladas ao Campus da Cidadanía, ao tempo que se definen e promoven actuacións formativas de natureza e alcance interdisciplinar en colaboración con outras áreas e saberes científicos. DOC_L2.10. Desenvolver actuacións orientadas á creación de “comunidades de aprendizaxe docente”, constituídas por pequenos grupos de profesores e profesoras de distintas disciplinas académicas. INV_L1.3. Deseñar e desenvolver un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”. INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas. INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedade. INV_L4.4. Habilitar espazos e tempos para o encontro e o diálogo científico de natureza multi e interdisciplinar, que fomenten o coñecemento mutuo entre os investigadores e investigadoras,así como do conxunto do PDI, individual e colectivamente, organizando sesións de traballo compartido entre eles. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións. XGP_L1.3. Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos.

172

F FORTALEZAS Iniciativas e/ou actuacións

F7

Unha declarada vontade do Goberno da Universidade de Santiago de Compostela para promover o Campus da Cidadanía, así como das áreas que se vinculan ao seu desenvolvemento científico e académico; ao que se engade o apoio explícito de diferentes centros, institutos, rede de infraestruturas e outros organismos da USC para promover o Campus da Cidadanía.

DOC_L1.6. Promover enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe, contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado, xunto cunha maior e mellor articulación das liñas de investigación nas que se insiran. DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L3.7. Colaborar activamente, a través das canles establecidas a tal fin, no Plan de Internacionalización da USC, cos diferentes Centros, Servizos, Áreas, etc. de apoio á docencia universitaria na internacionalización das actividades formativas que se promovan no Campus da Cidadanía. INV_L2.1. Realizar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, unha avaliación do estado de cuestión actual da investigación existente no Campus da Cidadanía, considerando a actual estrutura e catalogación dos grupos de investigación existentes. NV_L2.2. Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, promovendo iniciativas que permitan afrontalas, e que amplíean as xa identificadas na Análise DAFO. INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas. INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedad. XGP_L1.1. Adoptar unha estrutura de gobernanza e xestión do Campus da Cidadanía que sexa consonte aos modelos de participación, deliberación e toma de decisións contemplados normativamente na Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L2.1. Adoptar e desenvolver unha imaxe corporativa, que co seu correspondente “Manual de Identidade Visual”, satisfaga as necesidades de harmonización e compatibilidade con todas as comunicacións do Campus da Cidadanía e da USC en calquera soporte que se realicen e nas distintas iniciativas que se promovan. XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L2.3. Deseñar e desenvolver, en colaboración cos responsables dos servizos de apoio á docencia e investigación, de administración, comunicación, etc. da Universidade de Santiago de Compostela un portal Web específico do Campus da Cidadanía.

173

OPORTUNIDADES (O)

O OPORTUNIDADES Iniciativas e/ou actuacións

O1

Unha elevada capacidade de integración e/ou implicación da comunidade universitaria nun modelo de Campus que activa valores e obxectivos congruentes coa convivencia e os dereitos da cidadanía.

DOC_L1.2. Profundar na análise das titulacións que contemplen nos seus programas formativos os valores da “cidadanía”, coa vontade de coñecer as súas tendencias actuais e de futuro. DOC_L.1.4. Habilitar –aproveitando as potencialidades de distintos repositorios e observatorios como MINERVA ou TELESCOPI– un “espazo virtual” no que a comunidade universitaria teña a posibilidade de incorporar materiais relacionados coa “cidadanía”. DOC_L1.5. Promover a converxencia de diferentes saberes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades na creación e/ou desenvolvemento de novos programas de Posgrao (másteres oficiais e propios) e Doutoramento, que sexan congruentes cos ideais e valores alentados polo Campus da Cidadanía. DOC_L1.8. Crear e desenvolver un programa formativo en valores cívicos coa denominación e-Cidadanía na USC (ou a que oportunamente se determine, complementario ao I+D+i_Cidadanía), que habilite novas canles para o desenvolvemento dunha oferta educativa flexible e aberta neste ámbito. INV_L1.3. Deseñar e desenvolver un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”. INV_L1.4. Crear e desenvolver un programa de formación en investigación, con investigadores e investigadoras noveis (FPU, FPI, Pre e Posdoutorais, etc.) en valores cívicos que habilite novas canles para a promoción da investigación social e humanística neste ámbito. INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedad. INV_L4.6. Incentivar e desenvolver a perspectiva de xénero, sempre que sexa factible e/ou aplicable, como unha variable ou dimensión relevante de carácter transversal na definición e nos contidos da investigación que se promova. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións. XGP_L1.4. Potenciar, crear e desenvolver, atendendo a diferentes modalidades e formatos, a utilización de distintas canles para a reflexión, o diálogo, a formación, a proxección social e cultural, a divulgación científica, que sexan consontes coas estruturas organizativas, de xestión e participación da Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L2.1. Adoptar e desenvolver unha imaxe corporativa, que co seu correspondente “Manual de Identidade Visual”, satisfaga as necesidades de harmonización e compatibilidade con todas as comunicacións do Campus da Cidadanía e da USC en calquera soporte que se realicen e nas distintas iniciativas que se promovan.

174

O OPORTUNIDADES Iniciativas e/ou actuacións

O2

Unha notoria capacidade de converxencia dos obxectivos e valores do CdC coas prioridades da UE, así como doutras entidades e organizacións de alcance internacional, gobernamentais e da iniciativa social.

DOC_L1.6. Promover enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe, contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado, xunto cunha maior e mellor articulación das liñas de investigación nas que se insiran. DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L2.10. Desenvolver actuacións orientadas á creación de “comunidades de aprendizaxe docente”, constituídas por pequenos grupos de profesores e profesoras de distintas disciplinas académicas. INV_L1.3. Deseñar e desenvolver un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”. INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas. INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedad. INV_L3.1. Deseñar e implementar un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades. INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das súas áreas. INV_L5.1. Incrementar o potencial internacional e de cooperación interuniversitaria na investigación que se desenvolve nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades, mediante o deseño e desenvolvemento dun Plan específico de internacionalización da súa investigación. XGP_L1.3. Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos. XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela.

175

O OPORTUNIDADES Iniciativas e/ou actuacións

O3

A polivalencia disciplinar, científica e académica das áreas de coñecemento que articulan CDC na súa apertura cara a outros saberes, entre os que cabe incluír os que configuran os campus de especialización existentes na USC e no SUG.

DOC_L1.6. Promover enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe, contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado, xunto cunha maior e mellor articulación das liñas de investigación nas que se insiran. DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L2.6. Deseñar, en converxencia co Programa de Formación e Innovación Docente (PFID), programas formativos específicos para o PDI das áreas vencelladas ao Campus da Cidadanía, ao tempo que se definen e promoven actuacións formativas de natureza e alcance interdisciplinar en colaboración con outras áreas e saberes científicos. DOC_L3.1. Participar activamente e, no seu caso, alentar a creación –en colaboración coas instancias que corresponda na USC– dunha comisión mixta que potencie as sinerxías e actuacións conxuntas dos diferentes campus de especialización nos que participa a USC (Campus Vida, Campus Terra, Campus do Mar e Campus da Cidadanía), a prol da internacionalización da actividade docente.

DOC_L3.2. Avaliar, cunha visión diagnóstica e prospectiva, os convenios de colaboración, valorando as súas potencialidades de futuro e a extensión das súas iniciativas a diversos axentes académicos e institucionais nas áreas do Campus da Cidadanía. INV_L1.3. Deseñar e desenvolver un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”. INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas. INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedad. INV_L4.4. Habilitar espazos e tempos para o encontro e o diálogo científico de natureza multi e interdisciplinar, que fomenten o coñecemento mutuo entre os investigadores e investigadoras,así como do conxunto do PDI, individual e colectivamente, organizando sesións de traballo compartido entre eles. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións. XGP_L1.3. Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos.

176

O OPORTUNIDADES Iniciativas e/ou actuacións

O4

A existencia doutras iniciativas ou experiencias similares, aínda que non equiparables pola súa natureza e alcance, noutras Universidades ou centros de Educación Superior.

DOC_L1.6. Promover enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe, contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado, xunto cunha maior e mellor articulación das liñas de investigación nas que se insiran. DOC_L2.6. Deseñar, en converxencia co Programa de Formación e Innovación Docente (PFID), programas formativos específicos para o PDI das áreas vencelladas ao Campus da Cidadanía, ao tempo que se definen e promoven actuacións formativas de natureza e alcance interdisciplinar. DOC_L2.7. Dotar ao Campus da Cidadanía dunha liña editorial no Servizo de Publicacións e Intercambio Científico da Universidade de Santiago de Compostela cun perfil docente, posta ao servizo da comunidade universitaria e, de xeito específico, para o PDI das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades. DOC_L2.8. Crear un clube de lecturas que permita habilitar novos espazos interdisciplinares para a conversa e a reflexión sobre a literatura relacionada coa docencia universitaria. DOC_L2.9. Promover a convocatoria dun Simposio Internacional sobre Docencia Universitaria, que oriente o desenvolvemento das súas sesións temáticas cara a práctica docente universitaria, a innovación didáctica e a aprendizaxe dos estudantes. DOC_L2.10. Desenvolver actuacións orientadas á creación de “comunidades de aprendizaxe docente”, constituídas por pequenos grupos de profesores e profesoras de distintas disciplinas académicas. DOC_L3.3. Deseñar e desenvolver un plan de comunicación e intercambio das actuacións orientadas á internacionalización que se veñen promovendo na áreas de coñecemento adscritas ao Campus da Cidadanía, aproveitando a experiencia e a vitalidade dalgúns dos seus centros (Facultades e Institutos), Departamentos, Grupos e Redes de Investigación, Cátedras singulares, etc. DOC_L3.6. Elaborar un catálogo de docentes e investigadores que desenvolven o seu labor científico e académico noutras Universidades, coa vontade de incrementar a presenza e implicación do Campus da Cidadanía nos seus programas, sexa no exterior e/ou no seo da USC. INV_L1.1. Identificar e actualizar, de xeito continuado, os grupos, redes, liñas, proxectos e contratos de investigación, etc. directamente relacionados coa “cidadanía”, procurando mostrar os seus vínculos con grupos e liñas de investigación. INV_L1.2. Crear unha base de datos con traballos de investigación (TFG, TFM, Teses de Doutoramento, etc.) e publicacions (monografías, libros, revisras, actas, etc.) referidas á “cidadanía” nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades. INV_L3.4. Deseñar un plan específico de visibilización das artes e dos bens culturais nos Campus de Santiago de Compostela e Lugo, coa vontade de incrementar o recoñecemento da creatividade e a sensibilidade cara a formación artístico-humanística. XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela.

177

11. Implantación, seguimento e avaliación

O liderado do Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía recaerá, nos seus

inicios (curso académico 2017-18), na Comisión de Coordinación e na figura do

Comisionado, como órgano de deliberación e xestión das súas iniciativas,

encargándose de garantir o logro dos obxectivos establecidos nesta primeira

fase de articulación e desenvolvemento do Campus. Será, por delegación do

Reitor e do Consello de Dirección da Universidade de Santiago de Compotela,

a responsable da promover, coordinar, xestionar e supervisar as actuacións

previstas no Plan, así como de darlle un apoio continuado á súa posta en

marcha.

Como en todo exercicio de planificación estratéxica será obxecto de

seguimiento e avaliación, de xeito que se poida asegurarse a súa correcta

execución atendendo aos prazos e compromisos adquiridos. Cada actuación

prevista neste Plan Estratéxico irá asociada a un ou varios indicadores, que se

consideran fundamentais tanto para facilitar a implementación do Plan como

para avaliar o seu grao de cumprimento.

A tal fin, establecese un calendario de actuacións para o período comprendido

entre os cursos académicos 2017-18 e 2019-20 (inclusive), asociado ás liñas

estratéxicas que se definen para cada ámbito, coas iniciativas e/ou actuacións

a desenvolver neste período, e que se concretan nas táboas que se presentan

a continuación.

Debe significarse que a Comisión de Coordinación asume o compromiso de

elaborar e desenvolver un plan de acción para o ano 2018 no que consten os

obxectivos aos que se vincula cada iniciativa, unha breve descrición da

mesma, a periodicidade, os responsables e os indicadores ou evidencias que

darán conta dos seus respectivos logros; un plan de acción que servirá de

transición entre os cursos académicos 2017-18 e 2018-19, que deberá

acomodar o seu desenvolvemento as decisións que se adopten polos

Consellos de Dirección e de Goberno da USC, así como –de estimarse

178

oportuno– polo Claustro Universitario nas súas programacións anuais e

plurianuais, polo Consello Social da USC e/ou das políticas que en materia de

Universidades e de Educación Superior se promovan pola Consellería de

Educación e Ordenación Universitaria da Xunta de Galicia.

No calendario que se presenta, susceptible de revisións, o marco temporal de

execución ten como horizonte o período 2018-2020, toda vez que o Plan

Estratéxico do Campus da Cidadanía (PE-CdC) debe estar aliñado co Plan

Estratéxico da USC, que está vixente no período 2011-2020. Cando sexa

elaborado o novo Plan Estratéxico da Universidade de Santiago de Compostela

haberá que adaptar e revisar o PE-CdC), así como outros plans que estean en

vigor, no conxunto da USC, dos seus centros, departamentos, etc.

En todo caso, consonte ás iniciativas e actuacións previstas no plan de

comunicación do Campus da Cidadanía, en converxencia coas actuacións que

en materia de coordianción e comunciación se promovan na Universidade de

Santiago de Compostela, na/s Vicerreitoría/s e Servizos que asuman esta

función, promoverase a difusión e visibilización das actuacións desenvolvidas

no marco do Plan e dos resultados acadados a través dos espazos web

habilitados a tal fin, o Xornal da USC, roldas de prensa, a organización de

xornadas temáticas e campañas ou celebración de distintas reunións con

diversos colectivos da comunidade universitaria e/ou da sociedade que a

contorna.

179

ámbito DOCENCIA iniciativas e/ou actuacións

cursos académicos 2017 2018

2018 2019

2019 2020 2020 ...

LIÑA ESTRATÉXICA 1 Actualizar e, no seu caso, mellorar a oferta docente das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades, vencellando as súas propostas ás decisións e actuacións que se adopten no deseño do mapa das titulacións que conforman o Sistema Universitario Galego, poñendo a énfase no concepto de cidadanía e as oportunidades que ofrece para a interdisciplinariedade e a transversalidade dos procesos de ensino-aprendizaxe.

DOC_L1.1. Facer un seguimento lonxitudinal, cunha intencionalidade avalitativa e prospectiva, do mapa das titulacións asociadas ao Campus da Cidadanía, a partir da actual oferta de Graos, Posgraos e Doutoramentos, así como o doutros procesos formativos que incentivan a aprendizaxe ao longo da vida (Cuarto Ciclo, Cursos de Verán, etc.).

DOC_L1.2. Profundar na análise das titulacións que contemplen nos seus programas formativos os valores da “cidadanía”, coa vontade de coñecer as súas tendencias actuais e de futuro.

DOC_L1.3. Crear unha base de datos de “boas prácticas” docentes, así como de traballos de investigación e innovación docente que poidan contribuír a xerar melloras nos títulos que se imparten no Campus da Cidadanía.

DOC_L.1.4. Habilitar –aproveitando as potencialidades de distintos repositorios e observatorios como MINERVA ou TELESCOPI– un “espazo virtual” no que a comunidade universitaria teña a posibilidade de incorporar materiais relacionados coa “cidadanía”.

DOC_L1.5. Promover a converxencia de diferentes saberes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades na creación e/ou desenvolvemento de novos programas de Posgrao (másteres oficiais e propios) e Doutoramento, que sexan congruentes cos ideais e valores alentados polo Campus da Cidadanía.

DOC_L1.6. Promover enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe, contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado, xunto cunha maior e mellor articulación das liñas de investigación nas que se insiran.

DOC_L1.7. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión da oferta formativa da USC nos títulos que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor a súa calidade e potencialidades de futuro, tanto no plano académico como na súa orientación á inserción profesional e laboral.

DOC_L1.8. Crear e desenvolver un programa formativo en valores cívicos coa denominación e-Cidadanía na USC (ou a que oportunamente se determine, complementario ao I+D+i_Cidadanía), que habilite novas canles para o desenvolvemento dunha oferta educativa flexible e aberta neste ámbito.

DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración nas mesmas da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación social que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas áreas adscritas ás Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades.

DOC_L1.10. Analizar as capacidades potenciais do Campus da Cidadanía para a docencia semipresencial, que complemente a oferta académica actual, a través de distintas modalidades de ensino-aprendizaxe.

180

ámbito DOCENCIA iniciativas e/ou actuacións

cursos académicos 2017 2018

2018 2019

2019 2020 2020...

LIÑA ESTRATÉXICA 2 Acadar unha docencia universitaria de calidade, comprometida coa innovación e a renovación pedagóxica dos seus programas formativos e dos procesos de ensino-aprendizaxe aos que se remita nos diferentes títulos que se adscriben ao Campus da Cidadanía.

DOC_L2.1. Avaliar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, os criterios da “calidade docente-discente” no conxunto das titulacións que desenvolven os saberes vencellados ao Campus da Cidadanía, considerando a actual oferta de Grao, Posgrao e Doutoramento, ademais de promover e desenvolver actuacións orientadas a mellorar os procesos avaliativos da calidade docente e a súa contextualización nos diferenes tíítulos e centros do CdC

DOC_L2.2. Avaliar, con sentido diagnóstico e prospectivo, as circunstancias que concorren na formación teórico-práctica dos estudantes que cursan títulos nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades.

DOC_L2.3. Deseñar e desenvolver un “plan para o fomento das prácticas de calidade”, que axude a mellorar a oferta das prácticas que se realizan nos diferentes títulos das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades.

DOC_L2.4. Promover actuacións orientadas á articulación das liñas de investigación, do seguimento e dirección das Teses de Doutoramento que se realicen no ámbito das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, no marco dos regulamentos e procedementos establecidos a tal fin pola EDI.

DOC_L2.5. Contribuír á ambientalización curricular da oferta docente nos Graos e Posgraos, así como de todos aqueles valores que teñen como soporte os dereitos humanos e ecolóxicos, na procura dunha cultura da inclusión e a sostibilidade económica, social e medioambiental.

DOC_L2.6. Deseñar, en converxencia co Programa de Formación e Innovación Docente (PFID), programas formativos específicos para o PDI das áreas vencelladas ao Campus da Cidadanía, ao tempo que se definen e promoven actuacións formativas de natureza e alcance interdisciplinar en colaboración con outras áreas e saberes científicos.

DOC_L2.7. Dotar ao Campus da Cidadanía dunha liña editorial no Servizo de Publicacións e Intercambio Científico da USC cun perfil docente, posta ao servizo da comunidade universitaria e, de xeito específico, para o PDI das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades.

DOC_L2.8. Crear un clube de lecturas que permita habilitar novos espazos interdisciplinares para a conversa e a reflexión sobre a literatura relacionada coa docencia universitaria.

DOC_L2.9. Promover, con carácter bianual e coa colaboración dos Centros, Departamentos, Institutos, Servizos, etc. correspondentes, a convocatoria dun Simposio Internacional sobre Docencia Universitaria, que oriente o desenvolvemento das súas sesións temáticas cara a práctica docente universitaria, a innovación didáctica e a aprendizaxe dos estudantes.

DOC_L2.10. Desenvolver actuacións orientadas á creación de “comunidades de aprendizaxe docente”, constituídas por pequenos grupos de profesores e profesoras de distintas disciplinas académicas.

DOC_L2.11. Crear e desenvolver, con carácter bianual, unha convocatoria orientada a financiar, recoñecer e premiar iniciativas que, individual ou colectivamente, teñan como principal motivación e obxectivo a innovación docente, nas materias dos títulos de Grao e Posgrao que se imparten no Campus da Cidadanía

181

ámbito DOCENCIA iniciativas e/ou actuacións

cursos académicos 2017 2018

2018 2019

2019 2020 2020 ...

LIÑA ESTRATÉXICA 3 Contribuír ao proceso de internacionalización institucional e da actividade docente da Universidade de Santiago de Compostela nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades.

DOC_L3.1. Participar activamente e, no seu caso, alentar a creación –en colaboración coas instancias que corresponda na USC– dunha comisión mixta que potencie as sinerxías e actuacións conxuntas dos diferentes campus de especialización nos que participa a USC (Campus Vida, Campus Terra, Campus do Mar e Campus da Cidadanía), a prol da internacionalización da actividade docente.

DOC_L3.2. Avaliar, cunha visión diagnóstica e prospectiva, os convenios de colaboración, valorando as súas potencialidades de futuro e a extensión das súas iniciativas a diversos axentes académicos e institucionais nas áreas do Campus da Cidadanía.

DOC_L3.3. Deseñar e desenvolver un plan de comunicación e intercambio das actuacións orientadas á internacionalización que se veñen promovendo na áreas de coñecemento adscritas ao Campus da Cidadanía, aproveitando a experiencia e a vitalidade dalgúns dos seus centros (Facultades e Institutos), Departamentos, Grupos e Redes de Investigación, Cátedras singulares, etc.

DOC_L3.4. Deseñar e desenvolver, no marco das actuacións previstas pola USC e no seu Plan Estratéxico de Internacionalización, dunha liña de actuación específica para o Campus da Cidadanía, que enfatice as alianzas internacionais no ámbito da docencia universitaria.

DOC_L3.5. Organizar e convocar, no curso académico 2017-18, aos responsables dos programas de mobilidade, dos servizos de apoio á internacionalización, etc. de distintas Universidades (galegas, españolas e europeas), a un foro, xornada, ou similar, con especial incidencia nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades.

DOC_L3.6. Elaborar un catálogo de docentes e investigadores que desenvolven o seu labor científico e académico noutras Universidades, coa vontade de incrementar a presenza e implicación do Campus da Cidadanía e das súas áreas de coñecemento nos seus programas, sexa no exterior e/ou no seo da USC.

DOC_L3.7. Colaborar activamente, a través das canles establecidas a tal fin, no Plan de Internacionalización da USC, cos diferentes Centros, Servizos, Áreas, etc. de apoio á docencia universitaria na internacionalización das actividades formativas que se promovan no Campus da Cidadanía.

182

ámbito

INVESTIGACIÓN e TRANSFERENCIA

iniciativas e/ou actuacións cursos académicos

2017 2018

2018 2019

2019 2020 2020 ..

LIÑA ESTRATÉXICA 1 Promover e desenvolver liñas de investigación que contribúan ao fomento dos valores da cidadanía, mellorando as achegas das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades ao quefacer investigador da Universidade, nos seus vínculos coa sociedade e cos procesos de cambio e transformación social.

INV_L1.1. Identificar e actualizar, de xeito continuado, os grupos, redes, liñas, proxectos e contratos de investigación, etc. directamente relacionados coa “cidadanía”, procurando mostrar os seus vínculos con grupos e liñas de investigación.

INV_L1.2. Crear unha base de datos con traballos de investigación (TFG, TFM, Teses de Doutoramento, etc.) e publicacions (monografías, libros, revisras, actas, etc.) referidas á “cidadanía” nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades.

INV_L1.3. Deseñar e desenvolver un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”.

INV_L1.4. Crear e desenvolver un programa de formación en investigación, con investigadores e investigadoras noveis (FPU, FPI, Pre e Posdoutorais, etc.) en valores cívicos que habilite novas canles para a promoción da investigación social e humanística neste ámbito.

183

ámbito

INVESTIGACIÓN e TRANSFERENCIA

iniciativas e/ou actuacións cursos académicos

2017 2018

2018 2019

2019 2020 2020 ..

LIÑA ESTRATÉXICA 2 Mellorar as oportunidades de articulación, coordinación e colaboración entre os diferentes axentes que participan na actividade investigadora do Campus da Cidadanía, promovendo e/ou optimizando alianzas estratéxicas de investigación e innovación.

INV_L2.1. Realizar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, unha avaliación do estado de cuestión actual da investigación existente no Campus da Cidadanía, considerando a actual estrutura e catalogación dos grupos de investigación existentes, así como o seu seguimento bianual.

INV_L2.2. Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, promovendo iniciativas que permitan afrontalas, e que amplíean as xa identificadas na Análise DAFO.

INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas.

INV_L2.4. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión do quefacer investigador da USC nos grupos de investigación que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor as súas achegas e as potencialidades de futuro.

INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedad.

184

ámbito

INVESTIGACIÓN e TRANSFERENCIA

iniciativas e/ou actuacións cursos académicos

2017 2018

2018 2019

2019 2020 2020 ...

LIÑA ESTRATÉXICA 3 Activar e/ou mellorar os procesos de creación, difusión e transferencia de coñecemento á sociedade, incrementando as sinerxías establecidas con outros campus de especialización, a colaboración con outras entidades e institucións, e a contribución ao emprendemento social.

INV_L3.1. Deseñar e implementar un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades.

INV_L3.2. Identificar e, no seu caso, crear unha rede de entidades, institucións e empresas colaboradoras coas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades, como axentes principais dos vínculos que se establezan en termos de transferencia de coñecemento e prestación de servizos, responsalidade social, realización de eventos conxuntos, etc.

INV_L3.3. Deseñar e implementar un programa de fomento do emprendemento social en colaboración con aquelas instancias da USC que veñen desenvolvendo un labor de mediación entre os procesos formativos e investigadores co tecido socioeconómica da contorna.

INV_L3.4. Deseñar un plan específico de visibilización das artes e dos bens culturais nos Campus de Santiago de Compostela e Lugo, coa vontade de incrementar o recoñecemento da creatividade e a sensibilidade cara a formación artístico-humanística.

185

ámbito

INVESTIGACIÓN e TRANSFERENCIA

iniciativas e/ou actuacións cursos académicos

2017 2018

2018 2019

2019 2020 2020

LIÑA ESTRATÉXICA 4 Poñer en valor a produción científica e as achegas que en materia de I+D+i veñen desenvolvendo as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades, optimizando os seus indicios de calidade e a súa capacidade para a captación de financiamento externo, contextualizando e mellorando os procesos de formación, avaliación e acreditación dos seus investigadores e investigadoras, tomando en consideración a diversidade que os/as caracteriza.

INV_L4.1. Incentivar a carreira investigadora nas áreas que conforman o Campus da Cidadanía, fomentando a colaboración do alumnado de Grao, Posgrao e Doutoramento cos grupos de investigación.

INV_L4.2. Realizar, con fins dignósticos e prospectivos, unha avaliación que poña de manifesto o estado de cuestión actual e as potencialidades de futuro da investigación do PDI pertencente ás áreas do Campus da Cidadanía atendendo a distintos indicadores e a evidencias científicas.

INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das súas áreas.

INV_L4.4. Habilitar espazos e tempos para o encontro e o diálogo científico de natureza multi e interdisciplinar, que fomenten o coñecemento mutuo entre os investigadores e investigadoras,así como do conxunto do PDI, individual e colectivamente, organizando sesións de traballo compartido entre eles.

INV_L4.5. Deseñar e implementar un plan de captación e retención do talento –docente e investigador– que dé continuidade ás liñas de investigación existentes, ademais de comprometer o seu labor futuro coas actuacións previstas cara a mellora da Estratexia de Recursos Humanos (HRS).

INV_L4.6. Incentivar e desenvolver a perspectiva de xénero, sempre que sexa factible e/ou aplicable, como unha variable ou dimensión relevante de carácter transversal na definición e nos contidos da investigación que se promova.

186

ámbito

INVESTIGACIÓN e TRANSFERENCIA

iniciativas e/ou actuacións cursos académicos

2017 2018

2018 2019

2019 2020 2020...

LIÑA ESTRATÉXICA 5 Incentivar os procesos de internacionalización da actividade investigadora e das iniciativas de cooperación interuniversitaria nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades.

INV_L5.1. Incrementar o potencial internacional e de cooperación interuniversitaria na investigación que se desenvolve nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades, mediante o deseño e desenvolvemento dun Plan específico de internacionalización da súa investigación.

INV_L5.2. Participar activamente nas actuacións previstas para a dinamización e cooperación no “Programa de apoio ás convocatorias de proxectos internacionais de investigación e cooperación”, contemplado no Plan Estratéxico de Internacionalización da USC (2017-2020).

INV_L5.3. Deseñar un programa de atracción de talento estranxeiro, naqueles ámbitos do saber especializado que nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades teñan máis dificultade para a incorporación e/ou retorno de xoves investigadores, e/ou de investigadores consolidados.

187

ámbito

XESTIÓN, GOBERNANZA e

PROXECCIÓN

iniciativas e/ou actuacións cursos académicos

2017 2018

2018 2019

2019 2020 2020 ...

LIÑA ESTRATÉXICA 1 Activar e desenvolver distintas iniciativas orientadas a implicar ao conxunto da comunidade universitaria e, máis en particular, ás distintas áreas que conforman o Campus da Cidadanía nas súas propostas, tanto no interior da Universidade de Santiago de Compostela como noutros contextos e realidades, adoptando estruturas e sistemas de gobernanza que garantan o seu funcionamento e viabilidade.

XGP_L1.1. Adoptar unha estrutura de gobernanza e xestión do Campus da Cidadanía que sexa consonte aos modelos de participación, deliberación e toma de decisións contemplados normativamente na Universidade de Santiago de Compostela.

XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións.

XGP_L1.3. Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos.

XGP_L1.4. Potenciar, crear e desenvolver, atendendo a diferentes modalidades e formatos, a utilización de distintas canles para a reflexión, o diálogo, a formación, a proxección social e cultural, a divulgación científica, que sexan consontes coas estruturas organizativas, de xestión e participación da Universidade de Santiago de Compostela.

188

ámbito

XESTIÓN, GOBERNANZA e

PROXECCIÓN

iniciativas e/ou actuacións cursos académicos

2017 2018

2018 2019

2019 2020 2020...

LIÑA ESTRATÉXICA 2 Deseñar e desenvolver, en diferentes formatos e modalidades (impresos, electrónicos, etc.) a imaxe corporativa do Campus da Cidadanía, converxente cun plan de comunicación interno-externa, no seo da propia comunidade universitaria e cara a sociedade, no seu conxunto.

XGP_L2.1. Adoptar e desenvolver unha imaxe corporativa, que co seu correspondente “Manual de Identidade Visual”, satisfaga as necesidades de harmonización e compatibilidade con todas as comunicacións do Campus da Cidadanía e da USC en calquera soporte que se realicen e nas distintas iniciativas que se promovan.

XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela.

XGP_L2.3. Deseñar e desenvolver, en colaboración cos responsables dos servizos de apoio á docencia e investigación, de administración, comunicación, etc. da Universidade de Santiago de Compostela un portal Web específico do Campus da Cidadanía.

XGP_L2.4. Adoptar criterios, para que o conxunto dos Centros, Institutos, Departamentos, Grupos de investigación, etc. das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, revisen as súas páxinas Web conciliando a homoxeneización dos seus formatos (na actualidade moi dispares) coa singularidade de cada un deles, contribuíndo a mellorar a “imaxe social” do Campus da Cidadanía e a súa proxección á sociedade.

189

12. Estratexia de financiamento

A estratexia de financiamento que se adopte para a implantación e

desenvolvemento do Campus da Cidadanía deberá sustentarse na

diversificación das súas fontes, cunha aposta decidida pola captación de

recursos a través das alianzas que se establezan con distintas entidades,

axentes, etc. tanto no ámbito da Administración do Estado (a través de distintos

Ministerios, Direccións Xerais, Organismos, etc.) como da Autonómica (Xunta

de Galicia) e Local (Deputacións Provinciais e Concellos), aos que deberán

engadirse aqueles que procedan dos fondos europeos destinados á cobertura

das súas actividades.

En todo caso, o seu aliñamento cos obxectivos e liñas de acción de diferentes

plans, estratexias, etc. da USC, dos Plans de I+D+i de ámbito galego, español,

europeo, etc. tamén poderán facilitar a captación doutros fondos procedentes

da contorna empresarial e social.

As estratexias que se definan a tal fin deberán ser compartidas e

consensuadas mediante os procedementos que se establezan, coa intención

de acadar unha maior competencia e impacto, respecto dos que se tratará de

garantir a máxima viabilidade das actuacións que se promovan –reflectidas

neste Plan Estratéxico e nos Plans de Acción anuais e/ou plurianuais que se

elaboren no futuro– coa vontade de mellorar e optimizar o quefacer cientifico,

académico e social do Campus da Cidadanía e das áreas de coñecemento que

o conforman, tanto na Universidade de Santiago de Compostela (USC) coma

no Sistema Universitario Galego (SUG).

As opcións de financiamento son múltiples, debendo estar dirixidas –no seu

conxunto– a ampliar, reforzar ou complementar as capacidades propias, sexa

no marco da USC, do SUG e/ou doutros contextos nacionais e internacionais.

Sen dúbida, a execución das actuacións contempladas neste Plan Estratéxico

require esforzos financeiros que superan o marco orzamentario ordinario co

que conta a USC, polo que será preciso determinar en función dos

190

correspondentes plans de acción (anuais e/ou plurianuais), as necesidades

orzamentarias requeridas.

A elaboración dun orzamento que axuste as liñas estratéxicas nos diferentes

ámbitos (docencia; investigación e transferencia de coñecemento; xestión

gobernanza e proxección), consonte aos obxectivos formulados e as propostas

de acción-intervención para o período 2018-2020, será obxecto dunha acción

específica, que será incorporada no Plan de Acción que se prevé deseñar e

executar ao longo do ano 2018.